Mahallalar - ijtimoiy o'zini-o'zi boshqarish organi - Pedagogika - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	28000UZS
Hajmi	65.8KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	02 Mart 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Pedagogika

Sotuvchi

Boburxoja Saydiburxonov

Ro'yxatga olish sanasi 29 Yanvar 2025

1 Sotish

Mahallalar - ijtimoiy o'zini-o'zi boshqarish organi

Sotib olish

Mavzu: Mahallalar -ijtimoiy o'z o'zini boshqarish organi
M U N D A R I J A
Kirish ........................................................................................................................3
I-BOB. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari huzuridagi
tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga ko‘maklashish bo‘yicha ......................6
1.1 Maslahat markazi a’zolari soni tegishli hududda yashayotgan aholi va
tadbirkorlik subyektlari soni......................................................................................6
1.2 Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatini yanada
takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora tadbirlar to‘g‘risida.........................13
II-BOB. Fuqarolar yig‘ini raisi, uning maslahatchilari va mahalla xotin-
qizlar faolining vakolatlari …………………………………………………...…33
2.1 Fuqarolar yig‘iniga biriktirilgan davlat idoralari vakillari……………...……33
2.2 Fuqarolar yig‘inining oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash komissiyasi
faoliyatini tashkil etish……………………………………………………..……..49
Umimiy xulosa........................................................................................................51
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.........................................................................52
1

Kirish
Mavzuning dolzarbliligi.
Sog'liqni saqlash sohasini isloh qilish davlat siyosatining eng muhim
yo'nalishlaridan biridir, – dedi Shavkat Mirziyoyev. –Mamlakatimizda sog'liqni
saqlash tizimini yanada takomillashtirish, tibbiyot xodimlari mehnatini
rag'batlantirish, davolashning zamonaviy texnologiya va usullarini keng joriy
etishga alohida e'tibor qaratilmoqda.
Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida amalga oshirilgan
xalqimizning munosib hayot sifatini ta'minlash, onalik va bolalikni muhofaza
qilish, har tomonlama sog'lom avlodni tarbiyalash, tibbiy xizmat sifatini oshirishga
qaratilgan tizimli ishlar izchil davom ettirilmoqda. Mustaqillik yillarida hayotga
tatbiq etilgan keng ko'lamli islohotlar samarasida sog'liqni saqlash tizimi tubdan
o'zgardi. Aholining sifatli tibbiy xizmatdan foydalanishi O'zbekiston
Respublikasining "Fuqarolar sog'lig'ini saqlash to'g'risida"gi qonuni bilan
mustahkamlandi.
Shifokorlik kasbini ulug'lash, ularning mashaqqatli mehnatini munosib
rag'batlantirishga alohida e'tibor qaratilayotir. 1998-yil 10-noyabrda qabul qilingan
"O'zbekiston Respublikasi sog'liqni saqlash tizimini isloh qilish davlat dasturi
to'g'risida"gi Prezident farmoni zamonaviy talablarga javob beradigan va
mamlakatimizning barcha hududlarida aholiga malakali xizmat ko'rsatadigan,
jumladan, onalik va bolalikni muhofaza qilish bo'yicha yaxlit tizimni
shakllantirishda muhim omil bo'ldi. Mazkur hujjatga muvofiq mamlakatimizda
birlamchi tibbiy yordam ko'rsatish bo'yicha zamonaviy tibbiy xizmat tizimi tashkil
qilindi. Ushbu xizmat qishloq vrachlik punktlari va shahar oilaviy poliklinikalar
tarmog'ini qamrab olgan.
Bugungi kunda kardiologiya, jarrohlik, ko'z mikroxirurgiyasi, urologiya,
terapiya va tibbiy reabilitatsiya, endokrinologiya, pulmonologiya va ftiziatriya,
akusherlik va ginekologiya, dermatologiya va venerologiya, pediatriya va boshqa
yo'nalishlardagi maxsus ilmiy-amaliy tibbiyot markazlarida yuqori sifatli xizmat
2

ko'rsatilmoqda. Ushbu shifo muassasalarida har yili 50 mingga yaqin yuqori
texnologiyali murakkab operatsiyalar bajariladi, 600 mingdan ko'proq bemorga
ambulator xizmat ko'rsatiladi. Olimlarning dolzarb mavzulardagi ilmiy izlanishlari
natijasida tibbiyotning yigirmadan ziyod yo'nalishlari bo'yicha 1000 dan ortiq
davolash-diagnostika standartlari ishlab chiqildi.
2016-yil – Sog'lom ona va bola yilida mamlakatimiz tibbiyot muassasalarini
zamonaviy diagnostika va davolash uskunalari bilan jihozlash uchun 80 million
dollar qiymatidagi kredit va grant mablag'lari yo'naltirildi, farzand ko'rish
yoshidagi ayollar va bolalar tibbiy ko'rikdan o'tkazilib, sog'lomlashtirildi.
Respublika ixtisoslashtirilgan pediatriya ilmiy-amaliy tibbiyot markazida eshitish
bo'yicha nuqsoni bo'lgan 350 dan ortiq bolada koxlear implantatsiya operatsiyalari
amalga oshirildi. 700 ming bola pnevmokokk infeksiyasi va boshqa yuqumli
kasalliklarga qarshi emlandi.
Ammo bugun zamon o'zgarmoqda, odamlarning talabi oshib bormoqda.
Xalqimizning tibbiy madaniyati yuksalib, eng so'nggi usul va rusumlarda tibbiy
xizmat ko'rsatilishini istaydi. Bizga shu ham bo'laveradi, degan tushuncha endi o'z
umrini o'tab bo'ldi. Bu barcha sohalar qatori tibbiyot sohasiga ham bevosita
daxldor, dedi Prezidentimiz. Shu bois soha xodimlari tibbiyotning eng ilg'or,
zamonaviy yutuqlarini, davolash usullarini o'zlashtirmog'i zarur. Erishilgan
yutuqlarga mahliyo bo'lib o'tirish taraqqiyot yo'lidagi eng katta g'ovdir.
2017-yilning Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili deb e'lon qilinganida
ham katta ma'no mujassam. Zero, inson manfaatlari deganda, avvalo insonning
salomatligi, zamonaviy tibbiy xizmatdan to'laqonli foydalanishi ham nazarda
tutiladi.
Shavkat Mirziyoyev o'zining saylovoldi uchrashuvlarida xalqning ichiga
kirib, ularning dardi, muammolari, takliflarini eshitish lozimligini alohida qayd
etdi. Bosh vazirning virtual qabulxonasiga kelgan murojaatlarning 7 mingdan
ziyodi aynan tibbiyot sohasiga tegishli ekani ham mazkur sohada muayyan
muammolar yig'ilib qolganligini ko'rsatmoqda. Aholining murojaatlari, fikr-
3

mulohazalari va takliflari sog'liqni saqlash tizimini yangi bosqichga ko'tarishni
taqozo etmoqda.
Prezidentimiz tibbiyot sohasida bajarilishi lozim bo'lgan ishlar, yechimini
kutayotgan muammolar haqida atroflicha to'xtaldi. Qishloq vrachlik punktlari
faoliyatiga oid quyidagi masalalarga alohida e'tibor qaratildi. Bugungi kunda
QVPlar birlamchi tibbiy ko'rikni o'tkazish uchun laboratoriya tahlili vositalari,
qator diagnostika apparatlari bilan jihozlangani aholi uchun qulaylik yaratmoqda.
Lekin tibbiy uskunalarni ishlatadigan malakali mutaxassislar yetarli darajada emas.
Ba'zi chekka hududlarda oddiy qon topshirish uchun tuman markaziga yoki
shaharga borishga to'g'ri kelayotganini ham inkor eta olmaymiz.
Ayrim joylarda tibbiy ko'riklar nomigagina o'tkazilmoqda, deb fikrini davom
ettirdi Prezidentimiz. Chekka hududlarda malakali mutaxassislar yetishmayotgani
kadrlar masalasida qilinadigan ishlar ko'pligini anglatadi. Qishloq vrachlik
punktlari tunu kun ishlamog'i zarur. Buning uchun punkt yonidan shu joyda
ishlaydigan vrachga uy qurib berish lozim. Aholiga tez tibbiy yordam ko'rsatish
sifatini yuksaltirishga qaratilgan bir qator chora-tadbirlar ko'rildi. Lekin bugun
xalqimiz bu xizmat sifatidan rozi, deya olmaymiz. Tizimni mutlaqo o'zgartirish –
davr talabi.
Tadbirda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 31-oktabrdagi
"Aholini dori-darmon vositalari va tibbiyot buyumlari bilan ta'minlashni yanada
yaxshilashga doir chora-tadbirlar to'g'risida"gi qarori ijrosi yuzasidan olib
borilayotgan ishlar tanqidiy ko'rib chiqildi. Ayollarimiz iboli, hayoli. Ba'zi
masalalarda shifokorga borib dardini bemalol aytavermaydi. Shu bois xotin-qizlar
uchun alohida poliklinika tashkil qilishimiz kerak, dedi davlatimiz rahbari. Toki
ular borib o'zini qiynayotgan masalada bemalol fikrlashsin. Chunki ertangi
kunimizning davomchilarini sog'lom dunyoga keltirish ko'p jihatdan
ayollarimizning salomatligiga bog'liq. Sog'liqni saqlash sohasi haqida gapirganda
bir haqiqatni esimizdan chiqarmasligimiz lozim: tibbiyot xodimlari bizning
salomatligimiz posbonlaridir. Ularga xalq ishonishi, ular esa xalqni ishontira olishi
kerak, deb ta'kidladi Shavkat Mirziyoyev.
4

Ixtisoslashtirilgan tibbiyot markazlari faoliyatida ham yechimini kutayotgan
masalalar ko'p. Mavjud markazlarning hammasi Toshkent shahrida joylashgan. Bu,
ayniqsa, qishloq aholisiga muayyan noqulayliklar tug'dirayotir. Ixtisoslashtirilgan
tibbiyot markazlari mutaxassislari joylarga chiqib aholiga tibbiy xizmat
ko'rsatmog'i, jarrohlik amaliyotlarini o'tkazmog'i lozim, dedi Prezidentimiz.
Tadbirda mamlakatimiz sog'liqni saqlash sohasini yanada rivojlantirish,
ko'rsatilayotgan tibbiy xizmatlar sifatini xalqaro standartlar darajasiga ko'tarish,
yosh mutaxassislarni tarbiyalash jarayoniga ilg'or ta'lim texnologiyalarini keng
joriy etish, dunyoning yetakchi tibbiyot markazlari va o'quv muassasalari, taniqli
olimlar va mutaxassislar bilan hamkorlikni kengaytirish va boshqa dolzarb
masalalar yuzasidan mutasaddilarga aniq topshiriqlar berildi.
Kurs ishi ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi : ish kirish , 2 bob , 4 bo ’ lim ,
umumiy xulosalar va tavsiyalar , foydalanilgan adabiyotlar ro ‘ yhatidan iborat .
I BOB . Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari huzuridagi
tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga ko‘maklashish bo‘yicha
1.1 Maslahat markazi a’zolari soni tegishli hududda yashayotgan aholi va
tadbirkorlik subyektlari soni
1. Maslahat markazi o‘z faoliyatida O‘zbekiston
Respublikasining Konstitutsiyasiga , O‘zbekiston Respublikasining qonunlariga,
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlariga, O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari va farmoyishlariga, O‘zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga hamda
O‘zbekiston Respublikasining boshqa normativ-huquqiy hujjatlariga, shuningdek
mazkur Namunaviy nizomga amal qiladi.
2. Maslahat markazlari tegishli hududda tadbirkorlik faoliyatini, shu
jumladan oilaviy tadbirkorlik va hunarmandchilik faoliyatini rivojlantirishga
ko‘maklashish maqsadida tashkil etiladi.
5

3. Maslahat markazining davlat tilidagi nomi “Fuqarolarning o‘zini o‘zi
boshqarish organlari huzuridagi tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga
ko‘maklashish bo‘yicha maslahat markazi”.
4. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari Maslahat markazi
nizomini ishlab chiqish va tasdiqlashda mazkur Namunaviy nizom talablariga amal
qiladi.
Maslahat markazlari yuridik shaxs bo‘lmaydi. Maslahat markazlari
faoliyati bilan bog‘liq xarajatlar fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining o‘z
mablag‘lari hisobidan, shuningdek yuridik va jismoniy shaxslarning homiylik
xayriyalari hisobidan qoplanishi mumkin.
5. Maslahat markaziga fuqarolar yig‘inining mas’ul kotibi rahbarlik qiladi
hamda unda tegishli hududdagi tajribali tadbirkorlar, fermerlar va hunarmandlar,
namunali oila boshliqlari hamda fuqarolar yig‘ini raisining maslahatchilari a’zolar
sifatida kiritilishi mumkin.
(5-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyot va
moliya vazirining 2023-yil 11-iyuldagi 57-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2499-4,
10.08.2023-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 11.08.2023-y.,
10/23/2499-4/0589-son)
Maslahat markazi a’zolari soni tegishli hududda yashayotgan aholi va
tadbirkorlik subyektlari soni, shuningdek Maslahat markazining ish hajmiga qarab
fuqarolar yig‘inining mas’ul kotibi tomonidan belgilanadi.
6. Maslahat markazining rahbari tomonidan ishni to‘g‘ri tashkil etish va
muvofiqlashtirish, shuningdek zarur ko‘mak va maslahatlar olish uchun mahalliy
davlat hokimiyati organlari bilan kelishilgan holda tegishli tuman (shahar) soliq
inspeksiyasi, tuman (shahar) davlat xizmatlari markazlari, O‘zbekiston
Respublikasi Savdo-sanoat palatasining tuman (shahar) axborot maslahat markazi,
tijorat banklari, “Hunarmand” uyushmasining hududiy bo‘limi, tuman (Quvasoy
shahar) qishloq xo‘jaligi bo‘limi va tuman (Quvasoy shahar) irrigatsiya bo‘limi,
tumanlar fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalari kengashlarining
mas’ul xodimlari jamoatchilik asosida jalb qilinishi mumkin.
6

