Информация о документе

Цена 19900UZS
Размер 138.6KB
Покупки 0
Дата загрузки 12 Декабрь 2024
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Идея национальной независимости

Продавец

Bahrom

Дата регистрации 05 Декабрь 2024

227 Продаж

Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanlarini o’qitishda zamonaviy axborot kommunikatsion texnologiyalardan foydalanish

Купить
1O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI __UNIVERSITETI Ro’yxatga olindi №__________ Ro’yxatga olindi №__________ “_____” ____________20 y. “_____” ____________20 y. “___________________________ “ KAFEDRASI “_____________________________ “ FANIDAN KURS ISHI Mavzu:________________ Bajardi:_________________________________ Tekshirdi:_______________________________ ______________ - 20___ Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari 2va huquq fanlarini o’qitishda zamonaviy axborot kommunikatsion texnologiyalardan foydalanish MUNDARIJA KIRISH............................................................................................................................ 3-5 I. BOB. MILLIY G’OYA, MA’NAVIYAT ASOSLARI VA HUQUQ FANINI O‘QITISHNING O ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA O‘QITISHNING TURLI ʻ METODLARI ............................................................................ .................................... 6-19 1.1. Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanining maqsad va vazifalari ............ 6-1 0 1.2. Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanini o‘qitishning turli metodlari ................................................................................................. 11-19 II. BOB. MILLIY G’OYA, MA’NAVIYAT ASOSLARI VA HUQUQ FANLARINI O’QITISHDA ZAMONAVIY AXBOROT KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH........................................................... 20-30 2.1. Milliy goya va ma’naviyatga oid fanlarni o`qitishda yangicha yondashuv va innovatsiyalar. ...........................................................................................................20-24 2.2. Milliy g‘oya va ma’naviyat asoslari fanlarini o‘qitishda ommaviy axborot vositalaridan foydalanishi ................................................................................................................ ........ 25-30 XULOSA ................................................................................................................ 31-32 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI ....................... ............33 -35 3KIRISH Kurs ishining dolzarbligi. Mamlakatimizda ma’naviy-ma’rifiy ishlarni tizimli tashkil etish, bu borada amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarning samaradorligini oshirish, aholi, ayniqsa yoshlarning intellektual salohiyati, ongu tafakkuri va dunyoqarashini yuksaltirish, mafkuraviy immunitetini mustahkamlash, vatanparvarlik, xalqqa muhabbat va sadoqat tuyg‘usi bilan yashaydigan barkamol avlodni tarbiyalashga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jamiyat rivojlanishining asosiy harakatlantiruvchi kuchi bo lgan yosh avlodniʻ har tomonlama barkamol, yetuk mutaxassis sifatida tarbiyalash, ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan boy ma`naviyma`daniy merosni o rganish va ulardagi ilg`or g`oyalar va ʻ qarashlardan hozirgi zamon yoshlar ta`lim-tarbiya jarayonida foydalanish yo llari ʻ dolzarb pedagogik muammo hisoblanadi. Chunki, yoshlar ma`rifati va madaniyatini yuksaltirishda, ma`naviy komillikka erishishida Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq, ma`naviyatning pedagogik asoslari fanining ahamiyati beqiyosdir. Bugun mamlakatimizdagi oliy o quv yurtlarida mavjud Milliy g’oya, ʻ ma’naviyat asoslari va huquq, ma`naviyat asoslari va Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta`limi yo nalishida Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq, ʻ ma`naviyatning pedagogik asoslari fanini o qitilishi, ya`ni ushbu ixtisoslik egalari ʻ Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq, ma`naviyatning pedagogik asoslaridan xabardor bo lishini ta`minlash zaminida inson kamoloti masalalari muhim o rin ʻ ʻ egallaydi. Hozirgi kunda bo lajak mutaxassislar oldiga qo yiladigan yangi ma`naviy ʻ ʻ tafakkurni shakllantirish vazifasi bugungi Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq, ma`naviyatning pedagogik asoslari fanining mohiyatini tashkil etadi. Manaviy tarbiya ta’lim-tarbiyaning muhim qismlaridan biri sifatida talaba- yoshlar ruhiy olamining shakllanishida, hayotiy pozitsiyalarining mustahkamlanishida, ularning ijtimoiy faolligining o‘sishi va ixtisoslik bilimlari hamda umumnazariy 4tayyorgarligining oshishida asosiy vositalardan biri hisoblanadi. Insoniyat tomonidan to‘plangan behisob manaviy boyliklardan bahramand bo‘lish, ularni o‘zlashtirish yoshlarda vatanparvarlik, insonparvarlik, bag`rikenglik, vijdon, iymon-e’tiqod, or- nomus, mardlik, jasorat, mehr-oqibatlilik, fidoiylik kabi qadriyatlarning shakllanishiga yordam beradi. Yoshlarda bunday sifat va fazilatlarni tarbiyalash ta’lim tizimida ustuvor ahamiyatga ega bo‘lishi kerak. Kurs ishining ilmiy o’rganilganlik darajasi: Ta‘kidlash jоizki, mustaqillik yillarida ushbu sоhada qatоr tadqiqоtlar amalga оshirildi. Ushbu izlanishlarning asоsini Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq mazmun mohiyatini yoshlar ongiga singdirishning vositalarini o’rganishga qaratilgan tadqiqоtlar tashkil etadi. Yoshlar ongi, ularda Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanini rivojlanishida davlat va jamiyatning o’rni, ularning dunyoqarashiga ijtimoiy-iqtisodiy va psixologik ta’sirlarga оid masalalarning nazariy-amaliy jihatlari mamlakatimizning Raximov S., Tashmetov T.X., Umarova N., Aliqulova M.M. kabi оlimlari ilmiy izlanishlarida o’rganilgan. Kurs ishining maqsadi ― Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq mazmun mohiyatini yoshlar ongiga singdirishning vositalarini mavzusini o’qitishning nazariy va amaliy masalalarini tadqiq etish, mavzu yuzasidan o’qitishni takоmillashtirish bo’yicha хulоsa, taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan ibоrat. Kurs ishi maqsadidan kеlib chiqib quyidagi vazifalar bеlgilab оlindi: - jamiyatimizda ma‘naviy yangilanish, dеmоkratik o’zgarishlar sharоitida fuqarоlarda, ayniqsa yoshlarda yuqоri madaniyatni tarbiyalash zarurligini оchib bеrish; - O’zbеkistоn Rеspublikasi Prеzidеnti Shavkat Mirziyoyevning Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanni shakllantirishda ta’lim-tarbiya va vatanparvarlik ruhining o’rni haqidagi qarorlari va murojaatlarini tahlil qilish hamda 5o’rganish; - yoshlarda ta’lim-tarbiya va Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq tushunchasining mоhiyatini va o’ziga хоs tоmоnlarini aniqlash. Kurs ishining оbyеktini ― Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanini mazmun mohiyatini yoshlar ongiga singdirishning vositalarini mavzusining оbyеktini biz o’rganayotgan ijtimоiy munоsabatlar tashkil etadi, ya‘ni yoshlarda ta’lim-tarbiya, milliy madaniyat va ma‘naviyatni shakllantirish, jamiyatni dеmоkratlashtirish va yangilash, yoshlardaaxlоqiy, siyosiy va madaniyatga asоslangan tinchlik madaniyati tushunchasi, tarbiya bеrishning samaradоrligi tashkil etadi. Kurs ishining prеdmеtini ― Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fani mazmun mohiyatini yoshlar ongiga singdirishning vositalari mavzusi dоirasidagi nazariy masalalar, o’quv uslubiy hujjatlar, ilmiy va o’quv adabiyotlari tashkil etadi. Kurs ishining nazariy va amaliy ahamiyati . Tadqiqоt natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati shundan ibоratki, izlanishlar jarayonida jamlangan tahliliy, aхbоrоt va bоshqa matеriallar yoshlardagi Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq hamda unga mоs kеladigan Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fani mazmun mohiyatini yoshlar ongiga singdirishning mоhiyati va tabiatini anglab yеtishda talaba va yoshlar uchun manba bo’lib хizmat qiladi. Amalga оshirilgan ilmiy tahlil yakunlari mazkur muammоlar bo’yicha kеlgusida оlib bоriladigan tadqiqоtlar uchun muayyan darajada nazariy zamin vazifasini o’taydi. Shuningdеk, kurs ishi natijalaridan ― Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fani, tarbiya va Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanlarni o qitishʻ metodikasi fanining ” Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fani mazmun mohiyatini yoshlar ongiga singdirishning vositalari” mavzusi bo’yicha o’quv va o’quv- uslubiy qo’llanmalar va ma‘ruza matnlari tayyorlashda hamda ma‘ruza va sеminar mashg’ulоtlarini o’tkazishda fоydalanish mumkin. Mavzuning tuzilishi va hajmi. Kurs ishi kirish, ikki bоb, to’rtta paragraf, хulоsa, taklif va tavsiyalardan ibоrat hоlda yoritib bеrilgan. Kurs ishi 30 ta manbadan fоydalanilgan. Ishning umumiy hajmi 35 bеtni tashkil etadi . 