Войти Регистрация

Docx

  • Рефераты
  • Дипломные работы
  • Прочее
    • Презентации
    • Рефераты
    • Курсовые работы
    • Дипломные работы
    • Диссертациии
    • Образовательные программы
    • Инфографика
    • Книги
    • Тесты

Информация о документе

Цена 30000UZS
Размер 220.5KB
Покупки 1
Дата загрузки 02 Февраль 2024
Расширение doc
Раздел Курсовые работы
Предмет Дошкольное и начальное образование

Продавец

Saidmuhammadalixon Ataullayev

Дата регистрации 29 Ноябрь 2023

150 Продаж

Oʻqish darslarida “Zumrad bahor”mavzusini oʻrganish

Купить
O ZBEKISTON RESPUBLIKASIʻ
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
AMALIY  FANLAR  UNIVERSITETI
“PEDAGOGIKA” KAFEDRASI
 
O qish darslarida “Zumrad bahor”mavzusini o rganish mavzusidagi	
ʻ ʻ
 
 
KURS ISHI
Bajardi:   ______  guruh talabasi 
__________________________ 
Rahbar:    “Pedagogika”   kafedrasi 
__________________________                                                                                                                                                                                          
                                       
                                           TOSHKENT-2024 MUNDARIJA:
KIRISH………………………………………………………………………..3
1.“Zumrad bahor” mavzusini o rganishning maqsad va vazifalari……...…….9ʻ
2.“Zumrad bahor” mavzusini o rganishda yangi pedagogik 
ʻ
texnologiyalardan foydalanish …………………………………………….…15
3.“Zumrad bahor” mavzusini o rganishni tashkil etish yo llari…………....…26
ʻ ʻ
XULOSA…………………………………………………………………..….30
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO YXATI………………………..31	
ʻ
2                                                                                                                 KIRISH  
          Boshlang ich sinf o qish darslarini o qitishdan asosiy maqsad o quvchilardaʻ ʻ ʻ ʻ
darslikda   berilgan   bo lim   materiallariga   bo lgan   qiziqishni   oshirish,   o z   fikrini	
ʻ ʻ ʻ
to g ri,   aniq   ravshan   va   go zal   ifodalay   olish   ko nikmalarini   shakllantirish   va	
ʻ ʻ ʻ ʻ
rivojlantirishdan   iboratdir.   So zlarni   to g ri   tanlash,   nutqni   tinglovchiga   qulay	
ʻ ʻ ʻ
tarzda   tuza   olish   insoniy   madaniyatning   eng   asosiy   tarkibiy   qismlaridan   biri
hisoblanadi.   Shuning   uchun   har   bir   o qish   darsligida   berilgan   bo lim   materiallari	
ʻ ʻ
orqali   ham   o quvchilarda   nutqiy   ko nikmani   shakllantirishga   o z   ona-vataniga	
ʻ ʻ ʻ
muhabbat   hissini   uyg otishga   ham   sabab   bo ladi.   Biz   yangi   iqtisodiy-ijtimoiy	
ʻ ʻ
sharoitda   faqat   bilimli   kishilarni   emas,   balki   ijodkor,   tadbirkor   kishilarni   ham
yetkazib berishimiz lozim. “Bilimli kishi” bilan “Tadbirkor kishi” orasida farq bor,
albatta. Bilimli shaxs bilimga ega bo lsa ham, lekin bilimini har vaqt ham amaliy	
ʻ
faoliyatda   qo llay   olmaydi.   Tadbirkor   shaxs   esa   faqat   bilimli   bo lib   qolmasdan,	
ʻ ʻ
balki   egallagan   bilimini   sharoitga   mos   ravishda   qo llay   olish   ko nikmalariga	
ʻ ʻ
egadir.   Shuning   uchun   bilimlining   bilimi   omborda   yotgan   sara   urug   bo lsa,	
ʻ ʻ
tadbirkorning   bilimi   yerga   ekilgan   dondir.   Arab   maqolida   “Olumun   bilo   amalin,
kasabhobu   bilo  motarin”   aytiladi.  Ma`nosi:   ilmini   amaldan   qo llay  olmagan   olim	
ʻ
yomg irsiz bulutdir, u quyoshni to sadiyu boshqa hech narsa bermaydi. Tadbirkor	
ʻ ʻ
bilimini   har   daqiqada   ishga   solidi   va   undan   samara   oladi.   Nutq   tadbirkorligini
singdirish maktabda ona tili va o qish mashg ulotlarining bosh vazifasidir. Shuning	
ʻ ʻ
birinchi   soatdan   boshlab   oxirgi   mashg ulotgacha   ona   tili   va   o qish   darslari	
ʻ ʻ
o quvchilarda   nutq   tadbirkorligini   tarbiyalashga   xizmat   qilishi   kerak.   Yuqorida	
ʻ
qayd   qilingan   tushuncha   va   muammolarni   talqin   qilish   va   javob   topishga   intilish
bugungi   kunimizning   dolzarb   masalalaridan   biri.   Shuningdek   O zbekiston	
ʻ
Respublikasining   Birinchi   Prezidenti   I.A.Karimov   2013-yil   8-dekabr   kuni
Konstitutsiyamiz   qabul   qilingan   kunining   21   yilligiga   bag ishlangan   tantanali	
ʻ
yig ilishida   qilgan   maruzalarida   ilgari   surgan   quyidagi   fikrlarni   ilgari   surdi:	
ʻ
“Bolaning jismoniy va psixologik rivojlanishdagi  eng asosiy davr bu boshang ich	
ʻ
sinf davridir. Hammamiz bilamizki, sobiq tuzum  sharoitida bu masalaga, afsuski,
yetarlicha   ahamiyat   berilmas   edi.   Quyi   sinflarda   dars   berish   asosan   o rta   maxsus	
ʻ
3 ma`lumotga   ega   bo lgan   muallimlarga   topshirib   qo yilgan   edi.             Boshlang ichʻ ʻ ʻ
ta`limning yosh avlod hayotidagi ro li va ahamiyatini hisobga olgan holda, bunday	
ʻ
nomaqbul   holatga   butunlay   barham   berildi   va   bu   vazifani   bugungi   kunda   oliy
ma`lumotli   yuksak   professional   mahoratga   ega   bo lgan   pedagog   kadrlar	
ʻ
bajarmoqda.   Qabul   qilingan   dasturda   boshlang ich   ta`limning   sifatini   oshirish,	
ʻ
ta`lim   standartlari,   o quv   dasturlari,   darslik   va   qo llanmalarini   takomillashtirish	
ʻ ʻ
ilg ori   pedagogik   va   axborot   kommunikatsiya   texnologiyalarini   keng   joriy   etish	
ʻ
masalalari   o z   ifodasini   topishi   kerak”.   Yurtboshimiz   tomonidan   ushbu   maruza	
ʻ
jarayonida   yana   2014-yilning   nomlanish   masalasiga   keng   to xtanilib,   “Sog lom	
ʻ ʻ
bola yili” deb e`lon qilishni taklif etilgan. “Endi sizlar bilan kirib kelayotgan yangi
–   2014-yilga   qanday   nom   berish   haqida   maslatlashib,   fikrlashib   olishimiz   kerak.
Azal-azaldan   har   qaysi   ota-ona   o z   bolasining   sog lom   va   barkamol   bo lishini	
ʻ ʻ ʻ
istaydi.   Shunday   farzandni   voyaga   yetkazish,   uning   hayotda   munosib   o rin	
ʻ
egallashiga  onaning  eng ulug  eng  muqaddas  orzusi  desak,  ayni   haqiqatni   aytgan	
ʻ
bo lamiz.   Biz   so glom   deganda   nafaqat   jismoniy   balki   ma`naviy   jihatdan   ham	
ʻ ʻ
sog lom   bolani   o zimizga   tasavvur   etamiz.   Mustaqillikning   birinchi   yillaridan
ʻ ʻ
boshlab   yurtimizda   sog lom   ona   –   sog lom   bola   masalasi   davlat   siyosatining	
ʻ ʻ
ustuvor   yo nalishiga   aylangani,   keng   ko lamli   umumilliy   dasturimiz   doirasida	
ʻ ʻ
amalga oshirilayotgan ulkan ishlarimiz jahon miqyosida ham tan olingani sizlarga
yaxshi   ma`lum.   Karimov   I.A.   amalga   oshirilayotgan   islohotlarimizni   yanada
chuqurlashtirish   va   fuqarolik   jamiyati   qurish   –   yorug   kelajagimizning   asosiy	
ʻ
omilidir.   Xalq   so zi   2013-yil   7-dekabr.   Ayni   vaqtda   bugungi   shiddatli   zamon	
ʻ
hayotining  o zi  yosh   avlod  tarbiyasi  borasida  oldimizga  yangi-yangi,  o ta  muhim	
ʻ ʻ
va   dolzarb   vazifalarni   qo ymoqda.  	
ʻ
        Boshlang ich sinflarning o qish darslari o z mohiyati, maqsad va vazifalariga	
ʻ ʻ ʻ
ko ra  ta’lim   tizimida  alohida  o rin tutadi.  Negaki  uning  zaminida  savodxonlik  va	
ʻ ʻ
axloqiy-ta’limiy   tarbiya   asoslari   turadi.   SHuning   uchun   ham   boshqa   predmetlar
ta’limini   o qish   ta’limisiz   tasavvur   qilib   bo lmaydi.  	
ʻ ʻ
             O quvchi matnni to g ri, tez, tushunib o qish, mazmunini o zlashtirish bilan	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
ilk bor o qish darslarida yuzlashadi. O qish darslari orqali o quvchilarning Davlat
ʻ ʻ ʻ
4 ta’lim standartlari (DTS) talablari bo yicha o zlashtirishlari ko zda tutilgan o quv-ʻ ʻ ʻ ʻ
biluv   ko nikma-malakalari   hamda   bilimlarni   egallashlariga   yo l   ochiladi.   Aynan	
ʻ ʻ
o qish   ta’limida  insonning,   avvalo,   o zligini,   qolaversa   olamni   anglashga   bo lgan	
ʻ ʻ ʻ
intilishlariga turtki beriladi.  
SHu   maqsadda   «O qish   kitobi»   darsliklariga   ona   tabiat,   atrofimizni   o rab   turgan	
ʻ ʻ
olam,   Vatanimiz   tarixi   va   bugungi   qiyofasi,   kattalar   va   bolalar   hayoti,
mehnatsevarlik, istiqlol va milliy-ma’naviy qadriyatlar, xalqlar do stligi va tinchlik	
ʻ
kabi turli mavzular bo yicha atroflicha tushunchalar berishga mo ljallangan badiiy,	
ʻ ʻ
axloqiy-ta’limiy, ilmiy-ommabop asarlar kiritiladi.  
         O qish darslari savod o rgatish davrida o quvchilarni bo g in, so z va gaplar	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
bilan   tanishtirish   va   ularni   o qish,   rasmlar   asosida   hikoya   qilish   tarzida	
ʻ
uyushtirilsa,   o qish   texnikasi   egallangandan   so ng   o qish   muayyan   mavzular	
ʻ ʻ ʻ
bo yicha   tanlangan   badiiy,   ilmiy-ommabop   matnlar   yuzasidan   olib   boriladi.  	
ʻ
             Ijtimoiy-tarixiy mazmundagi mavzular Vatanimiz o tmishi, xalqimiz hayoti,	
ʻ
mardonavor   kurashi,   ulug   siymolar   tomonidan   amalga   oshirilgan   ishlar,   tarixiy	
ʻ
sanalar to g risida	
ʻ ʻ muayyan tasavvur beradi.  
              Tabiatga   oid   mavzular   yordamida   o quvchilar   tabiatdagi   o zgarishlar,   yil	
ʻ ʻ
fasllarining   almashinuvi,   hayvonot   olamiga   doir   bilimlarni   egallaydilar.   Bunday
mavzudagi   asarlar   o quvchilarni   kuzatuvchanlikka,   tabiatni   sevishga,   unga	
ʻ
nisbatan to g ri munosabatda bo lishga	
ʻ ʻ ʻ o rgatadi. 	ʻ
5 1.“Zumrad bahor” mavzusini o rganishning maqsad va vazifalari.ʻ
              Umuman,   «O qish   kitobi»   darsliklaridagi   barcha   mavzular   o quvchilarga	
ʻ ʻ
ta’lim-tarbiya   berish   bilan   birga,   ularning   lug atini   boyitishga,   og zaki   va   yozma	
ʻ ʻ
nutqini   to g ri   shakllantirish   va   nutq   madaniyatini   o stirishga   ham   qaratiladi.  	
ʻ ʻ ʻ
Amaldagi   «O qish   kitobi»   darsliklarida   materiallarning   sinfdan   sinfga   o tgan   sari	
ʻ ʻ
mavzu   jihatidan   ham,   mazmun   jihatidan   ham   kengaya   borishi   hisobga   olingan.
Masalan,   1-sinfda   o rgatiladigan   «Ajdodlarimiz-faxrimiz»,   «Ilm-aql   chirog i»,	
ʻ ʻ
«Zumrad   bahor»,   «Kumush   qish»   kabi   mavzular   2-4-sinflarda   ham   davom
ettirilgan.   Bu   esa   o quvchilarning   oldingi   bilimlari   to ldiradi   va   boyitadi.  
ʻ ʻ
    