(6-band O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyot va moliya vazirining 2023-yil
11-iyuldagi 57-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2499-4, 10.08.2023-y.) tahririda —
Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 11.08.2023-y., 10/23/2499-4/0589-son)
Maslahat markazining maqsadi va vazifalari
7. Maslahat markazining asosiy maqsadi tegishli hududda tadbirkorlik
faoliyati bilan shug‘ullanayotgan yoki shug‘ullanish istagida bo‘lgan fuqarolarga
jamoatchilik asosida tadbirkorlikka oid axborot xizmatlari ko‘rsatish, va shu orqali,
mahalla aholisining, shu jumladan yoshlarning daromadlari hamda turmush
farovonligini oshirish hisoblanadi.
8. Maslahat markazi o‘z faoliyatida quyidagi vazifalarni amalga oshiradi:
tadbirkorlik faoliyatini tashkil qilmoqchi bo‘lgan, tegishli hududda
yashovchi fuqarolarni iqtisodiyot, buxgalteriya hisobi, tadbirkorlik faoliyati
to‘g‘risidagi va soliq to‘g‘risidagi qonunchilik hujjatlari asoslarini o‘rgatish
bo‘yicha qisqa muddatli kurslar tashkil etadi, shuningdek ularga tadbirkorlik
faoliyati subyektlariga qonunchilik hujjatlarida belgilangan imtiyozlar va
preferensiyalar haqida ma’lumot beradi;
(8-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining
2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313, 28.07.2021-y.)
tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y.,
10/21/3313/0724-son)
kambag‘allikni qisqartirish va bandlikka ko‘maklashish bo‘limlari bilan
birgalikda yoshlarning tegishli hududda joylashgan korxonalar, muassasalar va
tashkilotlarga ishga joylashishiga, ularning ushbu korxonalar, muassasalar va
tashkilotlarga, shuningdek hunarmandlarga biriktirilishiga ko‘maklashadi;
(8-bandning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyot va
moliya vazirining 2023-yil 11-iyuldagi 57-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2499-4,
10.08.2023-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 11.08.2023-y.,
10/23/2499-4/0589-son)
7

tegishli hududda yashovchi fuqarolarga tadbirkorlik faoliyatini tashkil
etishda, shu jumladan tadbirkorlik faoliyati subyektlarini davlat ro‘yxatidan
o‘tkazish uchun tegishli hujjatlarni tayyorlashda ko‘maklashadi;
tegishli hududdagi tadbirkorlik faoliyati subyektlariga, shu jumladan
oilaviy tadbirkorlik va hunarmandchilik faoliyati subyektlariga qonunchilik
hujjatlarida belgilangan imtiyozlar, preferensiyalardan foydalanishda, tadbirkorlik
faoliyatini rivojlantirish maqsadida kredit olish uchun tegishli hujjatlarni
tayyorlashda ko‘maklashadi;
(8-bandning beshinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya
vazirining 2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313,
28.07.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y.,
10/21/3313/0724-son)
tadbirkorlarning huquqiy, boshqaruvchilik va rejalashtirish sohalaridagi
savodxonligini oshirish uchun tegishli tashkilotlarning mas’ul xodimlari
ishtirokida o‘quv kurslari tashkil etadi;
tegishli hududda infratuzilmani rivojlantirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar
ishlab chiqadi va ko‘rib chiqish uchun tegishli tashkilotlarga taqdim etadi;
tegishli hududda yashovchi aholining tovarlarga (ishlar, xizmatlar) bo‘lgan
ehtiyoji to‘g‘risidagi ma’lumotlar bazasini yaratadi va yangilab boradi;
yangi innovatsion g‘oyalarni yaratish, yangi turdagi mahsulotlarni ishlab
chiqish, yangi texnologiya va ixtirolarni o‘zlashtirishda tadbirkorlarga ilmiy va
amaliy jihatdan ko‘maklashadi;
tomorqa xo‘jaliklardan foydalanish darajasini oshirish uchun zarur meva-
sabzavot urug‘lari, mevali daraxt ko‘chatlari hamda mineral o‘g‘itlar to‘g‘risida
aniq ma’lumotga ega bo‘lishlari uchun tegishli hududda yashovchi aholini ushbu
hududda faoliyat yuritayotgan tajribali fermer xo‘jaliklarining faoliyati bilan
tanishtiradi;
(8-bandning o‘ninchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy
taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligining 2021-yil 12-noyabrdagi 40-
son, Moliya vazirligining 2021-yil 5-noyabrdagi 64-son, Davlat soliq
8

qo‘mitasining 2021-yil 2-noyabrdagi 2021-40-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2499-
3, 23.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 23.11.2021-
y., 10/21/2499-3/1092-son)
tegishli hududda faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik subyektlariga ular
tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar, shuningdek shaxsiy tomorqalarda
yetishtirilgan meva-sabzavotlar, poliz va boshqa qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini
realizatsiya qilish bo‘yicha zarur maslahatlar beradi;
qishloq xo‘jalik mahsulotlarini qayta ishlovchi va oziq-ovqat mahsulotlari
ishlab chiqaruvchi tashkilotlarni tashkil etish va shu orqali yangi ish o‘rinlari
yaratish istagida bo‘lgan fuqarolarga yer ajratish hamda zamonaviy texnologiyalar
va uskunalar sotib olish bo‘yicha tegishli maslahatlar beradi hamda mazkur
masalalar yuzasidan tegishli tashkilotlarga takliflar taqdim etadi;
tegishli hududda faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik subyektlariga mehnat
munosabatlarini qonunchilik hujjatlariga muvofiq yo‘lga qo‘yish yuzasidan
tavsiyalar beradi.
(8-bandning o‘n uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya
vazirining 2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313,
28.07.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y.,
10/21/3313/0724-son)
Maslahat markazining huquq va majburiyatlari
9. Maslahat markazi quyidagi huquqlarga ega:
tuman (shahar) hokimligi bilan kelishilgan holda tegishli tashkilot va
idoralarning mas’ul xodimlarini Maslahat markazi faoliyatiga jamoatchilik asosida
jalb qilish;
tadbirkorlik subyektlariga o‘zining buzilgan huquq va manfaatlarini
himoya qilish yuzasidan tegishli davlat organlariga murojaat etishda maslahatlar
berish;
qisqa muddatli kurslarni o‘tkazish uchun tegishli hududda joylashgan
ta’lim muassasalarining o‘quv jarayonlaridan bo‘sh bo‘lgan o‘quv xonalaridan
foydalanish;
9

tegishli hududda faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik subyektlari bilan birga
yarmarka va ko‘rgazmalarda ishtirok etish.
10. Maslahat markazi quyidagi majburiyatlarni bajaradi:
tadbirkorlik faoliyatini boshlash istagida bo‘lgan fuqarolarni tegishli
qonunchilik hujjatlari va ularda belgilangan imtiyozlar va preferensiyalardan
xabardor etish bo‘yicha axborot burchaklarini tashkil etadi;
(10-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya
vazirining 2021-yil 28-iyuldagi 16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313,
28.07.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y.,
10/21/3313/0724-son)
fuqarolarning tadbirkorlik faoliyati yuzasidan qilgan murojaatlarini
o‘rganib chiqadi hamda ularga tegishli yo‘l-yo‘riqlar ko‘rsatadi;
tadbirkorlik faoliyatini boshlash uchun maslahat va amaliy yordam so‘rab
murojaat qilgan shaxslarga infrastruktura obyektlariga ruxsat olish hujjatlarini
tayyorlashda hamda ularni belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tkazishda
ko‘maklashadi;
tegishli hududda faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik subyektlariga zarur
xomashyo hamda zamonaviy texnologiyalar va uskunalarni sotib olishda
ko‘maklashadi;
amalga oshirilgan ishlar bo‘yicha statistik hisobotlarni fuqarolar yig‘iniga
taqdim etadi;
o‘ziga ma’lum bo‘lgan tegishli hududda faoliyat yurituvchi tadbirkorlik
subyektlarining tijorat siriga oid ma’lumotlari sir saqlanishini ta’minlaydi.
11. Maslahat markazi rahbari va uning a’zolari fuqarolar bilan
munosabatlarda xushmuomala bo‘lishlari va xolislikni ta’minlashlari,
fuqarolarning inson huquq va erkinliklari, tadbirkorlik subyektlarining qonuniy
manfaatlariga daxldor bo‘lgan hamda yangi qabul qilingan qonunchilik hujjatlariga
doir huquqiy bilimlarini, shuningdek o‘z bilim va ko‘nikmalarini muntazam
ravishda oshirib borishlari lozim.
10

(11-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 28-iyuldagi
16-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3313, 28.07.2021-y.) tahririda —
Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 28.07.2021-y., 10/21/3313/0724-son)
Maslahat markazi faoliyatini tashkil etish va nazorat qilish
12. Maslahat markazining faoliyati fuqarolar yig‘ini tomonidan
tasdiqlangan reja asosida amalga oshiriladi.
13. Davlat organlari maslahat markazlari faoliyatini tashkil etishda
fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlariga ko‘maklashadi, Maslahat markazi
o‘z vazifalarini amalga oshirishi uchun fuqarolar yig‘inlariga belgilangan tartibda
binolar beradi.
14. Maslahat markazi rahbarining amalga oshirilgan ishlar yuzasidan
yilning har choragi yakuni bo‘yicha hisoboti fuqarolar yig‘ini majlisida eshitiladi.
Mazkur hisobot yakunlari bo‘yicha bayonnoma tuziladi hamda bayonnoma nusxasi
tegishli fuqarolar yig‘ini va tuman (shahar) hokimligiga yuboriladi.
15. Maslahat markazi tomonidan fuqarolarni qabul qilish har hafta shanba
kuni amalga oshiriladi.
16. Maslahat markazi rahbari Maslahat markazi a’zolarining xavfsiz va
unumli faoliyat yuritishlari uchun zarur sharoit yaratib berishi lozim.
17. Maslahat markazi faoliyatini nazorat qilish tegishli fuqarolar yig‘ini
raisi tomonidan amalga oshiriladi.
11

1.2 FUQAROLARNING O‘ZINI O‘ZI BOSHQARISH ORGANLARI
FAOLIYATINI YANADA TAKOMILLASHTIRISH BO‘YICHA
QO‘SHIMCHA CHORA-TADBIRLAR TO‘G‘RISIDA
“Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston
Respublikasi Qonuniga muvofiq, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining “Jamiyatda ijtimoiy-ma’naviy muhitni sog‘lomlashtirish, mahalla
institutini yanada qo‘llab-quvvatlash hamda oila va xotin-qizlar bilan ishlash
tizimini yangi darajaga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020-yil 18-
fevraldagi PF-5938-son Farmoni ijrosini ta’minlash maqsadida Vazirlar
Mahkamasi qaror qiladi:
1. Quyidagilar:
fuqarolar yig‘inlari toifalarini, faoliyatining asosiy prinsiplarini, huquqiy
maqomi, organlari, komissiyalari va jamoatchilik tuzilmalarini, yig‘in raisi, uning
o‘rinbosarlari va maslahatchilarining vakolatlarini, yig‘inlar faoliyatining hisobi va
hisobotini, shuningdek, ularni qayta tashkil etish va tugatish tartibini nazarda
tutuvchi Fuqarolar yig‘ini to‘g‘risidagi namunaviy nizom 1-ilovaga muvofiq;
fuqarolar yig‘inlaridagi komissiyalarning huquqiy maqomi, asosiy
vazifalari, huquqlari va majburiyatlari, ularning a’zolariga qo‘yiladigan talablarni,
faoliyatini tashkil etish tartibini nazarda tutuvchi Fuqarolar yig‘ini komissiyalari
to‘g‘risidagi namunaviy nizom 2-ilovaga muvofiq;
fuqarolar yig‘inlaridagi jamoatchilik tuzilmalarining maqsadi, asosiy
vazifalari, huquq va majburiyatlarini hamda uning faoliyatini tashkil etish tartibini
belgilovchi Fuqarolar yig‘ini huzuridagi jamoatchilik tuzilmalari to‘g‘risidagi
namunaviy nizom 3-ilovaga muvofiq;
Oldingi tahrirga qarang.
fuqarolar yig‘ini raisiga guvohnoma va ko‘krak nishoni berish, ularning
shakli, guvohnoma blankalarini tayyorlash, hisobga olish, foydalanish hamda
saqlash tartibini belgilovchi Fuqarolar yig‘ini raisining guvohnomasi va ko‘krak
nishoni to‘g‘risidagi nizom 4-ilovaga muvofiq;
12

fuqarolar yig‘inlarida ish yuritishni tashkil etish, boshqaruv hujjatlarini
tayyorlash hamda ularning ijrosini ta’minlash, yig‘inga tushgan hujjatlarni
ro‘yxatga olish masalalarini tartibga soluvchi Fuqarolar yig‘inlarida ish yuritishni
tashkil qilish va olib borish tartibi to‘g‘risidagi nizom 5-ilovaga muvofiq
tasdiqlansin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash vazirligi
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar
hokimliklari, manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda:
o‘n kun muddatda Fuqarolar yig‘inining “Ayollar maslahat kengashi”
faoliyatini samarali tashkil etish uchun har bir fuqarolar yig‘ini hududida
joylashgan ijtimoiy soha obyektlari (ta’lim muassasalari, oilaviy poliklinikalar,
oilaviy shifokor punktlari, mahallalar)da mavjud imkoniyatni manzilli o‘rganish va
tahlil qilish orqali alohida xonalar ajratish, ularni zarur jihozlar bilan to‘liq
ta’minlash hamda kengash a’zolarining ishlashi uchun zarur shart-sharoitlar
yaratish choralarini ko‘rsin;
bir oy muddatda tasdiqlangan namunaviy nizomlar asosida fuqarolarning
o‘zini o‘zi boshqarish organlari tomonidan tegishli nizomlarning tasdiqlanishini
ta’minlashga hamda ularning o‘z faoliyatini mazkur nizomlar asosida tashkil
etishiga ko‘maklashsin;
uch oy muddatda fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari
xodimlarining malakasini oshirishga doir o‘quv seminarlarini o‘tkazsin.
3. O‘zbekiston Respublikasi Mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash vazirligi
hamda “Mahalla” xayriya jamoat fondining Fuqarolar yig‘ini raisining
guvohnomasi va ko‘krak nishonini tayyorlash sarf-xarajatlari “Mahalla” xayriya
jamoat fondiga tushgan qo‘shimcha homiylik mablag‘lari hisobidan amalga
oshirilishi to‘g‘risidagi taklifiga rozilik berilsin.
4. O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining 6-ilovaga muvofiq ayrim
qarorlari o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
5. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi
Bosh vazirining ijtimoiy rivojlantirish masalalari bo‘yicha o‘rinbosari B.A.
13

Musayev hamda O‘zbekiston Respublikasi mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash
vaziri R.T. Mamatov zimmasiga yuklansin.
1. Mazkur Nizom fuqarolar yig‘inlarining maqomi, maqsadi va asosiy
vakolatlari, huquq hamda majburiyatlari, ularning faoliyatini tashkil etish tartibini,
shuningdek, fuqarolar yig‘ini xodimlari hamda mahalla xotin-qizlar faolining
vakolatlarini belgilaydi.
2. Fuqarolar yig‘inining:
rasmiy nomi:_____________________________.
manzili:_________________________________.
hududi:__________________________________.
3. Fuqarolar yig‘inlari faoliyatini tashkil etishning samarali mexanizmlarini
ishlab chiqish va joriy etish maqsadida barcha fuqarolar yig‘inlari geografik
joylashuvi va aholi soni bo‘yicha toifalarga ajratiladi.
Fuqarolar yig‘inlari geografik joylashuvi bo‘yicha quyidagi toifalarga
bo‘linadi:
shaharda;
tuman markazida;
tuman markazigacha 30 km bo‘lgan masofada;
tuman markazidan 30 km va undan olis masofada, tog‘li va cho‘l hududida;
chegara (yoki anklav) hududda joylashgan fuqarolar yig‘inlari.
Fuqarolar yig‘inlari aholi soni bo‘yicha quyidagi toifalarga bo‘linadi:
1000 nafargacha aholisi bo‘lgan;
1001 — 2000 nafargacha aholisi bo‘lgan;
2001 — 4000 nafargacha aholisi bo‘lgan;
4001 — 6000 nafargacha aholisi bo‘lgan;
6001 — 8000 nafargacha aholisi bo‘lgan;
8000 nafardan ziyod aholisi bo‘lgan fuqarolar yig‘inlari.
4. Fuqarolar jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi,
ijtimoiy mavqeyidan qat’i nazar, bevosita yoki o‘zlarining saylanadigan vakillari
orqali o‘zini o‘zi boshqarishda teng huquqlarga ega.
14

Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarishga doir huquqlarini cheklash
taqiqlanadi. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatiga davlat
organlari va tashkilotlari hamda ularning mansabdor shaxslari aralashishiga yo‘l
qo‘yilmaydi.
5. Fuqarolar yig‘inlari faoliyatining asosiy prinsiplari qonuniylik, inson
huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarining ustuvorligi, demokratiya,
oshkoralik, ijtimoiy adolat, mahalliy ahamiyatga molik masalalarni hal etishda
mustaqillik, jamoaviylik, aholi oldida hisobdorlik, jamoatchilik asosidagi o‘zaro
yordam, ijtimoiy sheriklik, mahalliy urf-odatlar va an’analarni hisobga olishdan
iborat.
6. Fuqarolar yig‘ini davlat hokimiyati organlari tizimiga kirmaydi va
qonunchilik hujjatlari bilan berilgan o‘z vakolatlarini tegishli hudud doirasida
amalga oshiradi, qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda davlat xizmatlari
markazlarida hisobga qo‘yilgan kundan e’tiboran yuridik shaxs maqomiga hamda
o‘z nomi ko‘rsatilgan muhrga va bankda o‘z hisobvarag‘iga ega bo‘ladi.
7. Fuqarolar yig‘ini O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlari
bilan kafolatlangan huquq va erkinliklardan foydalanishda, fuqarolarning
manfaatlaridan, rivojlanishning tarixiy o‘ziga xos xususiyatlaridan, shuningdek,
milliy qadriyatlardan, mahalliy urf-odatlar va an’analardan kelib chiqqan holda
mahalliy ahamiyatga molik masalalarni hal qilishda mustaqil bo‘lib, aholi
manfaatlarini ifodalaydi va uning nomidan tegishli hudud doirasida amal qiladigan
qarorlar qabul qiladi.
8. Fuqarolar yig‘ini kengashi, fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy
yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalar va taftish komissiyasi fuqarolar yig‘ini
organlari hisoblanadi.
Fuqarolar yig‘inining organlari fuqarolar yig‘ini raisi saylovi natijalari
bo‘yicha fuqarolar yig‘ini majlisi (fuqarolar vakillarining yig‘ilishi) tomonidan bir
oy mobaynida shakllantiriladi.
Fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining namunaviy tuzilmasi ushbu
Namunaviy nizomga ilovada keltirilgan shaklda belgilanadi.
15

9. Fuqarolar yig‘ini faoliyatini o‘z hududida amalga oshiradi.
10. Shaharcha, qishloq va ovul fuqarolar yig‘inini tuzish, birlashtirish,
bo‘lish va tugatish, shuningdek, ularning chegaralarini belgilash va o‘zgartirish,
ularga nom berish va nomini o‘zgartirish qonunchilik hujjatlarida belgilangan
tartibda amalga oshiriladi.
Shaharlardagi, tumanlar markazlaridagi, shaharchalardagi, qishloqlardagi
va ovullardagi mahalla fuqarolar yig‘inlarini tuzish, birlashtirish, bo‘lish va
tugatish, shuningdek, ularning chegaralarini belgilash va o‘zgartirish, ularga nom
berish va ularning nomini o‘zgartirish fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish
organlarining iltimosnomalari asosida mahalliy davlat hokimiyati organlari
tomonidan qonunchilikda belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
11. Fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy maqsadi mahalliy ahamiyatga
molik masalalarni hududidagi fuqarolarning manfaatlaridan, rivojlanishning tarixiy
o‘ziga xos xususiyatlaridan, shuningdek, milliy qadriyatlardan, mahalliy urf-
odatlar va an’analardan kelib chiqqan holda hal qilish, ularning huquqiy
madaniyati va ijtimoiy faolligini oshirish, “Obod va xavfsiz mahalla” tamoyili
asosida ijtimoiy-ma’naviy muhit barqarorligini ta’minlashdan iborat.
12. Fuqarolar yig‘ini quyidagi vakolatlarni amalga oshiradi:
a) o‘z faoliyatini tashkil etish sohasida:
fuqarolar yig‘ini raisini rag‘batlantirish yoki uni lavozimidan ozod qilish
to‘g‘risida qaror qabul qiladi;
fuqarolar yig‘ini raisining jamoatchilik asosida faoliyat ko‘rsatuvchi
maslahatchilarini va fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha
komissiyalar a’zolarini, taftish komissiyasining raisi hamda a’zolarini saylaydi va
lavozimidan ozod etadi;
fuqarolar yig‘ini kengashini shakllantiradi va fuqarolar yig‘ini faoliyatining
asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalar ishini tashkil etadi;
fuqarolar yig‘inining nizomini hamda fuqarolar yig‘ini xodimlarining odob
qoidalarini tasdiqlaydi;
16

fuqarolar yig‘ini raisiga ishonchsizlik bildirish to‘g‘risida qaror qabul
qiladi;
fuqarolar yig‘inining faoliyat dasturini, xarajatlar smetasini tasdiqlaydi;
har chorakda kamida bir marta fuqarolar yig‘ini raisining va
maslahatchilarining, mahalla xotin-qizlar faolining hamda bir yilda kamida bir
marta taftish komissiyasi raisining hisobotlarini eshitadi va tegishli qarorlar qabul
qiladi;
o‘z mablag‘larini shakllantiradi, fuqarolar yig‘ini mol-mulkiga egalik
qiladi, undan foydalanadi va uni tasarruf etadi, moliyaviy mablag‘larning
sarflanishi ustidan nazoratni tashkil etadi;
ma’muriy-hududiy birliklar, mahalla fuqarolar yig‘inlarining chegaralarini
o‘zgartirish, mahalla fuqarolar yig‘inlari, ko‘chalar, maydonlar va boshqa
obyektlarga nom berish va ularning nomini o‘zgartirish haqida vakolatli davlat
organlariga va xalq deputatlari tuman (shahar) Kengashlariga iltimosnomalar
kiritadi;
o‘z vakolatiga kiruvchi masalalar bo‘yicha manzilli dasturlar va “yo‘l
xaritalari”ga davlat organlari va tashkilotlari tomonidan ko‘rib chiqilishi majburiy
bo‘lgan asoslangan takliflar kiritadi;
reyting baholash natijalariga ko‘ra faoliyati “namunali” deb topilgan
fuqarolar yig‘inining malakali va tashabbuskor xodimlari, mahalla xotin-qizlar
faolini davlat hokimiyati organlarining kadrlar zaxirasiga kiritish bo‘yicha
tavsiyalar beradi;
b) ijtimoiy-ma’naviy muhitni mustahkamlash hamda oila va xotin-qizlarni
qo‘llab-quvvatlash sohasida:
oilalarni mustahkamlash hamda xotin-qizlarni har tomonlama qo‘llab-
quvvatlash bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshiradi;
xotin-qizlarni oila, mahalla va mehnat jamoalarida ijtimoiy-huquqiy
jihatdan qo‘llab-quvvatlash, ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish, ma’naviyatini
yuksaltirish, yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash, zamonaviy namunali oilani
17

shakllantirish, uning ma’naviy-axloqiy muhitini va an’anaviy oilaviy qadriyatlarni
mustahkamlash bo‘yicha maqsadli chora-tadbirlarni amalga oshiradi;
ijtimoiy himoyaga muhtoj xotin-qizlarni tadbirkorlikka o‘qitish, biznesga
oid namunaviy rejalarni ishlab chiqish va kredit olish ishlarida ularga
ko‘maklashadi, “Ayollar daftari”ga kiritilgan xotin-qizlar bilan manzilli ishlarni
amalga oshiradi;
xotin-qizlarning muammolarini o‘z vaqtida aniqlash, og‘ir ijtimoiy ahvolga
tushib qolgan xotin-qizlar, shu jumladan, nogironligi bo‘lgan ayollar bilan yakka
tartibda hamda aniq maqsadga yo‘naltirilgan ishlarni olib boradi, ularga ijtimoiy-
huquqiy, psixologik va moddiy yordam ko‘rsatish ishlarini tashkil etadi;
aholini, shu jumladan, yoshlarni milliy va ma’naviy qadriyatlar, mahalliy
urf-odat va an’analar bilan tanishtiradi va ularni targ‘ib qiladi;
to‘ylar va boshqa marosimlarni o‘tkazish yuzasidan tavsiyalar beradi;
yoshlar ta’lim-tarbiyasida va oilalarni mustahkamlashda keksa avlod
vakillarining rolini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshiradi;
davlat hokimiyati organlariga millatlararo totuvlik va diniy bag‘rikenglikni
saqlashga ko‘maklashadi;
mahalladagi uyushmagan yoshlarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashga
qaratilgan zarur chora-tadbirlarni ishlab chiqadi va amalga oshiradi;
v) huquq-tartibot sohasida:
davlat hokimiyati va boshqaruvi organlariga huquq-tartibotni
mustahkamlashga ko‘maklashadi;
qonunlar va boshqa qonunchilik hujjatlarining ijro etilishi ustidan
jamoatchilik nazoratini amalga oshiradi;
“Obod va xavfsiz mahalla” tamoyilining to‘laqonli va samarali joriy
etilishini ta’minlash choralarini ko‘radi;
hududlarda huquqbuzarliklar, ayniqsa, voyaga yetmaganlar, yoshlar va
ayollar o‘rtasida huquqbuzarliklar profilaktikasiga doir ta’sirchan ishlarni tashkil
etadi;
18

ozodlikdan mahrum etish joylaridan ozod etilgan, shuningdek, probatsiya
nazoratidagi shaxslarning ijtimoiy-mehnat reabilitatsiyasi va jinoyatchilikning
oldini olishga doir tadbirlarni ijtimoiy moslashuv markazlari bilan birgalikda
amalga oshiradi;
g) atrof muhitni muhofaza qilish va obodonlashtirish sohasida:
davlat hokimiyati va boshqaruvi organlariga atrof muhitni muhofaza
qilishga ko‘maklashadi;
ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish, tegishli hududni obodonlashtirish,
ko‘kalamzorlashtirish va sanitariya jihatdan tozalash to‘g‘risida qarorlar qabul
qiladi, shu jumladan, jamoatchilik yordamini (hasharni) uyushtiradi, ko‘riklar va
tanlovlar o‘tkazadi;
atrof-muhitni muhofaza qilish, hududning sanitariya holati, uni
obodonlashtirish hamda ko‘kalamzorlashtirish masalalari yuzasidan o‘z vakolati
doirasida tegishli hududda joylashgan tashkilotlar rahbarlarining hisobotlarini
eshitadi hamda ularning natijalari bo‘yicha qarorlar qabul qiladi;
ko‘p kvartirali uylarni boshqarish organlari bilan ko‘p kvartirali uylarga
tutash hududlarni obodonlashtirish va ko‘kalamzorlashtirishga doir ishlarni tashkil
etish hamda boshqa masalalar bo‘yicha hamkorlik qiladi;
d) ijtimoiy — iqtisodiy sohada:
hududning o‘ziga xos yo‘nalishlari va “o‘sish nuqtalari”dan kelib chiqib,
hududni kompleks rivojlantirishni ta’minlashga, tegishli hudud doirasida
obodonlashtirishga, ko‘kalamzorlashtirishga va sanitariya holatini yaxshilashga
qaratilgan tadbirlar rejalarini tasdiqlaydi;
hududda oilaviy tadbirkorlik, hunarmandchilik, kasanachilik va boshqa
tadbirkorlik faoliyati turlarini hamda tomorqa yer egalarining faoliyatini
rivojlantirishga ko‘maklashadi;
jismoniy va yuridik shaxslardan ixtiyoriylik asosida mablag‘lar va
homiylik xayriyalarini shakllantiradi va undan foydalanadi;
mahalla markazlari va guzarlarini barpo etish masalalarini ko‘rib chiqadi va
taklif kiritadi;
19

hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlari va normativ-huquqiy
hujjatlar loyihalari bo‘yicha takliflar ishlab chiqadi;
vakolatli davlat organlari bilan birgalikda fuqarolar yig‘ini hududida
qurilishi mo‘ljallanayotgan imoratlarning maqsadga muvofiqligini ko‘rib chiqadi;
har chorakda kamida bir marta tegishlicha oilaviy poliklinikalar, oilaviy
shifokor punktlari, maktabgacha ta’lim tashkilotlari va ta’lim muassasalari
rahbarlarining hisobotlarini eshitadi;
xalq deputatlari tuman (shahar) Kengashlariga saylov o‘tkazuvchi okrug
saylov komissiyalarining a’zoligiga nomzodlar bo‘yicha tavsiyalar taqdim etadi;
xalq deputatlari tuman (shahar) Kengashlarining majlislarida muhokama
qilish uchun uchastka saylov komissiyasi a’zoligiga nomzodlar taqdim etadi;
referendum o‘tkazuvchi tegishli okrug komissiyalariga referendum
o‘tkazuvchi uchastka komissiyalari a’zoligiga nomzodlar taqdim etadi;
saylov komissiyalariga fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlaridan
kuzatuvchilar yuboradi;
fuqarolarga qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda tegishli hujjatlar
berilishini ta’minlaydi;
har chorakda Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar,
tumanlar va shaharlar ijro etuvchi hokimiyat organlari rahbarlarining fuqarolar
yig‘inlari faoliyati sohasiga kiruvchi masalalar yuzasidan hisobotlarini eshitadi.
Fuqarolar yig‘inlarining hisobotlar to‘g‘risidagi bayonnomalarining nusxalari
ularning hisobini yuritish, fuqarolar yig‘inlarining murojaatlari ko‘rib chiqilishi
ustidan nazoratni amalga oshirish maqsadida tegishlicha Qoraqalpog‘iston
Respublikasi Mahalla va nuroniylarni qo‘llab-quvvatlash vazirligi, viloyatlar va
Toshkent shahar mahalla va nuroniylarni qo‘llab-quvvatlash boshqarmalariga
yuboriladi;
e) davlat organlari va mansabdor shaxslar bilan hamkorlik qilish sohasidagi
vakolatlari:
aholining ijtimoiy nochor qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha chora-
tadbirlarni amalga oshiradi;
20