6I BOB. MILLIY G’OYA, MA’NAVIYAT ASOSLARI VA HUQUQ FANINI O‘QITISHNING O ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA O‘QITISHNING TURLIʻ METODLARI 1.1. Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanini o qitishning o ziga xos ʻ ʻ xususiyatlari. Huquqiy demokratik davlat, erkin fuqarolik jamiyatiga dunyodagi ko‘pdan-ko‘p davlatlar necha asrlar davomida to‘plangan tajriba va demokratik an’analarni rivojlantirib yetib kelgan. Biz bunday jamiyatni qurishga, barpo etishga intilmoqdamiz. Lekin bu maqsadga erishish uchun tinimsiz intilish, jamiyat hayotining barcha sohalarini takomillashtirish, umuminsoniy qadriyatlarni ijodiy o‘rganib, o‘z zaminimizga tadbiq etishimiz lozim. Shu bilan birga milliy o‘ziga xosligimizni, asrlar sinovidan o‘tgan an’analarimizni, hamisha iymon-e’tiqod bilan yashash kabi hayotiy tamoyillarimizni ham saqlab, yuksaltirib borishimiz zarur. Shu o‘rinda g‘oya va mafkura nima degan savolga javob berib o‘tish kerak. G‘oya – inson tafakkurida vujudga keladigan, ijtimoiy xarakterga ega bo‘lgan, ruhiyatga ta’sir o‘tkazib, jamiyat va odamlarni harakatga chorlaydigan, maqsad-muddao sari etaklaydigan kuchli, teran fikr. Inson ongining mahsuli sifatida g‘oyalar tushuncha va fikrlar yordamida ifoda etiladi. Ammo har qanday fikr va qarash ham g‘oya bo‘la olmaydi. G`oyalar garchi tafakkurda paydo bo‘lsada, inson va jamiyat ruhiyatiga, hatto, g‘ayri shuuriy qatlamlarga ham singib boradi. G‘oyalarning oddiy fikrlardan farqi yana shundaki, ular garchi tafakkurda paydo bo‘lsada, inson ruhiyatiga, hatto tub qatlamlariga ham singib boradi. G‘oya shunday quvvatga egaki, u odamning ichki dunyosigacha kirib borib, uni xarakatga keltiruvchi, maqsad sari yetaklovchi ruhiy – aqliy kuchga aylanadi. G‘oyaning eng muhim xususiyati – insonni va jamiyatni maqsad sari etaklaydigan, ularni harakatga keltiradigan, safarbar etadigan kuch ekanidadir. 7 Har qanday g‘oya ijtimoiy harakterga ega. Muayyan g‘oyalar odatda alohida olingan shaxs ongida shakllanadi. Ma’lum bir muddatdan keyin esa jamiyatning turli qatlamlariga tarqaladi, turli elatlar va millatlar orasida yoyiladi. Mafkura esa muayyan ijtimoiy guruh, ijtimoiy qatlam, millat, davlat, xalq va jamiyatning ehtiyojlari, maqsad-muddaolari, manfaatlari, orzu intilishlari hamda ularni amalga oshirish tamoyillarini o‘zida mujassam etadigan g‘oyalar tizimidir. Mafkura tushunchasini ta’riflashda falsafiy adabiyotlar va lug‘atlarda bir qancha fikrlar beriladi. Mafkura tushunchasiga turli davrlarda faylasuf olimlar tomonidan berilgan ta’riflar shakl va mazmun jihatidan har xil. Mafkuraga jamiyatdagi muayyan siyosiy, huquqiy, axloqiy, diniy, badiiy, falsafiy, ilmiy qarashlar, fikrlar va g‘oyalar majmuidir, - deb ta’rif beriladi. Har qanday nazariya yoki ta’limot bir tizimga solingan g‘oyalar majmuidan iborat bo‘ladi. Shu sababli dunyoqarashning negizini va muayyan ishonch e’tiqodning asosini ham g‘oyalar tashkil etadi. Xalqimizning eng oliy maqsadlarini, ularning orzu-istaklarini aks ettirishda, ularga erishish yo‘lida jamiyat a’zolarini birlashtiradigan, ularni kuch-g‘ayratlarini ana shu maqsadlarini safarbar etishda milliy g‘oyaning va milliy mafkuraning o‘rni benihoya kattadir. Zero, milliy g‘oya deganda, ajdodlardan avlodlarga o‘tib, asrlar davomida e’zozlab kelinayotgan, shu yurtda yashayotgan har bir inson va butun xalqning qalbida chuqur ildiz otib, uning ma’naviy ehtiyoji va hayot talabiga aylanib ketgan, ta’bir joiz bo‘lsa, har qaysi millatning eng ezgu orzu – intilish va umid – maqsadlarini o‘zimizga tasavvur qiladigan bo‘lsak, o‘ylaymanki, bunday keng ma’noli tushunchaning mazmun – mohiyatini ifoda qilgan bo‘lamiz. 1 Mafkuraning hayotiyligi odamlarning, millatning, jamiyatning milliy manfaatini, orzu-intilishlarini qay darajada aks ettira oladigan bosh va asosiy g‘oyalar, bu g‘oyalar ularning turmush tarzi, dunyoqarashi, tabiatiga qanchalik mos bo‘lishi bilan belgilanadi. Hayot sinovlariga bardosh beradigan, odamlarning ezgu maqsadmuddaolarini ifodalaydigan, ularga ma’naviy-ruhiy quvvat beradigan mafkurani ko‘pchilik qabul 1 Karimov I.A. “Yuksak ma`naviyat-yengilmas kuch”. Т.: “Ma`naviyat” , 2008yil. – 71-bet. 8qiladi. Faqat shunday holdagina u kuchli ruhiy qudratga ega bo‘ladi. Shu sababli ham mafkura barcha davrlarda jamiyatni yuksak va bunyodkor maqsadlar yo‘lida birlashtirib, jamiyat ahli o‘rtasida sog‘lom munosabatlarni shakllantirgan, hamda ezgu orzular, maqsad-muddaolariga erishishda ma’naviy-ruhiy kuch-qudrat beradigan omil vazifasini bajarib kelgan. Shuning uchun ham g‘oya va mafkura barcha insonlar, xalqlar, jamiyat va davlat oldida turgan muhim vazifalarni amalga oshirishda yordam beradigan, turli sohada faoliyat yuritadigan jamiyat ahlini birlashtirib, ularni umumiy maqsad sari safarbar etadigan buyuk kuchdir. Milliy g‘oyasiz va yuksak ma’naviyatsiz odamlar, jamiyat va davlat yo‘lini yo‘qotadi. Milliy g‘oya jamiyatni yuksaltirish va ma’naviy yetuklikka erishish yo‘lidagi, jamiyat a’zolarini oliy maqsadlar sari yetaklab boruvchi bayroq misolidir. Milliy g‘oya xalqni, millatni birlashtiradi. Jamiyatning har bir a’zosini ma’naviy kamolotga erishishini ta’minlab beradi. Milliy g‘oya ma’naviy hayotni yuksaltirish yo‘lidagi olijanob vazifalarni bajarish bilan birga jamiyatning har bir a’zosida ertangi farovon hayotimizga ishonchni shakllantirib beradi. Yuksak ma’naviyatni shakllantirish yo‘lida,nmamlakatimiz kuch-qudratini oshirish yo‘lida xizmat qiladigan milliy g‘oya haqida gapirib Islom Karimov shunday deydilar: “… u Vatanimizning shonli o‘tmishi va buyuk kelajagini uzviy bog‘lab turishga, o‘zimizni ulug‘ ajdodlarimiz boqiy merosining munosib vorislari deb his qilish, shu bilan birga, jahon va zamonning umumbashariy yutuqlariga erishmoqqa yo‘l ochib beradigan va shu maqsadlarga muttasil da’vat qiladigan g‘oya bo‘lishi kerak”. Milliy g‘oya ma’naviy hayotni yuksaltirishga xizmat qiladigan fazilatlarni shakllantirib berish bilan birga turli ijtimoiy guruhlar, tabaqalar o‘rtasidagi hamkorlikni, millatlararo totuvlikni va umumtaraqqiyot yo‘lidagi jipslashuvni ta’minlab beradi. Milliy g‘oya O‘zbekistonda istiqomat qilayotgan barcha xalqlarning tilidan, e’tiqodidan, jinsidan qat’iy nazar barcha O‘zbekistonliklarning manfaatlarini ifodalay bilishi kerak. Milliy g‘oya har bir shaxsning o‘zligini erkin namoyon etishga, ma’naviy kamolotga erishish yo‘lida shart-sharoit bo‘lib xizmat qilishi lozim. 