Информация о документе

Цена 50000UZS
Размер 126.8KB
Покупки 1
Дата загрузки 27 Май 2025
Расширение docx
Раздел Образовательные программы
Предмет Экономика

Продавец

Amriddin Hamroqulov

Дата регистрации 23 Февраль 2025

17 Продаж

O’z Milliy bank amaliyot hisoboti

Купить
1O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY , FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI SAMARQAND IQTISODIYOT VA SERVIS INSTITUTI ,,MOLIYYA” KAFEDRASI MALAKAVIY AMALIYOTI BO’YICHA HISOBOT ,,O’zmillkiybank’’ AJ XORAZM VILOYATI BOSH BOSHQARMASI GURLAN BXO malumotlari bo’yicha Bajardi: MK-S-122-guruh talabasi Sharipbayeva Dilafro’z Institutdan amaliyot raxbari : Meliyev Azimjon Murodillo o’gli Tashkilotdan amaliyot raxbar: Raxmonov Yashnar Shavkatovich Xorazm 2025 2MK-S-122-guruh talabasi Sharipbayeva Dilafro’z tomonidan ishlab chiqarish amaliyoti dasturi doirasida bajarilishi lozim bo’lgan reja jadvali ( “ O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO bo’limi misolida ” ) № Amaliyotda o’rganilishi belgilangan ishlar rejasi Amaliyot o’taladigan obyekt va bo’lim nomi Bajarilish muddati 1 ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO ish tartibi, faoliyati va xavfsizlik choralari bilan tanishish va o’rganish “ O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 2 Bank kartalari turlari bilan tanishib chiqish va ularni rasmiylashtirish jarayonini o’rganish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 3 Bank kartasini rasmiylashtirishda ariza va shartnomalarni to’liq tayyorlashda qatnashish va mijozlarga taqdim qilish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 4 Bo’limdagi kunlik, oylik hujjatlarni tayyorlash va ularni arxivga topshirish jarayonini to’liq o’zlashtirish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 5 Yuridik shaxslar uchun ajratiladigan kreditlar va ularning ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm 3shartnoma tartiblari , kredit jarayonini o’rganish Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 6 Yuridik shaxslar uchun hisob raqam ochish jarayonida qatnashish va hisob raqam ochish tartibi bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 7 Tadbirkorlar uchun ajratiladigan kreditlar va hujjatlar jildini tayyorlash bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 8 Kreditlash tartibini tartibga solish yuzasidan normativ hujjatlar bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 9 Monitoring o’tkazish bo’yicha yo’riqnoma va nizom bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 10 Monitoring jarayonida faol ishtirok etish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 11 Buxgalteriya hisob yuritish bo’yicha qonun hujjatlari bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 12 Jismoniy shaxslarga plastik kartalar berish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm 4 Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 13 Jismoniy shaxslar uchun ajratiladigan avtokreditlar va ularning shartnoma tartiblari , kredit jarayoni bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 14 Jismoniy shaxslar uchun ajratiladigan ipoteka kreditlar va ularning shartnoma tartiblari , kredit jarayoni bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 15 Jismoniy shaxslar uchun ajratiladigan mikroqarz va ularning shartnoma tartiblari , kredit jarayoni bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 16 Yuridik shaxslar uchun ajratiladigan kreditlarni monitoring qilish bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 17 Jismoniy va yuridik shaxslarning muddati o’tgan kreditlarini undirish chora tadbirlari bilan tanishish ,,O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO 51.“ O’zmillkiybank’’ AJ Xorazm Viloyati Bosh Boshqarmasi Gurlan BXO ish tartibi, faoliyati va xavfsizlik choralari bilan tanishish va o’rganish Men amaliyotimni “O‘zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki” aksiyadorlik jamiyatining Xorazm viloyati bosh boshqarmasi Gurlan filial bo‘linmasida (Gurlan BXO) o‘tab, bank faoliyatining barcha jihatlari bilan bevosita tanishish imkoniyatiga ega bo‘ldim. Ushbu amaliyot jarayonida men tashkilotning ish tartibi, ichki tartib-qoidalari, mijozlarga xizmat ko‘rsatish mexanizmi, bank operatsiyalari texnologiyasi, hamda xavfsizlik choralari bilan chuqur tanishdim. Filialning kundalik ish faoliyati belgilangan ish jadvali asosida tashkil etilgan. Ishchi kunlari haftaning dushanbadan jumagacha bo‘lib, odatda soat 9:00 dan 18:00 gacha davom etadi. Tushlik vaqti odatda soat 13:00 dan 14:00 gacha belgilangan. Bank binosiga kirish va chiqish qat’iy tartib asosida amalga oshiriladi, barcha xodimlar belgilangan identifikatsiya kartalari orqali tizimga kirishadi. Bank faoliyatining asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat: jismoniy va yuridik shaxslarga bank xizmatlarini ko‘rsatish, mijozlarga hisob raqamlari ochish, naqd pul operatsiyalari, kreditlash xizmatlari, xalqaro pul o‘tkazmalari, valyuta ayirboshlash, plastik kartalar bilan ishlash, va onlayn banking xizmatlarini yo‘lga qo‘yish. Har bir bo‘lim o‘ziga xos vazifalarni bajaradi va har bir bo‘limda maxsus tayyorgarlikka ega mutaxassislar faoliyat yuritadi. Amaliyotim davomida men mijozlarga xizmat ko‘rsatish bo‘limida qatnashdim. Bu yerda mijozlarga turli xil bank mahsulotlari haqida ma’lumot beriladi, hisob raqamlar ochiladi, plastik kartalar tayyorlanadi va mavjud kartalar bo‘yicha muammolar hal qilinadi. Bundan tashqari, men kredit bo‘limi faoliyati bilan ham tanishdim. Bu bo‘limda yuridik va jismoniy shaxslarning kredit olish uchun murojaatlari ko‘rib chiqiladi, ularning to‘lovga layoqatliligi aniqlanadi va kerakli hujjatlar rasmiylashtiriladi. 6Shuningdek, bankning kassa bo‘limida ishlash tartibi bilan ham tanishdim. Bu yerda naqd pul operatsiyalari, to‘lovlar, pul o‘tkazmalari va boshqa moliyaviy xizmatlar amalga oshiriladi. Kassirlar yuqori mas’uliyat va aniqlik bilan ishlashi talab etiladi. Bu bo‘limda ishni boshlashdan oldin har kuni barcha kassa hujjatlari tekshiriladi va naqd pul qoldig‘i hisobot asosida aniqlanadi. Bank faoliyatida axborot xavfsizligi masalalari alohida ahamiyat kasb etadi. Bu borada bankda zamonaviy texnologik vositalar – videokuzatuv kameralar, biometrik kirish tizimlari, signalizatsiyalar va maxsus dasturlar joriy qilingan. Har bir kompyuter tizimi parollar orqali himoyalangan bo‘lib, ma’lumotlar faqat vakolatli xodimlar tomonidan ko‘rilishi mumkin. Bundan tashqari, bankning ichki tarmoqlari (intranet) orqali barcha muhim axborotlar maxfiy saqlanadi. Bank xavfsizlik xizmati xodimlari bank ichki hududini kechayu kunduz nazorat qiladi. Kiruvchi va chiquvchi shaxslar ruyxat asosida ro‘yxatdan o‘tkaziladi. Bank hududiga begona shaxslarning ruxsatsiz kirishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Har bir tashrif buyuruvchi shaxsning shaxsini tasdiqlovchi hujjatlari tekshiriladi, va tegishli bo‘lim bilan bog‘lanib, ichkariga kiritiladi. Sanitariya-gigiyena qoidalariga ham alohida e’tibor qaratilgan. Ishchi joylar muntazam ravishda dezinfeksiya qilinadi, ayniqsa pandemiya sharoitida barcha xavfsizlik choralari – niqob taqish, qo‘lni antiseptik vositalar bilan tozalash, ijtimoiy masofa saqlash qat’iy talab etiladi. Xodimlar uchun maxsus tibbiy nazorat yo‘lga qo‘yilgan. Filial ichki mehnat tartib-qoidalari barcha xodimlar tomonidan bajarilishi shart. Har bir yangi ishchi ishga qabul qilinganida, unga bank qoidalari, texnika xavfsizligi va mehnat muhofazasi bo‘yicha batafsil tushuntirishlar beriladi. Men ham amaliyotim boshlanishida bu borada maxsus yo‘l-yo‘riqnomalar bilan tanishtirildim. Amaliyot davomida men real bank muhitida ishlash, hujjatlar bilan ishlash, mijozlar bilan muloqot qilish, ichki hujjat aylanishi, elektron dasturlar bilan tanishish, shuningdek, kasbiy muomala madaniyatini o‘rganish imkoniga ega 7bo‘ldim. Har bir ish bosqichi nazorat ostida olib boriladi va me’yoriy-huquqiy hujjatlarga asoslangan. Bankda ishlatiladigan asosiy dasturlar – “ABS” avtomatlashtirilgan bank tizimi, “Swift” xalqaro tizimi, “Milliy” onlayn ilovasi va boshqa ichki elektron hujjatlar almashinuvi tizimlaridir. Bu dasturlar xodimlarga o‘z vazifalarini aniq va samarali bajarish imkonini beradi. men amaliyot o‘tgan “O‘zmilliybank” Gurlan BXO zamonaviy, xavfsiz va mijozlarga yo‘naltirilgan bank tizimiga ega ekanligini angladim. Filialda ish jarayoni aniq reja asosida yo‘lga qo‘yilgan, har bir bo‘lim o‘z vazifasini mas’uliyat bilan bajaradi. Men ushbu amaliyot davomida bank tizimi haqidagi nazariy bilimlarimni amaliy ko‘nikmalar bilan boyitdim. 2. Amaliyot davomida bank kartalari turlari bilan tanishish va ularni rasmiylashtirish jarayonini o‘rganish Men amaliyotimni “O‘zmilliybank” AJ Xorazm viloyati bosh boshqarmasi Gurlan bo‘limida o‘tar ekanman, bank xizmatlarining muhim yo‘nalishlaridan biri bo‘lgan bank plastik kartalari bilan tanishish va ularni rasmiylashtirish jarayonini o‘rganishga alohida e’tibor qaratdim. Bugungi kunda bank kartalari aholiga moliyaviy xizmatlarni ko‘rsatishda asosiy vositalardan biri hisoblanadi. “O‘zmilliybank” tomonidan jismoniy va yuridik shaxslar uchun turli xil bank kartalari taklif qilinadi. Ular asosan quyidagi toifalarga bo‘linadi: mahalliy (milliy) kartalar, xalqaro kartalar va ko‘p valyutali (multi-currency) kartalar. Har bir karta turi o‘zining funksiyasi va maqsadiga ega. Mahalliy kartalar sirasiga quyidagilar kiradi: UzCard — faqat O‘zbekiston hududida amal qiladi. Mahalliy to‘lovlar, oylik va stipendiyalarni olish, pul yechish va to‘lovlar uchun keng foydalaniladi. Humo — yangi avlod milliy karta bo‘lib, to‘lov tizimlari integratsiyasida muhim o‘rin tutadi. Bankomatlar va terminal tizimlari orqali ishlaydi. Xalqaro kartalar esa xorijda ham to‘lovlarni amalga oshirish imkonini beradi: Visa (Electron, Classic, Gold, Platinum) — xalqaro savdo va sayohatlarda foydali. 8MasterCard (Standard, Gold, World) — dunyo bo‘yicha ko‘plab joylarda ishlatiladi. UnionPay — asosan Xitoy va Osiyo mamlakatlarida qo‘llaniladi. Har bir karta turini rasmiylashtirish uchun mijoz ma’lum hujjatlarni taqdim etishi kerak bo‘ladi. Jismoniy shaxs uchun talab etiladigan asosiy hujjatlar quyidagilardan iborat: pasport yoki ID karta, ariza shakli, ba’zan rasm. Talabalar yoki nafaqadagi shaxslar uchun tegishli hujjatlar so‘raladi (talabalik guvohnomasi, pensiya daftarchasi). Karta ochish jarayoni quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi: Ariza topshirish: Mijoz bankka murojaat qilib, kerakli kartani tanlaydi va ariza to‘ldiradi. Kartaning turi, valyutasi va amal qilish muddati aniqlanadi. Shaxsni tasdiqlovchi hujjatlarni tekshirish: Bank xodimi mijozning shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarni tekshiradi va nusxasini oladi. Ma’lumotlarni kiritish: Mijoz ma’lumotlari bank tizimiga kiritiladi. Har bir mijozga individual kart raqami va PIN-kod belgilanadi. Karta tayyorlanishi: Kartalar markaziy tizim tomonidan ishlab chiqiladi. Tayyor bo‘lgan kartalar mijozga maxfiy konvert ichida PIN-kod bilan birga topshiriladi. Kartaning faollashtirilishi: Karta mijoz tomonidan bankomat yoki bank tizimi orqali faollashtiriladi. Bank kartalarini rasmiylashtirish jarayoni mijozning murojaatidan to kartaning faollashtirilishigacha bo‘lgan bosqichlarni o‘z ichiga oladi. “O‘zmilliybank” AJ Gurlan BXOda bu jarayon tartibli, xavfsiz va zamonaviy texnologiyalar asosida amalga oshiriladi. Quyida mazkur bosqichlarning har biri to‘liq izoh bilan yoritilgan. 1. Ariza topshirish Bank kartasini rasmiylashtirishdagi eng birinchi bosqich bu – mijozning bankka murojaat qilishi hisoblanadi. Mijoz o‘z ehtiyojlariga qarab kartaning turini tanlaydi: bu ish haqi olish kartasi, xalqaro to‘lov kartasi yoki odatiy kundalik to‘lovlar uchun mo‘ljallangan karta bo‘lishi mumkin. Bank xodimi mijozga 9mavjud kartalar haqida tushuntirish beradi, ularning har biri qanday valyutada faoliyat yuritishi, amal qilish muddati va xizmat haqi haqida ma’lumot taqdim etadi. Mijoz kerakli kartani tanlagach, maxsus ariza shakli to‘ldiriladi. Arizada shaxsiy ma’lumotlar (F.I.Sh., tug‘ilgan sana, manzil, telefon raqami), pasport seriyasi va raqami, karta turini tanlash, karta tilini belgilash (o‘zbek, rus, ingliz va h.k.) kabi bandlar mavjud. Ushbu hujjat mijoz tomonidan imzolanganidan so‘ng rasmiylashtirish bosqichi boshlanadi. 