Oʻzbekiston siyosiy tizimidagi o'zgarishlar - История - Курсовые работы

Информация о документе

Цена	12000UZS
Размер	64.5KB
Покупки	1
Дата загрузки	14 Февраль 2024
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	История

Продавец

Kenjayev Kenja

Дата регистрации 27 Январь 2024

739 Продаж

Oʻzbekiston siyosiy tizimidagi o'zgarishlar

Купить

O zbekiston siyosiy tizimidagi o zgarishlar.ʻ ʻ
Mundarija:
Kirish ............................................................................................................................................................ 2
I.Bob.O’zbekiston siyosiy tizimidagi o’zgarishlar .......................................................................................... 4
1.1. O’zbekistonning iqtisodiy mustaqillik va siyosiy suvereniteti uchun amaliy xarakatlar. ....................... 4
1.2. O’zbekiston siyosiy tizimidagi o’zgarishlar. ......................................................................................... 11
II.Bob.Yangi Oʻzbekistonning tinchlikparvar tashqi siyosati ....................................................................... 15
2.1.Yangi Oʻzbekistonning tinchlikparvar tashqi siyosati ........................................................................... 15
2.2.Yangi O‘zbekiston sharoitida yoshlarga oid davlat siyosati va uning mohiyati ..................................... 21
Xulosa ........................................................................................................................................................ 33
Foydalanilgan adabiyotlar .......................................................................................................................... 35
1

Kirish
Mavzuning dolzarbligi: Istiqlol yillarida O‘zbekistonda milliy
davlatchilikning yangi demokratik asoslarini shakllantirish, mamlakatimizni
yanada faol demokratik yangilash va modernizatsiya qilish bilan bog‘liq
taraqqiyot davrlari bosib o‘tildi.
Jamiyatimizda ro‘y berayotgan demokratlashuv jarayonlarining hozirgi
bosqichida xalq manfaat va ehtiyojlaridan kelib chiqib uning konseptual
asoslari ham uzluksiz ravishda rivojlantirib kelinmoqda. Buning natijasida
mamlakatimizda demokratik islohotlarning izchilligini ta’minlashning
zamonaviy manbalarini yaratish jarayonlari muttasil ravishda ro‘y bermoqda.
Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev
tomonidan mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish
va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasini amalga oshirish
jarayonlarini yanada yuksak pog‘onaga ko‘tarish, mazkur maqsadlarga
erishishning siyosiy mexanizmlari va yondashuvlari bo‘yicha prinsipial
jihatdan yangi siyosiy g‘oyalar ilgari surilmoqda va izchillik bilan amalga
oshirilmoqda.
Xususan, Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev tomonidan 2017 yil 7
fevraldagi farmoni bilan qabul qilingan “2017-2021 yillarda O‘zbekiston
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha
Harakatlar strategiyasi” buning yorqin misoli bo‘ldi.
Harakatlar strategiyasida yurtimizda olib borilayotgan islohotlar
samarasini yanada oshirish, davlat va jamiyatni har tomonlama jadal
rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish, mamlakatimizni
2

modernizatsiya qilish hamda jamiyat hayotining barcha sohalarini
erkinlashtirish bo‘yicha beshta ustuvor yo‘nalish tasdiqlandi.
Unga muvofiq, “Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirish”,
“Qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilish”,
“Iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirish”, “Ijtimoiy sohani
rivojlantirish”, “Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag‘rikenglikni
ta’minlash, chuqur o‘ylangan va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish” kabi
muhim yo‘nalishlarda aniq vazifalar belgilab olindi.
Bugungi kunda mamlakatimizda Harakatlar strategiyasining ustuvor
yo‘nalishlari bo‘yicha qabul qilinayotgan meyoriy-huquqiy hujjatlardan
aholining keng qatlamlari xabardorligini oshirish hamda amalga
oshirilayotgan chora-tadbirlarning ochiqligi va shaffofligini ta’minlash
uchun jamoatchilik muhokamalarini tashkil etish amaliyoti yo‘lga qo‘yildi.
2017 yildan buyon yurtimizda belgilab olingan islohotlar strategiyasini
izchillik bilan davom ettirgan holda, yangi sifat darajasiga ko‘tarish jarayoni
kechmoqda. Ya’ni mamlakatimizni taraqqiy ettirish, demokratlashtirish
jarayonlarini chuqurlashtirish yurtimiz aholisi uchun farovon hayot
asoslarini mustahkamlash uchun muhim bo‘lgan navbatdagi strategik
zaminlar vujudga keltirilmoqda.
Kurs ishining maqsadi : O’quvchilarga O’zbekiston siyosiy tizimidagi
o’zgarishlar haqida ma’lumot berish.
Kurs ishining vazifasi : O’zbekistonning iqtisodiy mustaqillik va
siyosiy suvereniteti uchun amaliy xarakatlarni yoritish
Kurs ishining ob'ekti : Yangi O zbekistonning olib borayotganʻ
tinchlikparvar tashqi siyosati
Kurs ishining predmeti : O‘zbekiston sharoitida yoshlarga oid davlat
3

siyosati va uning mohiyati haqida
Kurs ishining tuzilishi : Kurs ishi kiris qismi, 2 ta bob, 4 ta reja, xulosa
va foydalanilgan adabiyotlardan iborat.
I.Bob.O’zbekiston siyosiy tizimidagi o’zgarishlar
1.1. O’zbekistonning iqtisodiy mustaqillik va siyosiy suvereniteti uchun
amaliy xarakatlar.
XX asrning 90-yillariga kelib sotsialistik mamlakatlarda inson
huquqlarini himoya qilish va ozodlikka intilishning yangi bosqichi boshlandi.
Sharqiy Yevropa mamlakatlarida qariyb yarim asr hukm surgan totalitar
davlat tuzumi inqirozga yuz tutib, demokratik tarti-botlar qaror topa boshladi.
Yugoslaviya Sotsialistik Federativ Respublikasi parchalanib, uning o’rnida
bir necha mustaqil respublika, Chexoslovakiya Sotsialistik Respublikasi
ikkiga bo’linib, Chexiya va Slovakiya suveren davlatlari vujudga keldi.
Germaniya Federativ Respublikasi va Germaniya Demokratik Respublikasi
birlashib, ne-mislar yashaydigan ulkan hududda sotsialistik tuzum barbod
etildi. Ayni chog’da sobiq SSSR parchalanib, uning o’rnida mustaqil taraq-
qiyot yo’lini tanlagan 15 mamlakat tashkil topdi.
Boshqacha qilib aytganda, bu davrga kelib ko’pgina mamlakatlarda
mustaqillikka erishish masalasi dunyoni keng qamrab olgan ta rixiy jarayonga
aylandi. O’zbekistonning mustaqillikka erishishi ana shu olamshumul jarayon
tarkibida yuz berdi. «Xalqlarning ozodlik, Mustaqillik, baxt-saodatga azaliy
intilishi, o’z taqdirini o’zi belgi-lashga azm-u qarori hayotdagi chuqur
o’zgarishlarni harakatga keltiruvchi kuchdir», - degan edi Islom
Abdug’aniyevich Karimov.
4

XX asr 90-yillarining boshlariga kelib O’zbekistonda xalqning ana shu
azaliy orzusini amalga oshirish kun tartibidagi bosh masala bo’lib qoldi.
Mamlakatda shunday vaziyat vujudga keldiki, bir tomondan:
zo’ravonlikka asoslangan, ma’muriy buyruqbozlikka xos bo’lgan
markazlashgan davlat saqlanib qoladimi yoki demokratik jarayon-lar
chuqurlashishi evaziga ittifoqdosh respublikalar suvereniteti ta’minlanadimi?
- degan masala dolzarb bo’lib qoldi. Ikkinchi tomondan, o’sha davrdagi
SSSR rahbariyati mamlakat ichkarisidagi vaziyatni to’g’ri baholay olmadi,
milliy respublikalarda mustaqillikka erishishga intilishning tobora kuchayib
borayotganining oldini ololmay qoldi. 1
SSSR Oliy Soveti ham, SSSR Prezidenti va Hukumati ham inqiroziy
holatdan chiqishning yo’lini topa olmay qoldi. Xullas, 90-yillarning
boshlariga kelganda markaz va ittifoqdosh jumhuriyat-lar o’rtasidagi
munosabatlar keskinlashib, markaziy hokimiyatning obro’yi pasayib ketdi.
Siyosiy, iqtisodiy va xo’jalik hayoti boshqa-rilmay qoldi. Oqibatda
turmushning barcha sohalaridagi salbiy ah-voldan xalqning kun sayin
noroziligi ortib, turmush darajasi yomon-lasha boshladi. Ishlab chiqarish va
mehnat intizomi izdan chiqdi. Bu hoi tabiiy ravishda xalqning ko’zini ochdi,
endi u eskicha buyruq-bozlik usulini qabul qila olmay qoldi.
Qisqa qilib aytganda, shu vaqtga kelib respublikalar suverenite-tini va
inson huquqlarini poymol qilgan totalitar buyruqbozlik bosh-qaruvining
istiqbolsiz ekanligini hayotning o’zi ko’rsata boshladi.
Buni birgina sobiq SSSRda xalq xo’jaligini bozor iqtisodiyotiga
o’tkazish hamda Yangi Ittifoq Shartnomasi tayyorlash borasidagi na-tijasiz
qadamlarda ham ko’rsa bo’ladi.
1
2016 йил 14 сентябрдаги « Ёшларга оид давлат сиёсати тўғрисида » ги Қонун
5