9Milliy g‘oya, ma’naviyatning pedagogik asoslari fanining o‘qitilishidan ko‘zlangan maqsad va vazifalar qamrovi juda keng. Jumladan: - тalabalar qalbida milliy tafakkur va sog‘lom dunyoqarash asoslarini mustahkamlash, ularni ongli yashashga, o‘z fikriga ega bo‘lishga, ma’naviy tajovuzlarga qarshi tura olishga qodir bo‘lgan, irodali, fidoyi va vatanparvar insonlar etib tarbiyalash; - хalqimizning ko‘p asrlik ma’naviyati va milliy qadriyatlari, diniy qarashlari va hayotiy udumlariga, yoshlarimizni zaharlab, ma’naviy jihatdan qaram etishga qaratilgan mafkuraviy xatarlarga qarshi samarali kurash olib borishga talabalarni yo‘naltirish; - хalqaro maydonda mafkuraviy, g‘oyaviy va informatsion kurashlar kuchayib borayotgan hozirgi murakkab tahlikali davrda talaba yoshlarni turli mafkuraviy hurujlardan himoya qilish, ularning hayotga ongli munosabatini shakllantirish, yon- atrofda yuz berayotgan voqealarga daxldorlik hissini oshirish; Shuningdek, g`oyaviy-mafkuraviy ishlarga sistemali yondoshish, birinchidan, shu sohadagi muammolarni ilmiy tahlil qilishning zaruriy sharti bo‘lsa, ikkinchidan, bu - milliy mafkuraning nazariymetodologik xarakteriga mos keladi. Boshqacha aytganda, milliy mafkuraning o‘zi, jamiyatimiz taraqqiyoti va manfaatlarini ifoda qiluvchi yaxlit sistemalashgan g`oyalar, nazariyalar tizimidan iborat bo‘lib, uni ro‘yobga chiqarish bilan bog`liq amaliy ishlar ham shunga muvofiq bo‘lishi lozim. 101.2. Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanini o‘qitishning turli metodlari Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanini o‘qitishda odatd an’anaviy va noan’anaviy ta’lim modellaridan keng foydalaniladi. An’anaviy dars - (“markazda o‘qituvchi bo‘lgan ta’lim modeli”, deb ham atashadi) muayyan muddatga mo‘ljallangan,ta’lim jarayon ko‘proq o‘qituvchi shaxsiga qaratilgan, mavzuga kirish, yoritish, mustahkamlash va yakunlash bosqichlaridan iborat ta’lim modelidir. An’anaviy darsning asosiy maqsadi dars mavzusining asosiy mazmuni, tushuncha va faktlarni o‘qituvchi tomonidan o‘quvchilarga yetkazish va tushuntirishdan iborat. Odatda, an’anaviy dars berishga passiv dars berish usuli sifatida qaraladi. Lekin darsda o‘quvchilarning faol yoki nofaolligi darsni qanday o‘tishga va uni rejalashtirishga bog‘liq. An’anaviy darsning samaradorligini oshirish uchun dars jarayonini oqilona tashkil qilish, o‘qituvchi tomonidan o‘quvchilarning qiziqishini orttirib, ularning ta’lim jarayonida faolligini mutassil rag‘batlantirib turish, o‘quv materialining mazmunini ochishda baxs, munozara, aqliy hujum, kichik guruhlarda ishlash, turlicha baholash usullari va vositalarini o‘z o‘rnida qo‘llash talab etiladi. “Ta’kidlash joizki, - deb yozadi – metodist olim B.To‘xliyev – interfaol usullarni an’anaviy ta’lim metodlariga mutlaqo qarshi qo‘yib bo‘lmaydi. Ular bir-birini inkon etadigan, biri boshqasiga halaqit beradigan emas, balki bir-birini to‘ldiradigan ta’lim usullaridir. O‘qitish jarayonida yo an’anaviy, yoxud interaktiv metoddan birini tanlash kerak qabilida yondashish ma’rifiy jaholatdan boshqa narsa emas. Ta’lim metodlari son-sanoqsiz va ularning har biri o‘zi qo‘llanilayotgan vaziyat uchun betakror ahamiyatga egadir” 2 . An’anaviy ta’lim modelining afzalliklari: -Ma’lum ko‘nikmalarga ega bo‘lgan va aniq, ma’lum tushunchalarni, fanni o‘rganishd 2 To`xliyev B. Adabiyot o`qitish metodikasi. – Т.: 2011yil, 120-bet 11foydali; -O‘qituvchi tomonidan o‘qitish jarayoni muhiti yuqori darajad nazorat qilinadi; -Vaqtdan unumli foydalaniladi; -Aniq ilmiy bilimlarga tayanadi. An’anaviy ta’lim modelining kamchiliklari: - O‘quvchilar passiv ishtirokchi bo‘lib qoladilar; - O‘qituvchining to‘la nazorati barcha o‘quvchilar uchun motivatsiyani vujudga keltirmaydi; - O‘quvchilar o‘qituvchi bilan bevosita muloqatga kirish olmaydi; - Eslab qolish darajasi hamma talabalarda bir xil bo‘lmaganligi sababli, guruh bo‘yicha o‘zlashtirish darajasi past bo‘lib qolishi mumkin; - Mustaqil o‘rganish va yechimlar qabul qilish uchun sharoitlar yaratilmaydi. Noan’anaviy ta’lim modelining afzalliklari: - O‘qitish mazmunini yaxshi o‘zlashtirishga olib kelishi; - O‘z vaqtida qayta aloqalarning ta’minlanishi; - Tushunchalarni amaliyotda qo‘llash uchun sharoitlar yaratilishi; - Turli o‘qitish usullarining taklif etilishi; - Motivatsiyaning yuqori darajada bo‘lishi; - O‘tilgan materialning yaxshi eslab qolinishi; - Muloqatga kirishish ko‘nikmasining takomillashishi; - O‘z-o‘zini baholashning o‘sishi; - O‘quvchilarning mavzu mazmuniga, o‘qitish jarayoniga bo‘lgan ijobiy munosabati; - O‘quvchining mustaqil fikrlay olishi; - Tanqidiy va mantiqiy fikrlashni rivojlantirishi; - Muammolarni yechish ko‘nikmalarining shakllanishi. Noan’anaviy ta’lim modelining kamchiliklari: - Ko‘p vaqt talab etilishi; 12- Talabalarni har doim ham keraklicha nazorat qilish imkoniyatining pastligi; - Juda murakkab mazmundagi material o‘rganilayotganda ham o‘qituvchi rolining past bo‘lishi; - O‘qituvchining o‘zidan ham yaxshi rivojlangan fikrlash qobiliyatiga va muammolarni yechish ko‘nikmalariga ega bo‘lishining talab etilishi. “Ta’lim metodlari dastlab pedagog ongida muayyan yo‘nalishdagi faoliyatning umumlashma loyihasi tarzida namoyon bo‘ladi. Mazkur loyiha amaliyotga o‘qituvchi va talabalar faoliyatining o‘zaro tutashuvi, o‘qitish va o‘qishga qaratilgan aniq harakatlar, amallar yoki usullar majmuasi sifatida joriy etiladi. Metod boshqa shakllarda namoyon bo‘lmaydi, buning boisi ta’lim metodi o‘zida umumiy holda faoliyatning didaktik modelini ifoda etadi”. Qayd etilayotgan tushuncha mohiyatini to‘laqonli yorituvchi ta’rifni aniqlashga bo‘lgan urinish bugun ham davom etyapti, yangi yangi ta’riflar ilgari surilmoqda. Biroq, “ta’lim metodi” tushunchasi mohiyatini yoritishga nisbatan turlicha qarashlarning mavjudligiga qaramay, ularni o‘zaro yaqinlashtiruvchi umumiylik mavjud. Aksariyat mualliflar “ta’lim metodlari talabalarning o‘quv-bilish faoliyatini tashkil etish usullari” degan qarashga yon bosadilar. Demak, ta’lim metodlari ta’lim jarayonida qo‘llanilib, uning samarasini taxminlovchi usullar majmuidir. Ta’lim metodlari ta’lim maqsadini yoritishga xizmat qiladi, uning yordamida ta’lim mazmunini o‘zlashtirish yo‘llari ifoda etiladi, o‘qituvchi va talabalarning o‘zaro harakati, xususiyati aks ettiriladi. Metod, bir tomondan, ta’lim maqsadiga erishish vositasi sifatida namoyon bo‘lsa, boshqa tomondan, boshqariluvchan o‘qish faoliyatini amalga oshirish sharti hisoblanadi. 13Ta’lim metodlari quyidagi asosiy funksiyalarni bajaradi: Bu funksiyalar ta’lim metodini qo‘llash jarayonida bir-biridan ajratilgan holda yoki ketma-ket joriy etilmaydi, aksincha bir-biriga o‘zaro singib ketadi. Misol uchun, tashkiliy funksiya o‘qituvchining bir qator metodlardan yaxlit foydalanishi evaziga bajariladi. «Ta’lim metodi» atamasi bilan birga ko‘p hollarda «metodik usul» (sinonimlari – pedagogik usul, didaktik usul) tushunchasi ham qo‘llaniladi. U ta’lim metodining tarkibiy qismi, uning muhim unsuri, metodni joriy qilishdagi alohida qadam sifatida ta’riflanadi. Har bir ta’lim metodi muayyan ta’lim usullarini chog‘ishtirish orqali joriy etiladi. Metodik usullarni xilma-xilligi ularni tasniflashga imkon bermaydi, biroq o‘qituvchi faoliyatida tez-tez qo‘llaniladigan usullarni ajratib ko‘rsatish mumkin: 14Interfaol ta`lim metodlari tushunchasi, bugungi kunda eng ko p qo llanilayotganʻ ʻ interfaol ta`lim metodlari. Talaba – yoshlarga Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq tushunchalari uning bosh va asosiy g’oyalari tushunchalarini singdirish borasida interfaol uslublarni qo’llashning bir qancha turlari mavjud. Bunday uslublardan foydalanish o’qituvchidan o’z ustida ijodiy ishlash, yangiliklardan doimiy xabardor bo’lish bilan birga talaba – yoshlar bilan yanada yaqinroq muloqotda bo’lish va talabalarning ijtimoiy faolligini oshirish uchun xizmat qiladi. Shunday usullardan biri “klaster” usulidir. Bu usulning asosiy vazifasi talabalardan o’rganilayotgan pedagogik jarayonni, yangi mavzuni qismlarga ajratish orqali o’zlashtirishga yo’naltiradi. Mavzu bo yicha fikr –mulohazalarni erkin bayon ʻ etish malakalarini oshirishga yordam beradi. Bu usulda biror – bir mavzu yoki matn tanlanib talaba - yoshlarning diqqatini aynan shu mavzuga qaratish yuzasidan markazga yoziladi. Talabalar mavzuga oid barcha fikrlarini markazining atrofiga joylashtiradi. Firlar bayon etilgandan keyin har bir fikr yoki so’zlarni toifalarga ajratib chiqadilar: Milliy istiqlol g’oyasi: bosh g’oyasi – ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot qurish; asosiy g’oyalari – vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligi, komil inson, ijtimoiy hamkorlik, millatlararo hamjihatlik, diniy bag’rikenglik. Amaliy mashg’ulot yoki seminar darsi davomida talabalarga topshiriq berish mumkin: Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquqning asosiy g’oyalariga doir fikrlaringizni aytib bering. Shunga doir xalq maqollarini keltiring va ma’nosini izohlang. Mavzu boyicha klaster usulidan foydalanish oxir – oqibatda yangi bilimlarni o’zlashtirish fikrlarning turli – tumanligini yaxlitlash asosida umumiy natija qo’lga kiritiladi. Klaster usulidan foydalanish uchun guruh talabalarini kichik ijodiy guruhlarga ajratib amalga oshirish maqsadga muvofiq bo’ladi. 15Har bir guruhda mavzuga oid darslik, o’quv qo’llanmalari, ma’ruza matnlari, mavzuga oid tarqatma materiallar va manbalar bo’lishi mumkin. Klaster usulidan foydalanishda quyidagilarga e’tibor beriladi. 