Soliq malakaviy amaliyot (bitiruv oldi) kundalik hisobot - Iqtisodiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	35000UZS
Hajmi	211.7KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	21 Avgust 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Amriddin Hamroqulov

Ro'yxatga olish sanasi 23 Fevral 2025

38 Sotish

Soliq malakaviy amaliyot (bitiruv oldi) kundalik hisobot

Sotib olish

O ʻ ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI
IQTISODIYOT FAKULTETI
5230100 – “Iqtisodiyot” bakalavriat ta’lim yo‘nalishi
5 -kurs I- _____guruh talabasi
Bo‘riboyev Alisher Quvandiqovichning
MALAKAVIY AMALIYOT ( BITIRUV OLDI )
KUNDALIK HISOBOT
Toshkent - 2025

5-kurs I- _____guruh talabasi Bo‘riboyev Alisher Quvandiqovich ning

Malakaviy amaliyot joyi ________ ________________________________________
(amaliyot obyektining to’liq nomi va manzili)

Amaliyot o‘tash muddati _____ yil «____» _______dan ________ yil «____» ________gacha
Universitetdan tayilgan rahbar __________________________________________
(nasl nomasi va ismi)
Kafedra mudiri prof. X.Asatullayev __________
(imzo)
Sirtqi ta’lim fakulteti dekani dots. K.O’razaliyev __________
(imzo)
Talaba ________________________ ____ yil «____»___________da amaliyot joyiga
keldi.

Amaliyot o’tash joyidan tayinlangan rahbar __________________________
(nasl nomasi va ismi)
Korxona (muassasa, tashkilot) rahbari ___________________ ________
(nasl nomasi va ismi) (imzo)

(muhr o’rni)

AMALIYOT DAVRIDA BAJARILADIGAN TOPSHIRIQLAR JADVALI№
Amaliyot davomida bajariladigan ishlar
Haftalar taqsimoti
Haftalar
soni
Haqiqiqatda
kun,sana,yil
1. Тashkiliy tuzilmasi bilan tanishish va xo‘jalik
subyektining iqtisodiyotda tutgan o‘rnini tahlil qilish . 1 hafta
2. Korxonaning me’yoriy-huquqiy hujjatlar bilan
tanishish, o’rganish . Korxona (tashkilot) boshqaruv
tuzilmasi bilan tanishish 2 hafta
3. Korxona (tashkilot) personali mehnatini tashkil etishni
o‘rganish 3 hafta
4. Marketing faoliyatini o‘rganish va tahlil qilish .
Mehnatga haq to`lashni va kadlar salohiyatini tahlil
qilish 4- hafta
5. Korxona (tashkilot)ning moliyaviy holati va
rentabelligini o`rganish va tahlil qilish 5- hafta
6. Korxona (tashkilot)ning iqtisodiy baholash va
prognoz ko`rsatkichlarini o`rganish va tahlil qilish . 6- hafta
7. Korxona (tashkilot) dagi mavjud muammolarni
o’rganish 6- hafta
Universitetdan tayilgan rahbar ______________________ _______
(nasl nomasi va ismi) (imzo )
Amaliyot o’tash joyidan tayinlagan rahbar ___________________ ___ ________
(nasl nomasi va ismi) (imzo)

