Ona tabiatni asrash - Pedagogika - Dars ishlanmalar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	1.5MB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	28 Fevral 2025
Kengaytma	doc
Bo'lim	Dars ishlanmalar
Fan	Pedagogika

Sotuvchi

G'ayrat Ziyayev

Ro'yxatga olish sanasi 14 Fevral 2025

126 Sotish

Ona tabiatni asrash

Sotib olish

“ ONA TABIATNI ASRASH ”
mavzusidagi
DARS ISHLANMASI
Farg ona 2025 ʻ

Fan: Tarbiya Sinf: 5-sinf Sana:
Dars mavzusi “ Ona tabiatni asrash ”
Dars
maqsad lar i  Ta limiy maqsad: ʼ
 Tarbiyaviy maqsad:
 Rivojlantiruvchi maqsad:
Dars borishining qisqacha tafsiloti (texnologik xaritasi)
Dars
bosqichlari Faoliyat tavsifi Vaqt
(minut) Metodlar Zarur
jihozlar va
resurslar
Tashkiliy qism
1. Darsga
tayyorgarlik Salomlashish
Davomat 5-minut
2. Darsga
qiziqtirish
(motivatsiya) Butun guruhga topshiriq
beriladi Har bir o quvchi bitta
ʻ
javob variantini bir varaq
qog ozga yozib, uni yoidagi
ʻ
o quvchiga beradi, o z
ʻ ʻ
ruchkasini esa stolning o rtasiga
ʻ
surib qo yadi.
ʻ 1 0 “Ruchka
stol
o rtasida”
ʻ
metodi
Asosiy qism
3. Mavzu
bayoni 20 Munozara
metodi
Yakuniy qism

4 . Baholash Faol qatnashgan guruh va
o quvchilar rag batlantiriladi va ʻ ʻ
baholanadi 5 Guruhlarga
naminatsiya
berish Smayil
kartochka
lari
5. Refleksiya va
darsga yakun
yasash Jamoatchilik bilan aloqalarni
yo‘lga qo‘yish asnosida jamoa
imiji qanday yaratiladi? 5
Mavzu bayoni
Yurtimizning har qarich yeri oltinga teng. Uning go zal tabiati, musaffo
ʻ
havosi, ziloldek tiniq va shifobaxsh suvlari har qanday kishini o ziga maftun etadi.
ʻ
Mana shunday betakror go zallikni asrab-avaylash, kelajak avlodga bus-
ʻ
butunligicha yetkazish har birimizning unutilmas burchimizdir.
5-iyun – Xalqaro Atrof-muhitni muhofaza qilish kuni butun dunyo bo ylab
ʻ
har yili keng nishonlanadi. Ushbu sana Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh
Assambleyasi tomonidan 1972-yil Stokgolmda bo lib o tgan Insoniyat muhiti
ʻ ʻ
mavzuidagi konferensiyada joriy etilgan.
O tgan yillar davomida mazkur kun 100 dan ortiq mamlakatda nishonlandi,
ʻ
hozirda ekologik muammolarni yechishga yordam beruvchi muhim bir zamin
bo lib xizmat qiladi. Bundan tashqari, ushbu kunda barcha xalqlar birlashib, atrof-
ʻ
muhitni muhofaza qilishga, ona-yerimizni asrab qolishga o zining shaxsiy hissasini
ʻ
qo shish imkoniga ega bo ladi.
ʻ ʻ
Mazkur sana munosabati bilan noyob o simlik va hayvonot dunyosiga boy
ʻ
bo lgan Hisor davlat qo riqxonasiga tashrif buyurdik.
ʻ ʻ
Aslida ushbu so lim maskan ajoyibotlari qo riqxona xududidan oqib
ʻ ʻ
o tuvchi daryo va irmoqlardan oqib kelib, ulkan ummonni tashkil qilgan Hisorak
ʻ
suv omboridan boshlanadi.
Qo riqxona tabiatini mo ta dil bo lishida undagi mavjud daryo va
ʻ ʻ ʼ ʻ
ko llarning ahamiyati bekiyosdir. Uning hududi bilan chegaradosh Surxandaryo,
ʻ
Tojikiston va Holikdod soyining boshida joylashgan Ssvsrsev, Botirboy
muzliklaridan bir qator suv manbalari boshlanadi. Ularning ichida eng yiriklari