Shuni aytish kerakki, sobiq Ittifoqda xalq xo’jaligini bozor iqti-sodiga
o’tkazish masalasi 1987-yili xalq deputatlari II syezdi qarori va iqtisodiyotni
sog’lomlashtirishga qaratilgan Hukumat Dasturida tilga olingan, u 1990-yil
may oyida Oliy Sovet III sessiyasida muho-kama qilingan edi.
Xalq deputatlari Hukumat Dasturini muhokama qilar ekanlar, bozor
iqtisodiga o’tish obyektiv zaruriyat, bundan boshqa yo’l yo’q, degan
xulosaga keldilar. SSSR Oliy Soveti III sessiyasining «Bosh-qariladigan
bozor iqtisodiga o’tish haqida»gi qarorida bozor iqtisodiyotiga o’tish
iqtisodiy islohotlarning asosiy mazmunini tashkil qiladi, deb qayd etildi. Shu
bois bu boradagi Hukumat konsepsiyasini deputatlar fikr-mulohazalari
asosida qayta ishlash va 1990-yil 1-sentabriga tayyorlash belgilandi.
SSSR Rahbariyatida shu yo’nalishdagi amaliy ishlar qizg’in tus oldi.
1990-yil 25-iyulda SSSR Prezidentlik Kengashida Bosh Ministrning
mamlakatni bozor iqtisodiyotiga o’tkazish yuzasidan qo’shimcha choralar
haqidagi axboroti tinglandi. 1990-yil 27-iyuli va 30-avgustida SSSR
Prezidentining olimlar, mutaxassislar, ommaviy axborot vositalari vakillari
bilan iqtisodiy islohotlar mavzuidagi uchrashuvi bo’ldi.
1990-yil sentabri boshlarida SSSR Oliy Kengashi IV sessiyasida
N.Rijkov «Boshqariladigan bozor iqtisodiga o’tishga tayyorgarlik va
mamlakat xalq xo’jaligida barqarorlikni vujudga keltirish haqida» ma’ruza
qildi. Unda deputatlarning avvalgi fikrlari inobatga olingan variant ishlab
chiqilgani aytilsa-da, sessiya Hukumat Dasturini qabul qilmadi. Buning
muhim sababi deputatlarda Hukumatga nis-batan ishonch yo’qola borgan edi.
Ayni chog’da Hukumat Dasturi sobiq Ittifoqni saqlab qolishni, shuningdek
iqtisodiyotni sotsialistik yo’ldan rivojlantirishni ko’zda tutar edi.
6

1990-yil 11-sentabrda RSFSR Oliy Soveti II sessiyasi S. Shatalinning
«500 kun» Programmasini qabul qildi. Unda quyidagi masalalar ko’tarilgan
edi:
Fuqarolarni mulkka egalik huquqini, iqtisodiy mustaqillikni, erkin
iste’mol bozori va unda erkin narx;
korxonaning mustaqil iqtisodiy faoliyat huquqi;
ittifoqdosh respublikalarning mutlaq suvereniteti;
aholi turmush darajasini pasaytirmaslikni ko’zda tutar edi.
SSSR Oliy Sovetining 21-sentabrda bo’lib o’tgan IV sessiyasida bu
Dastur ham qabul qilinmadi. 1990-yil 24-sentabrda sessiya «Xalq xo’jaligini
barqarorlashtirishning kechiktirib bo’lmaydigan vazifalari»ni muhokama
qilib, Hukumat Dasturi va S.Shatalin Dasturidan iborat Yagona Dastur ishlab
chiqishga qaror qildi. 1990-yil 18-oktabrda sessiya: «Bozor iqtisodiyotiga
o’tish jahon amali-yotidan kelib chiqqan zarurat, ammo u iqtisodiyotning
sotsialistik yo’nalishiga ziyon yetkazmaydi», - deb xulosa berdi.
Demak, 80-yillar oxiriga kelib, sobiq mamlakatda xalq xo’jaligini bozor
iqtisodiyotiga o’tkazishni hayotning o’zi kun tartibiga qo’ya boshladi va
uning huquqiy asoslarini yaratishni zaru-ratga aylantirdi. Shunday bo’lsa-da,
1990-1991-yillarda iqtisodiyot orqaga qarab keta boshladi va xalqning
turmush tarzi, sharoiti yomonlasha bordi. Mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy
jihatdan tanazzulga yuz tuta boshladi.
Mutaxassislar ana shunday tisarilish hodisasini mamlakat ijtimoiy-
siyosiy hayotiga uchta yo’nalishdagi kuchlar manfaatlari to’qnashgani bilan
izohlaydilar. Jumladan:
Birinchi kuchlar - N.Rijkov va V.Pavlov Dasturi tarafdorlari. Ular
sobiq SSSRni saqlab qolish, xalq xo’jaligini markazdan bosh qarish, huquqni
7

ko’proq markazda to’plash niyatida edilar. Ular iqti sodiyotni rivojlantirishda
sotsialistik yo’ldan voz kechmaslikni talab qilar edilar.
Ikkinchi kuchlar - S.Shatalin guruhi a’zolari tarafdorlari. Ular SSSRni
tarqatib yuborish, ittifoqdosh respublikalar o’rnida suveren, Mustaqil
Davlatlar tuzish, cheksiz xususiy tadbirkorlikni rivojlanti-rish, mulkni davlat
tasarrufldan chiqarish, xususiylashtirish, kolxoz va sovxozlarni tugatib,
fermer xo’jaliklari tuzishni ko’zda tutdilar. Bu mohiyatan iqtisodiy
rivojlanishning sotsialistik yo’lidan voz ke-chishni bildirar edi.
Uchinchi kuchlar - bu M.Gorbachyov Dasturini quvvatlovchilar. Ular
murosa yo’lini qidirib, yuqorida tilga olingan har ikki dastur yo’nalishlarini
uyg’unlashtirish va SSSRni saqlab qolish, markazlashgan ma’muriy
buyruqbozlik hokimiyatini yo’qotmaslik, «shokovaya Terapiya» («falaj qilib
davolash») usulidan foydalanish g’oyasini ilgari surar edi. Yangi Ittifoq
Shartnomasini tayyorlash ham shu maqsadlarga yo’naltirilgan edi. Jumladan,
yangi Ittifoq Shartnomasida mamlakat nomini ham «Sotsialistik
Respublikalar Ittifoqi» deb emas, «Mustaqil Sovet Respublikalari»,
«Mustaqil Davlatlar Ittifoqi» deb atash to’g’risidagi takliflar ham o’rtaga
tashlana boshladi.
Shunday qilib, sobiq SSSR ijtimoiy taraqqiyotida uchta yo’nalish-
totalitarizmga qaytish, jahon tajribasiga xos transforma-tsiya va sotsialistik
yo’nalishdagi demokratik kuchlar to’qnashib qolgan edi. Tabiiyki, bu
mamlakat ijtimoiy-siyosiy hayotida tanaz-zulni vujudga keltirgan edi.
Ana shunday ziddiyatli bir sharoitda O’zbekiston rahbariyati bu
yo’nalishlarning nomaqbul ekanligini aniq-ravshan ko’rdi va respublika xalq
xo’jaligini bozor iqtisodiyotiga o’tkazishning o’ziga xos yo’lini Mustaqil
tarzda o’zi belgilay boshladi. Avvalo, «O’zbekistonning iqtisodiy
8

mustaqilligini shakllantirish konsep-siyasini» tayyorlashga kirishildi.
Konsepsiya respublika Davlat Reja qo’mitasi, Moliya vazirligi, boshqa
vazirliklar, idoralar, ilmiy-tadqiqot institutlari, viloyatlar va Toshkent shahar
ijroiya qo’mitalari bilan hamkorlikda tayyorlandi. Unga ko’ra, «O’zbekiston
xalq xo’jaligini sog’lomlashtirish va bozor iqtisodiyotiga o’tishning asosiy
prinsiplari» ishlab chiqildi va u 1990-yil 17-oktabrida umumxalq
muhokamasi uchun e’lon qilindi.
1990-yil oktabri oxirida O’zbekiston SSR Oliy Kengashi IV sessiyasida
bu masala yuzasidan Hukumatning hisoboti eshitildi.
Oliy Kengash sessiyasi «vujudga kelgan ahvoldan chiqishning yo’lini...
respublikaning iqtisodiy mustaqilligiga erishish asosida iqtisodiy islohotlarni
chuqurlashtirish va jadallashtirishdan iborat» deb hisobladi.
Shuning uchun ham sessiya respublika Hukumati Dasturini ma’qulladi
va O’zbekiston Ministrlar Sovetiga «O’zbekiston SSR mulkiga egalik qilish,
uni tasarruf etish, taqsimlash va undan foy-dalanish masalalari yuzasidan
respublikaning suveren huquqlarini amalga oshirishning samarali amal
qiluvchi mexanizmini yaratish bo’yicha asoslangan takliflar tayyorlash,
shuningdek, 1-iyungacha O’zbekiston Oliy Sovetiga iqtisodiy tizim
masalalari va yer, yer-osti hamda boshqa tabiiy boyliklarni, ishlab chiqarish
korxonala-rini O’zbekiston SSR mulkiga o’tkazish bo’yicha O’zbekiston
SSR Konstitutsiyasiga kiritiladigan o’zgarishlar to’g’risida Qonun loyihasi
kiritishni topshirdi.
Hukumat Dasturiga ko’ra, quyidagilar O’zbekiston xalq xo’jaligini
sog’lomlashtirish va bozor iqtisodiga bosqichma-bosqich o’tishning asosiy
yo’nalishlari qilib belgilandi:
Mustaqil davlat bo’lmish O’zbekiston:
9

