Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	13000UZS
Размер	686.2KB
Покупки	0
Дата загрузки	22 Сентябрь 2025
Расширение	docx
Категория	Экономика

O’zbekistonda “yashil iqtisodiyot”ni qaror toptirish bosqichlari

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
1. Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. – T.: Ma’naviyat, 2008.
2. Xolbo’tayeva Sh. Yashil iqtisodiyot: nazariy va amaliy asoslari. – T.: “Fan va
texnologiya”, 2020.
3. Jo’rayev M. Ekologik iqtisodiyot asoslari. – T.: Iqtisodiyot, 2019.
4. G’ulomov S.S., G’aniev S.G’. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi. – T.: Iqtisodiyot,
2021.
5. Nazarov Q.N. Iqtisodiy o’sish va barqaror rivojlanish. – T.: “Yangi asr
avlodi”, 2020.
6. Sharipov I.A. Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish. – T.: TDPU, 2018.
7. Axmedova M.S. Barqaror rivojlanish va yashil iqtisodiyot. – T.: Iqtisodiyot,
2021.
8. Soliyev N.S. Resurs tejovchi texnologiyalar va ularning iqtisodiy
samaradorligi. – Samarqand, 2020.
9. Qodirov A. Iqtisodiy o’sish nazariyalari va muammolari. – T.: Iqtisodiyot,
2017.
10. Normurodov N. Yashil texnologiyalar: muammo va yechimlar. – Buxoro, 2020.
11. Norqulova N. Barqaror rivojlanishning institutsional asoslari. – T.:
Innovatsiya, 2019.
12. Xasanov B. O’zbekiston ekologik siyosatining iqtisodiy asoslari. – T.:
Iqtisodiyot, 2022.
13. Ibragimov A. Innovatsion rivojlanish va yashil iqtisodiyot konsepsiyasi. – T.:
“Fan”, 2021.
14. Mamatqulov S. Energiya samaradorligi va yashil iqtisodiyot. – Namangan,
2020.
15. Rasulov R. Atrof-muhitni muhofaza qilish va yashil o’sish strategiyasi. – T.:
Iqtisodiyot, 2021.
Qo’shimcha adabiyotlar ro’yxati
26

resurslardan samarali foydalanish masalalari bo’yicha targ’ibot ishlarini olib borish
mumkin. Mamlakatda ekologik ongni oshirish uchun maktablarda ekologik ta’limni
kuchaytirish, oliy ta’lim muassasalarida ekologik fanlarni chuqur o’rganish va
ommaviy axborot vositalari orqali ekologik ma’rifatni targ’ib qilish lozim. Shu bilan
birga, yoshlar va keng jamoatchilik uchun ekologik festivallar, seminarlar va forumlar
tashkil etish, ijtimoiy tarmoqlar orqali ekologik masalalar bo’yicha targ’ibot qilish
ham muhimdir. Ekologik madaniyatni shakllantirishda mahalliy o’ziga xosliklarni
inobatga olish va madaniy yo’nalishlarda ekologik bilimlarni o’rganish zarur.
Beshinchidan, qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish va energiya
samaradorligini oshirishga alohida e’tibor qaratish kerak. O’zbekistonning energiya
tizimi hozirgi kunda asosiy ravishda tabiiy gaz va neftga tayangan. Bu esa atrof-
muhitni ifloslantirishga olib keladi va global iqlim o’zgarishlariga salbiy ta’sir
ko’rsatadi. Shu sababli, qayta tiklanuvchi energiya manbalarini, masalan, quyosh va
shamol energiyasini rivojlantirish zarur. Buning uchun davlat tomonidan yangi
texnologiyalarni joriy etish, investitsiyalarni jalb etish va soliq imtiyozlarini kiritish
zarur. Shuningdek, mavjud energiya tizimlarini yangilash, energiya samaradorligini
oshirish va mavjud energiya resurslarini tejashga yo’naltirilgan dasturlarni ishlab
chiqish muhimdir. O’zbekistonning qayta tiklanuvchi energiya resurslari, xususan,
quyosh energiyasi, qishloq joylarida va ishlab chiqarish sohalarida energiya
samaradorligini oshirishda katta imkoniyatlarni taqdim etadi.
Yuqoridagi tavsiyalar yashil iqtisodiyotni rivojlantirish va ekologik
barqarorlikni ta’minlashga yordam beradi. O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga
o’tishi, mamlakatning iqtisodiy va ekologik barqarorligini oshiradi, ijtimoiy
farovonlikni yaxshilaydi va xalqaro maydonda raqobatbardoshligini kuchaytiradi. Bu
jarayonni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun davlat, xususiy sektor va jamiyat
o’rtasida kuchli hamkorlik bo’lishi kerak. Yashil iqtisodiyotga o’tish faqat iqtisodiy
22

oshirilishi uchun tavsiyalar ishlab chiqish hamda ekologik va iqtisodiy jihatlarni
hisobga olgan holda amaliy takliflar keltiriladi.
Kurs ishining vazifalari:
1. O’zbekistonda yashil iqtisodiyotga o’tishning zaruriyatini va asosiy
yo’nalishlarini o’rganish.
2. Yashil iqtisodiyotga o’tishning iqtisodiy va ekologik manfaatlarini tahlil
qilish.
3. O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonida mavjud bo’lgan
muammolarni aniqlash va ularni bartaraf etish yo’llarini ko’rsatish.
4. Mamlakatda yashil iqtisodiyotni rivojlantirish bo’yicha tavsiyalar ishlab
chiqish.
5. Yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonining samarali amalga oshirilishi uchun
xalqaro tajribalarni tahlil qilish va ularni O’zbekistonga moslashtirish.
Kurs ishining obyekti. O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tish jarayoni
bo’lib, ekologik va iqtisodiy jihatlarni o’z ichiga olgan barcha faoliyatlar,
tashabbuslar va amaliy chora-tadbirlar tashkil etadi. Bu jarayon davlatning ekologik
siyosati, iqtisodiy strategiyalari, ijtimoiy yondashuvlari va amaliy islohotlar bilan
chambarchas bog’liq.
Kurs ishining predmeti O’zbekistonda yashil iqtisodiyotga o’tishning asosiy
yo’nalishlari, ularni amalga oshirishdagi muammolar va ekologik va iqtisodiy
barqarorlikni ta’minlashga qaratilgan chora-tadbirlarni o’rganishdir.
Tuzilishi va tarkibi
Kurs ishi quyidagi boblardan iborat:
1. Yashil iqtisodiyot tushunchasi va uning mohiyati – Yashil iqtisodiyotning
nazariy asoslari, uning ekologik, iqtisodiy va ijtimoiy jihatlari.
2. Yashil iqtisodiyotga o’tishning zarurati va asosiy yo’nalishlari –
O’zbekistonda yashil iqtisodiyotga o’tishning zarurati, uning asosiy yo’nalishlari va
global tajribalar.
4

