“Oʻzagrolizing” amalyot hisoboti - Iqtisodiyot - Dars ishlanmalar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	61.7KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	30 Sentyabr 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Dars ishlanmalar
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Sherzodjon Kamoldinov

Ro'yxatga olish sanasi 20 Sentyabr 2024

17 Sotish

“Oʻzagrolizing” amalyot hisoboti

Sotib olish

MUNDARIJA
KIRISH…………………………………………………………………3
"O‘ZAGROLIZING" AJ FARG‘ONA VILOYAT FILIALI
TARIXI …………………………………………...…………………..…5
"O‘ZAGROLIZING" AJ FARG‘ONA VILOYAT FILIALI
STRUKTURASI………………………………….……………………10
ASOSIY QISM……………………………………………….……….17
XULOSA VA TAKLIFLAR…………………………………………..25
ILOVALAR…………………………………………………………...26
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI……………….27

KIRISH
Jamiyat tijorat tashkiloti bo lib dehqon, fermer va shirkat xo jaliklariga,ʻ ʻ
“O zagrolizing” aksiyadorlik jamiyati tizimidagi hududiy korxonalarga hamda
ʻ
boshqa korxona va tashkilotlarga (bundan keyin “lizing oluvchilar” deb ataladi)
ularning buyurtmalariga muvofiq sotib olinadigan qishloq xo jalik texnikalarining
ʻ
barcha turlari, avtotransport va mototransport vositalari, ekskovatorlar, texnologik
uskuna va jihozlarni, chorvachilik texnikalari, zootexnika jihozlari va mexanizatsiya
vositalarini (bundan keyin “texnikalar” deb ataladi) lizingga berish hisobidan lizing
xizmati ko rsatish orqali foyda olish maqsadida tuzildi.
ʻ
Jamiyatning faoliyat sohasi (asosiy yo nalishlari) quyidagilardan iborat:
ʻ
– Lizing oluvchilarning lizing asosida realizatsiya qilingan zamonaviy qishloq
xo jaligi va boshqa texnikalarga, uskunalar hamda mini texnologiyalarga bo lgan
ʻ ʻ
talablarini o rganish;
ʻ
– agrar yo nalishdagi faoliyatning ustuvorligini ta minlagan holda lizing
ʻ ʼ
faoliyati yo nalishlarini diversifikatsiyalash va kengaytirish;
ʻ
– zamonaviy, xalqaro standartlarga javob beradigan lizing xizmatlari turlarini
va innovatsion moliyaviy mahsulotlarni joriy etish;
– agrosanoat kompleksi, iqtisodiyotning real sektori korxonalarining lizing
loyihalari va tadbirkorlikni moliyalashtirish uchun xorijiy kredit liniyalari va xalqaro
moliya institutlarining mablag larini jalb etish;
ʻ
– lizing xizmatlarini ko rsatish sohasiga zamonaviy korporativ boshqaruv
ʻ
uslublarini joriy etish va kadrlar malakasini oshirish.
– Moddiy yoki nomoddiy aktiv ko rinishidagi ko char va ko chmas mulkni
ʻ ʻ ʻ
sotib oladi, lizingga, shu jumladan qaytariladigan shakldagi lizingga beradi, ijaraga
beradi, almashtiradi yoki mazkur mulk bilan bog liq bo lgan boshqa har qanday
ʻ ʻ
huquq va manfaatlarni amalga oshiradi.
– Boshqa yuridik shaxslarning aksiyalarini sotib olish yoki ularning ustav
fondiga ulush qo shish natijasida, mazkur yuridik shaxsning faoliyati natijasidan
ʻ
kelib tushadigan dividendlarni tasarruf etadi.
– Yuridik va jismoniy shaxslar bilan mustaqil ravishda kontrakt (shartnoma) va
bitimlar tuzadi, qonunchilik hujjatlarida man etilmagan va ushbu ustavda
ko rsatilmagan faoliyat turlari bilan qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda
ʻ

shug ullanadi, O zbekiston Respublikasi hududida va undan tashqarida o zigaʻ ʻ ʻ
majburiyatlar qabul qiladi.
– O ziga qabul qilgan har qanday majburiyatlarni ko chmas mulk yoki
ʻ ʻ
majburiyatlarni ta minlashning boshqacha usullari bilan ta minlaydi.
ʼ ʼ
– O z sho ba va tobe xo jalik jamiyatlari faoliyatini ta minlash uchun zarur
ʻ ʻ ʻ ʼ
bo lgan hollarda kafillik berish bo yicha bitimlar tuzadi.
ʻ ʻ
– O z maqsadlariga erishish uchun qarz va kredit mablag lari oladi va olingan
ʻ ʻ
mablag larning qaytarilishini ta minlash maqsadida ularni moddiy va nomoddiy
ʻ ʼ
aktivlar ko rinishida ko char va ko chmas mulk sifatida sarmoya qilib kiritadi.
ʻ ʻ ʻ
– O zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi doirasida tashqi
ʻ
iqtisodiy faoliyatni amalga oshiradi.
– Asosiy faoliyatdan tashqari qo shimcha foyda olish maqsadida Jamiyat,
ʻ
O zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchilik hujjatlari bilan taqiqlanmagan
ʻ
boshqa faoliyat turlarini amalga oshirishi mumkin.
– O zbekiston Respublikasi va chet el fuqarolarini amaldagi qonunchilik
ʻ
hujjatlarida belgilangan tartiblarda ishga qabul qiladi, ularga oylik ish haqi miqdori
va to lov shaklini belgilaydi, rag batlantirish va imtiyozlar berish tartiblarini ishlab
ʻ ʻ
chiqadi va qo llaydi.
ʻ

"O'ZAGROLIZING" AJ FARG'ONA VILOYAT FILIALI TARIXI
“O‘zagrolizing” aksiyadorlik jamiyati, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining 1999-yil 30-oktyabrdagi 486-sonli Qarori asosida
“O‘zqishloqxo‘jalikmashlizing” aksiyadorlik lizing kompaniyasi nomi bilan tashkil
etilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 02-noyabrdagi
424-sonli qaroriga muvofiq Kompaniya faoliyati yanada kengaytirilgan hamda lizing
loyihalarini imtiyozli shartlarda moliyalashtirish maqsadida O‘zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi huzurida “Qishloq xo‘jaligini texnika bilan
ta’minlashni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi” tashkil etilgan.
Shu bilan birga, mazkur qarorga asosan “Respublika qishloq xo‘jaligi
mashinasozligi korxonalari tomonidan ishlab chiqarilgan qishloq xo‘jaligi texnikasini
lizingga olish tartibi” tasdiqlangan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 17-noyabrdagi PF-4857-
sonli Farmoniga muvofiq “O‘zqishloqxo‘jalikmashlizing” aksiyadorlik lizing
kompaniyasi nomi “O‘zagrolizing” aksiyadorlik jamiyati etib o‘zgartirilgan.
“O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 17-noyabrdagi PQ-2658-
sonli qaroriga muvofiq esa “O‘zagrolizing” aksiyadorlik jamiyati huquq va
majburiyatlar bo‘yicha “O‘zqishloqxo‘jalikmashlizing” ALK ning huquqiy vorisi etib
belgilangan.
Jamiyatning asosiy faoliyat turi – qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab
chiqaruvchi va ularga xizmat ko‘rsatuvchi korxonalarga lizing asosida zamonaviy
qishloq xo‘jaligi texnikalarini yetkazib berishdan iborat bo‘lib, respublika qishloq
xo‘jaligiga yetkazib berilayotgan texnikalarning 75 foizi “O‘zagrolizing” AJ
hissasiga to‘g‘ri kelmoqda.
“O‘zagrolizing” AJ tashkil etilganidan buyon o‘tgan 24-yil davomida qariyb
90 mingdan ziyod 6 trln so‘mdan ortiq qishloq xo‘jaligi texnikalari lizing asosida
yetkazib berilgan bo‘lib, agrar sohani zamonaviy qishloq xo‘jaligi texnikalari bilan
ta’minlash orqali mexanizatsiya darajasini oshirishga o‘zining munosib hissasini
qo‘shib kelmoqda.
O zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 20-iyundagi “O zagrolizing”ʻ ʻ
AJ faoliyatini yanada takomillashtirishning qo shimcha chora-tadbirlari to g risidagi
ʻ ʻ ʻ