1) Kichik guruhlar soniga qarab chizma qog’ozlari doska taxtasiga osib qo yiladiʻ va Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq tushunchasi o’qituvchi tomonidan yoziladi. 2) Mavzuga oid fikrlar qog’ozga yoziladi. 3) Asosiy tushuncha va fikrlar o’rtasidagi bog’liqlik chizmada ko’rsatiladi. 4) Talabalarning fikrlari umumlashtiriladi va yakuniy xulosa chiqariladi. 5) Dars jarayonida o’qituvchi talabalarning faoliyatini nazorat qilib boradi, ularning mavzuga oid tushunchalarini baholaydi. Biz klaster usuli xususida to’xtaldik. Dars jarayonida interfaol usullarning “aqliy hujum”, “tanqidiy fikrlash”, “ajurli arra”, “menyular”, “debatlar”, “sinkveyn”, “insert”, “zig-zag”, “qarorlar shajarasi” kabi turlaridan va kompyuter texnologiyalaridan foydalanish orqali samarali natijalarga erishiladi. Jamiyatni axborotlashtirishdagi eng muhim yo’nalishlardan biri ta’lim tizimini axborotlashtirishdir. Bu esa jamiyatni axborotlashtirish jarayoni muvaffaqiyatli amalga oshishining asosiy shartidir. Ta’limni axborotlashtirish ta’lim jarayonida axborot texnologiyalarini qo’llash, uning faol metod va vositalaridan foydalanish, ta’lim-tarbiya jarayonining barcha bosqichlarini jadallashtirish, uning sifat va samaradorligini oshirish, yoshlarni axborotlashgan jamiyatning faol ishtirokchisi etib tarbiyalash masalalarini o’z ichiga qamrab oladi. O‘rganish metodlari bilim, malaka va ko‘nikmalarni ijodiy egallashga hamda metodik va g‘oyaviy - siyosiy e’tiqodlarni ishlab chiqishga qaratilgan talabalarning ilmiy bilish faoliyati usuli sifatida belgilanadi. O‘qitish metodi “o‘qitishning maqsadi – mazmuni, metodi, shakli, usullari” tizimida muhim o‘rin egallaydi. Metod deganda, ta’limda maqsadga erishish, masalalarni hal qilish yo‘llari, usullari tushuniladi. O‘qitish metodi tarkibida usullar alohida ajralib turadi. 16Usul metodning unsuri bo‘lib, uning tarkibiy qismi, metodni amalga oshirishda bir martagina qo‘llanadi va alohida qadam hisoblanadi. O‘qitish metodi – murakkab, ko‘p qirrali, ko‘p sifatlarga bo‘lgan ta’limdir.O‘qitish metodida o‘qitishning obektiv qonuniyatlari, maqsadlari, mazmuni, tamoyillari, shakllari o‘z aksini topadi. Metodlar boshqa didaktik kategoriyalarga dialektik bog‘liq va biri boshqalarini taqozo qiladi, ya’ni o‘qitishning maqsadi, mazmuni, shakli hosilasi sifatida metodlar didaktik kategoriyalarga aks ta’sir ko‘rsatadi. O‘qitish metodlarining ko‘p o‘lchovliligi ularning ko‘plab tasnifini keltirib chiqaradi. O‘qitish metodlari tasnifi – muayyan belgilar asosida tartibga solingan tizimdir. Eng asoslangan o‘qitish metodlari tavsiflariga quyidagilar kiradi: 1. An’anaviy metod. Hozirgi davrda ulardan beshtasi inobatga olinadi: amaliy, ko‘rgazmali, ifodali, kitob bilan ishlash va video metodlar. 2. Maqsadiga ko‘ra metodlar tasnifi - bilimlarni egallash; - malaka va ko‘nikmalarni shakllantirish; - bilimlarni qo‘llash; - ijodiy faoliyat; - mustahkamlash metodlari; bilim, malaka va ko‘nikmalarni tekshirish metodlari. 3. Idrok etish – bilish faoliyati xarakteriga ko‘ra metodlar tasnifi: tushuntirish – illyustrativ (axborot – retseptiv). Ularning xarakterli xususiyatlari; bilimlar “tayyor holda” tavsiya etiladi; bu bilimlarni idrok qilish tashkil etiladi; bilimlar idrok (retsepsiya) qilinadi va tushunib olinadi, xotiraga joylashtiriladi; - reproduktiv metod: bilimlar tayyor holda tavsiya etiladi, bilim nafaqat bayon qilinadi, balki tushuntiriladi; bilimlar ongli o‘zlashtiriladi; ularning tushunilishi va eslab qolinishiga erishiladi hamda bilimlarning mustahkamligi tez – tez takrorlash yo‘li bilan ta’minlanadi. 17- muammoli bayon qilish metodi; - qisman ijodiy (evristik) metod. Bilim tayyor holda tavsiya etilmaydi, balki u mustaqil ravishda egallanadi; yangi bilimlarni qidirish, izlash tashkil etiladi; bilish vazifalari bo‘yicha mustaqil fikr yuritiladi, muammoli vaziyatlar yaratiladi va hal qilinadi; - tadqiqiy metod. Bunda muammo belgilab olinadi, muammoning tadqiqoti jarayonida bilim egallanadi . 4. Didaktik maqsadi bo‘yicha (T.I.Shukina, I.T. Ogorodnikov) qo‘yidagilar farqlanadi: - ilk bilimlarni o‘zlashtirish metodlari; - egallangan bilimlarni mustahkamlash va takomillashtirish metodlari. 5. Olinishi zarur bo‘lgan natijani oldindan taxmin qilish (maqsadni amalga oshirishga erishish); 6. Ta’lim jarayonining yaxlitligini ta’minlash; 7. Muntazam tahlil qilib borish; “Ma’naviyat asoslari” fanini o‘qitish metodikasida o‘qitish va o‘rganish metodlari quyidagi guruhlardan iborat keng tarqalgan tasniflarga borib taqaladi. 1.Bilimlarni berish, idrok etish va o‘zlashtirish hamda e’tiqodni shakllantirishni ta’minlovchi metodlar. Metodlarning bu guruhiga ma’ruza, talabalarning mustaqil ishlari, mustaqil tahsil olish bo‘yicha ishlar, maslahatlar, ko‘rsatma berish, ommaviy axborot, programmalashtirilgan materiallarni idrok etish va boshqalar kiradi. 2. Bilimlarni tadbiq etish va mustahkamlash, malaka va ko‘nikmalarni hosil qilish hamda e’tiqodni chuqurlashtirish metodlari. Bu guruhga seminar, amaliy va laborotoriya mashg‘ulotlari, nazorat ishlarini bajarish, o‘quv va pedagogik amaliyot kiradi. 3. Bilimlar, e’tiqodlarni shakllantirish va talabalarning kasbiy tayyorgarligini aniqlash metodlari. Bu o‘quv jarayonining reyting baholari, suhbat o‘tkazish, kurs va diplom ishlari loyihalari hamda davlat attestatsiyasi natijalarini baholashdir. Didaktikaga oid adabiyotlarda o‘qitish metodlarining quyidagi bog‘liqliklari qayd qilinadi: - birinchidan, o‘quv mashg‘ulotlarining didaktik maqsadlari va vazifalariga bog‘liq; 18- ikkinchidan, bayon qilinadigan materialning xarakteriga bog‘liq; - uchinchidan, ta’lim oluvchilarning bilimi va rivojlanish darajasiga bog‘liq; - to‘rtinchidan, o‘quv jarayonida o‘rganilayotgan fan asoslarining muayyan (hozirgi) davrdagi metodlariga bog‘liq; - beshinchidan, oliy o‘quv yurti yoki kafedraning sharoitlariga bog‘liq; - oltinchidan, o‘quv jarayonining moddiy – texnik ta’minoti bilan bog‘liq; - yettinchidan, o‘qituvchining pedagogik mahorati, uning tayyorgarligi va o‘quv jarayonini tashkil etish darajasi hamda o‘qituvchining hozirgi zamon metodlari bo‘yicha bilimlariga bog‘liq. Shunday qilib, O‘zbekiston Respulikasidagi oliy ta’limni isloh qilishning dolzarb vazifasi talabalarning o‘quv – bilish faoliyatini jonlantirish, o‘quv jarayoniga yangi texnologiyalarni tadbiq etishga xizmat qiladigan o‘qitishning shakl va metodlarini takomillashtirishdan iborat. O‘qituvchining pedagogik faoliyati tavsifida olimlar, odatda quyidagi komponentlarni farqlaydilar: - tashkilotchilik - ilmiy bilish; - kommunikativlik. Zamonaviy ta’lim texnologiyalarini joriy etish yangi avlod ta’lim standartlarini joriy etishning zaruriy shartiga aylanib bormoqda. Davlatimiz ta’lim standartining asosini ta’lim muassasalari bitiruvchilarining malaka talablari kompitensiyalari belgilangan. Masalan, A1, A2, A2+; V1, V2, V2+ kompitensiya darajalari. Mazkur holatda fanni o‘zlashritishda qator yangicha yondashuvlardan foydalanish masalan, tabaqalashgan ta’lim yoki didaktik o‘yin texnologiyalaridan foydalanishga talab ortadi. Didaktik o‘yinlar haqida quyidagi fikr diqqatga sazovor: “O‘qitishda didaktik o‘yinlar o‘quvchilarni bilimlarga qiziqtiruvchi, bilish doiralarini kengaytiruvchi, ularda hozirjavoblik xususiyatlarini tarbiyalovchi, o‘quvchilarni 19faollashtirish omillaridan hisoblanadi. Chunki, o‘quvchi faol fikr yuritadi, o‘zida ijodiy erkinlik sezadi” Didaktik o‘yinlarda foydalanishda quyidagi metodik talablarni e’tiborga olish talab qilinadi: 1. O‘yinlardan dars va darsdan tashqari mashg‘ulotlar jarayonida foydalanish mumkin. Buning uchun o‘quvchilarni qiziqtiradigan va ularning yosh xususiyatlariga mos keladigan o‘yinlarni tanlab olish zarur. 