 boshqa respublikalar bilan muvofiqlashtirilgan mustaqil ijtimoiy va
iqtisodiy siyosatni xalq xo’jaligini o’zi boshqarish va o’zini o’zi pul bilan
ta’minlash sohasida suveren huquqlarini amalga oshi-radi, xo’jalik turmushi
va madaniy turmushdagi milliy o’ziga xoslik saqlanib qolishini ta’minlaydi;
 boshqa respublikalar bilan o’z iqtisodiy aloqalarini ekvivalent-lik va
o’zaro manfaatdorlik asosida mustaqil hal etadi, bu aloqalarni mamlakatning
yaxlit xalq xo’jalik kompleksi doirasida o’zaro shart-nomalar va bitimlar
bilan tartibga soladi;
 mahalliy Sovetlarning mahalliy o’zini o’zi boshqarishni keng
rivojlantirish, uning mulkiy va moliyaviy negizini mustahkamlash
huquqlariga kafolat beradi;
 o’z ixtiyorida bo’lgan hamma vositalar bilan mehnat jamoalarining va
fuqarolarning iqtisodiy huquqlarini mustahkamlashga ko’maklashadi, shu
huquqlarning har tomonlama himoya qilinishini ta’minlaydi.
O’zbekiston SSR Oliy Kengashining 1991-yil 30-sentabr qarori bilan
Konstitutsiyaviy maqom berildi. Jumladan, unda shunday deyiladi:
1. « O ` zbekiston Respublikasining Davlat Mustaqilligi asoslari to ’ g ’ risida »
1991- yil , 31- avgustida qabul qilingan O ’ zbekiston Respublikasining
Qonuniga konstitutsiyaviy maqom berilsin .
2. O ’ zbekiston Respublikasi amaldagi Konstitutsiya moddalari
« O ` zbekiston Respublikasining Davlat Mustaqilligi asoslari to ’ g ’ risida )) gi
Qonunning qoidalariga zid kelgan hollarda mazkur Qonunga amal qilinsin .
3. Konstitutsiya komissiyasi si tayyorlanayotgan «Respublika
Konstitutsiyasi - ning Davlat Mustaqilligi asoslari to’g’risida»gi Qonunning
qoidalariga amal qilinsin.
10

Shu tariqa qonun tarzida huquqiy jihatdan rasmiylashtirilgan O’zbekiston
mustaqilligi barchaning dilini quvonchlarga to’ldirdi. Toshkentdagi
Podyomnik ishlab chiqarish birlashmasining ishchisi, 21-saylov okrugidan
O’zbekiston xalq deputati Botir Qosimov sessiya yakunida so’zga chiqib,
shunday dedi:
«Yashirmayman, mustaqillik haqida gap-so’z ko’p e di-ku, lekin ishning
amaliy qismiga kelganda siljish yo’q e di. Nihoyat respublikamiz Oliy davlat
hokimiyati juda muhim qonun, davlat mustaqilligi to’g’risidagi hujjatni qabul
qildi. E ndi mana shu har birimizga quvonch va iftixor tuyg’ularini olib
kelgan qarorni amalda quvvatlashi-miz zarur».
Shu tariqa xalqimizning uzoq yillar kurashib, intilib qo’lga kiritgan
mustaqillik erki qonun bilan mustahkamlab qo’yildi. 2
1.2 . O’zbekiston siyosiy tizimidagi o’zgarishlar.
O'zbekiston Respublikasi mustaqilligi haqidagi bu hujjatlar o'zbek
xalqining asriy orzusi ro'yobga chiqqanligining huquqiy ifo-dasi bo'ldi.
«O`zbekiston Respublikasining Davlat Mustaqilligi asoslari to'g'risida»gi
qonun g'oyat katta ahamiyatga ega bo'lganligi uchun bu muhim hujjat haqida
batafsil to'xtash lozim. Mazkur qonun asosida O'zbekistonning huquqiy holati
tubdan o'zgardi. O'z mohiya-tiga ko'ra bu hujjat respublika uchun vaqtincha
konstitutsiya roli-ni ham o'ynaydigan bo'ldi. 17 moddadan iborat bu qonun
suveren O'zbekiston Respublikasining asosiy belgilarini aniqlab berdi.
1-moddada O'zbekiston Respublikasi o'z tarkibidagi Qoraqalpog'iston
Respublikasi bilan birga mustaqil demokratik davlat, deb e'lon qilinadi.
2
2. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев БМТнинг 72-сессиясида сўзлаган
11

2-moddada O'zbekiston Respublikasining xalqi suveren ekanli-gi va u
respublika davlat hokimiyatining birdan bir sohibi ekanligi haqida gapiriladi.
3-moddada O'zbekiston Respublikasi to'la davlat hokimiyatiga ega,
o'zining milliy davlat va ma'muriy-hududiy tuzilishini, hokimiyat va
boshqaruv idoralari tizimini mustaqil belgilash qonunlashtirildi.
5-moddada O'zbekiston Respublikasida Konstitutsiya, uning qonunlari
ustun ekanligi va davlat idoralarining tizimi, hokimiyatni qonun chiqaravchi,
ijroiya va sud hokimiyatiga ajratish tartibi asosida ko'rilganligi haqida
gapirildi.
8-12-14-moddalar O'zbekiston mustaqilligining iqtisodiy asos-larini
izohlab berdi.
13-14-moddalarda O'zbekistonning tashqi siyosiy aloqalaridagi
mustaqilligi sharhlandi.
15-moddada O'zbekiston Respublikasi hududida inson huquqlari umumiy
deklaratsiyasiga muvofiq holda respublika fuqaroligi joriy etilishi, u fuqarolar
millati, elati, ijtimoiy kelib chiqishi, qaysi dinga mansubligidan qat'i nazar,
bir xil huquqlarga egaligi va ular respublika Konstitutsiyasi va qonunlari
himoyasida bo'lishlari qo-nunlashtirilgan. 3
16-moddada davlat ramzi bo'lgan gerb, bayroq va madhiya hamda davlat
tili haqida gapirilsa, 17-moddada esa O'zbekistonning Qoraqalpog'iston bilan
munosabatlari xususida so'z borib, O'zbekiston Qoraqalpog'istonning hududiy
yaxlitligini tan olishi haqida fikr yuritiladi, u O'zbekiston tarkibida ekanligi
e'tirof etiladi (bu moddada O'zbekiston va Qoraqalpog'iston o'zaro
munosabatlari ikki tomonlama tenglik asosida tarkib topishi kerakligi
qonunlash-tirilgan). Shuningdek, bu moddada Qoraqalpog'iston Respublikasi
3
/ https://lex.uz/docs/3026246
12

O'zbekiston Respublikasi tarkibidan tegishli qonunlar asosida chiqib ketishi
mumkinligi ham e'tirof etilgan.
Bunday Qonunning qabul qilinishi mustaqillik davrida qo'lga kiritilgan
yutuqlarning natijasi hisoblanadi. Bu esa huquqiy, iqtiso diy hamda ma'naviy-
axloqiy munosabatlar natijasi sifatida muhim ahamiyatga ega.
O'zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi e'lon qilinganidan
keyingi tarixiy vaziyat shunday ediki, endi davlat, xalq o'z taqdirini o'zi
belgilaydi, deb e'lon qilish yetarli emas edi.
O'zbekistonning davlat mustaqilligi bilan bog'liq qonunlar tizimini
yaratish zarur edi. Ayni paytda mustaqillik g'oyasini ham faqat bir
tomonlama - havoyi va yuzaki talqin qilib bo'lmas edi. Binobarin, erishilgan
mustaqillikni sobitqadamlik bilan mustahkamlash, buning uchun izchil
kurashish lozim edi.
O'zbekiston erishgan istiqlolni mustahkamlashda xalq tomonidan uning
ma'qullanishini hisobga olib, mamlakatda referendum o'tkazishga qaror
qilindi. 1991-yil 18-noyabrida Oliy Kengash VIII sessiyasi O'zbekiston
Respublikasi referendumini o'tkazish to'g'risida qaror qabul qildi.
Shunga muvofiq 29-dekabrda: «Siz Oliy Kengash tomonidan
O'zbekiston Respublikasi mustaqil davlat deb e'lon qilinishini
ma'qullaysizmi?» - degan masalada referendum o'tkazishga katta tayyorgarlik
ko'rildi.
Referendumni uyushqoqlik bilan o'tkazish maqsadida Markaziy saylov
komissiyasi 13 okrug, 7 ming uchastka saylov komissiyalarini tuzdi. Ular
joylarda referen dum o'tkazish haqidagi Qonunning so'zsiz bajarilishini
ta'minlash borasida katta tashkiliy ishlarni olib bordilar. Umumxalq referen-
dumiga 10 millionga yaqin kishi, yoki saylov ro'yxatiga kiritilgan laming 94,1
13

