O‘quvchilarning vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirishda o‘zbek xalq taronalarining o‘rni - Pedagogika - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	30000UZS
Hajmi	89.1KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	13 May 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Pedagogika

Sotuvchi

Shavkat

Ro'yxatga olish sanasi 04 Aprel 2024

69 Sotish

O‘quvchilarning vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirishda o‘zbek xalq taronalarining o‘rni

Sotib olish

O‘Z BEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
NAVOIY DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
ONA TILI VA ADABIYOT FAKULTET
A4 -guruh talabasi Abdufattoyeva Feruzabonu ning
«Adabiyot o‘qitish metodikasi» fanidan
« O‘quvchilarning vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirishda o‘zbek xalq
taronalarining o‘rni» mavzusida
KURS ISHI
Bajardi: A4- guruh talabasi Abdufattoyeva Feruzabonu
Ilmiy rahbar: Elyor Boymanov
Navoiy-2025

MUNDARIJA:
KIRISH................................................................................................................. 3
I-BOB. VATANPARVARLIK TARBIYASI VA XALQ OG‘ZAKI
IJODIYOTI O‘RTASIDAGI UZVIYLIK
1.1. Vatanparvarlik tushunchasi va uni shakllantirishning pedagogik-psixologik
asoslari…………………………………………………………………………...
6
1.2. Xalq og‘zaki ijodiyotining tarbiyaviy kuchi va u orqali beriladigan
g‘oyalar.. 10
II-BOB. O‘ZBEK XALQ TARONALARI ASOSIDA O‘QUVCHILARDA
VATANPARVARLIK TUYG‘USINI SHAKLLANTIRISH
TAJRIBALARI
2.1. O‘zbek xalq taronalari mazmunida aks etgan vatanparvarlik
g‘oyalari ……… 14
2.2. Xalq taronalaridan foydalanib dars va tadbirlarda vatanparvarlik tuyg‘usini
shakllantirish usullari …………………………………………………………….
22
XULOSA……………………………………………………………………….. 26
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR............................................................. 28
2

KIRISH
«Yoshlarda ona-Vatanga sadoqat, xalqimizning boy tarixi,
madaniyati va an’analariga chuqur hurmat tuyg‘usini
shakllantirish, bu yo‘lda xalq og‘zaki ijodiyoti va milliy
musiqa merosimizdan samarali foydalanish – eng muhim
vazifalarimizdan biridir.»
Shavkat Mirziyoyev, 2021-yil 30-aprel, «Yoshlar tarbiyasi
va ularning ma'naviy-ma'rifiy hayotini yuksaltirish
bo‘yicha ustuvor vazifalar» yig‘ilishidan.
Mavzuning dolzarbligi . Bugungi kunda yurtimizda yoshlarda Vatanga
muhabbat, xalq va millat manfaatlariga sadoqat, tarixiy merosga hurmat
tuyg‘ularini shakllantirish davlatimiz siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biri
hisoblanadi. Ayniqsa, yosh avlodning qalbida vatanparvarlikni yuksak darajada
tarbiyalashda xalqimizning asrlar davomida shakllangan ma’naviy-ma’rifiy
boyliklari, jumladan, xalq og‘zaki ijodi va xalq taronalari nihoyatda katta ahamiyat
kasb etadi. O‘zbek xalqining tarixi, madaniyati, iymon-e’tiqodi va yashash tarzidan
dalolat beruvchi taronalar bugungi kunda nafaqat estetik tarbiya vositasi, balki
kuchli g‘oyaviy-ma’naviy manba sifatida ham faol qo‘llanilmoqda.
Shu nuqtai nazardan qaralganda, Prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida
yoshlar tarbiyasiga oid olib borilayotgan tizimli islohotlar bevosita bu yo‘nalishda
samarali ishlarni talab qiladi. Jumladan, 2021-yil 30-aprel kuni bo‘lib o‘tgan
videoselektor yig‘ilishida davlat rahbari ta’kidlaganidek: «Yoshlarda ona-Vatanga
sadoqat, xalqimizning boy tarixi, madaniyati va an’analariga chuqur hurmat
tuyg‘usini shakllantirish, bu yo‘lda xalq og‘zaki ijodiyoti va milliy musiqa
merosimizdan samarali foydalanish – eng muhim vazifalarimizdan biridir.» 1
Ushbu
fikrlar bugungi pedagogik faoliyatda milliy musiqa madaniyati, ayniqsa xalq
1
Shavkat Mirziyoyev. 2021-yil 30-aprel. “Yoshlar tarbiyasi va ularning ma'naviy-ma'rifiy hayotini yuksaltirish
bo‘yicha ustuvor vazifalar” mavzusidagi yig‘ilish bayoni. Prezident.uz rasmiy sayti.
https://president.uz/uz/lists/view/4376
3

taronalari orqali o‘quvchilar ongida vatanparvarlik g‘oyalarini singdirish
lozimligini ko‘rsatmoqda.
Shuningdek, 2022-yil 14-fevralda qabul qilingan «2022–2026-yillarda Yangi
O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida»gi 2
PF–60-sonli Prezident
farmonida ham yoshlarga milliy g‘urur, tarixiy xotira, ma’naviy meros asosida
tarbiya berish alohida vazifa sifatida belgilangan². Unda yoshlarning qalbida yurtga
muhabbat, xalqiga mehr tuyg‘ularini singdirish vositalaridan biri sifatida milliy
san’at va madaniyatni keng targ‘ib qilish zarurligi ta’kidlangan. Xalq taronalari esa
ushbu vositalarning eng ta’sirchan shakllaridan biri bo‘lib, o‘quvchilar qalbida
milliy o‘zlikni anglash, tarixiy ildizlarga hurmat, shukronalik va g‘urur
tuyg‘ularini uyg‘otadi. Xalq taronalari asrlar davomida og‘zaki tarzda avloddan-
avlodga o‘tgan holda, xalq hayoti, ruhiyati, ijtimoiy munosabatlari, urf-odat va
an’analarini o‘zida mujassam etgan. Ularning aksariyatida Vatanga sadoqat, yurt
osoyishtaligini saqlash, yovdan himoya qilish, milliy qadriyatlarni ulug‘lash
g‘oyalari bor. Shu sababli, bu taronalarni ta’lim jarayoniga maqsadli va tizimli
qo‘shish orqali o‘quvchilarda vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirish pedagogik
jarayonning dolzarb vazifasiga aylanmoqda. Yuqoridagilardan kelib chiqib, ushbu
kurs ishida o‘zbek xalq taronalari orqali o‘quvchilarda vatanparvarlik tuyg‘ularini
shakllantirishning nazariy va amaliy jihatlari tahlil qilinadi. Mavzuning dolzarbligi,
ayniqsa, milliy tarbiya va ma’naviyatni kuchaytirish orqali barkamol avlodni
voyaga yetkazishga qaratilgan davlat siyosati fonida yanada yaqqol namoyon
bo‘lmoqda.
Kurs ishining maqsadi. O‘zbek xalq taronalari orqali o‘quvchilarda
vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirishning samarali yo‘llarini aniqlash,
taronalarning ma’naviy-tarbiyaviy ahamiyatini ochib berish va ularni ta’lim-tarbiya
jarayonida amaliy qo‘llash imkoniyatlarini ilmiy-nazariy jihatdan asoslashdan
iborat. Shuningdek, xalq og‘zaki ijodining qadimiy va boy namunalaridan biri
bo‘lgan taronalarning vatanparvarlik g‘oyalarini bolalarning ongiga singdirishdagi
2
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 14-fevraldagi PF–60-son Farmoni – “2022–2026-yillarda Yangi
O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”. Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi.
https://lex.uz/docs/5861063
4

o‘rnini aniqlash ham ushbu ishning muhim vazifasidir. Kurs ishi davomida xalq
taronalari asosida o‘quvchilarda yurtga mehr, ajdodlarga hurmat, milliy g‘urur va
istiqlol tuyg‘ularini shakllantirish mexanizmlari tahlil qilinadi hamda amaliy
tavsiyalar ishlab chiqiladi.
Kurs ishining vazifalari:
 O‘zbek xalq taronalari mazmunini vatanparvarlik nuqtai nazaridan tahlil
qilish.
 Taronalarning tarbiyaviy imkoniyatlarini aniqlash.
 O‘quvchilarda vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirishda taronalardan
foydalanish usullarini ko‘rsatish.
 Pedagogik jarayonda xalq taronalarini qo‘llashga oid amaliy tavsiyalar
ishlab chiqish.
Kurs ishining predmeti. O‘quvchilarda vatanparvarlik tuyg‘ularini
shakllantirish jarayonida o‘zbek xalq taronalarining tarbiyaviy imkoniyatlari va
ularni ta’lim jarayonida qo‘llash usullari.
Kurs ishining obyekti. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini vatanparvarlik
ruhida tarbiyalash jarayoni.
Kurs ishining tuzilishi: kirish, 2 ta bob, umumiy xulosa va foydalanilgan
adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.
5