2. Shaxsni tasdiqlovchi hujjatlarni tekshirish Ariza to‘ldirilgach, bank xodimi mijozning shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarini tekshiradi. Bu O‘zbekiston fuqarolari uchun asosan pasport yoki ID karta bo‘ladi. Hujjatlar yaroqlilik muddati va haqiqiyligi tekshiriladi. Agar mijoz chet ellik shaxs bo‘lsa, u holda xorijiy pasport, O‘zbekistonda vaqtincha yashashga ruxsatnoma kabi hujjatlar talab etiladi.Shuningdek, xodim mijozning hujjatlaridan nusxa oladi va bu ma’lumotlar bank arxivida saqlanadi. Hujjatlar nusxasi arizaga ilova qilinadi va barcha rasmiy protseduralar qonuniy asosda amalga oshiriladi. Bu bosqich mijoz xavfsizligini ta’minlash hamda noqonuniy faoliyatning oldini olishda muhim ahamiyatga ega. 3. Ma’lumotlarni kiritish Hujjatlar to‘liq taqdim etilgach, bank xodimi maxsus avtomatlashtirilgan bank tizimiga (ko‘pincha “ABS” deb yuritiladi) mijozning barcha ma’lumotlarini kiritadi. Bu tizim mijozga kartani bog‘lash, hisob raqamini ochish, karta raqamini generatsiya qilish va PIN-kodni tayinlash imkonini beradi. Ma’lumotlar kiritilganidan so‘ng, bank tizimi avtomatik tarzda har bir mijoz uchun noyob karta raqami va unga biriktirilgan bank hisob raqamini yaratadi. Shuningdek, karta bilan birga ishlatiladigan PIN-kod ham maxfiy tarzda yaratiladi. Barcha ma’lumotlar maxfiy tarzda saqlanadi va uchinchi shaxslarga uzatilmaydi. Bank axborot xavfsizligi bo‘yicha qat’iy siyosatga amal qiladi. 4. Karta tayyorlanishi 10Ma’lumotlar to‘liq kiritilganidan so‘ng, kartaning ishlab chiqilish bosqichi boshlanadi. Bank kartalari markaziy tizim orqali (ko‘pincha Toshkentdagi markaziy ofisda) tayyorlanadi. Kartalar yuqori darajadagi xavfsizlik standartlariga rioya qilgan holda chop etiladi: har bir kartada chip texnologiyasi, maxsus magnit tasmasi, karta egasining ismi, amal qilish muddati va bank logotipi bo‘ladi. Kartalar tayyor bo‘lgach, ular maxsus konvertlarda PIN-kodi bilan birga mijozga topshiriladi. PIN-kod alohida muhrlangan konvertda beriladi va faqat mijoz ochishga haqlidir. Agar mijoz karta olish uchun shaxsan kelolmasa, u ishonchnoma asosida vakil yuborishi mumkin. Ammo bu holatda ham shaxsiy ma’lumotlar himoyasi ustuvor hisoblanadi. 5. Kartaning faollashtirilishi Karta mijozga topshirilgach, u hali to‘liq faol holatda bo‘lmaydi. Faollashtirish – bu kartani bank tizimida ishlaydigan holatga keltirish jarayonidir. Mijoz kartani bankning o‘ziga qarashli bankomatida yoki mobil ilova, internet-banking tizimi orqali faollashtiradi. Faollashtirishda PIN-kodni kiritish talab etiladi. Agar mijoz PIN-kodni noto‘g‘ri kiritsa, tizim xavfsizlik nuqtai nazaridan kartani vaqtinchalik bloklab qo‘yadi. Bunday holatda mijoz bankka murojaat qilib, qayta faollashtirishni so‘rashi mumkin. Shuningdek, mobil ilovalar orqali kartani bloklash, limit qo‘yish, tranzaktsiyalarni kuzatish va boshqa xavfsizlik parametrlarini sozlash imkoniyati mavjud. Kartani faollashtirgach, mijoz uni naqd pul yechishda, terminal orqali to‘lovlarda, onlayn xaridlar uchun va boshqa moliyaviy operatsiyalar uchun erkin ishlata oladi. Ko‘plab hollarda karta avtomatik ravishda SMS xabarnoma xizmatiga ulanishi mumkin, bu orqali har bir tranzaktsiya to‘g‘risida tezkor axborot yuboriladi. Ayrim kartalar uchun qo‘shimcha xizmatlar ham mavjud. Masalan, SMS xabarnoma, mobil ilova orqali monitoring, xalqaro tranzaktsiyalarga ruxsat, internet to‘lovlari imkoniyati, avtokarta to‘lov tizimlari va h.k. 11Amaliyot jarayonida men bir necha mijozlarning karta ochish jarayonida ishtirok etdim, ularga hujjatlarni to‘g‘ri to‘ldirish, ariza yozishda ko‘maklashdim. Shuningdek, bank tizimidagi “ABS” va boshqa maxsus dasturlar orqali mijozlar haqidagi ma’lumotlar qanday qayd etilishi bilan tanishdim. Bank kartalarining muhim afzalliklaridan biri – bu naqd pulsiz hisob-kitob imkoniyatidir. Ayniqsa, onlayn xizmatlar rivojlangani sari plastik kartalarga bo‘lgan talab ham ortmoqda. Mijozlar turli do‘konlar, xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlar va internet orqali to‘lovlarni bemalol amalga oshira oladi. Xavfsizlik masalalariga alohida e’tibor qaratiladi. Har bir kartaga individual PIN-kod biriktiriladi. Internet orqali to‘lovlar qilishda maxsus “3D Secure” funksiyasi faollashtirilgan bo‘ladi. Bu foydalanuvchi xavfsizligini ta’minlashga xizmat qiladi. Kartaning muddati tugaganda, u avtomatik yangilanadi yoki mijoz takroran murojaat qiladi. Shuningdek, kartani yo‘qotgan taqdirda bank orqali zudlik bilan bloklab, yangi kartani rasmiylashtirish mumkin. Ayrim yirik korxonalar va tashkilotlar o‘z xodimlari uchun ish haqi yoki xizmat kartalarini rasmiylashtirishadi. Bu jarayon bank bilan tuzilgan shartnoma asosida amalga oshiriladi. Xalqaro kartalarga egalik qiluvchilar uchun konvertatsiya, tranzaktsiya cheklovlari va xalqaro bank to‘lov tizimlariga ulanish kabi texnik jihatlar haqida ham tushuncha beriladi. Ushbu jarayonlar bank mutaxassislari tomonidan nazorat qilinadi. Bank kartalaridan foydalanuvchilar uchun texnik ko‘mak markazi (Call Center) ham faoliyat yuritadi. Har qanday muammo, karta bloklanishi yoki to‘lovdagi nosozliklar bo‘yicha maxsus raqam orqali murojaat qilish mumkin. Men amaliyotim davomida bank kartalari bo‘yicha turli xil hujjat shakllarini o‘rganib chiqdim: ariza blankalari, mijoz bilan tuziladigan shartnomalar, PIN-kod konvertlari, bank bilan mijoz o‘rtasidagi rozilik bitimlari va h.k. “O‘zmilliybank” AJ Gurlan BXOda bank kartalarini rasmiylashtirish jarayoni yuqori darajada 12avtomatlashtirilgan va mijozlar uchun qulay shaklda yo‘lga qo‘yilgan. Amaliyot davomida men nafaqat karta turlari, balki ularni qo‘llash, himoya qilish va xizmat ko‘rsatish mexanizmlarini ham amalda ko‘rdim. Bu bilimlar menga bank tizimining zamonaviy jihatlarini tushunishda katta yordam berdi. 3. Bank kartasini rasmiylashtirishda ariza va shartnomalarni to’liq tayyorlashda qatnashish va mijozlarga taqdim qilish Amaliyot davomida bank kartalarini rasmiylashtirish jarayonida nafaqat texnik, balki huquqiy va hujjatbozlik bosqichlarida ham ishtirok etdim. Ayniqsa, mijozlar bilan ishlashda ariza va shartnomalarni to‘ldirish, ularni tushuntirish, rasmiylashtirish va taqdim etish jarayonlari men uchun muhim tajriba maktabi bo‘ldi. Quyidagi bosqichlar orqali bu jarayon to‘liq yoritiladi. 1. Mijozga xizmat turlari bo‘yicha tushuntirish berish Mijoz bankka tashrif buyurganida, eng avvalo, u bilan suhbat o‘tkaziladi. Bu suhbat davomida mijozga qanday turdagi bank kartalari mavjudligi, ularning afzalliklari, xizmat haqlari, amal qilish muddati, xalqaro yoki mahalliy foydalanish imkoniyatlari haqida to‘liq ma’lumot beriladi. Bu bosqichda mijozga vizual materiallar – broshyura yoki xizmatlar jadvali ko‘rsatiladi. Mijoz o‘z ehtiyojiga mos keladigan kartani tanlagach, keyingi bosqich – hujjatlarni tayyorlash jarayoni boshlanadi. 2. Ariza shaklini tayyorlash va to‘ldirishga yordam berish Bank kartasi olish uchun maxsus standart ariza shakli mavjud. Ushbu arizada quyidagi ma’lumotlar so‘raladi: A. Mijozning F.I.Sh. B. Tug‘ilgan sanas i C. Doimiy yashash manzili D. Pasport ma’lumotlari (seriyasi, raqami, berilgan joyi va sanasi) E. Telefon raqami F. Elektron pochta (agar mavjud bo‘lsa) 13G. Karta turini tanlash (mahalliy, xalqaro, valyutali yoki milliy) H. Valyuta (UZS, USD, EURO) I. Amal qilish muddati (odatda 3 yil) J. SMS xabarnoma xizmati istalganmi yoki yo‘qmi Amaliyot davomida men ushbu ariza shakllarini mijozlarga tushuntirib berdim, ularga to‘ldirishda yordam berdim va yozuvlar to‘g‘riligini tekshirib chiqdim. Xatoliklarni oldini olish muhim bo‘lgani uchun har bir band bo‘yicha aniqlik kiritishga alohida e’tibor qaratildi. 3. Shartnoma nusxasini tayyorlash va chop etish Ariza to‘ldirilgach, unga mos ravishda bank tomonidan tayyorlangan standart bank karta xizmatlari ko‘rsatish bo‘yicha shartnomani tayyorlash boshlanadi. Bu shartnomada quyidagilar aks ettiriladi: Bank va mijoz o‘rtasidagi huquqiy munosabatlar Kartadan foydalanish shartlari Kartani yo‘qotish yoki bloklash holatlari bo‘yicha yo‘riqnomalar Bankning majburiyatlari Mijozning majburiyatlari Xizmat haqi miqdorlari Amal qilish muddati va shartnomaning bekor qilinish tartibi Men ushbu shartnomalarni bankning avtomatik tizimi orqali mijoz ma’lumotlariga moslashtirib tayyorladim. Har bir shartnoma ikki nusxada chop etildi: biri bankda qoladi, ikkinchisi esa mijozga beriladi. 4. Hujjatlarni rasmiylashtirish va huquqiy tushuntirish berish Mijozga shartnoma topshirilishidan oldin, har bir band alohida tushuntirildi. Mijozlar odatda ayrim terminologiyalarni tushunmasligi mumkin, shuning uchun: "PIN-kod", "CVV-kod", "limit", "bloklash" kabi atamalarga izoh berildi SMS xabarnoma xizmati qanday ishlashi tushuntirildi Kartani yo‘qotish holatida nima qilish kerakligi aniq ko‘rsatildi 14Men ushbu tushuntirishlar davomida mijozga do‘stona yondashishga, savollariga aniq va sodda til bilan javob berishga harakat qildim. Bu xizmat sifati va mijoz ishonchini oshirishga yordam berdi. 5. Mijozning imzosini olish va arxivlash Shartnoma to‘liq tushuntirilgach, mijoz har ikki nusxaga o‘z imzosini qo‘yadi. Bu imzo bank va mijoz o‘rtasidagi kelishuvni qonuniylashtiradi. Imzolangan hujjatlar skanerdan o‘tkazilib, bank tizimiga yuklanadi va qog‘oz nusxasi alohida papkada saqlanadi. Shuningdek, ariza ham imzolanishi kerak. Ariza imzolangandan so‘ng, unga pasport nusxasi ilova qilinadi. Bu to‘plam hujjat sifatida rasmiylashtirilib, bankning tegishli bo‘limiga topshiriladi. 6. Kartani kutish va mijozga tayyor kartani taqdim etish Kartalar markazdan kelgach, bank xodimlari har bir kartani muhofaza konvertida qabul qilib oladi. Mijozga telefon orqali yoki SMS orqali xabar yuboriladi. Karta taqdim etilishidan oldin: Mijoz yana pasport bilan kelad i Bank xodimi hujjatlarni solishtirib, kartani egasiga taqdim etadi Karta bilan birga PIN-kod konverti ham beriladi Men ushbu bosqichda mijozni qabul qilib olish, hujjatlarni tekshirish va kartani topshirishda yordam berdim. Mijozga yana bir bor foydalanish tartibi va xavfsizlik qoidalari eslatildi. 7. Kartani faollashtirish va dastlabki foydalanish haqida yo‘l-yo‘riq berish Amaliyotim davomida “O‘zmilliybank” AJ Xorazm viloyati Bosh boshqarmasi Gurlan BXOda bank kartalari bilan ishlash jarayonida ularning nafaqat rasmiylashtirilishi, balki faollashtirilishi va dastlabki foydalanishga tayyorlanishi bo‘yicha ham to‘liq tanishdim. Ayniqsa, yangi karta olgan mijozlar bilan bevosita ishlash tajribasi men uchun juda muhim bo‘ldi. 15Karta tayyor bo‘lib, mijozga topshirilgach, u hali foydalanishga yaroqli bo‘lmaydi. Avvalo, karta faollashtirilishi va xavfsizlik uchun zarur sozlamalar bajarilishi lozim. Ushbu bosqichlar quyidagicha amalga oshiriladi: 1. Karta egasini aniqlash Mijoz bankka kelib, kartasini olishga tayyor ekanligini bildirgach, u albatta shaxsini tasdiqlovchi hujjat (pasport yoki ID-karta) bilan kelishi shart. Men ushbu jarayonda mijozning hujjatlarini tekshirgan holda, karta egasining to‘g‘riligini aniqladim. Bu — moliyaviy xavfsizlikning birinchi bosqichidir. 2. Kartani topshirish va PIN-kod konvertini berish Karta konvert ichida PIN-kodi bilan birga mijozga beriladi. Konvert yopiq holda taqdim qilinadi va uni faqat mijoz ochishi mumkin. Bu yerda men mijozlarga PIN- kodni hech kimga aytmaslik, hatto yaqin qarindoshlariga ham oshkor qilmaslik kerakligini alohida ta’kidladim. 