foizi qatnashdi. Referendumda qatnashganlaming 98,2 foizi O'zbekiston
Respublikasining mustaqil davlat, deb e'lon qilinishini yoqlab ovoz berdi.
Shuni aytish kerakki, referendum butun respublika hududida qonun asosida
tashkiliy jihatdan uyushqoqlik, fuqarolarning yuksak siyosiy faolligi bilan
o'tdi. Buni referendumda AQSH, Turkiya, Malayziya va boshqa
mamlakatlardan kelgan beta-raf kuzatuvchilar ham tasdiqladilar.
O'zbekiston mustaqil davlat, deb e'lon qilingan kunning o'zidayoq
mustaqil davlat ramzlarini joriy qilish yuzasidan amaliy choralar ko'rildi.
O'zbekiston Respublikasining Davlat bayrog'i to'g'risida, respublika
gerbining nusxasi va Davlat madhiyasining musiqiy bayoni haqida maxsus
qaror qabul qilindi. Unda Konstitutsiya komissiyasining ekspert guruhiga
Davlat bayrog'ining variantlari ustida ishlashni davom ettirish, Oliy
Kengashning tegishli qo'mitalariga Konstitutsiya komissiyasi ijodiy guruhi
bilan hamkor-likda Davlat bayrog'i, madhiyasi haqida qonun loyihalarini
ishlab chiqib, navbatdagi sessiyaga taqdim etish topshirildi.
O'zbekiston davlat mustaqilligiga erishgach, o'zining xalqaro talablar va
me'yorlar doirasida qiyofasini ko'rsatmog'i, buning uchun esa o'zining butun
imkoniyatlarini, o'ziga xos jihatlarini ifo-dalovchi davlat ramzlariga ega
bo'lmog'i lozim edi. Odatda ramzlar shunchaki ranglar yig'indisidan iborat
bo'lgan shakllar emas, ular ayni ana shu davlatning va shu mamlakat
mqarolarining o'zligidan kelib chiqmog'i, qolaversa, davlat siyosatining
mazmun-mohiyatini o'zida mujassam etmog'i kerak. 4
4
“Шарқ” нашриёт-матбуот акциядорлик компанияси Бош таҳририяти, 2004, 160-бет.
14

II.Bob.Yangi O zbekistonning tinchlikparvar tashqi siyosatiʻ
2.1.Yangi O zbekistonning tinchlikparvar tashqi siyosati
ʻ
O zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligini qo lga kiritib, mustaqil
ʻ ʻ
taraqqiyot yo lini tanlagach, jahon hamjamiyatining teng huquqli a`zosi
ʻ
sifatida xalqaro munosobatlarda faol ishtirok etib kelmoqda. O zbekiston
ʻ
o zaro munosabatlarda tenglik, boshqa davlatlarning ichki ishlariga
ʻ
aralashmaslik, o zaro foydali va teng huquqli hamkorlikni rivojlantirish,
ʻ
mintaqada va butun jahon miqyosida tinchlik, xavfsizlik va barqarorlikni
ta’minlash kabi tamoyillarga tayangan holda jahon hamjamiyati safiga o z
ʻ
o rni va maqomiga ega bo lib kelmoqda.
ʻ ʻ
O zbekiston Respublikasi mustaqil davlat sifatida dunyo mamlakatlari
ʻ
orasida o zining mustahkam o rnini egalladi va tashqi siyosatning xalqaro
ʻ ʻ
huquq me`yorlariga asoslangan va jahon hamjamiyatiga asta-sekin
integratsiyalashuv strategiyasiga mos keladigan huquqiy tizimini yarata
boshladi. Tariximizning ana shu o tgan davrini aniqrog i 30 yillik mustaqil
ʻ ʻ
taraqqiyotimiz sarhisob qilinar ekan, tashqi siyosat va diplomatik xizmatni
shakllantirish borasida amalga oshirilgan keng ko lamli ishlarni ham alohida
ʻ
qayd qilish lozim.
O zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan
ʻ
Mustaqillikning 30 yilligiga bag ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruzada
ʻ
o’tgan qisqa davrda Vatanimizning mintaqa va jahon miqyosidagi siyosiy
o’rni va nufuzi keskin oshganligi, dunyoda O’zbekistonga nisbatan ishonch
ruhi va hamkorlikka intilish tamoyillari kuchayganligi, mintaqamizdagi
davlatlar bilan do’stlik va yaxshi qo’shnichilik munosabatlari yo’lga
15

qo’yilganligi, chegaralar ochilgani, odamlar qavmu qarindoshlari bilan
aloqalarini tiklab, bir mamlakatdan ikkinchi davlatga emin-erkin borib kela
boshlangligi alohida ta’kidlab o tildi.ʻ
Darhaqiqat, mamlakatimizning qulay geosiyosiy o rni, uning birinchi
ʻ
navbatda o z milliy manfaatlarini inobatga olgan holda olib borayotgan, har
ʻ
tomonlama chuqur o ylangan, mustaqil va izchil tashqi siyosati
ʻ
davlatimizning jahon hamjamiyati tomonidan e’tirof etilishi, xalqaro
maydonda obro -e’tiborining ortib borishini ta'minladi.
ʻ
O zbekiston Birlashgan Millatlar Tashkiloti, Islom Konferensiyasi
ʻ
tashkiloti, Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, Yevroosiyo
iqtisodiy hamjamiyati, Shanxay hamkorlik tashkiloti, Mustaqil Davlatlar
Hamdo stligi, Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashi kabi nufuzli xalqaro
ʻ
tashkilotlar va qator ixtisoslashgan xalqaro tuzilmalar ishida faol ishtirok
etib, mintaqaviy xavfsizlikni ta'minlash, Markaziy Osiyoda ekstremizm,
terrorizmga qarshi kurash yadro qurolidan holi hudud barpo etish, narkotik
moddalarning noqonuniy aylanishi bilan bog liq, shuningdek, xalqaro
ʻ
hamjamiyat oldida turgan boshqa dolzarb muammolarni hal etish ishiga
salmoqli hissa qo shmoqda.
ʻ
Ma'lumki, O zbekiston geosiyosiy jihatdan ancha murakkab va shu
ʻ
bilan birga qulay makonda joylashgan.
 Ya’ni u, birinchidan, Markaziy Osiyo mintaqasining transport, boy
hamda mustaqil energetika omillari markazida joylashgan.
 ikkinchidan, O zbekiston aholi soni, ilmiy-texnikaviy va boshqa
ʻ
imkoniyatlari jihatidan mintaqadagi qo shnilardan ma'lum darajada ustun
ʻ
turadi.
 uchinchi tarafdan, O zbekiston qulay tabiiy-iqlim sharoitiga ega. Bu
ʻ
16

yerda qadimiy dehqonchilik madaniyati va boy mineral-xomashyo resurslari
bor. Respublika oziq-ovqat bilan o zini o zi ta'minlashga, texnikaʻ ʻ
ekinlarining eng qimmatli turlarini, jumladan paxta tolasini yetishtirish va
eksport qilishga imkoniyati katta. Shuningdek, jahon bozoriga yuqori sifatli,
ekologik jihatdan sof, raqobatga bardoshli meva-sabzavot mahsulotlarini
ishlab chiqarishga hamda ularni qayta ishlangan holda yetkazib berishga
qodir.
 to rtinchidan, davlatimiz nafaqat o zini o zi ta'minlaydigan, balki
ʻ ʻ ʻ
chetga chiqarishga neft, neft mahsulotlari, gaz va umuman, iqtisodiyotning
asosi bo lmish muhim tarmoqlarga ega. O zbekistonda sanoatning eng
ʻ ʻ
zamonaviy tarmoqlari, deylik, mikroradioelektronika kabi murakkab sohani
rivojlantirish imkoni bor.
 beshinchidan, O zbekistonning insoniyat sivilizatsiyasida salmoqli o rni
ʻ ʻ
bor. Yurtimiz ma'naviy-tarixiy merosga boy. U oldindan nafaqat mintaqada,
balki
dunyoda ham turli ma'naviy va siyosiy jarayonlarga, jahon sivilizatsiyasiga
kuchli ta'sir o tkazib kelgan.
ʻ
Shu jihatlarni hisobga olsak, O zbekiston o zining barcha
ʻ ʻ
ko rsatkichlari bo yicha jahondagi madaniy, ilmiy texnologiya va iqtisodiy
ʻ ʻ
yuksaklikka erishib, bemalol Markaziy Osiyoda integratsiya markaziga
aylanishi mumkin.
Geografik-siyosiy o rni jihatdan O zbekiston Markaziy Osiyoning qoq
ʻ ʻ
o rtasida joylashganligi ayni ana shu mintaqada barqarorlikni ta'minlash,
ʻ
o zaro hamkorlik va birodarlikni chuqurlashtirish uchun tayanch nuqta
ʻ
bo lib xizmat qildi. Mustaqillikning tarixan qisqa davrida u o zining siyosiy,
ʻ ʻ
iqtisodiy va ma'naviy qudratini to la-to kis ko rsata oldi. Ayni ana shu
ʻ ʻ ʻ
17