I-BOB. VATANPARVARLIK TARBIYASI VA XALQ OG‘ZAKI
IJODIYOTI O‘RTASIDAGI UZVIYLIK
1.1. Vatanparvarlik tushunchasi va uni shakllantirishning pedagogik-
psixologik asoslari
Vatanparvarlik insonning o‘z Vatani, tili, millati, dini, urf-odatlari, tarixiy
merosi, madaniyati va qadriyatlariga nisbatan chuqur hurmat, mehr-muhabbat va
sadoqat hissi bilan yondashuvini ifoda etuvchi yuksak insoniy tuyg‘u va axloqiy
fazilat hisoblanadi. Bu fazilat asrlar davomida har bir xalqning milliy ongini,
mustaqilligini va ijtimoiy birlikni mustahkamlashda muhim omil bo‘lib xizmat
qilgan. Vatanparvarlik g‘oyasi o‘z ichiga nafaqat yurtni himoya qilish, balki uning
ravnaqi, taraqqiyoti, madaniy yuksalishi va ma’naviy boyligiga hissa qo‘shishni
ham oladi. Tarixiy nuqtai nazardan, vatanparvarlik tushunchasi qadimdan buyon
Sharq mutafakkirlari tomonidan ilgari surilgan va madaniy-ma’rifiy asarlarda keng
yoritilgan. Xususan, Alisher Navoiy o‘z asarlarida xalq manfaatini, yurt tinchligini
va milliy birlikni targ‘ib qilgan. U insonning yurtga sadoqatli bo‘lishi orqali kamol
topishini ta’kidlagan. Ahmad Yassaviy o‘z hikmatlarida millatga, el-yurtga
muhabbatni iymonning bir bo‘lagi sifatida talqin qilgan. Bahouddin Naqshband esa
«dil ba yoru, dast ba kor» (ya’ni qalbda Alloh, qo‘lda mehnat) shiori orqali
Vatanga xizmat qilishni din va ma’naviyat bilan uyg‘un holda tushuntirgan.
Bularning barchasi o‘z zamonida vatanparvarlikni ijtimoiy ongning ajralmas qismi
sifatida qaralganidan dalolat beradi. Vatanparvarlikning zamonaviy talqini esa
yanada keng va chuqur mazmun kasb etmoqda. Bugungi kunda bu tushuncha
milliy g‘oya, mustaqillik mafkurasi, ijtimoiy mas’uliyat, ekologik ong, tarixiy
xotira, tolerantlik, madaniy merosga hurmat va fuqarolik burchini o‘z ichiga olgan
ko‘p qirrali ijtimoiy-psixologik va pedagogik kategoriya sifatida e’tirof etilmoqda.
Insonning Vatanga muhabbati nafaqat qurolli himoya shaklida, balki mehnati,
bilim olishga intilishi, halol yashashi, jamiyatda faol pozitsiya egallashi orqali ham
namoyon bo‘ladi.
6

O‘zbekiston Respublikasida vatanparvarlik tushunchasiga davlat siyosati
darajasida yondashilib, uni shakllantirish va rivojlantirish bo‘yicha muhim
tashabbuslar ilgari surilmoqda. Jumladan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
2022-yil 14-fevraldagi PF–60-son Farmonida «Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot
strategiyasi» 3
da yosh avlodda ona-Vatanga muhabbat, milliy g‘urur, tarixiy
xotirani asrash va mustahkamlash ustuvor vazifa sifatida belgilab berilgan.
Shuningdek, mazkur hujjatda yoshlar tarbiyasida Vatanga sadoqatli bo‘lgan,
o‘zligini anglagan, milliy qadriyatlarga hurmat bilan qaraydigan avlodni
shakllantirish davlatning ustuvor maqsadi etib ko‘rsatilgan¹.
Psixologik jihatdan olib qaralganda, vatanparvarlik bolalik davridan boshlab
shakllanadi. Bola o‘zini muayyan jamiyatga mansub his qilgan sari, unda milliy
o‘zlik, ijtimoiy javobgarlik, tarixiy ong va fuqarolik burchi shakllana boshlaydi.
Oila, maktab, mahalla, ommaviy axborot vositalari va madaniy muhit bu jarayonda
hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Bolaning Vatanga bo‘lgan muhabbati avvalo o‘z
oilasiga, ota-onasiga, tiliga, maktabiga, mahallasiga bo‘lgan mehr-muhabbat orqali
shakllanadi va asta-sekin umumyurt darajasidagi hissiyotga aylanadi.
Pedagogik nuqtai nazardan vatanparvarlik tarbiyasi – bu tizimli, bosqichma-
bosqich olib boriladigan tarbiyaviy jarayon bo‘lib, u o‘quvchilarda mustahkam
ijtimoiy-ma’naviy pozitsiyani shakllantirishga, ularni ona-Vatanning sodiq
farzandlari sifatida voyaga yetkazishga xizmat qiladi. Vatanparvarlikning
ta’limdagi ifodasi – bu tarixni bilish, milliy iftixor tuyg‘usiga ega bo‘lish, ajdodlar
merosiga hurmat bilan qarash, ona tilida ravon so‘zlasha olish, davlat ramzlariga
sadoqat, bayramlarni nishonlash, milliy an’analarni qadrlash, ekologik va ijtimoiy
mas’uliyatni his qilish kabilarda namoyon bo‘ladi. O‘zbekiston Respublikasi
Prezidenti Shavkat Mirziyoyev bu borada shunday degan:
3
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 14-fevraldagi PF–60-son Farmoni – “Yangi O‘zbekistonning
taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”. https://lex.uz/docs/5861063
7

«Yurtimizda ma’naviy-ma’rifiy ishlarning asosiy yo‘nalishi – yosh avlod
qalbida ona-Vatanga sadoqat, milliy g‘urur va tarixiy xotira tuyg‘ularini
singdirishdan iborat bo‘lishi zarur.» 4
Bu so‘zlar zamirida yoshlarning ruhiy-ma’naviy immunitetini oshirish,
ularni yot g‘oyalardan asrash va milliy g‘oya asosida tarbiyalashga bo‘lgan
yondashuv mujassam. Zero, mustahkam davlat va kuchli jamiyat zamini – bu
vatanparvar, ongli, fidoyi va ma’naviyatli yoshlar avlodidir.
Vatanparvarlik tarbiyasi ta’lim tizimining ajralmas tarkibiy qismi bo‘lib,
uning asosiy vazifasi yoshlarni milliy qadriyatlar, tarixiy xotira, va Vatanga
muhabbat bilan tarbiyalashdir. O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim
to‘g‘risida 5
«gi Qonuni va «Davlat ta’lim standarti»da ta’lim jarayonida
vatanparvarlik ruhida tarbiya muhim vazifalardan biri sifatida belgilanadi. Ushbu
hujjatlar va boshqa normativ huquqiy asoslar yosh avlodda milliy g‘urur va ona
Vatanga bo‘lgan sadoqatni shakllantirishni davlat siyosatining muhim tarkibiy
qismi sifatida ko‘rsatadi. Bugungi kunda ta’lim tizimida vatanparvarlik tarbiyasi
nafaqat milliy qadriyatlarni o‘rgatish, balki yoshlarni ijtimoiy faollikka, fuqarolik
burchini anglashga va jamiyat oldida mas’uliyatni his qilishga yo‘naltirishni
taqozo etadi. Bu jarayon quyidagi vazifalarni o‘z ichiga oladi:
1. Tarixiy xotirani shakllantirish . O‘quvchilarga ajdodlar merosini,
millatning tarixiy yo‘lini, mustaqillik kurashini, va milliy qahramonlarning hayoti
va faoliyatini o‘rgatish zarur. Bu, o‘z navbatida, o‘quvchilarni o‘z Vataniga
bo‘lgan muhabbatini mustahkamlashga yordam beradi.
2. Milliy g‘urur va iftixor tuyg‘ularini shakllantirish . O‘quvchilarga o‘z
millatini sevish, uning madaniy merosini qadrlash, Vatanining ertangi kuniga
ishonch bilan qarashni o‘rgatish muhim. Bu tuyg‘ularni shakllantirish orqali
o‘quvchilar milliy iftixorni his qilishadi, bu esa jamiyatda milliy birligini
mustahkamlaydi.
4
Prezident Sh.M. Mirziyoyev nutqidan. “Yangi O‘zbekiston yoshlari – bunyodkor avlod” mavzusidagi yig‘ilish,
2022-yil 23-iyun. https://president.uz/uz/lists/view/5343
5
O‘zbekiston Respublikasi "Ta'lim to‘g‘risida"gi Qonun. https://lex.uz/docs/2201012
8