tegishli hududda fuqarolar va yuridik shaxslarga xususiy mulk huquqi
asosida tegishli bo‘lgan turar joylardan foydalanilishi, shu jumladan, pasport
rejimiga rioya etilishi, yashayotgan shaxslarning doimiy yashash joyi yoki
vaqtincha turgan joyi bo‘yicha ro‘yxatga olinishi va tegishli shartnomalarning
mavjudligi yuzasidan nazoratni amalga oshirishda ichki ishlar organlariga yordam
ko‘rsatadi;
ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashga muhtoj bo‘lgan kam ta’minlangan oilalarni,
yolg‘iz keksa fuqarolarni, pensionerlarni va nogironligi bo‘lgan shaxslarni Tibbiy-
ijtimoiy xizmatlarni rivojlantirish agentligining hududiy bo‘linmalari bilan
birgalikda aniqlaydi va hisobini yuritadi;
fuqarolar yig‘inlarida fuqarolarning shaxsiy-birlamchi hisobi yuritilishini
ta’minlaydi, mudofaa ishlari bo‘limlari bilan kelishgan holda harbiy hisobga olish
bo‘yicha mutaxassisni tasdiqlaydi;
fuqarolarni tabiiy ofatlarga qarshi kurashga va ularning oqibatlarini
tugatishga jalb etishga ko‘maklashadi;
aholidan soliqlar va yig‘imlar o‘z vaqtida undirilishini ta’minlashda soliq
organlariga haq to‘lashni nazarda tutuvchi shartnoma asosida ko‘maklashadi;
kommunal to‘lovlar undirilishini ta’minlashda, issiqlik va elektr energiyasi,
issiq va sovuq suvdan tejamli foydalanish bo‘yicha tadbirlar o‘tkazishda haq
to‘lashni nazarda tutuvchi shartnoma asosida ko‘maklashadi;
tegishli hududning, suv ta’minoti manbalarining, turar joylarning, ta’lim
muassasalarining sanitariya va ekologik holati, yong‘inga qarshi xavfsizlik
talablariga, veterinariya, sanitariya qoidalari va gigiyena normalari, savdo qoidalari
va fuqarolarga xizmat ko‘rsatish madaniyatiga rioya etilishi ustidan nazoratni
amalga oshirishda shartnoma asosida tegishli davlat organlariga ko‘maklashadi;
o‘zgalar parvarishiga muhtoj yolg‘iz keksa fuqarolarga patronaj yordami
hamda shu maqsadda ajratilgan O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjeti
mablag‘lari hisobidan yordam ko‘rsatilishiga ko‘maklashadi;
21

yetim bolalar, ota-onasining qaramog‘idan mahrum bo‘lgan bolalar
haqidagi ma’lumotlarni vasiylik va homiylik organlariga taqdim etadi, shuningdek,
bunday bolalarni tegishli davlat muassasalariga joylashtirishga ko‘maklashadi;
hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlari va normativ-huquqiy
hujjatlar loyihalari bo‘yicha takliflar ishlab chiqadi;
hududlarni obodonlashtirish va ko‘kalamzorlashtirish, fuqarolar yig‘inlari
va ko‘p kvartirali uylarni boshqaruvchi tashkilotlar faoliyatidagi muammolarni
aniqlaydi hamda hal etish bo‘yicha takliflar kiritadi;
aholining tomorqa xo‘jaligidan maqsadli foydalanishini tashkil etishga
ko‘maklashadi;
imoratlar qurish hamda hovlilar va uylar atrofidagi hududlarni saqlash
qoidalariga rioya etilishini ta’minlashda davlat organlariga ko‘maklashadi;
aholi, jumladan, yoshlar va xotin-qizlar bandligiga ko‘maklashish, harbiy
xizmatdan zaxiraga bo‘shatilgan, jazoni ijro etuvchi muassasalardan ozod etilgan
shaxslarni ishga joylashtirishga ko‘maklashadi.
Fuqarolar yig‘inlari murojaatlari ko‘rib chiqilishida yuzaga kelgan
qonunbuzilish holatlari bo‘yicha sudga murojaat qilishi mumkin.
Fuqarolar yig‘inlari tomonidan ko‘rib chiqilishi majburiy bo‘lgan
takliflarni ko‘rmasdan qoldirish qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda
javobgarlikka sabab bo‘ladi.
Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari aholi muammolarini
aniqlash va hal etishda hududlarni kompleks ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish
bo‘yicha sektorlar (keyingi o‘rinlarda — sektorlar), Xalq qabulxonalari bilan
hamkorlik qiladi. Har chorakda fuqarolar yig‘inlari raislari tomonidan taqdim
etilgan ma’lumotlarda keltirilgan eng dolzarb muammolar sektorlar rahbarlari va
Xalq qabulxonalari tomonidan tegishli dasturlarni ishlab chiqishda inobatga olish
uchun tavsiya etiladi.
Xalq qabulxonalari fuqarolar yig‘inlari raislari tomonidan davlat organlari
va boshqa tashkilotlarning hududga biriktirilgan mas’ul xodimlari, sektor shtabi
a’zolari, yo‘l qurilishi, elektr, gaz, suv, kanalizatsiya, kommunal va ijtimoiy soha
22

vakillarining hududda amalga oshirgan ishlari natijasi bo‘yicha kiritilgan
ma’lumotlarda ko‘rsatilgan holatlar yuzasidan tegishli tashkilotlarga
taqdimnomalar, mansabdor shaxslar va xodimlarni rag‘batlantirish yoki intizomiy
javobgarlikka tortish bo‘yicha takliflar kiritadi.
13. Fuqarolar yig‘ini quyidagi majburiyatlarga ega:
o‘z faoliyatini qonunchilik hujjatlariga va mazkur Namunaviy nizomga
rioya qilgan holda amalga oshirish;
O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjetiga va davlat maqsadli
jamg‘armalariga nodavlat notijorat tashkilotlar uchun nazarda tutilgan tartibda
soliqlar hamda boshqa majburiy to‘lovlarni to‘lash;
faoliyati to‘g‘risida soliq va statistika organlariga belgilangan tartibda
hisobotlar taqdim etish;
o‘z xodimlari bilan mehnat shartnomasida kelishilgan majburiyatlarning
bajarilishini ta’minlash;
qonunchilik hujjatlariga muvofiq buxgalteriya hisobini yuritish.
Fuqarolar yig‘ini qonunchilik hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlarni
ham o‘z zimmasiga olishi mumkin.
14. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari jamoatchilik nazorati
subyektidir.
Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari:
davlat organlariga arizalar, shikoyatlar va takliflar bilan murojaat qilishga,
shuningdek, ularga so‘rovlar yuborishga;
davlat organlarining ochiq hay’at majlislarida ishtirok etishga;
ijtimoiy ahamiyatga molik masalalar, shuningdek, normativ-huquqiy
hujjatlar, davlat organlarining boshqa qarorlari loyihalari yuzasidan jamoatchilik
muhokamasini o‘tkazishga;
davlat organlarining, ular mansabdor shaxslarining faoliyatiga taalluqli va
ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan yoxud fuqarolarning, yuridik shaxslarning
huquqlari va qonuniy manfaatlariga, jamiyat manfaatlariga daxldor masalalar
yuzasidan jamoatchilik eshituvini o‘tkazishga;
23

davlat organlarining va ular mansabdor shaxslarining faoliyatini
jamoatchilik manfaatiga daxldor axborotni yig‘ish, umumlashtirish va tahlil etish
orqali jamoatchilik monitoringini amalga oshirishga;
normativ-huquqiy hujjatlar va davlat organlarining boshqa qarorlari
loyihalarini jamoatchilik ekspertizasidan o‘tkazishga;
turli ijtimoiy guruhlarning normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari
to‘g‘risidagi, davlat organlarining, ular mansabdor shaxslarining qonunchilik
hujjatlari talablariga rioya etishiga, fuqarolarning, yuridik shaxslarning huquqlari
va qonuniy manfaatlarini, jamiyat manfaatlarini ta’minlashga doir faoliyati
to‘g‘risidagi fikrini baholash maqsadida axborotni yig‘ish, umumlashtirish hamda
tahlil etish orqali jamoatchilik fikrini o‘rganishga;
davlat organlari mansabdor shaxslarining hisobotlari va axborotini
eshitishga haqli.
Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari jamoatchilik nazoratini
“ Jamoatchilik nazorati to‘g‘risida ”gi, “ Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish
organlari to‘g‘risida ” gi O‘zbekiston Respublikasining qonunlari va ushbu Nizom
asosida amalga oshiradi.
Davlat organlari fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlariga
jamoatchilik nazoratini amalga oshirishda ko‘maklashishi va qonunchilik
hujjatlariga muvofiq ularning murojaatlari yuzasidan o‘z vaqtida chora-tadbirlar
ko‘rishi shart.
Fuqarolar yig‘ini majlisini (fuqarolar vakillarining yig‘ilishini) chaqirish
tartibi
15. Fuqarolar yig‘ini majlisida o‘n sakkiz yoshga to‘lgan va fuqarolar
yig‘ini hududida doimiy, vaqtincha yoki asosan yashayotgan shaxslar qatnashadi.
Fuqarolar yig‘ini majlisi fuqarolar yig‘ini kengashi tomonidan zaruratga
ko‘ra, lekin har chorakda kamida bir marta chaqiriladi.
Fuqarolar yig‘ini majlisi xalq deputatlari tuman (shahar) Kengashining,
Mahalla va nuroniylarni qo‘llab-quvvatlash vazirligining tuman (shahar)
bo‘limining fuqarolar yig‘ini kengashiga bergan tavsiyasiga ko‘ra yoki fuqarolar
24

yig‘ini majlisida qatnashish huquqiga ega bo‘lgan aholining kamida uchdan bir
qismi tashabbusi bilan navbatdan tashqari chaqirilishi mumkin.
Fuqarolar yig‘ini majlisi fuqarolar yig‘inida qatnashish huquqiga ega
bo‘lgan aholining yarmidan ko‘prog‘i hozir bo‘lgan taqdirda vakolatlidir.
16. Fuqarolar yig‘ini majlisini chaqirishning imkoni bo‘lmagan taqdirda,
fuqarolar yig‘ini kengashi fuqarolar vakillarining yig‘ilishini o‘tkazish to‘g‘risida
qaror qabul qiladi. Tegishli hududdagi har bir ko‘cha va ko‘p kvartirali uylar
aholisining umumiy yig‘ilishlarida oddiy ko‘pchilik ovoz bilan fuqarolar vakili
saylanadi.
Har chorakda o‘tkaziladigan fuqarolar vakillarining yig‘ilishi 6000
nafargacha aholisi bo‘lgan fuqarolar yig‘inlarida fuqarolar vakillari umumiy
sonining kamida uchdan ikki qismi, 6000 nafardan ziyod aholisi bo‘lgan fuqarolar
yig‘inlarida kamida uchdan bir qismi hozir bo‘lgan taqdirda, vakolatlidir (fuqarolar
yig‘ini raisi saylovi bundan mustasno).
Fuqarolar yig‘ini xodimlari va ularning yaqin qarindoshlari shuningdek,
ko‘chaboshi va uyboshilar fuqarolar vakillari bo‘lishi mumkin emas.
17. Fuqarolar yig‘ini majlisini olib borish uchun rayosat saylanadi.
Fuqarolar yig‘ini majlisini fuqarolar yig‘inining raisi yoki raisning
maslahatchilaridan biri (bundan fuqarolar yig‘ini raisining vakolatlarini
muddatidan ilgari tugatish bo‘yicha chaqirilgan fuqarolar yig‘ini majlisi mustasno)
olib boradi. Barcha masalalar bo‘yicha qarorlar ochiq yoki yashirin ovoz berish
orqali oddiy ko‘pchilik ovoz bilan qabul qilinadi.
Fuqarolar yig‘ini raisining vakolatlarini muddatidan ilgari tugatish bo‘yicha
fuqarolar yig‘ini majlisi (fuqarolar vakillarining yig‘ilishi) “Fuqarolar yig‘ini raisi
saylovi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunida belgilangan tartibda
chaqiriladi va o‘tkaziladi.
18. Fuqarolar yig‘ini majlisi o‘tkazilgan sanasi, hozir bo‘lgan fuqarolar
soni, kun tartibi va qabul qilingan qarorlar ko‘rsatilgan bayonnoma yuritiladi.
Fuqarolar yig‘ini majlisining bayonnomasi va qarori fuqarolar yig‘inining raisi, u
25

yo‘qligida esa majlisda raislik qilgan uning maslahatchilaridan biri tomonidan
imzolanadi.
19. Fuqarolar yig‘ini majlisida (fuqarolar vakillarining yig‘ilishida) tegishli
hududda joylashgan korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning vakillari o‘z
faoliyatlariga doir masalalar bo‘yicha maslahat ovozi bilan ishtirok etishga
haqlidir.
Fuqarolar yig‘ini kengashi
20. Fuqarolar yig‘inining qarorlarini bajarish va fuqarolar yig‘ini majlislari
oralig‘idagi davrda fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlarining joriy
faoliyatini amalga oshirish uchun fuqarolar yig‘ini majlisi (fuqarolar vakillarining
yig‘ilishi) tomonidan fuqarolar yig‘inining kengashi shakllantiriladi.
Fuqarolar yig‘ini kengashi kollegial organ bo‘lib, uning tarkibiga fuqarolar
yig‘inining raisi, uning maslahatchilari (fuqarolar yig‘ini raisining yoshlar
masalalari bo‘yicha hamda keksalar va faxriylar ishlari bo‘yicha maslahatchilari),
mahallaning xotin-qizlar faoli, ko‘chaboshi, uyboshi, shuningdek, hududdagi
maktabgacha ta’lim va ta’lim muassasalari, oilaviy shifokor punktlari va oilaviy
poliklinikalarning rahbarlari kiradi.
21. Fuqarolar yig‘ini kengashi:
fuqarolar yig‘ini majlisini (fuqarolar vakillarining yig‘ilishini) chaqiradi;
har oyda fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha
komissiyalarning hisobotlarini eshitadi hamda ularning ishini muvofiqlashtiradi;
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi, xalq
deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlari deputatlariga ularning
saylovchilar bilan uchrashuvlarini uyushtirishda, fuqarolarni qabul qilishda, ularga
o‘z saylov okruglarida boshqa vakolatlarini amalga oshirishda ko‘maklashadi;
ommaviy-siyosiy, madaniy-ma’rifiy, sport tadbirlari va boshqa tadbirlar
o‘tkazilishiga ko‘maklashadi;
xotin-qizlarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya
qilishga, ularning jamiyat hayotidagi, oilada ma’naviy-axloqiy muhitni
26