PQ-198-sonli qaroriga muvofiq, Jamiyat faoliyatini diversifikatsiyalash, xususan
xorijiy injiniring kompaniyalarini jalb qilgan holda:
fermer va tomorqa xo jaliklariga mexanizatsiya va xizmat ko rsatish servislari;ʻ ʻ
muqobil energiya manbalaridan (quyosh, shamol, va yer qa ri energiyasi)
ʼ
foydalaniladigan zamonaviy issiqxona komplekslari va shaharchalari;
mayda shoxli mollarni bo rdoqi qilishga mo ljallangan zamonaviy
ʻ ʻ
texnologiyalar bilan jihozlangan chorva komplekslari;
Respublikada yetishtiriladigan meva-sabzavotlarni yuqori texnologiyalar
asosida qayta ishlovchi korxonalar va logistika markazlarini tayyor holda lizingga
berish amaliyotini yo lga qo yish to g risidagi takliflari ma qullandi.
ʻ ʻ ʻ ʻ ʼ
Shuningdek, yetakchi xorijiy konsalting kompaniyalarini jalb qilgan holda
“O zagrolizing” aksiyadorlik jamiyatini rivojlantirishning 5 yillik strategiyasini
ʻ
ishlab chiqildi, Jamiyat ustav kapitali 285,9 mlrd so‘mga oshirildi. 2024-yilning 1-
yanvar holatiga Jamiyat ustav fondi 391,6 mlrd. so‘mni tashkil etadi, shundan 97,4
foizi davlat ulushi, qolgan 2,6 foizi esa 735 ta yuridik va jismoniy shaxslarga
tegishlidir.
Jamiyatning Qoraqalpog‘iston Respublikasi va barcha viloyatlarda hududiy
filiallari mavjud bo‘lib, lizing faoliyatini amalga oshirish uchun barcha sharoitlar
mavjud.
Jamiyat tomonidan asosan mahalliy ishlab chiqaruvchilar, xususan “Toshkent
Agro Traktor” MCHJ, “Toshkent Traktor Zavodi” AJ, “Texnolog”,
“AGRIXIM”,Qibray Agriparts Group, “Urganchkormmash” aksiyadorlik jamiyatlari,
“Uz Klaas Agro”, “Uz Keys Mash” korxonalari texnikalarini lizing asosida yetkazib
berishda hamkorlik qilib kelmoqda.
Jamiyat tomonidan xalqaro hamkorlik doirasida olib borilayotgan ishlar
to g risida
ʻ ʻ
Qishloq xo jaligini zarur texnikalar bilan ta minlashning hamda qishloq
ʻ ʼ
xo jaligi mashinasozligini rivojlantirishning samarali mexanizmlardan biri lizing
ʻ
hisoblanadi.
Qishloq xo jaligini mamlakatimizda ishlab chiqarilgan, zamonaviy yuqori
ʻ
unumli qishloq xo jaligi texnikasi bilan jihozlash darajasini tubdan oshirish, qishloq
ʻ
xo jaligi mashinasozligi korxonalarini modernizatsiya qilish uchun yetakchi xorijiy
ʻ

kompaniyalarning to g ridan-to g ri investitsiyalarini jalb etish yuzasidanʻ ʻ ʻ ʻ
Hukumatimizning tegishli qaror va dasturlari qabul qilingan.
Germaniyaning “CLAAS” konserni ishtirokida tashkil etilgan “Uz CLAAS
Agro” qo shma korxonasida “Dominator 130” rusumli g alla o rish kombayni,
ʻ ʻ ʻ
“Arion 630C” rusumli haydov traktori, .“LEMKEN GmbH & Co. KG” kompaniyasi
hamkorligida tashkil etilgan “LEMKEN Chirchiq” qo shma korxonasida “EurOpal”
ʻ
modelidagi 2, 3, 4 va 5 korpusli aylanma osma pluglar, “Rubin” rusumli diskli
boronalar va “Karat 9/300” rusumli tuproqqa intensiv ishlov beruvchi kultivatorlar
ishlab chiqarilmoqda.
“Toshkent qishloq xo jalik texnikasi zavodi” AJ tomonidan Janubiy
ʻ
Koreyaning “U-62” va “I-38” rusumidagi mini bog dorchilik traktorlarini ishlab
ʻ
chiqarilishi o zlashtirildi.
ʻ
Respublikada ishlab chiqarilayotgan qishloq xo jaligi texnikalari jami
ʻ
hajmining 50 foizidan ortig ini “O zagrolizing” aksiyadorlik jamiyati tomonidan
ʻ ʻ
mijozlarga lizingga yetkazib bermoqda.
Jamiyat tashkil etilgandan boshlab o tgan davr mobaynida umumiy qiymati
ʻ
2,3 trln. so m bo lgan 66,1 ming dona qishloq xo jaligi texnikalari fermer
ʻ ʻ ʻ
xo jaliklariga, mashina-traktor parklariga va “O zagrokimyohimoya” hududiy
ʻ ʻ
birlashmalariga lizingga yetkazib berildi.
O zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 17-noyabrdagi PQ-2658-
ʻ
sonli “O zagrotexsanoatxolding” aksiyadorlik jamiyati faoliyatini tashkil etish chora-
ʻ
tadbirlari to g risida”gi qarorida “O zagrolizing” aksiyadorlik jamiyati faoliyatining
ʻ ʻ ʻ
asosiy vazifalari va yo nalishlari belgilab berilgan:
ʻ
– Fermer xo jaliklari, mashina-traktor parklari va boshqa qishloq xo jaligi
ʻ ʻ
tashkilotlarining lizing asosida topshiriladigan qishloq xo jaligi texnikasiga bo lgan
ʻ ʻ
talab-ehtiyojlarni o rganish;
ʻ
– Olingan buyurtmalar asosida zamonaviy qishloq xo jaligi texnikasini ishlab
ʻ
chiqaruvchi tashkilotlar tomonidan shunday texnikani ishlab chiqarish va yetkazib
berishga buyurtmani joylashtirish;
– Belgilangan tartibda lizing oluvchilarga yangi va xaridorgir qishloq xo jaligi
ʻ
texnikasini lizingga topshirish;

– “O zagrotexmash” AJ tarkibiga kiruvchi qishloq xo jaligi uchun texnikaʻ ʻ
ishlab chiqaruvchilarning mahsulotini lizing asosida sotishni tashkil etish;
– Yetakchi lizing kompaniyalarining xalqaro tajribasini o rganish hamda lizing
ʻ
operatsiyalarini amalga oshirishning ilg or usullarini joriy etish.
ʻ
Bundan tashqari:
– “O zagrotexsanoatxolding” AJga qishloq xo jalik texnikasining yetakchi
ʻ ʻ
xorijiy namunalarini respublika qishloq xo jaligi mashinasozlik korxonalarida
ʻ
mahalliylashtirish asosida ishlab chiqarishni yo lga qo yish bo yicha takliflar kiritadi.
ʻ ʻ ʻ
– Xalqaro faoliyati doirasida “O zagrolizing”
ʻ aksiyadorlik jamiyati vakillari
yirik xalqaro qishloq xo jalik texnikalari ko rgazmalariga mazkur texnikalar bo yicha
ʻ ʻ ʻ
dunyo bozorining konyunkturasini o rganish maqsadda muntazam ishtirok etadilar.
ʻ