3. Mustaqillik va taraqqiyotga hurmat . O‘zbekistonning mustaqilligi va
uning taraqqiyoti, iqtisodiy va ijtimoiy barqarorligi yosh avlodda davlatga bo‘lgan
hurmatni, unga sadoqatni tarbiyalashda muhim rol o‘ynaydi. Vatanparvarlik
tarbiyasi yoshlarni yurtning rivojlanishiga hissa qo‘shishga undaydi.
4. Xalq og‘zaki ijodi orqali yurtga muhabbatni mustahkamlash .
Maqollar, afsonalar, dostonlar va xalq taronalari o‘quvchilarda yurtga bo‘lgan
muhabbatni tabiiy va samimiy tarzda uyg‘otadi. Bu xalq ijodining qadriyatlar va
an’analarga, milliy madaniyatga bo‘lgan hurmatni shakllantirishdagi roli katta.
5. Fuqarolik ongini va mas’uliyat hissini rivojlantirish . Yoshlarda
ijtimoiy faollikni oshirish, ular o‘zining fuqarolik pozitsiyasini anglashi va jamiyat
oldidagi mas’uliyatni his qilishi kerak. Bu vatanparvarlik tarbiyasining ijtimoiy
jihatini kuchaytiradi, yoshlarni jamiyatga foydali va faollikka undaydi.
Vatanparvarlik tarbiyasi nafaqat darsliklarda, balki sinfdan tashqari
tadbirlarda ham amalga oshirilishi kerak. Bu jarayonda maktabda o‘quvchilarga
milliy qadriyatlar, xalq ijodi, shuningdek, tarixiy shaxslar va ularning ishlari
haqida hikoya qilish muhimdir. Sinfdan tashqari ishlarda milliy bayramlarni
nishonlash, adabiy va musiqiy tadbirlar tashkil etish, o‘quvchilarga Vatanga
bo‘lgan hurmatni oshirishga yordam beradi. Ayniqsa, xalq ijodi mahsulotlari –
maqollar, afsonalar, dostonlar, va taronalar orqali o‘quvchilarda milliy g‘urur
tuyg‘usini shakllantirish samarali bo‘ladi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
2022-yil 14-fevraldagi PF-60-son Farmonida yoshlar tarbiyasining muhim
yo‘nalishlaridan biri sifatida «Vatanga sadoqat, xalqimizning boy madaniyati,
tarixiy merosini chuqur anglash» orqali sog‘lom ma’naviyatni shakllantirish
masalasi ko‘rsatilgan. Ushbu Farmon ta’lim tizimida vatanparvarlik tarbiyasining
yanada muhimligini tasdiqlaydi 6
.
Pedagogik nuqtai nazardan, vatanparvarlik tarbiyasining samarali amalga
oshirilishi uchun fanlar integratsiyasi orqali, sinfdan tashqari tadbirlar va xalq ijodi
vositalari yordamida yoshlarning ruhiy va ma’naviy dunyosini boyitish zarur. Bu
6
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 14-fevraldagi PF–60-son Farmoni. https://lex.uz/docs/5861063
9

jarayon nafaqat o‘quvchilarda milliy iftixorni, balki mustahkam fuqarolik
pozitsiyasini, ijtimoiy mas’uliyat hissini shakllantirishga xizmat qiladi.
1.2. Xalq og‘zaki ijodiyotining tarbiyaviy kuchi va u orqali beriladigan
g‘oyalar
Xalq og‘zaki ijodiyoti har bir xalqning ma’naviy merosi, tarixiy xotirasi va
milliy ruhini ifodalovchi bebaho manbadir. U asrlar davomida og‘zaki ravishda
avloddan-avlodga o‘tib, nafaqat ko‘ngil ochar vosita, balki kuchli tarbiyaviy vosita
sifatida xizmat qilgan. Ayniqsa, o‘zbek xalqining og‘zaki ijodiyoti yosh avlodga
vatanparvarlik, mehnatsevarlik, halollik, jasorat, o‘zligiga sadoqat, elga xizmat
qilish kabi ezgu g‘oyalarni singdirishda muhim ahamiyat kasb etadi. O‘zbek xalq
og‘zaki ijodi asrlar davomida xalqimizning orzu-umidlari, yashash tarzi, axloqiy-
me’yorlari, dunyoqarashi va eng asosiysi — Vatani, xalqiga bo‘lgan muhabbatini
ifoda etib kelgan. U xalqning ma’naviy yodgorligidir. Ayniqsa, o‘zbek xalqining
to‘rt asosiy janrda yaratilgan og‘zaki ijod namunalarida — taronalar, dostonlar,
ertaklar va maqollarda — vatanparvarlik, xalqparvarlik, mehnatsevarlik, jasorat
kabi tarbiyaviy g‘oyalar chuqur aks etadi 7
.
Taronalar. Taronalar xalq ijodining musiqiy-poetik janri bo‘lib, xalqning
quvonch va g‘amlarini, tarixiy kechinmalarini, orzu-intilishlarini ifodalaydi.
Ayniqsa, bugungi kunda kuylanayotgan ko‘plab xalqona ruhdagi taronalar
yoshlarda Vatanga muhabbat, milliy birlik, jasorat va el-yurtga sadoqat
tuyg‘ularini uyg‘otadi. Masalan:
 «Vatanim seni sevaman» – Vatanga bo‘lgan muhabbatni ruhlantiradi.
 «O‘zbegim» – milliy iftixor, el-yurt g‘ururini ifoda etadi.
 «Yuraklar Vatanga bog‘liq» – xalq birligi, jasorat va fidoyilik g‘oyalarini
kuylaydi.
7
Abdullayeva, D. O‘zbek xalq og‘zaki ijodi. – Toshkent: O‘zbekiston Milliy Ensiklopediyasi nashriyoti, 2006.
10

Bunday taronalar nafaqat musiqiy zavq bag‘ishlaydi, balki yosh avlodga
Vatan tuyg‘usini his etish, unga xizmat qilish mas’uliyatini singdiradi.
Dostonlar. Dostonlar xalq og‘zaki ijodining epik janriga mansub bo‘lib, ular
orqaligina emas, balki butun bir xalq ruhiyatini, or-nomusini, jasoratini, tarixiy
xotirasini aks ettiradi. «Alpomish» , «Go‘ro‘g‘li» , «Ravshan» , «Avazxon» singari
dostonlar yurt himoyasida jonini fido qilgan qahramonlar haqida hikoya qiladi.
Masalan, «Alpomish» dostoni – o‘zbek xalqining eng qadimiy va mashhur
dostonlaridan bo‘lib, vatanparvarlik, oila sadoqati, el sha’nini himoya qilish,
do‘stlik va sadoqat kabi g‘oyalarni o‘z ichiga oladi. Bu kabi dostonlar yosh avlodni
jasoratga, kurashga, o‘z xalqiga xizmat qilishga ilhomlantiradi 8
.
Ertaklar. Ertaklar xalq ijodiyotining o‘ziga xos janri bo‘lib, ayniqsa bolalar
tarbiyasida muhim o‘rin tutadi. Ular orqali yaxshilik va yomonlik, mehnat va
dangasalik, sadoqat va xiyonat, shijoat va qo‘rqoqlik kabi qarama-qarshi fazilatlar
obrazlar vositasida ifoda etiladi. Tarbiyaviy ruhi kuchli ertaklar quyidagilarni o‘z
ichiga oladi:
 «Zumrad va Qimmat» – sabr, halollik, adolat g‘oyalari bilan to‘la.
 «Boy ota va g‘arib bola» – mehnatsevarlik, to‘g‘rilik ustuvor.
 «To‘rt do‘st» – do‘stlik, mehr-oqibat, jasorat haqida hikoya qiladi.
Bu ertaklar bolalarda Vatanni sevish, mehr, sabr-toqat, yaxshi bilan yomonni
ajrata olish ko‘nikmalarini shakllantiradi 9
.
Maqollar. Maqollar – xalqning ko‘p asrlik donishmandligi va tajribasining
quyuq ifodasi. Ular qisqa, lekin chuqur ma’noga ega iboralardan iborat bo‘lib,
vatanparvarlik, xalqparvarlik, mehnat, jasorat kabi ijtimoiy qadriyatlarni keng
targ‘ib qiladi. Quyidagi maqollar bunga yaqqol misol bo‘la oladi 10
:
 «Vatanga xizmat – elga xizmat.»
 «O‘z yurtida sulton bo‘lgan – begam bo‘lmas begada.»
 «El – elga qarab el bo‘ladi.»
8
Rasulova, N. Xalq og‘zaki ijodi darslari metodikasi. – Toshkent: O‘qituvchi, 2012.
9
Qodirov, M. Xalq dostonlarida vatanparvarlik g‘oyalarining ifodalanishi. – // Adabiyot va san’at jurnali, 2018, №4,
25–29-betlar.
10
Abdullayeva, S. O‘zbek xalq maqollari va ularning tarbiyaviy qiymati. – Toshkent: Fan, 2015.
11

 «Yurt suygan yigit – xalq suygan yigit.»
 «Er yurtning ko‘zgusi, yigit elning g‘ururi.»
 «Vataning bor – boysan, vatansiz – xor.»
 «El bor joyda yurak bor.»
Bu maqollar yosh avlodda Vatanga xizmat qilish, o‘z yurtiga sadoqat, xalq
bilan birga yashash, o‘zligiga hurmat bilan qarash kabi fazilatlarni shakllantiradi.
Ayniqsa, ta’lim jarayonida maqollardan maqsadli foydalanish o‘quvchilarning
nutqini boyitadi, tafakkurini kuchaytiradi va milliy ongini uyg‘otadi. O‘zbek
xalqining og‘zaki ijodiyoti janrlari – taronalar, dostonlar, ertaklar va maqollar –
yosh avlod tarbiyasida eng kuchli vositalardan biri hisoblanadi. Ular orqali
o‘quvchilar Vatanga sadoqat, xalqiga mehr, mehnatsevarlik va jasorat kabi
fazilatlarni o‘zlashtiradi. Shu bois, ta’lim-tarbiyada ushbu janrlardan samarali
foydalanish nafaqat did, balki ma’naviyatli, milliy ongli avlodni shakllantirishga
xizmat qiladi.
Xalq og‘zaki ijodi o‘zbek xalqining asrlar davomida shakllangan ma’naviy-
ma’rifiy dunyoqarashining yorqin ifodasidir. Unda xalqning orzu-umidlari,
e’tiqodlari, hayotga bo‘lgan munosabati, ayniqsa, vatanparvarlik, mehnatsevarlik,
jasorat va xalqparvarlik kabi eng muhim g‘oyalar chuqur aks etgan. Taronalar,
dostonlar, ertaklar, maqollar va afsonalarda bu tushunchalar xalq ruhiyatining
ajralmas qismi sifatida namoyon bo‘ladi 11
.
Vatan tushunchasi xalq og‘zaki ijodiyotining eng yuksak mavzularidan biri
sanaladi. Vatanni sevish, uni himoya qilish, yurt sha’nini yuksak tutish g‘oyalari
turli janrlarda muntazam uchraydi. Masalan, «Alpomish» dostonida bosh
qahramon o‘z yurtining sha’ni, oilasi va xalqining ozodligi uchun kurashadi.
Taronalarda esa Vatanni madh etish orqali bugungi avlod qalbida sadoqat va iftixor
hissi uyg‘otiladi. «O‘zbegim», «Vatanim seni sevaman» kabi taronalar bu borada
yorqin namunalardir. Shu orqali xalq Vatanni eng muqaddas ne’mat deb biladi va
yosh avlodga bu tuyg‘uni singdiradi.
11
Qodirov, M. Xalq dostonlarida vatanparvarlik g‘oyalari. – Adabiyot va san’at jurnali, 2018, №4.
12