shakllantirishdagi, yosh avlodni tarbiyalashdagi rolini oshirishga qaratilgan chora-
tadbirlarni ko‘radi;
ro‘yxatdan o‘tmagan diniy tashkilotlar faoliyat ko‘rsatishining oldini olish,
fuqarolarning diniy e’tiqod erkinligi huquqiga rioya etilishini ta’minlash, diniy
qarashlarni majburan singdirishga yo‘l qo‘ymaslik chora-tadbirlarini ko‘radi,
mazkur masalada huquqni muhofaza qilish organlari bilan hamkorlik qiladi;
diniy tashkilotlar noqonuniy faoliyatining oldini olish bo‘yicha tegishli
davlat organlari bilan hamkorlik qiladi;
jazoni ijro etish muassasalaridan ozod etilgan yoki afv etilgan shaxslarni
jamiyatga ijtimoiy moslashtirishda tegishli davlat organlari bilan hamkorlikda
manzilli va profilaktik chora-tadbirlarni amalga oshiradi;
yosh avlodni tarbiyalash masalalari yuzasidan ta’lim muassasalari bilan
hamkorlik qiladi;
tegishli hududda yashovchi fuqarolar bandligini ta’minlashga, shu
jumladan, oilaviy tadbirkorlik va kasanachilikni tashkil etishga ko‘maklashadi;
tegishli hududdagi aholining obodonlashtirish va ko‘kalamzorlashtirish,
moddiy madaniy meros obyektlarini yaroqli holda saqlash, qabristonlar barpo
etish, rekonstruksiya qilish, ta’mirlash va yaroqli holda saqlashga doir ishlarda
ixtiyoriylik asosida qatnashishini tashkil etadi, ana shu maqsadlarda tuman
(shahar) ijro etuvchi hokimiyat organi ajratadigan moddiy mablag‘lardan va
boshqa vositalardan, o‘z mablag‘laridan foydalanadi, jamoatchilik yordamini
(hasharlarni) uyushtiradi, ko‘riklar va tanlovlar o‘tkazadi;
tomorqa yer egalarining faoliyatini rivojlantirishga ko‘maklashadi;
tegishli hududda jamoat tartibini va jamoat xavfsizligini ta’minlashda, shu
jumladan, fuqarolarning kelishi va ketishini hisobga olishni tashkil etishda, voyaga
yetmaganlar o‘rtasida nazoratsizlik hamda huquqbuzarliklar profilaktikasiga doir
ishlarda va ularning huquqlarini himoya qilishda huquqni muhofaza qiluvchi
organlarga ko‘maklashadi;
aholi kommunal xizmatlar haqini to‘liq to‘lashini ta’minlaganligi uchun
fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organiga shartnoma asosida o‘tkaziladigan
27

mablag‘larni kam ta’minlangan oilalarga kommunal xizmatlar haqini to‘lashda
yordam berish, fuqarolar yig‘inlari organlarining xodimlarini rag‘batlantirish
uchun, shuningdek, obodonlashtirish va ko‘kalamzorlashtirishga oid ishlarni
o‘tkazishga sarflaydi;
kam ta’minlangan oilalarga ularning uylari va kvartiralarini ta’mirlashda,
shuningdek, kommunal xizmatlar haqini to‘lashda yordam ko‘rsatish uchun
ixtiyoriylik asosida jismoniy shaxslardan mablag‘ yig‘ish, yuridik shaxslarning
mablag‘laridan shartnoma asosida foydalanish to‘g‘risida qarorlar qabul qiladi;
egasiz mol-mulkni, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organiga meros
tariqasida o‘tgan mol-mulkni, shuningdek, davolash muassasalarida turganligi
munosabati bilan vaqtincha bo‘lmagan yolg‘iz shaxslarning mol-mulkini,
ixtisoslashtirilgan o‘quv-tarbiya muassasalarida yoki vasiylik va homiylikda
turgan, oilaga tarbiyaga topshirilgan yetim bolalarning, ota-onasi qaramog‘idan
mahrum bo‘lgan bolalarning mol-mulkini saqlash choralarini ko‘radi;
kam ta’minlangan oilalardan bo‘lgan yoshlarga, jumladan, nikoh va boshqa
to‘y tadbirlarini, shuningdek, dafn marosimlarini o‘tkazishda homiylarni jalb qilish
orqali qo‘shimcha moddiy yordam ko‘rsatadi;
yer uchastkalarini berish (realizatsiya qilish) masalalarini ko‘rib chiqishda
ishtirok etish uchun tuman (shahar) komissiyasiga o‘z vakilini yuboradi.
22. Fuqarolar yig‘ini kengashining majlisi fuqarolar yig‘ini raisi
tomonidan, zaruratga ko‘ra, lekin oyida kamida bir marta o‘tkaziladi.
23. Fuqarolar yig‘ini kengashining majlisi, agar uning ishida kengash
a’zolarining kamida uchdan ikki qismi qatnashayotgan bo‘lsa, vakolatli
hisoblanadi.
24. Fuqarolar yig‘ini kengashi majlisini fuqarolar yig‘ini raisi, u bo‘lmagan
25. Fuqarolar yig‘ini kengashining qarori ochiq ovoz berish yo‘li bilan
qabul qilinadi.
Qaror, agar uni fuqarolar yig‘ini kengashining hozir bo‘lgan a’zolarining
yarmidan ko‘prog‘i yoqlab ovoz bergan bo‘lsa, qabul qilingan hisoblanadi.
28

26. Fuqarolar yig‘ini kengashi majlisida bayonnoma Fuqarolar yig‘inlarida
ish yuritishni tashkil etish tartibi to‘g‘risidagi Nizomga asosan yuritiladi.
Bayonnomada majlis o‘tkazilgan sana, hozir bo‘lgan kengash a’zolari va fuqarolar
soni, kun tartibi va qabul qilingan qarorlar haqidagi ma’lumotlar ko‘rsatiladi.
Majlis bayonnomasi va qarorlar fuqarolar yig‘inining raisi, u yo‘qligida esa
majlisda raislik qilgan uning o‘rinbosari tomonidan imzolanadi.
27. Fuqarolar yig‘ini kengashining o‘z vakolatlari doirasida qabul qilgan
qarorlari fuqarolar yig‘ini xodimlari, fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy
yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalari va boshqa jamoatchilik tuzilmalari tomonidan
ijro etilishi shart.
28. Fuqarolar yig‘ini kengashi qarorlarini bajarmaslik yoki zarur darajada
bajarmaslik qonunga muvofiq javobgarlikka sabab bo‘ladi.
29. Fuqarolar yig‘ini kengashi qarorlari fuqarolar yig‘ini majlisi (fuqarolar
vakillarining yig‘ilishi), kengash tomonidan bekor qilinishi yoki sud qaroriga
asosan haqiqiy emas deb topilishi mumkin.
Fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalar va taftish
komissiyasi
30. Fuqarolar yig‘inlarida fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy
yo‘nalishlari bo‘yicha quyidagi komissiyalar tuziladi:
oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash komissiyasi;
xotin-qizlar bilan ishlash bo‘yicha komissiya;
ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash va jamoatchilik nazorati bo‘yicha komissiya;
ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish, obodonlashtirish va
ko‘kalamzorlashtirish bo‘yicha komissiya.
Tegishli hududdagi muammolarning dolzarbligiga qarab, fuqarolar yig‘ini
tomonidan fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha boshqa
komissiyalar ham tuzilishi mumkin.
31. Fuqarolar yig‘ini raisi — oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash
komissiyasi, mahalla xotin-qizlar faoli — xotin-qizlar bilan ishlash bo‘yicha
hamda ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish, obodonlashtirish va
29

ko‘kalamzorlashtirish bo‘yicha komissiyalarning faoliyatini tashkil qiladi va
muvofiqlashtiradi.
32. Fuqarolar yig‘inining moliya-xo‘jalik faoliyatini tekshirish uchun
fuqarolar yig‘ini a’zolari orasidan tarkibi kamida uch kishidan iborat taftish
komissiyasi tuziladi.
Taftish komissiyasi o‘z faoliyatida mustaqildir va faqat fuqarolar yig‘iniga
hisobdor bo‘ladi.
Taftish komissiyasi a’zolari bir vaqtning o‘zida fuqarolar yig‘ini boshqa
organining a’zosi bo‘la olmaydi.
33. Fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha
komissiyalar va taftish komissiyasi o‘z faoliyatini fuqarolar yig‘ini majlisi
(fuqarolar vakillarining yig‘ilishi) tomonidan tasdiqlanadigan nizomlarga muvofiq
amalga oshiradi.
34. Fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha
komissiyalar va taftish komissiyasini tuzish, qayta tashkil etish hamda faoliyatini
tugatish tartibi, shuningdek, ularning vakolatlari, komissiyalarning a’zolarini
saylash (tarkibdan chiqarish) tartibi komissiyalarning namunaviy nizomlarida
belgilab qo‘yiladi.
Fuqarolar yig‘ini faoliyatiga ko‘maklashuvchi jamoatchilik tuzilmalari
35. Mahallada ijtimoiy-ma’naviy muhitni sog‘lomlashtirish, farzand
tarbiyasiga oid masalalarda ota-onalarning malakasini oshirishda yordam berish,
bu borada oilalardagi mavjud muammolarni bartaraf etish ishlarini yanada
takomillashtirish maqsadida fuqarolar yig‘ini huzurida “Ota-onalar universiteti”
jamoatchilik tuzilmasi tashkil etiladi.
36. Mahallada ijtimoiy-ma’naviy muhit barqarorligini saqlashda keksa
avlod vakillari va huquqni muhofaza qiluvchi organlarning nafaqadagi
xodimlarining boy hayotiy tajribasidan unumli foydalanish maqsadida fuqarolar
yig‘inlari huzurida “Keksalar maslahati” guruhi tashkil etiladi.
“Keksalar maslahati” guruhlari faoliyati fuqarolar yig‘ini raisi tomonidan
tashkil qilinadi va muvofiqlashtiriladi.
30

37. Kengash faoliyaga mahalla hududida istiqomat qilayotgan, hayotiy
tajribaga, aholi o‘rtasida obro‘-e’tiborga ega bo‘lgan, salohiyatli, faol ayol
rahbarlik qiladi.
Xotin-qizlar faoli xotin-qizlar bilan ishlash bo‘yicha Kengash faoliyatini
tashkil etadi va muvofiqlashtirib boradi.
38. Mahallada jamoat xavfsizligini ta’minlash, huquqbuzarliklar
profilaktikasi va jinoyatchilikka qarshi kurash sohasidagi ishlarni kuchaytirish
maqsadida harbiy xizmatga chaqiriluvchilar, oliy harbiy bilim yurtlari va ichki
ishlar organlariga nomzodlar orasidan “Fidokor yoshlar” jamoatchilik patrul guruhi
shakllantiriladi.
“Fidokor yoshlar” jamoatchilik patrul guruhi faoliyati fuqarolar yig‘ini
raisining huquq-tartibot masalalari bo‘yicha o‘rinbosari tomonidan tashkil qilinadi
va muvofiqlashtiriladi.
39. Mahallada tadbirkorlik faoliyatini, shu jumladan, oilaviy tadbirkorlik va
hunarmandchilik faoliyatini rivojlantirishga ko‘maklashish maqsadida fuqarolar
yig‘ini huzurida tadbirkorlik bo‘yicha maslahat markazi tashkil etilishi mumkin.
Fuqarolar yig‘ini huzuridagi tadbirkorlik bo‘yicha maslahat markazi
faoliyati, qoida tariqasida, fuqarolar yig‘ini raisining obodonlashtirish, tomorqa va
tadbirkorlik masalalari bo‘yicha o‘rinbosari tomonidan tashkil qilinadi va
muvofiqlashtiriladi.
40. Fuqarolar yig‘ini faoliyatiga ko‘maklashuvchi jamoatchilik
tuzilmalarini tuzish, qayta tashkil etish hamda faoliyatini tugatish tartibi,
shuningdek, ularning vakolatlari, jamoatchilik tuzilmalarining a’zolarini saylash
(tarkibdan chiqarish) tartibi ularning namunaviy nizomlarida belgilab qo‘yiladi.
31

II-BOB. Fuqarolar yig‘ini raisi, uning maslahatchilari va mahalla xotin-qizlar
faolining vakolatlari
2.1 Fuqarolar yig‘iniga biriktirilgan davlat idoralari vakillari
41. Quyidagilar:
a) Fuqarolar yig‘ini raisi o‘z zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarish
uchun quyidagi vakolatlarni amalga oshiradi:
fuqarolar yig‘ini va uning organlari faoliyati doirasida ish yuritishning
to‘g‘ri tashkil qilinishi hamda samarali olib borilishini, shuningdek, qabul qilingan
qarorlarning o‘z vaqtida ijro etilishini ta’minlaydi;
mahallada tadbirkorlikni rivojlantirish, aholi bandligini ta’minlash va
kambag‘allikni qisqartirish masalalari bo‘yicha tuman (shahar) hokimining
yordamchisi, mahalladagi yoshlar yetakchisi va xotin-qizlar faoli, ichki ishlar
organlari tayanch punkti profilaktika (katta) inspektorlari faoliyatini hududdagi
birinchi navbatda hal etilishi lozim bo‘lgan muammolarni bartaraf etishga
yo‘naltiradi hamda bu borada jamoatchilik nazoratini o‘rnatadi;
mahallada tadbirkorlikni rivojlantirish, aholi bandligini ta’minlash va
kambag‘allikni qisqartirish masalalari bo‘yicha tuman (shahar) hokimining
yordamchisi, mahalladagi yoshlar yetakchisi va xotin-qizlar faoli, ichki ishlar
organlari tayanch punkti profilaktika (katta) inspektorlari faoliyatini baholash
hamda natijalari bo‘yicha tegishli xalq deputatlari Kengashlariga axborot kiritib
boradi;
mahallada tadbirkorlikni rivojlantirish, aholi bandligini ta’minlash va
kambag‘allikni qisqartirish masalalari bo‘yicha tuman (shahar) hokimining
yordamchisi, mahalladagi yoshlar yetakchisi va xotin-qizlar faoli, ichki ishlar
organlari tayanch punkti profilaktika (katta) inspektorlarini rag‘batlantirish yoki
ularga nisbatan egallab turgan lavozimidan ozod etishgacha bo‘lgan jazo
choralarini qo‘llash bo‘yicha mazkur xodimlarning yuqori turuvchi tashkilotlariga
ko‘rib chiqilishi majburiy bo‘lgan taqdimnomalar kiritadi;
fuqarolar yig‘ini majlisiga (fuqarolar vakillarining yig‘ilishiga) —
fuqarolar yig‘ini raisining jamoatchilik asosida faoliyat ko‘rsatuvchi
32

maslahatchilarini va fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha
komissiyalar a’zolarini, taftish komissiyasining raisi hamda a’zolarini saylash
uchun nomzodlarni taqdim etadi;
tegishli hududda maslahat markazlari ishini tashkil etadi;
spirtli ichimliklar, giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalarni
suiiste’mol qilishi natijasida fuqaroni muomala layoqati cheklangan deb topish
to‘g‘risida yoki fuqaroni ruhiy holati buzilganligi (ruhiy kasalligi yoki aqli zaifligi)
tufayli muomalaga layoqatsiz deb topish haqida sudga ariza beradi;
kam ta’minlangan oilalarning, yetim bolalarning, ota-onasining
qaramog‘idan mahrum bo‘lgan bolalarning, shuningdek, tabiiy ofatlardan va
texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan jabr ko‘rgan fuqarolarning moddiy
va uy-joy, maishiy sharoitlarini yaxshilash to‘g‘risida tegishli davlat organlariga
takliflar kiritadi;
mahalliy davlat hokimiyati organlariga yangi qabristonlarni barpo etish va
mavjud bo‘lganlarini rekonstruksiya qilish haqida takliflar kiritadi;
voyaga yetmaganlarning huquqlarini himoya qilish bo‘yicha jamoatchilik
ishlarini tashkil etadi;
keksalarning, ayniqsa, yolg‘iz keksalarning muammolarini manzilli
o‘rganish va bartaraf etish choralarini ko‘radi, ularga moddiy ko‘maklashish,
ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashni ta’minlashda huquqiy, metodik va amaliy yordam
ko‘rsatish ishlarini tashkil etadi;
tegishli hududda bayram kunlari va muhim sanalar bilan bog‘liq ommaviy
tadbirlar o‘tkazilishini tashkil qiladi;
ro‘yxatdan o‘tmagan diniy tashkilotlar faoliyat ko‘rsatishining, diniy
qarashlarni majburan singdirish hollarining oldini olishga doir ishlarni tashkil
etadi, vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risidagi qonunchilik hujjatlariga
rioya etilishi bilan bog‘liq boshqa masalalarni hal etadi;
jismoniy va yuridik shaxslar va ularning vakillarini qabul qiladi,
murojaatlarini ko‘rib chiqadi;
33