"O'ZAGROLIZING" AJ FARG'ONA VILOYAT FILIALI
STRUKTURASI
O zagrolizing” aksiyadorlik jamiyatining Xalqaroʻ Moliya bozoriga
chiqishdagi istiqbolli yutuqlari hamda birinchi yarim yillikda amalga oshirilgan
ishlar
Hammamizga ma lumki, respublikamiz qishloq xo jaligi korxonalarini
ʼ ʻ
zamonaviy va yuqori unumli texnikalar bilan ta minlash vazifasi “O zagrolizing”
ʼ ʻ
aksiyadorlik jamiyati faoliyatining asosini tashkil etadi.
Jamiyatimiz bu borada o z yo nalishi bo yicha dunyoda yetakchi o rinlarni
ʻ ʻ ʻ ʻ
egallovchi bir qator qishloq xo jaligi texnikasi ishlab chiqaruvchilari bilan uzviy
ʻ
hamkorlik qilib kelmoqda.
Xususan, “O zagrolizing” AJ
ʻ tashkil etilganidan buyon o tgan ʻ 25 yil davomida
jamiyatimiz tomonidan qariyb 95 mingdan ziyod 6 trln so mdan ortiq qishloq
ʻ
xo jaligi texnikalari lizing asosida yetkazib berilgan bo lib, agrar sohani zamonaviy
ʻ ʻ
qishloq xo jaligi texnikalari bilan ta minlash orqali mexanizatsiya darajasini
ʻ ʼ
oshirishga o zining munosib hissasini qo shib kelmoqda.
ʻ ʻ
“O zagrolizing” AJ
ʻ ning lizing portfeli 2024-yilning 1-yanvar holatiga 1 trln.
528 mlrd. so mni tashkil etgan bo lsa, joriy yilning 1-iyul holatiga kelib bu
ʻ ʻ
ko rsatkich
ʻ 2 trln. 111 mlrd. so mni tashkil etdi. Yil boshiga nisbatan o sish ʻ ʻ 583
mlrd. so mni tashkil etdi.
ʻ
Shu o rinda alohida ta kidlab o tishim lozimki, oxirgi yillar davomida
ʻ ʼ ʻ
faoliyatimizni moliyaviy manbalar keskin cheklangan sharoitda, yuqori
stavkadagi, qisqa muddatga ajratilgan bank kreditlaridan foydalangan holda
amalga oshirishga majbur bo ldik.
ʻ
Lekin jamoamiz qo l qovushtirib o tirgani yo q, tinimsiz xarakat qilib, xorijiy
ʻ ʻ ʻ
moliya institutlaridan jamiyat faoliyatiga to g ridan-to g ri, uzoq
ʻ ʻ ʻ ʻ muddatli va past
foizli kreditlarni jalb etish, moliyalashtirishning muqobil manbalari ni izlab topish
va ishga tushirish bo yicha tizimli ish tashkil etib, mashaqqatli jarayonni
ʻ
muvaffaqiyatli yakunlashga erishdik.
Jumladan, Qishloq xo jaligi texnikalarini xarid qilishni davlat tomonidan
ʻ
qo llab-quvvatlashning qo shimcha chora-tadbirlari to g risida”gi 2024-yil 20-
ʻ ʻ ʻ ʻ
fevraldagi PQ–78-son qarori qabul qilinishi natijasida, qishloq xo jaligi texnikalari
ʻ

ishlab chiqarish hajmini va mahalliylashtirish darajasini oshirish, texnikalarni
hududlarga o z vaqtida yetkazib berish, korxonalarda ishlab chiqarish quvvatlaridanʻ
samarali foydalanish bo yicha tizimli ishlar amalga oshirilmoqda.
ʻ
Texnikalarni yetkazib berish.
Topshiriqqa asosan, hududlarga joriy yilda 10 500 dona (fevral- iyun oylarida –
6 317 dona) texnikalarni yetkazib berish belgilangan. Shundan, joriy yilning I-yarim
yilligida:
980,4 mlrd. so mlik 5 084 dona texnikalar lizing oluvchilarga yetkazib berildi
ʻ
(2023-yil mos davriga nisbatan o sish 4– barobar).
ʻ
Jumladan asosiy turdagi texnikalar kesimida.
- 313 dona haydov traktorlari (140 o.k va undan yuqori);
- 329 dona uneversal chopiq traktorlar (80 o.k dan 110 o.k. gacha);
- 170 dona yuqori klirenslik traktorlar;
- 96 dona bog dorchilik traktorlari;
ʻ
- 44 dona lazerli yer tekislagichlar;
- 127 dona g alla o rish kombaynlari;
ʻ ʻ
- 111 dona omochlar;
- 1 060 dona boronalar;
- 216 dona ekish seyalkalari;
- 71 dona tirkamalar;
- 1 396 dona purkagichlar;
- 207 dona kultivatorlar;
- 944 dona boshqa texnika va agregatlar.
– 10 756 dona shartnoma imzolandi (rejaga nisbatan – 170 foiz) hamda 5 781
dona texnika uchun bo nak shakllandi (rejaga nisbatan – 91,5 foiz);
ʻ
– 5 696 dona texnika yetkazilishi ta minlandi (rejaga nisbatan – 90,1 foiz),
ʼ
shundan 5 084 dona texnika lizing asosida yetkazib berildi (rejaga nisbatan – 80,5
foiz).
“O zagrolizing” AJ tomonidan o tgan yillarda ichki manbalardan mablag jalb
ʻ ʻ ʻ
qilishda resurs mablag larini cheklanganligi (kichik summada) qisqa muddatli (3-5
ʻ
yilgacha) va yuqori foizli (26-28 foizgacha) shartlarda kichik qiymatdagi texnikalar
yetkazib berilgan.