Xalq tushunchasi xalq ijodining asosiy markazida turadi. Har bir obraz, har
bir syujet xalq hayoti, orzulari, e’tiqodlari bilan bog‘liq. Doston va ertaklarda
ko‘pincha xalq manfaatlari uchun kurashayotgan qahramonlar obrazini uchratamiz.
Bu orqali yoshlarda fuqarolik burchini anglash, xalq xizmatiga intilish g‘oyalari
shakllanadi. «El uchun o‘lgan – mangu yashar» degan mazmunga ega obrazlar
orqali xalq ongida jamiyatga sadoqat, el-yurtga xizmat qilish tushunchalari
o‘rnashgan.
Mehnat tushunchasi xalq og‘zaki ijodiyotida eng qadimiy va muhim
g‘oyalardan biridir. Ertaklarda dangasa va mehnatsevar obrazlar qarama-qarshi
qo‘yiladi. Har doim mehnatkash qahramon yutuqqa erishadi, dangasa esa
jazolanadi. Bu yosh avlodga mehnatsevarlik, tirishqoqlik, sabr-toqat, halollik kabi
fazilatlarni targ‘ib qiladi. Maqollar orasida «Mehnat qilgan to‘yar, erinchoq och
qolur», «Er yotar – mehnat bilan», «Kim mehnat qilsa, rohat topar» kabi hikmatlar
mehnatning qadri haqida o‘z aksini topgan 12
.
Jasorat xalq qahramonlarining asosiy fazilatlaridan biridir. «Go‘ro‘g‘li»,
«Ravshan», «Avazxon» kabi dostonlarda jasorat, yurt himoyasi, adolat uchun
kurashish asosiy motiv sifatida ko‘rsatiladi. Bu qahramonlar orqali xalq o‘z
idealini yaratgan – shijoatli, vatanparvar, qo‘rqmas va adolatparvar inson. Yosh
avlod bu obrazlar orqali o‘zida mardlik, jasorat, Vatanga sadoqat, xalq manfaatini
o‘z manfaatidan ustun qo‘yish kabi tuyg‘ularni rivojlantiradi. Xalq og‘zaki ijodi
o‘z tabiatiga ko‘ra og‘zaki, ammo doimo xalq qalbida yashab kelgan, har bir avlod
ongiga bevosita ta’sir etgan kuchli tarbiya vositasidir. U nafaqat o‘tmishni eslatadi,
balki bugungi kun va kelajak uchun ham mustahkam axloqiy-ma’naviy zamin
yaratadi. Shuning uchun bu janrlarning har birida aks etgan tushunchalar yosh
avlodning ongini shakllantirishda, ma’naviy immunitetini kuchaytirishda, o‘zligini
anglashida katta ahamiyat kasb etadi 13
.
12
O‘zbekiston xalq maqollari to‘plami. – Toshkent: Fan, 2015.
13
Rasulova, N. Xalq og‘zaki ijodi darslari metodikasi. – Toshkent: O‘qituvchi, 2012.
13

II-BOB. O‘ZBEK XALQ TARONALARI ASOSIDA
O‘QUVCHILARDA VATANPARVARLIK TUYG‘USINI
SHAKLLANTIRISH TAJRIBALARI
2.1. O‘zbek xalq taronalari mazmunida aks etgan vatanparvarlik g‘oyalari
O‘zbek xalq taronalari xalqning asrlar davomida shakllangan ruhiy-ma’naviy
olamini, milliy o‘zligiga xos qadriyatlar, orzu-umidlar, dard-u armonlar, ayniqsa,
Vatanga bo‘lgan muhabbatni ifodalovchi muhim badiiy ifoda vositasidir. Tarona –
bu xalqning yuragidan joy olgan, kuy va she’r uyg‘unligi orqali hayot falsafasini,
tarixiy xotirasini, o‘zligiga bo‘lgan g‘ururini aks ettiruvchi janrdir. Ayniqsa,
mustaqillikdan so‘ng yaratilgan va xalq orasida mashhur bo‘lgan taronalarda
vatanparvarlik g‘oyasi kuchli va dolzarb ahamiyat kasb etadi.
Vatanga muhabbat va sadoqat g‘oyalari – o‘zbek xalq taronalari asosida
tahlil. O‘zbek xalq taronalari, ayniqsa mustaqillik yillarida yaratilgan milliy-
estrada yo‘nalishidagi qo‘shiqlar Vatanga muhabbat, yurtga sadoqat, xalqga
fidoyilik kabi g‘oyalarni keng yoritadi. Ushbu g‘oyalar xalq ongida Vatan
tushunchasini aziz, muqaddas, ona kabi mehrli va g‘ururli tasavvurga aylantiradi.
1. «Vatanim seni sevaman» taronasi (matn: Iqbol Mirzo, musiqa: Farruh
Zokirov). Bu qo‘shiqda Vatan obrazining go‘zalligi bilan birga u bilan inson
o‘rtasidagi kuchli, hissiy va ichki bog‘liqlik tasvirlanadi:
«Tog‘laring qomatim, daryolaring jonim,
Men seni ko‘ksimda yuragim deb bilaman.»
Bu satrlar Vatanni inson tanasining ajralmas qismi sifatida tasvirlaydi. Tog‘ va
daryo – yurtning tabiat timsollari bo‘lsa-da, ular «qomat» va «jon» sifatida
14

keltiriladi. Bu esa Vatanni jon kabi sevish, uning go‘zalligini o‘zining bir qismi
deb his qilishni anglatadi.
2. «Sen bahorimsan, jon O‘zbekiston» (matn: Shukur Xolmirzaev). Bu
taronada Vatan obraziga bahor timsoli orqali shoirona va hayotbaxsh tus beriladi:
«Ko‘nglimda shodlik sen bilan,
Yomg‘irlaring – beg‘ubor.
Yashnatasan yuragimni,
Sen bahorimsan, O‘zbekiston!»
Bu misralarda O‘zbekiston timsoli nafaqat ona yoki zamin, balki bahor –
hayot, yashnash, kelajak degan ma’nolarda ham ifodalangan. Shunday obrazlar
orqali yoshlar ongida Vatan hayot manbai sifatida shakllantiriladi.
3. «O‘zbekiston – mehring quyosh» (matn: Halima Xudoyberdiyeva). Bu
qo‘shiqda Vatan quyoshga qiyoslanadi. Quyosh qanday insonlar hayot manbaiga
aylansa, Vatan ham shunday muqaddas va yorituvchi kuch sifatida tasvirlanadi:
«Mehringdan yorishar yurak,
Izzating – ko‘nglimda quyosh.»
Bu yerda «mehringdan yorishar yurak» iborasi Vatanning inson qalbiga
ta’sirini ko‘rsatadi – yurakni yoritish, unga nur berish, ezgulik ulashish. Bu sadoqat
g‘oyasining poetik ifodasidir.
4. «Mening yurtim» (Iroda Dilroz). Qo‘shiqda ona yurtning muhabbatga
to‘la, tinch, nurafshon, baxtli timsoli chiziladi. Bu taronada sadoqat va iftixor
tuyg‘usi quyidagi tarzda aks etadi:
«Mening yurtim – go‘zal diyor,
Kelajakka yo‘l ochgan nurli bahor.»
Qo‘shiqda Vatan insonning kelajagini belgilovchi, unga yo‘l ko‘rsatuvchi
mehribon timsol sifatida ifodalangan. Vatan hayotga yo‘l ko‘rsatuvchi, harakatga
undovchi qudrat sifatida e’tirof etiladi 14
.
Elga xizmat, milliy birlik va fidoyilik g‘oyalari – o‘zbek taronalari asosida
tahliliy sharh. O‘zbek xalqining og‘zaki ijodi va zamonaviy taronalari har doim
14
Qo‘shiq matnlari va tahlillari – O‘zbekiston teleradiokompaniyasi musiqiy arxivi, https://uzmtrk.uz
15