mintaqa taqdirini hal qilishga qodir bo lgan kuchli davlat sifatida o ziniʻ ʻ
namoyon etdi.
Bugungi kunda O zbekiston Osiyo va Yevropa qit'alari o rtasida
ʻ ʻ
munosabatlarni muvofiqlashtiruvchi, siyosiy iqlimni mo tadillashtiruvchi
ʻ
G arbu Sharq o rtasidagi azaliy raqobatni aql-idrok, donolik, tafakkurga
ʻ ʻ
asoslangan munozaralar va muzokaralar orqali uyg unlashtirishga da'vat
ʻ
etgan shu mintaqadagi davlat bo lib maydonga chiqdi. Prezidentimiz
ʻ
tomonidan jahon siyosatshunosligida “Markaziy Osiyo ruhi” degan
ibora paydo bo’lganligi, xalqaro maydonda mintaqa nomidan yangi
tashabbuslar ilgari surila boshlanganligi haqidagi ma’lumot bejiz aytib
o tilmadi. Darhaqiqat, bugun Yangi O zbekiston Pokiston, Hindiston, Eron,
ʻ ʻ
Afg oniston, Tojikiston, Qirg iziston va Qozog iston muammolari bilan
ʻ ʻ ʻ
birga Xitoy, Rossiya va umuman Yevropa mamlakatlari munosabatlarini
ma'lum bir o zanga solishga da'vat qilayotgan, uni o zining amaliy faoliyati
ʻ ʻ
bilan yaxshilik sari burishga katta ta'sir ko rsatayotgan davlatdir.
ʻ
O zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida davlatimiz tashqi
ʻ
siyosatining asosiy qoidalari qonun bilan mustahkamlab qo yildi.
ʻ
«O zbekiston Respublikasi xalqaro munosabatlarning to la huquqli
ʻ ʻ
subyektidir. Uning tashqi siyosati davlatlarning suveren tinchligi, kuch
ishlatmaslik yoki kuch bilan tahdid qilmaslik, chegaralarning daxlsizligi,
nizolarni tinch yo l bilan hal etish, boshqa davlatlarning ichki ishlariga
ʻ
aralashmaslik qoidalariga va xalqaro huquqning umume'tirof etilgan boshqa
qoidalari va me'yorlariga asoslanadi.
Respublika davlatning, xalqning oliy manfaatlari, farovonligi va
xavfsizligini ta'minlash maqsadida ittifoqlar tuzishi, hamdo stliklarga va
ʻ
boshqa davlatlararo tuzilmalarga kirishi va ulardan ajralib chiqishi
18

mumkin», - deyiladi O zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17-ʻ
moddasida.
O zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan 2017-
ʻ
yil 7-fevralda tasdiqlangan “O zbekiston Respublikasini yanada
ʻ
rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi Farmonning
beshinchi ustuvor yo nalishi “Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy
ʻ
bag’rikenglikni ta’minlash, chuqur o’ylangan, o’zaro manfaatli va amaliy
ruhdagi tashqi siyosat yuritish”ga yo’naltirilgan bo lib, undan ko zlangan
ʻ ʻ
asosiy maqsad davlatimiz mustaqilligi va suverenitetini mustahkamlash,
O’zbekistonning yon-atrofida xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo’shnichilik
muhitini shakllantirish, mamlakatimizning xalqaro nufuzini mustahkamlash
hisoblanadi.
Harakatlar strategiyasini ushbu ustuvor yo nalishini amalga oshirishda
ʻ
quyidagi vazifalarga alohida e’tibor qaratildi:
 davlat mustaqilligi va suverenitetini mustaxkamlash, mamlakatning
halqaro munosabatlar to’la huquqli sub’ekti sifatida o’rni va rolini
kuchaytirish, rivojlangan demokratik davlatlar qatoriga kirish, O’zbekiston
tevaragida xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo’shnichilik mintaqasini vujudga
keltirish;
 O’zbekiston Respublikasining halqaro nufuzini mustahkamlash, jahon
hamjamiyatiga mamlakatda olib borilayotgan islohotlar haqida xolis
axborotni yetkazish;
 O’zbekiston Respublikasining tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy
faoliyatini normativ-huquqiy bazasini hamda xalqaro hamkorlikning
shartnomaviy-huquqiy asoslarini takomillashtirish;
 davlat chegarasining demilitatsiya va demarkatsiya masalalarini hal
19

etish.
Ushbu vazifalarni bajarishga shaxsan Prezidentni o zi boshchilik qilibʻ
kelmoqda. Bunga 2017-2021 yillarda Rossiya Federatsiyasi, Xitoy Xalq
Respublikasi, Qozog iston, Turkmaniston, Tojikiston, Qirg iziston kabi
ʻ ʻ
davlatlarga uyushtirilgan davlat tashriflari ham tasdiqlab turibdi.
O zbekistonning xalqaro miqyosda tinchliksevar siyosat o tkazishi
ʻ ʻ
uchun keng imkoniyatlar vujudga keldi. O’zbekiston Respublikasining
xalqaro nufuzini mustahkamlash, jaxon hamjamiyatiga mamlakatda olib
borilayotgan islohotlar haqida xolis axborotni yetkazish maqsadida 2017 yil
19 sentabrda bo lib o tgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining 72-
ʻ ʻ
sessiyasida O zbekiston Prezidenti ishtirok etdi. Unda Prezidentimiz
ʻ
tomonidan so zlangan ma'ruza O zbekistonni dunyo mamlakatlari orasida
ʻ ʻ
ko hna va navqiron davlat sifatida o z o rni va mavqeiga ega ekanligini
ʻ ʻ ʻ
isbotladi.
Mamlakatimizni ahil qo shnichilik siyosati ham o z o rnida amalga
ʻ ʻ ʻ
oshirib borilmoqda. Hususan, davlat chegarasining demilitatsiya va
demarkatsiya masalalarini hal etish borasida qo shni Qirg iziston,
ʻ ʻ
Qozog iston, Tojikiston Respublikasiga qilgan davlat tashriflari muhim
ʻ
ahamiyat kasb etdi. Shuningdek ushbu davlatlar bilan savdo-iqtisodiy
aloqalarni yo lga qo yish bo yicha yuzga yaqin shartnomalar imzolandi. Bu
ʻ ʻ ʻ
esa, davlatimiz va xalqimizni bir jipsligidan, aniq bir maqsad yo lida faoliyat
ʻ
olib borayotganligidan, mamlakatimizning o ziga xos tinchlik siyosatini
ʻ
jahonga namuna qilib ko rsatayotganligidan, xalqaro hamjamiyatni strategik
ʻ
hamkorlikni davom ettirishga chorlayotganidan dalolat berib kelmoqda.
Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining muntazam uchrashuvlari
o’tkazib kelinmoqda. Turkmanistonda bo’lib o’tgan maslahat kengashida
20

hamkorlikning yangi va istiqbolli yo’nalishlari belgilab olindi. So’nggi
kunlarda Afg’onistonda yuz berayotgan voqealarda O zbekiston o ziningʻ ʻ
an’anviy tinchlikparvar siyosati bilan munosabatda bo lib kelmoqda.
ʻ
O zbekiston Afg’oniston bilan aloqalarda do’stlik va yaxshi qo’shnichilik
ʻ
munosabatlarini qo’llab-quvvatlash hamda ichki ishlarga aralashmaslik
siyosatiga sodiq qolmoqda.
Xullas, o z mustaqilligini qo lga kiritganidan so ng O zbekiston jahon
ʻ ʻ ʻ ʻ
hamjamiyatining teng huquqli a’zosiga aylandi hamda davlat va jamiyat
qurilishi, iqtisod, siyosat doirasida tub islohotlarni amalga oshirishga kirishdi
va amalga oshirib kelmoqda. Ushbu isloxotlardan ko zda tutilgan maqsad
ʻ
esa ochiq tashqi siyosatga hamda aniq ijtimoiy yo naltirilgan kuchli huquqiy
ʻ
davlat va adolatli jamiyati qurishga qaratilgan. 5
2.2.Yangi O‘zbekiston sharoitida yoshlarga oid davlat siyosati va uning
mohiyati
Yangi O‘zbekiston sharoitida yoshlarga oid davlat siyosati yoshlarda
mustaqil
faoliyat, yangi davrga mos keladigan ijtimoiy-ma’naviy xislatlarni, xususan,
globallashuv sharoitida muhim ahamiyat kasb etadigan milliy o‘zlikni
anglashning nazariy-metodologik va amaliy asosini tashkil qiladi. Uning shu
yo‘nalishdagi mohiyati siyosatshunoslik fanlari doktori S.A.Jo‘raevning
yoshlar davlat siyosatining ta’rifida ochib berilgan: «Yoshlar siyosati bu
jismonan va ruhan sog‘lom milliy-etnik genofondni saqlash, qayta ishlab
chiqarish, rivojlantirishga, intellektuallashtirish, ijtimoiylashtirish darajasini
5
Ҳасанов А. Қадимги Арабистон ва илк ислом. Жоҳилия асри. Т.: Тошкент ислом университети, 2001. Б.11
21