3. O’zbekistonda yashil iqtisodiyotga o’tishning bosqichlari – Yashil
iqtisodiyotga o’tish jarayonining bosqichlari, amaliyotda yuzaga keladigan
qiyinchiliklar va bartaraf etish choralari.
4. Mavjud muammolar va ularni bartaraf etish yo’llari – Yashil iqtisodiyotga
o’tishda duch kelinayotgan asosiy muammolar va ularni hal etishning amaliy usullari.
5. Yashil iqtisodiyotni rivojlantirish bo’yicha taklif va tavsiyalar – Yashil
iqtisodiyotga o’tish jarayonini yaxshilash va rivojlantirish bo’yicha konkret takliflar
va tavsiyalar.
Ushbu kurs ishida, O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tish jarayoniga doir
muhim masalalar va asosiy yo’nalishlar batafsil tahlil qilinadi, bu jarayonning
ekologik va iqtisodiy barqarorlikni ta’minlashdagi o’rni va amaliy ahamiyati
ko’rsatiladi.
5

chunki bu mamlakatlar ko’pincha ekologik ifloslanish va resurslarni yo’qotishdan
ko’proq zarar ko’rishadi.
Yashil iqtisodiyotga o’tishning asosiy yo’nalishlari
1. Qayta tiklanuvchi energiya manbalariga o’tish: Yashil iqtisodiyotning asosiy
yo’nalishlaridan biri bu – qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan, masalan, quyosh,
shamol, geotermal va gidroenergiya kabi manbalardan foydalanishni kengaytirishdir.
Bu energiya manbalari atrof-muhitga zarar yetkazmaydi va ularning zahiralarini
cheksiz deb hisoblash mumkin. Qayta tiklanuvchi energiya texnologiyalarini
rivojlantirish va ular orqali energiya ishlab chiqarish nafaqat iqlimni himoya qilishga,
balki yangi ish o’rinlari yaratishga ham yordam beradi.
2. Energiyani samarali boshqarish va energiya tejash: Yashil iqtisodiyotda
energiya samaradorligini oshirish va uni tejash masalasi muhim ahamiyatga ega. Bu
nafaqat energiya iste’molining kamayishiga olib keladi, balki ishlab chiqarish
jarayonlarida tabiiy resurslar va energiya sarfini optimallashtirishga yordam beradi.
Energiya samaradorligini oshirish orqali, shu bilan birga, sanoatdagi chiqindilarni
kamaytirish va ekologik ta’sirni pasaytirish mumkin.
3. Qayta ishlash va chiqindilarni boshqarish: Yashil iqtisodiyotda chiqindilarni
kamaytirish, qayta ishlash va zararsizlantirish juda muhim ahamiyatga ega.
Chiqindilarni samarali boshqarish orqali resurslarni tejash, chiqindilarni qayta ishlash
va ular orqali yangi mahsulotlar yaratish mumkin. Bu jarayon nafaqat atrof-muhitni
himoya qiladi, balki iqtisodiy samaradorlikni oshiradi va yangi biznes imkoniyatlarini
yaratadi.
4. Barqaror qishloq xo’jaligi va oziq-ovqat ishlab chiqarish: Yashil
iqtisodiyotga o’tishning yana bir yo’nalishi bu – barqaror qishloq xo’jaligi va
ekologik toza oziq-ovqat ishlab chiqarishni rivojlantirishdir. Hozirgi kunda qishloq
xo’jaligi tarmoqlari ko’pincha ekologik zararli usullar bilan ishlab chiqarilgan
mahsulotlar ishlab chiqaradi. Yashil iqtisodiyot esa resurslarni tejash, yerlarni
11

3.O’ZBEKISTONDA YASHIL IQTISODIYOTGA O’TISHNING
BOSQICHLARI
O’zbekiston yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonida atrof-muhitni himoya qilish,
iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash va ijtimoiy farovonlikni oshirishni maqsad qilgan.
Bu jarayonning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi uchun mamlakatda bir qator
bosqichlarni o’tish zarur. Yashil iqtisodiyotga o’tishning har bir bosqichi o’ziga xos
maqsadlar va chora-tadbirlarni o’z ichiga oladi. Shu bilan birga, ushbu bosqichlarning
har biri o’zaro uzviy bog’liq bo’lib, mamlakatning umumiy iqtisodiy va ekologik
tizimini mustahkamlashga qaratilgan.
Boshlang’ich bosqichda yashil iqtisodiyotga o’tish uchun nazariy asoslar
yaratish va ekologik iqtisodiyotning tamoyillarini ishlab chiqish zarur. Bu bosqichda
mamlakatdagi barcha iqtisodiy sohalarda ekologik xatarlar, iqlim o’zgarishining
ta’siri va ularning iqtisodiy jarayonlarga bo’lgan ta’siri tahlil qilinadi. Ekologik
muammolarni hal qilish, yashil texnologiyalarni joriy etish va qayta tiklanuvchi
energiya manbalarini qo’llash kabi masalalar bosh qaror sifatida olinadi. Shu bilan
birga, o’zgaruvchan iqlim sharoitida iqtisodiy tizimni barqarorlashtirish uchun
ijtimoiy ongni oshirish, ekologik tarbiya va ommaviy axborot vositalari orqali
aholining ekologik madaniyatini shakllantirish zarur bo’ladi.
Bundan keyingi bosqichda, yashil iqtisodiyotga o’tishning amaliy jihatlari,
ya’ni ekologik boshqaruvni joriy etish va texnologik yangilanishlarni amalga oshirish
boshlanadi. Bu jarayonda energiya samaradorligini oshirish, qayta tiklanuvchi
energiya manbalariga o’tish, chiqindilarni kamaytirish va ulardan foydalanish
tizimlarini rivojlantirish masalalari dolzarb bo’ladi. Mamlakatda ekologik toza
texnologiyalarni ishlab chiqish va ularni sanoatga tatbiq etish, yangi investitsiyalarni
jalb qilish orqali yashil iqtisodiyotni rivojlantirishga bo’lgan ehtiyoj oshadi. Shu bilan
birga, ekologik toza ishlab chiqarish va agrosanoat tizimida atrof-muhitga ta’sirni
kamaytirish, suv resurslaridan samarali foydalanish va texnologik yangilanishlarni
o’zlashtirish zarur.
13