3. Faollashtirish usullari haqida tushuntirish Mijozga kartani faollashtirish yo‘llari haqida batafsil tushuntirdim: Bankomat orqali faollashtirish: Mijoz kartani bankomatga joylashtiradi, konvertdagi PIN-kodni kiritadi va tizim orqali kartani faollashtiradi. Shu orqali karta ilk foydalanishga tayyor bo‘ladi. Mobil ilova yoki internet-banking orqali faollashtirish: Mijoz telefoniga "Milliy" ilovasini yuklab olib, ro‘yxatdan o‘tadi. Ilovaga karta ma’lumotlarini kiritib, faollashtirish tugmasini bosadi. Bank filialida faollashtirish: Bank xodimi maxsus tizim orqali kartani qo‘lda faollashtirishi mumkin. Bu holatda mijoz faqat pasport bilan keladi. 4. PIN-kodni almashtirish bo‘yicha tavsiyalar PIN-kod xavfsizlik nuqtai nazaridan o‘ta muhim. Men mijozlarga PIN-kodni darhol o‘zgartirish tavsiya qildim. Buning uchun bankomat menyusidagi “PIN- kodni almashtirish” bo‘limidan foydalaniladi. Kiritilayotgan yangi kod: Oddiy raqamlar ketma-ketligi bo‘lmasligi (masalan: 1234, 0000) Tug‘ilgan sanalar asosida tuzilmasligi 16Oson taxmin qilib bo‘lmaydigan kombinatsiya bo‘lishi kerak 5. Kartani saqlash va ishlatish bo‘yicha ko‘rsatmalar Mijozlarga kartani qanday to‘g‘ri saqlash kerakligi haqida yo‘l-yo‘riqlar berdim Kartani boshqa shaxsga bermaslik Undagi raqamlar, amal qilish muddati, CVV kodini boshqalarga aytmaslik Kartani magnit maydonidan (telefon, magnit, portfel qisqichi) uzoqda saqlash Suvdan, issiqlikdan asrash Bu ko‘rsatmalar mijozlarning moliyaviy xavfsizligini ta’minlash uchun juda muhim. 6. Mobil ilova orqali kartani kuzatish Mijozlarga “O‘zmilliybank” mobil ilovasining imkoniyatlarini tushuntirdim: Kartadagi mablag‘ni real vaqtda ko‘rish Har bir tushum va xarajat haqida SMS yoki ilova orqali bildirishnoma olish Onlayn to‘lovlar amalga oshirish Karta bloklash yoki vaqtincha yopish imkoniyati Bu orqali mijozlar o‘z kartalarini doimiy nazoratda saqlashi mumkin bo‘ladi. 7. Onlayn xaridlar uchun kartani sozlash Hozirda onlayn to‘lovlar keng qo‘llaniladi. Shu sababli, mijozlarga: Karta internet-to‘lovlarga ochiqmi yo‘qmi — buni tekshirish Mobil ilovada “internet-to‘lovlarga ruxsat” sozlamasini faollashtirish 3D Secure tizimi haqida tushuncha berish (karta xavfsizligini oshiruvchi vosita) CVV kodni hech qachon ochiq joyda yozmaslik Men ushbu jarayonlarni amalda ko‘rsatib, mijozlarga mobil telefonlarida qanday qilib bu sozlamalarni yoqishni ko‘rsatdim. 8. Karta balansini tekshirish va birinchi tranzaksiya Karta faollashtirilgach, mijoz uni darhol ishlatishi mumkin. Dastlabki tranzaksiya bankomatdan pul yechish yoki do‘konda to‘lov qilish orqali amalga oshiriladi. Mijozlarga: Kartadagi balansni qanday tekshirish 17Qanday qilib limitni aniqlash Qanday hollarda to‘lov rad etilishi mumkinligi haqida ma’lumot berdim Shuningdek, agar karta ishlamasa, bankka murojaat qilish tartibini ham tushuntirdim. 9. Xavfsizlik holatlari va shubhali holatlarda choralar Agar karta yo‘qolsa yoki PIN-kod boshqa birovga oshkor bo‘lsa, mijozga quyidagilar tavsiya qilinadi: Darhol bankka qo‘ng‘iroq qilish va kartani bloklash Mobil ilovada “Bloklash” funksiyasidan foydalanish Yangi karta buyurtma berish tartibini bilish Men ushbu holatlar yuz berganda nima qilish kerakligi bo‘yicha maxsus memo va yo‘riqnoma topshirdim. 10. Mijozga umumiy xizmat sifati haqida tushuncha berish Amaliyot davomida mijozlarga karta xizmatlarining umumiy qulayliklari, ularni ishlatishda texnik yordam xizmatlari, aloqa markazi raqamlari, shikoyat yuborish kanallari haqida ham batafsil ma’lumot berdim. Bu xizmat sifati va mijoz ishonchini oshirishga xizmat qiladi. 4. Bo’limdagi kunlik, oylik hujjatlarni tayyorlash va ularni arxivga topshirish jarayonini to’liq o’zlashtirish Amaliyot davomida “O‘zmilliybank” AJ Xorazm viloyati Bosh boshqarmasi Gurlan BXOda kunlik va oylik hujjatlar bilan ishlash, ularni rasmiylashtirish, tizimlashtirish va arxivga topshirish jarayonida faol ishtirok etdim. Bank faoliyatining yirik qismi aynan huquqiy va moliyaviy hujjatlarni to‘g‘ri yuritish orqali amalga oshiriladi. Shu bois, hujjatlarni to‘g‘ri shakllantirish va arxivga topshirish jarayoni har bir bank xodimi uchun muhim hisoblanadi. 1. Hujjatlar bilan ishlash bosqichlari bilan tanishish 18Birinchi navbatda men hujjatlar aylanmasi tartibi bilan tanishdim. Har bir bo‘limda kundalik va oylik ravishda tuziladigan asosiy hujjatlar mavjud bo‘lib, ular quyidagilardan iborat: Kunlik kassa hisobotlari Kartochkalar bo‘yicha ro‘yxatlar Mijozlarga xizmat ko‘rsatish jurnallari Kiruvchi va chiquvchi hujjatlar registri Ichki buyruqlar, farmoyishlar, protokollar Oylik faoliyat yakunlari bo‘yicha hisobotlar 2. Kundalik hujjatlarni tayyorlash Har bir ish kuni yakunida bo‘lim tomonidan kundalik faoliyatga doir hujjatlar tayyorlanadi. Ushbu jarayonda men quyidagi vazifalarni bajardim: Kassa hujjatlari (inkasso, kirim-chiqim orderlari) bo‘yicha hujjatlarni jamladim. Mijozlar bilan tuzilgan shartnomalar, arizalar, kartalarni topshirish dalolatnomalarini tartibga keltirdim. Har bir mijoz bo‘yicha alohida jild ochib, tegishli hujjatlarni alifbo tartibida joylashtirdim. Kiruvchi hujjatlarni jurnalda ro‘yxatga oldim, raqam berdim va mas’ul shaxslarga yetkazdim. Elektron bazaga hujjatlar nusxalarini skanerdan o‘tkazib, yuklab qo‘ydim. 3. Oylik hisobotlar tayyorlash Bankda har oyning oxirida faoliyat bo‘yicha yakuniy hisobotlar tuziladi. Ushbu bosqichda men: Kunlik hisobotlardan umumlashtirilgan ma’lumotlarni tahlil qildim Oylik xizmat ko‘rsatish statistikasi, kartalar rasmiylashtirish soni, mijozlar oqimi haqida ma’lumotlarni tayyorladim Shakl №1, shakl №2 kabi standart hisobot blankalarini to‘ldirdim Boshqarma tomonidan talab etilgan hisobot formatlariga moslab, Excel va Word dasturlarida hujjatlar tayyorladim 19Hisobotlarni tasdiqlash uchun rahbarga taqdim etdim 4. Hujjatlar ro‘yxatini tuzish va rasmiylashtirish Har bir hujjat arxivga topshirilishidan oldin alohida ro‘yxatga olinadi. Bu bosqichda quyidagi amallarni bajardim: Har bir hujjat turi bo‘yicha umumiy nomlanish (masalan, “2025 yil aprel oyi kartalar hisobotlari”) Sana, hujjat raqami va sonini ko‘rsatgan holda ro‘yxat tuzdim Hujjat muallifi, kim tomonidan tayyorlangani, imzolovchi shaxs ko‘rsatildi Har bir jild raqamlandi, ichki mazmun ro‘yxati qo‘yildi 5. Arxivga topshirish jarayoni Tayyorlangan hujjatlar bank arxiviga topshiriladi. Men ushbu jarayonda: Arxivga topshiriladigan hujjatlarni maxsus papkalarga joyladim Papkalarga indeks (kod) yozdim Arxiv bo‘yicha mas’ul xodim bilan birgalikda “Qabul-topshirish dalolatnomasi”ni to‘ldirdim Har bir papka uchun arxiv sanasi, muddati, kim topshirdi va qabul qildi — kabi ma’lumotlarni yozdim Hujjatlar elektron ro‘yxatini fayl sifatida ham saqlab, tizimga yukladim 6. Maxfiylik va xavfsizlik choralarini o‘rganish Arxiv hujjatlari bilan ishlashda maxfiylik va hujjatlar xavfsizligini ta’minlash muhim hisoblanadi. Men ushbu jarayonda quyidagi qoidalarga qat’iy rioya qildim: Hujjatlar ruxsatsiz shaxslarga berilmasligi Har bir hujjatga QR-kod yoki shtrixli kod qo‘yilishi Skanerlash va nusxa olish faqat ruxsat bilan amalga oshirilishi Arxivdagi hujjatlarni faqat maxsus belgilar bilan aniqlash 7. Elektron arxiv va raqamlashtirish Zamonaviy bank tizimlarida hujjatlar elektron ko‘rinishda ham saqlanadi. Men ushbu yo‘nalishda: Har bir hujjatni skanerdan o‘tkazdim va nomlab saqladim 20PDF formatdagi hujjatlar fayllarini bank serverida alohida kataloglarga joylashtirdim Raqamlashtirilgan hujjatlar nomlanishi: “2025_04_Kartalar_ro‘yxati_1.pdf” ko‘rinishida bo‘lishi kerak Tizimga yuklangan fayllarga kirish huquqlari bilan cheklov o‘rnatildi 8. Hujjatlar bo‘yicha nazorat va audit Hujjatlar to‘g‘riligi va ularni arxivga topshirish holati bank tomonidan doimiy ravishda nazorat qilinadi. Men ushbu tekshiruvlarga tayyorgarlik ko‘rib: Hujjatlarda imzo va muhrlar to‘liq ekanligini tekshirdim Har bir jilddagi varaq soni va mazmuni bir-biriga mos kelishini aniqladim Kamchilik aniqlangan hujjatlarni qayta tuzatdim va qayta topshirdim 9. Ish tartibini yozib borish Bo‘limda bajarilgan barcha hujjatlar bilan ishlash faoliyatimni kundalik ish daftarida qayd etdim. Har bir ish kunida nima bajarganim, qanday hujjatlar bilan ishlaganim, kimdan topshiriq olganim haqida yozuvlar qildim. Bu orqali faoliyatim tizimli shaklga keltirildi va rahbariyat uchun ochiq ko‘rinishda yuritildi. “O‘zmilliybank” AJ Gurlan BXO bo‘limi: hujjatlar aylanmasi bo‘yicha statistik jadval № Sana Hujjat turi Kiritilganl ar soni Rasmiylashtirilg anlar soni Arxivga topshirilgan lar soni Izoh 1 2025-04- 01 Kundalik kassa orderlari 38 38 38 Mijozlar to‘lovi asosida 2 2025-04- 02 Mijoz arizalari 25 25 24 1ta noto‘g‘ri to‘ldirilgan 3 2025-04- Bank kartasi 17 17 17 PIN-kodlar 21№ Sana Hujjat turi Kiritilganl ar soni Rasmiylashtirilg anlar soni Arxivga topshirilgan lar soni Izoh 03 arizalari bilan birga 4 2025-04- 04 Hisob varaqa ochish hujjatlari 12 12 12 Yuridik va jismoniy shaxslar 5 2025-04- 05 Kassa kirim va chiqim jurnali 1 1 1 Birlashtirilg an kundalik jurnal 6 2025-04- 06 Kadrlar bo‘yicha buyruqlar 4 4 4 Yangi ishchilar qabul qilindi 7 2025-04- 07 Hisobot ma’lumotlari (oylik) - 1 1 Bo‘lim rahbari imzosi bilan 8 2025-04- 08 Kredit so‘rovnomalar i 9 9 9 Yangi kredit talablari 9 2025-04- 09 To‘lov topshiriqnomal ari 45 45 45 Elektron tizimda saqlangan 10 2025-04- 10 Arxivga topshirish dalolatnomasi - - 3 Ilgari yig‘ilgan hujjatlar 225. Yuridik shaxslar uchun ajratiladigan kreditlar va ularning shartnoma tartiblari, kredit jarayonini o’rganish Men “O’zmillkiybank” AJ Xorazm viloyati bosh boshqarmasi Gurlan BXOda amaliyot o’tash davomida yuridik shaxslar uchun ajratiladigan kreditlar va ularning shartnoma tartiblarini hamda kredit jarayonini o’rganish imkoniyatiga ega bo’ldim. Bu jarayon men uchun nafaqat nazariy, balki amaliy jihatdan ham juda muhim bo’ldi. Birinchidan, yuridik shaxslar uchun kreditlar bankning asosiy moliyaviy mahsulotlaridan biri hisoblanadi. Kreditlar yordamida kompaniyalar o’z faoliyatini kengaytirish, yangi loyihalarni amalga oshirish yoki mavjud faoliyatini rivojlantirish imkoniga ega bo’ladilar. Amaliyot davomida men kreditlarning turlari bilan yaqindan tanishdim. Asosan ishlab chiqarish, investitsion, qayta moliyalashtirish, davriy va ishchi kapital kreditlari ajratiladi. Har bir kredit turi o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lib, ularning har biri yuridik shaxsning turli ehtiyojlarini qondirishga mo’ljallangan. Kredit ajratish jarayoni o’ziga xos bosqichlardan iborat. Dastlab, mijoz bankka ariza bilan murojaat qiladi va o’zining moliyaviy holatini tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim etadi. Bank xodimlari esa ushbu hujjatlarni diqqat bilan tahlil qilib, mijozning kredit olishga layoqatliligini baholaydilar. Shundan so’ng, kredit summasi, foiz stavkasi va to’lov muddati kelishiladi. Ushbu shartlar mijoz bilan bank o’rtasida kredit shartnomasida aniq belgilanadi. Kredit shartnomasi — bu bank va mijoz o’rtasida tuziladigan huquqiy hujjat bo’lib, unda kreditning barcha shartlari, to’lov tartibi, foiz stavkalari, kafolatlar va boshqa muhim jihatlar batafsil ko’rsatiladi. Amaliyotda men shartnomani tayyorlash jarayonida ishtirok etdim, mijozlarga shartlar haqida tushuntirish berdim, shartnoma bandlari to’g’ri tushunilishi va qabul qilinishini ta’minlashga harakat qildim. 