Тashkiliy tuzilmasi bilan tanishish va xo‘jalik subyektining iqtisodiyotda tutgan
o‘rnini tahlil qilish .
Mamlakatimizda soliq tizimi davlat iqtisodiyotining asosiy ustunlaridan biri bo‘lib, u
byudjetni shakllantirish va mamlakat taraqqiyotini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi.
Men amaliyotim davomida Jizzax viloyati soliq boshqarmasi Arnasoy tuman soliq
inspeksiyasi faoliyati bilan tanishish, uning tashkil etilish jarayoni va iqtisodiyotdagi
o‘rnini tahlil qilish imkoniyatiga ega bo‘ldim.
Tashkiliy tuzilma bilan tanishish
Soliq inspeksiyasi o‘z faoliyatini belgilangan tartibda tashkil etadi va quyidagi
bo‘limlardan iborat:
Yuridik shaxslar bilan ishlash bo‘limi – korxonalar va tashkilotlarning soliq
majburiyatlarini nazorat qiladi.
Jismoniy shaxslar bilan ishlash bo‘limi – aholi tomonidan to‘lanadigan soliq
turlarini boshqaradi.
Soliq qarzlarini undirish bo‘limi – qarzdorlarni nazorat qilib, ularning soliqlarni
o‘z vaqtida to‘lashini ta’minlaydi.
Audit va tekshiruv bo‘limi – tadbirkorlik subyektlarini tekshirish va
qonunbuzarliklarni aniqlash bilan shug‘ullanadi.
Axborot texnologiyalari va elektron xizmatlar bo‘limi – soliq to‘lovchilarga
raqamli xizmatlar ko‘rsatadi.
Bu bo‘limlarning har biri o‘ziga xos vazifalarni bajarib, soliq tizimining samarali
ishlashiga hissa qo‘shadi. Amaliyotim davomida men ushbu bo‘limlarning ish
jarayonlari, yuritiladigan hujjatlar va bajariladigan vazifalar bilan batafsil tanishdim.
Arnasoy tuman soliq inspeksiyasining iqtisodiyotdagi o‘rni
Arnasoy tumani iqtisodiyoti asosan qishloq xo‘jaligi va kichik biznes rivoji bilan
bog‘liq. Shunday ekan, soliq inspeksiyasining asosiy vazifasi:
Fermer xo‘jaliklari va tadbirkorlik subyektlarining soliq yukini nazorat qilish
Byudjetga tushumlarni oshirish orqali hududiy iqtisodiy rivojlanishga
ko‘maklashish
Qonunchilikka muvofiq soliq imtiyozlarini taqdim etish va nazorat qilish

Soliq tizimi to‘g‘ri ishlasa, tadbirkorlar uchun qulay muhit yaratiladi, investitsiyalar jalb
qilinadi va mahalliy byudjet barqaror moliyalashtiriladi.
Amaliyot davomida olgan tajribam
Amaliyotim davomida soliq inspeksiyasining faoliyatiga oid ko‘plab tajribalar orttirdim.
Jumladan:
Soliq hujjatlarini yuritish – hisob-kitob va hisobotlarni rasmiylashtirish
Yuridik va jismoniy shaxslarning soliq majburiyatlarini tekshirish
Elektron soliq tizimlari orqali ma’lumotlarni qayta ishlash
Shuningdek, tadbirkorlar va fuqarolarga soliq qonunchiligi bo‘yicha maslahat berish
jarayonlarida ishtirok etdim. Bu esa soliq tizimining faqat tekshiruv va nazorat bilan
cheklanmasligini, balki fuqarolarni huquqiy xabardor qilishda ham muhim rol
o‘ynashini anglashimga yordam berdi.
Amaliyot davomida men soliq tizimining mamlakat iqtisodiyotidagi muhim o‘rni
borligini o‘rgandim. Ayniqsa, Arnasoy tuman soliq inspeksiyasi tadbirkorlik subyektlari
va qishloq xo‘jaligi sektorining rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatadigan muhim davlat
idoralaridan biri ekanini tushundim. Ushbu jarayonda amaliy tajriba orttirib, soliq tizimi
va uning ishlash tamoyillari bo‘yicha bilimlarimni oshirdim.
Bu amaliyot kelgusida soliq tizimiga oid bilimlarimni yanada chuqurlashtirish va kasbiy
faoliyatimda undan samarali foydalanishim uchun katta tajriba bo‘ldi.