Ma lumot uchun: 2023-yilda lizing asosida 1 170 dona texnika yetkazibʼ
berilgan.
Yaratilgan keng imkoniyatlar natijasida, xalqaro moliya institutlari
mablag laridan uzoq muddatli, past foizli mablag larni jalb qilish hisobiga fermer,
ʻ ʻ
klaster va boshqa qishloq xo jaligi korxonalariga lizing muddati 10 yilgacha, yillik
ʻ
19 foizdan, avans miqdori 20 foiz hamda 2 yillik imtiyozli davr bilan
texnikalar qisqa muddatda lizingga yetkazib berilmoqda.
Shu bilan birga jori yilda – Qishloq xo jaligi vazirligi bilan qiymati 1,9 trln
ʻ
so mlik 609 dona zamonaviy paxta terish mashinalarini yetkazib berish ishlari
ʻ
boshlangan.
Ma lumot uchun: 400 dona Boshiran (Xitoy), 50 dona John Deere 9970
ʼ
(AQSH), 30 dona CASE SE-220 (O zbekiston), 79 dona TZST SE-220
ʻ
(O zbekiston), 50 dona SWAN (Xitoy) rusumli paxta terish mashinalariga
ʻ
buyurtmalar mavjud.
“O zagrolizing” AJ tomonidan 2024-yilning 1-yarim yilligida jami 1 trln. 174,8
ʻ
mlrd. so mlik mablag lar jalb qilindi. Jumladan:
ʻ ʻ
Yaponiya Xalqaro Hamkorlik Agentligi (JICA)ning 289 mlrd. so mlik
ʻ
mablag lari (23 mln dollar);
ʻ
Jahon Bankiga qarashli Xalqaro Tiklanish va Taraqqiyot Bankining (IBRD)
483,4 mlrd. so mlik mablag lari (38,7 mln dollar);
ʻ ʻ
O zbekiston Respublikasi Tiklanish va Taraqqiyot Jamg armasi (FRRU)ning
ʻ ʻ
363,4 mlrd. so mlik mablag lari o zlashtirildi (29,1 mln dollar).
ʻ ʻ ʻ
“Agrobank” ATBdan 39 mlrd so m.
ʻ
Lizing portfeli joriy yilning 1-iyul holatiga 2 111 mlrd. so mni
ʻ
tashkil etgan. (yil boshiga nisbatan o sish - 139 foiz).
ʻ
Jamiyat tomonidan 353,7 mlrd. so mlik lizing to lovlari yoki o tgan yilning shu
ʻ ʻ ʻ
davriga nisbatan 69,5 mlrd. so mga ko p undirildi (o sish 124,4 -foiz).
ʻ ʻ ʻ
Joriy yil 1-yarim yillik yakunlari bo yicha sof foyda
ʻ 7
mlrd. so mni tashkil etdi (o sish -135 foiz).
ʻ ʻ 2024-yil II yarim yillikda
amalga oshiriladigan dolzarb vazifalar.
1. Joriy yil yakuniga qadar 5 416 dona texnikalar hududlarga lizingga yetkazib
beriladi. (2023-yil mos davriga nisbatan o sish
ʻ 10 – barobar ) .

Jumladan asosiy turdagi texnikalar kesimida .
- 37 dona haydov traktorlari (140 o.k va undan yuqori);
- 600 dona uneversal chopiq traktorlar (80 o.k dan 110 o.k. gacha);
- 830 dona yuqori klirenslik traktorlar;
- 904 dona bog dorchilik traktorlari;ʻ
- 1 000 dona lazerli yer tekislagichlar;
- 189 dona omochlar;
- 609 dona paxta terish mashinalari;
- 1 247 dona boshqa texnika va agregatlar.
2. Qishloq xo jaligi texnikalarini xarid qilish uchun qo shimcha
ʻ ʻ 195,9 mln dollar
mablag yo naltiriladi (
ʻ ʻ yil boshiga nisbatan o sish – ʻ 2,1 barobar ) .
Shundan,
– 75 mln dollar – Jahon banki mablag lari;
ʻ
– 70,9 mln dollar – O zbekiston tiklanish va taraqqiyot jamg armasi mablag lari;
ʻ ʻ ʻ
– 50 mln dollar – Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi mablag lari.
ʻ
3. Mahalliy tijorat banklaridan 40,0 mlrd. so mlik kreditlar jalb
ʻ
qilinadi.
4. 347 mlrd. so mlik lizing to lovlari undiriladi, sof foyda
ʻ ʻ 25 mlrd.
so mga (
ʻ o sish - ʻ 163 foiz ) yetkaziladi.
5. Qishloq xo jaligi vazirligi va Iqtisodiyot va moliya vazirligi bilan Jahon banki
ʻ
kredit liniyasidan paxta terish mashinalari xaridini moliyalashtirishga ruxsat
olish choralari ko riladi.
ʻ
Shuningdek lizing portfelini O zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil
ʻ
20-iyundagi PQ - 198-son qaroriga muvofiq “O zagrolizing”
ʻ AJ faoliyatini
diversifikatsiyalash maqsadida bir nechta loyihalarni amalga oshirish
rejalashtirilmoqda.

I. Mayda shoxli mollarni bo rdoqi qilishga mo ljallanganʻ ʻ
fermalarning tayyor holda lizing asosida berish :
Avstraliya tajribasi asosida “ Ausidore ” va “ Austrex ” kompaniyalari bilan
hamkorlikda “ dorper ” zotli qo ylarni O zbekiston sharoitida ko paytirish bo yicha
ʻ ʻ ʻ ʻ
loyihalar amalga oshiriladi.
Dastlab, Navoiy viloyati Qiziltepa tumanidagi “Zarafshon bo rdoqichilik”
ʻ
MCHJga 2 000 bosh dorper ona qo ylari olib kelinib lizing asosida
ʻ 3 yil imtiyozli
davr, yillik 19 foiz ( 9 foizi subsidiya ) bilan 10 yilga beriladi.
Ushbu yo nalishda hududlardan, xususan
ʻ Qoraqalpog iston Respublikasi ʻ ,
Namangan, Jizzax , Buxoro , Qashqadaryo viloyatlaridan qo shimcha
ʻ 5 ta
tashabbuskorlar aniqlanib, loyihalar shakllantirilgan. Ushbu loyihalarni amalga
oshirish uchun 30 mln AQSH dollari hisob- kitob qilingan.
II. Zamonaviy issiqxona komplekslari va shaharchalarini tayyor holda
lizingga berish :
Gollandiya va Turkiya tajribalari asosida muqobil energiyadan ( quyosh,
shamol, yer qa ri energiyasi
ʼ ) foydalanib, bir vaqtning o zida ʻ 3 xil mahsulot ( baliq,
limon, rezavor va sabzavotlar ) yetishtirishga mo ljallangan
ʻ zamonaviy issiqxona
bilan jihozlangan xonadonlarni qurib,aholiga lizing asosida beriladi.
Mazkur loyihani amalga oshirish uchun Namangan viloyati Pop
tumanidan 12 gektar yer ajratilgan.
Dastlabki bosqichda 72 ta oilaga mo ljallangan har biri
ʻ zamonaviy issiqxona
bilan jihozlangan uylar qurilib, 3 yil imtiyozli davr bilan yillik 19 foizdan ( 9 foizi
subsidiya ) 10 yilga lizingga beriladi.
Har bir loyiha 13 sotixdan , shundan 10 sotix issiqhona, 3 sotix yashash
xonadonidan iborat. Bunda har bir xonadonga o rtacha
ʻ 1,2 mlrd so m( ʻ 100 ming
AQSH dol ) sarflanadi.
Loyihaning umumiy qiymati 12 mln AQSH dollarini tashkil qiladi.
Loyihaning keyingi bosqichida 50 gektar maydonda ushbu texnologiya asosida
xonadonlar barpo etilib, 350 ta oilaga lizingga beriladi. Natijada, 1 500 nafar aholi
doimiy yashash xonadonlari va ish o rinlari bilan ta minlanadi. Loyiha
ʻ ʼ 2024-2026-
yillar davomida ishga tushiriladi.

Shu kabi meva-sabzavotlarni yuqori texnologiyalar asosida qayta ishlovchi
korxonalar va logistika markazlarini tayyor holda lizingga berish bo yichaʻ
hududlar bilan hamkorlikda investitsion loyihalar ishlab chiqilmoqda.
Shuningdek, 26 ta tumanda har bir loyihani qiymati 0,9 mlrd so m bo lgan
ʻ ʻ
fermer va tomorqa xo jaliklariga mexanizatsiya va xizmat ko rsatish servislari
ʻ ʻ
bosqichma-bosqich ishga tushiriladi.