  Darsliklardagi   har   bir   mavzu   uchun   tanlangan   matnlarning   janriy   rang-
barangligiga,   poetik   mukammalligiga,   o quvchilarning   bilim   darajasi   va   yosh	
ʻ
xususiyatlariga   mos   kelishiga   alohida   e’tibor   qaratiladi.  
O quvchilar   darsliklar   yordamida   o zlashtiriladigan   bilim,   ko nikma   va	
ʻ ʻ ʻ
malakalarining   kelajak   hayotda   zarur   bo lishini   tushunib   yetishishlariga   erishish	
ʻ
o qituvchilar oldidagi muhim vazifalardandir. 	
ʻ
       SHuni unutmaslik kerakki, har bir ta’limiy vazifani bajarishning aniq va ilmiy
metodik   usullari   mavjud   bo lib,   ular   zamonaviy   o qitish   usullari   bilan   boyitib	
ʻ ʻ
borilmoqda. Bu vazifalar boshqalari bilan o zaro bog liq holda va sinfdan tashqari	
ʻ ʻ
o qish mashg ulotlari jarayonida hal qilinadi.	
ʻ ʻ
                Boshlang ich   sinf   o qish   darslarida   o rganiladigan   asarlar   kichik	
ʻ ʻ ʻ
yoshdagi   o quvchi-larda   imon-e’tiqod   tuyg ularini   shakllantirish,   vatanga	
ʻ ʻ
muhabbat    uyg otish, o zligini tanish orqali olamni tanishga yo llash maqsadlariga	
ʻ ʻ ʻ
xizmat   qiladi.   O qish
ʻ   bolalarning   nutq   boyligini   oshirish,   adabiy-estetik   tafakkurini  
kamol   toptirish, mustaqil fikrlashga o rgatishning muhim omilidir. Shuning uchun	
ʻ
ham   o qish   boshlang ich   ta’lim   tizimida   muhim   o quv   predmeti,   ta’lim   berish,	
ʻ ʻ ʻ
kamol   toptirish   va   tarbiyalash,   o qish   ko nikmalarini   bilan   qurollantirish	
ʻ ʻ
vositasi   hisoblanadi.   Boshlang ich   ta’lim   davlat	
ʻ     ta’lim   standartining
6 ”Boshlang ich   ta’limʻ   sohalarining   maqsad   va   vazifalari”da   “Ona   tili   ta’limi
bolalarning   tafakkur   qilish   faoliyatlarini   kengaytirishga,   erkin   fikrlay   olishi,
o zgalar	
ʻ   fikrinianglashi,   o z	ʻ   fikrlarini   og zaki	ʻ   va   yozma   ravishda   ravon   bayon   qila  
olishi,   jamiyat   a’zolari   bilan   erkin   muloqotda   bo la   olish  	
ʻ
ko nikma   va   malakalarini   rivojlantirishga   xizmat	
ʻ   qiladi.   Bu   o rinda	ʻ   ona   tili
ta’limiga   o quv   fani   emas,   balki,   butun   ta’lim   tizimini	
ʻ   uyushtiruvchi   ta’lim
jarayoni   sifatida   qaraladi”   o quvchilarning	
ʻ   atrofmuhit   haqidagi   bilimlarini  
boyitish.   Bu   vazifalarni   amalga   oshirishda   ilg or   pedagogik	
ʻ
texnologiyalardan   foydalanishga   o z-o zidan   zarurat	
ʻ ʻ   seziladi.    
Boshlang ich   sinflarda   mavsumiy   mavzularni   o rganishning   hozirgiholatini	
ʻ ʻ  
o rganish	
ʻ   bevosita   shu   mavzudagi   o quv	ʻ   materiallarining   sifati,
o quvchilar	
ʻ   yoshi   va   saviyasiga   mosligi,   o rganish   metodikasining   qaydarajada	ʻ
yaratilganligi    
va   uning   tatbiqi   bilan   asoslanadi.   Boshlang ich	
ʻ   sinf   o qish	ʻ   dasturida   o qish	ʻ   mavzul
arini   berishda   mavsumiy   va   tadrijiylik
  tamoyili   hisobga   olingan.   Dasturda    
“1-sinfning   o quv	
ʻ   yili   oxirida   bolalar  
vatan   va   uning   tabiati,   insoniy   qadriyatlari   haqida   kichik-kichik   asarlarni  
o qiydilar.	
ʻ   2sinfda   shakl   va   mazmun   jihatdan   uncha   murakkab   bo lmagan	ʻ   vatan,    
ona   tabiat,   istiqlol,   kishilarning   hayoti   va   mehnati,   ahloqiy   munosabatlar   haqidagi  
asarlar   bilan   tanishadilar.   3   va   4sinflar   o qish	
ʻ   mavzulari   ko lami	ʻ   ancha   kengaydi.  
O qish   darslari   oldiga   qo yilgan   tarbiyaviy   vazifaning   muvaffaqiyatli   hal	
ʻ ʻ
etilishi   darsda   badiiy   asar   matni   ustida   ishlash   bilangina   bog liq   bo lib   qolmay,	
ʻ ʻ
balki   bolalarni   qurshab   olgan   hayot,   tabiatdagi   turfa   o zgarishlar,   ekologik  	
ʻ
vaziyat,   ijtimoiy   foydali   mehnat   bilan   ham   o zaro	
ʻ   bog liq	ʻ   bo lishi	ʻ   lozim”ligi
ta’kidlanadi.   Boshlang ich   sinf   o qish   dasturi   talabidan   kelib   chiqqan   holda	
ʻ ʻ
“O qish	
ʻ   kitobi“dagi   o rganiladigan   asarlarning   mavzu   doirasi   ancha   keng	ʻ  
bo lib,ular	
ʻ
ona   tabiat,   yil   fasllari,   xalq   og zaki	
ʻ   ijodi,   mehnatga   muhabbat,   asosiy   bayram   sanal
ari,   milliy   istiqlol   va   ma’naviyat   kabi   umumiy   mavzular   doirasida
7 birlashtirilgan.   “O qishʻ   kitobi“dagi
mavsumiy   mavzular   nomi   va   ularga   kiritilgan   asarlar   sinfdan   sinfga   o tgan   sari	
ʻ
murakkablashtirilib boriladi. Bir mavzu doirasida asarlar ham   hajm jihatdan, ham
syujetining   murakkablashib   borishi   bilan   ajralib   turadi.   Mavsumiy   mavzudagi
asarlarni   o rganish   jarayonida   o quvchilar   ona	
ʻ ʻ
tabiat,   atrofimizni   o rab
ʻ   turgan   olam,   uning   inson   salomatligiga    
ta’sirini   bilib   boradilar.  
                Shuni   e`tiborga   olgan   holda   o qish   darslarda   “Zumrad   bahor”   mavzusini	
ʻ
o rganadilar.   Albatta,   bu   yangi   mavzu   aynan   shu   nomdagi   bo lim   orqali	
ʻ ʻ
tanishtiriladi.   O qituvchi   o z   navbatida   bu   kabi   har   xil   janrdagi   asarlar   bilan	
ʻ ʻ
o quvchilarni   muayyan   izchilda   tanishtirib   boradilar.   Boshlang ich   sinflarning	
ʻ ʻ
o qish   darajalarida   garchi   ilmiy   jihatdan   bo lmasada   amaliy   jihatdan   turli   janrga
ʻ ʻ
mansub   asarlar   o qib   o rganiladi.  	
ʻ ʻ
                4-sinfda   “Zumrad   bahor“   bo limida   berilgan   asarlar   matnida   tabiat
ʻ
tasviriga   bag ishlangan   o rinlar,	
ʻ ʻ   badiiy   tasvir   vositalari   ko p   qo llangan.	ʻ ʻ    
Ular   o quvchilarning   bahor   fasli   haqidagi   tasavvurlarini   kengaytiradi.	
ʻ    
4-sinfda   o quvchilari   tasviriy   vositalar   ustida   mustaqil   ish   metodida	
ʻ     ishlashlari
mumkin.   Ya’ni   ular   badiiy   matndan   mustaqil   ravishda   badiiy  
vositalarni   topadilar,   ularning   vazifasini,ular   ifodalagan   ma’noni   izohlaydi-lar.
Badiiy   vositalardan   qayta   hikoyalash   jarayonida   o z   nutqlarida	
ʻ  
foydalanadilar.O quvchilarning   badiiy	
ʻ   matndagi   tasviriy   vositalarni    
aniqlashlari   va   izohlashlari   uchun   o qituvchi	
ʻ   yo llovchi   savollar   berib   boradi.	ʻ
Agar   o qituvchi   1-3-sinflarda   jonlantirish,	
ʻ   o xshatish,mubolag a,tabiat	ʻ ʻ
tasviri,insonlar   tasviri   ustida   ishlagan.
bo lsa,o quvchilarga	
ʻ ʻ   ular   haqida   amaliy   ma’lumot   bergan   bo lsa,	ʻ   o quvchilar	ʻ   qiyna
lmay   topa   oladilar.   4-sinfda   “Zumrad   bahor”   mavzusini   o rganish   Bo lim
ʻ ʻ
materiallarini   o rganishda   o quvchilarning   oldingi	
ʻ ʻ   sinflarda   olgan   bilim   va
tushunchalariga   tayaniladi   va   yangi   ma'lumotlar   beriladi.Bolalar   serquyosh
O zbekistonning   fasllari   orasida   fasllar   kelinchagi   bahor   fasli   haqida   ko plab	
ʻ ʻ
taassurotlarga   egalar.   Ular   bu   taassurotlarini,   albatta,   televizor   va   radio,   gazeta-
8 jurnallar   orqali   va   o zi   yashayotgan   zaminda   har   yili   olam-olam   gul-u   bo stonʻ ʻ
bo lib,   hamma   yoqni   ko m-ko k   maysazor-u,   bog -rog larni   gul-u   gulzorga	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