2. Darslar jarayonida o‘yinlarga ....-.....(15-20) daqiqa vaqt, bo‘limlar bo‘yicha yirik mavzularni umulashtirish va takrorlashda esa butun bir darsni ajratish mumkin.53 3. Har bir o‘yinni o‘tkazishdan avval unga puxra tayyorgarlik ko‘rilishi hamda dars materiallarining mazmuni bilan uzviy bog‘langan bo‘lishi lozim 3 . Jahon pedagogik tajribalarni o‘rganib, taxlil qilib respublikamiz ta’lim tizimi va mentalitetimizga moslashtirib, dars jarayoniga tadbiq qilish natijasida o‘quvchilarni egallayotgan bilimlari ixtiyoriymajburiy tarzda o‘zlari qidirib topishiga, mustaqil o‘rganib, tahlil qilishga, hatto xulosani ham o‘zlari keltirib chiqishiga o‘rgatadi. O‘qituvchi bu jarayonda shaxsning rivojlanishi, shakllanishi, bilim olishi va tarbiyalanishiga sharoit yaratadi va shu bilan bir qatorda boshqaruvchilik, yo‘naltiruvchilik vazifasini bajaradi. Ta’lim jarayonida talaba asosiy figuraga aylanadi. 3 Omarova G.S. “O`rta maxsus ta`lim tizimida “Huquqshunoslik” fanini o`qitishda yangicha yondashuv” // Namangan davlat universiteti ilmiy axborotnomasi. 2021. 5-son. – 536-b 20II BOB. MILLIY G’OYA, MA’NAVIYAT ASOSLARI VA HUQUQ FANLARINI O’QITISHDA ZAMONAVIY AXBOROT KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH 2.1. Milliy goya va ma’naviyatga oid fanlarni o`qitishda yangicha yondashuv va innovatsiyalar Hozirgi davrda ta’lim tizimida shaxsni har tomonlama voyaga etkazish, unda komillik va malakali mutaxassisga xos sifatlarn shakllantirish muhim ahamiyatga ega. Bugungi globallashuv davrida ta’lim oluvchilarni qisqa muddatda va asosli ma’lumotlar bilan qurollantirish, ular tomonidan turli fan asoslarini puxta o‘zlashtirilishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishni taqozo etmoqda. Zamonaviy ta’lim jarayonining barcha imkoniyatlariga ko‘ra shaxsni rivojlantirish, ijtimoiylashtirish va unda mustaqil, tanqidiy, ijodiy fikrlash qobiliyatlarini tarbiyalashga yo‘naltirilishi talab qilinmoqda. O‘zida ana shu imkoniyatlarni namoyon eta olgan ta’lim shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim deb nomlanadi. Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim – talabaning fikrlash va harakat strategiyasini inobatga olgan holda uning shaxsi, o‘ziga xos xususiyatlari, qobiliyatini rivojlantirishga yo‘naltirilgan ta’lim. Bu ta’lim o‘qitish muhitining talaba imkoniyatlariga moslashtirilishini nazarda tutadi. Unga ko‘ra ta’lim muhiti, pedagogik shart-sharoitlar, ta’lim hamda tarbiya jarayonini to‘laligicha talabaning shaxsiy imkoniyatlarini ro`yobga chiqarish, qobiliyatini rivojlantirish, shaxs sifatida kamolotga yetishini ta’minlash, tafakkuri va dunyoqarashini boyitishni nazarda tutadi. Bu turdagi ta’lim talabalarda mustaqillik, tashabbuskorlik, javobgarlik kabi sifatlar, shuningdek, mustaqil, ijodiy va tanqidiy fikrlash qobiliyatlarini tarbiyalashga xizmat qiladi. Bu turdagi ta’limni tashkil etishda pedagoglardan har bir talabaga imkon qadar individual yondashish, uning shaxsini hurmat qilish, unga ishonch bildirish katta ahamiyatga ega. Qolaversa, shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim o‘qitish jarayonining ishtirokchilari pedagogtalaba yoki talaba talaba, talaba-talabalar jamoasi tarzida o‘zaro hamkorlikda bilim olish, shaxs sifatida kamol toptirish uchun qulay pedagogik sharoitni yaratish zaruriyatini ifodalaydi. 21Pedagog ta’lim jarayonida shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim turlaridan foydalanar ekan, bir qator shartlarga qat’iy rioya etishi kerak. Shaxsga yo‘naltirilgan ta’limning o‘ziga xos jihati ta’lim oluvchi shaxsini tan olish, uni har tomonlama rivojlantirish uchun qulay, zarur muhitni yaratishdan iborat Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim, talabani ta’lim tizimiga moslashtirishni emas, aksincha, uning individual xususiyatlarini inobatga olgan holda har tomonlama rivojlanishi, shaxs sifatida kamolotga etishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishni nazarda tutadi. Bu turdagi ta’lim talabalarni o‘z-o‘zini rivojlantirishga, mustaqil bilim olishga, o‘zining ichki imkoniyatlari, qobiliyatlarini to‘la namoyon eta olishi, bilish faolligini oshirish uchun zarur sharoitni vujudga keltirishi zarur. - har bir talabani alohida, o‘ziga xos shaxs sifatida ko‘ra olishi; - talabani hurmat qilishi; - talabaning ruhiy holatini to‘g‘ri baholay olishi; - talabaning xohish-istak, qiziqishlarini inobatga olishi; - har bir talabaga nisbatan bag`rikenglik bilan munosabatda bo‘lishi; - talabaning kuchi, imkoniyati va intilishlariga ishonch bildirishi; - har bir talaba o‘quv fanlari asoslarini yetarlicha o‘zlashtira olishi uchun qulay ta’lim muhitini yaratishi; - talabalarning mustaqil yoki kichik guruhlarga erkin ishlashlari uchun imkoniyat yaratish; - talabalarni o‘z faoliyatlarini mustaqil nazorat qilish, faoliyati samaradorligini aniqlash, yutuqlarning omillari va yo‘l qo‘yilgan xatolarning oqibatlarini tahlil qilishni o‘rgatish; - ta’lim jarayonida hech bir talabaga tazyiq o‘tkazmasligi; - alohida talabaning kamchiliklarini bo‘rttirib ko‘rsatmasligi; - bordi-yu, talaba tomonidan bilimlarni o‘zlashtira olmaslik, ta’lim jarayonida o‘zini odobsiz tutish holati qayd etilsa, u holda qat’iy xulosa chiqarmasdan, buning sabablarini aniqlash; 22- aniqlangan sabablar asosida talabaning sha’ni, g‘ururiga ziyon etkazmagan holda u tomonidan bilimlarni o‘zlashtira olmaslik, o‘zini odobsiz tutish kabi holatlarni bartaraf etish; - ta’lim jarayonida har bir talaba uchun “muvaffaqiyat muhiti”ni yarata olish; - har bir talabaga ta’lim olishda muvaffaqiyatga erisha olishiga yordam berish; - talabaning qobiliyatini o‘stirish, shaxs sifatida rivojlanishiga yordam berish; - talabaning shaxsini emas, balki uning aniq xatti-harakatlarini baholashi; - pedagog sifatida har bir talabaning hurmati va ishonchini qozona olishi zarur. Talabalar shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim jarayonida o‘quv materialini o‘zlashtirishga ijodiy, tanqidiy yondoshishni, yangi g‘oyalarni ilgari surish, ularni asoslash, o‘z fikrini himoya qilish, muammoli vaziyatlarda samarali echimni topish, bilim, ko‘nikma, malakalarni o‘zlashtirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Pedagog tomonidan ta’lim jarayonida innovatsion xarakterga ega turli faol metodlarning qo‘llanilishi, talabalarni rivojlantirish, qobiliyatlarini yanada o‘stirishga xizmat qiladi. Xususan: mashg‘ulotlarini tashkil etishda pedagoglar o‘quv axborotlarining talabalar bilim, ko‘nikma, malaka va tajribalariga tayangan holda ularni qiziqtira oladigan, fikrlashga, ijodiy yondashishga undaydigan imkoniyatga ega bo‘lishini ta’minlashga alohida e’tibor qaratishlari zarur. Ta’lim jarayonida pedagoglar tomonidan: - muammoli izlanish; - kichik tadqiqotlarni olib borish; - debat; - bahs-munozara; - evristik suhbat; - kichik guruhlarda ishlash va b. - turli shakl, metod, vosita va texnologiyalardan samarali, maqsadli foydalanish; - o‘quv topshiriqlarini bajarishda talabalarga usullarni mustaqil tanlash imkonini berish; - talabani juftlikda, kichik guruhda va jamoada ishlashini ta’minlash; 23- mashg‘ulotlarning loyihalashtirilishiga e’tiborning qaratilishi nafaqat o‘qitish sifatini yaxshilaydi, samaradorligini oshiradi, shu bilan birga talabalar shaxsining rivojlanishi uchun qulay sharoitni vujudga keltiradi. Eng muhimi pedagoglar o‘quv mashg‘ulotlarining nafaqat axborot berish, balki rivojlantirish xarakteriga ega bo‘lishlariga e’tiborni qaratishlari zarur. SHuningdek, muhokama qilinayotgan