23Kredit mablag’lari mijozning hisobiga o’tkazilgach, bank tomonidan muntazam monitoring olib boriladi. Bu jarayon kredit mablag’lari to’g’ri va maqsadga muvofiq ishlatilishini nazorat qilish hamda to’lovlarning o’z vaqtida amalga oshirilishini ta’minlash uchun muhimdir. Kreditning o’z vaqtida qaytarilmasligi yoki boshqa shartlarni buzilishi bank va mijoz uchun turli salbiy oqibatlarga olib keladi. men amaliyot davomida yuridik shaxslar uchun kredit ajratish jarayonining barcha bosqichlari bilan yaqindan tanishdim. Bu meni nafaqat moliyaviy jarayonlarni chuqurroq tushunishga, balki mijozlar bilan ishlash ko’nikmalarini oshirishga ham yordam berdi. Bankda kredit berish jarayonining tartib-intizomi, shartnoma tuzishning huquqiy asoslari va moliyaviy risklarni boshqarish yo’nalishlari haqida to’liq tasavvur hosil qildim. Bu bilimlar kelajakdagi faoliyatim uchun juda qimmatli va foydali bo’ldi. Yuridik shaxslar uchun ajratilgan kreditlar bo‘yicha statistik ma’lumotlar (misol jadval) Kredit turi Ajratilgan kreditlar soni (ta) Jami kredit summasi (mln. so'm) O'rtacha kredit summasi (mln. so'm) Ishlab chiqarish 45 1,350 30 Investitsion 30 1,200 40 Qayta moliyalashtirish 20 600 30 Davriy kreditlar 50 750 15 Ishchi kapital 35 525 15 Jami 180 4,425 24.6 Ishlab chiqarish kreditlari ko‘proq ishlab chiqarish sohasida faoliyat yurituvchi korxonalar uchun ajratiladi. Investitsion kreditlar uzoq muddatli loyihalar, yangi uskunalar xaridi uchun beriladi. Qayta moliyalashtirish kreditlari mavjud kreditlarni qayta tuzish uchun ishlatiladi. Davriy kreditlar qisqa muddatli 24ehtiyojlarni qoplashga mo‘ljallangan. Ishchi kapital kreditlari korxona faoliyatining kundalik xarajatlarini qoplash uchun ajratiladi. 6. Yuridik shaxslar uchun hisob raqam ochish jarayonida qatnashish va hisob raqam ochish tartibi bilan tanishish Men “O’zmillkiybank” AJ Xorazm viloyati bosh boshqarmasi Gurlan BXOda amaliyot davomida yuridik shaxslar uchun hisob raqam ochish jarayonida faol ishtirok etdim va bu jarayonning barcha bosqichlari bilan yaqindan tanishdim. Hisob raqam ochish – bu yuridik shaxslarning bank bilan o‘zaro moliyaviy aloqalarini boshlash uchun zarur bo‘lgan eng muhim qadam hisoblanadi. Shu sababli, uning to‘g‘ri tashkil etilishi va huquqiy jihatdan mustahkam bo‘lishi bank va mijoz uchun muhim ahamiyatga ega. Hisob raqam ochish jarayoni bir necha bosqichdan iborat bo‘lib, har bir bosqich bank xodimlari tomonidan aniq va puxta bajarilishi talab etiladi. Amaliyot davomida men birinchi navbatda yuridik shaxsdan zarur hujjatlarni qabul qilish va tekshirish ishlarida ishtirok etdim. Bu hujjatlar orasida yuridik shaxsning davlat ro‘yxatidan o‘tganligi to‘g‘risidagi guvohnoma, soliq to‘lovchi identifikatsiya raqami (STIR), ta’sischilar ro‘yxati, vakolatli shaxslar haqidagi ma’lumotlar va boshqa zarur hujjatlar mavjud bo‘ladi. Keyingi bosqich hisob raqam ochish bo‘yicha arizani to‘ldirishdan iborat. Bank xodimi sifatida men mijoz bilan birga arizani to‘ldirdim, unda hisob raqam turi (hisob-kitob, joriy, valyuta hisob raqami va hokazo), hisob raqamining maqsadi, o‘tkazmalar uchun cheklovlar va boshqa muhim ma’lumotlar aniqlanadi. Shuningdek, bankning ichki tartib-qoidalari asosida mijozlarga zarur tushuntirishlar berildi. Hujjatlar va ariza to‘liq tayyorlangach, ular bankning moliyaviy va xavfsizlik xizmatlariga taqdim etildi. Ushbu xizmatlar tomonidan mijozning moliyaviy holati va hujjatlarning to‘g‘riligini tekshirish jarayoni amalga oshirildi. Bunda mijozning qarzdorligi, kredit tarixi va boshqa moliyaviy majburiyatlari ham o‘rganildi. Bu 25bosqich hisob raqam ochishda bank uchun xavflarni kamaytirish va xizmat sifatini ta’minlash maqsadida muhimdir.Shundan so‘ng, hisob raqam ochish uchun zarur bo‘lgan bank ichki hujjatlari va tasdiqlashlar tayyorlandi. Mijozga hisob raqam ochilishi haqida rasmiy xabar berildi va unga hisob raqam raqami taqdim qilindi. Mijoz endi ushbu hisob raqamdan o‘z biznes faoliyatida foydalana oladi, jumladan, kassa operatsiyalari, to‘lovlar va boshqa moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirishi mumkin. Amaliyot davomida men nafaqat jarayonning nazariy jihatlari bilan, balki mijozlarga xizmat ko‘rsatishda zarur bo‘lgan kommunikatsiya ko‘nikmalari bilan ham tanishdim. Hisob raqam ochish jarayoni doirasida mijozlarning turli savollariga javob berish, ularning ehtiyojlarini aniqlash va ularga eng qulay variantlarni taklif qilish mening vazifalarimdan biri bo‘ldi. Hisob raqamlarining turlari haqida ham keng ma’lumotga ega bo‘ldim. Masalan, yuridik shaxslar uchun joriy hisob raqamlari kundalik operatsiyalar uchun mo‘ljallangan bo‘lsa, valyuta hisob raqamlari xorijiy valyutada operatsiyalarni amalga oshirish uchun zarur. Shuningdek, muayyan loyihalar uchun maxsus hisob raqamlar ochilishi mumkin, bu esa moliyaviy nazorat va hisobdorlikni osonlashtiradi. Yuridik shaxslar uchun hisob raqam ochishda xavfsizlik choralari ham katta ahamiyatga ega. Bank mijozning shaxsiy va moliyaviy ma’lumotlarini maxfiy saqlash, soxta hujjatlarga yo‘l qo‘ymaslik uchun qat’iy tekshiruvlarni amalga oshiradi. Amaliyotim davomida bankning ichki xavfsizlik protokollari, hujjatlarni tasdiqlash tartiblari bilan tanishdim va ularni qanday amalga oshirish haqida ma’lumot oldim. Bundan tashqari, hisob raqam ochish jarayonida mijozga bank xizmatlari, onlayn banking imkoniyatlari, shuningdek, hisob raqamidan samarali foydalanish bo‘yicha maslahatlar berildi. Bu mijozlarga moliyaviy faoliyatlarini yanada samarali tashkil etishga yordam beradi. yuridik shaxslar uchun hisob raqam ochish jarayoni ko‘p bosqichli va hujjatli tartibga ega bo‘lib, uning to‘g‘ri bajarilishi bank 26va mijoz o‘rtasidagi ishonchni mustahkamlashga xizmat qiladi. Amaliyot davomida men ushbu jarayonning barcha jihatlari bilan yaqindan tanishdim, bu esa mening kasbiy malakamni oshirishga katta yordam berdi. Bankda hisob raqam ochish jarayonida qatnashish orqali men bank tizimining ishlash printsiplarini chuqurroq angladim va kelajakda bank sohasida faoliyat yuritishga tayyorlandim. 7. Tadbirkorlar uchun ajratiladigan kreditlar va hujjatlar jildini tayyorlash bilan tanishish Amaliyot davomida men “O’zmillkiybank” AJ Xorazm viloyati bosh boshqarmasi Gurlan BXOda tadbirkorlar uchun ajratiladigan kreditlar bilan tanishdim va shu jarayonda kredit hujjatlari jildini tayyorlashda faol qatnashdim. Kredit berish jarayoni bank uchun juda muhim va mas'uliyatli bo‘lib, uning har bir bosqichi qat’iy nazorat va hujjatlashtirishni talab qiladi. Tadbirkorlik sub'ektlariga ajratiladigan kreditlar asosan biznes faoliyatini rivojlantirish, yangi loyihalarni amalga oshirish, ishlab chiqarishni kengaytirish yoki investitsiya maqsadlari uchun mo‘ljallangan bo‘ladi. Bank tomonidan kredit shartlari aniq belgilangan va har bir mijozning moliyaviy holati, biznes-rejasi, kreditga bo‘lgan ehtiyoji batafsil tahlil qilinadi. Kredit berish jarayoni avvalo mijozdan kredit olish uchun ariza qabul qilishdan boshlanadi. Bu arizada kredit summasi, muddatlari, foiz stavkalari va to‘lov shartlari aniq ko‘rsatiladi. Men ushbu arizalarni to‘ldirish jarayonida bank xodimlariga yordam berdim, shuningdek, mijozlarga ariza shakllarini tushuntirdim. Keyingi bosqichda kreditni rasmiylashtirish uchun zarur hujjatlar to‘planadi va jildga joylashtiriladi. Ushbu hujjatlar orasida mijozning yuridik va moliyaviy hujjatlari, biznes-rejasi, mol-mulkni garovga qo‘yish hujjatlari, bankning ichki kredit shartnomalari, qarz to‘lov jadvali va boshqa muhim hujjatlar mavjud. Hujjatlar to‘liq va aniq bo‘lishi bankning kredit risklarini kamaytirishga xizmat qiladi. 27Amaliyot davomida men kredit jildini tayyorlash bo‘yicha aniq tartiblarni o‘rgandim. Har bir hujjat muayyan tartibda joylashtiriladi: avval ariza, keyin biznes-reja, moliyaviy hisob-kitoblar, garov hujjatlari, so‘ngra bankning ichki hujjatlari. Hujjatlarning nusxalari va asl nusxalari alohida belgilanadi va xavfsiz joyda saqlanadi. Kredit jildini tayyorlashda to‘liq va aniq ma’lumotlar bo‘lishi, hujjatlarning qonuniyligi va bank ichki tartib-qoidalariga muvofiq bo‘lishi eng muhim mezon hisoblanadi. Shu bois har bir hujjat bank xodimlari tomonidan qat’iy tekshiriladi, zarur hollarda mijozga qo‘shimcha hujjatlar taqdim etilishi talab qilinadi. Shuningdek, men kredit berish jarayonida mijozlar bilan ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirdim. Tadbirkorlarga kredit shartlari, to‘lov tartibi, foiz stavkalari va garov majburiyatlari haqida batafsil tushuntirish berildi. Bu mijozlarning kreditdan samarali foydalanishlariga yordam beradi. Bank ichki audit va moliyaviy xavfsizlik bo‘limlari kredit hujjatlarini ko‘rib chiqadi va ular asosida qaror qabul qiladi. Kredit jildining tayyorligi va hujjatlarning qonuniyligi kredit berishning asosiy sharti hisoblanadi. Amaliyot davomida men ushbu tekshiruv jarayonini yaqindan kuzatdim. Kredit shartnomalari mijoz va bank o‘rtasidagi huquqiy kelishuv bo‘lib, unda kredit summasi, muddatlari, foiz stavkalari, to‘lov tartibi va garov shartlari aniq ko‘rsatiladi. Shartnomalar bank xodimlari tomonidan mijoz bilan birgalikda to‘ldiriladi va imzolanishi ta’minlanadi. Tadbirkorlar uchun ajratiladigan kreditlar ko‘plab turlarga ega: investitsion kreditlar, qisqa muddatli kreditlar, savdo kreditlari, eksport-import kreditlari va boshqalar. Har bir tur uchun maxsus hujjatlar va talablar mavjud bo‘lib, ular kredit jildida to‘liq aks ettiriladi. Men kredit jildlarini tayyorlash jarayonida bankning raqamli tizimlaridan ham foydalandim. Bu tizimlar hujjatlarni elektron shaklda saqlash va kuzatishni osonlashtiradi, shuningdek, kredit berish jarayonining tezligini oshiradi.Shuningdek, amaliyot davomida kreditlarni boshqarish va monitoring 28qilish jarayoni bilan ham tanishdim. Kredit oluvchilar tomonidan to‘lovlar va kredit shartlariga rioya qilish holatlari muntazam ravishda kuzatib boriladi, bu esa bankning moliyaviy barqarorligini ta’minlaydi. tadbirkorlar uchun ajratiladigan kreditlar va kredit hujjatlari jildini tayyorlash jarayoni ko‘p bosqichli va murakkab tizimdan iborat. Bu jarayonda aniqlik, tartib va huquqiy mustahkamlik katta ahamiyatga ega. Amaliyotim davomida men ushbu jarayonning barcha bosqichlari bilan yaqindan tanishdim, bu esa mening bank faoliyati bo‘yicha nazariy va amaliy bilimlarimni sezilarli darajada oshirdi hamda professional ko‘nikmalarimni rivojlantirdi. 8. Kreditlash tartibini tartibga solish yuzasidan normativ hujjatlar bilan tanishish Men “O’zmillkiybank” AJ Xorazm viloyati bosh boshqarmasi Gurlan BXOda amaliyot vaqtida kreditlash tartibini tartibga soluvchi normativ hujjatlar bilan yaqindan tanishdim. Kreditlash jarayoni bank faoliyatining eng muhim va mas’uliyatli qismi bo‘lib, uning samarali va qonuniy tashkil etilishi uchun qator qonunlar, qarorlar va ichki normativ hujjatlar asosida harakat qilinadi. Kreditlash tartibini boshqarish va tartibga solish bankning ichki siyosatlari, Moliya vazirligi, Markaziy bank va boshqa davlat organlari tomonidan belgilangan normativ hujjatlar asosida amalga oshiriladi. Bu hujjatlar kredit berish jarayonining adolatli, shaffof va samarali bo‘lishini ta’minlaydi. Amaliyot davomida men birinchi navbatda O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining kredit faoliyatiga oid qonuniy hujjatlari bilan tanishdim. Ushbu hujjatlar banklarga kredit berish qoidalari, foiz stavkalari, garovlar va kredit shartlarini belgilashda yo‘riqnoma vazifasini bajaradi. Markaziy bankning “Kredit siyosati to‘g‘risida”gi qarorlari kreditlash tartibini tartibga solishda asosiy hujjatlardan biri hisoblanadi. Bu qarorlarda kreditning turlari, kreditlash uchun talablar, risklarni boshqarish va kreditni qaytarish muddatlari haqida aniq ko‘rsatmalar mavjud. 29Bankning ichki normativ hujjatlari ham kreditlash jarayonida muhim o‘rin tutadi. Ushbu hujjatlar kredit berish tartibini, mijozlar bilan shartnomalarni tuzish qoidalarini, kredit risklarini baholash va ularni kamaytirish choralari kabi masalalarni qamrab oladi. Amaliyotda men ushbu hujjatlarni o‘qib, ularning qanday qo‘llanilishini kuzatdim. Yuridik jihatdan kredit shartnomalarini tuzish va mijozlarga taqdim etish jarayoni maxsus qonunchilik, xususan, Fuqarolik kodeksi va Bank faoliyatini tartibga soluvchi qonunlarga muvofiq amalga oshiriladi. Men ushbu hujjatlar asosida kredit shartnomalari va boshqa rasmiy hujjatlarni tayyorlashda ishtirok etdim. Amaliyot davomida men kredit berish jarayonida bankning ichki audit va nazorat organlari tomonidan chiqarilgan ko‘rsatmalar bilan ham tanishdim. Ular kredit faoliyatining sifatini nazorat qilish, xatoliklar va qonunbuzarliklarni aniqlashda muhim ahamiyatga ega. Kreditlash jarayonida mijozning moliyaviy holatini baholash uchun moliyaviy va yuridik hujjatlarni to‘plash va tekshirish majburiy hisoblanadi. Bu jarayonni tartibga soluvchi qoidalar ham normativ hujjatlarda batafsil bayon etilgan.Shuningdek, kreditlashga taalluqli xavfsizlik choralari va garov tizimini tashkil etish haqida ham maxsus qoidalar mavjud. Bank garovlarni qabul qilish, ulardan foydalanish va nazorat qilish jarayonlarini tartibga soluvchi ichki va tashqi normativ hujjatlar asosida ish yuritadi. Amaliyot davomida men kreditlash bilan bog‘liq barcha normativ hujjatlarning doimiy ravishda yangilanib turishini kuzatdim. Bu o‘z navbatida bankning bozor talablariga moslashuvchanligini va raqobatbardoshligini ta’minlaydi. Normativ hujjatlar kreditlarning foiz stavkalarini belgilashda ham muhim rol o‘ynaydi. Ular bo‘yicha bank o‘z mijozlariga adolatli va shaffof foizlar taklif qilishi, shuningdek, foizlarni qaytarish tartibini qat’iy nazorat qilishi talab etiladi. 