aylantiradigan   bahor   faslini   ko rish,   undan   zavq   olish   orqali   ham   yaqindan	
ʻ
biladilar.   Zumrad   bahor   haqidagi   ilk   mavzuning   o zidayoq   o qituvchi	
ʻ ʻ
o quvchilarga   O zbekiston   fasllari,   jumladan,   go zal   bahor   haqida   qo shimcha	
ʻ ʻ ʻ ʻ
bilim  
va   tushunchalar   berishni   maqsad   qilib   qo yadi.   Bo lim   materiallarini   o quvchi	
ʻ ʻ ʻ
o rganib borar ekan,	
ʻ   bahor fasli,   uning go zalligi-yu, bor tarovati haqida, bu faslda	ʻ
bo ladigan   bayra-mlar   haqida   bilimga,tushunchaga   ega   bo lib   boradilar.Bo limni	
ʻ ʻ ʻ
to liq o zlashtira borib o quvchining tasavvuri  kengayadi, bilimi  kengayadi, zarur
ʻ ʻ ʻ
konikma   va   malakalarni   egallaydi.   Bo lim   materiallarini   o qituvchi   o quvchiga	
ʻ ʻ ʻ
o rgatib   borish   orqali   o zi   yashayotgan   shahar   yok   i   qishloq,   u   yerdagi   mahalliy	
ʻ ʻ
sharoit  bilan  bog liq  hodis-alarni, bahorning erta  yoki   kech  kelishi   sabablarini   va	
ʻ
erta bahorda o sib-unib chiqadigan bahor chechaklari haqida ma'lumotlar berishni	
ʻ
diqqat markazida tutadi.”Zumrad bahor” bo limidagi Yusuf Xos Hojibning "Bahor	
ʻ
ta'rifida"   hikoyasi,   Habib   Rahmatning   "Jala   darakchisi"   she'ri   kabi   asarlarida
o quvchilarga   uyg onish,   yasharish,   yangilanish   fasli   —   so lim   bahor   haqidagi	
ʻ ʻ ʻ
ma'lumotlarni   yetkazish   nazarda   tutilgan.  
Bulardan tashqari,   bahor fasli haqida Mirtemir, Q. Hikmat, X.To xtaboyev, 	
ʻ
F. Musajonov kabi adiblarning ham qator asarlari berilgan. O quvchilar bu 	
ʻ
asarlarni o qish orqali go zal bahor fasli haqidagi tasavvurlarini yanada  	
ʻ ʻ
boyitadilar. 
Zumrad bahor 
Chekinib qahraton qish, 
Bahorda boshlanar ish. 
U fasllar kelini, 
Yoyib kelar sepini. 
Shudring tushar nahorda, 
Shildirar suv anhorda. 
9 Ko karadi o t-o lan, ʻ ʻ ʻ
Go yoki zumrad gilam. 
ʻ
              She’rni   o qiganda   kichik   yoshdagi   o quvchilar   tabiat   va   jamiyat   voqea	
ʻ ʻ
hodisalarining   poetik   tasviridan   hayajonlanishlari   muhim   ahamiyatga   ega.  
              Boshlang ich   sinflarda   ko rgazmali   ta`limning   asosiy   shakli   she’rni   ifodali	
ʻ ʻ
o qish   hisoblanadi.   Lirik   she’rni   ham   o quvchilar   hayajon   bilan   yaxlit   idrok	
ʻ ʻ
etishlariga   erishish   muhim.   SHuning  uchun   she’r   birinchi   marta  o qilganda,   hech	
ʻ
qanday   tushuntirish   berilmaydi.   SHe’r   o quvchilarga   qanday   ta`sir   qilganini	
ʻ
hisobga   olish,bilish   zarur.   O qituvchi   she’rni   shunday   ifodali   o qishi   kerakki,	
ʻ ʻ
bolalar uning asosiy mazmunini anglasinlar, ularga jonli so z kuchliroq ta`sir etsin.	
ʻ
So ngra   she’rni   mustaqil   o qish   topshiriladi.   O qish   oddiy   bo lishi   kerak.	
ʻ ʻ ʻ ʻ
O qiyotganda tabiiy zavq-shavq, shodlik, xursandlik, qahr-g azab hissini qichqiriq
ʻ ʻ
ovoz   bilan   soxta   ifodalashga   yo l   qo ymaslik   zarur.   Bolalar   she’rni   o qiganda,	
ʻ ʻ ʻ
she’riy   satrga   rioya   qilishlari   kerak,   bu   jarayonda   ularning   she’r   ritmini
buzmasliklariga   erishish   kerak.   Quyida   she`r   o tish   darsi   namunasini   keltiramiz:  	
ʻ
O quv   materiali.   Bahor.   Qudrat   Hikmat.  	
ʻ
Darsning   maqsadi.   1.   O quvchilarning.   Bahorda   tabiatda,   hayvonot   va   qushlar	
ʻ
hayotida   bo ladigan   o zgarishlar   haqidagi   bilimlarini   boyitish.  	
ʻ ʻ
2.   Bahor   faslida   tabiatni   kuzatishga,   undagi   o zgarishlarni   payqab   olishga  	
ʻ
o rgatish.  	
ʻ
3.   Tabiatni   sevish,   asrash,   uning   gullab   yashnashi   uchun   hissa   qo shishga  	
ʻ
yo llash.  	
ʻ
4.   O quvchilar   nutqini   badiiy   so zlar   bilan   boyitish.  	
ʻ ʻ
Dars   turi.   Yangi   bilim   beruvchi,   she'r   o qish   darsi.  	
ʻ
Dars   shakli.   Noan'anaviy   dars.  
Dars   metodi.   Kichik   guruhlar   bilan   ishlash,   mutsaqil   ish   metodi,   suhbat   metodi,
tarmoqlash metodi .Darsning borishi.  
10 2.“Zumrad bahor” mavzusini o rganishda yangi pedagogik texnologiyalardanʻ
foydalanish
I.   Da'vat   bosqichi.   Maqsad.   O quvchilarning   bahor   fasli,   undagi   hayot  
ʻ
haqidagi   tushunchalarini   aniqlash.   Yangi   mavzuni   o rganishga   tayyorlash   va	
ʻ
qiziqish   uyg otish.   Tabiatni   asrash   hisini   tarbiyalash.  	
ʻ
Metod.   Mustaqil   ish   metodi.  
1.   O quvchilar   guruhiga   o tilgan   mavzu   yuzasidan   savol   va   topshiriqlar  	
ʻ ʻ
yozilgan   kartochka   solingan   konvertlar   beriladi.   Savol-topshiriqlar:  
l-guruh uchun: 1. Bahor fasli haqida qaysi asarni o qib keldingiz? Unda tabiatdagi	
ʻ
ob-havo   o zgarishlari   qanday   tasvirlangan?   So zlab   bering.  	
ʻ ʻ
2.   Nasim,firdavs   so zlarining   ma'nosini   izohlab   bering.   3.   «Bahor   ta'rifida»	
ʻ
matnining   1   -qismini   ifodali   o qib   bering.  	
ʻ
2-guruh   uchun:   1.   «Bahor   ta'rifida»   asarida   yerning   yuz   qismidagi,   dov
daraxtlardagi   o zgarishlar   qanday   tasvirlanadi?   So zlab   bering.   2.   Chin   so zining	
ʻ ʻ ʻ
ma'nosini   izohlab   bering.   3.   Asarning   2-qismini   ifodalai   o qib   bering.   3-guruh	
ʻ
uchun: 1. Qushlar  hayoti qanday tasvirlanadi? Shularni  so zlab bering. 2. Kaklik,	
ʻ
oqqush,   o rdakni   rasmlar   ichidan   tanlab   ko rsating.   3.   Asarning3-qismini   ifodali	
ʻ ʻ
o qib   bering.  	
ʻ
4-guruh uchun:  1. Hayvonlar  harakati  qanday tasvirlangan?  Shu o rnni  hikoyalab	
ʻ
bering.   2.   Jayronning   rasmiga   qarab,   uning   tashqi   ko rinishini   tasvirlang.3.	
ʻ
Asarning   4-qismini   ifodali   o qib   bering.O quvchilar   to plagan   ballar   e'lon	
ʻ ʻ ʻ
qilinadi.2. Baddiy til vositalari ustida ishlash. O qituvchi: Bugun darsda daxatdagi	
ʻ
olmalardan   uzishga   ruxsat   beraman.   Faqat   uning   orqasiga   yozilgan
savoltopshiriqni   bajarsangiz,   olma   sizniki   bo ladi   va   uni   o z   savatchangizga
ʻ ʻ
solasiz.Har bir guruhdan o quvchilar navbat bilan chiqib olmadardan oladi va shu	
ʻ
vaqtning   o zidayoq   savollarga   javob   beradi:O qing.   Qanday   badiiy   vosita	
ʻ ʻ
qo llanganini   ayting.Uyquga   kirgan   daraxtlar   yana   yashil   to n   kiydi,   oq,   sariq,	
ʻ ʻ
ko k,   qizil   rangli   yopinchiqlar   bilan   bezandi.O qing.   Qanday   badiiy   vositalar
ʻ ʻ
qo llanganini   ayting.  
ʻ
11 Bo z   yer   yuziga   yashil   parda   tortdi,   go yo   Xitoyʻ ʻ   karvoni   Chin   hariri   ipak
matolarini   har   tomonga   yoydi.O qing.   Qanday   badiiy   vosita   qo llanganini	
ʻ ʻ
ayting.Qora  qarg a tumshug ini  ko pirtirib qag illaydi, uning ovozi  tantiq qizning	
ʻ ʻ ʻ ʻ
ovozi   kabi   yoqimsizdir.   O qing.   Qanday   badiiy   vosita   qo llanganini	
ʻ ʻ
ayting.Mag rur   turnalar   ko kda   ovozini   baralla   yangratmoqda,   tizilib   tuya	
ʻ ʻ
karvonidek uchmoqda. Guruhlar balli e'lon qilinadi. 3. Matnni topshiriqlar asosida
o qitish.   «Bahor   ta'rifida»   matnini   o qing.Undan   ko chma   ma'noda   qo llangan	
ʻ ʻ ʻ ʻ