ijtimoiy ahamiyatga ega g‘oyalarni o‘zida mujassam etgan. Ayniqsa, xalqga
xizmat qilish, milliy birlik, fidoyilik, jamiyat oldidagi burch kabi tushunchalar
taronalarning asosiy g‘oyaviy yo‘nalishlaridan biri sifatida ajralib turadi. Ushbu
g‘oyalar yosh avlod ongiga vatanparvarlik, fuqarolik mas’uliyati, o‘z xalqini tanish
va ardoqlash tuyg‘ularini singdiradi.
1. «El-yurt xizmatida» qo‘shig‘i (matn: Usmon Azim, musiqa: Anvar
Ergashev). Bu qo‘shiq xalq xizmatida bo‘lish g‘oyasini eng yuqori darajada
targ‘ib etuvchi asarlardan biridir. Asarda inson uchun eng oliy qadriyat – o‘z
yurtiga xizmat qilish ekani ta’kidlanadi:
«Jon fido elimga, yurtimga har on,
Ulug‘ Vatanimdan faxr etaman.»
Bu satrlarda «jon fido» ifodasi orqali insonning yurt yo‘lida hech narsani
ayamaydigan, o‘z hayotini ham bag‘ishlashga tayyor bo‘lgan darajadagi fidoyiligi
ko‘rsatilgan. Bu nafaqat shoirona ifoda, balki yoshlar ongiga singdirilishi lozim
bo‘lgan vatanparvarlik kodeksi hamdir.
2. «Vatan fidoyilari» taronasi. Mazkur qo‘shiqda fidokor insonlar – ya’ni
Vatan, xalq, mustaqillik yo‘lida mehnat qilayotgan, xizmat qilayotgan insonlar
ulug‘lanadi. Ular shunchaki xizmat qiluvchilar emas, balki xalq baxti uchun o‘zini
fido etgan qahramonlardir:
«O‘zbekiston degan nomni yuksaltirgan yigitlar,
Yurtim bayrog‘ini baland tutgan fidoyilar!»
Bu misralarda «fidoyilar» so‘zi bilan milliy ruhda tarbiyalangan, Vatan
manfaatini o‘z shaxsiy manfaatlaridan ustun qo‘ygan yoshlar nazarda tutiladi. Bu
obrazlar orqali yoshlarda ijtimoiy faollik va mas’uliyat tuyg‘usi shakllantiriladi.
3. «Ona O‘zbekiston» (mumtoz va estrada aralash). Qo‘shiqda Vatan
obraziga ona timsolida murojaat qilinadi. Insonning o‘z onasiga bo‘lgan muhabbati
qanday bo‘lsa, yurtga nisbatan ham shunday sadoqat bo‘lishi lozimligi uqtiriladi:
«Ona O‘zbekiston, mehribon yuragim,
Sening uchun yashayman, Vatanim, diyorim.»
16

Bu misralarda Vatanga xizmat qilish – oddiy xizmat emas, hayot tarziga
aylangan ulug‘ burch sifatida talqin etiladi. Yurt sadoqati va ona yurt uchun
fidoyilik milliy g‘oya darajasida yoritilgan.
4. «Bir Vatan, bir xalq, bir yurak» (birlikka bag‘ishlangan motivatsion
qo‘shiq). Bu tarona o‘zbek xalqining birligi, mustahkam birdamligi, yurt atrofida
birlashgan qalblar timsoli orqali milliy birlik g‘oyasini yuksak darajada ifodalaydi:
«Bir Vatan, bir xalq, bir yurak,
Taqdirimiz bir – yagona izzat!»
Bu satrlar O‘zbekiston fuqarolarining tilidan, millatidan qat’i nazar, bir
Vatanda yashayotgani, bir yurakdek urishi zarurligi haqida da’vatdir. Bu esa
ijtimoiy hamjihatlikni mustahkamlashga xizmat qiladi 15
.
Tarixiy xotira – milliy ong va o‘zlikning asosi. Tarixiy xotira har bir
xalqning o‘zini anglashida, milliy g‘urur va iftixor tuyg‘ularini shakllantirishda
eng muhim omillardan biridir. O‘zbek taronalarida ham bu g‘oya katta badiiy
yuksaklikda ifodalanadi. Taronalar orqali yoshlarga:
 Ajdodlar jasorati va merosi,
 Mustaqillik sari bosib o‘tilgan yo‘l,
 Milliy qadriyatlar va tarixiy haqiqatlar kabi tushunchalar musiqiy tilda
ta’sirchan yetkaziladi.
1. «Buyuk ajdodlar ruhi bilan» taronasi. Bu tarona ajdodlarning merosini
davom ettirish, ular bilan ruhiy bog‘liqlikda yashash, ajdodga sadoqat kabi ruhiy-
axloqiy g‘oyalarni ilgari suradi:
«Bobomdek men ham yuraman yo‘lda,
Yurtimni sevib, yurtim deb yashayman.»
Bu satrlar nafaqat tarixiy o‘tmishni eslatadi, balki har bir yosh o‘zini milliy
ildizga bog‘langan shaxs sifatida anglashiga turtki beradi. «Bobomdek» so‘zi
orqali tarixiy xotira shaxsiy tajriba sifatida qabul qilinadi, ya’ni o‘tmish – hozirgi
hayot bilan uzviy bog‘liqdir.
15
Qo‘shiq matnlari va tahlillari – O‘zbekiston teleradiokompaniyasi musiqiy arxivi, https://uzmtrk.uz
17

2. «Shohnoma yurtim» taronasi. Shohnoma – qadimiy shoirlik an’anasi va
xalq qahramonlari haqidagi dostonlar ramzi bo‘lib, bu taronada o‘zbek xalqining
qadimiy va boy tarixini ulug‘lash asosiy g‘oya sifatida ilgari suriladi:
«Shohnomadek yurtim, dostonlaring bor,
Ajdodlar yurti bu, sarchashmang iftixor!»
Bu kabi misralarda tarixiy dostonlar – xalq tafakkurining timsoli, yurt tarixi esa
faxr va g‘urur manbai sifatida tasvirlanadi. Tarona milliy o‘zlikni anglash va
qadim tarixdan faxrlanish g‘oyasini jonli musiqa orqali tarannum etadi.
3. «Tarixga to‘la yuragim» taronasi. Bu tarona har bir fuqaroning yuragida
yurt o‘tmishi, ajdodlar jasorati yashashini ifoda etadi. Bu orqali shaxsiy va
umumxalq tarixining bog‘liqligi yoritiladi:
«Tarixga to‘la yuragim, har urishida doston bor,
Bu yurakda ajdod izlari, har zarracha g‘ururim bor.»
Yurak – tuyg‘ular markazi, bu yerda tarix saqlanishi tasviri orqali tarix – tirik,
yurakda yashovchi ongli xotira sifatida ko‘rsatiladi. Bu g‘oya yosh avlodda o‘z
o‘tmishidan ilhomlanish, uni anglash, undan saboq olish ruhini uyg‘otadi.
Taronalarning badiiy vositalar orqali berilgan asosiy ma’nolari
Tarona nomi Asosiy g‘oya Badiiy vosita
«Buyuk ajdodlar ruhi
bilan» Ajdodlar yo‘lidan yurish, milliy
merosga hurmat Ajdod timsoli, ruhiy
meros
«Shohnoma yurtim» Milliy tarix va dostonlarga
sadoqat Shohnoma – ramziy
yurt tasviri
«Tarixga to‘la
yuragim» Har bir yurakda tarixiy xotira
yashaydi Yurak – tarixiy xotira
markazi
Taronalarda yurt go‘zalligi obrazlari. Yurt go‘zalligi o‘zbek taronalari
matnida nafaqat tabiatning jozibasi sifatida, balki ona Vatanga bo‘lgan mehr-
muhabbat, ruhiy yaqinlik, milliy g‘urur ramzi sifatida aks etadi. Taronalarda:
 Tog‘lar, daryolar, bog‘-rog‘lar – yurtning jismoniy ko‘rinishi;
 Quyosh, bahor, tong – umid, yorug‘lik, tinchlik ramzlari;
18

 Gullar, barglar, qushlar – go‘zallik, quvonch va erkinlik timsoli sifatida
ishlatiladi.
Bu obrazlar orqali musiqiy asar nafaqat eshitiladi, balki tasavvurda ko‘z
oldimizda jonlanadi, qalbda yurt sevgisini uyg‘otadi.
Tarona tahlillari:
1. «Sen bahorimsan, jon O‘zbekiston». Ushbu tarona O‘zbekistonni
bahorga qiyoslash orqali hayotbaxshlik, yangilanish, poklik va go‘zallik timsoli
sifatida tasvirlaydi:
«Tog‘laringda ohang bor,
Ko‘zlaringda nurim bor.
Sen bahorimsan, jon O‘zbekiston!»
Bu misralarda, Tog‘ – kuch va go‘zallik manbai, musiqa – ruhiy uyg‘onish
ifodasidir. Ko‘z – yurak oynasi, «nurim bor» iborasi orqali yurt bilan shaxsiy
uyg‘unlik, yurakdagi porloqlik tasvirlanadi. Bu obrazlar orqali inson yuragi bilan
yurt tabiati o‘rtasida nozik tuyg‘ular bog‘lanadi.
2. «O‘zbekiston bahorim». Bu qo‘shiqda O‘zbekiston bahor fasliga
o‘xshatilib, yurt go‘zalligi jonli va shoirona tarzda ifodalangan. Bahor – bu
yangilanish va yashnash fasli, va shu jihatdan O‘zbekiston tasviri hayotga
muhabbat timsoliga aylanadi:
«Bahorning nafasi yuragimda,
Har tongingda porlaydi umid.»
Bu yerda, Bahor nafasi – Vatan sevgisi, Tong – yangi kun, istiqbol, orzular
timsolidir. Qo‘shiqda yurt tabiatining go‘zalligi – xalq qalbining nozik
tarannumidir.
3. «Yurtim – bog‘u gullarim». Bu taronada yurt – bog‘u gullarga
qiyoslanib, u orqali go‘zallik, osoyishtalik, baraka tushunchalari ifodalanadi:
«Gullar ochilgan dalalaringda,
Baraka yog‘ilgan oq so‘qmoqlarda.»
19