Vazifalari:
1. Qishloq xo‘jaligi texnikalarini ijaraga berish : Qishloq xo‘jaligida
foydalanish uchun texnikalarni, uskunalarni va transport vositalarini ijaraga
berish va ularning to‘g‘ri ishlashini ta'minlash.
2. Moliyaviy resurslarni boshqarish : Texnika va uskunalar ijarasi orqali
olingan mablag‘larni boshqarish, samarali foydalanish va zarurat bo‘lsa,
yangi investitsiyalarni amalga oshirish.
3. Mijozlarga xizmat ko‘rsatish : Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaruvchilariga
texnikalar va uskunalar bo‘yicha maslahatlar berish, ularning ehtiyojlariga
mos xizmatlar taqdim etish.
4. Texnikalarni saqlash va xizmat ko‘rsatish : Ijaraga berilgan texnikalar va
uskunalarning texnik holatini nazorat qilish, muntazam xizmat ko‘rsatish va
ta'mir ishlarini tashkil etish.
5. Hisobotlar tayyorlash : Ijaraga berilgan texnikalar va uskunalar bo‘yicha
moliyaviy hisobotlarni tayyorlash va tegishli organlarga taqdim etish.
6. Monitoring va nazorat : Ijaraga berilgan texnikalar va uskunalarning to‘g‘ri
ishlashini, shuningdek, qishloq xo‘jaligi faoliyatida foydalanilishini doimiy
ravishda monitoring qilish.
7. Tashkilotlar bilan hamkorlik : Qishloq xo‘jaligi korxonalari va boshqa
tashkilotlar bilan hamkorlik qilib, ularning ishlab chiqarish jarayonlariga
texnika va uskunalar ta'minotini amalga oshirish.
Huquqlari:
1. Tekshiruvlar o‘tkazish : O‘ZAGROLIZING tomonidan ijaraga berilgan
texnika va uskunalar bo‘yicha o‘z vaqtida va to‘g‘ri ishlashini tekshirish.
2. Ma'lumotlarni talab qilish : Mijozlardan texnika ijarasi va foydalanish
shartlari bo‘yicha ma'lumotlarni talab qilish huquqiga ega bo‘lish.
14

3. Jarimalar va sanksiyalar qo‘llash : Ijaraga olingan texnikalar va
uskunalarning noto‘g‘ri foydalanilishi yoki qoidabuzarliklar holatida jarima
va sanksiyalar qo‘llash.
4. Sudga murojaat qilish : Ijara shartlari buzilgan yoki qonunbuzarliklar
yuzaga kelgan hollarda sudga murojaat qilish va huquqiy chora-tadbirlarni
ko‘rish.
5. Moliyaviy resurslarni boshqarish : Ijaraga berilgan texnika va
uskunalarning moliyaviy resurslarini boshqarish, to‘g‘ri taqsimlash va ularni
samarali foydalanish huquqi.
15

ASOSIY QISM
Amaliyotning dastlabki haftasi amaliyot joyimning rahbari va boshqa
hodimlari bilan tanishdim xususan amaliyot rahbari tayinlandi . Amaliyot joyim
“O zagrolizing”ʻ bo ‘ lganligi tufayli asosiy strukturasi quyidagicha edi : Huquqiy
bo ‘ lim , Kadrlar bo ‘ limi , Markazlashtirilgan buxgalteriya hisobi va hisoboti bo ‘ limi
va Iqtisodiy masalalar bo ‘ yicha bo ‘ lim . Bundan tashqari dastavval tashkilotning
ichki tartib qoidalari va odob - axloq qoidalari bilan tanishib chiqdim . Keyingi
haftada esa asosan tashkilotning 3 xonalik shotlar rejasi bilan tanishdim va hozirgi
davrda 6 xonalik yangi shotlarni ham ko ‘ rdim . Shuningdek , Tashkilot davlatga
tegishli bo ‘ lgani uchun asosiy daromad manbayi davlat budjetidan keladigan pullar
hisoblanadi va xarajati ham asosan hozirda mehnatga layoqadsiz va pensiya
yoshiga yetgan shaxslarga tegishli miqdorda pensiya berish .
O ' zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 sentyabrdagi
414- sonli « Byudjet muassasalarini mablag ' bilan ta ' minlashni takomillashtirish
to ' g ' risida » gi Qarori va unga ilova qilingan « Byudjet tashkilotlarini
moliyalashtirish tartibi » ga muvofiq byudjet mablag ' lari oluvchilar Davlat
byudjetidan mablag ' lar bilan xarajatlarning 4 ta guruhi bo ' yicha ta ' minlanishi
belgilab qo ' yilgan :
Smeta xarajat guruhlarining tarkibi xarajat moddalari asosiy 4 guruhga
bo ' linadi :
I guruh – Ish haqi va unga tenglashtirilgan to‘lovlar (rag‘batlantirish
fondlari, stipendiyalar va boshqalar);
II guruh – Ish beruvchilarning ajratmalari (Ish haqiga ustamalar);
III guruh – Kapital qo‘yilmalar (Davlat investitsiya dasturida nazarda
tutilgan aniq ro‘yxatlarga muvofiq);
IVguruh – Boshqa xarajatlar.
Smetalarni tasdiqlash va ro'yxatdan o'tkazish muddatlari:
16

Byudjet tashkilotlari va byudjet mablag'lari oluvchilarning xarajatlar
smetalarini, byudjet mablag'larini taqsimlovchining jamlanma xarajatlar
smetalarini tasdiqlash joriy moliya yilining 10 martidan kechiktirmay amalga
oshiriladi.
Ro'yxatdan o'tkazilgan xarajatlar smetasi mavjud bo'lmagan taqdirda, joriy
moliya yilining 1 aprelidan e'tiboran byudjet tashkiloti va byudjet mablag'lari
oluvchining byudjetdan ajratiladigan mablag'lar hisobidan xarajatlari xarajatlar
smetasi ro'yxatdan o'tkazilguniga qadar to'xtatib turiladi. Byudjet tashkilotlarining
shtat jadvallarini tasdiqlash joriy moliya yilining 10 martidan kechiktirmay amalga
oshiriladi. Xarajatlar smetasi va shtatlar jadvaliga kiritiladigan o'zgartirishlar
Iqtisodiyot va Moliya vazirligi tomonidan belgilanadigan tartibda albatta
Iqtisodiyot va Moliya vazirligi G'aznachiligi va uning hududiy bo'linmalari bilan
kelishiladi.
Asosiy valyuta operatsiyalari Uzasbo dasturida amalga oshiriladi va bu
jarayon hozirgi davrda Uzasbo 2 dasturiga o‘tish arafasida. Amaliyotning uchinchi
haftasida tashkilotning asosiy vositalari bilan tanishdim, Tashkilot viloyat pensiya
jamg`armasi bo‘lgani uchun ham uning Shahar va tumanlardagi bo‘limi asosiy
vositalari ham hisobga olinar ekan. Asosiy vositalarning eskirishi esa Uzasbo
daturiga kiritilgan usul yani to‘g`ri chiziqli usulda hisoblanadi. Byudjet
tashkilotlaridagi asosiy vositalar – qonunchilikka muvofiq zimmasiga yuklatilgan
vazifalarni amalga oshirish maqsadida tashkilot tomonidan uzoq vaqt davomida
(bir yildan ortiq) foydalanadigan, shuningdek, ijaraga berishi mumkin bo'lgan
moddiy aktivlar hisoblanadi. Asosiy vositalar tarkibiga inshootlar, imoratlar,
mashina va asbob uskunalar, kompyuter texnikasi va unga qoshimcha qurilmalar,
transport vositalari va boshqalar kiradi.
Asosiy vositalarni kirim qilishda birqancha yo'llari mavjud. Bular Oldi-sotdi
shartnomasi bo'yicha ob'ektni sotib olish, kapital qo'yilmalar tugaganidan so'ng
tiklangan ob'ektni qabul qilish-topshirish, beg'araz kelib tushish, asosiy
vositalarning ortiqcha (hisobga olinmagan) ob'ektlarini aniqlash, tovar-moddiy
17