uchun korxonalar va tadbirkorlarni rag’batlantirish, shuningdek, ekologik toza ishlab
chiqarish va energiya samaradorligini oshirishga qaratilgan dasturlarni ishlab chiqish
muhimdir. Shu bilan birga, davlat tomonidan yashil iqtisodiyotga o’tish uchun
maxsus grantlar va subsidiyalarni kiritish zarur. Bu davlat rag’batlari o’zgacha
ekologik xususiyatlarga ega bo’lgan sohalarda ishlaydigan xususiy sektorni o’ziga
jalb qiladi va yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonini tezlashtiradi. Shu maqsadda, davlat
tomonidan innovatsion va ekologik loyihalar uchun maxsus sarmoya fondlari tashkil
etilishi, ularni moliyalashtirish mexanizmlari ishlab chiqilishi kerak.
Uchinchidan, xalqaro hamkorlikni kengaytirish va global tajribadan samarali
foydalanish zarur. Yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonida xalqaro tashkilotlar bilan
hamkorlik qilish va ulardan o’rganish juda muhimdir. O’zbekiston xalqaro tajribalarni
o’rganish orqali qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish, energiya
samaradorligini oshirish, chiqindilarni kamaytirish va boshqa ekologik masalalar
bo’yicha ilg’or texnologiyalarni o’zlashtirish imkoniyatiga ega bo’ladi. Xalqaro
moliyaviy tashkilotlar, shu jumladan Jahon banki, Yevropa Investitsiya banki kabi
tashkilotlar bilan hamkorlikda ekologik loyihalar amalga oshirish va global
investitsiyalarni jalb etish mumkin. Bundan tashqari, O’zbekistonning yashil
iqtisodiyotga o’tish jarayonida xalqaro ekologik hamjamiyat bilan aloqalarni
kuchaytirish, ekologik dasturlarni qo’llab-quvvatlash va ijtimoiy hamkorlikni
rivojlantirish orqali, global ekologik muammolarga qarshi kurashishda o’z hissasini
qo’shishi mumkin. O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tishdagi muvaffaqiyati
xalqaro hamkorlik va resurslardan foydalanishga qaratilgan yondashuvlarga bog’liq.
To’rtinchidan, yashil iqtisodiyotga o’tishda ekologik ta’lim va tarbiya tizimini
rivojlantirish zarur. Yashil iqtisodiyotning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi faqat
iqtisodiy sektorlarga bog’liq emas, balki ijtimoiy ongning o’zgarishi, ekologik
madaniyatning shakllanishi va aholi orasida ekologik bilimlarning kengayishi bilan
ham chambarchas bog’liq. Ekologik ta’limni rivojlantirish orqali, yosh avlodni
ekologik jihatdan barqaror turmush tarziga o’rgatish, atrof-muhitni asrash va tabiiy
21

Yashil iqtisodiyotning asosiy vazifalaridan biri – iqtisodiy faoliyatni ekologik
nuqtai nazardan maqbullashtirish, ya’ni energiya tejovchi va resursni tejovchi
texnologiyalarni tatbiq qilish, qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanish,
chiqindilarni kamaytirish va ularni qayta ishlash orqali yangi iqtisodiy imkoniyatlar
yaratishdir. Bu orqali yangi ish o’rinlari ochiladi, odamlarning hayot sifati oshadi,
sog’liqni saqlash xarajatlari kamayadi, ekologik xavfsizlik darajasi ortadi.
1.1-rasm.Yashil iqtisodiyotning asosiy tamoyillari.
Yashil iqtisodiyot jamiyatning barcha qatlamlariga foyda keltiradi. Uning
asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat: ekologik barqarorlik, ijtimoiy adolat,
iqtisodiy samaradorlik. Bu tamoyillar asosida tashkil etilgan iqtisodiy model nafaqat
bugungi kunning muammolariga javob beradi, balki kelajak avlodlar uchun ham
sog’lom va xavfsiz muhitni ta’minlaydi. Ayniqsa, iqlim o’zgarishiga qarshi
kurashishda yashil iqtisodiyot asosiy yechim sifatida qaralmoqda. Masalan,
atmosferaga chiqariladigan zararli gazlar miqdorini kamaytirish, sanoat korxonalarida
energiya samaradorligini oshirish, ekologik transport vositalaridan foydalanishni
kengaytirish orqali iqlim muammolariga ijobiy ta’sir ko’rsatish mumkin.
7

1. YASHIL IQTISODIYOT TUSHUNCHASI VA UNING MOHIYATI
Yashil iqtisodiyot atamasi bugungi kunda global iqtisodiy siyosatda, ekologik
muvozanatda va ijtimoiy taraqqiyotda muhim o’ringa ega bo’lib bormoqda. Bu atama
ilk bor XX asrning oxirlarida ekologik inqiroz xavfi kuchaygan bir paytda ilgari
surilgan bo’lsa-da, XXI asr boshlaridan boshlab u iqtisodiy strategiyalarning asosiy
yo’nalishlaridan biriga aylandi. Yashil iqtisodiyot deganda, bir vaqtning o’zida
iqtisodiy o’sish, ekologik muhofaza va ijtimoiy farovonlikni ta’minlovchi, resurslar
va energiyadan oqilona foydalanuvchi, chiqindilarni kamaytirishga, ekologik
xavfsizlikni oshirishga xizmat qiluvchi iqtisodiyot tizimi tushuniladi. Bunda asosiy
e’tibor tabiiy kapitalning asrab qolinishiga, bioxilma-xillikni saqlab qolishga va
ekologik xavfsiz hayot tarzini shakllantirishga qaratilgan.
Yashil iqtisodiyotning mohiyatida tabiatga hurmat bilan yondashish,
resurslardan foydalanganda ularning tiklanish imkoniyatlarini hisobga olish, ekologik
toza texnologiyalarni joriy etish, iqtisodiy faoliyatning salbiy oqibatlarini
minimallashtirish yotadi. Yashil iqtisodiyot barqaror rivojlanish tamoyillariga
asoslanadi, ya’ni bugungi ehtiyojlarni qondirgan holda, kelajak avlodlar huquqlarini
poymol qilmaydi. U energetika, sanoat, transport, qishloq xo’jaligi, turizm kabi
sohalarda ekologik muvozanatni ta’minlaydigan yechimlarni ilgari suradi.
Bugungi kunda dunyo miqyosida sanoat inqilobidan boshlab to’plangan
texnogen yuklama natijasida global isish, havo va suvning ifloslanishi, o’rmonlarning
kesilishi, cho’llanish, yer resurslarining degradatsiyasi, tabiiy ofatlar sonining
ko’payishi kabi salbiy holatlar keskinlashmoqda. Bu esa an’anaviy iqtisodiyot
modelining barqaror emasligini yaqqol ko’rsatmoqda. Shu bois, ko’plab davlatlar va
xalqaro tashkilotlar yashil iqtisodiyotni asosiy strategik yo’nalish sifatida qabul
qilmoqda. BMTning Atrof-muhit bo’yicha dasturi (UNEP), Jahon banki, Yevropa
Ittifoqi va boshqa ko’plab tashkilotlar yashil iqtisodiyotni rivojlantirish uchun xalqaro
miqyosda dasturlar va moliyaviy mexanizmlarni yaratmoqda.
6