Bu satrlarda, Gullar – quvonch va shodlik, Baraka – mo‘l-ko‘llik va tinch
hayot timsolidir. Oq so‘qmoq (oq yo‘l) esa xalqning orzu-istaklarini ifodalovchi
badiiy obrazdir 16
.
Estetik vositalar va ularning ma’naviy yuklamasi
Obraz Ramziy ma’no Ta’siri
Tog‘ Quvvat, ruhiy barqarorlik Mustahkam yurtga bo‘lgan ishonch
Bahor Yangilanish, poklik, hayot Umid va quvonch hissini uyg‘otadi
Quyosh Yorug‘lik, tinchlik, hayot
manbai Yurt timsoli sifatida iliqlikni
ifodalaydi
Gullar Go‘zallik, nafislik Yurtga mehr-muhabbat, quvonch
ifodasi
So‘qmo
q Yashash yo‘li, taqdir, xalqning
yo‘li Ruhiy-axloqiy yo‘lga ishora qiladi
O‘zbek taronalari yoshlar tarbiyasida samarali vosita sifatida keng
qo‘llaniladi. Tarona matnlari orqali Vatanga sadoqat, mehnatsevarlik, insoniylik,
g‘urur, jasorat kabi insoniy fazilatlar singdiriladi. Taronalar nafaqat o‘g‘il-qizlarga
Vatan sevgisini, balki milliy qadriyatlarni anglashni ham o‘rgatadi. Ayniqsa, yosh
avlodni tarbiyalashda quyidagi taronalar muhim rol o‘ynaydi: «Kelajagim –
Vatanim», «Mening yurtim», «Baxtim Vatan». Bu qo‘shiqlar bolalar va
o‘smirlarning ongida Vatan degan muqaddas tushunchaning ildiz otishiga yordam
beradi. Ular nafaqat Vatanni sevishni, balki uni asrab-avaylash va unga sadoqatli
bo‘lishni ham targ‘ib qiladi. Tarona matnlaridagi g‘oyalar, musiqaning jonli
ifodasi orqali yoshlar vatanparvarlik ruhida tarbiyalanadi. O‘zlikni anglash
taronalar yordamida yoshlar o‘zlarining milliy kimligini anglaydi, tarixiy
ildizlarini bilishadi. Moral va axloqiy tarbiya – yoshlarni xalqimizning
mehnatsevarligi, jasorati, va g‘ururi haqida o‘rgatadi. Vatanparvarlik taronalar
orqali yoshlar Vatanini sevishni, unga sadoqatni, yurt oldidagi burchini his qilishni
16
Qo‘shiq matnlari va tahlillari – O‘zbekiston teleradiokompaniyasi musiqiy arxivi, https://uzmtrk.uz
20

o‘rganadi. Vatan haqidagi taronalar yoshlarni birlashishga, milliy birlikni
kuchaytirishga va kelajakda o‘z Vataniga xizmat qilishga undaydi 17
.
Taronalarning kuchli ta’sir o‘tkazuvchi vositasi – bu musiqa va so‘z
uyg‘unligi. Vatanparvarlik g‘oyalari musiqa orqali nafaqat mantiqiy, balki
emosional tarzda tinglovchiga yetkaziladi. Musiqaning xarakteri, ritmi, ohanglari
va so‘zlarning ma’nosi birgalikda yurakdan yurakka ta’sir qiladi. Bu taronalarni
tinglaganda yoshlar nafaqat so‘zlarning mazmunini, balki musiqaning hissiy
ta’sirini ham sezadilar, bu esa Vatan haqidagi g‘oyalar va tuyg‘ularni chuqurroq
qabul qilishlariga olib keladi. Musiqaning ta’sir kuchi emotsional ta’sir yaratadi.
Taronalar musiqaning kuchli ta’siri bilan, nafaqat xotiralar, balki his-tuyg‘ularni
ham uyg‘otadi. Ta’sirchanlik – Vatanparvarlik taronalari o‘smirlarni nafaqat
hissiy, balki ma’naviy jihatdan ham tarbiyalaydi. O‘zbekistonning go‘zal tabiatini,
tarixini va xalqining aziz qadriyatlarini qo‘shiq orqali o‘rgatadi. O‘zbek taronalari
nafaqat san’at asari sifatida, balki tarbiya vositasi sifatida ham muhim ahamiyatga
ega. Taronalar orqali yoshlar Vatan sevgisini, milliy qadriyatlarni,
mehnatsevarlikni, jasoratni va fidoyilikni o‘rganadi. Musiqa va so‘zning uyg‘unligi
esa, bu g‘oyalarni emotsional tarzda qabul qilish imkoniyatini yaratadi va
Vatanparvarlik ruhini kuchaytiradi 18
.
17
Dilmurod S. Tarona orqali tarbiya: vatanparvarlik va musiqiy madaniyat, Ma’naviy hayot, 2021, №4.
18
“Milliy estrada taronalari antologiyasi” (2020–2023-yillar), O‘zR Madaniyat vazirligi nashriyoti.
21

2.2. Xalq taronalaridan foydalanib dars va tadbirlarda vatanparvarlik
tuyg‘usini shakllantirish usullari
Dars jarayonida taronalarni integratsiyalash va maktabdagi vatanparvarlik
tadbirlarida ularning ijodiy qo‘llanilishi, o‘quvchilarda Vatanparvarlik tuyg‘usini
shakllantirishda muhim rol o‘ynaydi. Taronalar, milliy g‘oyalar va qadriyatlarni
yosh avlodga yetkazishda, ta’lim tizimining muhim vositalaridan biri sifatida
ishlatiladi. Ushbu jarayonni kengroq tahlil qilish uchun, taronalarni turli fanlarda
qanday qo‘llanilishi, ularning ta’siri va ta’limda integratsiyalashuv imkoniyatlarini
ko‘rib chiqamiz.
1. Dars jarayonida taronalarni integratsiyalash. Darslar davomida xalq
taronalarini integratsiyalash, bir necha fanlar o‘rtasida bog‘lanishlar yaratish orqali
Vatanparvarlik tuyg‘usini rivojlantirishning samarali yo‘lidir. Tarona matnlari ona
tili, musiqa, tarix va adabiyot darslarida o‘quvchilarga milliy qadriyatlar, tarixiy
xotira va Vatan muhabbati haqida chuqurroq tushuncha beradi.
 Ona tili darslarida . Tarona matnlari, tilni o‘rgatishda, so‘z san’ati va
adabiyotning estetik xususiyatlarini o‘rganishda qo‘llaniladi. Xalq taronalari orqali
o‘quvchilarni ona tili va madaniyatga bo‘lgan muhabbatga yo‘naltirish mumkin.
Misol uchun, «O‘zbekiston bahorim» yoki «Sen bahorimsan, jon O‘zbekiston»
kabi taronalarda, she’riy ifodalar va poetik tasvirlar orqali Vatanni sevish, unga
sadoqat bilan yashash tuyg‘usi singdiriladi. Bu orqali o‘quvchilarga ona tilining
go‘zalligini va uning xalq ruhini qanday aks ettirganini tushuntirish mumkin.
 Musiqa darslarida . Musiqa fanida, xalq taronalarini ijro qilish, musiqiy
tuyg‘ularni ifodalashda o‘quvchilarga yordam beradi. «Vatanim seni sevaman»
kabi taronalarni o‘rganish, musiqiy estetikani singdirish va Vatanparvarlik ruhini
kuchaytirish imkonini yaratadi. Musiqa va so‘zning uyg‘unligi orqali o‘quvchilar,
taronalarni to‘g‘ri ijro etish, musiqaning ritmik va melodik tuzilmasini o‘rganish
22

orqali musiqiy didni shakllantirish bilan birga, Vatan muhabbatini ham chuqurroq
his qilishadi.
 Tarix darslarida . Tarix fanida xalq taronalari, millatning buyuk yo‘li,
ajdodlarning jasorati, va mustaqillikka erishishdagi qiyinchiliklarni tushuntirishda
ishlatiladi. Misol uchun, «Buyuk ajdodlar ruhi bilan» yoki «Shohnoma yurtim»
kabi taronalar, o‘quvchilarga xalqning tarixi, ajdodlarining qahramonliklari va
mustaqillik yo‘lidagi fidoyiliklarini tushuntirishda samarali vosita bo‘ladi. Tarona
orqali o‘quvchilar, o‘z tarixiga bo‘lgan hurmatini, milliy o‘zligini anglashni va
ajdodlarining merosini qadrlashni o‘rganadilar 19
.
2. Maktabdagi vatanparvarlik tadbirlarida taronalar . Maktabdagi
vatanparvarlik tadbirlari o‘quvchilarda Vataniga bo‘lgan muhabbat, sadoqat va
milliy qadriyatlarni shakllantirishda katta ahamiyatga ega. Xalq taronalari bu
tadbirlarda asosiy vosita sifatida ishlatiladi. Ular nafaqat musiqiy estetikani
rivojlantirishga yordam beradi, balki o‘quvchilarni Vatanparvarlik g‘oyalari bilan
tanishtiradi va ularni o‘z tarixiga, madaniyatiga bo‘lgan hurmatini oshiradi. Quyida
maktabdagi vatanparvarlik tadbirlarida xalq taronalarining qo‘llanilishi haqida
yanada batafsil ma'lumot beramiz. Maktabdagi bayramlar va tadbirlarda, ayniqsa,
mustaqillik bayrami, Vatan himoyachilari kuni, Xalqaro bolalar kuni kabi
tadbirlarda xalq taronalari o‘quvchilarni Vataniga bo‘lgan sevgisini kuchaytirish,
Vatanparvarlik ruhini targ‘ib qilishda muhim vositadir. Xalq taronalari, ayniqsa,
mustaqillik va Vatan himoyachilari kabi bayramlarda nafaqat o‘quvchilarda milliy
qadriyatlarni shakllantirish, balki ularga o‘zlarining tarixiy yutuqlari, ajdodlarining
fidoyiligi va mustaqillik uchun kurashganligi haqida tushuncha berish imkonini
yaratadi.
 Vatanparvarlik ruhini oshirish . Mustaqillik bayrami kabi tadbirlarda,
o‘quvchilar tomonidan ijro etiladigan xalq taronalari, milliy azamatlik va
Vatanparvarlikni mustahkamlashda muhim rol o‘ynaydi. Tarona matnlari orqali
Vatan uchun kurashish, mustaqillikni qadrlash va uning ahamiyatini o‘rgatish
19
Qodirov X. O‘zbekiston Respublikasida tarbiya va ma’naviyatning rivojlanishi. O‘zbekiston Milliy
Ensiklopediyasi, 2020. 250 bet.
23