Oqsuv, Tanxoz va Qizildaryo daryolari hisoblanadi. Shu uch daryo suvining
Shahrisabz tumani hududida ko shilishi natijasida Qashkadaryo daryosi hosilʻ
bo ladi. Daryolar qor, muz, yer osti suvlari va yog inlardan to yinadi, ularni
ʻ ʻ ʻ
yuqoridan pastga qarab oqishi jarayonida katta-kichik sharsharalar hosil bo ladi.
ʻ
Hisor davlat qo riqxonasi O zbekistonning janubiy-sharkiy kismida,
ʻ ʻ
Qashqadaryo viloyatining Shahrisabz, Yakkabog va Qamashi tumanlari xududida,
ʻ
Hisor tog tizmasining g arbiy yonbag irlarida, dengiz sathidan 1 ming 750
ʻ ʻ ʻ
metrdan 4 ming 421 metrgacha balandlikda joylashgan bo lib, u janubiy-sharqda
ʻ
Surxondaryo viloyati, sharqda Tojikiston Respublikasi bilan chegaradosh.
Mazkur qo riqxona 1983-yil Qashqadaryo viloyatidagi ikkita mustaqil
ʻ
Miraki va Qizilsuv qo riqxonalarining birlashtirilishi natijasida, Hisor tog
ʻ ʻ
tizmalarining janubiy-sharqiy qismidagi tabiiy komplekslarning tipik
uchastkalarini asl holida muhofaza qilish, ulardagi tabiiy jarayonlarning borishini
o rganish xamda shu xududda yo qolib borayotgan flora va fauna vakillarini saqlab
ʻ ʻ
kolish maqsadida tashkil kilingan.
– Hisor davlat ko riqxonasining umumiy yer maydoni 80 ming 986,1
ʻ
gektarni tashkil etadi, shundan 50 ming 892 gektari Shahrisabz tumani, 16 ming
200 gektari Yakkabog tumani va 14 ming 92 gektari Qamashi tumanlari hududida
ʻ
joylashgan bo lib, hudud jihatidan u Markaziy Osiyoda eng katta ko riqxonadir, –
ʻ ʻ
deydi Hisor davlat qo riqxonasi ilmiy ishlar bo yicha direktor o rinbosari Baxtiyor
ʻ ʻ ʻ
Oromov. – Qo riqxona umumiy yer maydonining 22 ming 276 gektari archazor va
ʻ
butasimon o rmonlar bilan qoplangan, yaylovlar 24 ming 258 gektarni, daryolar va
ʻ
ko llar 107 gektarni, botqokliklar 461 gektarni, muzliklar 3 ming 155 gektarni,
ʻ
qoya va jarliklar 30 ming 258 gektarni tashkil etadi. Hisor davlat qo riqxonasining
ʻ
yer maydoni G ilon, Tanxozdaryo, Miraki va Qizilsuv bo limlariga bo lingan.
ʻ ʻ ʻ
Hisor davlat qo riqxonasi Pomir-Oloy tog tizimiga kiradigan Hisor tizmasining
ʻ ʻ
shimoliy-g arbiy qismida joylashgan. Uning butun hududi yagona massiv sifatida
ʻ
sharqdan g arbga 37 kilometr, shimoldan janubga 90 kiometrga cho zilgan. Tog
ʻ ʻ ʻ
yotqiziqlari ichida paleozoy jinslari ko p uchraydi. Cho qqilarining balandligi 2
ʻ ʻ
ming 500 metrdan 4 ming 421 metrgacha. Jumladan, Hazratsulton tog i 4 ming
ʻ