Ko’plab tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, yashil iqtisodiyotga o’tish iqtisodiyotni
diversifikatsiyalashga, yangi texnologiyalarni rivojlantirishga, eksport salohiyatini
oshirishga xizmat qiladi. Masalan, Xitoy, Germaniya, Janubiy Koreya kabi
mamlakatlar yashil texnologiyalarga katta miqdorda sarmoya yo’naltirib, bu orqali
iqtisodiy o’sishga erishgan. Shu jihatdan O’zbekiston ham yashil iqtisodiyotga o’tish
bo’yicha muhim bosqichlarni bosib o’tmoqda va bu yo’nalishda strategik maqsadlarni
belgilagan.
Yashil iqtisodiyot bu – faqat ekologik tozalikka intilish emas, balki butun
iqtisodiy faoliyatni yangi yondashuv asosida qayta ko’rib chiqish, har bir ishlab
chiqarish va iste’mol jarayonida ekologik mezonlarni asosiy ustuvorlik sifatida
ko’rishdir. Shu sababli, uning mohiyati chuqur, ko’p qirrali va zamonaviy global
muammolarga yechim bo’la oladigan kompleks tizimdir. 2
2
Nazarov Q.N. Iqtisodiy o‘sish va barqaror rivojlanish. – T.: “Yangi asr avlodi”, 2020.
8

global ekologik tashabbuslarda ishtirok etishi va xalqaro tashkilotlar bilan faol
hamkorlik o’rnatishi kerak.
Shuningdek, yosh avlodni ekologik ma’naviyatga o’rgatish, ijtimoiy ongni
shakllantirish va barqaror rivojlanish tamoyillarini jamiyatda mustahkamlash uchun
ekologik ta’lim tizimini kuchaytirish zarur. Bu, o’z navbatida, yashil iqtisodiyotga
o’tishning uzun muddatli va barqaror rivojlanishiga hissa qo’shadi.
Bundan tashqari, yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonida qayta tiklanuvchi
energiya manbalarini rivojlantirish, energiya samaradorligini oshirish, energiya
tizimini modernizatsiya qilish va ko’proq barqaror energiya ishlab chiqarishga
qaratilgan yirik dasturlarni amalga oshirish lozim. Yashil texnologiyalarni
rivojlantirish va yashil energiya manbalariga sarmoya kiritish, nafaqat ekologik
barqarorlikni ta’minlaydi, balki iqtisodiy barqarorlikni ham oshiradi.
Shu bilan birga, yashil iqtisodiyotga o’tish ijtimoiy va iqtisodiy barqarorlikka
erishishda faqat davlatning faol ishtiroki bilan emas, balki xususiy sektor va
jamiyatning keng qo’llab-quvvatlashi bilan amalga oshiriladi. Bu jarayonda davlat,
xususiy sektor va jamiyat o’rtasidagi kuchli hamkorlikni ta’minlash muhim
ahamiyatga ega. Har bir tomon o’zining maqsadlari va manfaatlarini hisobga olgan
holda, umumiy manfaatlar sari harakat qilishi kerak.
Bundan kelib chiqadiki, O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tishi nafaqat
ijtimoiy barqarorlikni, balki ekologik xavfsizlikni va iqtisodiy o’sishni ham
ta’minlashi mumkin. Mamlakatning ekologik muammolarini hal etishda yashil
iqtisodiyotga o’tishning barchasi muhim, chunki bu jarayon atrof-muhitni asrab-
avaylash va unga zarar yetkazmasdan, kelajak avlodlar uchun barqaror yashash
sharoitlarini yaratishda eng muhim vositadir. Yashil iqtisodiyotga o’tish strategiyasini
amalga oshirishda, ilg’or texnologiyalarni joriy etish va global tajribalardan samarali
foydalanish O’zbekistonning ekologik va iqtisodiy salohiyatini oshirishga yordam
beradi.
25

manbalari, ekologik barqarorlik va boshqa sohalarda tajriba almashish va
investitsiyalarni jalb etish masalalariga alohida e’tibor qaratishi kerak. Yashil
iqtisodiyotga o’tishning samarali yo’llarini topish uchun O’zbekiston xalqaro
ekologik tashkilotlar bilan faol ishlash, mavjud resurslarni to’g’ri boshqarish va
ulardan foydalanish bo’yicha jahon tajribalarini o’rganishi zarur.
Yuqorida keltirilgan muammolarni bartaraf etish uchun samarali chora-tadbirlar
ishlab chiqilishi va amalga oshirilishi lozim. Yashil iqtisodiyotga o’tish faqat iqtisodiy
o’sishni qo’llab-quvvatlash emas, balki atrof-muhitni asrash va barqaror rivojlanishni
ta’minlashga xizmat qiluvchi asosiy strategiya bo’lishi kerak. Bu jarayonda
davlatning siyosiy qarorlari, xalqaro hamkorlik va ilmiy-texnik islohotlarning muhim
ahamiyati bor. 5
5
Xolbo‘tayeva Sh. Yashil iqtisodiyot: nazariy va amaliy asoslari. – T.: “Fan va texnologiya”, 2020.
19

islohotlar emas, balki atrof-muhitni asrash va barqaror rivojlanishni ta’minlashga
xizmat qiluvchi asosiy strategiya bo’lishi kerak. 6
6
Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. – T.: Ma’naviyat, 2008.
23