30Bank xodimlari uchun maxsus treninglar va o‘quv seminarlarida ham kreditlash tartibini tartibga soluvchi normativ hujjatlar tahlil qilinadi va amaliy misollar bilan tushuntiriladi. Men ham amaliyot chog‘ida bunday treninglarda qatnashdim. Yuridik va moliyaviy sohada kreditlashga oid qonunchilik normalariga rioya etish bank faoliyatining qonuniyligini va mijozlarning huquqlarini himoya qilishni ta’minlaydi. Shu sababli, bankda har bir kredit bitimining huquqiy asoslari aniq va ravshan bo‘lishi lozim. Normativ hujjatlar mijozlarga kredit shartlarini tushuntirish va ularni to‘g‘ri bajarishni ta’minlashga qaratilgan. Amaliyot davomida men mijozlarga ushbu hujjatlarning mazmunini sodda tilda tushuntirish ko‘nikmasini rivojlantirdim. Kreditlash tartibini tartibga soluvchi normativ hujjatlar orasida bankning moliyaviy barqarorligi va kapitallari uchun ham alohida qoidalar mavjud. Ular kredit risklarini baholash va ularni kamaytirish choralarini belgilaydi. Normativ hujjatlar kredit muddatlari va to‘lov jadvalini shakllantirishda ham asosiy yo‘riqnoma vazifasini bajaradi. Kredit muddatlari mijozning imkoniyatlari va bank siyosatiga muvofiq belgilanadi. Amaliyotda men kreditlashga oid barcha normativ hujjatlar bilan tanishib, ularning amaliyotga qanday tatbiq etilishini o‘rgandim. Bu bilimlar bank faoliyatida to‘g‘ri va samarali qarorlar qabul qilish uchun zarurdir. Kreditlashda yuzaga keladigan risklarni boshqarish uchun maxsus qoidalar mavjud. Normativ hujjatlar bu risklarni aniqlash, baholash va kamaytirish usullarini batafsil bayon qiladi. Amaliyot davomida men kreditlash normativ hujjatlarini o‘rganib, ularga muvofiq kredit arizalarini va shartnomalarni tayyorlashda ishtirok etdim. Bu esa bankning kredit siyosatini yaxshiroq tushunishimga yordam berdi. Bank tomonidan chiqarilgan ichki normativ hujjatlar va qoidalar doimiy yangilanib turadi. Men amaliyot davomida bu yangilanishlarni kuzatib bordim va yangi qoidalarga moslashishni o‘rgandim. 31Normativ hujjatlar kredit oluvchilar bilan shartnomalar tuzishda aniq tartib va talablarni belgilaydi. Bu shartnomalar ikki tomonning huquq va majburiyatlarini himoya qiladi.Kreditlash tartibini tartibga soluvchi normativ hujjatlar bankning ichki audit faoliyatida ham muhim ahamiyatga ega. Audit natijalari asosida kreditlash jarayonidagi kamchiliklar aniqlanadi va tuzatiladi. Amaliyot davomida men kreditlashga oid normativ hujjatlarni o‘qib, ularni tahlil qildim hamda bank amaliyotida qanday qo‘llanilishini kuzatdim. Bu mening professional malakamni oshirishga katta hissa qo‘shdi. Normativ hujjatlar mijozlarning moliyaviy salohiyatini aniqlash uchun qanday mezonlar qo‘yilishini belgilaydi. Bu bankning kredit riskini kamaytirish uchun muhimdir.Kreditlash jarayonida yuzaga keladigan nizolarni hal qilish tartibi ham normativ hujjatlar bilan tartibga solinadi. Bu mijozlar va bank o‘rtasidagi munosabatlarni tartibga solishda muhim ahamiyatga ega.Normativ hujjatlar kreditlarni qaytarish muddatlarini belgilashda shaffoflik va adolatni ta’minlaydi. Bu mijozlarning majburiyatlarini aniq bajarishini ta’minlaydi.Kreditlash jarayoni bo‘yicha normativ hujjatlar bank xodimlarining mas’uliyat doirasini ham belgilaydi. Har bir xodim o‘z vazifasini to‘liq bajarishi lozim.Amaliyot davomida men kreditlash normativ hujjatlari asosida kreditlar berish jarayonini tushunib bordim, bu esa kelajakda bank sohasida faoliyat yuritishim uchun zarur bilimlar berdi.Kreditlash tartibini tartibga soluvchi normativ hujjatlar mijozlarning huquq va manfaatlarini himoya qilish, shuningdek, bankning moliyaviy xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan.Amaliyot davomida men normativ hujjatlar asosida kredit faoliyatini monitoring qilish va nazorat qilish tartibini o‘rgandim. Bu bank faoliyatining samaradorligini 9. Monitoring o’tkazish bo’yicha yo’riqnoma va nizom bilan tanishish Men amaliyot davomida “O’zmillkiybank” AJda monitoring o’tkazish bo’yicha yo’riqnoma va nizomlar bilan yaqindan tanishdim. Monitoring bank faoliyatining turli yo’nalishlarida amalga oshiriladigan nazorat va tahlil jarayonidir. Uning 32asosiy maqsadi – bankning belgilangan strategiyasi va ichki qoidalariga muvofiq faoliyat yuritishini ta’minlash hamda imkoniyatlar va muammolarni o’z vaqtida aniqlashdir. Monitoring jarayoni bank ichidagi barcha bo’limlar faoliyatiga taalluqli bo’lib, u har bir soha uchun maxsus ishlab chiqilgan yo’riqnoma va nizomlar asosida amalga oshiriladi. Amaliyot davomida men aynan kreditlash, hisob-kitob, kadrlar va moliyaviy nazorat yo’nalishlarida monitoring o’tkazish bo’yicha qo’llaniladigan yo’riqnoma va nizomlarni o’rgandim. Monitoring o’tkazish bo’yicha yo’riqnoma bank ichki nazoratini tashkil etishda asosiy hujjatlardan biri hisoblanadi. Ushbu yo’riqnoma monitoring jarayonining bosqichlari, usullari, mas’ul shaxslar va natijalarini qanday qayd etish bo’yicha aniq ko’rsatmalarni o’z ichiga oladi. Yo’riqnoma bo’yicha monitoring jarayoni bir necha asosiy bosqichlardan iborat. Birinchi bosqich – monitoring obyektini aniqlash va maqsadlarni belgilash. Bu bosqichda nazorat qilinadigan faoliyat yo’nalishi va uning asosiy indikatorlari aniqlanadi. Ikkinchi bosqich – monitoring metodlarini tanlash va ma’lumotlarni yig’ish. Bu yerda intervyular, hujjatlar tahlili, so’rovnomalar va boshqa usullar orqali kerakli ma’lumotlar to’planadi. Amaliyotda men ushbu metodlardan ba’zilari bilan tanishib, ulardan foydalanishni o’rgandim. Uchinchi bosqich – olingan ma’lumotlarni tahlil qilish va natijalar bo’yicha xulosa chiqarish. Bu bosqichda aniq muammolar, kamchiliklar va ularni bartaraf etish yo’llari aniqlanadi. To’rtinchi bosqich – monitoring natijalari asosida hisobot tayyorlash va tegishli rahbarlarga taqdim etish. Hisobotda aniqlangan muammolar, ularning sabab va oqibatlari hamda takliflar ko’rsatiladi. Monitoring o’tkazish nizomi esa monitoring jarayonining huquqiy, tashkiliy va texnik asoslarini belgilaydi. Nizomda monitoringni amalga oshirish tartibi, mas’ul shaxslar vakolatlari, javobgarlik va monitoringning doimiyligi ko’rsatiladi. 33Bankda monitoring tizimi nazorat organlari, auditorlar va boshqa mas’ul shaxslar tomonidan doimiy amalga oshiriladi. Nizom bu jarayonlarni tartibga soladi va monitoringning sifatli va samarali bo’lishini ta’minlaydi. Amaliyot davomida men monitoring o’tkazish bo’yicha yo’riqnoma va nizomni o’qib, ularning mazmunini tushundim va amaliyotda qanday qo’llanilishini kuzatdim. Bu menga nazorat faoliyati haqida chuqur tushuncha berdi. Monitoringning eng muhim jihatlaridan biri uning doimiy va tizimli bo’lishidir. Yo’riqnoma va nizomda monitoringning qanday davrda, qanday tartibda o’tkazilishi aniq belgilanadi. Monitoring natijalari bankning ichki siyosatini shakllantirishda, faoliyatni takomillashtirishda, xodimlar ish faoliyatini baholashda keng qo’llaniladi. Amaliyot davomida men bunday natijalar qanday tahlil qilinishini kuzatdim. Yo’riqnoma va nizomga muvofiq monitoring uchun maxsus jamoalar tuziladi. Bu jamoalar turli bo’limlardan mutaxassislarni o’z ichiga oladi, ular hamkorlikda ish olib boradi. Monitoring jarayonida maxfiylik va axborot xavfsizligi muhim ahamiyatga ega. Yo’riqnoma va nizom bu masalalarni qat’iy belgilaydi, shuningdek, axborotni noto’g’ri ishlatishning oldini oladi. Men monitoring bo’yicha o’rganilgan yo’riqnoma va nizomlar yordamida bank faoliyatidagi kamchiliklarni aniqlash va ularni bartaraf etish bo’yicha tavsiyalar tayyorlashda ishtirok etdim. Bu tajriba mening nazorat sohasidagi bilimlarimni boyitdi. Monitoring jarayoni bankning har bir bo’limida alohida yo’nalishlarga ega. Masalan, kredit bo’limida kreditlarning to’lov muddati, foiz stavkalari va shartlarga rioya qilinishi monitoring qilinadi. Moliyaviy nazorat yo’nalishida esa balans, moliyaviy hisobotlar va pul oqimi monitoring qilinadi. Bunday monitoring bankning moliyaviy barqarorligini ta’minlashda yordam beradi. 34Kadrlar bo’limida esa ishga qabul qilish, xodimlar malakasi va mehnat tartibi monitoring qilinadi. Yo’riqnoma bu jarayonlarda aniq qoidalar belgilaydi. Amaliyotda men turli yo’nalishlardagi monitoring faoliyatiga guvoh bo’ldim va bu sohadagi normativ hujjatlar bilan tanishdim. Bu esa bank faoliyatining har tomonlama nazorat qilinishini ta’minlaydi. Monitoring natijalari asosida bank rahbariyati qarorlar qabul qiladi, yangi strategiyalar ishlab chiqadi va ish jarayonlarini yaxshilaydi. Men bu jarayonlarda qanday ishtirok etishni ham o’rgandim. Yo’riqnoma va nizom monitoring jarayonining samaradorligini oshirishga qaratilgan. Ular nazorat usullarini standartlashtiradi va natijalarni solishtirish imkonini beradi. Monitoring jarayonida yuzaga kelgan muammolar va kamchiliklar bo’yicha tezkor choralar ko’rilishi zarur. Bu yo’riqnoma va nizomlarda belgilangan muhim talablardan biridir. Amaliyot davomida men monitoring o’tkazish uchun zarur bo’lgan hujjatlarni to’plash, tahlil qilish va hisobot tayyorlashda faol ishtirok etdim. Bankda monitoringning samarali tashkil etilishi uchun mutaxassislar muntazam ravishda malaka oshiradilar. Men ham bunday o’quv mashg’ulotlarida qatnashdim. Monitoring bo’yicha yo’riqnoma va nizom bankning ichki nazorat tizimini yanada mustahkamlaydi va ish jarayonlarini optimallashtiradi. Ushbu hujjatlar orqali bankda har qanday jarayon doimiy ravishda nazorat qilinadi, xatoliklar va kamchiliklar erta bosqichda aniqlanadi. Monitoring jarayonida aniq ko’rsatkichlar va mezonlar asosida baholash o’tkaziladi. Bu natijalarni solishtirish va yaxshilash uchun zarur. Men amaliyot davomida monitoring natijalarini hisobot shaklida tayyorlashni o’rgandim, bu esa rahbariyat uchun muhim axborot manbai hisoblanadi. Yo’riqnoma va nizomga muvofiq monitoring jarayonida yuzaga keladigan nizolarni hal qilish mexanizmlari ham ishlab chiqilgan. 