fuqarolar yig‘ini xodimlarining faoliyatiga baho berish hamda ularni
rag‘batlantirish yoki ularga nisbatan intizomiy jazo qo‘llash bo‘yicha fuqarolar
yig‘ini kengashiga taqdimnoma kiritadi;
tegishli davlat organlaridan muhofaza etiladigan tabiiy hududlar, moddiy
madaniy meros obyektlari haqida ma’lumotlar so‘raydi va oladi, ularni saqlash
yuzasidan mahalla aholisi orasida tushuntirish ishlarini amalga oshiradi;
har chorakda o‘z mahallasi hududidagi dolzarb muammolar to‘g‘risidagi
ma’lumotlarni hududlarni kompleks ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish bo‘yicha
sektorlar (keyingi o‘rinlarda — sektor) rahbarlari va O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining Xalq qabulxonalariga (keyingi o‘rinlarda Xalq qabulxonalari)
taqdim etib boradi hamda murojaatlar bo‘yicha amalga oshirilgan ishlar yuzasidan
tegishli davlat tashkilotidan hisobot talab qiladi, bajarilmagan taqdirda, xalq
deputatlari tuman (shahar) Kengashiga ko‘rib chiqish uchun ma’lumot kiritadi;
muntazam ravishda davlat organlari va boshqa tashkilotlarning hududga
biriktirilgan mas’ul xodimlari, sektor shtabi a’zolari, yo‘l qurilishi, elektr, gaz, suv,
kanalizatsiya, kommunal va ijtimoiy soha vakillarining hududda amalga oshirgan
ishlari natijasi yuzasidan yozma ravishda sektorlar rahbarlari va Xalq
qabulxonalariga ma’lumot kiritadi;
fuqarolar yig‘iniga biriktirilgan davlat idoralari vakillarining hududda
amalga oshirgan ishlari bo‘yicha hisobotlarini qabul qiladi;
keksalar va faxriylar ishlari bo‘yicha maslahatchi, fuqarolar yig‘inining
oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash komissiyasi hamda “Keksalar maslahati”
guruhining faoliyatini tashkil qiladi va muvofiqlashtiradi;
qonunchilik hujjatlariga muvofiq jalb etilgan mablag‘lar va homiylik
xayriyalaridan maqsadli foydalanishni, buxgalteriya hisobi to‘g‘ri yuritilishini va
hisoboti taqdim etilishini ta’minlaydi, shuningdek, har chorakda fuqarolar yig‘ini
majlisiga (fuqarolar vakillarining yig‘ilishiga) jalb etilgan mablag‘lar va homiylik
xayriyalaridan foydalanish to‘g‘risida hisobot beradi;
davlat organlari va tashkilotlaridan o‘z zimmasiga yuklatilgan vazifalarni
bajarish bilan bog‘liq zarur hujjatlar, statistik va boshqa ma’lumotlar, tahliliy
34

materiallar, xulosalar va boshqa axborotlarni so‘rab oladi, qonunga asosan
tarqatilishi taqiqlangan yoki cheklangan axborotlar bundan mustasno;
davlat organlarida, shu jumladan, sudda, yuridik va jismoniy shaxslar bilan
munosabatlarda fuqarolar yig‘inining manfaatlarini ifodalaydi, fuqarolar yig‘ini
nomidan shartnomalar, shu jumladan, mehnat shartnomalari tuzadi;
davlat organlari va boshqa tashkilotlarga fuqarolar yig‘ini faoliyatiga doir
masalalar yuzasidan takliflar kiritadi va ularning ko‘rib chiqilishida ishtirok etadi;
xalq deputatlari tuman (shahar) Kengashlariga fuqarolar yig‘ini faoliyatiga
doir masalalar yuzasidan ko‘rilishi majburiy bo‘lgan masalalarni kiritadi;
uy-joy mulkdorlarining umumiy yig‘ilishiga boshqaruvchi tashkilot,
boshqaruvchi yoki shirkat boshqaruvi raisi bilan tuzilgan shartnomani bekor qilish
to‘g‘risida taklif kiritadi;
ko‘p kvartirali uylarni boshqarish bilan bog‘liq masalalarda uy-joy
mulkdorlarining roziligi asosida ularning nomidan boshqaruvchi tashkilot,
boshqaruvchi yoki shirkat boshqaruvi raisi bilan o‘zaro munosabatlarga kirishadi;
fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlarining va ular mansabdor
shaxslarining o‘z vakolatlari doirasida qabul qilgan qarorlarini bajarmaganligi yoki
lozim darajada bajarmaganligi uchun mansabdor shaxslarni javobgarlikka tortish
to‘g‘risida tegishli davlat organlariga va boshqa korxonalar, muassasalar hamda
tashkilotlarga taqdimnomalar kiritadi;
jamiyat va mamlakat hayotida faollik va tashabbuskorlik ko‘rsatgan,
o‘zining samarali mehnati bilan mahalladagi muammolarni hal etishga munosib
hissa qo‘shgan faollarni “Mahalla iftixori” ko‘krak nishoniga taqdim etish uchun
nomzod etib ko‘rsatish bo‘yicha fuqarolar yig‘ini kengashiga takliflar kiritadi;
fuqarolar yig‘ini raisining huquq-tartibot masalalari bo‘yicha
o‘rinbosarining (profilaktika inspektorining) faoliyatiga baho berish hamda uni
rag‘batlantirish yoki unga nisbatan egallab turgan lavozimidan ozod etishgacha
bo‘lgan jazo choralarini qo‘llash bo‘yicha tegishlicha Qoraqalpog‘iston
Respublikasi Ichki ishlar vazirligi, Toshkent shahar va Toshkent viloyati ichki
ishlar bosh boshqarmalari hamda viloyatlar ichki ishlar boshqarmalariga ular
35

tomonidan ko‘rib chiqilishi majburiy bo‘lgan taqdimnoma kiritish haqida fuqarolar
yig‘ini kengashiga taklif kiritadi;
fuqarolar yig‘ini raisi o‘limni qayd etishi, xat-xabarlarni, shu jumladan, pul
va posilkalarni olishga, ish haqini hamda mehnat munosabatlari bilan bog‘liq
bo‘lgan boshqa to‘lovlarni olishga, mualliflar va ixtirochilarga to‘lanadigan
haqlarni, pensiyalar, nafaqalar va stipendiyalarni, shuningdek, banklardan
mablag‘larni olishga ishonchnomalarni tasdiqlashi mumkin;
fuqarolar yig‘ini raisi fuqarolar bilan munosabatlarda odob-axloq
qoidalariga qat’iy rioya etishga va o‘z faoliyatini amalga oshirishi natijasida o‘ziga
ma’lum bo‘lgan axborotlarning qat’iy sir saqlanishini ta’minlashga majbur;
b) Fuqarolar yig‘ini raisining huquq-tartibot masalalari bo‘yicha
o‘rinbosari o‘z zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarish uchun quyidagi
vakolatlarni amalga oshiradi:
tegishli hududda jamoat tartibini saqlash va xavfsizlikni ta’minlash
ishlarini tashkil etadi, ushbu yo‘nalishda boshqa huquqni muhofaza qiluvchi
organlar va jamoat tashkilotlari bilan hamkorlikni amalga oshiradi;
hududdagi kriminogen vaziyatni, huquqbuzarliklarning sodir etilishi
sabablari, ularga imkon beruvchi shart-sharoitlarni o‘rganadi va natijalari bo‘yicha
fuqarolar yig‘ini raisi, tuman (shahar) ichki ishlar organi, mahalla va nuroniylarni
qo‘llab-quvvatlash bo‘limiga tegishli ma’lumot va takliflarni taqdim etadi;
huquqbuzarliklarni aniqlash va ularga chek qo‘yish, ularning sodir etilishi
sabablari va bunga imkon beruvchi shart-sharoitlarni bartaraf etish bo‘yicha
profilaktik chora-tadbirlarni, huquqbuzarliklarni sodir etishga moyil shaxslar bilan
profilaktika ishlarini amalga oshiradi;
profilaktik hisobga olishni, shu jumladan, huquqbuzarliklar, ularni sodir
etgan shaxslar va huquqbuzarliklardan jabrlanganlar hisobini qonunchilik
hujjatlarida belgilangan tartibda yuritadi, ularga huquqiy, ijtimoiy, psixologik,
tibbiy, pedagogik va boshqa turdagi yordamlarni ko‘rsatishga qaratilgan choralarni
amalga oshiradi;
36

davlat organlari va tashkilotlari, fuqarolik jamiyati institutlari vakillarini
jalb etgan holda huquqbuzarliklar profilaktikasi, fuqarolarning huquqiy ongi va
madaniyatini oshirish, ularga qonunga hurmat hissini singdirish bo‘yicha tadbirlar
o‘tkazadi;
davlat organlari, jamoat va boshqa tashkilotlar rahbarlariga
huquqbuzarliklarning sodir etilishi sabablari hamda ularga imkon beruvchi shart-
sharoitlarni bartaraf etish bo‘yicha taqdimnomalar kiritadi;
doimiy yashash joyini uzoq muddatga tark etgan shaxslarni aniqlaydi va
hisobini yuritadi, ularning chet elda bo‘lish joylari va muddatlarini aniqlash
yuzasidan qarindoshlari bilan muntazam ish olib boradi, uzoq muddat mobaynida
chet elda bo‘lib qaytgan shaxslar bilan profilaktik ishlarni amalga oshiradi;
kriminogen vaziyat og‘ir bo‘lgan mahallalarda jinoyatlarni jilovlash
bo‘yicha jalb qilingan hamkor huquqni muhofaza qiluvchi organ xodimlarining ish
natijalaridan kelib chiqib, ularni rag‘batlantirish va intizomiy javobgarlik
masalasini hal qilish bo‘yicha takliflar kiritadi;
hududdagi har bir oilani o‘rganadi, notinch oilalarni aniqlaydi va ular bilan
profilaktik ishlar olib boradi, shu jumladan, mutasaddi tashkilotlar bilan ularning
maishiy va boshqa muammoli masalalarini hal etishga ko‘maklashadi;
ichki ishlar organlarining probatsiya xizmati hisobida turgan ozodlikdan
mahrum qilish bilan bog‘liq bo‘lmagan jinoiy jazoga hukm qilingan shaxslar,
shuningdek, qamoqda saqlash bilan bog‘liq bo‘lmagan ehtiyot chorasi qo‘llanilgan
shaxslar ustidan qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda nazoratni amalga
oshiradi, ular bilan profilaktik ishlar olib boradi;
birinchi marta ozodlikdan mahrum qilish jazosiga hukm qilingan hamda
yengilroq jazo qo‘llanilib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri probatsiya nazoratiga olingan
shaxslarning xulq-atvorini nazorat qiladi, ularni ijtimoiy moslashtirish va qayta
jinoyat sodir etishining oldini olishga ko‘maklashadi;
jazoni ijro etish muassasalaridan ozod etilgan va ma’muriy nazoratga
qo‘yilgan shaxslarga tarbiyaviy-profilaktik ta’sir choralarini amalga oshiradi,
37

ularga nisbatan qonunchilik hujjatlarida nazarda tutilgan cheklovlarga rioya
etilishini nazorat qiladi;
o‘quvchilarning ta’lim muassasalaridagi davomatini nazorat qiladi, ijtimoiy
xavfli holatda bo‘lgan va ta’lim muassasalariga qatnamaydigan voyaga
yetmaganlar va yoshlar, ushbu toifadagi shaxslarning ota-onalari bilan profilaktika
ishlarini olib boradi;
doimiy yashash joyi bo‘yicha yoki vaqtincha turgan joyi bo‘yicha
ro‘yxatga olinmagan yoxud boshqacha tarzda pasport-viza rejimi talablarini
buzgan holda yashayotgan shaxslarni aniqlaydi, fuqarolarning turar joylari ijarasi
yoki ulardan tekin foydalanish to‘g‘risidagi shartnomalarning mavjudligini
tekshiradi;
turar joy egalari va uy-joy mulkdorlari shirkatlari tomonidan uy-joy fondi
va uylar atrofi hududlaridan foydalanishda xavfsizlik qoidalariga, shu jumladan,
ko‘p qavatli uylarning cherdak va yerto‘lalari hamda boshqa qo‘shimcha bino va
xonalardan foydalanishda xavfsizlik qoidalariga rioya etilishi bo‘yicha tegishli
choralarni ko‘radi;
egasiz turar joylarni aniqlash va ularning saqlanishini nazorat qilish
bo‘yicha qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda choralar ko‘radi;
ta’lim, madaniy-ko‘ngilochar, sport-sog‘lomlashtirish muassasalari va
boshqa tashkilotlarda (to‘garaklar, klublar va h.k.) voyaga yetmaganlar bilan olib
borilayotgan tarbiyaviy ishlar ahvolini o‘rganadi;
vasiylik va homiylik organlariga yetim bolalar va ota-onalar qarovisiz
qolgan bolalarni joylashtirishda ko‘maklashadi;
sanitariya, atrof-muhitni muhofaza qilish, obodonlashtirish va yong‘in
xavfsizligi sohalaridagi qonunchilikka rioya etilishi bo‘yicha choralarni amalga
oshirishda ishtirok etadi;
sud qarorlari va boshqa organlar hujjatlarining ijro etilishida jamoat
tartibini ta’minlashda ishtirok etadi;
xotin-qizlarga nisbatan zo‘ravonlik takroran sodir etilishining oldini olish
hamda zo‘ravonlikdan jabrlanganning xavfsizligini ta’minlash maqsadida
38