266 metr, Xo ja-kirshavor 4 ming 303 metr, To rtqo ylik 4 ming 366 metr, Bibi-ʻ ʻ ʻ
O lmas 4 ming 349 metr. O zbekistonning eng baland nuqtasi ham ko riqxonaning
ʻ ʻ ʻ
To rtqo ylik tog idagi dengiz sat
ʻ ʻ ʻ hidan 4 mi 421 metr balandlikda joylashgan
nomsiz cho qqidir. Qo riqxona hududida mezazoy-kay
ʻ ʻ nazoy davri yotqiziqlarida
karst jarayonlari keng tarkalgan va o ralar, daralar, tokcha va g orlar ko plab
ʻ ʻ ʻ
uchraydi. Ushbu tog daryolari va soylari chuqur daralarni hosil qiladi.
ʻ
O ziga xos tabiatli Hisor davlat qo riqxonasiga Suv tushar sharsharasi
ʻ ʻ
o zgacha husn bag ishlagan. Qo riqxona hududidan boshlanadigan va oqib
ʻ ʻ ʻ
o tadigan soylar, irmoklar, daryolar o zining suv o zanida turli shakl va
ʻ ʻ ʻ
ko rinishdagi sharsharalar hosil qiladi. Ulardan eng yirigi Suvtushar sharsharasidir.
ʻ
Ushbu sharshara ko riqxonaning Miraki bo limining Suvtushar soyining
ʻ ʻ
boshlanish kismida, dengiz sathidan 2 ming 100 metr balandlikda joylashgan.
Sharsharaning balandligi 84 metr bo lib, katta qoya toshlar va archazorlar orasida
ʻ
joylashganligi bilan tabiat shaydolarini o ziga maftun etadi. Ushbu sharshara Hisor
ʻ
tog tizmasining 4 metr balandlikdagi Osmontalash qorli qoyalaridan paydo
ʻ
bo lgan suvlar hisobiga hosil bo ladi. O ziga xos ajib bir kuyni chalib,
ʻ ʻ ʻ
sohibjamolning uzun yoyilgan kokillarini eslatuvchi suvning shiddatli oqimi ushbu
sharshara suvini ko pirtirib, oppoq holatga olib keladi. Shuning uchun maxalliy
ʻ
aholi orasida gohida uni Suttushar sharsharasi ham, deb atashadi.
Tanxozdaryo bo limining dengiz sathidan 3 ming 200 metr balandlikda
ʻ
joylashgan Sarituz kengliklaridan boshlanadigan Sarituz soyining eng yuqori
qismida, dengiz sathidan 3 ming 200 metr balandlikda, uzunligi 1000 metrdan
ortiq bo lgan, faqat bahor oylarida erigan qor, yomg ir, buloq suvlaridan paydo
ʻ ʻ
bo ladigan Oq kamar sharsharasi mavjud. Sharshara Sarituz soyining serqoya kesik
ʻ
toshlari orasidan ilon izi yo nalishi bo ylab, o ynoqi harakatlari bilan pastga qarab
ʻ ʻ ʻ
oqishi qo riqxona tabiatiga ajoyib ko rinish kasb etadi. Toshdan toshga urilib
ʻ ʻ
oqayotgan o z o ljasiga hamla qilmoqchi bo lgan ilonni eslatuvchi tez oqar suv
ʻ ʻ ʻ
zarralari mazkur yerda o sadigan endemik o simliklarni namlik bilan taminlaydi.
ʻ ʻ
– Ona tabiat. Uning sofligi, tabiiyligini asrab-avaylash va kelajak avlodga
butunligicha yetkazish uchun barchamiz mas ulmiz, – deydi viloyat ekologiya va
ʼ

atrof-muhitni muhofaza qilish boshqarmasi boshlig i G anisher Ibragimov. – Shuʻ ʻ
maqsadda Qashqadaryo viloyati Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish
boshqarmasi davlat inspektorlari tomonidan joriy yilning 1-choragi davomida jami
490 ta reyd tadbirlari o tkazildi. O tkazilgan reyd davomida O zbekiston
ʻ ʻ ʻ
Respublikasining tabiatni muhofaza qilishga oid qonun, qonunosti hujjutlari
talablarini buzgan 516 nafar fuqaroga nisbatan O zbekiston Respublikasi
ʻ
Ma muriy javobgarlik to g risidagi kodeksning tegishli moddalariga asosan
ʼ ʻ ʻ
ma muriy jarimalar qo llanilgan.
ʼ ʻ
Tabiatning o zi zargarga o xshaydi. Uning bag ridan unib chiqqan har bir
ʻ ʻ ʻ
giyoh, har bir daraxt, o rmonlar, hayvonot olami o ziga xos bir olamdir. Bu tabiiy
ʻ ʻ
boylikka daxl qilinishining oldini olish, muhofaza qilish faqat shu soha
xodimlarining ishi emas, balki barchaning burchidir. Chunki, biz yashayotgan
hudud musaffoligi, ekologik muvozanat barchamizga birday daxldordir. Muxtasar
qilib aytganda, ona tabiatga mehr-muhabbatli bo laylik. Oilalarda, mahalla va
ʻ
qishloqlarda ekologik tarbiyani kuchaytiraylik. Orastalikka rioya qilishimiz, gulu
giyohlar maskani va daraxtzorlarni avaylab parvarishlashimiz zarur. Agar biz
tabiiy go zalliklarga ziyon yetkazmaslikni odat qilsak, avlodlar kelajagi va
ʻ
xayotning davomiyligi uchun shunchalik ko p qayg urgan bo lamiz.
ʻ ʻ ʻ

Darsda ishlatiladigan tarqatma materiallar

ONA TABIATNI ASRASH

Sotib olish