35Monitoring jarayoni bankning risklarni boshqarish tizimi bilan chambarchas bog’liq. Yo’riqnoma bu jarayonlarni uyg’unlashtiradi. Monitoring natijalari asosida bankda tizimli ishlarni takomillashtirish, xodimlarni rag’batlantirish va jarayonlarni avtomatlashtirish yo’llari ko’rib chiqiladi. Men monitoring o’tkazishda o’rgangan bilimlarimni kelajakda bank sohasida samarali ishlashim uchun asos sifatida qabul qilaman. Monitoring tizimi bank faoliyatining barcha sohalarini qamrab oladi, bu esa bankning barqaror va ishonchli faoliyatini ta’minlaydi. № Monitoring bosqichi Amalga oshirilish chastotasi Monitoringda o‘rganilgan ob’ektlar ulushi (%) Bosqichdagi asosiy faoliyatlar Ahmiyati (1-10 ball) 1 Monitoring obyektini aniqlash va maqsadlarni belgilash Har bir monitoring oldidan 100% Nazorat qilish zarur bo‘lgan soha va ko‘rsatkichlarni tanlash 9 2 Ma’lumotlarni yig‘ish metodlarini tanlash va amalga oshirish Har monitoringda 100% Intervyu, so‘rovnomalar, hujjatlarni tahlil qilish 10 3 Olingan ma’lumotlarni tahlil qilish Har monitoringdan keyin 100% Aniqlangan kamchiliklar va muammolarni aniqlash 10 4 Monitoring natijalari asosida hisobot tayyorlash va taqdim etish Har monitoringdan keyin 100% Natijalar, xulosa va tavsiyalarni shakllantirish 9 5 Hisobot asosida qarorlar qabul Har oyda yoki chorakda 85% Faoliyatni yaxshilashga 8 36№ Monitoring bosqichi Amalga oshirilish chastotasi Monitoringda o‘rganilgan ob’ektlar ulushi (%) Bosqichdagi asosiy faoliyatlar Ahmiyati (1-10 ball) qilish va takliflar ishlab chiqish qaratilgan takliflar 10. Monitoring jarayonida faol ishtirok etish Men amaliyot davomida “O’zmilliybank” AJ Xorazm viloyati bosh boshqarmasi Gurlan bo‘limida monitoring jarayonida faol ishtirok etdim. Monitoring – bu bankning ichki va tashqi faoliyatini tizimli ravishda nazorat qilish, faoliyat samaradorligini baholash, me’yorlarga rioya qilinishini ta’minlash maqsadida olib boriladigan muhim jarayondir. Shu sababli, monitoring jarayonida faol ishtirok etish bankning umumiy faoliyatiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Monitoring jarayoni bir necha asosiy bosqichlardan iborat bo‘lib, har bir bosqichda qatnashish mening professional bilimlarimni va tajribamni oshirishga yordam berdi. Birinchi navbatda, monitoring ob’ektlarini aniqlash jarayonida men bankning turli bo‘limlaridagi faoliyat ko‘rsatkichlari va ularning holatini o‘rganishga ko‘maklashdim. Bu bosqichda men muayyan ko‘rsatkichlarga e’tibor qaratdim, masalan, kreditlash faoliyati, mijozlar bilan ishlash sifatini baholash, hujjatlar rasmiylashtirilishi va boshqa sohalardagi qonuniyatlarni kuzatdim. Monitoring uchun ma’lumotlarni yig‘ish jarayonida men bank xodimlari bilan intervyu o‘tkazish, so‘rovnomalar tayyorlash va to‘ldirish, shuningdek, bankning rasmiy hujjatlari va elektron tizimdagi ma’lumotlarni tekshirish ishlarida faol qatnashdim. Bu jarayonda men tahliliy fikrlash ko‘nikmalarimni ishga solib, to‘plangan ma’lumotlarni aniqlik bilan saralash va ularni tartibga solishga harakat qildim. Keyingi bosqich – olingan ma’lumotlarni tahlil qilish jarayoni bo‘lib, unda men aniqlangan muammolar va kamchiliklarni aniqlashda ishtirok etdim. Bu jarayon bank faoliyatining zaif tomonlarini ko‘rsatib berishga xizmat qiladi va ularni 37bartaraf etish uchun zarur tavsiyalar ishlab chiqiladi. Men tahlil jarayonida ma’lumotlarni grafiklar, diagrammalar shaklida taqdim etish uchun yordam berdim, bu esa monitoring natijalarini boshqaruvga tushunarli qilib yetkazishga yordam berdi. Monitoring hisobotlarini tayyorlashda men hujjatlarni shakllantirish, natijalarni umumlashtirish va taqdim etish jarayonlarida faol qatnashdim. Hisobotlarda aniqlangan muammolar, ularning sabablari va taklif etilgan yechimlar batafsil keltiriladi. Mening vazifam – ushbu hisobotlarni aniq va tushunarli shaklda tayyorlash, bank xodimlari va rahbariyatiga yetkazish bo‘ldi. Shuningdek, monitoring natijalariga asoslangan qarorlar qabul qilishda va faoliyatni yaxshilash bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqishda men o‘z fikrlarimni bildirganman. Bu esa menga tashkilot ichida o‘z fikrlarimni erkin ifoda etish va jamoaviy ishda faol bo‘lish ko‘nikmalarini rivojlantirish imkonini berdi. Monitoring jarayonida ishtirok etish orqali men bankning ichki nazorat tizimi qanday ishlashini chuqurroq tushundim. Bu jarayon bank faoliyatining sifatini oshirish, mijozlar manfaatlarini himoya qilish va qonunchilikka to‘liq rioya qilishda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, men o‘z bilimlarimni amaliyotda qo‘llash, ish jarayonida yuzaga keladigan muammolarni aniqlash va ularni bartaraf etish yo‘llarini o‘rganish imkoniga ega bo‘ldim. Monitoring jarayonida faol ishtirok etish nafaqat bankning samarali ishlashiga yordam beradi, balki xodimlarning professional salohiyatini oshirishga xizmat qiladi. Mening uchun bu jarayon katta o‘quv maydoni bo‘lib, unda men o‘z kasbiy mahoratimni rivojlantirdim, nazorat va tahlil qilish ko‘nikmalarini mustahkamlash imkoniyatini qo‘lga kiritdim. Bundan tashqari, monitoring jarayonida ishlash vaqtida men vaqtni samarali boshqarish, jamoa bilan hamkorlik qilish va muammolarni tezkor hal qilish ko‘nikmalarini ham rivojlantirdim. Bankning turli bo‘limlaridagi xodimlar bilan muloqot qilish, ularning ish jarayonlarini kuzatish va tahlil qilish mening kommunikatsiya va muammolarni hal qilish qobiliyatlarimni mustahkamladi. 38Monitoring jarayonida qatnashish bank ichki me’yorlariga va qonun hujjatlariga rioya qilishni ta’minlashda muhimdir. Shu bois, men bankning ichki tartib- qoidalari va normativ hujjatlarini o‘rganib chiqdim. Bu menga bank faoliyatining barcha jihatlarini yanada yaxshi tushunishga yordam berdi. Natijada, monitoring jarayonida faol ishtirok etish menga professional rivojlanishim uchun juda foydali bo‘ldi. Bu tajriba kelajakda bank sohasida faoliyat yuritishda qo‘l keladigan muhim bilim va ko‘nikmalarni berdi. Shuningdek, men tashkilotda yuqori sifatli xizmat ko‘rsatish va mijozlarga e’tibor bilan yondashish muhimligini angladim. monitoring jarayonida faol ishtirok etish – bu nafaqat bankning samaradorligini oshirish, balki xodimlarning shaxsiy va kasbiy rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatadigan jarayon. Men ushbu jarayonda qatnashish orqali o‘z bilimlarimni kengaytirdim, yangi ko‘nikmalarni egalladim va bank tizimining ichki ishlarini chuqurroq o‘rgandim. 11. Buxgalteriya hisob yuritish bo’yicha qonun hujjatlari bilan tanishish Buxgalteriya hisob yuritish har qanday tashkilotning moliyaviy faoliyatini to‘g‘ri va shaffof olib borish uchun asosiy omillardan biridir. Shu sababli, buxgalteriya hisobining qonuniy jihatlarini chuqur o‘rganish va tushunish har bir mutaxassis uchun juda muhimdir. Amaliyot davomida men buxgalteriya hisob yuritish bo‘yicha tegishli qonun hujjatlari bilan tanishish imkoniyatiga ega bo‘ldim. Bu jarayon mening professional bilimlarimni kengaytirishga katta hissa qo‘shdi. Buxgalteriya hisobini yuritish davlat tomonidan qat’iy tartibga solinadi. Har bir davlat o‘zining moliyaviy qonunlari va standartlarini ishlab chiqadi, bu standartlarga amal qilish esa korxona va tashkilotlarning moliyaviy holatini aniq ko‘rsatish uchun zarur. Mening amaliyotim davomida men O‘zbekiston 39Respublikasining Buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi qonunlari, moliyaviy hisoboti va soliq qonunchiligi bilan yaqindan tanishdim. Buxgalteriya hisobining asosiy hujjatlari qatoriga quyidagilar kiradi: hisob yuritish siyosati, hisobot shakllari, audit qoidalari va boshqalar. Menga bu hujjatlarni o‘qish va tahlil qilish, ularning mazmunini tushunish va amaliy ishda qo‘llash topshirildi. Bu jarayon orqali men qonun hujjatlari asosida moliyaviy hisobotingiz qanday tuzilishi va tashkil qilinishi haqida to‘liq tasavvurga ega bo‘ldim. Shuningdek, buxgalteriya hisobining xalqaro standartlari va ularning milliy qonunchilikka ta’siri haqida ham ma’lumot oldim. Xalqaro moliyaviy hisob standartlari (IFRS) buxgalteriya hisobida jahon tajribasini aks ettiradi va ko‘plab mamlakatlarda, shu jumladan O‘zbekistonda ham asta-sekin joriy qilinmoqda. Men ushbu standartlarning qonunchilikdagi o‘rni va ularning hisob yuritishga ta’siri haqida o‘rgandim. Buxgalteriya hisobining qonuniy jihatlari, jumladan, moliyaviy hujjatlarni saqlash muddatlari, audit tekshiruvlari va soliqlarni hisoblash qoidalari ham diqqat markazida bo‘ldi. Men amaliyotda ushbu jarayonlarni qo‘llab-quvvatlashda faol ishtirok etdim, bu esa menga hisob yuritish tizimining barqaror ishlashini ta’minlashda qanday mas’uliyat borligini ko‘rsatdi. Amaliy jarayonda, men hujjatlar rasmiylashtirilishida, masalan, kassalik operatsiyalar, ombor hisobi, mehnat haqi hisoboti kabi muhim jarayonlarda qonun hujjatlarining qanday qo‘llanilishini kuzatdim. Bu menga qonuniy me’yorlarga qat’iy rioya qilishning ahamiyatini chuqurroq anglash imkonini berdi. Qonunchilik bilan tanishish jarayonida men shuningdek soliq kodeksi, mehnat kodeksi va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarni o‘rganib chiqdim. Bu hujjatlar buxgalteriya ishining to‘g‘ri tashkil etilishi, soliq majburiyatlarining bajarilishi va ishchilarning huquqlarining himoyalanishi uchun juda muhimdir. Buxgalteriya hisobining qonuniy tamoyillari asosida hisobotingizni tuzish va topshirishning tartibi ham o‘rganildi. Banklar, soliq organlari va boshqa nazorat 40idoralari talablariga muvofiq buxgalteriya hisobotlarini tayyorlash va topshirish majburiyligi menga tushuntirildi. Ushbu talablarni to‘liq bajarish uchun qonun hujjatlarini yaxshi bilish zarur. Amaliyot davomida men buxgalteriya hisobi bo‘yicha rasmiylashtirilgan hujjatlarning standart namunalari bilan ishladim. Hisobot shakllari, aktlar, bayonnomalar va boshqa rasmiy hujjatlarni to‘ldirishda qonunchilik qoidalari asosida harakat qilish ko‘nikmalarini rivojlantirdim. Qonun hujjatlari bilan tanishish mening professional etikam va javobgarlik hissimni oshirdi. Hisob-kitoblarda adolat va aniqlikni ta’minlash, noto‘g‘ri ma’lumotlarni oldini olish uchun qonuniy talablar qat’iy bajarilishi kerakligini angladim.buxgalteriya hisob yuritish bo‘yicha qonun hujjatlari bilan tanishish jarayoni menga nafaqat nazariy bilimlar, balki amaliy ko‘nikmalar ham berdi. Bu jarayon tashkilotning moliyaviy faoliyatini qonuniy asosda yuritishda katta ahamiyatga ega bo‘lib, men uchun kelajakda buxgalteriya sohasida muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun mustahkam poydevor bo‘ldi. № Faoliyat yo‘nalishi O‘rganilgan hujjatlar/Normativlar Amaliyotda qo‘llash darajasi (%) Izohlar 1 Buxgalteriya hisobi qonunlari O‘zbekiston Respublikasi Buxgalteriya kodeksi 95 Asosiy qonun hujjati sifatida ishlatildi 2 Moliyaviy hisoboti standartlari Xalqaro Moliyaviy Hisob Standartlari (IFRS) 80 Milliy qonunchilikka moslashtirish 3 Soliq qonunchiligi Soliq kodeksi, soliq turlari qonunlari 90 Soliqlarni hisoblash va hisobot tayyorlash 4 Hisobotlar va hujjatlarni saqlash Arxiv qonunlari, saqlash muddatlari 70 Hujjatlarni tartibga solish va arxivlash 5 Audit va nazorat Audit kodeksi, nazorat 65 Ichki va tashqi 41№ Faoliyat yo‘nalishi O‘rganilgan hujjatlar/Normativlar Amaliyotda qo‘llash darajasi (%) Izohlar tartiblari standartlari audit jarayonlari 6 Mehnat qonunchiligi Mehnat kodeksi, ish haqi hisoboti 75 Ishchilar huquqlari va ish haqi hisoboti 7 Hisob yuritish siyosati va tartib- qoidalari Korxona ichki tartib- qoidalari 85 Hisob yuritish siyosatini shakllantirish 12.Jismoniy shaxslarga plastik kartalar berish jarayoni va uning ahamiyati Bank sohasida jismoniy shaxslarga plastik kartalar berish – mijozlarga qulay xizmat ko‘rsatishning asosiy yo‘nalishlaridan biridir. Bugungi kunda plastik kartalar kundalik hayotda to‘lovlarni amalga oshirish, mablag‘larni boshqarish, pul o‘tkazmalarini bajarish va boshqa ko‘plab moliyaviy operatsiyalarni tez va samarali bajarish imkonini beradi. Shu sababli, bank tomonidan jismoniy shaxslarga plastik kartalarni berish jarayoni aniq, tizimli va xavfsiz tartibda tashkil etiladi. Avvalo, mijoz bankka murojaat qilib, o‘z ehtiyojlariga mos keladigan karta turini tanlaydi. Plastik kartalar bir nechta turlarga bo‘linadi: debet kartalari, kredit kartalari, hamda ma’lum vazifalar uchun mo‘ljallangan maxsus kartalar (masalan, talabalar uchun, sayohatchilar uchun, bonus kartalar va boshqalar). Har bir karta turi o‘zining afzalliklari, imkoniyatlari va amal qilish shartlariga ega. Kartani rasmiylashtirish uchun mijoz bankka ariza bilan murojaat qiladi. Bu jarayonda shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar, ayniqsa pasport yoki ID karta taqdim etilishi shart. Bank xodimlari mijozning hujjatlarini tekshiradi va barcha ma’lumotlar to‘g‘riligini tasdiqlaydi. Shuningdek, mijozga karta turiga qarab, unga 42xizmat ko‘rsatish shartlari va foydalanuvchi shartnomalari taqdim etiladi. Mijoz ushbu hujjatlarni diqqat bilan o‘qib, rozilik bildiradi va imzo qo‘yadi. Keyingi bosqichda mijozning ma’lumotlari bank tizimiga kiritiladi. Har bir karta uchun individual raqam va PIN-kod belgilanadi. Kartaning ishlab chiqarilishi markaziy tizim tomonidan amalga oshiriladi. Tayyor bo‘lgan kartalar