so zlarni   toping.   (Bahor   nafasi,   firdavs   yo li,   o z   hukmiga,   harir   yopingich,   har
ʻ ʻ ʻ
tomonga   yoydi,   kaklik   kulmoqda,   gullar   yuz   ochib,   qah-qah   urib   kulmoqda
kabi).Guruhlarning   balli   e'lon   qilinadi.   4.   Bahor   fasli   haqida   o quvchilar	
ʻ
tushunchasini   aniqlash.  
- Bahor fasliga xos xususiyatlarni tarmoqlash usulida ifodalang, uni doskaga iling
va   izohlab   bering.  
-«Bahor»   she'ri   muallifi   Qudrat   Hikmat   haqida   nimalar   bilasiz?   Og zaki  	
ʻ
gapirib   berishga   tayyorlaning.  
-   Qudrat   Hikmatning   qaysi   she'rlarini   yod   bilasiz?   (O quvchilar   «Qish  	
ʻ
to zg itar   momi   par»   she'rini   aytishadi)  	
ʻ ʻ
Guruhning   balli   e'lon   qilinadi.  
O qituvchi   hikoyasi.   Q.   Hikmat   bolalar   uchun   she'r   yozgan.   Shuning   uchun  
ʻ
bolalar   shoiri   deb   aytishadi.   U   Toshkentda   tug ilgan.   Pedagogika   oliygohida  	
ʻ
o qigan. U atigi 43 yil yashagan. Lekin bolalar uchun ko plab she'rlar t o plamini  	
ʻ ʻ ʻ
yaratgan. Uning «Me ning Vatanim», «Baxtli bolalar», «Uch o rtoqning sovg asi»,	
ʻ ʻ
«Soatjoninng   soati»,   «O g lim   bilan   suhbat»   to plamlari   bor.  	
ʻ ʻ ʻ
II. Anglash bosqichi. Maqsad. «Bahor» asari orqali o quvchilarning bahor tabiati,	
ʻ
qushlarning   harakati   haqidagi   bilimlarini   boyitish,   ifodali   o qish   ko nikmalarini	
ʻ ʻ
takomillashtirish.   O quvchilar   nutqiga   mayin   shamollar,soyabon  	
ʻ
tollar,   tong   yellari,   o tlar   tebranar,   ko kni   quchgan   teraklar   iboralarini   kiritish.  
ʻ ʻ
12 Metod.   Mustaqil   ish   metodi.  
1-topshiriq.   She'rni   ichingizda   o qing.   Ifodali   o qib   berishga   tayyorlaning.  ʻ ʻ
O qish   uchun   1-2   daqiqa   beriladi.   So ng   har   bir   guruhdan   4-5   o quvchiga	
ʻ ʻ ʻ
o qitiladi.  
ʻ
Ular   baholanib   boradi,   guruhning   ifodali   o qishi   bo yicha   umumiy   balli   e'lon  	
ʻ ʻ
qilinadi.  
2-topshiriq. Darslikdagi savol-topshiriqlar ustida ishlang. Har bir guruh o z ichida	
ʻ
savol-topshiriqlarni   bo lib   olib   tayyorgarlik   ko rsin.   Tayyor   o quvchi   turib  	
ʻ ʻ ʻ
javobini   aytaveradi.   Guruhlar   bir-birining   javobini   to ldiradi.  	
ʻ
3-topshiriq. Jonlantirish qo llangan misralarni topib o qing. Shoirning murojaatini	
ʻ ʻ
topib   o qing.   Shoir   sizga   nima   demoqchi?  	
ʻ
  Fikrlash   bosqichi.  
Maqsad:   O quvchilarning   she'r   asosida   olgan   bilimlarini   hayotda   ko rgan
ʻ ʻ
kuzatganlarini, eshitganlari bilan bog lab ifodalab berishga o rgatish. Darsda olgan	
ʻ ʻ
taassurotlarini eshitish orqali keyin darsning vazifalarini rejalashtirib olish. Metod.
Suhbat   metodi.  
1.   Mavzu   yuzasidan   o rganilganlarni   umumlashtirish   va   tarbiyaviy   xulosa	
ʻ
chiqarish.   Savollar:  
-   Bugungi   darsda   nimalarni   bilib   oldingiz?  
-   She'rni   o qishdan   oldin   bahor,   uning   ob-havosi,   tabiat   ko rinishi,   qushlar  	
ʻ ʻ
hayoti   haqida   nimalarni   bilar   edingiz?  
-   "Bahor"   she'ri   orqali   nimalarni   bilib   oldingiz?  
-   Hissiyotingizga   kuchli   ta'sir   qilgan   misralar   qaysilar?   Ularni   o qib   bering.  	
ʻ
Bahordagi   tabiatning   uyg onishini   shoir   qo llagan   ifoda   bilan   tasvirlab   bering.  	
ʻ ʻ
-   Siz   qanday   qiyinchiliklarga   duch   keldingiz?  
2.   Guruhlar   to plagan   ball   va   ayrim   faol   o quvchilarning   bahosi   e'lon   qilinadi.  	
ʻ ʻ
3.   Uy   vazifasi:   She'rni   yod   olish.   She'r   mazmuniga   mos   rasm   chizish.  
        O qish darsliklarga asosan hikoya, she`r, ertak, masal, maqol, doston, rivoyat	
ʻ
va   topishmoq   kabi   janrdagi   asarlar   kiritilgan.   Bulardan   tashqari   ilmiy   ommabop
13 asalar ham o qitiladi. Turli janrdagi badiiy asarlar qurilishi uslubiy jihatdan o zigaʻ ʻ
xos  xususiyatlarga  ega  bo lib,  ularning  o quvchilariga  ta`siri  ham   har  xil  bo ladi.	
ʻ ʻ ʻ
Tabiiyki,   har   bir   janrg   oid   asar   matni   lingvistik   jihatdan   ham   o ziga   xos	
ʻ
xususiyatlarga   ega.   Masalan,   she`riy   asarlar   matni   hikoya   matnidan,   ertak   matni
she`r   matnidan,   ilmiy-ommabop   maqola   matni   masal   janriga   taalluqli   asarlar
matnidan   tubdan   farq   qiladi.   Topishmoq   predmet,   voqea-hodisalar   o rtasidagi
ʻ
o xshashlikni   taqqoslash   orqali   o zlashtirsa,   maqolalar   mazmuni   hayotiy   misollar	
ʻ ʻ
vositasida   sharxlashni   taqozo   etadi.   Shunga   ko ra   turli   janrdagi   badiiy   asarlarni	
ʻ
o qishda   o qituvchidan   unga   mos   usullar   tanlash   talab   etiladi.   Biz   shularni	
ʻ ʻ
e`tiborga olgan holda aynan shu bo limga kirgan she`riy, ilmiy-ommabop, rivoyat,	
ʻ
topishmoq, tez aytishlar janridagi asarlarni o rganish uslubiyati xususida to xtalib	
ʻ ʻ
fikr yurutishni o rinli deb bildik. She`r ohang jihatdan ma`lum bir tartibga solingan	
ʻ
his   tuyg u   ifodasi   sifatida   vujudga   kelgan   hayajonli   ritmik   nutq.   She`riy   nutqni	
ʻ
ohang jihatdan ma`lum bir tartibga solish vositalari ritm ( bir-biriga monant kichik
bo laklarning izchil va bir meyorda takrorlanib kelishi) va qofiya ( misralarlarning	
ʻ
oxirida   keladihan   ohangdosh   so zlar)   hisoblanadi.   She`rni   o qiganda   kichik	
ʻ ʻ
yoshdagi   o quvchilar   tabiat   va   jamiyat   voqea   hodisalarning   poetik   tasviridan	
ʻ
hayajonlanishlari   muhikm   ahamiyatga   ega.   Boshlang ich   sinflarda   she`r   tarzida	
ʻ
yozilgan hikoyalar, ertaklar, ya`ni she`riy asarlar va lirik she`rlar o qitiladi. She`riy	
ʻ
hikoyada   syujet,   ya`ni   voqealar   tizimi   va   uning   rivoji   xarakterlidir.   Lirik   she`r
“biror   hayotiy voqea  – hodisa  ta`sirida  insonda  tug ilgan  ruhiy  kechinma,  fikr  va	
ʻ
tuyg ular orqali turmushni aks ettiradi”. Lirik she`rning xususiyati “kishining his-	
ʻ
tuyg uga to la hayajonli nutqini ta`sirliroq ifodalashda qo l keladi”. She`rni o qish
ʻ ʻ ʻ ʻ
darslarida   asosiy   ish   turi   ifodali   o qish   hisoblanadi.   O quvchi   she`rning   asosiy	
ʻ ʻ
mazmunini   tushunsagina,   uni   ifodali   o qiy   oladi.   She`riy   hikoyani   tahlil   qilishda	
ʻ
asosan   hikoya, ertak,  masalni   tahlil   qilishda  qo llangan  ish  turlaridan  foydalanish	
ʻ
mumkin.   Lirik   she`rni   o qish   va   tahlil   qilish   o qituvchidan   kata   mahorat   tahlil	
ʻ ʻ
qiladi.   Holbuki   ko p   hollarda   she`rga   oddiy   matn   nuqtai-nazaridan   yondashiladi.	
ʻ
Bunday   holda   she`riy   san`at   hissiyot   bilan   bog liq   ekanligi   unutiladi.   She`r	
ʻ
ma`nosining   satrlari   so zlar   zamirida   yshirin   berilishi   anglab   yetilmaydi.   Buning	
ʻ
14 Homidiy   H.   va   boshqalar.   Adabiyotshunoslik   terminlari   lug ati   –   T.:   O qituvchi,ʻ ʻ
2000-b.   Vaholanki,   har   qanday   asar   zaminidagi   yashirin   ma`noni   o qish   mehnat	
ʻ
talab ishdir. Busiz hatto adabiy ta`limning maqsadi ham amalga oshmaydi. She`riy
ohangni   his   qilmaslik,   matn   so zlarini   to la   tushunib   yetmaslik   she`r   yodlashni	
ʻ ʻ
zerikarli   mashg ulotga   aylantiradi.   Ma`nosi   anglanmagan   matnni   yodlash   oson	