o‘quvchilarda chuqur his-tuyg‘ularni uyg‘otadi. Masalan, «Ulug‘ Vatanimdan faxr
etaman» kabi satrlar o‘quvchilarni o‘z Vatani, uning tarixi va yutuqlari bilan
faxrlanishga undaydi.
 Ajdodlarimizni yodga olish . Xalq taronalari, tariximizni va
ajdodlarimizning qahramonliklarini yodga olishda ham muhim vositadir. Tarona
orqali o‘quvchilarni ajdodlarning fidoyiligi, yurt uchun kurashganliklari haqida
bilgilash va ularni ulug‘lash o‘quvchilarni milliy g‘urur va faxr hissi bilan
to‘ldiradi 20
.
3. Taronalarni teatr shaklida ijro etish . Tarona matnlari va xalq
ertaklarini teatr shaklida ijro etish, o‘quvchilarga milliy qadriyatlarni yanada
chuqurroq tushunishga yordam beradi. Tarona matnlari asosida o‘quvchilarni
teatrga jalb qilish, ularni Vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda muhim vosita
hisoblanadi. Teatr ijrosi, nafaqat musiqiy va so‘z san’ati, balki dramatik va vizual
san’atni birlashtiradi.
 Milliy qahramonlar obrazlari . «Alpomish», «Go‘ro‘g‘li» kabi xalq
qahramonlari obrazlari orqali o‘quvchilarga milliy tarix, urushlar va mustaqillik
kurashlari haqida ko‘proq ma’lumot berish mumkin. Ushbu qahramonlar o‘z
yurtining himoyachilari sifatida ko‘rsatiladi va o‘quvchilarga Vatan uchun
kurashish, fidoyilikni anglashni o‘rgatadi. Tarona matnlarining teatr shaklida ijro
etilishi o‘quvchilarda tarixga, ajdodlarga bo‘lgan hurmatni kuchaytiradi.
 Dramatik elementlar . Tarona matnlarini teatr shaklida ijro etishda
dramatik elementlar qo‘llanilishi o‘quvchilarga Vatanparvarlik tuyg‘usini yanada
kuchaytiradi. Musiqa va dramatik san’at uyg‘unligi o‘quvchilarda emotsional ta’sir
qoldiradi. Bu usul, ayniqsa, yosh o‘quvchilarda Vatanparvarlik, sadoqat va tarixiy
xotirani shakllantirishda samarali bo‘ladi 21
.
4. Vatanparvarlik viktoralari va musiqiy musobaqalar. Tarona matnlari
orqali o‘quvchilarni vatanparvarlik viktoralari va musiqiy musobaqalariga jalb
qilish, ularni faol ravishda Vatanparvarlik tuyg‘usini shakllantirishga undaydi. Bu
20
Raximov Sh. Musiqa va san’at orqali vatanparvarlik tarbiyasi. Musiqa Nashriyoti, 2018. 180 bet.
21
Akramov A. Xalq taronalari va ularning yoshlar tarbiyasidagi o‘rni. O‘zbekiston Respublikasi Ta’lim Vazirligi,
2017. 210 bet.
24

kabi tadbirlar, o‘quvchilarga nafaqat musiqa san’ati, balki milliy qadriyatlarni ham
o‘rganish imkonini yaratadi.
 Viktoralarda ishtirok etish . Vatanparvarlik viktoralari, o‘quvchilarga
tarix, madaniyat va milliy qadriyatlar haqida ko‘proq ma’lumot olish imkonini
beradi. Tarona matnlari bo‘yicha o‘quvchilar tomonidan berilgan savollarga javob
berish, Vatan haqida bilimlarni mustahkamlashga yordam beradi. Bu tadbirlar
orqali, o‘quvchilar o‘z Vataniga bo‘lgan muhabbatlarini yanada
mustahkamlashadi.
 Musiqiy musobaqalar . Xalq taronalari musiqiy musobaqalarda ham
ishtirok etiladi. Bu musobaqalar, o‘quvchilarda milliy musiqaga bo‘lgan qiziqish
va hurmatni shakllantiradi. Musiqa va vokal ijroida ishtirok etish orqali
o‘quvchilar, taronalarni nafaqat ijro etish, balki ularning ma’nosini va tarixini ham
o‘rganadilar.
 Musiqa va san’atning uyg‘unligi . Tarona matnlari va musiqaning
uyg‘unligi o‘quvchilarni nafaqat musiqa va san’atni, balki Vatanparvarlikni ham
o‘rganishga undaydi. Musiqa va san’atning estetik jihatlari, o‘quvchilarda chuqur
hissiy ta’sir qoldiradi, ularni Vatanparvarlik g‘oyalari bilan birlashtiradi 22
.
Xalq taronalari maktabdagi vatanparvarlik tadbirlarida milliy qadriyatlar va
Vatan muhabbatini o‘quvchilarga etkazishda samarali vosita hisoblanadi.
Taronalar orqali o‘quvchilar nafaqat musiqa va san’atni, balki Vatanparvarlikni
ham o‘rganadilar. Bayramlar, teatr, viktoralarda taronalarni ijro etish orqali
o‘quvchilarni milliy tarix, qadriyatlar va ajdodlar merosini qadrlashga undash
mumkin. Taronalar yordamida o‘quvchilar o‘z Vataniga bo‘lgan muhabbatni
kuchaytirib, uni himoya qilish va ulug‘lash tuyg‘usini shakllantiradilar. O‘zbek
taronalari nafaqat san’at asari sifatida, balki tarbiya vositasi sifatida ham muhim
ahamiyatga ega. Taronalar orqali yoshlar Vatan sevgisini, milliy qadriyatlarni,
mehnatsevarlikni, jasoratni va fidoyilikni o‘rganadi. Musiqa va so‘zning uyg‘unligi
esa, bu g‘oyalarni emotsional tarzda qabul qilish imkoniyatini yaratadi va
Vatanparvarlik ruhini kuchaytiradi.
22
G‘aybullaev B. Maktabda milliy qadriyatlar va Vatanparvarlik tarbiyasi. Navruz Press, 2021. 150 bet.
25

XULOSA
O‘zbek xalq taronalari, nafaqat musiqiy boylikni, balki milliy g‘urur, tarixiy
xotira va Vatanparvarlikni shakllantirishda ham muhim rol o‘ynaydi. Ularning
tarbiyaviy ahamiyati shundaki, ular yoshlarni nafaqat Vatanining tarixi va
madaniyati bilan tanishtiradi, balki ularni Vatanga bo‘lgan sadoqat, sevgiga va
milliy qadriyatlarni hurmat qilishga o‘rgatadi. Tarona orqali Vatanparvarlik
ruhining shakllanishi, o‘quvchilarni nafaqat o‘zaro hamkorlikka, balki xalqiga
xizmat qilishga, milliy birligini mustahkamlashga ham undaydi. Dars jarayonida,
taronalarni integratsiyalash, ularni musiqa, ona tili, tarix fanlari bilan bog‘lab
o‘qitish o‘quvchilarning o‘z Vataniga bo‘lgan muhabbatini kuchaytiradi. Bu esa,
yosh avlodning nafaqat bilim olishiga, balki ular uchun mustahkam ma’naviy
poydevor yaratishga yordam beradi. Taronalar o‘quvchilarga to‘g‘ri dunyoqarash
va fikrlashni o‘rgatish bilan birga, milliy qadriyatlar, tarixiy xotira va
Vatanparvarlikni targ‘ib qilishda muhim vosita bo‘lib xizmat qiladi. Taronalar,
tarixiy, madaniy va ma’naviy merosni yangi avlodga yetkazishda, o‘quvchilarning
bu merosga bo‘lgan qiziqishini kuchaytiradi.
Maktabda o‘tkaziladigan vatanparvarlik tadbirlari ham bu jarayonning
ajralmas qismi hisoblanadi. Mustaqillik bayrami, Vatan himoyachilari kuni kabi
tadbirlarda xalq taronalarini ijro etish, o‘quvchilarga yurtning yutuqlari, tarixiy
muvaffaqiyatlari va xalqning fidoyiligi haqida chuqurroq tushuncha beradi.
Taronalar orqali o‘quvchilar nafaqat musiqa, balki yurtining qadriyatlari va uning
o‘ziga xosligini ham anglashadi. Misol uchun, «Ulug‘ Vatanimdan faxr etaman»
kabi qo‘shiqlar, yoshlarni o‘z Vatanini himoya qilishga, uning mustaqilligi uchun
kurashishga undaydi. Taronalar, bu g‘oyalarni o‘quvchilarga samarali ravishda
yetkazishda katta ta’sir ko‘rsatadi. Tarona matnlarida Vatan timsoli ona zamin,
tabiat, o‘zlik kabi tasvirlar orqali ifodalangan. Bu esa, o‘quvchilarni ona zamin
bilan ruhiy bog‘liqlikka, tabiatning go‘zalligi va uning ahamiyatiga yanada
26