bank xodimlari tomonidan maxfiylikni ta’minlash sharti bilan mijozga topshiriladi. Karta maxsus konvert ichida PIN-kod bilan birga beriladi. Kartani faollashtirish jarayoni muhim hisoblanadi. Mijoz kartani bankomat orqali yoki mobil ilova orqali faollashtirishi mumkin. Faollashtirilmagan karta orqali tranzaksiyalarni amalga oshirish mumkin emas. Shuning uchun, mijozga PIN- kodni qanday kiritish, kartani qanday xavfsiz saqlash, shuningdek, onlayn va oflayn xaridlar uchun qanday sozlash haqida batafsil tushuntirish beriladi. Shuningdek, mijozlarga plastik kartalar bilan ishlashning barcha jihatlari bo‘yicha maslahatlar beriladi: masalan, karta orqali mablag‘ni qanday olib qo‘yish, balansni qanday tekshirish, tranzaksiyalarni kuzatish, bankomat va to‘lov terminallarida kartadan foydalanish. Mijozlar uchun xavfsizlik qoidalari ham alohida ta’kidlanadi — PIN-kodni hech kimga oshkor qilmaslik, kartani yo‘qotmaslik yoki begonalarga berib yubormaslik zarur. Jismoniy shaxslarga plastik kartalar berish nafaqat moliyaviy xizmatlarning sifatini oshiradi, balki mijozlar uchun qulaylik yaratadi. Bu bank faoliyatining rivojlanishi va zamonaviy texnologiyalarni joriy qilishda muhim bosqich hisoblanadi. Mijozlarga yuqori sifatli xizmat ko‘rsatish orqali bank o‘z obro‘sini oshiradi va yangi mijozlarni jalb qiladi. Amaliyot davomida men plastik kartalarni rasmiylashtirish, mijozlarga ularni qanday ishlatish bo‘yicha tushuntirish berish jarayonlarida faol ishtirok etdim. Shu orqali bank xizmatlarining mijozlar uchun qanchalik qulay va muhim ekanligini amalda angladim. Bu jarayonlarda aniq, ehtiyotkor va mijozga tushunarli bo‘lish muhimligi yuzasidan ko‘plab bilimlar oldim. jismoniy shaxslarga plastik kartalar berish bank faoliyatining asosiy qismi bo‘lib, mijozlarga sifatli xizmat ko‘rsatishni 43ta’minlaydi va moliyaviy operatsiyalarni soddalashtiradi. Shu bilan birga, bu jarayonni tartibga soluvchi barcha qoidalar va xavfsizlik choralari qat’iy bajarilishi kerak. 13.Jismoniy shaxslar uchun ajratiladigan avtokreditlar va ularning shartnoma tartiblari, kredit jarayoni bilan tanishish Avtokreditlar – bu jismoniy shaxslarga avtomobil xarid qilish uchun ajratiladigan maxsus kredit turlaridan biridir. Bugungi kunda avtomobil egasi bo‘lish orzusi ko‘plab odamlar uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lib, banklar esa mijozlarning bu ehtiyojini qondirish maqsadida qulay shartlarda avtokreditlarni taklif etadi. Avtokreditlar nafaqat moliyaviy qo‘llab-quvvatlash, balki jismoniy shaxslarning avtomobil sotib olish jarayonini osonlashtirishda muhim rol o‘ynaydi. Avtokredit olish uchun avvalo mijoz bankga murojaat qiladi va kredit olish niyatini bildiradi. Kredit arizasi to‘ldirilgach, bank xodimlari mijozning moliyaviy holatini baholash uchun kerakli hujjatlarni so‘raydi. Bu hujjatlar odatda shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar, daromadlarni tasdiqlovchi ma’lumotlar, ish joyidan ma’lumotnoma va boshqa qo‘shimcha hujjatlar bo‘lishi mumkin. Bank mijozning kreditga layoqatliligini aniqlash uchun uning kredit tarixini ham tekshiradi. Kredit arizasi ko‘rib chiqilgach, bank mijozga taqdim etiladigan kredit summasi, foiz stavkasi, to‘lov muddati va boshqa shartlarni belgilaydi. Avtokreditlar odatda uzoq muddatli bo‘lib, to‘lovlar oylik asosda amalga oshiriladi. Kredit summasi avtomobil narxiga qarab belgilanadi, shuningdek, avtokredit uchun dastlabki to‘lov (avans) talab qilinishi mumkin. Shartnoma tuzish bank va mijoz o‘rtasidagi kelishuvning asosiy bosqichi hisoblanadi. Kredit shartnomasida mijozning majburiyatlari, kredit summasi, foizlar, to‘lov tartibi, kredit muddati va boshqa shartlar batafsil bayon etiladi. Mijoz shartnomani diqqat bilan o‘qib chiqishi, barcha shartlarni tushunishi va rozilik bildirish uchun imzo qo‘yishi kerak. Kredit shartnomasining asosiy qoidalaridan biri — kredit summasini belgilangan muddatda va belgilangan tartibda qaytarish majburiyatidir. Agar mijoz to‘lovlarni 44o‘z vaqtida amalga oshirmasa, bank jarima yoki boshqa moliyaviy choralarga murojaat qilishi mumkin. Shuning uchun mijozlar kredit shartlarini buzmaslik uchun moliyaviy reja tuzishlari muhimdir. Avtokreditlar bo‘yicha banklar mijozlarga qo‘shimcha xizmatlar ham taklif qiladi. Masalan, sug‘urta xizmatlari, avtomobilni texnik xizmat ko‘rsatish bo‘yicha maslahatlar va boshqalar. Bu xizmatlar kredit oluvchi shaxs uchun qo‘shimcha xavfsizlik va qulaylik yaratadi. Kredit jarayoni davomida bank xodimlari mijozga barcha zarur ma’lumotlarni taqdim etadi, shuningdek, kredit to‘lovlari, foizlar hisob-kitobi va boshqa muhim jihatlar haqida muntazam ravishda xabar berib turadi. Mijoz ham o‘z navbatida, har oy o‘z to‘lovlarini nazorat qilib borishi kerak. Avtokreditning yana bir muhim jihati — avtomobil garovi. Ko‘pincha banklar kredit berishda avtomobilni garovga qo‘yishni talab qiladi. Bu kreditni kafolatlash uchun xizmat qiladi va kredit muddati tugamaguncha avtomobil garovda qoladi. Kredit to‘liq to‘langanidan so‘ng, garov huquqi bekor qilinadi. Amaliyot jarayonida men jismoniy shaxslar uchun avtokredit ajratish tartibi bilan yaqindan tanishdim. Kredit arizasini qabul qilishdan tortib, shartnoma tuzish va mijozlarga kredit bo‘yicha maslahat berishgacha bo‘lgan barcha bosqichlarda faol ishtirok etdim. Bu menga kreditlash jarayonining murakkabliklarini va mijoz bilan qanday munosabatda bo‘lish kerakligini o‘rgatdi. Shuningdek, kredit shartnomalarining huquqiy jihatlari, kredit xavfsizligi, mijozlarning huquqlari va majburiyatlari bo‘yicha ham malakalarim oshdi. Kreditlar bo‘yicha qoidalar, me’yoriy hujjatlar va bank ichki tartib-taomillari haqida chuqur bilim oldim. jismoniy shaxslarga ajratiladigan avtokreditlar — bu mijozlarning moliyaviy imkoniyatlarini kengaytirishga xizmat qiluvchi, aniq va tartibli kreditlash jarayonini talab qiluvchi murakkab moliyaviy vositadir. Kredit olish jarayoni qat’iy tartibda olib borilishi, shartnoma shartlari aniq belgilanishi va mijozlar uchun barcha xavfsizlik choralariga rioya qilinishi zarur. 4514.Jismoniy shaxslar uchun ajratiladigan ipoteka kreditlar va ularning shartnoma tartiblari, kredit jarayoni bilan tanishish Bugungi kunda ko‘plab oilalar va jismoniy shaxslar o‘z uy-joyiga ega bo‘lish uchun banklardan ipoteka kreditlari olishga murojaat qilishmoqda. Ipoteka krediti — bu mijozlarga uzoq muddatga beriladigan, ko‘pincha katta miqdordagi kredit bo‘lib, uning kafolati sifatida odatda ko‘chmas mulk garovga qo‘yiladi. Ushbu kredit turi yirik moliyaviy majburiyatlarni o‘z ichiga olganligi sababli, uning rasmiylashtirilish jarayoni qat’iy tartibda va ko‘p bosqichlarni o‘z ichiga oladi. Ipoteka kreditlari jismoniy shaxslarga uy-joy sotib olish, qurilish ishlarini moliyalashtirish yoki mavjud uy-joyni rekonstruksiya qilish uchun beriladi. Kredit summasi, foiz stavkasi va to‘lov muddati mijozning moliyaviy imkoniyatlariga va bank siyosatiga bog‘liq holda belgilanadi. Odatda ipoteka kreditlari uzoq muddatli bo‘lib, 10 yildan 30 yilgacha bo‘lgan davrni qamrab oladi. Kredit olish jarayoni mijozning ariza topshirishi bilan boshlanadi. Mijoz bankka murojaat qilib, o‘zining ipoteka kreditiga bo‘lgan ehtiyojini bildiradi va kerakli hujjatlarni taqdim etadi. Bu hujjatlar orasida shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar, daromadlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar, mol-mulk hujjatlari va boshqa qo‘shimcha ma’lumotlar bo‘lishi mumkin. Bank xodimlari mijozning moliyaviy holatini diqqat bilan tekshiradi. Ular mijozning daromadlari, kreditga layoqatliligi va oldingi kreditlari bo‘yicha ma’lumotlarni o‘rganadilar. Shuningdek, garovga qo‘yiladigan ko‘chmas mulkning qiymati va holati baholanadi. Bu bosqichda ko‘p hollarda baholash ekspertlari jalb qilinadi. Ariza va barcha hujjatlar to‘liq tayyorlangach, bank ipoteka kreditining shartlarini ishlab chiqadi. Shartnomada kredit summasi, foiz stavkasi, to‘lov jadvali, garov shartlari, kechiktirilgan to‘lovlar uchun jazolar va boshqa muhim jihatlar batafsil ko‘rsatiladi. Mijoz shartnomani diqqat bilan o‘qishi, tushunishi va rozilik bildirish uchun imzo qo‘yishi shart. 46Ipoteka kredit shartnomasi qonuniy kuchga kirishi bilan, bank va mijoz o‘rtasida hamkorlik boshlangan hisoblanadi. Mijoz belgilangan muddatlarda kredit to‘lovlarini amalga oshirishi, bank esa o‘z navbatida mijozga to‘g‘ri ma’lumotlar berib borishi lozim. Kredit to‘lovlari ko‘pincha oylik asosda amalga oshiriladi va bank tizimida kuzatiladi. Garov shartlari ipoteka kreditlarida muhim o‘rin tutadi. Ko‘chmas mulk garovga qo‘yilganligi sababli, agar mijoz kredit to‘lovlarini bajarmasa, bank mulkni realizatsiya qilish orqali qarzini qoplash huquqiga ega bo‘ladi. Shu sababli, garov bilan bog‘liq barcha hujjatlar diqqat bilan rasmiylashtiriladi. Kredit olish jarayonida, shuningdek, sug‘urta xizmatlari ham ko‘rib chiqiladi. Ko‘pchilik banklar ipoteka krediti olishda mulk va hayotni sug‘urtalashni majburiy qiladilar. Bu mijoz va bank uchun qo‘shimcha himoya hisoblanadi. Amaliyot davomida men jismoniy shaxslar uchun ipoteka kreditlari ajratish tartibi bilan yaqindan tanishdim. Ariza qabul qilish, hujjatlarni tekshirish, baholash ishlarida qatnashdim. Shuningdek, shartnomalar tayyorlash jarayonini o‘rgandim, mijozlarga kredit shartlari bo‘yicha tushuntirishlar berdim. Bu menga kreditlash jarayonining murakkab tomonlarini va mijoz bilan munosabatlarni yaxshiroq tushunishga yordam berdi. Shartnomalar bo‘yicha qonuniy me’yorlarni ham o‘rganib, bank ichki tartib- qoidalarini va mamlakatimizdagi kreditlashni tartibga soluvchi normativ hujjatlarni ko‘rib chiqdim. Bu bilimlar kredit jarayonini to‘liq va qonuniy ravishda tashkil etishga katta yordam beradi. ipoteka kreditlari jismoniy shaxslarning uy-joyga ega bo‘lishini osonlashtiruvchi, lekin o‘zaro majburiyatlar va huquqlar bilan bog‘liq bo‘lgan murakkab moliyaviy jarayon hisoblanadi. Kredit olishda shartnoma shartlarini to‘liq tushunish va ularni bajarish har bir mijoz uchun muhimdir. Shuningdek, kredit jarayonida barcha qonuniy normalarga rioya qilish bank va mijoz o‘rtasida ishonch va xavfsizlikni ta’minlaydi. 4715.Jismoniy shaxslar uchun ajratiladigan mikroqarz va ularning shartnoma tartiblari, kredit jarayoni bilan tanishish Mikroqarzlar so‘nggi yillarda jismoniy shaxslar, ayniqsa kichik biznesni boshlash yoki kundalik ehtiyojlarni qoplash maqsadida keng qo‘llanilmoqda. Mikroqarzlar kichik miqdordagi kredit bo‘lib, tezkor va nisbatan qulay shartlarda ajratiladi. Ular moliyaviy ko‘mak kerak bo‘lgan, lekin an’anaviy bank kreditlarini olish imkoniyati cheklangan shaxslarga mo‘ljallangan. Mikroqarz olish jarayoni odatda oddiy va tez amalga oshiriladi, bu esa ko‘plab jismoniy shaxslarni jalb qiladi. Biroq, har qanday kreditda bo‘lgani kabi, mikroqarzlarda ham aniq tartib-qoidalar, shartnoma talab va majburiyatlari mavjud. Kredit shartnomasi mijoz va moliya muassasasi o‘rtasidagi huquqiy hujjat hisoblanib, unda kredit summasi, foiz stavkasi, to‘lov muddati va boshqa muhim shartlar ko‘rsatiladi. Mikroqarz berish jarayoni avvalo mijozning arizasini qabul qilish bilan boshlanadi. Arizada qarz miqdori, qarz olish maqsadi va to‘lov muddatlari ko‘rsatiladi. Bank yoki mikroqarz tashkiloti mijozning shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarni, daromad manbalarini va boshqa kerakli ma’lumotlarni tekshiradi. Bu bosqichda mijozning kreditga layoqatliligi baholanadi. Kredit ajratish jarayonida ko‘pincha kafillik tizimi yoki garov talab qilinmaydi, chunki mikroqarzlar kichik summalar uchun mo‘ljallangan. Shu sababli, ular ko‘pincha yengillik bilan va qisqa muddatga beriladi. Mijozlar uchun bu kredit turi iqtisodiy faoliyatni boshlash yoki davom ettirish uchun yaxshi imkoniyatdir. Shartnoma tayyorlanishida barcha majburiyatlar aniq bayon etiladi. Mikroqarz shartnomasida kredit miqdori, foiz stavkasi, to‘lov jadvali va kechikkan to‘lovlar uchun jazolar aniq ko‘rsatiladi. Shuningdek, mikroqarzning