XULOSA
O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tishi mamlakatning iqtisodiy, ekologik
va ijtimoiy barqarorligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. Yashil iqtisodiyotga
o’tish, tabiiy resurslardan samarali foydalanish, iqlim o’zgarishlariga qarshi
kurashish, ekologik xavf-xatarlardan saqlanish va yangi texnologiyalarni rivojlantirish
orqali barqaror rivojlanishga erishishga imkon yaratadi. Bu jarayon faqat iqtisodiy
manfaatlarni ko’zlash bilan cheklanmaydi, balki jamiyatning barcha qatlamlarining
farovonligini oshirishga xizmat qiladi.
Yashil iqtisodiyotga o’tishning zarurati ayniqsa O’zbekistonga to’liq mos
keladi. Mamlakatning tez rivojlanayotgan sanoati, qishloq xo’jaligi va energiya
sohasida tabiiy resurslardan ortiqcha foydalanish, ekologik ifloslanish va iqlim
o’zgarishlariga olib kelishi mumkin. Shu sababli, yashil iqtisodiyotga o’tish orqali biz
nafaqat ekologik holatni yaxshilaymiz, balki iqtisodiyotning diversifikatsiyasiga,
qayta tiklanuvchi energiya manbalariga sarmoya kiritish va yangi ish o’rinlarini
yaratishga ham erishamiz.
O’zbekistonda yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonini muvaffaqiyatli amalga
oshirish uchun keng qamrovli va integratsiyalangan yondashuv kerak. Davlat
ekologik siyosatini kuchaytirib, yangi texnologiyalarni rivojlantirish, qayta
tiklanuvchi energiya manbalarini joriy etish va chiqindilarni boshqarish tizimlarini
takomillashtirish zarur. Shuningdek, ekologik ta’limni rivojlantirish, aholini ekologik
jihatdan ongli qilish, energetik samaradorlikni oshirish va yashil texnologiyalarni
rivojlantirish uchun xususiy sektorni rag’batlantirish muhimdir.
Mavjud muammolarni bartaraf etishda davlat tomonidan amalga oshiriladigan
ijtimoiy, iqtisodiy va ekologik rag’batlantirish mexanizmlari, shu jumladan soliq
imtiyozlari, subsidiyalar va yangi ekologik texnologiyalarni joriy etish uchun zarur
moliyaviy resurslarni ajratish alohida o’rin tutadi. Xalqaro hamkorlik, milliy va
xalqaro miqyosda tajriba almashish ham juda muhimdir. Bunda O’zbekistonning
24

va iqtisodiy tarmoqlarda amalga oshirilgan o ’ zgarishlar keng ko ’ lamda amalga
oshiriladi . Bularning barchasi yangi ish o ’ rinlari yaratish , energiya samaradorligini
oshirish va ekologik toza texnologiyalarni rivojlantirishga qaratilgan chora - tadbirlar
bo ’ ladi . Bu bosqichda mamlakatda yashil iqtisodiyotning asosiy tamoyillari
muvaffaqiyatli joriy etilishi , barqaror rivojlanishga asoslangan iqtisodiy tizimni
yaratish va ularning atrof - muhitga salbiy ta ’ sirini kamaytirish maqsad qilib olinadi .
3.2-rasm.Elektr va gaz quvvati ststistikasi.
Shu bilan birga, davlatning yashil iqtisodiyotga o’tishdagi muvaffaqiyati
fuqarolik jamiyati, biznes sektori va xususiy sektorning hamkorligi bilan bevosita
bog’liq. Yashil iqtisodiyotning samarali rivojlanishi uchun iqtisodiy va ekologik
manfaatlarning uyg’unligi zarur. Mamlakatda yashil iqtisodiyotga o’tishning barcha
15

barqaror boshqarish va ekologik toza qishloq xo’jaligini rivojlantirishga
yo’naltirilgan.
Shu bilan birga, yashil iqtisodiyotning asosiy yo’nalishlari ko’plab sohalarda
o’zgarishlarni talab qiladi. Yashil iqtisodiyotga o’tish nafaqat iqtisodiy, balki ijtimoiy
va ekologik masalalarni birgalikda hal qilishni ko’zda tutadi. Bu jarayonni amalga
oshirish orqali jamiyatlar barqaror rivojlanishga erishishi va ekologik xavfsizlikni
ta’minlashi mumkin. 3
3
G‘ulomov S.S., G‘aniev S.G‘. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi. – T.: Iqtisodiyot, 2021.
12

kamaytirish va qayta tiklanuvchi energiya manbalarini faol qo’llash orqali iqlim
o’zgarishining salbiy ta’sirini kamaytirishdir.
3. Resurslarning cheklanganligi: Tabiiys resurslarning cheklanganligi, shu
jumladan, neft, gaz, ko’mir kabi qazilma boyliklarining kamayishi bugungi
iqtisodiyotda an’anaviy energiya manbalariga tayanib ishlashning barqaror emasligini
ko’rsatmoqda. Shuning uchun, yangi energiya manbalariga, ayniqsa, qayta
tiklanuvchi energiyaga e’tibor qaratish zarurati tug’ilmoqda. Yashil iqtisodiyot bu
masalalarni hal etishga qaratilgan, bu orqali iqtisodiyotning uzoq muddatli
barqarorligini ta’minlash mumkin.

