Dokument ma'lumotlari

Narxi 10000UZS
Hajmi 45.3KB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 24 Fevral 2025
Kengaytma docx
Bo'lim Dars ishlanmalar
Fan Psixologiya

Sotuvchi

G'ayrat Ziyayev

Ro'yxatga olish sanasi 14 Fevral 2025

94 Sotish

Sezgi va uning qonuniyatlari mavzusiga oid konseptual jadval

Sotib olish
SEZGI VA UNING QONUNIYATLARI MAVZUSIGA OID KONSEPTUAL JADVAL KONSEPTUAL JADVAL: SEZGI VA UNING QONUNIYATLARI Bo’lim Mazmuni Izohlar va misollar Sezgi tushunchasi Sezgi - bu insonning tashqi olamdagi ta’sirlarni idrok qilishi uchun asosiy his organlari yordamida amalga oshadigan jarayon. Insonning ko’rish, eshitish, hidlash, ta’m bilish va sezish kabi asosiy sezgilari mavjud. Sezgi turlari 1. Ko’rish sezgisi2. Eshitish sezgisi3. Hid bilish sezgisi4. Ta’m bilish sezgisi5. Tana sezgisi (taktil) Har bir sezgi turi maxsus reseptorlar yordamida amalga oshadi. Masalan, ko’z retinasi - ko’rish reseptori. Sezgi jarayonlari 1. Qabul qilish (reseptsiya)2. Signal uzatish (transmissiya)3. Idrok qilish (interpretatsiya) Masalan, ko’rish jarayoni yorug’lik nurlarini qabul qilish, optik nerv orqali uzatish va miyada analiz qilishni o’z ichiga oladi. Sezgi qonuniyatlari 1. Moslashuv - sezgi organlarining doimiy ta’sirga nisbatan sezgirligi o’zgarishi.2. To’yinganlik - bir xil stimulyatsiyaga uzoq vaqt javob sezuvchanligi pasayadi.3. Kontrast - sezgi organining qarama-qarshi ta’sirlar ta’sirida o’zgarishi.4. Sinergiya - bir nechta sezgilar bir- birini kuchaytiradi. Moslashuv: qorong’idan yorug’ga chiqishda ko’rish moslashadi. Kontrast: issiq va sovuq suv bir paytda sezgilarni kuchaytirishi mumkin. Sezgi va idrok aloqasi Sezgi - bu idrok jarayonining boshlang’ich bosqichi. Idrok esa sezgi orqali olingan ma’lumotlarni umumlashtiradi va tahlil qiladi. Masalan, biror narsaning shakli va rangini sezgi orqali bilsak, uning ma’nosini idrok yordamida tushunamiz. Sezgi organlarining rolini o’rganish Sezgi organlarining xususiyatlari va ularning nerv tizimi bilan aloqasi chuqur o’rganiladi. Oftalmologiya (ko’rish), audiologiya (eshitish) kabi maxsus fanlar sezgi organlarini o’rganadi. Amaliy qo’llanish Sezgi qonuniyatlari psixologiya, ta’lim, marketing va boshqa sohalarda qo’llanadi. Reklama yaratishda yorqin ranglar va kuchli ovozlardan foydalanish sezgilarni jalb qilish uchun muhim. Tadqiqot usullari Eksperimentlar, kuzatishlar va fiziologik testlar orqali sezgi organlari faoliyati o’rganiladi. Masalan, EKG, EEG kabi asboblar orqali nerv tizimining sezgi ta’siriga javobi o’lchanadi. SEZGI VA UNING QONUNIYATLARI Sezgi insonning atrof-muhit va ichki holatlar haqidagi axborotni qabul qilishi va bu axborotga nisbatan reaksiya bildirish jarayonidir. Bu jarayon sezgi organlari va markaziy nerv tizimi orqali amalga oshadi. Sezgi psixologiya, fiziologiya, va nevrologiyaning asosiy tadqiqot sohalaridan biridir. Sezgi tushunchasi Sezgi insonning tashqi olam ta’sirlarini (yorug’lik, tovush, harorat, hid va boshqalar) idrok qilishi va ushbu ta’sirlarni signal sifatida miyasiga uzatishidir. Bu jarayon sezgi organlari yordamida amalga oshadi. Sezgi turlari 1. Ko’rish sezgisi : o Ko’z orqali yorug’lik va rang signallari qabul qilinadi. o Retina va optik nervlar asosiy rol o’ynaydi. 