Mutloq davrlashtirishning radiokarbon, radiouglerod, radioizotop, kaliy-argon usullari. Arxeologik Dendroxronologiya - Геология - Презентации

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	2.4MB
Покупки	0
Дата загрузки	28 Ноябрь 2023
Расширение	pptx
Раздел	Презентации
Предмет	Геология

Mutloq davrlashtirishning radiokarbon, radiouglerod, radioizotop, kaliy-argon usullari. Arxeologik Dendroxronologiya

Купить

Mavzu: Mutloq
davrlashtirishning
radiokarbon, radiouglerod,
radioizotop, kaliy-argon
usullari. Arxeologik
Dendroxronologiya

Reja
1Mutloq davrlashtirish
2 Nisbiy davrlashtirish
3 Arxeologik Dendraxronologiya
4 Strategrafiya haqida ma lumot ʼ

Mutloq davrlashtirish
Mutloq
davrlashtirishning
radiokarbon,
radiouglerod,
radioizotop, kaliy-
argon usullari bor.
Arxeologik
Dendroxronologiya
bu daraxtlar
yoshini aniqlash
demakdir.

Diaxron uslubi
Paleolit davri yodgorliklarini davrlashtirishda diaxron uslubda
rivojlanishning umumiy jihatlari aniqlanadi, ya’ni davrlarining
o‘ziga xos tomonlari aniqlanib, davrlash- tirishning umumiy
belgilari ishlab chiqiladi. Yana bir uslub-bu xronologik uslub
boMib, bunda tarixiy voqealar ketma-ketlikda taxlil etiladi.
Tarixiy solishtirish uslubida esa, aniq tarixiy voqealar bir biri
bilan solishtirish natijasida bir xillik tomonlari va natijalari
aniqlanib, xulosa chiqariladi. Tarixiy tipologiya uslubida turli
xildagi ashyolarning umumiy xususiyatldari aniqlanib, xulosa
beriladi. U ashyolar analizining mohiyatidir.

Tarixiy solishtirish va tipologiya usuli.
Tarixiy solishtirish
uslubida esa, aniq tarixiy
voqealar bir biri bilan
solishtirish natijasida bir
xillik tomonlari va
natijalari aniqlanib,
xulosa chiqariladi.
Tarixiy tipologiya uslubida turli xildagi ashyolarning
umumiy xususiyatldari aniqlanib, xulosa beriladi. U
ashyolar analizining mohiyatidir.

Nisbiy davrlashtirish haqida.
Nisbiy yoshni aniqlashda stratigrafiya va qiyosiy
solishtirmalar- tipologiya kabi uslublardan foydalaniladi.
Stratigrafiyada madaniy qatlamning ketma-ketlikda
joylashishi o‘rganiladi. Unga asosan yodgorlik madaniy
qatlamining qadimiy deb, yuqori qatlam esa so‘nggi davrga
oid deb belgilanadi va shunga asosan xulosa chiqariladi.

C-14 Radioaktiv uglerod haqida.
Atmosferadan oddiy uglerodni o’zlashtiradigan barcha tirik
organizmlar u bilan birga C-14 radioaktiv uglerodni oladi. Shu
sababli, radiokarbonning umr bo’yi konsentratsiyasi
daraxtlarda ham, o’simliklarda ham, odam va hayvonlar
tanasida ham deyarli bir xil bo’ladi. Mutlaqo tanishish uchun
arxeologlar organik
ob’ektlardagi radioaktiv
uglerod C-14 tarkibiga
asoslangan radiokarbonli
analizdan foydalanadilar.

Radiokarbon usuli.
Organik moddalarda o’limdan so’ng,
assimilyatsiya qilingan radiokarbonni
yo’q qilish jarayoni boshlanadi. Agar
5000 yil oldin kesilgan daraxtni
zamonaviy daraxt bilan taqqoslasak,
eski yog’ochdagi C-14 izotopining
tarkibi roppa-rosa ikki baravar kam
ekan. Shunday qilib, radiokarbon usuli
uglerodli moddaning yoshini 70-100
ming yilgacha aniqlashi mumkin,
ammo undan ko’p emas.