Korxonaning me’yoriy-huquqiy hujjatlar bilan tanishish, o’rganish
Amaliyot davomida Jizzax viloyati soliq boshqarmasi Arnasoy tuman soliq
inspeksiyasi da faoliyat yuritish jarayonida ushbu tashkilotning me’yoriy-huquqiy
hujjatlari bilan tanishdim. Ushbu hujjatlar soliq organining qonuniy asosda ishlashini
ta’minlash, soliq to‘lovchilarning huquq va majburiyatlarini belgilash hamda soliq
tizimining barqarorligini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi.
Soliq inspeksiyasining asosiy huquqiy hujjatlari
Har qanday davlat tashkilotida qonuniy ishlash tartib-qoidalari me’yoriy-huquqiy
hujjatlar bilan tartibga solinadi. Soliq inspeksiyasida quyidagi asosiy hujjatlar bilan
tanishdim:
1. O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi
Bu kodeks soliq tizimining asosiy me’yoriy-huquqiy hujjati hisoblanadi. Unda:
Soliq turlari va ularning hisoblash tartibi
Soliq to‘lovchilarning huquq va majburiyatlari
Soliq imtiyozlari va ularni qo‘llash tartibi
Soliq organlarining vakolatlari va javobgarlik masalalari belgilangan.
2. Soliq inspeksiyasining Nizomi
Bu hujjat soliq inspeksiyasining tashkil etilishi, faoliyat yo‘nalishlari va vazifalarini
belgilaydi. Ushbu nizom asosida soliq organlari quyidagi vazifalarni bajaradi:
Soliqlar va majburiy to‘lovlarni undirish
Soliq to‘lovchilarning hisobini yuritish
Byudjetga tushumlarni nazorat qilish
Soliq qonunchiligiga rioya qilinishi ustidan nazorat o‘rnatish.
3. Xodimlarning xizmat vazifalari to‘g‘risidagi yo‘riqnoma
Bu hujjatda soliq inspeksiyasining har bir bo‘limi va xodimining majburiyatlari
belgilangan. Masalan:
Yuridik va jismoniy shaxslar bo‘yicha soliq xodimlarining vazifalari
Hisobot va hujjatlar tayyorlash tartibi
Soliq tekshiruvlarini o‘tkazish qoidalari
4. Korruptsiyaga qarshi kurash bo‘yicha ichki tartib-qoidalar

Davlat idoralarida shaffoflikni ta’minlash va korrupsiya holatlarining oldini olish uchun
maxsus hujjatlar ishlab chiqilgan. Ushbu qoidalarda:
Xodimlarning xizmat vazifalarini suiiste’mol qilmasligi
Soliq to‘lovchilarga nisbatan xolis va qonuniy yondashish
Xodimlarning o‘z vakolatlaridan chetga chiqmasligi bo‘yicha qoidalar keltirilgan.
5. Mehnat kodeksi va ichki mehnat tartib-qoidalari
Soliq inspeksiyasida ishlovchi xodimlar O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi ga
muvofiq ish faoliyatini olib boradilar. Ichki tartib-qoidalar quyidagilarni belgilaydi:
Ish vaqti va dam olish kunlari
Xodimlarning huquqlari va majburiyatlari
Mehnat sharoitlari va mehnat muhofazasi qoidalari.
6. Soliq hisobotlari va boshqa majburiy hujjatlar
Soliq organlari tomonidan yuritiladigan asosiy hujjatlar quyidagilardan iborat:
Soliq deklaratsiyalari – yuridik va jismoniy shaxslarning daromadlari va
soliqlarini ko‘rsatadigan hisobotlar.
Byudjet tushumlari to‘g‘risidagi hisobotlar – davlat byudjetiga tushadigan
soliqlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi
Soliq to‘lovchilarning reyestrlari – soliq majburiyatlari bo‘yicha ro‘yxatlar.
Amaliyot davomida men Jizzax viloyati soliq boshqarmasi Arnasoy tuman soliq
inspeksiyasining me’yoriy-huquqiy hujjatlari bilan tanishib, soliq tizimining huquqiy
asoslarini tushunib oldim. Ushbu hujjatlar soliq organining qonun doirasida ishlashini
ta’minlab, soliq to‘lovchilar bilan munosabatlarini tartibga soladi. Bu tajriba menga
kelgusida soliq tizimida ishlash uchun muhim ko‘nikmalarni shakllantirishga yordam
berdi.