2.1-rasm. Yashil texnologiyalar ertangi kun texnologiyalari sifatida.
4. Ijtimoiy va iqtisodiy barqarorlik: Yashil iqtisodiyot ijtimoiy adolat va
iqtisodiy tenglikni ta’minlashni maqsad qiladi. Yashil iqtisodiyot orqali faqatgina
atrof-muhitni himoya qilish emas, balki yangi ish o’rinlari yaratish, ekologik toza
texnologiyalarni rivojlantirish va iqtisodiy rivojlanishni ta’minlash ham mumkin.
Bunday o’zgarishlar, ayniqsa, rivojlanayotgan mamlakatlar uchun juda muhimdir,
10

KIRISH
O’zbekistonning barqaror rivojlanish yo’lida amalga oshirilayotgan strategik
islohotlarning muhim qismlaridan biri ekologik masalalarga e’tibor qaratish va yashil
iqtisodiyotga o’tishni ta’minlashdir. Yashil iqtisodiyot atrof-muhitni muhofaza qilish,
tabiiy resurslardan samarali foydalanish va ijtimoiy-iqtisodiy barqarorlikni
ta’minlashga qaratilgan iqtisodiy tizimni anglatadi. Bugungi kunda dunyo bo’ylab
ekologik va ijtimoiy mas’uliyatni oshirish zaruriyati, iqlim o’zgarishi va tabiiy
resurslarning cheklanganligi sababli yashil iqtisodiyotga o’tish jarayoni kengayib
bormoqda. Shu bois, O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tishining muhimligi, bu
jarayonning amalga oshirilishidagi asosiy yo’nalishlar va mavjud muammolarni hal
etish bo’yicha chora-tadbirlar bugungi kunning dolzarb masalalaridan biridir. 1
Kurs ishining dolzarbligi . O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tish jarayoni
ekologik xavflarni kamaytirish, qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish
va iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash maqsadida amalga oshirilmoqda. Mamlakatning
tez rivojlanayotgan sanoati, qishloq xo’jaligi va energiya sohasida tabiiy resurslardan
ortiqcha foydalanish, ekologik ifloslanish va iqlim o’zgarishlariga olib kelishi
mumkin. Shu sababli, yashil iqtisodiyotga o’tishning zarurligi kundan-kunga ortib
bormoqda. Ushbu kurs ishi, aynan O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tish
jarayonining nazariy va amaliy jihatlarini tahlil qilishga qaratilgan bo’lib,
mamlakatning ekologik barqarorlikni ta’minlashdagi roli, uning strategik rejalari va
amaliyotlarini o’rganishning ahamiyati katta.
Kurs ishining maqsadi. Ushbu kurs ishining maqsadi O’zbekistonda yashil
iqtisodiyotga o’tish jarayonining asosiy yo’nalishlarini, zaruratini, mavjud
muammolarini va ularni bartaraf etish bo’yicha amalga oshiriladigan chora-tadbirlarni
batafsil tahlil qilishdir. Kurs ishida yashil iqtisodiyotga o’tishning global miqyosdagi
tajribalari ham o’rganilib, mamlakatda ushbu jarayonning muvaffaqiyatli amalga
1
Sharipov I.A. Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish. – T.: TDPU, 2018.
Axmedova M.S. Barqaror rivojlanish va yashil iqtisodiyot. – T.: Iqtisodiyot, 2021.
3

2. Yashil iqtisodiyotga o’tishning zarurati va asosiy yo’nalishlari
Zamonaviy iqtisodiy rivojlanish va global resurslardan foydalanish
jarayonlarining tezlashishi, tabiiy resurslarning tugab borishi va ekologik
muammolarning keskinlashishi insoniyatni yashil iqtisodiyotga o’tishga majbur
qilmoqda. Yashil iqtisodiyot – bu ekologik xavfsizlikni ta’minlaydigan, barqaror
rivojlanishni ta’minlaydigan va ijtimoiy adolatni qanoatlantiradigan iqtisodiy
modeldir. U o’z ichiga ekologik muammolarni hal qilish, resurslardan samarali
foydalanish, qayta tiklanuvchi energiya manbalariga o’tish, chiqindilarni kamaytirish
va atrof-muhitni muhofaza qilish kabi masalalarni oladi. Bugungi kunda ko’plab
mamlakatlar yashil iqtisodiyotga o’tishni o’z milliy strategiyalari va siyosatiga
kiritmoqda, chunki bu jarayonning nafaqat ekologik, balki iqtisodiy va ijtimoiy nuqtai
nazardan ham o’ta muhim ahamiyati bor.
Yashil iqtisodiyotga o’tish zarurati
1. Ekologik muammolar va tabiiy resurslarning kamayishi: Hozirgi kunda
dunyo bo’ylab eng jiddiy ekologik muammolar, ayniqsa, iqlim o’zgarishi va uning
oqibatlari, global isish, havo va suv ifloslanishi, yerlarning cho’llanishi, yirik
o’rmonlarning kesilishi va biologik xilma-xillikning kamayishi keng tarqalgan.
Bularning barchasi tabiiy resurslarning yuksak tezlikda tugashiga olib keladi.
Shuningdek, tabiiy resurslarning samarali boshqarilmasligi iqtisodiyotga va ijtimoiy
barqarorlikka tahdid solmoqda. Yashil iqtisodiyotga o’tish bu muammolarni bartaraf
etishning samarali usulidir, chunki u tabiiy resurslardan foydalanishni
optimallashtirish, ularni saqlash va tiklashga qaratilgan.
2. Iqlim o’zgarishining oqibatlari: Iqlim o’zgarishi nafaqat tabiiy muammolarni
keltirib chiqarmoqda, balki iqtisodiy va ijtimoiy tizimlarga ham jiddiy salbiy ta’sir
ko’rsatmoqda. Har yili milliardlab dollarlik yo’qotishlarga olib keladigan tabiiy
ofatlar, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining pasayishi, suv taqchilligi va ekstremal
ob-havo sharoitlari yashil iqtisodiyotga o’tishni talab etadi. Yashil iqtisodiyotning
asosiy tamoyillaridan biri bu – energiya samaradorligini oshirish, karbon izini
9