Radiokarbon tahlili
Ko’proq “qadimiy” topilmalar uchun, masalan,
dinozavrlarning suyaklarini sanash uchun boshqa izotoplardan
foydalaniladi, masalan, berilyum-10.

Radyokarbonli tahlil organik moddalarning o’lim vaqtini
aniq aniqlashga imkon berishiga qaramay, uning
kamchiliklari bor va ular juda ko’p. Birinchi nuqson
shundaki, u faqat organik moddalarga tegishli bo’lib,
undan tarixiy asar yaratilish vaqti emas.

Masalan, piktogramma bo’lsa, u u tayyorlangan materialni sanasini belgilashi
mumkin, ammo sifatli soxta qilish uchun siz eski materialni ham olishingiz
mumkin. Taxminan aytganda, taxtaning yoshi rasmning yoshi haqida hali
aytilmagan.

Ushbu usulning yana bir kamchiligi shundaki, agar namuna keyingi davrdagi
uglerodli materiallar bilan juda ifloslangan bo’lsa, natijani buzish mumkin.
Bunday holda, yoshni aniqlash juda katta xatolarga yo’l qo’yishi mumkin.
Usulning xatosi hozirda 70-300 yil oralig’ida, tadqiqot boshida u ancha
kattaroq edi.Aynan shunday xatolik ehtimoli bor, shuningdek radiokarbonli
tahlilga uchragan taniqli Turin Shroudning haqiqiyligini qo’llab-quvvatlovchilar
murojaat qilishadi C-14
Radiokarbon
usuli.


Ko’pgina davrlarda eng keng tarqalgan
arxeologik topilmalardan biri bu
kulolchilikdir. Bugungi kunda uni o’nlab
yillar aniqligi, otish vaqtini, o’choqning
oxirgi erishi va boshqalarni aniqlash
mumkin. Bu Yer magnit maydonining
o’zgaruvchanligiga asoslangan
paleomagnitik usul va uning ta’siri ostida
yuqori haroratlarda magnitlanish
xususiyatiga ega bo’lgan materiallar
tufayli mumkin. Kulolchilik


Erning magnit maydonining otish paytidagi holati
to’g’risida olingan ma’lumotlar paleontologik, radiometrik
va boshqa ma’lumotlar yordamida tuzilgan geoxronologik
tarozilar bilan o’zaro bog’liq va natijaga erishiladi.

Paleomagnitik usulning asosiy kamchiligi shundaki, aniq
ma’lumotlar uchun o’rganish ob’ekti otishdan keyin
harakatlanmasligi kerak va bu holat kamdan-kam hollarda
bajariladi. Palemagnitik
usuli


Tarixiy-sistemali uslub asosida paleolit davrida yaratilgan mehnat qurollari
tarkibi va takomillashtirish jarayoniga qarab sistemalashtiriladi. Shu tariqa
bugungi kunda paleolit davrining 3 bosqichi aniqlangan. 0 ‘z navbatida har
bir bosqich alohida xususiyatlarga ega boMgan, o‘zida davomiylikni aks
ettirgan davrlarga ajratiladi. Paleolit davri tarixiy uslublarining tarixiy-
genetik, retrospektiv, sinxron, diaxron, tarixiy-solishtirish, tarixiy-tipologik
va boshqa uslublaridan foydalangan holda tadqiq qilinadi. Tarixiy-genetik
uslubda tarixiy voqealarning kelib chiqish sabablari va natijalari, o‘ziga
xosligi va umumiyligi taxlil qilinadi. Genetik uslub, o‘tmishdan bugungacha
rivojini ko’rsatsa, retrospektiv uslub uning aksini tadqiq qiladi, ya’ni bugungi
kun sabablarini o‘tmishdan izlaydi. Bugungi kun voqealari sababini va izohini
o‘tmish voqealari asosida bayon qiladi. Sinxron uslubda bir vaqtda sodir
boMgan turli voqealar o‘rgani!adi va ularning bogMiqlik tomonlari aniqlanadi. Tarixiy
sistemali usul