Korxona (tashkilot) boshqaruv tuzilmasi bilan tanishish
Amaliyot davomida Jizzax viloyati soliq boshqarmasi Arnasoy tuman soliq
inspeksiyasi da ishlash tizimi bilan tanishdim. Ushbu tashkilot hududdagi yuridik va
jismoniy shaxslarning soliqqa oid majburiyatlarini nazorat qiluvchi davlat organi
hisoblanadi. Amaliyot jarayonida men tashkilotning boshqaruv tizimi, asosiy bo‘limlari
va ularning vazifalari bilan yaqindan tanishdim.
1. Tashkilotning umumiy boshqaruv tizimi
Amaliyotning ilk kunlarida tashkilot rahbariyati bilan tanishtirildim va soliq
inspeksiyasining qanday faoliyat yuritishini tushunish uchun umumiy ma’lumot oldim.
Tashkilot O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi tarkibiga kiruvchi hududiy
bo‘linmalardan biri bo‘lib, quyidagi tizim asosida boshqariladi:
Davlat soliq qo‘mitasi – O‘zbekiston bo‘ylab soliq siyosatini yurituvchi asosiy organ
bo‘lib, barcha hududiy inspeksiyalarning faoliyatini nazorat qiladi.
Viloyat soliq boshqarmasi – viloyat miqyosida soliq tushumlari, soliq to‘lovchilar bilan
ishlash, tekshiruvlar va hisobotlarni boshqaradi.
Tuman soliq inspeksiyasi – to‘g‘ridan-to‘g‘ri tadbirkorlar va jismoniy shaxslar bilan
ishlovchi, soliqlarni hisoblash va undirishni nazorat qiluvchi asosiy hududiy bo‘linma
hisoblanadi.
Men dastlab soliq inspeksiyasining rahbari va xodimlari bilan tanishdim. Ulardan soliq
organining qanday ishlashi, uning vazifalari va yo‘nalishlari haqida tushuntirish oldim.
2. Arnasoy tuman soliq inspeksiyasining boshqaruv tuzilmasi
Amaliyot davomida men soliq inspeksiyasining ichki bo‘linmalari bilan yaqindan
tanishdim. Har bir bo‘lim o‘ziga xos vazifalarni bajaradi va o‘zaro hamkorlikda
ishlaydi.
1. Inspeksiya boshlig‘i
Soliq inspeksiyasining eng yuqori rahbari bo‘lib, barcha ishlarni muvofiqlashtiradi.
Amaliyotning ilk kunida boshliq tomonidan tashkilotning umumiy faoliyati haqida
tushuntirish berildi. Boshliqning asosiy vazifalari:
Soliq to‘lovchilarning qonunchilikka rioya qilishini ta’minlash;
Viloyat soliq boshqarmasi va yuqori tashkilotlar bilan aloqada bo‘lish;