masala, muammo, o‘rganila yotgan mavzu yuzasidan talabalarning mustaqil fikr bildirishlari (noto‘g‘ri bo‘lsa-da, fikr bildirishlari)ga imkon berish, nima bo‘lganda ham ularni o‘ylashga, fikrlashga undash shaxsga yo‘natirilgan ta’limga xos muhim belgilardan biri sanaladi. Kompetensiyalarga asoslangan ta’lim tushunchasi, uning mazmun va mohiyati. Bugungi kunda Respublikamizda milliy ta lim tizimining huquqiy asoslariniʼ shakllantirish uchun keng sharoit yaratilgan. O z navbatida, islohotlar ta lim tuzilmasi ʼ ʼ va mazmun-mohiyatini takomillashtirish imkonini berdi. Mamlakatimiz Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev: «Biz ta lim va tarbiya tizimining barcha bo g inlari faoliyatini ʼ ʼ ʼ bugungi zamon talablari asosida takomillashtirishni o zimizning birinchi darajali ʼ vazifamiz deb bilamiz» 4 -deb ta`kidlagan edilar. Hozirgi davrda ta lim samaradorligini ʼ oshirish, mutaxassislarning kasbiy kompetentlik darajasini rivojlantirish, pedagog kadrlarni innovatsion faoliyatga yo naltirish, oliy ta lim muassasalaridagi o quv ʼ ʼ ʼ jarayoniga innovatsion ta lim va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini tatbiq etish, ʼ ilg or xorijiy tajribalarni o zlashtirish va maqsadli yo naltirish oliy ta lim tizimini ʼ ʼ ʼ ʼ modernizatsiyalashdagi dolzarb vazifalar sifatida belgilandi. Ta lim tizimi jamiyatni ʼ isloh qilish va uni tashqi dunyo uchun yanada ochiq hamda yangi texnologiya va bilimlarga yo naltirilgan jamiyatga aylantirishning asosiy omilidir. U nafaqat ʼ jamiyatning rivojlanish istiqboli, balki har bir insonning alohida faoliyatini oldindan aniqlaydi va belgilaydi. “Kоmpеtеntlik” (ingl. “competence” – “qоbiliyat”) – fаоliyatdа nаzаriy bilimlаrdаn sаmаrаli fоydаlаnish, yuqоri dаrаjаdаgi kаsbiy mаlаkа, mаhоrаt vа iqtidоrni 4 Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. ʼ – T.: «O zbekiston», 2017. –22-b. ʼ 24nаmоyon etа оlish tushunchasi bilan belgilanadi. Kompetentsiya – lotincha “kompitentino” - “to’g’ri kelaman”, “erishaman” degan tushunchani anglatadi. Kompetentsiya - bilim,malaka va shaxsiy sifatlarni ma’lum sohada namoyon bo’lishi Kоmpеtеntlik esa – shaxsning muayyan ta’lim yo’nalishi yoki mutaxassisligi bo’yicha olgan bilim, ko’nikma, malakalari shakllangan shaxsiy sifatlarining mehnat faoliyatida qo’llay olishidir. Kоmpеtеntsiyalаr fаоliyatning sаmаrаli bаjаrilishini tа’minlаydigаn hаrаkаtlаrning umumlаshtirilgаn usullаri. Bu insоnning o’z mаlаkаsini аmаldа qo’llаsh qоbiliyatidir 5 . Kоmpеtеntsiyalаr kеng mа’nоdа qоbiliyat, ko’nikmа, mаlаkа vа tushunishni аnglаtаdi. Kоmpеtеnli shахs - bu mа’lum bir sоhаdа yetаrli mаhоrаt, bilim, malaka vа ko`nikmaga egа bo’lgаn insondir. 5 B.B.Ma`murov, I.E.Davronov. Pedagogik kompetentlik. Buxoro. “Durdona”. 2021 y. 9-b. 252.2. Milliy g‘oya va ma’naviyat asoslari fanlarini o‘qitishda ommaviy axborot vositalaridan foydalanish Shuni alohida ta’kidlash lozimki, har millat an’anaviy taraqqiyot zaminlariga ega bo‘lib, bu o‘rinda albatta zamonaviylikni ham inkor etmasligi lozim. An’anaviylik va zamonaviylik o‘rtasidagi ko‘prik vazifasini bajarishi lozim bo‘lgan jamiyat ijtimoiy institutlaridan biri ham aynan ommaviy axborot vositalaridir. Ammo ommaviy axborot vositalari faqatgina o‘z “mijozlari”ga ega bo‘lish maqsadida an’anaviylikka eskilik sarqiti sifatida qarash, yangi zamonaviy ko‘rinishga ega bo‘lgan manbalardan ko‘proq foydalanish holatlari, afsuski hozirgi kunda uchrab turibdi. Milliy g‘oya ta’limida o‘z navbatida, ommaviy axborot vositalari oldiga katta va o‘z o‘rnida ma’suliyatli vaziflarni yuklaydi. Faqatgina ko‘rsatishning o‘zi yetarli emas, balki, turli tushuntirish ishlarini ommalashtirish, unga fuqarolarni jalb qilish orqali tashviqotni yanada kuchaytirish, tutruqsiz g‘arb kliplarining o‘rniga milliylik ruhi bilan sug‘orilgan ko‘rsatuvlarni namoyish etish, asta-sekinlik bilan hammabop teledasturlar tizimini yaratib borish ommaviy axborot vositalarining milliy g‘oya targ‘ibotidagi muhim jihatlardan biri hisoblanadi. Axborot xurujiga qarshi kurashish- davlat tomonidan maxsus metod (siyosiy, iqtisodiy, diplomatik, harbiy va hak.) lar, usullar vositasida, ichki va tashqi axborot makonida o‘z manfaatlarini himoyalashning majmuaviy tizimidir. Informatsion- psixologik xavfsizlikni ta’minlash quyidagi asosiy sohalarda olib borilishi kerak: • Siyosiy (davlatning ichki va tashqi siyosat) faoliyatida; • Diplomatik (xalqaro va davlatlararo) munosabatlarda; • Davlatning siyosiy ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarida; • Harbiy (mudofaa tizimining mustahkamlash). Davlatlarning milliy manfaatlariga jiddiy xuruj sifatid namoyon bo‘layotgan omillardan biri-global axborot xuruji eng yuqor darajani tashkil qiladi. Xalqaro axborot makonidan o‘zaro kurashuvchi manbalar o‘zaro vaqtincha birikib, muayyan davlatga qarshi axborot xurujini tashkil etishadi. Asosiy maqsad, xuruj ta’siri ostiga olingan 26davlatning ichki axborot makonini tanazzulga uchratish, xalqaro axborot makonida o‘sha davlatni o‘z pozitsiyasini mahrum qilishdir. 1998 yilda texnika fanlari doktori S.Rastorguev o‘zining “Axborot urushi”1 nomli kitobida S.Nilusning “Sion donishmandlari yig‘ilish protokollari” nomli xujjatni informatsion-texnologik nuqtai nazaridan tahlil qilingan. Chunki, mazkur xujjatda axborot urushining barcha yo‘nalishlari, omillari aniq va qisqa yo‘nalishda ko‘rsatilgan: • Boshqaruv tizimi (hokimiyat tarmoqlarini nazorat qilish); • Aholini fikrini o‘zgartirish vositalari (OAV yordamida); • Terrorizm (davlatni tahlikaga solib, maqsadga erishish); • Iqtisodiy xuruj, iqtisodiy boshqaruv vositalari; • Iqtisodiy dastur (iqtisodiy tanazzulga yoki qaramlikka olish); • Umumxalq ovoz berishlari va h. (siyosiy jarayonni buzish) Mazkur xujjatdagi ma’lumotlar metodik xarakterga ega bo‘lib, ular shunday tuzilganki, axborot xurujining mazmun-mohiyatini anglay oladigan har qanday shaxs uni faoliyatida ishlatishi mumkin. Xalqaro axborot makonida hali ham amaliy ustunlik AQSH rahbarligidagi yetakchi harbiy mamlakatlari tomonida bo‘lib, ularning bugungi kundagi asosiy maqsadlari quyidagilar bilan bog‘liqdir: • Global informatsion muhitni o‘z qo‘llariga olish, to‘liq nazorat hamda gegemonlik o‘rnatish, Hindiston, Xitoy, Rossiya kabi harbiy kuch-qudrat va strategik maqomga ega davlatlarni siqib chiqarish; • Eron, MDH davlatlarini, shimoliy Koreya kabi o‘z tamoyiliga ega davlatlarning xalqaro axborot maydonida o‘z o‘rnini topishga yo‘l qo‘ymaslikdan iboratdir. Mustaqillikka erishgan mamlakatlar, jumladan O‘zbekiston uchun ham bunday xavflarni bartaraf etish masalasi jiddiy g‘oyaviy muammolar doirasiga kiradi. G‘oyaviy- mafkuraviy jarayonlar murakablashib borayotgan, uning yangi usullari o‘ylab topilayotgan hozirgi kunda ushbu tahdid va ta’sirlarga faqat kuchli g‘oya, o‘zlikni 27anglash, sog‘lom g‘oyalardan iborat mafkuragina qarshi tura oladi. Shuning uchun ham I.A.Karimov tomonidan yuksak mafkuraviy madaniyatni mujassam etgan “fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish” tamoyili nazariy jihatdan asoslab berildi va mamlakatimizda faoliyat ko‘rsatayotgan ommaviy axborot vositalarining faoliyat dasturlarida keng amaliyotga joriy qilinmoqda. O‘zbekistonda senzuraning man qilinishi bilan ommaviy axborot vositalarining erkin faoliyati uchun zarur shart-sharoitlar shakllandi. Mazkur masalaning jamiyatimiz taraqqiyotida tutgan o‘rni haqida to‘xtalib, davlatimiz rahbari shunday degan edi: “Hozirgi kunda kommunikatsiya va kompyuter texnologiyalari asrida, internet kundan-kunga hayotimizning barcha jabhalariga yanada chuqur va keng kirib borayotgan bir paytda, odamlarning ongi va tafakkuri uchun kurash hal qiluvchi ahamiyat kasb etayotgan bir vaziyatda bu masalalarning jamiyatimiz uchun naqadar dolzarb va ustuvor bo‘lib borayotgani haqida gapirib o‘tirishning xojati yo‘q” Axborot makoni globallashuvning hozirgi bosqichida internetning milliy va xalqaro kompaniyalar, davriy matbuot, TV va radio bilan munosabatlari yanada kengayib, boyib bormoqda. Demak, ommaviy