2. Eshitish sezgisi : o Quloq orqali tovush to ’ lqinlari qabul qilinadi . o Eshitish nervlari orqali miya korteksiga uzatiladi. 3. Hid bilish sezgisi : o Burun orqali havo molekulalari reseptorlar yordamida qabul qilinadi. o Bu ma’lumot limbik tizim orqali tahlil qilinadi. 4. Ta’m bilish sezgisi : o Til va og ’ iz bo ’ shlig ’ i reseptorlari orqali turli ta ’ mlar ( shirin , sho ’ r , achchiq , nordon va boshqalar ) seziladi . 5. Tana sezgisi (taktil) : o Teri va mushak reseptorlari orqali bosim, harorat, og’riq va boshqa teginish ta’sirlarini qabul qilish. 6. Vestibulyar sezgi : o Quloqdagi maxsus reseptorlar orqali muvozanatni saqlash va harakatni his qilish. Sezgi qonuniyatlari 1. Moslashuv (Adaptatsiya) : o Sezgi organlari doimiy ta’sirga moslashadi va sezgirlik darajasi pasayadi. Misol: Qorong’idan yorug’ga chiqishda ko’zning moslashishi. 2. To’yinganlik : o Bir xil stimulyatsiya uzoq vaqt davomida ta’sir qilganda, sezgilarning pasayishi. Misol: Bir xil hidni uzoq vaqt sezganda uni his qilish qobiliyati kamayadi. 3. Kontrast : o Qarama-qarshi ta’sirlar natijasida sezgi o’zgargan holda seziladi. Misol: Issiq suvdan sovuq suvga qo’lni solganda sezgirlik o’zgaradi. 4. O’rganish (Habitsion) : o Doimiy ravishda takrorlanadigan stimullarni e ’ tibordan chetda qoldirish . Misol: Biror sohada uzoq vaqt ishlaganda shovqin sezilmaydi. 5. Sinergiya : o Turli sezgilar bir-birini kuchaytiradi. Misol: Taomning hidi va ta’mi birgalikda ishtahani ochadi. Sezgi va idrok munosabati Sezgi jarayoni axborotni qabul qilishning boshlang’ich bosqichi bo’lib, idrok jarayoni esa ushbu axborotni miya tomonidan tahlil qilish va talqin qilish jarayonidir. Misol: Yorug’lik ko’z orqali qabul qilinadi (sezgi), va uning ma’nosi (masalan, bu quyosh) idrok yordamida aniqlanadi. Sezgi qonuniyatlarining amaliy qo’llanilishi  Ta’lim : O’quv materiallarini ko’rish va eshitish orqali tushuntirish jarayonini samarali qilish.  Marketing : Yorqin ranglar, yoqimli musiqa va hidlardan foydalangan holda e’tiborni jalb qilish.  Tibbiyot : Sezgi organlarining faoliyatini diagnostika qilish va davolash. Sezgi insonning atrof-muhitni qabul qilishidagi asosiy vosita bo’lib, uning qonuniyatlari hayotning ko’plab sohalarida qo’llaniladi. Bu qonuniyatlarni bilish va amalda qo’llash hayot sifatini yaxshilashda muhim ahamiyatga ega.

SEZGI VA UNING QONUNIYATLARI  MAVZUSIGA OID KONSEPTUAL JADVAL

Sotib olish