ʻ
kechmaydi.   Buni   deyarli   barcha   sinflarda   o rganiladigan   “O zbekiston	
ʻ ʻ
Respublikasining madhiyasi” misolida ko rish mumkin. Ma`lumki madhiya kichik	
ʻ
yoshdagi bolalarg mo ljallab maxsus yaratilmaydi. Binobarin uning matnidagi “hur	
ʻ
o lka”, “to abad”, “ilmu fan”, “shuhrating”, “ajdodlar”, “mardoni ruhi senga yor”,	
ʻ
“o chmas   iymoni”,   “istiqloq   mash`ali”,   “tinchlik   posboni”,   “xalqsevar   ona   yurt”,
ʻ
“Mangu   bo l   obod”,   “Jo sh   urgan”   kabi   ko pdan-ko p   so zlar   iboralar	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
o quvchilarga   izohlab   tushuntirilmasa   ta`limdan   ko zlangan   maqsadga   erishib	
ʻ ʻ
bo lmaydi.   Boshlang ich   sinflarda   ko rgazmali   ta`limning   asosiy   shakli   she`rni
ʻ ʻ ʻ
ifodali o qish hisoblanadi. Lirik she`rni ham o quvchilar hayajon bilan yaxlit idrok	
ʻ ʻ
etishlariga   erishish   mumkin.   Shuning  uchun   she`r   birinchi   marta  o qiganda,   hech	
ʻ
qanday   tushuntirish   berilmaydi.   She`r   o quvchilarga   qanday   ta`sir   qilganini	
ʻ
hisobga   olsih,   bilish   zarur.   O qituvchi   she`rni   shunday   ifodali   o qish   kerakki,	
ʻ ʻ
bolalar   uning   asosiy   mazmunini   anglasinlar.   Ularga   jonli   so z   kuchliroq   ta`sir	
ʻ
etsin.   So ngra   She`rni   mustaqil   o qish   topshiriladi.   O qitilayotganda   tabiiy   zavq-	
ʻ ʻ ʻ
shavq,shodlik   hursandlik,qahr-g azab   xissini   qichqiriq   ovozi   bilan   soxta	
ʻ
ifodalashga yo l qo ymaslik zarur.Bolalar she’rni o qiganda she’riy satrga rivoyat	
ʻ ʻ ʻ
qilishlari   kerak,   bu   jarayonda   ularning   she’r   ritmini   buzmasliklariga   erishish
kerak.O quvchilar   she’r   matnini   mustaqil   o qiyotganlarida   doskaga   ma’nosi	
ʻ ʻ
izoxlanadigan so zlar yozib qo yiladi.Masalan, “Qish qo zg itar momiq par” she’ri	
ʻ ʻ ʻ ʻ
o rganilganda   “To zg itar”   ,   “Momiq   par”   ,   “Oq   namat”   ,   “Nazdimda”   ,”Zarra”	
ʻ ʻ ʻ
so zlari   izoxlanadi.Shundan   so ng,she’r   o quvchilarga   navbat   bilan
ʻ ʻ ʻ
o qittiriladi,uning   mazmuni   yuzasidan   savollar   asosida   suxbat   o tkiziladi.   Unda
ʻ ʻ
quyidagicha   savollar   berilishi   mumkin:   “She’rda   qaysi   fasl   tasvirlangan   ekan   ?”,
“Shoir   joylarni   nimaga   o xshatadimi   ?“,   “Shoir   qor   yog ishini   nimaga	
ʻ ʻ
o xshatgan?”,   “Shoir   qorga   qanday   murojaat   qiladi”.   O qituvchi   berilgan	
ʻ ʻ
15 javoblarni   to ldirib,o quvchilarning   qish   fasliga   doir   tushunchalarni   boyitadi.ʻ ʻ
”Qish”   ,   “Tursunboy   Adashboyev”   she’rining   xajmi   unchalik   kata   emas   lekin   u
qishda   hayvonlar   hayotida   ro y   beradigan   o zgarishlarni   bilib   olishga   yordam	
ʻ ʻ
beradi.   Bu   she’rni   o qishdan   oldin   ham   o quvchilar   bilan   savol   javoblar	
ʻ ʻ
o tkaziladi. O quvchilar diqqati hayvonlarni qishdagi hayotiga qaratiladi. Masalan,	
ʻ ʻ
qishda   yovvoyi   quyonlarning   rangi   o zgarib,   qorda   o zini   dushmandan   himoya	
ʻ ʻ
qiladigan oq rangga kirishi, ayiqning o sik yunglari sovuqda yashashga qo l kelishi
ʻ ʻ
to g risida   tushuncha   beradi.   She’r   matni   bilan   tanishishdan   oldin   do skaga	
ʻ ʻ ʻ
“Ayoz”,   “Quyruq”,   “So qmoq”,   “Pima”,   “Po stin”,   “Paxmoq”   so zlari	
ʻ ʻ ʻ
yozilib,ma’nosi   izoxlanadi.She’rni   navbat   bilan   o quvchilarga   navbat   bilan   to rt	
ʻ ʻ
besh marta o qitilgandan keyin uning mazmuni yuzasidan savol-javob o tkaziladi.	
ʻ ʻ
Uning   to la   mazmuni   yuzasidan   savol   javob   o tkaziladi.She’rning   to la   mazmuni	
ʻ ʻ ʻ
uch-to rt   o quvchilarga   gapirtirilardi,   ularning   fikr   muloxazlari   to ldirilardi.	
ʻ ʻ ʻ
Mazkur   mavzuni   o rganish   jarayonida   maktab   atrofiga   sayohat   uyushtirish	
ʻ
mumkin.   Qishda   qor   bosgan   dalalarning   tomlarini,   daraxtlarni,   odamlarning   va
qushlarning   qishdagi   hayotini   kuzatish   o quvchilarning   mustaqil   fikrlashi   va	
ʻ
nutqining   ifodali,   sermazmunli   bo lishi   uchun   boy   material   beriladi.   O quvchilar	
ʻ ʻ
barglari   to kilib,   sovuqda   qor   bosib   turgan   daraxtlarni   ko rar   ekan,   shu   xolatni	
ʻ ʻ
ifodalagan   “Qor   ko rpasiga   o rangan”   yoki   “Sovuqda   mudrayotgan   daraxt”   kabi	
ʻ ʻ
iboralarni topishga harakat  qiladi, bu esa o quvchilarning lug at boyligi oshishiga	
ʻ ʻ
xizmat   qiladi.She’r   matni   savol   javob   asosida   o tkaziladi.   Ammo   she’r   mazmuni	
ʻ
xaqida   o quvchilarga   ko p   savol   berish   tavsiya   etilmaydi.O quvchilar   she’rning	
ʻ ʻ ʻ
asosiy   mazmunini   tushunganiga   ishonch   xosil   qilishning   o zi   kifoya.   Shunixam	
ʻ
aytish kerakki bolalar hayoti ularning o ziga xos fikrlari qiziqishlari, xis-tuyg ulari,	
ʻ ʻ
qiziqishlarini   ifodalovchi,   shuningdek,   zamonaviy   qahramonlari   ishlari   haqidagi
she’rlar   haqidagi   she’riy   mazmunini   to liqroq   taxlil   etish   talab   etiladi.   Bunday	
ʻ
she`rlarni   o qishga   maxsus	
ʻ   tayyorlanadi:   she`r   mazmuniga   asos   bo lgan   tarixiy	ʻ
voqea   haqida   qisqacha   so zlab	
ʻ   beriladi   yoki   suhbat   o tkaziladi.   Boshlang ich	ʻ ʻ
sinflarda   o rganiladigan   ko pgina   she`rlarni   tahlil   qilib,   ifodali   o qish	
ʻ ʻ ʻ
mashq   qilingach,   ifodali   yod   aytib   berish   vazifasi   topshiriladi.   She`riy   nutq   yengil
16 yodlab   olinadi,   bolada   estetik   his-tuyg`u   uyg`otadi.   Kichik   yoshdagi   o quvchilarʻ
saviyasiga   mos   bolalarbop   ravshan   til   bilan   yozilgan.   Kichik   yoshdagi
o quvchilarga   she`rni   qanday   yodlash   kerakligi   o rgatiladi.	
ʻ ʻ
Buning   uchun   o qituvchi	
ʻ   o quvchilar	ʻ   bilan   she`rni   teng   satrli   bir   necha   qisimga
bo linadi. O quvchilarga har bir satr oxirida pauza (to xtam) qilish, buning uchun	
ʻ ʻ ʻ
satr   oxirida   tinish   belgisi   bo lishi   shart   emasligi,   ritmik   to xtamda   ovozni	
ʻ ʻ
nuqtadagi   kabi   pasaytirmaslik   lozimligi,bu   tugallanmagan   fikirni   davom   ettirish-
ga   imkon   berishi   tushuniladi   va   bo lingan	
ʻ   qismlar   navbati   bilan   yodlatiladi.
She`rni   izohli   o qish	
ʻ   darsining   tuzilishi   quyidagicha   bo lishi	ʻ   mumkin:   1)   she`r
mazmunini   yaxlit   idrok   etish   uchun   uni   ifodali   o qib   berish   (birin-chi   sintez);  	
ʻ
2)   she`rda   tasvirlangan   payt,   hodisa   haqida   suhbat   (analiz);    
3)   she`rni   ifodali   o qishni	
ʻ   mashq   qilish   (ikkinchi   sintez);    
4)   she`rni   yod   aytib   berishga   tayyorlanish.    
5)   epik   (voqeiy)   she`rlar   ustida   ishlash  
Ilmiy-ommabop   asarlarni   o qish   uslubiyati  	
ʻ
Boshlang ich   sinflarda   ilmiy   –   ommabop   asarlarni   o qitishdan   asosiy   maqsad	
ʻ ʻ
bolalarga tabiat,kishilar mehnati va ijtimoiy hayoti muayyan bilim berish,bollalarni
kitob   bilan   mustaqil   ishlashga   va   undan   aniq   bilim   olishga   o rgatishdan   iborat.  	
ʻ
Tabiatshunoslikka oid va tarixiy mavzudagi maqolalarnio qish bilan bog liq holda	