zahiralar tarkibidan o'tkazish, qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa hollar
hisoblanadi. Byudjet tashkilotlarda asosiy vositalarining eskirishi “Byudjet
tashkilotlarining asosiy vositalarining eskirishini aniqlash va buxgalteriya hisobida
aks ettirish tartibi to'g'risidagi Nizom (O'zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida
2009 yil 30 oktyabrda 2028-son bilan ro'yxatga olingan)ga muvofiq asosiy
vositalarining yillik eskirish me'yorlaridan kelib chiqqan holda, har yili aniqlanadi
va har oyda shu tashkilotlarning buxgalteriya hisobi va hisobotida aks ettiriladi.
Asosiy vositalar qonunchilik (“1 yanvar holati bo'yicha asosiy fondlarni har yili
qayta baholashni o'tkazish tartibi to'g'risida”gi Nizom)da belgilangan tartibda har
yili qayta baholanadi. Asosiy fondlar qiymatini qayta baholash har yili (joriy
yilning 1 fevraligacha) 1 yanvar holati bo'yicha qayta baholashni o'tkazish davrida
narxlar darajasidan kelib chiqib o'tkaziladi. 1 yanvar holati bo'yicha asosiy
fondlarni har yili qayta baholash oldingi qayta baholash natijasida olingan
ob'ektlarning dastlabki (tiklanish) qiymatidan, yil davomida kelib tushgan asosiy
fondlar bo'yicha esa - harid qilish qiymatidan amalga oshiriladi. Byudjet
tashkilotlarida asosiy vositalarni hisobdan chiqarilishi “Asosiy vositalarni
balansdan chiqarish tartibi to'g'risida”gi Nizom (O'zR Moliya vazirining 2004 yil
16 avgustdagi 101-son Buyrug'i bilan tasdiqlangan)ga va boshqa qonuniy
xujjatlarga asosan tartibga solinadi.
Nomoddiy aktivlar - tashkilot tomonidan ulardan ishlab chiqarish, ishlar
bajarish, xizmatlar ko'rsatish yoki tovarlarni sotish jarayonida foydalanish
maqsadida yoxud ma'muriy va boshqa funktsiyalarni amalga oshirish uchun uzoq
muddat mobaynida tutib turiladigan, moddiy-ashyoviy mazmunga ega bo'lmagan
mol-mulk ob'ektlaridir.Nomoddiy aktivlarga yuqoridagi talablarga javob beruvchi
quyidagi ob'ektlar kiritilishi mumkin:
a) patent egasining ixtiro, sanoat namunalari va foydali modellarga bo'lgan
mutlaq huquqi;
b) muallif yoki boshqa huquq egasining EHM uchun dasturlar va
ma'lumotlar bazalariga bo'lgan mutlaq huquqi;
18

c) muallif yoki boshqa huquq egasining integral mikrosxemalarning
topologiyalariga bo'lgan mutloq huquqi;
d) huquq egasining tovar belgisi va xizmat ko'rsatish belgisiga bo'lgan
mutlaq huquqi, shuningdek tovar ishlab chiqarilgan joy nomidan foydalanish
huquqi;
e) huquq egasining selektsiya yutuqlariga bo'lgan mutlaq huquqi;
f) gudvill;
g) tabiiy resurslardan foydalanish huquqi, ya'ni yer osti boyliklari, atrof-
muhitdagi boshqa resurslar, atrof-muhit to'g'risidagi geologik va boshqa
ma'lumotlar va shu kabilardan foydalanish huquqi;
h) yer uchastkasidan foydalanish huquqi;
i) boshqa nomoddiy aktivlar (mahsulot ishlab chiqarish, ishlar bajarish va
xizmatlar ko'rsatish, iqtisodiy va boshqa imtiyozlardan foydalanish huquqi va shu
kabilar). Tashkilotda ishlab chiqarish yo‘qligi tufayli ham asosiy vositalarning
katta qismi mamuriyatga tegishli asosiy vositalar edi.
Amaliyotning to‘rtinchi va beshinchi haftasida tashkilotdagi TMZ harakati,
tasnifi va turlari haqida malumot oldim. Tovar-moddiy zaxiralar - keyinchalik
sotish maqsadida normal faoliyat yuritish jarayonida tutib turiladigan va ishlab
chiqarish jarayonida mavjud bo'lgan, shuningdek mahsulot ishlab chiqarish,
ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko'rsatish jarayonida yoxud ma'muriy va ijtimoiy-
madaniy vazifalarni amalga oshirish uchun foydalaniladigan moddiy aktivlardir.
Tovar moddiy zaxiralarga Xo‘jalik va konselyariya materiallari, o‘quv ilmiy va
boshqa maxsus maqsadlar uchun materiallar, mavsumda tayyorlanadigan oziq-
ovqat maxsulotlari, oziq-ovqat maxsulotlari (mavsumiy tayyorlashdan tashqari),
dori-darmonlar, reaktivlar, bog‘lash materiallari va dorixona anjomlari, qurilish
ta’mirlash materiallari va boshqalar kiradi. Tovar-moddiy zaxiralari tashkilotning
buxgalteriya balansiga tannarxi bo‘yicha kiritiladi va ular o‘z ichiga xarid
qiymatini (mol yetkazib beruvchiga to‘lanadigan summalar) va xarid qilish bilan
bog‘liq bo‘lgan barcha xarajatlarni kiritadi. Tovar-moddiy zahiralar kirimi
19

buxgalteriya hisobida alohida aks ettriladi. Ma’lumki tovar- moddiy zaxiralar
quyidagilar natijasida tashkilotga kirim qilinadi: yetkazib berish (oldi-sotdi)
shartnomasi bo‘yicha xarid qilish; beg‘araz kelib tushish (hadya shartnomasi
bo‘yicha); uzoq muddatli aktivlar tarkibidan o‘tkazish; ortiqcha (hisobga
olinmagan) tovar-moddiy zaxiralarni aniqlash; tashkilotning o‘zida tayyorlanishi;
qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa hollar.Tashkilotga kirimga olinayotgan
tovar moddiy zahiralar bo‘yicha aloxida qaydnomalar ochilib barcha amalga
oshirilgan xarajtlar boshlang‘ich xujjatlarga asosan rasmiylashtiriladi. Tovar
moddiy zaxiralarni kirim qilishda aveco, fifo va ishlab chiqarish kabi usullarda
foydalaniladi.
Budjet tashkilotlarida materiallar bo‘yicha moliya yili oxiriga bo‘lgan
qoldiqlar aniqlangan me’yorlar asosida tahlil qilinadi. Agar budjet tashkilotini
moliya yili oxirida bo‘lgan materiallar bo‘yicha qoldiq qiymati belgilangan
me’yor(limit)dan ortiqcha bo‘lsa keyingi moliya yilida budjet mablag‘lari bo‘yicha
xarajat smetasida materiallar sotib olish uchun kiritilgan summa me’yordan ortiq
summaga kamaytiriladi. Materiallar bo‘yicha yil oxiridagi qoldiqni me’yorlarini
aniqlash uchun “Nomoliyaviy aktivlar xarakati to‘g‘risida” hisobotning 060-069
subschyotlar bo‘yicha yil davomida tashkilot extiyojlari uchun sarflangan
materiallar qiymati olinib yoqilg‘i va moylash materiallari bo‘yicha isitish
mavsumidagi kunlar soni (asosan 5 oylik isitish mavsumi – 150 kun olinadi),
tibbiyot muassasalari bo‘yicha oziq-ovqat maxsulotlarining har bir guruxi bo‘yicha
ko‘rsatilgan summa 360 ga , boshqa budjet tashkilotlari bo‘yicha tashkilot
ehtiyojlari uchun sarflangan materiallar va oziq ovqat mahsulotlari har bir guruhi
bo‘yicha 305 ga bo‘linadi va chiqqan natija materiallar bo‘yicha belgilangan kun
me’yorlariga ko‘paytiriladi. Chiqqan natija me’yor hisoblanib balansning 060-069
subschyotlari qoldig‘i bilan solishtiriladi. Agar materiallar qoldig‘i chiqqan
me’yordan ortiq bo‘lsa o‘sha summaga keyingi yil xarajatlar smetasida materiallar
xarajat moddasi summasini moliyalashtirish kamaytiriladi.
20