axborot vositalarini faoliyatini yanada liberallashtirish orqali milliy g‘oya targ‘ibotining kuchaytirish, uning mazmunini oshirish - davr talabi іisoblanadi. Mamlakatimizda yoshlarni turli axborot xurujlaridan himoya qilishga qaratilgan mustahkam qonunchilik bazasi yaratilgan, — deydi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati, Axborot va kommunikatsiya texnologiyalari masalalari qo‘mitasi a’zosi Faxriddin Soliyev. — Xususan, «O‘zbekiston Respublikasida yoshlarga oid davlat siyosatining asoslari to‘g‘risida»gi Qonunning 6-moddasida qayd etilganidek, «O‘zbekiston Respublikasida yoshlar orasida odobaxloqni buzishga, shu jumladan, zo‘ravonlikni, hayosizlikni va shafqatsizlikni tashviqot qilishga qaratilgan har qanday xattiharakatlar man etiladi». E’tirof etish o‘rinliki, ayni paytda bu boradagi qonunchilik tizimi davr ruhiga mos tarzda takomillashib, yangi qonun hujjatlari bilan yanada boyib 28bormoqda. Zero, axborot makonida tahdidlar bor ekan, milliy axborot makoniga chegara qo‘yib bo‘lmasligini nazarda tutgan holda yoshlarga sog‘lom axborot muhitini yaratib berish, vayronkorlik va buzg‘unchilik mazmunidagi axborot oqimini cheklash, yosh avlod ma’naviy olamining daxlsizligini asrash dolzarb vazifadir. Shuning uchun xalqaro amaliyotda axborot sohasini tartibga soluvchi huquqiy hujjatlarni chuqur tahlil etgan holda qo‘mitamiz a’zolari tomonidan «Voyaga yetmaganlarning sog‘lig‘i va ma’naviyaxloqiy rivojlanishiga ziyon yetkazuvchi axborotlardan himoyalash to‘g‘risida»gi qonun loyihasi ishlab chiqilmoqda. Mazkur qonunning maqsadi voyaga yetmaganlarni psixologik, jismoniy, ma’naviy va axloqiy rivojiga zarar yetkazuvchi axborotlardan himoyalash, ularning sog‘lom ulg‘ayishi va komil inson bo‘lib voyaga yetishlari uchun qulay muhit yaratishdan iboratdir. Unda axborot materiallarini yoshlar o‘rtasida tarqatish mumkinligini baholovchi ekspertizani tashkil qilish, zararli axborotlar tarqalishiga cheklovlar joriy qilish kabi vazifalar belgilanmoqda. Tinimsiz axborot oqimi vujudga keltirayotgan muhitda milliy qadriyatlar, azaliy an’analar zavol topishining oldini olish maqsadida axborot xavfsizligini ta’minlash kerak. Xorij telekanallarida nima namoyish etilsa yoki internetda nima targ‘ib qilinsa, barchasini qabul qilaverish aslo mumkin emas. Biz ular orasidan imon-e’tiqodimiz, an’ana va qadriyatlarimizga mos keladiganlarinigina saralab olmog‘imiz lozim. Yer yuzidagi axborot almashinuvi mislsiz tezlashgan hozirgi sharoitda Јarbdagi «markazlar» bundan foydalanib, boshqa davlatlar va xalqlar o‘rtasida Јarb hayotining buzg‘unchi «g‘oyalari»ni, jumladan, «ommaviy madaniyat» ta’sirini «erkinlik shabadalari» tarzida yoyishga harakat qilayotgani hech kimga sir emas. — Tahlillarga ko‘ra ayni paytda global tarmoqda o‘z joniga qasd qilishni targ‘ib qiluvchi 9 ming, hayosiz mazmunga ega 4 mingdan ziyod saytlar mavjud ekan, — deydi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati Shuhrat Dehqonov. – Hozir dunyodagi 42 foiz bolalar va o‘smirlar on-layn pornografiya ta’siriga tushmoqda. Shuningdek, kompyuter o‘yinlarining 49 foizi zo‘ravonlik va yovuzlik, 41 foizi esa o‘ta jangari ruhda ekani ham 29uning oqibatida yuzaga keladigan ma’naviy zararni yanada yaxshi tasavvur qilish imkonini beradi. «Erkinlik shabadalari» mahsulotlari yoshlardan fikr yuritishni talab etmaydi, aksincha, go‘yoki ularni hayotiy muammolardan, turmush tashvishlaridan xalos etadi. O‘qishga, bilim olishga emas, balki bir marta beriladigan hayotda «yayrab qolish»ga chaqiradi. Holbuki, buning salbiy natijalari – mehr-oqibatning yo‘qolib borayotgani, odob- axloq mezonlariga putur yetayotgani, behayolik va zo‘ravonlikning avj olayotgani butun dunyo ahlini tashvishga solmoqda. Bugungi kunda yurtimizda ham aloqa va telekommunikatsiya sohasida olib borilayotgan tizimli islohotlar, texnologik modernizatsiya tufayli o‘ziga xos zamonaviy axborot makoni rivojlanib bormoqda. Bu borada, ayniqsa, sog‘lom dunyoqarash va mustaqil tafakkurga ega yoshlarni voyaga yetkazish maqsadida ma’naviyat, san’at va ma’rifat maskanlari, kutubxonalar, axborotresurs markazlarining tarbiyaviy ahamiyatini yanada yuksaltirish, ular faoliyatida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan keng foydalanishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Ma’lumotlarga ko‘ra bugun mamlakatimizda 1032 ta internet kafe, 939 ta internet provayder, 187 ta davlat axborot resursi, «Ziyonet» yoshlar axborot portali, 1026 ta axborot-kutubxona muassasasi faoliyat yuritmoqda. Albatta, bu boradagi yutuqlarimizni xolis baholagan holda, fikrimizcha, sohadagi ayrim masalalarni hal etishga ham jiddiy e’tibor qaratishimiz lozim. «Google» kompaniyasin tahlillariga ko‘ra bugun O‘zbekiston bo‘yicha xorijda ro‘yxatdan o‘tgan internetdagi ijtimoiy tarmoqlardan foydalanuvchilar 350 ming nafarga yaqinni tashkil qilmoqda. Afsuski, «Doira.uz», «Vsetut.uz», «Sinfdosh.uz», «Muloqot.uz» kabi milliy domenda ro‘yxatga olingan saytlardan foydalanuvchilar jamlansa ham yuqoridagi miqdorga yetmaydi. Mutaxassislarning qayd etishicha, axborot makonida globallashuv va kuchli raqobat jarayoni kechayotgan ayni paytda mamlakatimizda ijtimoiy tarmoqlarni 30rivojlantirish bo‘yicha milliy loyihani yaratish muhim ahamiyatga ega. Shuningdek, yosh avlodning mafkuraviy immuniteti, ma’naviy-axloqiy tarbiyasini yanada yuksaltirishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar rejasini ishlab chiqib, ularni amalga oshirishda davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, fuqarolik jamiyati institutlari, jamoat tashkilotlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, ota-onalar va pedagoglarni keng jalb qilish maqsadga muvofiq. Internet tarmog‘ini milliy qadriyat va an’analarimizni o‘zida aks ettiruvchi veb- sahifalar bilan boyitish ham bugun oldimizda turgan asosiy vazifalardan biridir. Ta’lim muassasalarini internet tarmog‘iga ulashda veb-sahifalardan foydalanishni tartibga solish, o‘qituvchilarni zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasidagi eng so‘nggi yutuqlar bilan tanishtirib borish, o‘quvchilarning zamonaviy axborot- kommunikatsiya texnologiyalari sohasidagi bilimlarini oshirishga qaratilgan to‘garaklarni tashkil qilish lozim. Zero, davlatimiz rahbari ta’kidlaganidek, «Bunday tahdidlarga qarshi har tomonlama chuqur o‘ylangan, puxta ilmiy asosda tashkil etilgan, muntazam va uzluksiz ravishda olib boriladigan ma’naviy tarbiya bilan javob berish mumkin». 31XULOSA Xulosa o‘rnida aytmoqchimizki, taraqqiyot istiqbollari ko‘p jixatdan yoshlarimiz irodasi Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq atrofida nechog‘lik yaxshi jipslashganiga bog‘liq. Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquqmizni yo‘qotsak o‘zimizni va o‘zligimizni yo‘qotamiz. Aksincha Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquqmizni tobora yuksaltirib borsak, kelajagi buyuk bo‘lgan O‘zbekiston davlatining taraqqiyotiga, hamda farovonligiga erishamiz. Shu boisdan, Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquqni xar bir inson, ayniqsa yoshlarning qalbi, ongi va ichki dunyosiga singdirish ularda ma’naviy, axloqiy, tarbiyaviy sifatlarni xar tomonlama rivojlantirish orqali transformatsiyalash, bugungi kunning davr talabidir. Ushbu ishlarni amalga oshirishda Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq va ma’naviyat sohasida faoliyat olib borayotgan hodimlarning targ‘ibot-tashviqot samaradorligini yanada oshirishi muhim o‘rin tutadi. Buning uchun esa targ‘ibot- tashviqot ishlarining rang-barang, ta’sirchan usullarini joriy qilib, yoshlarni biz istayotgan faoliyat turiga jalb qilish va g‘oyaviy tarbiyada ko‘proq ko‘rgazmalilikka, undan ham ko‘proq- yoshlarning o‘zlari bevosita ishtirok etadigan amaliy mafkuraviy ishlariga jalb qilishimiz kerak. Shundagina biz istiqbolda Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq asosida har tomonlama kamol topayotgan yoshlarimizni tarbiyalashga erishamiz. Bu esa bugungi kunning davr talabidir. O‘sib kelayotgan yangi