shaxsning zo‘ravonlikka moyil xulq-atvorini o‘zgartirishda unga ruhiy va ijtimoiy
yordam ko‘rsatishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshiradi, zo‘ravonlik sodir
etgan yoki uni sodir etishga moyil bo‘lgan shaxs zo‘ravonlik xulq-atvorini
o‘zgartirishi bo‘yicha tuzatish dasturidan o‘tkazilishini tashkil etadi;
huquqbuzarliklar profilaktikasi va huquqbuzarliklarning oldini olish holati
to‘g‘risida har oyda fuqarolar yig‘ini kengashiga, har chorakda kamida bir marta
fuqarolar yig‘ini majlisiga (fuqarolar vakillarining yig‘ilishiga) hisobot beradi,
tegishli takliflar kiritadi;
yoshlar masalalari bo‘yicha maslahatchi, “Fidokor yoshlar” jamoatchilik
patrul guruhining faoliyatini tashkil etadi va muvofiqlashtirib boradi;
tabiiy ofatlar va boshqa favqulodda holatlarning oqibatlarini bartaraf
etishda jamoat tartibini ta’minlaydi;
fuqarolar o‘rtasida to‘ylar, oilaviy tantanalar, ma’raka va marosimlarni
ixcham va kamxarj o‘tkazishga, jamiyatda qabul qilingan xulq-atvor normalari va
qoidalarini aholi ongiga singdirishga, to‘ylar, oilaviy tantanalar, ma’raka va
marosimlar shuhratparastlik va dabdaba bilan o‘tkazilishining oldini olishga
qaratilgan aniq va maqsadli profilaktik tadbirlarni tashkil etadi;
tazyiq va zo‘ravonlikdan jabrlangan xotin-qizlarga himoya orderi beradi va
uning ijrosini ta’minlaydi;
jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko‘rib chiqadi hamda
ularning vakillarini qabul qiladi;
ma’muriy huquqbuzarliklar to‘g‘risida bayonnomalar tuzadi va
O‘zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksiga
muvofiq o‘z vakolatiga taalluqli bo‘lgan ma’muriy huquqbuzarliklar to‘g‘risidagi
ishlarni ko‘rib chiqadi;
fuqarolar yig‘ini raisining huquq-tartibot masalalari bo‘yicha o‘rinbosari
o‘z vakolatlarini amalga oshirishda fuqarolarning shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarni
tekshirishi, ularning yonlarida taqiqlangan buyum va vositalar mavjud deb, gumon
qilishga asoslar bo‘lgan taqdirda, shaxsiy ko‘rikdan o‘tkazishi va ularning
ashyolarini ko‘zdan kechirishi, huquqbuzarlikning quroli yoki bevosita predmeti
39

bo‘lgan buyum va hujjatlar aniqlangan taqdirda, qonunchilik hujjatlarida
belgilangan tartibda ularni olib qo‘yishi mumkin;
fuqarolar yig‘ini raisining huquq-tartibot masalalari bo‘yicha o‘rinbosari
fuqarolar bilan munosabatlarda odob-axloq qoidalariga qat’iy rioya etishga va o‘z
faoliyatini amalga oshirishi natijasida o‘ziga ma’lum bo‘lgan axborotlarning qat’iy
sir saqlanishini ta’minlashga majbur;
v) Mahalla xotin-qizlar faoli o‘z zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarish
uchun quyidagi vakolatlarni amalga oshiradi:
xotin-qizlarni oila, mahalla va mehnat jamoalarida ijtimoiy-huquqiy
jihatdan qo‘llab-quvvatlash, ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish, ma’naviyatini
yuksaltirish, yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash, zamonaviy namunali oilani
shakllantirish, uning ma’naviy-axloqiy muhitini va an’anaviy oilaviy qadriyatlarni
mustahkamlash bo‘yicha maqsadli chora-tadbirlarni amalga oshiradi;
xotin-qizlarning tadbirkorlik g‘oyalarini amalga oshirish, ular faoliyatiga
kredit, subsidiya va boshqa yordam choralarini jalb qilish bo‘yicha mahallada
tadbirkorlikni rivojlantirish, aholi bandligini ta’minlash va kambag‘allikni
qisqartirish masalalari bo‘yicha tuman (shahar) hokim yordamchisi bilan
hamkorlik qiladi;
“Ayollar maslahat kengashlari” bilan yaqin hamkorlikda ijtimoiy himoyaga
muhtoj xotin-qizlarni tadbirkorlikka o‘qitish, biznesga oid namunaviy rejalarni
ishlab chiqish va kredit olishda ularga ko‘maklashadi, “Ayollar daftari”ga
kiritilgan xotin-qizlar bilan manzilli ishlarni amalga oshiradi;
xotin-qizlarning muammolarini o‘z vaqtida aniqlash, og‘ir ijtimoiy ahvolga
tushib qolgan xotin-qizlar, shu jumladan, nogironligi bo‘lgan ayollar bilan yakka
tartibda hamda aniq maqsadga yo‘naltirilgan ishlarni olib boradi, ularga ijtimoiy-
huquqiy, psixologik va moddiy yordam ko‘rsatish ishlarini tashkil etadi;
oilalarni mustahkamlash, xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash va ijtimoiy-
ma’naviy masalalar to‘g‘risida har oyda fuqarolar yig‘ini kengashiga, har chorakda
kamida bir marta fuqarolar yig‘ini majlisiga (fuqarolar vakillarining yig‘ilishiga)
hisobot beradi;
40

fuqarolar yig‘inining xotin-qizlar bilan ishlash bo‘yicha komissiyasi hamda
“Ota-onalar universiteti” jamoatchilik tuzilmasi, “Ayollar maslahat kengashi”
faoliyatini tashkil etadi va muvofiqlashtirib boradi;
jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko‘rib chiqadi hamda
ularning vakillarini qabul qiladi;
davlat organlari va boshqa tashkilotlar bilan o‘z faoliyatiga doir masalalar
yuzasidan faol hamkorlik aloqalarini o‘rnatadi;
xotin-qizlarning muammolarini hal etish maqsadida fuqarolar yig‘ini
kengashi va vakolatli davlat organiga murojaat qiladi hamda murojaatlari bo‘yicha
ishlar bajarilmagan taqdirda, mahalla raisi orqali yuqori turuvchi tashkilotga yoxud
huquq-tartibot idoralariga taqdimnoma kiritadi;
tazyiq va zo‘ravonlikdan jabrlangan ayollarga motivatsiya beradi, turmush
qiyinchiliklarini yengishni o‘rgatadi, zarur hollarda psixologlarni jalb etadi;
jamiyat va davlat hayotida faollik va tashabbuskorlik ko‘rsatgan, o‘zining
samarali mehnati bilan oilalarni mustahkamlashga, xotin-qizlarning muammolarini
hal etishga munosib hissa qo‘shgan ayollarni “Mo‘tabar ayol” ko‘krak nishoniga
taqdim etish uchun nomzod etib ko‘rsatish bo‘yicha fuqarolar yig‘ini (fuqarolar
vakillarining yig‘ilishi)ga takliflar kiritadi.
oila institutini mustahkamlash, oilaviy qadriyatlarni saqlash va
rivojlantirishga munosib hissa qo‘shgan oilalarni “Ibratli oila” ko‘krak nishoniga
taqdim etish uchun nomzod etib ko‘rsatish bo‘yicha fuqarolar yig‘ini (fuqarolar
vakillarining yig‘ilishi)ga takliflar kiritadi;
mahalla xotin-qizlar faoli fuqarolar bilan munosabatlarda odob-axloq
qoidalariga qat’i rioya etishga va o‘z faoliyatini amalga oshirishi natijasida o‘ziga
ma’lum bo‘lgan axborotlarning qat’iy sir saqlanishini ta’minlashga majbur;
g) Fuqarolar yig‘ini raisining yoshlar masalalari bo‘yicha maslahatchisi
o‘z zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarish uchun quyidagi vakolatlarni
amalga oshiradi:
41

yoshlarga oid davlat siyosatining amalga oshirilishida davlat organlari,
nodavlat notijorat tashkilotlar va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlari bilan
samarali hamkorlikni ta’minlaydi;
mahalladagi yoshlar hisobini hamda ularning oilaviy-ijtimoiy ahvoli, o‘qish
va ish faoliyati, iqtidori va qiziqishlari monitoringini yuritadi;
yoshlarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish,
muammolarini joyiga chiqib o‘rganish, ular bilan muloqot va uchrashuvlar tashkil
etish, aniqlangan muammolarni hal etish bo‘yicha manzilli chora-tadbirlarni
amalga oshiradi;
mahallada yoshlar infratuzilmasini rivojlantirish, yoshlar uchun fan,
madaniyat, san’at to‘garaklarini tashkil etish va ularga yoshlarni keng jalb etish
choralarini ko‘radi;
yoshlar o‘rtasida sog‘lom turmush tarzi va oila muqaddasligi g‘oyalarini
keng targ‘ib qilish, erta turmush qurish va yosh oilalar ajralishining oldini olishga
qaratilgan ta’sirchan tadbirlarni amalga oshiradi;
yoshlarning ijtimoiy faolligini oshirish, tashabbuslarini rag‘batlantirish,
intellektual va ijodiy salohiyatlarini ro‘yobga chiqarishlariga ko‘maklashadi;
ta’lim muassasalari bilan hamkorlikda mashg‘ulotlarga uzrli sabablarsiz
kelmayotgan yoki muntazam ravishda qatnashmayotgan o‘quvchilarni aniqlab,
o‘qishga qaytarishga doir chora-tadbirlarni amalga oshiradi;
imkoniyati cheklangan va ijtimoiy himoyaga muhtoj yoshlarni ma’naviy va
moddiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash ishlarini tashkil etadi, ota-ona qaramog‘idan
mahrum bo‘lgan bolalarni tegishli davlat muassasalariga joylashtirishga
ko‘maklashadi;
noqobil, notinch oilalar, ularda tarbiyalanayotgan yoshlar, chet ellarga
ishlash yoki boshqa sabablar bilan chiqib ketgan ota-onalar, jazo muddatini
o‘tayotganlar, zararli oqimlar ta’siriga tushib qolgan oilalar farzandlari bilan
individual tartibda ish olib boradi hamda ichki ishlar organlarining profilaktik
hisobida turgan barcha toifadagi shaxslar farzandlarining yashash tarzi va xulq-
atvorini muntazam ravishda o‘rganib boradi;
42

yoshlarni turli mafkuraviy tahdidlardan, xususan, ekstremizm, terrorizm,
“ommaviy madaniyat” va boshqa yot g‘oyalardan himoya qilish, nazoratsizlik,
qarovsizlik va boshqa g‘ayri ijtimoiy xatti-harakatlarning oldini olish hamda bunga
imkon tug‘diruvchi sabablar va sharoitlarni aniqlash hamda bartaraf etish chora-
tadbirlarini amalga oshiradi;
jazoni ijro etish muassasalaridan ozod qilingan, ixtisoslashtirilgan o‘quv-
tarbiya muassasalaridan qaytib kelgan yoshlarning ijtimoiy-pedagogik
reabilitatsiya qilinishi va moslashuviga ko‘maklashadi;
yoshlarni harbiy xizmatga tayyorlash, ularning ongiga ona Vatanni himoya
qilish muqaddas burch ekanligini singdirish bo‘yicha targ‘ibot-tashviqot ishlarini
amalga oshiradi;
yoshlarning uyushgan holda qadimiy tarixiy yodgorliklar va mustaqillik
davrida bunyod etilgan ma’rifat maskanlariga, tabiat bag‘riga sayohatlar, muzey va
ko‘rgazmalarga ekskursiyalarini tashkil etadi;
yoshlar o‘rtasida sog‘lom turmush tarzini keng targ‘ib qilish, ularni sport
to‘garaklariga jalb qilish, shuningdek, o‘quvchi-yoshlarning tibbiy madaniyatini
oshirishga qaratilgan profilaktika, sanitariya-gigiyena tadbirlarini amalga oshiradi;
yoshlarning atrof-muhitni, tabiatni asrab-avaylash, muhofaza qilishga
yo‘naltirilgan ekologik madaniyatini shakllantirish bo‘yicha targ‘ibot ishlarini olib
boradi;
“Fidokor yoshlar” jamoatchilik patrul guruhining faoliyatini samarali
yo‘lga qo‘yishda fuqarolar yig‘ini raisining huquq-tartibot masalalari bo‘yicha
o‘rinbosariga ko‘maklashadi;
d) Fuqarolar yig‘ini raisining keksalar va faxriylar ishlari bo‘yicha
maslahatchisi o‘z zimmasiga yuklatilgan vazifalarni bajarish uchun quyidagi
vakolatlarni amalga oshiradi:
keksa avlod vakillarining davlat va jamiyat hayotidagi ijtimoiy faolligini
oshirish orqali mahalladagi muammolarni hal etish masalalarida, shuningdek,
milliy urf-odat, an’ana va marosimlarni tashkil etish hamda o‘tkazishda taklif va
tavsiyalar beradi;
43

ota-onalarning farzand tarbiyasidagi mas’uliyati va ogohligini oshirish,
jaholatga qarshi ta’sirchan hamda kuchli ma’rifat targ‘ibotini, umumta’lim
maktablarida kiyinish madaniyatini, o‘quvchilarning davomatini ta’minlashga
qaratilgan tadbirlarda ishtirok etadi;
fuqarolar yig‘inining oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash komissiyasi
hamda “Keksalar maslahati” guruhining faoliyatini samarali yo‘lga qo‘yishda
fuqarolar yig‘ini raisiga ko‘maklashadi;
kambag‘al va ko‘p bolali oilalar, yolg‘iz, nogironligi bo‘lgan fuqarolar
holidan xabar olish, ularni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashda davlat va jamoat
tashkilotlariga ko‘maklashadi;
mahalla fuqarolar yig‘ini hududida istiqomat qilayotgan keksalar va
faxriylar, namunali oilalar va obro‘-e’tiborga ega bo‘lgan shaxslar salohiyatidan
yoshlar tarbiyasiga oid tadbirlar o‘tkazish choralarini ko‘radi;
keksalar va faxriylar ishtirokida aholi o‘rtasida diniy ma’rifat va ma’naviy-
axloqiy tarbiya masalalari bo‘yicha suhbatlar o‘tkazadi hamda el ardog‘idagi
insonlar bilan uchrashuvlar va madaniy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etadi;
bayram sanalari munosabati bilan davlat organlari va nodavlat notijorat
tashkilotlar bilan hamkorlikda keksalar va faxriylar ishtirokida ma’rifiy tadbirlar
tashkil etadi;
fuqarolar yig‘ini faoliyatida faol ishtirok etayotgan keksalar va faxriylarni
davlat mukofotlariga taqdim etish bo‘yicha takliflar beradi;
aholi o‘rtasida jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari guruhlarini shakllantirish,
keksalarni ommaviy sport musobaqalariga keng jalb etishda faollik ko‘rsatadi;
ijtimoiy, ma’naviy-ma’rifiy sohalardagi ishlarni yangi tizim asosida yo‘lga
qo‘yish bo‘yicha 5 ta muhim tashabbusning amalga oshirilishida faol ishtirok
etadi;
loqaydlik, oilaviy kelishmovchiliklar va yoshlar o‘rtasida “ommaviy
madaniyat” ko‘rinishidagi salbiy illatlar tarqalishining oldini olish bo‘yicha
tadbirlar tashkil etadi;
44