Tovar – moddiy zahiralar hisobi buxgalteriya hisobida 05 “Tayyor
mahsulot”, 06 “Boshqa tovar – moddiy zahiralar” schotlarida yuritiladi. Tovar-
moddiy zaxiralari tashkilotning buxgalteriya balansiga tannarxi bo‘yicha kiritiladi
va ular o‘z ichiga xarid qiymatini (mol yetkazib beruvchiga to‘lanadigan
summalar) va xarid qilish bilan bog‘liq bo‘lgan barcha xarajatlarni kiritadi.
Byudjet tashkilotlarida tovar-moddiy zaxiralarning chiqib ketishida ularning
qiymatini aniqlashning qo‘llaniladigan usuli tashkilotning hisob siyosatida aks
ettirilishi lozim.
Tovar-moddiy boyliklarni ya'ni material qiymatliklarni sotishdan olingan
mablag'lar byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari mablag'lar bo'yicha
G'aznachilik bo'linmalarida ochilgan shaxsiy hisob raqamlarida jamlanadi va
byudjet tashkilotlari tomonidan quyidagi tartibda taqsimlanadi: 50 foizi - tegishli
byudjet daromadiga; 50 foizi - byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari
mablag'lar bo'yicha G'aznachilik bo'linadi.
Oxirgi haftada esa moliyaviy hujjatlar bilan tanishdim. byudjet
tashkilotlarining va byudjet mablag'lari oluvchilarning moliyaviy hisobotlari;
davlat byudjetiga, davlat maqsadli jamg'armalari byudjetlariga daromadlarning
tushumlari to'g'risidagi hisobot; davlat byudjetining ijrosi to'g'risidagi hisobot;
davlat maqsadli jamg'armalari byudjetlarining ijrosi to'g'risidagi hisobot. Yillik
moliyaviy hisobotlar hisobot yilidan keyingi yilning 1 yanvar holatiga tuziladi.
Choraklik moliyaviy hisobotlar hisobot yilining 1 aprel, 1 iyul va 1 oktyabr
holatiga, oylik moliyaviy hisobotlar hisobot oyidan keyingi oyning birinchi sanasi
holatiga tuziladi. Moliyaviy hisobot shakllaridagi barcha rekvizitlar va nazarda
tutilgan ko'rsatkichlar to'ldirilishi kerak. Tashkilotlarda tegishli aktivlar, passivlar
va operatsiyalarning mavjud emasligi sababli biror-bir modda (satrlar, ustunlar)
to'ldirilmagan taqdirda, ushbu modda (satr, ustun) ustidan chizib qo'yiladi.
Moliyaviy hisobotlar shakllari (jamlanma hisobotlardan tashqari) “Bosh-jurnal
kitobi” (308-shakl) va boshqa tegishli hisob registrlari ma'lumotlari asosida
tuziladi.
21

Moliyaviy hisobotlar shakllarining manzil (ust) qismi quyidagi tartibda
to'ldiriladi: “Tashkilot nomi” rekvizitida tashkilotning to'liq nomi ko'rsatiladi;
“Bo'lim, kichik bo'lim, bob” rekvizitida tashkilotning byudjet tasnifining vazifaviy
va tashkiliy jihatdan bo'linishi (belgilanishi) keltiriladi; “Hisobot davri”
rekvizitida hisobot tuzilayotgan tegishli davr (yil, chorak, oy) ko'rsatiladi;
“Byudjet turi” rekvizitida tashkilot tomonidan hisobot berilayotgan mablag'ning
manbasi O'zbekiston Respublikasi byudjet tasnifiga muvofiq mablag'lar manbasi
va byudjetlar darajasi tasnifining kodlari keltiriladi; “O'lchov birligi” rekvizitida
hisobot tuzilayotgan o'lchov birligi keltiriladi. O'zbekiston Respublikasining
respublika byudjetida turadigan tashkilotlar moliyaviy hisobotlarni O'zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligining tegishli buyruqlariga muvofiq o'rnatilgan
muddatlarda O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga taqdim etadilar.
Qoraqalpog'iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar va tuman (shahar)lar
byudjetlarida turadigan tashkilotlar moliyaviy hisobotlarni tegishli vazirlik va
idoralarga, hokimliklar boshqarmalariga (bo'limlariga) ular tomonidan belgilangan,
lekin qonunchilik bilan o'rnatilgan muddatlardan kech bo'lmagan muddatlarda
taqdim etadilar.
O'zbekiston Respublikasining vazirlik va idoralari choraklik jamlama
moliyaviy hisobotlarni hisobot davridan keyin 25 kundan kechiktirmasdan, yillik
moliyaviy hisobotlarni esa, hisobot yilidan keyin keladigan yilning 20 fevralidan
kechiktirmasdan O'zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va moliya vazirligiga taqdim
etadilar.
Boshqa budjet tashkilotlari kabi pensiya jamg`armasida ham quyidagi
moliyaviy hisobotlar mavjud:
Balans
Yakuniy moliyaviy natija
Pul oqimlari to‘g`risidagi hisobot
Asosiy vositalar to‘g`risidagi hisobot
22