4. MAVJUD MUAMMOLAR VA ULARNI BARTARAF ETISH
YO’LLARI
O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tish jarayoni davomida bir qator
muammolar va to’siqlar mavjud bo’lib, ularni hal etish mamlakatning barqaror
rivojlanishi uchun zarurdir. Bu muammolarni bartaraf etish va yashil iqtisodiyotning
samarali amalga oshirilishini ta’minlash uchun maxsus chora-tadbirlar, iqtisodiy va
ekologik siyosatni joriy qilish talab etiladi. Quyida mavjud muammolar va ularni hal
etish yo’llari ko’rsatilgan:
Birinchi muammo, yashil iqtisodiyotga o’tish uchun zarur bo’lgan resurslarning
yetishmasligi. Yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonida qayta tiklanuvchi energiya
manbalarini rivojlantirish, ekologik toza texnologiyalarni ishlab chiqish va ekologik
infrastrukturani yangilash uchun katta moliyaviy va texnologik investitsiyalar talab
etiladi. Shu sababli, davlat tomonidan bunday investitsiyalarni jalb qilish va
moliyaviy manbalarni topish juda muhimdir. Xalqaro moliyaviy institutlar, xususan
Jahon banki va boshqa tashkilotlar bilan hamkorlikda ekologik loyihalarni amalga
oshirish va investitsiyalarni jalb etish yo’llarini ishlab chiqish zarur. Shuningdek,
davlat tomonidan iqtisodiy stimul va soliq imtiyozlari kiritilishi, yangi
texnologiyalarni joriy qilishga qaratilgan dasturlar ishlab chiqilishi muhimdir.
Ikkinchi muammo, yashil iqtisodiyotga o’tishda mavjud qonuniy va me’yoriy
tizimning yetarli darajada rivojlanmaganligi. O’zbekistonning ekologik qonunchiligi
va me’yoriy hujjatlari ekologik islohotlarni qo’llab-quvvatlashga xizmat qilishi kerak
bo’lsa-da, hozirgi vaqtda ushbu sohadagi huquqiy infratuzilma ba’zi bir jihatdan
zaifdir. Boshqa sohalarda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar bilan bog’liq
ravishda, ekologik qonunchilikni kuchaytirish va uni amalda tatbiq qilish zarur. Shu
sababli, ekologik me’yorlarni ishlab chiqish, ularni yangilash va muvofiqlashtirish,
mavjud qonunchilikni xalqaro standartlarga moslashtirish zarur bo’ladi. Ayniqsa,
chiqindilarni boshqarish, qayta ishlash tizimlari va energiya samaradorligi sohasidagi
qonunlar kuchaytirilishi lozim.
17

5. YASHIL IQTISODIYOTNI RIVOJLANTIRISH BO’YICHA TAKLIF
VA TAVSIYALAR
O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tish jarayoni va uning barqaror
rivojlanishiga erishish uchun bir qator takliflar va tavsiyalarni ilgari surish zarur.
Yashil iqtisodiyotga o’tish faqatgina iqtisodiy manfaatlarni ta’minlash emas, balki
ekologik barqarorlikni saqlash va ijtimoiy farovonlikni oshirishga ham qaratilgan
keng qamrovli jarayondir. Shunday ekan, bu jarayonni muvaffaqiyatli amalga oshirish
uchun ko’plab chora-tadbirlar talab etiladi.
Birinchidan, davlatning ekologik siyosatini kuchaytirish va yashil
iqtisodiyotning asosiy yo’nalishlarini kengaytirish zarur. O’zbekistonning yashil
iqtisodiyotga o’tishi faqat iqtisodiy sektorlar darajasida emas, balki mamlakatning
umumiy rivojlanish strategiyasining ajralmas qismi bo’lishi kerak. Shu maqsadda,
ekologik siyosatni ishlab chiqishda davlat tomonidan yangi texnologiyalarni
rivojlantirishga qaratilgan dasturlar va ekologik xavf-xatarlarni kamaytirishga
yo’naltirilgan milliy strategiyalarni joriy etish zarur. Yashil iqtisodiyotga o’tishning
muvaffaqiyati, davlatning yuqori darajadagi rahbarligi va ijtimoiy-iqtisodiy
sharoitlarni hisobga olgan holda amalga oshiriladigan yirik dasturlarni ishlab
chiqishga bog’liqdir. Bu dasturlar yangi ekologik texnologiyalarni ishlab chiqish va
joriy etish, qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish, chiqindilarni
boshqarish tizimlarini mustahkamlash va boshqa barqaror rivojlanish sohalarida o’z
aksini topishi kerak. Bundan tashqari, davlat ekologik islohotlarni qo’llab-quvvatlash
uchun iqtisodiy stimul va soliq imtiyozlarini kiritishi, shu bilan birga, yangi
texnologiyalarni qo’llab-quvvatlashni davom ettirishi lozim.
Ikkinchidan, yashil iqtisodiyotga o’tishda yangi soliq tizimi va moliyaviy
rag’batlantirish mexanizmlarini yaratish zarur. Yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonida
davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash mexanizmlari, jumladan, soliq imtiyozlari,
subsidiya va moliyaviy rag’batlar orqali amalga oshirilishi kerak. Yashil
texnologiyalarni rivojlantirish va qayta tiklanuvchi energiya manbalarini kengaytirish
20

bosqichlari, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va ekologik barqarorlikni
ta’minlashga qaratilgan maqsadlarni amalga oshirishga xizmat qiladi. 4
4
Jo‘rayev M. Ekologik iqtisodiyot asoslari. – T.: Iqtisodiyot, 2019.
16

Bundan tashqari, davlat tomonidan yashil iqtisodiyotga o’tishni qo’llab-
quvvatlash uchun barcha tarmoqlarda zaruriy normativ huquqiy hujjatlar ishlab
chiqilishi kerak. Xususan, energiya samaradorligi va qayta tiklanuvchi energiya
manbalariga oid qonunchilikni kuchaytirish, chiqindilarni boshqarish va ularni qayta
ishlashga doir yangi me’yorlar kiritilishi muhim ahamiyatga ega. Bunday normativ
hujjatlar iqtisodiyotning ekologik jihatlarini kuchaytirishga xizmat qiladi va ularning
amalga oshirilishi yashil iqtisodiyotga o’tishni tezlashtirishga yordam beradi.
Keyingi bosqichda, yashil iqtisodiyotga o’tishning har bir sohada amaliyotga
tatbiq etilishi va ularning xalqaro hamkorlikda qo’llab-quvvatlanishi zarur. Xalqaro
tashkilotlar, moliyaviy institutlar va boshqa mamlakatlar bilan ekologik hamkorlikni
rivojlantirish, yangi texnologiyalar va investitsiyalarni jalb etish, yashil iqtisodiyotga
o’tishning samarali yo’llarini yaratish bo’yicha qo’llab-quvvatlashlarni tashkil etish
kerak. O’zbekiston xalqaro arenada yashil iqtisodiyotga o’tishning muvaffaqiyatli
tajribalarini o’rganishi va ularni mamlakat sharoitiga moslashtirishi muhimdir.
3.1- rasm . Muqobil energiya manbaalari .
Yashil iqtisodiyotga o ’ tishning so ’ nggi bosqichida , barqaror rivojlanishni
ta ’ minlash va ekologik barqarorlikni qo ’ llab - quvvatlashning samarali tizimi ishlab
chiqilishi kerak . Bu bosqichda davlat tomonidan amalga oshirilgan ekologik islohotlar
14