qaytarilish usullari, muddatlari va shartlari batafsil bayon etiladi. Mijoz shartnomani o‘qib, tushunib, rozilik bildirishi zarur. Kredit shartnomasining imzolanishi bilan kredit ajratiladi va mijoz hisobiga pul o‘tkaziladi. Keyingi bosqich to‘lovlarni amalga oshirishdan iborat bo‘lib, mijoz 48belgilangan muddatlarda to‘lovlarni amalga oshirishi lozim. Bank yoki mikroqarz tashkiloti mijozning to‘lovlarini kuzatib boradi va kerak bo‘lsa, maslahatlar beradi. Mikroqarzlar o‘zining qisqa muddatligi va kichik miqdori bilan ajralib turadi, shuning uchun mijozlar to‘lovlarni belgilangan tartibda amalga oshirishlari muhim. To‘lovlarni kechiktirish moliyaviy qiyinchiliklarga olib kelishi, kredit reytingining pasayishiga sabab bo‘lishi mumkin.Shuningdek, mikroqarzlar bilan bog‘liq normativ hujjatlar ham mavjud bo‘lib, ular kreditlash jarayonini tartibga soladi. Ushbu qonun va nizomlar kredit beruvchi va oluvchi o‘rtasida adolatli munosabatlarni ta’minlashga xizmat qiladi. Men ushbu hujjatlar bilan tanishib, ularning kredit jarayonidagi ahamiyatini tushundim. Kredit jarayonida mijozlarga to‘liq konsultatsiya berish, ularning savollariga javob qaytarish va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolarni hal qilishda yordam berish juda muhim. Shuningdek, mijozlarning moliyaviy savodxonligini oshirish yo‘li bilan ular o‘z majburiyatlarini to‘liq bajarishga tayyor bo‘lishadi. Men mikroqarz berish jarayonida hujjatlarni tayyorlash, arizalarni qabul qilish, shartnomalarni rasmiylashtirish va mijozlarga yo‘riqnomalar berishda faol ishtirok etdim. Bu tajriba menga kreditlashning amaliy tomonlarini o‘rganish va mijoz bilan samarali muloqot qilish ko‘nikmalarini shakllantirish imkonini berdi. mikroqarzlar jismoniy shaxslar uchun moliyaviy yordam ko‘rsatishning samarali vositasi hisoblanadi. Ularning shartnoma tartiblari va kredit jarayoni aniq va qat’iy me’yorlarga asoslangan. Kredit oluvchi va beruvchi o‘rtasidagi ishonch va qonuniylik bu jarayonning asosiy omillari hisoblanadi. 16.Yuridik shaxslar uchun ajratiladigan kreditlarni monitoring qilish bilan tanishish Men bankdagi amaliyotim davomida yuridik shaxslar uchun ajratiladigan kreditlarni monitoring qilish jarayoni bilan yaqindan tanishish imkoniga ega bo‘ldim. Kredit monitoringi – bu kredit ajratilganidan keyin, qarz oluvchining moliyaviy holatini, kredit shartlariga rioya etilishini va qarzlarning o‘z vaqtida 49qaytarilishini nazorat qilish jarayonidir. Ushbu jarayon bankning moliyaviy barqarorligi va kredit portfelining sifatini saqlab qolish uchun juda muhimdir. Yuridik shaxslarga ajratilgan kreditlar odatda katta miqdordagi mablag‘larni o‘z ichiga oladi va uzoq muddatli bo‘ladi. Shuning uchun ularning monitoringi alohida e’tibor talab qiladi. Men ushbu jarayonning qanday amalga oshirilishini o‘rganish uchun bankning kredit bo‘limiga yaqinroq tanishdim. Monitoring kredit berish jarayonidan keyingi bosqich bo‘lib, bu bosqichda qarz oluvchining biznes faoliyati, moliyaviy ko‘rsatkichlari va kredit shartlariga rioya qilinishi doimiy ravishda tekshiriladi. Monitoring jarayoni bir necha bosqichdan iborat. Avvalo, kreditning ajratilishi bilan bog‘liq barcha hujjatlar to‘liq va to‘g‘ri ekanligini tekshirish amalga oshiriladi. So‘ngra, yuridik shaxsning moliyaviy holati va hisoboti tahlil qilinadi. Bu bosqichda kompaniyaning balanslari, foyda va zarar hisoboti, naqd pul oqimlari sinchiklab ko‘rib chiqiladi. Shu bilan birga, kreditni to‘lash uchun mo‘ljallangan mablag‘larning mavjudligi va ulardan foydalanish samaradorligi baholanadi. Men monitoring jarayonida muhim o‘rin tutuvchi kredit to‘lovlarini kuzatish tizimi bilan tanishdim. Bu tizim yordamida har bir kredit bo‘yicha to‘lovlar jadvali tuziladi va mijoz tomonidan amalga oshirilgan to‘lovlar muntazam ravishda qayd etiladi. Agar to‘lovlarda kechikish yoki muammo yuzaga kelsa, bank xodimlari darhol mijoz bilan bog‘lanib, vaziyatni aniqlaydi va yechim topishga harakat qiladi. Monitoring davomida yuridik shaxsning biznesida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xavf-xatarlarni aniqlash ham muhim ahamiyatga ega. Masalan, bozor sharoitidagi o‘zgarishlar, qonunchilikdagi yangiliklar yoki kompaniyaning ichki muammolari kredit to‘lovlariga ta’sir qilishi mumkin. Men bu jarayonda bankning xavflarni boshqarish bo‘limi bilan ham hamkorlik qildim, ular orqali xavflarni aniqlash va kamaytirish bo‘yicha choralar ishlab chiqiladi. Yana bir muhim jihat — monitoring hisobotlarini tayyorlashdir. Men ushbu jarayonda bank uchun muntazam ravishda kreditlar monitoringi bo‘yicha 50hisobotlar tayyorlashni o‘rgandim. Bu hisobotlar kredit portfelining holatini ko‘rsatadi, muammoli kreditlarni aniqlaydi va qarzlarni qaytarish jarayonidagi muammolarni yoritadi. Hisobotlar bank rahbariyati va kredit komissiyasiga taqdim etiladi, ular asosida qarorlar qabul qilinadi. Monitoring jarayonida kredit shartnomalariga rioya etilishi ham diqqat markazida bo‘ladi. Har bir kredit shartnomasi alohida nazorat qilinadi, shartlarda belgilangan majburiyatlar bajarilayotganini ta’minlash uchun tekshiruvlar o‘tkaziladi. Agar shartlarga zid holatlar aniqlansa, bank tomonidan mijozga ogohlantirishlar beriladi yoki qo‘shimcha choralar ko‘riladi. Men monitoring jarayonida mijoz bilan samarali muloqot qilish, ularning muammolarini tushunish va yechim taklif etishda ishtirok etdim. Bu tajriba menga nafaqat kredit monitoringining texnik jihatlarini, balki mijozlarga xizmat ko‘rsatish madaniyatini ham o‘rgatdi.Shuningdek, yuridik shaxslar uchun ajratilgan kreditlarni monitoring qilishda zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish muhim ahamiyatga ega. Bankimizda maxsus dasturlar va tizimlar yordamida kreditlarning holati real vaqt rejimida kuzatiladi, bu esa xatoliklarni kamaytiradi va monitoring jarayonini tezlashtiradi.yuridik shaxslar uchun ajratilgan kreditlarni monitoring qilish — bu murakkab, ammo juda zarur jarayon bo‘lib, u bank faoliyatining muvaffaqiyatli amalga oshirilishini ta’minlaydi. Men bu jarayonni amaliyot davomida o‘rganish orqali bank ishining professional jihatlarini chuqurroq angladim va o‘z bilimlarimni kengaytirdim. 5117. Jismoniy va yuridik shaxslarning muddati o’tgan kreditlarini undirish chora-tadbirlari bilan tanishish Amaliyot davomida “O‘zmilliybank” AJ Xorazm viloyati bosh boshqarmasi Gurlan BXOda muddati o‘tgan kreditlar bo‘yicha ish yuritish jarayonlari bilan bevosita tanishdim. Bugungi kunda bank tizimida kredit portfeli sifatini saqlab qolish, qarzdorlikni kamaytirish va muammoli kreditlar ulushini pasaytirish asosiy maqsadlardan biri hisoblanadi. Shu sababli, muddati o‘tgan kreditlarni undirish bo‘yicha qat’iy va huquqiy asoslangan choralar ko‘riladi. Birinchi navbatda, kredit monitoringi bo‘yicha bo‘lim xodimlari tomonidan har oyda muammoli kreditlar tahlili amalga oshiriladi. Kredit bo‘yicha belgilangan to‘lovlar sanasi va summasi asosida qarzdor mijozlar aniqlanadi. Monitoring jarayonida jismoniy va yuridik shaxslar kredit shartlariga rioya qilayotganlik darajasi o‘rganiladi. 52Muddati o‘tgan qarzdorlik aniqlangach, bankning birinchi bosqichdagi chora- tadbiri bu — ogohlantirish xati yuborishdir. Ushbu xat rasmiy shaklda yuborilib, kreditni belgilangan muddatda to‘lamagan mijozga eslatma beriladi. Ogohlantirishda jarimalar, foizlar va kredit tarixiga salbiy ta’sir haqida aniq bayon qilinadi. Agar qarzdorlik muddati 30 kundan oshsa, telefon orqali yoki yozma chaqiriq orqali mijoz bankka taklif qilinadi. Mijoz bilan yuzma-yuz suhbat o‘tkazilib, kreditni qoplashning imkoniyatlari muhokama qilinadi. Ba’zida mijozga qayta restrukturizatsiya qilish (kreditni yangi jadval asosida to‘lash) taklifi ham beriladi. Bankning huquqiy bo‘limi bilan birgalikda muddati 60 kundan ortiq bo‘lgan qarzdorlar ro‘yxati tuziladi va huquqiy choralar ko‘rish bosqichi boshlanadi. Bunda kredit shartnomasining ertasidan boshlab, mijoz tomonidan buzilgan bandlar asosida da’vo arizasi tayyorlanadi. Yuridik shaxslar bilan bog‘liq holatlarda kreditni ta’minlaydigan mulk (garov) yuzasidan sudgacha bo‘lgan chora-tadbirlar boshlanadi. Bank, kredit summasi qaytarilmagan taqdirda, garov mulkini realizatsiya qilish huquqiga ega bo‘ladi. Bunda Davlat ijro byurosi bilan hamkorlikda mulk xatlanadi va sotuvga chiqariladi. Jismoniy shaxslar bo‘yicha esa asosan ixtiyoriy to‘lovni rag‘batlantirish yo‘li tanlanadi. Mijoz bilan yo‘lga qo‘yilgan ijobiy muloqot asosida qarzning uzilishsiz to‘lanishiga erishish ko‘zda tutiladi. Zarurat tug‘ilganda, mijozning ish haqi, pensiyasi yoki boshqa daromad manbaiga majburiy ushlab qolish to‘g‘risida qaror qabul qilinadi. Amaliyot davomida shuni ham ko‘rdimki, har bir qarzdorlik holati alohida tahlil qilinadi. Chunki kredit oluvchining moliyaviy ahvoli, oilaviy sharoiti va boshqa omillar qaror qabul qilishda muhim rol o‘ynaydi. Shu bois, bank xodimlari har doim individual yondashuvga intiladi. Bank tizimida muammoli kreditlarni kamaytirish uchun profilaktika ishlari ham olib boriladi. Kredit berishdan oldin mijozning kredit tarixi, moliyaviy imkoniyati 53va kafillari sinchiklab o‘rganiladi. Bu esa keyinchalik qarzdorlik yuzaga kelishini oldini olishga xizmat qiladi. Amaliyot jarayonida men ham kredit shartnomalarini o‘rganish, monitoring jadvallarini yuritish va ogohlantirish xatlarini tayyorlashda faol qatnashdim. Har bir bosqichdagi jarayonning huquqiy va amaliy tomonlarini puxta tushunib oldim. muddati o‘tgan kreditlarni undirish — bankning muhim va mas’uliyatli faoliyat yo‘nalishidir. Bu jarayon puxta rejalashtirilgan, aniq tartibga solingan va qonuniy asosda amalga oshiriladi. Amaliyot davomida olgan bilim va tajribam, albatta, kelajakdagi bank sohasidagi faoliyatim uchun mustahkam zamin bo‘lib xizmat qiladi. Xulosa Men, bahorgi semestr davomida “O‘zmilliybank” AJ Xorazm viloyati bosh boshqarmasi Gurlan bo‘limida o‘tkazgan amaliyotim davomida bank tizimining amaliy faoliyati bilan yaqindan tanishdim. Bu jarayon nafaqat nazariy bilimlarimni amaliyotda qo‘llash, balki bankdagi muhim ichki jarayonlar, hujjat yuritish tartibi, 54kreditlash tizimi, monitoring ishlari va mijozlarga xizmat ko‘rsatish madaniyatini chuqurroq o‘rganish imkonini berdi. A maliyot davomida bank ish faoliyatining ko‘plab muhim jihatlarini o‘rgandim. Jumladan, jismoniy va yuridik shaxslarga xizmat ko‘rsatish, ularning kredit arizalarini ko‘rib chiqish, shartnoma tuzish va nazorat qilish, hisob raqam ochish, plastik karta berish, mikroqarz, ipoteka va avtokreditlar ajratish kabi jarayonlarda faol ishtirok etdim. Ayniqsa, kredit shartnomalarining huquqiy asoslari, ularning tartibga solinishi va monitoring ishlari bo‘yicha muhim tajriba orttirdim.Bundan tashqari, muddati o‘tgan kreditlarni undirish, ularning profilaktikasi bo‘yicha ko‘riladigan choralar, garov mulklarini nazorat qilish, huquqiy chora-tadbirlar bilan tanishish menga bank faoliyatining mas’uliyatli tomonlarini tushunishga yordam berdi. Har bir jarayon o‘ziga xos yondashuvni, hujjatlarda aniqlikni va muloqotda yuksak madaniyatni talab qilishi – bu sohaning eng muhim jihatlaridan biridir.Amaliyot davomida bank xodimlari bilan hamkorlikda hujjatlarni to‘ldirish, kunlik va oylik statistik hisobotlar tayyorlash, monitoring jadvallarini yuritish, normativ-huquqiy hujjatlar bilan ishlash bo‘yicha ko‘nikmalarga ega bo‘ldim. Mijozlar bilan muloqot qilish, ularga tushuntirish berish, xizmat ko‘rsatish madaniyatiga amal qilish bo‘yicha ham tajriba orttirdim. Xulosa qilib aytadigan bo‘lsam, ushbu amaliyot men uchun juda foydali va samarali bo‘ldi. Kelajakda bank va moliya sohasida ishlash niyatim borligi sababli, bu davrdagi o‘zlashtirgan bilim va tajribam menga katta tayanch bo‘lib xizmat qiladi. “O‘zmilliybank” jamoasiga menga ko‘rsatgan sabr-toqatli yondashuvlari, o‘rgatgan amaliy bilimlari va samimiy muomalalari uchun minnatdorchilik bildiraman.

O’zmilliybank amaliyot hisoboti  Ўзмиллийбанк амалийот ҳисоботи

Купить