Arxeologik
topilmalarni
sanasiini
aniqlash
usullari Qiyosiy
Tipologik Strategrafiya
PalemagnitikRadiokarbon

Arxeologik tarixlashning eng mumtoz usuli bu stratigrafiya.
U asosan uzoq vaqtdan beri mavjud bo’lgan aholi
punktlarini qazish ishlarida qo’llaniladi.Haqiqat shundaki,
odamlar yashaydigan joylarda tuproq qatlami doimiy
ravishda oshib boradi – qurilish loyihalari, tuproq ishlari va
inson faoliyatining boshqa elementlari bilan bog’liq. Ushbu
qatlam madaniy qatlam deb ataladi, bu qatlamli pirojniyga
o’xshaydi. Va undagi har bir qatlam shahar hayotining
ma’lum bir davrining aksidir.Unda qadimiy inshootlar,
qurilish va maishiy chiqindilar, yong’in izlari mavjud.
Bundan tashqari, er bizga ma’lum bir oilaning taqdiri
haqida aytib berishi mumkin. Strategrafiya

Taqqoslash usuli qarindoshlikni ham, ayrim hollarda ham aniq
uchrashuvni aniqlashga imkon beradi. Bu mutlaqo tarixiydir:
qatlamlar sanalari topilmalar va tangalardagi qadimiy yozuvlarga
ko’ra belgilanadi.

Ushbu usul arxeologik ma’lumotlarning o’rganilayotgan
hududdagi hayotni yoki ma’lum bir odamlarning hayotini
tavsiflovchi yozma manbalar bilan taqqoslash bilan tavsiflanadi.
Albatta, agar ular bo’lsa. Taqqoslash usuli ilgarigi madaniyatlar
bilan tanishish uchun deyarli foydasiz, ayniqsa, ularning yonida
qadimgi yozma tsivilizatsiyalar bo’lmagan taqdirda. Qiyosiy
usul

Ammo badiiy xususiyatlardan foydalangan holda qatlamni sanash
uchun avvalo badiiy xususiyatlarning o’zlari bilan tanishishingiz kerak.
Bu erda odatdagi “tipologik” nomi bo’lgan usul yordamga keladi,
stratigrafiya bilan aralashtiriladi. Bu topilmalarni tipologik qatorlarga
– takrorlanadigan yoki progressiv belgilarga ega bo’lgan narsalar
qatorini birlashtirishga asoslangan. Bunday ketma-ketlik sanasini
belgilash uchun ushbu turdagi narsalarni o’z ichiga olgan bir nechta
arxeologik joylar bo’lishi kerak. Ushbu ketma-ketlikning tugash
sanalari bilan cheklangan vaqt turi turni aniqlaydi. Bundan tashqari,
uchrashuvning ishonchliligi ushbu arxeologik joylarning soniga bog’liq.
Agar ular etarlicha bo’lsa, uchrashuvning to’g’riligini ob’ektlarning
sanalarini taqsimlash xususiyati bilan tekshirish mumkin. Tipologik
usul

Foydalanilgan adabiyotlar
Colin Renfrew, Paul Bahn. Archaeology: Theories, Methods and Practice. London 2004
Connah G. Writing about Archaeology. Cambridge University Press.2010
Archaeological theory today. Edited by Ian Hodder. Cambridge University Press 2001

Andrew Jones. Archaeological theory and scientific practice. Cambridge University
Press 2004.

Jane Balme. Alistair Paterson. Archaeology in practice. Oxford. 2006

Egamberdieva N.A. Arxeologiya. ”O’quv qo’llanma” T.: 2001.

Kabirov J., Sagdullaev. A. O’rta Osiyo arxeologiyasi T.: 1990

www.archaelogy.ru

www.archaelogy.com

E TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT! ʼ

Mutloq davrlashtirishning radiokarbon, radiouglerod, radioizotop, kaliy-argon usullari. Arxeologik Dendroxronologiya

Купить