yaxshilash hisobiga uning salohiyati va mobilligini oshirishga, har bir yoshni
faol jamiyat a’zosi, uyg‘un rivojlangan shaxs sifatida yetishib chiqish
jarayonlarini rag‘batlantirishga qaratilgan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy-
huquqiy, madaniy-ma’naviy shart-sharoitlar majmuini yaratish sari maqsadli
yo‘nalish olgan davlat va jamiyat, partiyalar va harakatlarning alohida
siyosiy yo‘lidir»
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev BMTning 72-
sessiyasida
so‘zlagan nutqida “Sayyoramizning ertangi kuni, farovonligi farzandlarimiz
qanday inson bo‘lib kamolga yetishi bilan bog‘liq. Bizning asosiy vazifamiz
– yoshlarning o‘z salohiyatini namoyon qilishi uchun zarur sharoitlar
yaratishdan iborat” , deb ta’kidlagan edi.
Ta’kidlash joizki, Shavkat Mirziyoyevning O‘zbekiston Respublikasi
Prezidenti sifatida birinchi imzolagan qonun hujjati ham aynan yoshlar
masalasi bilan bog‘liq bo‘lgan, 2016 yil 14 sentyabrdagi «Yoshlarga oid
davlat siyosati to‘g‘risida»gi Qonun edi.
Yoshlarning huquqiy madaniyatini yuksaltirish, demokratik davlat
qurish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish jarayonlarida ularning faolligini
oshirish; yuksak ma’naviyatli, mustaqil fikrlovchi, qat’iy hayotiy pozitsiya,
keng dunyoqarash va chuqur bilimlarga ega bo‘lgan vatanparvar yoshlarni
tarbiyalash, ularda turli mafkuraviy tahdidlarga qarshi immunitetni
shakllantirish; yoshlarni ijtimoiy himoya qilish, zamonaviy kasb-hunarlarni
puxta egallashlari uchun munosib sharoitlar yaratish, ularni ish bilan
ta’minlash va tadbirkorlikka jalb qilish; iqtidorli yoshlarni qo‘llab-
quvvatlash, ijodiy va intelektual salohiyatini ro‘yobga chiqarishga qaratilgan
ishlarni tizimli yo‘lga qo‘yish; yoshlarni jismoniy tarbiya va sport bilan
22

muntazam shug‘ullanishga keng jalb etish, yoshlar orasida sog‘lom turmush
tarzini targ‘ib qilish;
voyaga yetmaganlar va yoshlar o‘rtasida huquqbuzarlik va jinoyatlar sodir
etilishini oldini olish; barkamol avlodni tarbiyalashda ommaviy axborot
vositalari va zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan
samarali foydalanish yoshlar siyosatining asosiy yo‘nalishlari hisoblanadi.
Iste’dodli yoshlarni aniqlash, ularni tarbiyalash masalasining davlat
siyosati darajasiga ko‘tarilganligi yurtimizda o‘rnak olsa arzigulik tajriba
to‘planishiga imkon berdi. Shu o‘rinda ta’idlash joizki, iste’dodli yoshlarni
izlash va ularni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan ishlarni amalga oshirishda
davlat tashkilotlari bilan bir qatorda yurtimizda faoliyat yuritayotgan
nodavlat tashkilotlari ham faol ishtirok etmoqdalar. Masalan, yoshlarga oid
davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlaridan biri yoshlarning iste’dod va
qobiliyatlarini qo‘llab-quvvatlashga qaratilganligi ayniqsa, ahamiyatga
molikdir. Ta’kidlash joizki, ta’lim, fan, texnika, axborot texnologiyalari,
madaniyat, san’at, sport, tadbirkorli sohalaridagi iste’dodli va iqtidorli
yoshlarni rahbatlantirib borish, ularning turli sog‘lom tashabbuslarini
qo‘llab-quvvatlash vazifalari bu tashkilotning mazkur yo‘nalishdagi dolzarb
vazifalaridan biri qilib belgilangan.
Yoshlarning bilim darajasi, kasbiy malakasi, ma’naviy va ruhiy
barkamollik kabi fazilatlari va ijtimoiy sifatlari butun jamiyatning
rivojlanish darajasiga salmoqli ta’sir ko‘rsatmoqda. Aholining turmush
sharoitini yaxshilash, hayotdan rozi bo‘lib yashashga erishish bugungi
zamonaviy davlatchilik taraqqiyotidagi muhim ko‘rsatkich hisoblanadi.
Alloma Abdulla Avloniy “Tarbiyani kimlar qilur? Qayda qilur? degan
savolga “Birinchi - uy tarbiyasi. Bu vazifa ona zimmasidadir. Ikkinchi –
23

maktab va madrasa tarbiyasi. Ota, muallim, mudarris va hukumat
vazifasidur” deb javob berganlar. Bu so‘zlar zamirida barchaning farzand
tarbiyasiga mas’ulligi ko‘rinib turibdi.
Yoshlar masalasini o‘rganish kishilik jamiyati, ijtimoiy munosabatlar,
millatlar va davlatlar, madaniyat va sivilizatsiyalar bilan chambarchas
bog‘liqdir. Chunki yoshlar masalasi, birinchidan, sivilizatsiya vujudga
kelgandan beri mavjud va barcha tarixiy rivojlanish bosqichlarida ular bilan
yonma yon keladi. Ikkinchidan, tafakkur tarixida barcha faylasuflar,
mutafakkirlar, davlat arboblari, shoiru adiblar farzand, yoshlar masalasiga
oid o‘z qarashlarini bayon qilganlar.
Qadimgi Arabiston yarim orolida VII asrgacha – «johiliya davri»da ,
hatto qiz bolaning tug‘ilishi ota uchun baxtsizlik alomati bo‘lsa, o‘g‘il
bolaning tug‘ilishi esa, alohida baxtning belgisi qilib ko‘rsatilgan. Hikoya
qilishlaricha, Umar ibn al Xattob (r.a.) quyidagilarni e’tirof etgan:
«Musulmonlikdan avvalgi ikki narsani eslaymanki, birini eslab yig‘layman,
birini eslab kulaman. Ushbu narsaga yig‘layman. Bir kun qizimni, jajji
qizchamni, jigarpora qizchamni shu o‘z qo‘llarim bilan qabr qazib ko‘mdim.
Men qizim uchun o‘z qo‘llarim bilan chuqur qazir ekanman, u mening
soqolimga sachragan tuproqlarni jajji qo‘llari ila silab olardi. Qachon buni
eslasam doimo yig‘layman. Insoniyatning qanday qorong‘u davrlarida
yashaganini tushunib, tinmay ko‘z yosh to‘kishdan o‘zimni tiyaman» .
Islom ayollarga rahm shafqat, mehr ko‘rsatish bilan uning maqomini ko‘tardi
va uning baxtli hayoti uchun muqaddas qonunlarni joriy etdi. Ushbu
qonunlarning bajarilishi Qur’on oyatlari va Payg‘ambarimiz (s.a.v.)
Hadislari orqali mustahkamlandi.
Tadqiqotchi N.J.Yusupova o‘zining “Islomda ayol huquqlari” asarida
24

ta’kidlaganidek, ayol masalasiga oid Qur’oni karimda 309 oyat mavjud
bo‘lib, shundan 161 oyat Makkada va 148 oyat Madinada nozil bo‘lgan .
Insondagi komillik, eng avvalo, uning fikr, tafakkur va amaliy faoliyat
erkinligini anglashidadir. Shu ma’noda, ulug‘ yunon faylasufi Suqrotning
“O‘zligingni angla” degan da’vati ham insonning o‘z nasl-nasabini, hayot
mazmunini, kishining kelajak avlodlar oldidagi mas’uliyat va majburiyatini
anglashga qaratilgan chaqiriqdir. Har qanday jamiyatda komillikning eng
asosiy ko‘rsatkichi insonning ezgulikka, ijtimoiy baxt-saodatga,
insonparvarlik g‘oyalariga munosabatida hamda ularga asoslangan amaliy
faoliyatida namoyon bo‘ladi.
Shuni ta’kidlash joizki, keyingi yillarda ayrim yoshlarda millatga,
Vatanga foyda keltirishni o‘ylash, mustaqillikni mustahkamlashda foydali
inson bo‘lib yetishish hissi maxsus, ilmiy asosda shakllantirilmaganligi
tufayli shaxsiy manfaatni o‘ylash, yengil yo‘llar bilan to‘la-to‘kis hayotga
intilish hissi namoyon bo‘lmoqda. Shu bilan birga, ayrim fuqarolar orasida
ma’naviy cheklanganlik, dunyoqarashning
torligi, milliy odob me’yorlariga rioya qilmaslik, so‘z va ish orasidagi
tafovut, milliy g‘ururning sustligi, shu kabi “ommaviy madaniyat”ning
boshqa noxush ko‘rinishlari uchrab turadiki, ularni birgalashib bartaraf
qilish lozim.
Bugungi kunda aksariyat rivojlangan davlatlarning mafkurasi
umuminsoniy qadriyatlar va demokratik tamoyillarga asoslanadi. Ularda
tinchlik va taraqqiyot, inson haq-huquqlari va erkinligi, milliy va diniy
totuvlik g‘oyalari ustivordir. Bu tamoyillarga asoslangan ezgu g‘oyalar
umuminsoniy manfaatlar, bashariyatning asriy orzusi bo‘lgan yorug‘ kelajak
uchun xizmat qiladi.
25

Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston yoshlari forumida
ta’kidlab o‘tganidek, “Biz yurtimizda qanday islohotlarga qo‘l urmaylik,
avvalo, siz kabi yoshlarga, sizlarning kuch-g‘ayratingiz, azmu shijoatingizga
suyanamiz. Barchangiz yaxshi bilasiz, bugun o‘z oldimizga ulkan marralar
qo‘yganmiz. Ona Vatanimizda Uchinchi Renessans poydevorini yaratishga
kirishdik. Biz oila, maktabgacha ta’lim, maktab va oliy ta’limni hamda
ilmiy-madaniy dargohlarni bo‘lg‘usi Renessansning eng muhim bo‘g‘inlari
deb hisoblaymiz. Shu sababli ayni ushbu sohalarda tub islohotlarni amalga
oshirmoqdamiz. Ishonamanki, mamlakatimiz taraqqiyotining yangi
poydevorini yaratishda sizlar singari fidoyi va vatanparvar yoshlarimiz faol
ishtirok etib, munosib hissa qo‘shadilar” .
Ma’lumki, “milliy o‘z-o‘zini anglash – har bir millat (elat)ning o‘z-
o‘zini real sub’ekt, muayyan moddiy va ma’naviy boyliklarning egasi,
yagona til, urf-odatlar, an’analar, qadriyatlar va davlatga mansubligini,
manfaatlar hamda ehtiyojlar
umumiyligini tushunib yetishga milliy o‘z-o‘zini anglash deyiladi” .
Mafkuraviy immunitet – bu, sodda qilib aytganda, insonning o‘z istak-orzu,
maqsad-intilishlariga mutlaqo zid, yot, zararli, begona mafkuraviy
tahdidlarga qarshilik ko‘rsata olish salohiyati. “Mafkuraviy immunitet –
falsafa: qomusiy lug‘atida –ma’naviy barkamol, irodasi baquvvat, iymoni
butun shaxsni tarbiyalashda, har qanday reaksion, buzg‘unchi xarakterdagi
g‘oyaviy tashabbuslarga bardosh bera oladigan yoshlarni tarbiyalashda qo‘l
keladi” deyiladi. Bolaga ilk yoshidan boshlab nima yaxshi, nima yomon,
ularga qanday munosabat bildirish kerak, degan savollarga asoslangan
bog‘cha, maktab tarbiyasi, undan keyin ijtimoiy tarbiya yo‘lga qo‘yilsagina
har bir millat sog‘lom, ishonchli, mustahkam immunitetga ega bo‘ladi.
26

Immunitet esa, o‘z navbatida, odamni to‘g‘ri yo‘ldan “ozish”dan, turli
yo‘llarga adashib, keyin pushaymon bo‘lishlardan, baxtsizlikdan, millatni
esa– parokandaliklardan, parchalanishlardan, sinfiy, mahalliy yoki boshqa
bo‘linishlardan asrab turadi. Demak, mafkuraviy immunitet –davlat va
millatning ma’naviy birligi, ma’naviy sog‘lomligini himoya qiluvchi
g‘oyaviy qalqon vazifasini bajaradi.
Mafkuraviy immunitet o‘z-o‘zidan namoyon bo‘lmaydi. Uning namoyon
bo‘lishi uchun ichki yoki tashqi g‘oyaviy, fikriy ta’sir bo‘lishi kerak .
Al Forobiyning fikricha, “...fozil jamiyatning har bir fuqarosi mansabi,
tutgan o‘rni, ya’ni kim bo‘lishidan qat’iy nazar «fozil kishi», «fozil inson»
o‘z davlatining barcha qonun- qoidalarini yaxshi biladi, unga amal qiladi,
fikrlaydi, o‘z kasbining ustasi, lozim bo‘lganda Vatan uchun jon fido qiladi.
Fozillar shahri aholisi bir biriga hurmatda bo‘ladi.
Ota-ona va farzand, ustozu- shogird o‘rtasida Sharqona nazokat, mehr
va ehtirom bo‘ladi. Avvalo bunday fikr yuritishning o‘zi bobolarning
ma’naviy darajasi naqadar yuksak bo‘lganligini va albatta bunday fikr aytish
bu borada ko‘p asrlik me’roslarni o‘rganish natijasida vujudga kelishini
ta’kidlash joiz.
O‘zbekiston Respublikasi o‘z milliy manfaatlariga asoslangan holda
ochiq, o‘zaro manfaatli va konstruktiv tashqi siyosat olib boradi.
Respublikaning zamonaviy tashiq siyosiy kursi dunyoda va mintaqada
shiddat bilan o‘zgarayotgan vaziyat, hamda mamlakatning ichidagi keng
ko‘lamli o‘zgarishlarga asoslanib shakllanadi.
O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosiy faoliyatining bosh maqsadi – davlat
mustaqilligi va suverenitetini, xalqaro maydondagi o‘rni va rolini
mustahkamlash, yon-atrofida xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo‘shnichilik
27

muhitini shakllantirish, respublikaning tashqi iqtisodiy manfaatlarini faol
tarzda ilgari surish.
Respublika harbiy-siyosiy bloklarga qo'shilmaslik kursiga sodiq bo'lib, o'z
hududida xorijiy harbiy bazalar va ob'ektlarni joylashtirishga, shuningdek,
mamlakat harbiy xizmatchilarining chet eldagi tinchlikparvarlik
amaliyotlarida yoki harbiy mojarolarda ishtirok etishiga yo'l qo'ymaydi.
O'zbekiston barcha qarama-qarshiliklar va nizolarni faqat tinch siyosiy yo'llar
bilan hal qilish tarafdori.
O'zbekiston davlatlarning suveren tengligi, kuch ishlatmaslik yoki kuch bilan
tahdid qilmaslik, chegaralarning daxlsizligi, boshqa davlatlarning ichki
ishlariga aralashmaslik; xalqaro majburiyatlarni vijdonan bajarish, inson
huquqlarini hurmat qilish va himoya qilish va xalqaro huquqning boshqa
umume'tirof etilgan tamoyilllari va normalari; xavfsizlikning bo'linmasligi,
ochiqlik va pragmatizm, qo'shni mamlakatlar bilan har tomonlama yaxshi
qo'shnichilik munosabatlarini rivojlantirish, mintaqaviy va xalqaro
hamkorlikni mustahkamlash kabi asosiy tamoyillarga tayangan holda
tinchlik, taraqqiyot va farovonlik yo'lida barcha sheriklar bilan hamkorlikni
kengaytirishdan manfaatdor/.
Tashqi siyosiy faoliyatning asosiy va birinchi darajali vazifalaridan biri bu
2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta
ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini samarali amalga
oshirishdir.
Ushbu maqsadga erishish uchun tashqi siyosat idorasi oldiga quyidagi
vazifalar qo‘yilgan:
28

- mamlakatimizda olib borilayotgan demokratik islohotlarni hamda jamiyat
va iqtisodiyotni modernizatsiya qilishning jadal jarayonlarini samarali amalga
oshirish uchun mumkin qadar qulay tashqi siyosiy shart-sharoitlarni
shakllantirish;
- Markaziy Osiyoda tinchlik va barqarorlikni saqlash hamda mustahkamlash,
mintaqani xavfsizlik va barqaror taraqqiyot hududiga aylantirish;
- jahonning yetakchi davlatlari va xalqaro tashkilotlar bilan strategik
hamkorlik qilishning mutanosib, ko‘p qirrali tizimini shakllantirish;
- O‘zbekistonning mintaqa va jahon siyosatidagi muhim yo‘nalishlar
bo‘yicha xalqaro tashabbuslarini ilgari surish;
- mahalliy mahsulotlarning eksport hajmini oshirish va geografiyasini
kengaytirish borasida ko‘maklashish;
- milliy iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy
investitsiyalar va ilg‘or texnologiyalarni jalb etishda faol ko‘mak berish;
- mamlakatimizga turistlarni jalb qilish hamda turistik infratuzilmani
rivojlantirish borasida amaliy yordam ko‘rsatish;
- transport va tranzit sohasidagi hamkorlikni kengaytirish va
chuqurlashtirishda hamda xalqaro transport kommunikatsiyalari va logistik
infratuzilmalarni rivojlanishiga ko‘maklashish;
- xorijdagi O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari va yuridik shaxslari huquq va
manfaatlarining har tomonlama himoya qilinishini ta’minlash;
- xorijda istiqomat qilayotgan vatandoshlar bilan aloqalarni mustahkamlash.
Tashqi siyosatimizning bosh ustuvor yo‘nalishi Markaziy Osiyo mintaqasidir.
O‘zbekistonning Markaziy Osiyodagi siyosati mintaqada tinchlik va
29

barqarorlikni ta’minlashga, mintaqaviy xavfsizlikning muhim muammolarini
hal etishga, shu jumladan, Afg‘onistondagi vaziyatni hal qilishga
ko‘maklashishga qaratilgan. O‘zbekiston mintaqaviy savdo-iqtisodiy
hamkorlikni mustahkamlash, mintaqaning transport va tranzit
infratuzilmasini rivojlantirish, Markaziy Osiyo transchegaraviy daryolarining
suv-energetika resurslaridan oqilona va kompleks foydalanish hamda
mintaqaning ekologik barqarorligini ta’minlash, chegaralarni delimitatsiya va
demarkatsiya qilish jarayonini yakuniga yetkazish uchun barcha sa’y-
harakatlarni amalga oshiradi.
Respublikamiz ko‘p asrlik umumiy tarix, yagona til va din, umumiy
qadriyatlar va o‘xshash urf-odatlarga ega bo‘lgan Turkiya davlati bilan
do‘stlik va hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan siyosatni izchil davom
ettiradi. Mamlakatimiz Turkiya bilan har taraflama manfaatli hamkorlikni,
jumladan savdo-sotiq, investitsiya va turizm kabi sohalarda rivojlantiradi.
Osiyo-Tinch okeani hududi mamlakatlari, xususan Koreya Respublikasi va
Yaponiya bilan hamkorlik O‘zbekiston tashqi siyosatining muhim
yo‘nalishlaridan biri bo‘lib qoladi. O‘zbekiston ushbu davlatlar bilan
investitsiya, savdo-sotiq, yuqori texnologiyalar, madaniy-gumanitar
sohalaridagi keng qamrovli hamkorlikni davom ettiradi.
O‘zbekiston Janubiy-Sharqiy Osiyodagi mamlakatlar – Malayziya,
Indoneziya, Singapur, Vetnam kabi davlatlar bilan hamkorligini
rivojlantiradi.
O‘zbekiston Janubiy Osiyo mamlakatlari, xususan Hindiston va Pokiston
bilan savdo-sotiq, transport-kommunikatsiya, turizm kabi sohalarda har
taraflama va o‘zaro manfaatli hamkorlikni rivojlantirishni qo‘llab
quvvatlaydi.
30