keksalar orasida sport-sog‘lomlashtirish, salomatlik uchun shaxsiy
mas’uliyatni yuksaltirish bo‘yicha targ‘ibot tadbirlari tashkil etadi;
ijtimoiy himoyaga olingan yolg‘iz keksalarning tibbiy ko‘rikdan
o‘tkazilishi, qarovchisiz qolgan fuqarolarni ambulator-statsionar hamda uy
sharoitida davolash, yolg‘iz keksalar, pensioner va nogironlarga tibbiy-ijtimoiy
xizmatlarning tashkil etilishiga ko‘maklashadi;
jazoni ijro etish muassasalaridan ozod etilgan pensiya yoshidagi
kishilarning jamiyatga ijtimoiy moslashuviga ko‘maklashadi;
ehtiyojmand, boquvchisiz qolgan yolg‘iz keksalarga har jihatdan
ko‘maklashish choralarini ko‘radi;
to‘y va boshqa oilaviy tadbirlarni ixcham, ijtimoiy tabaqalanishga yo‘l
qo‘ymagan holda o‘tkazish bo‘yicha tushuntirish ishlari olib boradi;
ilm-fan, san’at, hunarmandchilik, kasanachilik, tomorqa madaniyati,
tadbirkorlik kabi turli sohalar bo‘yicha katta hayotiy va kasbiy tajribaga ega
keksalar ishtirokida aholi orasida tadbirlar o‘tkazadi;
Haj va Umra ziyoratlariga tavsiya etiladigan fuqarolar bo‘yicha takliflar
beradi;
yolg‘iz keksalar hamda pensionerlar uchun tarixiy qadamjolar,
ziyoratgohlarga sayohatlar uyushtirishga ko‘maklashadi.
42. Fuqarolar yig‘ini organlarining faoliyatini tashkil etishni uning
kengashi hamda fuqarolar yig‘inining raisi amalga oshiradi.
43. Fuqarolar yig‘ini raisi besh yil muddatga saylanadi. Saylovlar
“Fuqarolar yig‘ini raisi saylovi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston
Respublikasi Qonuniga binoan tashkil etiladi va o‘tkaziladi.
44. Fuqarolar yig‘ini raisi, uning maslahatchilari o‘z zimmasiga yuklangan
vazifa va funksiyalarning talab darajasida va samarali bajarilishi uchun
mas’uldirlar.
45. Fuqarolar yig‘inlari tomonidan barpo etilgan, olingan yoki qonunda
belgilangan tartibda ularga berilgan jamoat, ijtimoiy-maishiy obyektlar va boshqa
45

maqsadlarga mo‘ljallangan obyektlar, shuningdek, transport vositalari, xo‘jalik
anjomlari va boshqa ko‘char hamda ko‘chmas mol-mulk ularning mulkidir.
46. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatining moliyaviy
manbalari:
o‘z mablag‘laridan;
mahalliy budjet mablag‘laridan;
grantlar va investitsiyalar daromadlaridan;
fuqarolar yig‘inlarining o‘z mulkidan olingan daromadlardan;
yuridik va jismoniy shaxslarning homiylik xayriyalaridan;
qonunchilik hujjatlari bilan taqiqlanmagan boshqa mablag‘lardan tashkil
topadi.
47. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari bank hisobvarag‘idagi
moliyaviy mablag‘larini mustaqil tasarruf etadi.
Fuqarolar yig‘inining moliyaviy mablag‘lari olib qo‘yilishi mumkin emas.
48. Fuqarolar yig‘inining kengashi moliyaviy mablag‘lardan foydalanish
to‘g‘risida har chorakda fuqarolar yig‘ini majlisi (fuqarolar vakillarining yig‘ilishi)
oldida hisob beradi.
49. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari o‘z faoliyatining hisobini
yuritadi hamda davlat statistika va soliq xizmati organlariga hisobot taqdim etadi.
50. Fuqarolar yig‘ini to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirish va qo‘shimchalar
kiritish haqidagi taklif fuqarolar yig‘iniga uning raisi, kengashi, taftish komissiyasi
tomonidan kiritilishi mumkin.
51. Fuqarolar yig‘ini to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirish va qo‘shimchalar
fuqarolar yig‘ini majlisida (fuqarolar vakillarining yig‘ilishida) tasdiqlangandan
keyin tegishli Davlat xizmatlari markazlarida hisobga olinadi. Nizomga kiritilgan
o‘zgartirish va qo‘shimchalar hisobga olingach qonuniy kuchga kirgan hisoblanadi.
52. Fuqarolar yig‘inini qayta tashkil etish va uning faoliyatini tugatish
ma’muriy-hududiy birliklar va mahalla birlashtirilganda, bo‘linganda, tugatilganda,
chegaralari o‘zgartirilganda fuqarolar yig‘ini majlisi (fuqarolar vakillarining
yig‘ilishi)ning qaroriga ko‘ra qonunchilik hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
46

53. Fuqarolar yig‘ini faoliyatini tugatish to‘g‘risida qaror qabul qilinganda
fuqarolar yig‘ini majlisi (fuqarolar vakillarining yig‘ilishi) tomonidan tugatish
komissiyasi tuziladi.
54. Fuqarolar yig‘ini tugatilganda uning mablag‘i va mol-mulk fuqarolar
yig‘ini majlisi (fuqarolar vakillarining yig‘ilishi) qarori bilan ushbu Nizom
maqsadlari uchun sarflanadi.
1. Mazkur Namunaviy nizom “Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish
organlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq fuqarolar
yig‘ini huzuridagi komissiyalar (keyingi o‘rinlarda — komissiyalar) faoliyatini
tartibga soladi.
2. Komissiyalar o‘z faoliyatini O‘zbekiston
Respublikasining Konstitutsiyasiga , qonunlariga, boshqa normativ-huquqiy
hujjatlarga, Fuqarolar yig‘ini to‘g‘risidagi nizomga , fuqarolar yig‘ini majlisi
(fuqarolar vakillari yig‘ilishi) va uning kengashi qarorlariga hamda ushbu
Namunaviy nizomga muvofiq jamoatchilik asosida amalga oshiradi.
3. Fuqarolar yig‘ini huzurida quyidagi komissiyalar faoliyati yo‘lga
qo‘yiladi:
fuqarolar yig‘inining oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash komissiyasi;
fuqarolar yig‘inining xotin-qizlar bilan ishlash bo‘yicha komissiyasi;
fuqarolar yig‘inining ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash va jamoatchilik nazorati
bo‘yicha komissiyasi;
fuqarolar yig‘inining ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish,
obodonlashtirish va ko‘kalamzorlashtirish bo‘yicha komissiyasi;
fuqarolar yig‘ini huzuridagi taftish komissiyasi.
47

2.2 Fuqarolar yig‘inining oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash komissiyasi
faoliyatini tashkil etish
4. Quyidagilar fuqarolar yig‘inining oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash
komissiyasining (keyingi o‘rinlarda — oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash
komissiyasi) asosiy vazifalari hisoblanadi:
hududda milliy, umuminsoniy va oilaviy qadriyatlarni keng targ‘ib etish;
oilalarni qo‘llab-quvvatlashga doir davlat siyosatini samarali amalga
oshirishda ishtirok etish, oilalarni mustahkamlashga qaratilgan chora-tadbirlarni
ishlab chiqish va amalga oshirish;
aholi o‘rtasida oilaviy nizolar, yoshlar tarbiyasiga e’tiborsizlik holatlari,
fuqarolar, ayniqsa, yoshlarning turli yot g‘oyalar ta’siriga tushib qolishi,
ichkilikbozlik hamda giyohvandlik illatlariga berilishi, huquqbuzarliklarning sodir
etilishi — oilalar barbod bo‘lishining asosiy sabablaridan biri ekanligi haqida
tushuntirish ishlarini olib borish;
yigit va qizlarni oilaviy hayotga tayyorlash, yosh oilalarni har tomonlama
qo‘llab-quvvatlashga ko‘maklashish, oilaning muqaddasligi va oilaviy
munosabatlar buzilishining oldini olish bo‘yicha manzilli targ‘ibot ishlarini tashkil
etish;
sud yoki fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organidan nikohdan
ajrashishga ariza bilan murojaat qilgan er-xotinlarni yarashtirish uchun tegishli
choralar ko‘rish bo‘yicha xabar olingandan so‘ng yarashish uchun belgilangan
muddat tugashidan o‘n kun avval ularni yarashtirish yuzasidan amalga oshirilgan
ishlar haqida tegishli ravishda sud yoki fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish
organini xabardor qilish;
hududda osoyishtalikning buzilishiga sababchi bo‘layotgan oilalarning
turmush tarzi va muhitini o‘rganib, tinchlik va totuvlikka salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi
omillarga barham berish bo‘yicha chora — tadbirlar ishlab chiqish va amalga
oshirish;
namunali oilalar, ularning farzand tarbiyasi borasidagi tajribalarini hamda
oila a’zolari o‘rtasidagi ibratli munosabatlarni ommalashtirish;
48

o‘sib kelayotgan yosh qizlar o‘rtasida milliy, umuminsoniy va oilaviy
qadriyatlarga hurmat ruhida bo‘lish hamda bilim va odob qoidalarini, ma’naviy-
ma’rifiy fazilatlarni keng targ‘ib etish;
aholi o‘rtasida to‘ylar va boshqa marosimlarni ixcham, keng aholi
manfaatlarini, milliy qadriyatlar va ibratli an’analarni hisobga olgan holda
o‘tkazish bo‘yicha targ‘ibot ishlarini olib borish va bu boradagi ijobiy tajribalarni
ommalashtirish.
5. Oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash komissiyasi o‘z vazifalarini amalga
oshirishda O‘zbekiston yoshlar ittifoqining hududdagi korxona, tashkilot va
muassasalardagi boshlang‘ich tashkilotlari, xotin-qizlar masalalari bo‘yicha
boshlang‘ich tashkilotlar, fuqarolar yig‘ini kengashi a’zolari, fuqarolar yig‘ini
xodimlari, fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha boshqa
komissiyalar, shuningdek, fuqarolar yig‘ini faoliyatiga ko‘maklashuvchi
jamoatchilik tuzilmalari bilan hamkorlik qiladi.
6. Oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash komissiyasi quyidagi huquqlarga
ega:
faoliyati uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlarni tegishli tashkilotlardan
belgilangan tartibda olish to‘g‘risida, zarur hollarda ma’lumotlarni joyiga borib
o‘rganish haqida fuqarolar yig‘ini kengashiga takliflar kiritish;
faoliyat yo‘nalishiga oid u yoki bu masalalar yuzasidan qabul qilgan
qarorlarini fuqarolar yig‘ini kengashida ko‘rib chiqish uchun taqdim etish;
mahalla va oilalardagi ma’naviy-axloqiy muhitni o‘rganish va ulardagi
holat to‘g‘risida to‘liq ma’lumot olish uchun farzandlari o‘qiyotgan ta’lim
muassasalaridan zarur ma’lumotlarni axborot xavfsizligi qoidalariga rioya qilgan
holda olish;
nikohdan ajralish holati qayd etilgan oilalarda bolalarning ota-onasining
qaysi biri bilan yashashi, bolalarning farzandlikka olinishi yoki maxsus
muassasalarga, shu jumladan “Mehribonlik” va “Muruvvat” uylariga.
49

XULOSA
Mahallalar - ijtimoiy o'z-o'zini boshqarish organlari sifatida, jamiyatning
asosiy tuzilmalari bo'lib, ularning faoliyati mahalliy aholi hayotini yaxshilash,
ijtimoiy muammolarni hal qilish va fuqarolar o'rtasida hamkorlikni rivojlantirishga
qaratilgan. Mahallalar quyidagi jihatlarni o'z ichiga oladi:
1. Ijtimoiy hamjihatlik: Mahallalar, aholi o'rtasida ijtimoiy hamjihatlikni
ta'minlaydi. Ular fuqarolarni birlashtirib, umumiy manfaatlar va maqsadlar asosida
birlashishga yordam beradi.
2. Muammolarni aniqlash va hal etish: Mahallalar, o'z hududlarida mavjud
ijtimoiy, iqtisodiy va ekologik muammolarni aniqlash va ularni hal etish uchun
chora-tadbirlar ishlab chiqadi. Bu jarayonda mahalla a'zolari o'z fikrlarini bildirish
va muammolarni hal qilishda faol ishtirok etish imkoniyatiga ega.
3. O'z-o'zini boshqarish: Mahallalar, o'z-o'zini boshqarish organlari sifatida,
mahalliy aholi tomonidan belgilangan qoidalar va tartiblarni amalga oshirishda
muhim rol o'ynaydi. Bu, fuqarolarni o'z hayotlariga ta'sir etuvchi qarorlar qabul
qilish jarayoniga jalb etadi.
4. Ijtimoiy xizmatlar: Mahallalar, ijtimoiy xizmatlar ko'rsatish, masalan,
ta'lim, sog'liqni saqlash, madaniyat va sport sohalarida faoliyat yuritadi. Bu
xizmatlar mahalliy aholi uchun muhim ahamiyatga ega.
5. Yoshlarni tarbiyalash: Mahallalar, yoshlarni tarbiyalash va ularning
ijtimoiy faoliyatda ishtirok etishini rag'batlantirishda muhim rol o'ynaydi. Bu,
yoshlarning ijtimoiy ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi.
6. Xavfsizlikni ta'minlash: Mahallalar, ijtimoiy xavfsizlikni ta'minlashda
ham muhim ahamiyatga ega. Ular jinoyatchilikni oldini olish, ijtimoiy tartibni
saqlash va aholi xavfsizligini ta'minlashga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga
oshiradi.
Xulosa qilib aytganda, mahallalar - ijtimoiy o'z-o'zini boshqarish organlari
sifatida, jamiyatning barqarorligini ta'minlash, ijtimoiy muammolarni hal qilish va
fuqarolar o'rtasida hamkorlikni rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. Ular, aholi
50

hayotini yaxshilash va ijtimoiy barqarorlikni ta'minlashda asosiy platforma
hisoblanadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "Mahalla instituti faoliyatining yanada
takomillashtirish to‘g‘risida"gi farmoni - O‘zbekiston Respublikasi, 2016 yil.
2. O‘zbekiston Respublikasida ijtimoiy rivojlanish (ilmiy maqolalar to‘plami),
O‘zbekiston Milliy universiteti, 2020 yil.
3. Mahalla va uning ijtimoiy roli - Asqarov, M., O‘zbekiston davlat jamg‘armasi,
2019 yil.
4. O‘zbekiston Respublikasida o'z-o'zini boshqarish: tarixiy va zamonaviy jihatlari
- Karimova, N., Journal of Social Sciences, 2021 yil.
5. Mahalla: an’analar va zamonaviy talablarga moslashish - Djalilov, A., Ijtimoiy
fanlar akademiyasi, 2022 yil.
6. Civic Engagement and Local Governance in Uzbekistan - Roberts, A., Central
Asia Journal, 2021 yil.
7. Mahallalar tizimi: ijtimoiy va iqtisodiy jihatlari - Qodirova, D., O‘zbekiston
iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi, 2020 yil.
INTERNET RESURSLAR
1. www.tdpu.uz
2. www.pedagog.uz
3. www.ziyonet.uz
4. www.edu.uz
51

51 bet

Sotib olish