Amaliyot davomida tashkilotning moliyaviy natijasida asosan salbiy natija
lekin davlat tashkiloti bo‘lgani uchun davlat tomonidan qoplab berilgan. Asosiy
vositalar to‘g`risidagi hisobotda esa asosan kirimi va chiqimi aks ettirilgan.
Moliyaviy natijalar – bu xo‘jalik sub’ektlarida ma’lum bir hisobot davrida
xo‘jalik jarayoni natijasida o‘ziga qarashli mablag‘larni oshishi yoki kamayishidir.
Moliyaviy natijalar ijobiy yoki salbiy bo‘lishi mumkin. Ijobiy moliyaviy natija bu
foyda, salbiy moliyaviy natija bu zarar. Budjet tashkilotlarida moliyaviy natijalar
deganda tashkilotning barcha daromadlari (tushumlari, budjet mablag‘lari bo‘yicha
g‘aznachilik orqali amalga oshirgan kassa xarajatlari) va hisoblangan barcha
xaqiqiy xarajatlarining o‘zaro solishtirilishi (ayrilishi) natijasida kelib chiqadigan
aktivning sof qiymati tushuniladi.
Yoki boshqacha qilib aytganda, budjet tashkilotlarining moliyaviy natijasi bu
tashkilotning barcha aktivlari (nomoliyaviy aktivlari, moliyaviy aktivlari va
debitorlari) dan uning majburiyatlarini (kreditorlik qarzlarini) ayirmasi natijasida
hosil bo‘ladigan aktivning sof qiymati deb tushunish mumkin
Moliyaviy natijalar hisobini tashkil etishda buxgalteriya hisobi oldiga quyidagi
vazifalar qo‘yiladi:
- Moliyaviy natijalarni belgilangan tartibda shakllantirish;
- Moliyaviy natijalar bilan bog‘liq muomalalarni o‘z vaqtida buxgalteriya
hujjatlari hamda hisob registrlarida aks ettirish;
- Buxgalteriya hisobvaraqlarida moliyaviy natijalar holati to‘g‘risida to‘liq
hamda aniq ma’lumotlarni shakllantirish;
- Moliyaviy natijalar bo‘yicha hisobotlarni tuzish hamdaular bo‘yicha
asoslangan buxgalteriya axborotlarini shakllantirish.
Budjet tashkilotlarining daromadlari bu aktivning sof qiymatini (moliyaviy
natijani) oshishiga sabab bo‘luvchi tashkilot aktivlarini oshishi yoki uning
majburiyatlarini kamayishidir. Buni quyidagi xolatlar bo‘yicha asoslash mumkin,
jumladan budjet tashkilotlariga homiylik mablag‘larini kelib tushishi natijasida
uning aktivlari (moliyaviy aktivlari) oshadi, ya’ni mazkur muomala buxgalteriya
23

hisobida Debet 112 va Kredit 262 yozuvi bilan rasmiylashtiriladi. Mazkur
operatsiya natijasida tashkilotning moliyaviy aktivlari (pul mablag‘lari) oshdi.
Demak bu muomala hisobda daromad (kredit 262) sifatida aks ettirilishi lozim.
Yoki,tashkilotning majburiyatlarini kamayishi ko‘rinishidagi daromadlariga misol
keltiradigan bo‘lsak, uning budjetdan tashqari mablag‘lari hisobiga yuzaga kelgan
deponent qilingan qarzining talab qilish muddati tugashi munosabati bilan tashkilot
daromadlariga hisoblanishini aytish mumkin.
24

XULOSA VA TAKLIFLAR
Xulosa:
“O‘ZAGROLIZING” tashkiloti o‘zining yuqori malakali kadrlar va samarali
boshqaruv tizimi bilan qishloq xo‘jaligi texnikalari va uskunalarini ijaraga berishda
muhim rol o‘ynaydi. Tashkilotning asosiy maqsadi qishloq xo‘jaligi ishlab
chiqaruvchilari uchun texnika va uskunalar bilan ta'minlash, ularni samarali
boshqarish va yuridik shartnomalar asosida ijaraga berishni ta'minlashdir.
Tashkilotning ishlash jarayonida samaradorlikni oshirish, texnika va uskunalar
xizmatining sifati va vaqtida taqdim etilishi, jamiyatga o‘z huquqlarini amalga
oshirishda katta yordam beradi.
"O‘ZAGROLIZING" tashkiloti, nafaqat texnikalarning yetkazib berilishiga
alohida e'tibor qaratadi, balki ularning muntazam xizmat ko‘rsatish, saqlash va
ta'mirlash masalalarini ham samarali hal etadi. Tashkilotning xodimlari o‘zlarining
malakali bilimlari va yuqori mas’uliyat bilan viloyatdagi qishloq xo‘jaligi ishlab
chiqaruvchilariga texnikalar bo‘yicha doimiy yordam va maslahatlar ko‘rsatib,
tizimni yanada barqaror qiladi.
Shuningdek, jamg‘arma va tashkilot faoliyatini takomillashtirish uchun
zamonaviy texnologiyalarni joriy etish va avtomatlashtirish orqali sifatli xizmat
ko‘rsatish va samaradorlikni oshirishga intiladi. Bu esa qishloq xo‘jaligi sohasida
samarali ish yuritish imkonini beradi.
Takliflar:
1. Elektron Hisob-kitob Tizimini Joriy Etish: Buxgalteriya
xizmatlarini raqamlashtirish va barcha texnika ijarasi bilan bog‘liq hisob-kitoblarni
onlayn platformalarda amalga oshirish. Bu tizim orqali jarayonlar tezlashadi va
xatoliklar kamayadi.
2. Buxgalteriya Xodimlarining Malakasini Oshirish: Xodimlar uchun
malaka oshirish kurslari va seminarlar tashkil etish, shuningdek, xalqaro
buxgalteriya standartlari (IFRS) bo‘yicha ta'lim olish imkoniyatlarini kengaytirish.
25

3. Moliyaviy Hisobotlarni Avtomatlashtirish: Moliyaviy hisobotlarni
tayyorlash va tasdiqlash jarayonlarini avtomatlashtirish uchun maxsus dasturlarni
joriy etish. Bu hisobotlarning aniq va vaqtida tayyorlanishini ta’minlaydi.
4. Buxgalteriya Dasturlarini Modernizatsiya Qilish: Zamonaviy
buxgalteriya dasturlarini joriy etish va avtomatlashtirilgan hisob-kitob tizimlarini
yaratish. Bulutli texnologiyalar va avtomatlashtirish orqali tizimni yanada samarali
boshqarish.
5. Soliq va Moliya Qonunchiligini Yangilash va O'rgatish:
Buxgalterlar uchun soliq va moliya qonunchiligidagi o‘zgarishlar bo‘yicha
muntazam treninglar va kurslar tashkil etish. Bu yangiliklarga tezda moslashish
imkonini yaratadi.
6. Soliq To‘lovlari Bo‘yicha Axborot Tizimini Yaxshilash: Soliq
to‘lovlari va hisob-kitoblarini avtomatlashtirilgan tizimlar orqali amalga oshirish.
Shuningdek, soliq to‘lovlarini ko‘rib chiqish va to‘g‘ri hisoblashni osonlashtirish
uchun onlayn platformalarni joriy etish.
7. Ichki Audit va Nazoratni Kuchaytirish: Buxgalteriya va moliyaviy
jarayonlarda ichki auditni kuchaytirish. Tizimni shaffofligini oshirish va
firibgarliklarni oldini olish maqsadida audit jarayonlarini muntazam amalga
oshirish.
8. Moliyaviy Ma'lumotlar Xavfsizligini Ta'minlash: Moliyaviy va
buxgalteriya ma'lumotlarining xavfsizligini ta’minlash uchun zamonaviy
kriptografik usullarni joriy etish. Bu tizimning xavfsiz va shaffof ishlashini
ta’minlashga yordam beradi.
26

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1. “O‘zbekiston Respublikasida pensiya ta’minoti to‘g`risida”gi qonun.
2. “Ijtimoiy nafaqalar to‘g`risida”gi qonun.
3. “Pensiya jamg`armasi faoliyati to‘g`risida”gi nizom.
4. Farg`ona viloyati pensiya jamg`armasining ichki hujjatlari.
5. O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasining yillik statistika
hisobotlari.
Internet saytlari
1. www.gov.uz . (O‘zbekiston Respublikasi hukumat portali)
2. www.lex.uz . (O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari
milliy)
3. www.stat.uz . (Statistika agentligi tarmog‘i)
4. www.pfru.uz . (O‘zbekiston Respublikasi budjatdan tashqari pensiya
jamg`armasi sahifasi)
5. Farg`ona viloyati budjatdan tashqari pensiya jamg`armasi sahifasi.
27

“Oʻzagrolizing” amalyot hisoboti

Sotib olish