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
GULISTON DAVLAT UNIVERSITETI
RAQAMLI IQTISODIYOT VA INNOVATSIYALAR FAKULTETI
“IQTISODIYOT” KAFEDRASI
“IQTISODIY O’SISH”
fanidan
O’zbekistonda “yashil iqtisodiyot”ni qaror
toptirish bosqichlari
Mavzusidagi
KURS ISHI

1«Himoyadan o’tdi»
Baholandi __________________
«____» _____________ 2025 y.
Qabul qildi:
_____________________________ Bajardi:
III-kurs, 43-22 guruh talabasi
Musurmonov Xumoyun
Ilmiy raxbar:
_____________________________

1. Meadows D.H. Limits to Growth. – Universe Books, 1972.
2. Pearce D., Markandya A., Barbier E. Blueprint for a Green Economy. –
Earthscan, 1989.
3. Sachs J.D. The Age of Sustainable Development. – Columbia University Press,
2015.
4. UNEP. Towards a Green Economy: Pathways to Sustainable Development and
Poverty Eradication. – United Nations, 2011.
5. OECD. Green Growth Indicators 2017. – OECD Publishing, Paris.
6. World Bank. Inclusive Green Growth: The Pathway to Sustainable
Development. – Washington, 2012.
7. Stern N. The Economics of Climate Change: The Stern Review. – Cambridge
University Press, 2007.
Internet manbalari ro’yxati
1. https://www.unep.org – BMTning atrof-muhit dasturi (UNEP).
2. https://www.oecd.org/greengrowth – Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot
tashkiloti (OECD) yashil o’sish bo’yicha ma’lumotlari.
3. https://stat.uz – O’zbekiston Respublikasi Statistika agentligi.
4. https://eco.gov.uz – O’zbekiston Respublikasi Ekologiya, atrof-muhitni
muhofaza qilish va iqlim o’zgarishi vazirligi.
5. https://data.worldbank.org – Jahon banki statistik ma’lumotlari va tahlillari.
6. https://www.greengrowthknowledge.org – Yashil o’sish bilimlar platformasi.
7. https://lex.uz – O’zbekiston Respublikasining rasmiy qonun hujjatlari bazasi.
27

MUNDARIJA
KIRISH ................................................................................................................................................... 3
1. YASHIL IQTISODIYOT TUSHUNCHASI VA UNING MOHIYATI .............................................................. 6
2. Yashil iqtisodiyotga o’tishning zarurati va asosiy yo’nalishlari .......................................................... 9
3.O’ZBEKISTONDA YASHIL IQTISODIYOTGA O’TISHNING BOSQICHLARI .............................................. 13
4. MAVJUD MUAMMOLAR VA ULARNI BARTARAF ETISH YO’LLARI .................................................... 17
5. YASHIL IQTISODIYOTNI RIVOJLANTIRISH BO’YICHA TAKLIF VA TAVSIYALAR ................................... 20
XULOSA ............................................................................................................................................... 24
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI ......................................................................................... 26
Qo’shimcha adabiyotlar ro’yxati ................................................................................................. 26
Internet manbalari ro’yxati ......................................................................................................... 27
2

Uchinchi muammo, yashil iqtisodiyotga o’tishda aholining ekologik
madaniyatini shakllantirish va ekologik ta’limni kengaytirish zarurati. Mamlakatda
ekologik tarbiya va yashil iqtisodiyotning ahamiyatini tushuntirish bo’yicha ommaviy
axborot vositalari orqali keng qamrovli ishlanmalar olib borilmoqda. Biroq, ekologik
masalalar bo’yicha aholi orasida hali ham etarli darajada ongli yondashuv
shakllanmagan. Bu holat yashil iqtisodiyotning rivojlanishiga to’sqinlik qilmoqda.
Shu sababli, ekologik tarbiyani barcha yosh guruhlari uchun tizimli ravishda amalga
oshirish zarur. Xalqaro tajriba shuni ko’rsatadiki, ijtimoiy ongni oshirish orqali atrof-
muhitni asrash va barqaror rivojlanish yo’llari haqida odamlarni yanada ko’proq
xabardor qilish mumkin. Bunday ishlarni amalga oshirishda, maktablar va oliy ta’lim
muassasalarida ekologik bilimlarni kengaytirish, ekologik jihatdan barqaror turizmni
rivojlantirish va boshqalar asosiy o’rin tutadi.
To’rtinchi muammo, iqtisodiy sektorda ekologik toza texnologiyalarni keng
miqyosda joriy qilishdagi qiyinchiliklar. Yashil iqtisodiyotga o’tish jarayonida qayta
tiklanuvchi energiya manbalarini keng joriy etish, energiya samaradorligini oshirish
va chiqindilarni kamaytirish uchun yangi texnologiyalarni joriy qilish zarur. Ammo,
yuqori texnologik xarajatlar, malakali kadrlar yetishmasligi va texnologik
infrastrukturaning rivojlanmaganligi bu jarayonni qiyinlashtiradi. Bunday
texnologiyalarni mamlakatda joriy etish uchun davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash,
yangi texnologiyalarni rivojlantirishga yo’naltirilgan ilmiy izlanishlarni kuchaytirish
va ilm-fan sohasidagi yutuqlarni ishlab chiqarish jarayonlariga tatbiq etish zarur.
Xususan, yashil texnologiyalarni rivojlantirish uchun ilmiy-texnologik parklar va
innovatsion markazlar tashkil etish, ushbu sohada innovatsiyalarni rivojlantirishga
qaratilgan davlat dasturlarini ishlab chiqish kerak.
Beshinchi muammo, yashil iqtisodiyotga o’tishda xalqaro hamkorlikning
kuchaytirilmasligidir. O’zbekistonning yashil iqtisodiyotga o’tishdagi muvaffaqiyati
ko’plab xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikni talab qiladi. Shu sababli, davlat xalqaro
hamkorlikni kengaytirish, energiya samaradorligi, qayta tiklanuvchi energiya
18

O’zbekistonda “yashil iqtisodiyot”ni qaror toptirish bosqichlari

Купить