ʻ ʻ
tabiat hodisalarini kuzatish (masalan,  daraxt kurtaklarining bortishi), oquvchilarni
dehqonlar mehnati  bilan tanishtirish, mamlakatimizda yuz bergan ozgarishlarning
guvohi va ishtirokchilari bolgan insonlar bilan uchrashuvlar uyushtirish maqsadga
muvofiq.   Ijtimoiy   -   tarixiy   mazmundagi   mavzular   Vatanimiz   otmishi,   xalqimiz
hayoti, mardonavor kurashi, ulug  siymolar amalga oshirgan ishlar, tarixiy sanalar	
ʻ
tog risida   bilim   beradi.   Oqish   darsliklaridan   orin   olgan   Beruniy,   Ibn   Sino,   Amir	
ʻ
Temur,   Alisher   Navoiy,   Bobur   va   boshqa   ajdodlarimiz   haqidagi   matnlar   shular
jumlasidandir.   Bu   xildagi   matnlar   oquvchilarni   nafaqat   otmishimiz   bilan
tanishtiradi,   balki   ularning   Vatan   oldidagi   farzandlik   burchi   va   masuliyatni   teran
anglashga   ham   yordam   beradi.   Oquvchilarda   Vatanga   muhabbat   tuyg usi   shu	
ʻ
tariqa   shakllanadi.   Vatanimiz   otmishi   haqida   hikoya   qilingan   ilmiy-ommabop
17 asarlar  bilan tanishtirish va ularni  tahlil  qilish jarayonida oquvchilar  otmish  bilan
bugungi   kunni   taqqoslash   imkoniga   ega   boladilar.   Jamiyat   taraqqiyoti   haqida
qisqacha   bolsa-da,   tushuncha   hosil   qiladilar.   Bu   borada,   ayniqsa,   milliy   istiqlol
bilan   bog liq   mavzudagi   asarlar   tahliliga   alohida   etibor   berish   zarur.1-sinfʻ
dasturida   o qish   bilan   bog liq   holda   kuzatish,   sayohat   darslari   moljallanadi.
ʻ ʻ
Masalan,yil   fasllarida   mavsumiy   tabiat   hodisalari   (obhhavoning  
Ozgarishi,   osimlik   va   hayvonlarning   hayoti)ni,   shuningdek,   dala   mehnatini
kuzatish   uchun   tabiatga   (dala,   bog ,   xiyobonlarga)   sayohat   uyushtirish   kozda	
ʻ
tutiladi.   Sayohatda   tabiatdagi   mavsumiy   ozgarishlar   va   kishilarning   mehnati  
yuzasidan   bolalarning   nisbatan   uzoq   kuzatishlari   uyushtiriladi.Bunday   darslarda
korgazma   sifatida   oquv   kinofilmlaridan   hamfoydalanish   mumkin.Tarixiy
mavzudagi maqolalarni unga mos rasmlar bilan bog lab oqitish kishilarning baxtli	
ʻ
hayot   uchun   intilishlari,   ota-bobolarimizning   dushmanlardan   Vatanni   saqlash
uchun   qanday   kurashganliklarini   tushunib   etishga   yordam   beradi;o quvchilar	
ʻ
mehnat   hayotning   asosi   ekanligini,   insonlar   turmushi   mehnat   tufayli   rivojlanib,
farovonlashib   borishini   bilib   oladilar.   Dasturga   kora   2-sinf   oquvchilari
«Toshkent»,   «Toshkent   metrosi   mavzusidagi   maqolalarni   oqish   orqali   otmish
ajdodlarimiz,   ularning   xizmati,   vatanimizning   hozirgi   taraqqiyoti   haqida   bilib
oladilar. Bu maqolalar xalqimizning hayoti, mehnati va kurashi haqida yangi bilim
berish   bilan   birga,   bolalarni   Vatanga,   xalqqa,   ona   tabiatga   muhabbat   ruhida
tarbiyalaydi.  
Ilmiy-ommabop   maqolalarni   izohli   o qish   darsini   uyushtirishda   quyidagicha   reja	
ʻ
asos   qilib   olish   mumkin.  
18 3.“Zumrad bahor” mavzusini o rganishni tashkil etish yo llariʻ ʻ
1.O qitiladigan   matn   yuzasidan   bolalar   tajribasi   va   bilimini   aniqlash,ularni   matn	
ʻ
mazmunini   tushunishga   tayyor   maqsadida   tahminiy   suhbat   o tkazish  	
ʻ
2.Maqolani   yoki   uning   ma’lum   bir   qismini   o qish   o quvchiga   notanish   bo lgan	
ʻ ʻ ʻ
so zlarni   ma’nosi   ustida   ishlash.  	
ʻ
3.maqola   rejasini   tuzish  
4.O qilgan   maqola   yuzasidan   suxbat   uyishtirish  
ʻ
5.Matinnng   asosiy   mazmunini   aniqlash   va   reja   qismlarini   yoritish  
6.Reja   asosida   maqolani   qayta   o qish  	
ʻ
7.Maqolani yaxlit o qish.Bunda bolalarni qayta hikoyalashga tayyorlash va maqola	
ʻ
mazmunini   yaxshi   o zlshtirishga   erishish   maqsadi   ko zda   tutiladi.  	
ʻ ʻ
8.Reja   asosida   qayta   hikoyalash  
9.Xulosalash   va   umumlashtirish.Ilmiy-ommabop   maqolalarni   uzviy   birlikda
o rganish   o quvchlarning   har   bir   mavzuda   bayon   etilgan   tarixiy-adabiy	
ʻ ʻ
xodisalarni,ular o rtasidagi umumiylikni ,har bir davrga ega xususiyatlarni  anglab	
ʻ
olishlari   taminlaydi.Ular   bolalarni   kelgusida   gazeta   va   jurnalarni   o qishga	
ʻ
tayyorlaydi,ijtimoiy   –   siyosiy   tabiatshunoslik   atamalarni   o zlashtirishga   yordam	
ʻ
beradi,ularni   mantiqiy   tafakurini   va   nutqini   o stiradi.  	
ʻ
Topishmoqlarni   organish   uslubiyoti.  
Topishmoqlar   narsa   yoki   hodisalarning   ataylab   yashirilgan   belgisi,   shakli,   xatti-
harakati,   holati   va   vazifasini   boshqa   narsa   yoki   hodisalarga   qiyoslash   asosida
topishga   asoslangan   sheriy   yoki   nasriy   tuzilishdagi   savol   va   topshiriqlardir.
Topishmoqlar xalq turmushi bilan chambarchas bog liq holda. Ularning zaminida	
ʻ
kishilarning qadimiy etiqod va tasavvurlari, olamni bilish va idrok etishga bolgan
intilishlari   yotadi.   Topishmoqda   yashirilgan   narsalar   uning   javobi   hisoblanadi.
Topishmoqning javobini topish uchun topishmoq matnini yaxshilab oqish, nimaga
ishora   qilinayotganligini   fahmlash,   topishmoqning   asosiy   xususiyat   va   belgilari
aynan   nimaga   qaratilganligini   taxmin   qilish   bilan   ham   topishga   harakat   qilish
kerak. Topishmoq oquvchilarni  topqirlik va hozirjavoblikka orgatadi. Shu sababli
19 xalq   og zaki   ijodining   bu   janridan   darsliklarda   ham   keng   qollanilgan.   1-2-   sinfʻ
«Oqish   kitobi»   da   topishmoqlar   koproq   har   bir   matn   ostida   keltirilgan.   Bundan
kozlangan   maqsad   matn   mazmunini   topishmoqlar   asosida   ham   ozlashtirilishiga
erishishdir.   1-4-sinf   oqish   darsliklarida   «Topishmoqlar»   mavzusi   ostida   har   xil
topishmoqlar ham berilgan bolib, ular oquvchilarning topqirligini yanada oshiradi,
tafakkurini   ostiradi.   Darsliklarda   topishmoq   javoblari   ostiga   yozib   qoyilgan   yoki
rasmlar   orqali   berilgan.   Topishmoqlar   bolalar   shoirlari   tomonidan   ham   yaratilib
kelinmoqda. Bunday topishmoqlar shox, qiziqarli boladi. Topishmoqlarni organish
boshlang ich   sinflarda   dastlab   har   bir   darsda   amalga   oshirilib   boriladi.   Alohida
ʻ
dars   sifatida   organishda   esa   oqituvchilar   turli   usullardan   foydalanishlari
mumkin.Rivoyatlar   yozma   adabiyotda   yirik   epik   asarlarning   paydo   bolishiga   bir
zamin   bolgan.   Bu   rivoyatlar   oz   navbatida   oquvchilarni   hayotiy   voqelar   haqida
chuqur   mushohada   yuritishlariga   undaydi,   undan   ozlariiga   tegishli   xulosa
chiqarishlariga   sabab   boladi.   Tez   aytishlar   malum   so zni,   so z   birikmasini   yoki	
ʻ ʻ
tovushni to g ri talaffuz qilishga, uni boshqa tovushlardan farqlashga o rgatadigan,	
ʻ ʻ ʻ
xotirani mustahkamlaydigan va nutqni o stiradigan janr hisoblanadi. Shu sababli 1-	
ʻ
sinfda   ko pgina   tez   aytishlar   keltirilgan.   Misol   uchun   «Botir   botmas   botqoqqa»,	
ʻ
«Qobil   qozonda   qovurdoq   qovurdi»,   «Bahodir   bayroqni   Botirga   berdimi,   Botir