chuqurroq qarashga o‘rgatadi. Xalq taronalari orqali, yoshlar o‘z Vataniga nisbatan
hech qachon susaymasdan, doimiy ravishda sevgi, g‘urur va sadoqat bilan
yondashishni o‘rganadilar. Taronalarning teatr shaklida ijro etilishi ham juda
samarali usul hisoblanadi. O‘quvchilarni teatrga jalb qilish, tarona matnlari asosida
milliy qadriyatlarni jonli ravishda ifodalash imkonini beradi. Ayniqsa, «Alpomish»
yoki «Go‘ro‘g‘li» kabi xalq qahramonlari obrazlari orqali o‘quvchilarni tarixiy
voqealar bilan tanishtirish, ularning Vatanparvarlik g‘oyasini kuchaytirishning eng
samarali usulidir. Bu tarzda, yoshlar milliy merosni jonli ravishda o‘rganib, unga
bo‘lgan hurmatlarini oshiradilar. Vatanparvarlik viktoralari va musiqiy
musobaqalar o‘quvchilarda faol ishtirokni ta’minlaydi. Ular, nafaqat musiqa va
san’atni o‘rganadilar, balki yurtiga bo‘lgan sadoqatni, milliy qadriyatlarni
chuqurroq tushunadilar. Viktorina yoki musobaqalarda ishtirok etish orqali
o‘quvchilar o‘zlarining bilimlarini sinab ko‘rish bilan birga, tarona matnlarining
mazmunini chuqurroq anglashadi va ularni o‘z hayotlariga tadbiq etishga harakat
qilishadi. Bu jarayon o‘quvchilarning o‘zligini shakllantirishda, milliy
qadriyatlarni saqlashda muhim o‘rin tutadi.
Xulosa qilib aytganda, o‘zbek xalq taronalari o‘quvchilarning vatanparvarlik
tuyg‘ularini shakllantirishda ajralmas vosita sifatida xizmat qiladi. Taronalarning
ta’siri nafaqat musiqiy jihatlarni, balki ma’naviy va ma’rifiy jihatlarni ham o‘z
ichiga oladi. Taronalar orqali o‘quvchilar Vatanga bo‘lgan muhabbat, sadoqat va
milliy birligini his etadilar, bu esa ularning kelajakdagi faoliyatlarida muhim
ahamiyat kasb etadi. Xalq taronalari yoshlar qalbida mustahkam Vatanparvarlik
hissini uyg‘otishda muhim vosita bo‘lib, milliy madaniyat va tarixga bo‘lgan
qiziqishni kuchaytiradi.
27

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasida
yoshlar siyosatini amalga oshirishning 2017–2021 yillarga mo‘ljallangan Davlat
dasturi to‘g‘risida»gi farmoni (2017, 5 may). O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
qarori, Toshkent, 12-15 betlar.
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Mustaqil O‘zbekistonning 25
yillik yutuqlarini nishonlash to‘g‘risida»gi qarori (2016, 5 iyul). O‘zbekiston
Respublikasi Prezidenti qarori, Toshkent, 58-60 betlar.
3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasida
madaniyatni rivojlantirishga oid davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlari
to‘g‘risida»gi farmoni (2018, 2 yanvar). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
farmoni, Toshkent, 9-12 betlar.
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasida
yoshlarning ta’lim, ilm-fan, madaniyat va san’ati sohalaridagi muvaffaqiyatlarini
ta’minlashga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi farmoni (2019, 30
yanvar). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni, Toshkent, 20-23 betlar.
5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasining
mustaqilligining 30 yilligini nishonlash to‘g‘risida»gi qarori (2021, 12 fevral).
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, Toshkent, 40-42 betlar.
6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasida
yoshlar tarbiyasini yangi bosqichga ko‘tarish to‘g‘risida»gi farmoni (2020, 20
mart). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni, Toshkent, 29-32 betlar.
7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Xalq taronalari va ularning
o‘quvchilarda vatanparvarlik hissini shakllantirishdagi o‘rni» to‘g‘risida»gi qarori
(2017, 12 yanvar). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, Toshkent, 55-
58 betlar.
28

8. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasining
madaniy merosini saqlash va rivojlantirishga oid chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi
farmoni (2018, 15 mart). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni,
Toshkent, 75-78 betlar.
9. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasida
yoshlar bilan ishlash va ularning salohiyatini oshirish to‘g‘risida»gi qarori (2020, 6
aprel). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, Toshkent, 34-37 betlar.
10. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasida
vatanparvarlikni kuchaytirish va yoshlarning tarbiyasini mustahkamlash
to‘g‘risida»gi farmoni (2021, 4 may). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
farmoni, Toshkent, 63-65 betlar.
11. Saidova, M. A. O‘zbek xalq taronalari: Tarbiyaviy ahamiyati va yoshlar
tarbiyasidagi roli. Tashkent: O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi,
2022. 56-59 betlar.
12. Juraeva, Z. S. Xalq taronalari va ularning o‘quvchilarning
vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirishdagi roli. Toshkent: «Fan va
texnologiya» nashriyoti, 2020. 112-115 betlar.
13. Abdullaeva, S. S. Musiqaning tarbiyaviy ahamiyati va xalq taronalari.
Samarqand: Samarqand Davlat universiteti nashriyoti, 2019.72-75 betlar.
14. Rasulova, F. M. Maktabda vatanparvarlikni shakllantirishda musiqa va
xalq taronalarining o‘rni. Tashkent: Akademnashr, 2018. 83-86 betlar.
15. Sattorova, D. M. O‘zbek xalq taronalari va ularning yoshlar
tarbiyasidagi roli. Tashkent: Xalq ta’limi nashriyoti, 2021. 98-100 betlar.
16. Kamilova, N. T.. Xalq taronalari va musiqa orqali vatanparvarlik
tuyg‘ularini shakllantirish. Buxoro: Buxoro universiteti nashriyoti, 2019. 45-48
betlar.
17. Xalq taronalari va ularga oid o‘quv dasturlari O‘zbek xalq taronalari.
Tashkent: Madaniyat va san’at nashriyoti, 2020. 120-123 betlar.
29

18. Ibragimova, G. R. Vatanparvarlikni shakllantirishda xalq taronalari va
musiqa. Tashkent: O‘qituvchi nashriyoti, 2021. 67-70 betlar.
19. Saidov, J. Z. Vatanparvarlikni shakllantirishda o‘quvchilarning roli.
Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi nashriyoti, 2020. 82-85 betlar.
20. Sirojiddinova, R. B. Musiqa ta’limi va uning o‘quvchilarning
vatanparvarlik hissini shakllantirishdagi roli. Tashkent: Qalam nashriyoti, 2021.
90-92 betlar.
21. Qodirov, O. M. Xalq taronalari va ularning tarbiyaviy ahamiyati.
Toshkent: Yangi avlod nashriyoti, 2020. 121-124 betlar.
22. Tursunova, M. S. Maktabda vatanparvarlikni shakllantirishda
san’atning roli. Samarqand: Samarqand pedagogika nashriyoti, 2019. 55-57 betlar.
23. Akramova, F. R. Xalq taronalari va ularning yoshlar tarbiyasidagi
o‘rni. Toshkent: San’at va madaniyat nashriyoti, 2019. 34-37 betlar.
24. Toshpo‘latova, S. X. O‘zbek xalq taronalari va ular orqali
vatanparvarlikni shakllantirish. Tashkent: Ma’naviyat va ma’rifat nashriyoti,
2020. 105-107 betlar.
25. Xoshimova, F. K. Vatanparvarlik va xalq taronalari. Tashkent: Katta
nashr, 2021. 121-123 betlar.
26. Tashkent, F. M. Xalq taronalari va musiqa orqali vatanparvarlikni
shakllantirish. Samarqand: Asr nashriyoti, 2020. 88-90 betlar.
27. Khamraeva, G. R. Vatanparvarlik va xalq taronalari asosida
o‘quvchilarda jasorat hissini shakllantirish. Tashkent: Yangi nashr, 2021. 76-79
betlar.
28. Mansurova, A. D. Maktabda o‘quvchilarning vatanparvarlik
tuyg‘ularini shakllantirishda musiqa va xalq taronalari. Toshkent: Xalq ta’limi
nashriyoti, 2018. 67-70 betlar.
29. Shukurova, D. T. Xalq taronalari va ular o‘quvchilarda milliy o‘zlikni
shakllantirishda qanday ahamiyatga ega. Samarqand: Maktab nashriyoti, 2020.
110-113 betlar.
30

30. Rizayeva, A. I. Xalq taronalari va o‘quvchilarning vatanparvarlik hissi.
Tashkent: O‘quvchi nashriyoti, 2020. 96-98 betlar.
31

Sotib olish