avlodning har tomonlama barkamol, irodasi baquvvat, iymoni butun bo‘lib voyaga etishi uchun keng jamoatchilik va aholimiz o‘rtasida ma’naviy-ma’rifiy faoliyatimizni yuksak darajaga ko‘tarishning ahamiyati beqiyosdir”. Demak, Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquqni ommaga tushunarli tarzda yetkazish, qurollantirish, shakllantirish, to‘g‘ri idrok qilish malakasini hosil qilish uchun quyidagi omillarga e’tibor bermoq zarur. Oliy ta’lim maktabi bitiruvchi talabalarning Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquqga sadoqat va g‘oyaviy immunitetni shakllantirish, ularning oliy o‘quv yurtidan va darsdan tashqari faoliyatini tashkil etish hamda oila, mahalla muhiti va 32jamoatchilik o‘rtasida olib boriladigan madaniy-ma’rifiy tadbirlarning samaradorligini ta’minlashga ham bog‘liq. Shu o‘rnida ta’kidlash kerakki, Abdurauf Fitrat ta’kidlaganidek, “millat taqdiri mana shu millat vakillari yashagan oilaning holatiga bog‘liqdir. Qayerda oila munosabati kuchli intizomga tayansa, mamlakat va millat ham shuncha kuchli va tartibli bo‘ladi” (Abdurauf Fitrat. Oila. –T., 1998. – B. 8). Demak, farzandning ertangi bilimli, yetuk, obro‘li, farovon hayotining barpo bo‘lishida, bugungi kunda oilada aynan ota-onaning o‘zi ma’naviy-Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquqiy savodxon tarbiyachi bo‘lishi talab etiladi. Shuning barobarida aytib o‘tish joizki, ular o‘z farzandlarini barkamol bo‘lib voyaga yetishlari uchun jamiyat oldida javobgardir. Chunki, bolani dunyoga keltirishdan ko‘ra, uni jamiyatga nafi tegadigan, sog‘lom e’tiqodli, solih farzand qilib tarbiyalash mushkulroqdir. Buning uchun yoshlarni oilaga tayyorlash, oilalarda ijtimoiy- ma’naviy muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi holatlarning barvaqt oldini olish bo‘yicha tizimni yo‘lga qo‘yilishi lozim. 33FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. 2020. 2. O‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun. O‘RQ-637-son. 2020. 23 sentyabr. 3.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Yoshlarga oid davlat siyosati samaradorligini oshirish va O‘zbekiston yoshlar ittifoqi faoliyatini qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risida”gi PF-5106-son Farmoni. 2017. 5 iyul. 4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” PQ-2909-son Qarori. 2017. 20 aprel. 5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish va sohani rivojlantirishni yangi bosqichga ko‘tarish to‘g‘risida” PQ-3160-son Qarori. 2017. 28 iyul. 6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Oliy ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini oshirish va ularning mamlakatda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarda faol ishtirokini ta’minlash bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” PQ-3775- son Qarori. 2018. 5- iyun. 7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Yoshlarni ma’naviy axloqiy va jismoniy barkamol etib tarbiyalash, ularga ta’lim –tarbiya berish tizimini sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarish chora tadbirlari to‘g‘risida” PQ-3907-son Qarori. 2018. 14- avgust. 8. “Ta’lim tizimida ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” Vazirlar Mahkamasining 736-son Qarori. 2018. 17 sentyabr. 9. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Oliy Majlis palatalariga Murojaatnomasi. 2018. 28 dekabr. 10. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Uzluksiz ma`naviy tarbiya konsepsiyasini tasdiqlash va uni amalga oshirish chora-tadbirlari to`g`risida” 1059-son Qarori. 2019. 31 dekabr. 3411. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining “O`zbekiston Respublikasi mahalla va oilani qo`llab-quvvatlash vazirligi faoliyatini tashkil etish to`g`risida”gi PQ 4602-son Qarori. 2020 yil 18 fevral. 12 O`zbekiston Respublikasi Prezidentining “Xalq ta’limi sohasidagi ilmiy-tadqiqot faoliyatini qo‘llab quvvatlash hamda uzluksiz kasbiy rivojlantirish tizimini joriy qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-4963-sonli Qarori. 2021 yil 25 yanvar. 14. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ma`naviy-ma`rifiy ishlar tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to`g`risida”gi PQ-5040-sonli Qarori. 2021 yil 26 mart. 15. Mirziyoev. SH.M. “Milliy taraqqiyot yo‘limizni qat’iyat bilan davom ettirib yangi bosqichga ko‘taramiz” Toshkent, “O‘zbekiston” 2017.-448 bet. 16. Mirziyoev. SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz. – T., “O‘zbekiston”, 2017. -378 bet. 17. Karimov I. A. «Jamiyatimiz Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquqsi xalqni xalq, millatni millat qilishga xizmat etsin» T.: «O‘zbekiston», 1998. 18. Karimov I.A. «Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq xalq e’tiqodi va buyuk kelajagiga ishonchdir» T.: «O‘zbekiston», 2000. 19. Karimov. I.A “Yuksak ma’naviyat –engilmas kuch”T.;“Ma’naviyat”-2008.281bet. 20. Karimov I.A. Ona yurtimiz baxtu iqboli va buyuk kelajagi yо‘lida xizmat qilish – eng oliy saodatdir. – T.: О‘zbekiston, 2015 yil. Asosiy adabiyotlar 1. Abu Nasr Forobiy. “Fozil odamlar shahri” - T.: “YAngi asr avlodi” nashriyoti, 2016 .-159 bet. 2. Abdulla Avloniy. Turkiy guliston yoxud axloq. - T.: “Yoshlar nashriyot uyi”, 2018. - 97 bet. 3. Abdulla SHer. “Axloqshunoslik” T.: “O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti”, 2010 . -365 bet. 354. Agzamxodjaeva S.S. Ijtimoiy ideal va ma’naviy hayot. - T.: ”Falsafa va Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq” instituti nashriyoti, 2007. -229 bet. 5. Begmatov A. Tarbiya jarayoni va pedagogik diagnostika. //”Xalq ta’limi” jurnali, 2007. 5-son. -25 bet. 6. Begmatov A. O‘zbekiston xalqi ma’naviyati. (O‘quv qo‘llanma). T.: 1995y. 104 bet. 7. “Buyuk yurt allomalari” T.; “O‘zbekiston” nashriyoti, 2016y.- 582 bet.169 8. Erkayev A. Ma’naviyat – millat nishoni.-T.: Ma’naviyat, 1997 yil 9. Jo‘raev N. G‘oyaviy immunitet yoki ma’naviy xaloskorlik tuyg‘usi.-T.: “O‘zbekiston”, 2001.-64 bet. 10. Ziyomuhammadov B. va boshqalar. Ma’naviyat asoslari. (Darslik). – T.: “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi”, 2000. -192 bet. Elektron ta’lim resurslari: 1. www. tdpu. uz 2. www. Ziyonet. uz 3. www. edu. uz 4. www. ma’naviyat. uz 5. www. google.uz

Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanlarini o’qitishda zamonaviy axborot kommunikatsion texnologiyalardan foydalanish

MUNDARIJA

KIRISH............................................................................................................................ 3-5

  1. BOB. MILLIY G’OYA, MA’NAVIYAT ASOSLARI VA HUQUQ FANINI O‘QITISHNING OʻZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA O‘QITISHNING TURLI METODLARI..........................................................................................................................  6-19
    1.  Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanining maqsad va vazifalari ............ 6-10
  2. Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq fanini o‘qitishning turli metodlari.................................................................................................11-19
  3. BOB. MILLIY G’OYA, MA’NAVIYAT ASOSLARI VA HUQUQ FANLARINI O’QITISHDA ZAMONAVIY AXBOROT KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH........................................................... 20-30
    1. Milliy goya va ma’naviyatga oid fanlarni o`qitishda yangicha yondashuv va innovatsiyalar............................................................................................................20-24
    2.  Milliy g‘oya va ma’naviyat asoslari fanlarini o‘qitishda ommaviy axborot vositalaridan foydalanishi........................................................................................................................25-30

XULOSA...................................................................................................... 31-32

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI................. ............33-35


 

Купить