Bahodirga   bayroqni   berdimi?»,   «Olim   oldidagi   oltita   olmani   oldi»   va   boshqa.
Shuni   alohida   takidlab   o tish   kerakki,   boshlang ich   sinf   darsliklariga   o quvchilar	
ʻ ʻ ʻ
yoshiga mos, mavzular bo yicha tanlab olingan, ko proq tarbiyaviy ahamiyatga ega
ʻ ʻ
bo lgan   topishmoq   va   tez   aytishlar   tanlab   kiritilishi   maqsadga   muvofiqdir.	
ʻ
Topishmoq   va   tez   aytishlarni   o rganish   boshlang ich   sinflarda   dastlab   har   bir	
ʻ ʻ
darsda   amalga   oshirilib   boriladi.   Alohida   dars   sifatida   o rganishda   esa	
ʻ
o qituvchilar   turli   usullardan   foydalanishlari   mumkin.  	
ʻ
Mavzu: Bahor uyg onish fasli 	
ʻ
O quv materiali. Bahor. Qudrat Hikmat. 	
ʻ
Darsning maqsadi. 
1. O quvchilarning. Bahorda tabiatda, hayvonot va qushlar hayotida bo ladigan 	
ʻ ʻ
20 o zgarishlar haqidagi bilimlarini boyitish. ʻ
2. Bahor faslida tabiatni kuzatishga, undagi o zgarishlarni payqab olishga 	
ʻ
o rgatish. 	
ʻ
3. Tabiatni sevish, asrash, uning gullab yashnashi uchun hissa qo shishga yollash. 	
ʻ
4. O quvchilar nutqini so zlar bilan boyitish. 	
ʻ ʻ
Dars turi. Yangi bilim beruvchi, sher o qish darsi. 	
ʻ
Dars shakli. Noananaviy dars. 
Dars metodi. Kichik guruhlar dars bilan ishlash, mustaqil ish metodi, 
suhbat metodi, tarmoqlash metodi. 
Darsning jihozi. Korton qog oz, rangli flomaster, gul, qushlar rasmi, tabiiy 	
ʻ
hodisalar tasviri. 
Tashkiliy qism. Sinf 4 guruhga ajratib o tqaziladi. 	
ʻ
Darsning borishi. 
I. Davat bosqichi. Maqsad. O quvchilarning bahor fasli, undagi hayot 	
ʻ
haqidagi tushunchalarini aniqlash. Yangi mavzuni o rganishga tayyorlash va 	
ʻ
qiziqish uyg otish. 	
ʻ
Metod. Mustaqil ish metodi. 
1. O quvchilar guruhiga o tilgan mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar 	
ʻ ʻ
yozilgan kartochka solingan konvertlar beriladi. 
Savol-topshiriqlar. 
1-guruh uchun: Bahor fasli haqida qaysi asarni o qib keldingiz? Unda tabiatdagi 	
ʻ
ob-havo o zgarishlari qanday tasvirlangan? So zlab bering. 	
ʻ ʻ
— Nasim, firdavs so zining manosini izohlab bering. 	
ʻ
— «Bahor tarifida» matnining 1-qismini ifodali o qib bering. 	
ʻ
2-guruh uchun: «Bahor tarifida» asarida erning yuz qismidagi, dov- daraxtlardagi 
o zgarishlar qanday tasvirlanadi? So zlab bering. 	
ʻ ʻ
— Chin so zining manosini izohlab bering. 	
ʻ
— Asarning 2-qismini ifodalai o qib bering. 	
ʻ
3-guruh uchun: — Qushlar hayoti qanday tasvirlanadi? Shularni so zlab 	
ʻ
bering. 
21 — Kaklik, oqqush, o rdak rasmlar ichidan tanlab ko rsating. ʻ ʻ
— Asarning 3-qismini ifodali o qib bering. 	
ʻ
4-guruh uchun: — Hayvonlar harakati qanday tasvirlangan? Shu o rnni hikoyalab 	
ʻ
bering. Jayronning rasmiga qarab, uning tashqi ko rinishini tasvirlang. 	
ʻ
— Asarning 4-qismini ifodali o qib bering. O quvchilar to plagan ballar e`lon 	
ʻ ʻ ʻ
qilinadi. 
2. Badiiy til vositalari ustida ishlash. 
O qituvchi: Bugun darsda daxatdagi olmalardan uzishga ruxsat beraman. Faqat 	
ʻ
uning orqasiga yozilgan savol-topshiriqni bajarsangiz, olma sizniki bo ladi va uni 	
ʻ
o z savatchangizga solasiz. Har bir guruhdan o quvchilar navbat bilan chiqib 	
ʻ ʻ
olmadardan oladi va shu vaqtning o zidayoq savollarga javob beradi: O qing. 	
ʻ ʻ
Qanday badiiy vosita qo llanganini ayting. Uyquga kirgan daraxtlar yana yashil 	
ʻ
to n kiydi, oq, sariq, ko k, qizil rangli yoping ichlar bilan bezandi. O qing. Qanday	
ʻ ʻ ʻ ʻ
badiiy vositalar qo llanganini ayting. Bo z yer yuziga yashil parda tortdi, go yo 	
ʻ ʻ ʻ
Xitoy karvoni Chin hariri ipak matolarini har tomonga yoydi. O qing. Qanday 	
ʻ
badiiy vosita qo llanganini ayting. Qora qarg a tumshug ini ko pirtirib qag illaydi, 	
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
uning ovozi tantiq qizning ovozi kabi yoqimsizdir. O qing. Qanday badiiy vosita 	
ʻ
qo llanganini ayting. Mag rur turnalar ko kda ovozini baralla yangratmoqda, 	
ʻ ʻ ʻ
tizilgan tuya karvonidek uchmoqda. Guruhlar balli elon qilinadi. 
3. Matnni topshiriqlar asosida o qitish. 	
ʻ
— «Bahor tarifida» matnini o qing. Undan ko chma manoda qo llangan so zlarni 	
ʻ ʻ ʻ ʻ
toping. (Bahor nafasi, firdavs eli, o z hukmiga, harir yoping ich har tomonga 	
ʻ ʻ
yoydi, kaklik kulmoqda, gullar yuz ochib, qah-qah urib kulmoqda kabi). 
Guruhlarning balli elon qilinadi. 
4. Bahor fasli haqida o quvchilar tushunchasini aniqlash. 	
ʻ
- Bahor fasliga xos xususiyatlarning tarmoqlash usulida ifodalang, uni doskaga 
iling va izohlab bering. 
- «Bahor» sheri muallifi Qudrat Hikmat haqida nimalar bilasiz? Og zaki gapirib 	
ʻ
berishga tayyorlaning. Qaysi sherlarini yod bilasiz? (O quvchilar «Qish to zg itar 	
ʻ ʻ ʻ
momiq par» sherini aytishadi) O qituvchi hikoyasi. 	
ʻ
22     Hikmat bolalar uchun sher yozgan.Shuning uchun bolalar shoiri deb aytishadi. U
Toshkentda tug ilgan. Pedagogika oliygohida o qigan. U atigi 43 yil yashagan. ʻ ʻ
Lekin bolalar uchun ko plab sherlar to plamini yaratgan. Uning 	
ʻ ʻ
«Mening Vatanim», «Baxtli bolalar»). «Uch o rtoqning sovg asi», «Soatjoninng 	
ʻ ʻ
soati», «O g lim bilan suhbat» to plamlari bor. Guruhning balli elon qilinadi. 	
ʻ ʻ ʻ
Anglash bosqichi. 
Maqsad. «Bahor» asari orqali o quvchilarning bahor tabiati, qushlarning harakati 	
ʻ
haqidagi bilimlarini boyitish, ifodali o qish ko nikmalarini takomillashtirish. 	
ʻ ʻ
O quvchilar nutqiga mayin shamollar, soyabon tollar, tong ellari, o tlar tebranar, 	
ʻ ʻ
ko kni quchgan teraklar iboralarini kiritish. 
ʻ
Metod. Mustaqil ish metodi. 
1-topshiriq. Sherni ichingizda o qing. Ifodali o qib berishga tayyorlaning. O qish 	
ʻ ʻ ʻ
uchun 1-2 daqiqa beriladi. So ng har bir guruhdan 4-5 o quvchiga o qitiladi. Ular 	
ʻ ʻ ʻ
baholanib boradi, guruhning ifodali o qish bo yicha umumiy balli elon qilinadi. 	
ʻ ʻ
2-topshiriq. Darslikdagi savol-topshiriqlar ustida ishlang. Har bir guruh o z ichida 	
ʻ
savol-topshiriqlarni bo lib olib tayyorgarlik ko rsin. Tayyor o quvchi turib javobini	
ʻ ʻ ʻ
aytaveradi. Guruhlar bir-birining javobini to ldiradi. 	
ʻ
Fikrlash bosqichi. 
Maqsad: O quvchilarning mavzu yuzasidan olgan bilimlarini hayotda ko rgan-	
ʻ ʻ
kuzatganlarini, eshitganlari bilan bog lab ifodalab berishga o rgatish. Dars 	
ʻ ʻ
taassurotlarini eshitish orqali keyin darsning vazifalarini rejalashtirib olish. 
Metod. Suhbat metodi. 
Savollar: — Bugungi darsda nimalarni bilib oldingiz? She`rni o qishdan oldin 	
ʻ
bahor, uning ob-havosi, tabiat ko rinishi, qushlar hayoti haqida nimalarni bilar 	
ʻ
edingiz? Bugungi darsda qanday qiyinchiliklarga duch keldingiz? 
Dars sizga yoqdimi? 
— Sizningcha, darsda qaysi guruh faol ishtirok etdi? 
23                                                                                                                               Xulosa.  
Mazkur   malakaviy   ishimizning   boshida   takidlab   o tganimizdek,   4-sinf   o qish  ʻ ʻ
kitobidagi «Zumrad bahor» bo limidagi materiallar o quvchilarning eng yoqtirgan	
ʻ ʻ
mavzularidan   biridir.   Hattoki,   olib   borgan   tajriba-sinov   ishimizda   ham   bunga
yanada   ishonch   hosil   qildik.   Boshlangich   sinf   o qish   darslarida   o quvchilarni	
ʻ ʻ