O‘zbekiston musulmon dunyosi davlatlari bilan o‘zaro manfaatli aloqalarni
iqtisodiyot, transport kommunikatsiyasi, moliya, investitsiya va sayyohlik
sohalarida, shu jumladan Islom hamkorlik tashkiloti va Islom taraqqiyot
banki doirasida faol rivojlantirish va mustahkamlashdan manfaatdor.
O‘zbekiston BMT ishida faol ishtirok etishni davom ettiradi, hamda uni
xalqaro tinchlik va xavfsizlikni ta’minlashga, tezkor globallashuv jarayonida
davlatlarning barqaror rivojlanishida ko‘maklashishga mas’ul bo‘lgan yagona
universal tashkilot sifatida ko‘radi.
Mamlakatimiz Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, Shanxay
hamkorlik tashkiloti va Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi tashkilotlati bilan
ushbu tuzilmalarning mexanizmlaridan zamonaviy muammolar va
tahdidlarga qarshi kurashishda, ko‘p tomonlama hamkorlikni rivojlantirishda
samarali foydalanish maqsadida o‘zaro sherikchilikni yanada rivojlantiradi.
O‘zbekiston xalqaro moliya institutlari bilan, shu jumladan, Osiyo taraqqiyot
banki, Jahon banki, Xalqaro valyuta jamg‘armasi, Yevropa tiklanish va
taraqqiyot banki, Osiyo infratuzilma investitsiyalari banki va Yevropa
investitsiya banklari bilan energetika, transport, qishloq xo‘jaligi, uy-joy
qurilishi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish bo‘yicha yangi
loyihalarni amalga oshirishda hamkorlikni faollashtirish uchun barcha sa’y-
harakatlarni olib boradi.
Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasi dunyoning 130 dan ortiq davlatlari
bilan diplomatik aloqalar o‘rnatgan. Toshkentda 44 ta chet el elchixonalari, 1
ta bosh konsullik, 8 ta faxriy konsullar, 17 ta xalqaro tashkilotlar
vakolatxonalari, 13 ta xorijiy xalqaro hukumatlararo va hukumat tashkilotlari
vakolatxonalari, 1 ta diplomatik maqomga ega savdo vakolatxonasi faoliyat
ko‘rsatmoqda.
31

Xorijiy mamlakatlarda va xalqaro tashkilotlarda O‘zbekiston
Respublikasining 55 ta diplomatik va konsullik vakolatxonalari mavjud.
O‘zbekiston 100 dan ortiq xalqaro tashkilotlarning a’zosi bo‘lib,
mamlakatimiz turli xil ko‘p tomonlama hamkorlik tuzilmalari bilan o‘zaro
sherikchilik aloqalarini rivojlantiradi.
32

Xulosa
Davlatning qudratini belgilaydigan qator omillardan biri, shubhasiz, ma’nan
yetuk, jismonan sog‘lom, har tomonlama barkamol avlodni voyaga
yetkazishdir. Shu ma’noda, bugungi kunda mamlakatimizda sog‘lom avlodni
tarbiyalash naqadar muhim, mas’uliyatli vazifa ekani barchamizga ayon.
Yoshlarga, bolalarga e’tibor, darhaqiqat, kelajakka qo‘yilgan sarmoyadir.
Vaholanki, kuchli fuqarolik jamiyatiga asoslangan huquqiy-demokratik
davlat qurish farzandlarimizning faol ishtiroki, qo‘llab-quvvatlashi
orqaligina to‘laqonli amalga oshar ekan, ma’naviyati yuksak, chuqur bilimli,
zamonaviy fikrlaydigan, intellektual rivojlangan va professional
tayyorgarlikka ega bo‘lgan o‘g‘il-qizlarni tarbiyalash buyuk kelajagimizni
ham ta’minlashiga shubha yo‘q.
Biz ajdodlarimiz Muhammad Xorazmiy, Ahmad Farg‘oniy, Abu Nasr
Farobiy, Ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy, Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiy
kabi buyuk mutafakkirlar bo‘lganligi, shuningdek, ularning asarlari jahon
fani va madaniyatida munosib o‘rin egallaganligi bilan cheksiz faxrlanishga
haqlimiz. Shu bilan birga bizning beqiyos ma’naviy boyligimiz insoniyat
tomonidan to‘plangan eng ilg‘or bilim va tajribalar bilan hamohanglikda
rivojlanishini xohlaymiz. Aynan shunday qarash va yondashuv bizni doimo
oldinga harakat qilishimiz uchun mustahkam asos bo‘lib xizmat qiladi.
33

O‘zbekistonning siyosiy tizimi ancha vaqt yopiq bo‘lgani
jamiyatning siyosiy tafakkuri holatini ham belgilab berdi. Siyosiy
tizim qancha uzoq ochiq va shaffof bo‘lsa, jamiyatning siyosiy
madaniyati ham shunchalik detallashgan, chuqur va ongli bo‘ladi.
O‘zbekistonda axborot erkinligi, siyosiy bilimlarni parvarishlash
bo‘yicha hali juda ko‘p ishlar qilinishi kerak. Jamiyat vaziyatni o‘ta
sodda qoliplar orqali emas, o‘zining manfaatlaridan kelib chiqib,
O‘zbekistonni huquqiy, haqiqatda demokratik davlatga aylantirish
borasidagi qadamlar bilan o‘lchash malakasini oshirib borishi zarur.
34

Foydalanilgan adabiyotlar
1. 2016 йил 14 сентябрдаги « Ёшларга оид давлат сиёсати тўғрисида » ги
Қонун
/ https://lex.uz/docs/3026246
2. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев БМТнинг 72-
сессиясида сўзлаган нутқи // https://uza.uz/uz/posts/zbekiston-prezidenti-
shavkat-mirziyeev-bmt-bosh-assambleyasi-20-09-2017
3. Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг
Ўзбекистон ёшлари форумидаги маърузаси //
https://uza.uz/uz/posts/ozbekiston-respublikasi-prezidenti-shavkat-
mirziyoevning-ozbekiston-yoshlari-forumida-sozlagan-
nutqi_197662
4. Жураев С.А. Особенности формирования государственной
молодежной политики Республики Узбекистан в переходный период:
теория и практика. А-р.дисс...док.политол.н..-Т., 1994. -С.17.
5. Юсупова Н.Ж. Исломда аёл ҳуқуқлари. Тошкент: Ў збекистон
Республикаси Ички ишлар вазирлиги академияси, 2006
6. Ҳасанов А. Қадимги Арабистон ва илк ислом. Жоҳилия асри. Т.:
Тошкент ислом университети, 2001. Б.11
7. Ҳикматлар хазинаси. Т.: Ғафур Ғулом, 1993. Б.69
8. Фалсафа: қомусий луғат: (Тузувчи ва масъул муҳаррир Қ.Назаров). –
Т.: “Шарқ” нашриёт-матбуот акциядорлик компанияси Бош
таҳририяти, 2004, 160-бет.
9. Khajieva, I., Khujaniyazova, G., Kenjaeva, K., & Jumaniyozov, F.
35

(2020). Foreign language competenceformation of the future teacher of
vocational education in the information and educational environment.
European Journal of Molecular & Clinical Medicine , 7 (2), 360-365.
10. Zhabborova, O. I., & Kenjaeva, H. P. (2018). Bases of gender equality of
rights in Uzbekistan. Международный журнал гуманитарных и
естественных наук , (5-2). 11. Кенжаева, Х. П., Тожиев, Ф. И., &
Жураев, Б. Н. (2014). РОЛЬ ЖЕНЩИН В СОЗДАНИИ И РАЗВИТИИ
ДЕМОКРАТИЧЕСКОГО ОБЩЕСТВА В УЗБЕКИСТАНЕ. In
Инновации в технологиях и образовании (pp. 119-123).
12. Кенжаева, Х. П. (2021). ФУҚАРОЛИК МАДАНИЯТИ МЕЗОНЛАРИ
ШАРҚ ФАЛСАФАСИ ТАЛҚИНИДА. Academic research in educational
sciences , 2 (3).
13. Кенжаева , Х . П . (2021). Аёллар ижтимоий фаоллигини оширишда
фуқаролик институтларининг ўрни . Scientific progress , 1 (6), 957-961.
14. Кенжаева , Х . (2021). Миллий маънавий меросимизда таълим-тарбия
масалалари. Общество и инновации , 2 (6/S), 18-24.
15. Кенжаева, Х. П., & Каримова, Л. М. (2019). ТАРИХИЙ ХОТИРА–
ХАЛҚ МАЪНАВИЯТИНИНГ ТАРКИБИЙ ҚИСМИ. ПЕРЕКРЁСТОК
КУЛЬТУРЫ , 1 (3).
16. Xajieva Iroda, Babadjanova Umida, Kenjayeva Khurshida, Adambaeva
Feruza. The importance of spiritual values in the upbringing of the
harmoniously developed person in teaching and learning process.
International Journal of Advanced Science and Technology. 29(5). P. 1496-
1499
36

Oʻzbekiston siyosiy tizimidagi oʻzgarishlar

Купить