o qish   darslarida   "Zumrad   bahor"   mavzusini   o rganish   darslari   ham   ularda	
ʻ ʻ
o zgacha   qiziqish   uygotadi.   Bu   o quvchilarni   mazkur   bolim   materiallari   bilan
ʻ ʻ
yaqindan tanishtirish jarayonida ham yaqqol ko zga tashlanadi. Shuning uchun har	
ʻ
bir   o qituvchi   boshlangich   sinf   o quvchilarini   4-sinf   o qish   kitobidagi   «Zumrad	
ʻ ʻ ʻ
bahor»   mavzusini   o rganish   jarayonida   albatta   bolaning   yoshi,   xarakter	
ʻ
xususiyatlarini etiborga olgan holda darslarni tashkil etib olib borishlari kerak. Bu
ularning darsga bo lgan qiziqishlarini orttiradi. Shuningdek yuqorida aytilgan fikr	
ʻ
biz   keng   reja   asosida   ish   olib   borganimiz   boshlangich   sinf   o quchilarini   yangi	
ʻ
pedagogik texnologiya asosida 4-sinf o qish kitobidagi «Zumrad bahor»mavzusini	
ʻ
o rganish   bo yicha   olib   boriladigan   darslarga   ham   taalluqlidir.   Bu   darslar	
ʻ ʻ
o quvchilarda katta qiziqish uygotishi tabiiy, albatta. Umuman, har bir boshlangich
ʻ
sinf   o qituvchisi   boshlangich   sinf   o quvchilarini   yangi   pedagogik   texnologiya	
ʻ ʻ
asosida   4-sinf   o qish   kitobidagi   «Zumrad   bahor»   mavzusini   o rganish   bo yicha	
ʻ ʻ ʻ
olib boriladigan darslarini  iloji  boricha bir-birini  takrorlamagan holda tashkil  etib
olib   borishsa   maqsadga   muvofiq   bo lar   edi.   Buning   uchun   o qituvchilar   yangi	
ʻ ʻ
pedagogik   texnologiyani,   integratsiyani   chuqur   bilishlari,   o z   kasbilariga   bo lgan	
ʻ ʻ
hurmatni   yo qotmagan   holda   darslarni   tushkil   etib   olib   borishlari   lozim   bo ladi.	
ʻ ʻ
Agar shularni bilishmasa, iloji boricha o z kasbdoshlarining darslarini kuzatishlari,	
ʻ
kerak   bo lsa   malaka   oshirish   kurslarida   malaka   oshirib   kelishlari   kerak.   Bu   ham	
ʻ
ularning   mazkur   mavzularni   o tishlari   jarayonida   o zining   ijobiy   tomonlarini	
ʻ ʻ
yaqqol   ko zga   tashlanishiga   sabab   bo ladi.   Natijada   esa   boshlang ich   sinf	
ʻ ʻ ʻ
o quvchilarini   yangi   pedagogik   texnologiya   asosida   4-sinf   o qish   kitobidagi	
ʻ ʻ
24 «Zumrad   bahor»   mavzusini   o rganish   bo yicha   olib   boriladigan   darslarga   kattaʻ ʻ
qiziqish bilan munosabatda bo lishadi, yaxshi taassurot olishadi. 
ʻ
Foydalanilgan adabiyotlar ro yxati:	
ʻ  
1. Abdullayeva Q., Rahmonbekova S. 2-sinfda o qish darslari: 	
ʻ
O qituvchilar uchun metodik qo llanma. – Toshkent: O qituvchi, 2004. – 128 b. 	
ʻ ʻ ʻ
2. Azizxojayeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat. - 
Toshkent, 2003.- 176 b. 
3. Azizxo jayeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat: 	
ʻ
O quv qo llanma. – Toshkent: Adabiyot jamg`armasi, 2006.	
ʻ ʻ
4. Karimov I.A. Amalga oshirayotgan islohotlarimizni yanada 
chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati qurish-yorug  kelajagimizning asosiy 	
ʻ
omilidir // Xalq sozi, 2013-yil, 7-dekabr. 
5. Karimov I.A. O zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida.- Toshkent: 	
ʻ
O zbekiston, 2011.- 432 b. 	
ʻ
6. Karimov I.A. Yuksak manaviyat – yengilmas kuch. – Toshkent: 
Ma’naviyat, 2008.- 176 b. 
7. Karimov I.A. Barkamol avlod orzusi (toplam). – Toshkent, 2000.-64 b. 
8. Matjon S. Maktabda adabiyotdan mustaqil ishlar. – Toshkent 
O qituvchi, 2000.- 198 b. 
ʻ
9. Matchonov S., Shojalilov A., G ulomova X., Sariyev Sh., Dolimov Z. 	
ʻ
O qish kitobi: 4-sinf uchun darslik. - Toshkent: O qituvchi, 2011. – 240 b. 	
ʻ ʻ
10. Matchonov S., G ulomova X., Dolimov Z. O qish kitobi: 4-sinfda 	
ʻ ʻ
O qish darslari: O qituvchi kitobi.- Toshkent: Yangiyo l plograf servise 2007.-192 	
ʻ ʻ ʻ
b 
11. Qosimova K. va boshqalar. Ona tili o qitish metodikasi.- T.: Noshir, 	
ʻ
12. Sayidahmedov N. Yangi pedagogik texnologiyalar. – Toshkent: 
Moliya, 2003. – 172 b. 
13. Uzviylashtirilgan Davlat talim standarti va o quv dasturi.- 	
ʻ
25 Toshkent, 2010.- 138 b. 
14. Umarova M. O qish kitobi: 3-sinf uchun darslik.- T.: O qituvchi, ʻ ʻ
2012.- 224 b. 
15. G affarova T. O qish kitobi: 2-sinf uchun darslik.- T.: Sharq, 	
ʻ ʻ
2012.- 176 b. 
Internet materiallari . 
1.WWW. referat. uz. 
2. WWW. rambler. literature. ru. 
3.http://www.gov.uz/uz/year/ O zbekiston Respublikasi Prezidentining 	
ʻ
2014 -yil 19- fevraldagi PQ-2133-son qarori 
4.http://daryo.uz/2014/03/04/sog lom-bola-yili-davlat-dasturi 
ʻ
http://fayllar.org
26 _______________________________________________ ta’lim yo nalishi ʻ
talabasi ______________________________________________________ning 
____________________________________________mavzusidagi kurs ishiga 
RAHBAR XULOSASI
                Mavzu   talaba   tomonidan   (mustaqil   yozilganligi,   amaliy   ahamiyati,
dolzarbligi,   mazmunda     keltirilgan     ijobiy   tomonlar   va   rejaning   izchil
yoritilganligi,   mavzu   to liq   qamrab   olinganligi)   ______________________	
ʻ
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
______________________________________________________
            Ishdagi
kamchiliklar_____________________________________________________
________________________________________________________________
 _______________________________________________________________
Kurs ishining yoritilishi bo yicha rahbar tomonidan baholanishi (kurs ishiga	
ʻ
ajratilgan balldan  25% gacha baholanadi): Ball __________ 
27 KOMISSIYA XULOSASI
Talaba   tomonidan   mavzuning og zaki bayoni (yoritib berishi, tushunchasi,ʻ
savollarga   to liq   javob   bera   olishi,   tahlillar   keltirishi,   xulosalar   chiqara   olishi)	
ʻ
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________
 
Kurs   ishining   og zaki   bayoni   bo yicha   komissiya   tomonidan   baholanishi	
ʻ ʻ
(kurs ishiga ajratilgan balldan  25% gacha baholanadi): Ball __________ 
Jami ball_______________________ 
Komissiya raisi    _____________________                  ____________________ 
            (FISH)                                                                                            (imzo) 
Komissiya a’zosi    ____________________                  ____________________ 
               (FISH)                                                                                           (imzo) 
Komissiya a’zosi    _____________________                  ____________________ 
            (FISH)                                                                                              (imzo)
28 29

Oʻqish darslarida “Zumrad bahor”mavzusini oʻrganish

Купить
  • Похожие документы

  • Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari masalalarni har xil usulda yechish malakasini shakllantirish
  • Matematika test
  • Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarning madaniyatini shakllantirish kurs ishi
  • 4-sinfda miqdorlarni o‘rganish kurs ishi
  • Tarbiyachi va uning jamiyatda tutgan oʻrni 2

Подтвердить покупку

Да Нет

© Copyright 2019-2025. Created by Foreach.Soft

  • Инструкция по снятию с баланса
  • Контакты
  • Инструкция использования сайта
  • Инструкция загрузки документов
  • O'zbekcha