Soliq tushumlarini nazorat qilish va ularni tahlil qilish
Men amaliyot davomida boshliq ishtirokidagi yig‘ilishlarni kuzatib, ularning ish
faoliyati bilan yaqindan tanishdim.
2. Inspeksiya boshlig‘ining o‘rinbosarlari
Boshliqning ikki o‘rinbosari mavjud bo‘lib, har biri turli yo‘nalishlarga mas’uldir:
Soliq tushumlari bo‘yicha o‘rinbosar – soliq tushumlarini tahlil qiladi,
rejalashtiradi va hisobotlar tayyorlaydi.
Soliq to‘lovchilar bilan ishlash bo‘yicha o‘rinbosar – tadbirkorlar va yuridik
shaxslar bilan ishlashni tashkil qiladi.
Men har ikki o‘rinbosarning ish jarayonini kuzatib, ularning qanday ma’lumotlar bilan
ishlashini, hisobot tayyorlash jarayonini tushundim.
3. Asosiy bo‘limlar va ularning vazifalari
Yuridik va jismoniy shaxslar bilan ishlash bo‘limi
Amaliyotning dastlabki haftalarida ushbu bo‘lim faoliyatini o‘rganishga e’tibor
qaratdim. Bu bo‘lim soliq to‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish, ularning soliq
majburiyatlarini tushuntirish bilan shug‘ullanadi. Bu yerda quyidagi faoliyatlarni
o‘rganib chiqdim:
Soliq deklaratsiyalarining qanday qabul qilinishi;
Tadbirkorlarga qanday tushuntirishlar berilishi;
Soliq qonunchiligiga oid maslahatlar berish jarayoni.
Men ushbu bo‘limda ishlayotgan xodimlar bilan suhbatlashib, ularning ish jarayonida
qanday muammolarga duch kelishini o‘rgandim.
Soliq tushumlarini tahlil qilish bo‘limi
Ushbu bo‘lim davlat byudjetiga tushayotgan soliqlarni nazorat qiladi. Men bu bo‘limda
ishlaydigan xodimlardan soliq tushumlari qanday tahlil qilinishini o‘rgandim.
Hisobotlar qanday tayyorlanishi va soliq to‘lovchilarning qarzlari qanday tahlil qilinishi
haqida tushuncha oldim.
Soliq nazorati va tekshiruv bo‘limi
Bu bo‘lim soliq qonunchiligi buzilishlarini aniqlash bilan shug‘ullanadi. Amaliyot
davomida ushbu bo‘lim faoliyatini kuzatib, soliq tekshiruvlari qanday o‘tkazilishini

o‘rgandim. Shuningdek, korxonalar qanday hujjatlarni taqdim etishi va soliq
huquqbuzarliklari qanday aniqlanishi haqida ma’lumot oldim.
Axborot texnologiyalari va elektron xizmatlar bo‘limi
Bu bo‘lim soliq to‘lovchilarga elektron xizmatlar ko‘rsatish bilan shug‘ullanadi. Men
amaliyot davomida soliq tizimining elektron xizmatlari, jumladan, soliq hisobotlarini
onlayn topshirish jarayonini o‘rgandim. Xodimlar menga Soliq.uz portali orqali qanday
xizmatlar ko‘rsatilishini tushuntirib berishdi.
Ijro intizomi va kadrlar bo‘limi
Ushbu bo‘lim xodimlarning ish faoliyatini nazorat qiladi va kadrlar bilan ishlaydi. Men
bu bo‘lim faoliyatini kuzatib, yangi xodimlarni ishga qabul qilish jarayonini o‘rgandim.
Amaliyot davomida Arnasoy tuman soliq inspeksiyasi ning boshqaruv tizimi va
bo‘limlar faoliyati bilan batafsil tanishdim. Har bir bo‘lim o‘z vazifasiga ega bo‘lib,
soliq to‘lovchilar bilan ishlash, tekshiruvlar o‘tkazish, hisobotlarni yuritish va axborot
texnologiyalaridan foydalanish kabi muhim yo‘nalishlar bo‘yicha ish olib boradi. Ushbu
tajriba menga davlat soliq tizimi qanday ishlashini tushunish, soliq organlarining
kundalik ish faoliyati bilan tanishish va kelajakdagi kasbiy faoliyatim uchun kerakli
bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lish imkonini berdi.
Korxona (tashkilot) personali mehnatini tashkil etishni o‘rganish
Amaliyot davomida Arnasoy tuman soliq inspeksiyasi xodimlarining ish jarayonini,
ularning vazifalarini va mehnat sharoitlarini o‘rganishga alohida e’tibor qaratdim.
Tashkilotda xodimlarning samarali ishlashi uchun zarur bo‘lgan barcha sharoitlar
yaratilgan bo‘lib, mehnat taqsimoti aniq belgilangan va har bir bo‘lim o‘ziga xos
vazifalarni bajaradi.
1. Tashkilot personalining tarkibi
Soliq inspeksiyasida ishlaydigan xodimlar quyidagi lavozimlarga bo‘lingan:
Boshliq – tashkilot faoliyatiga umumiy rahbarlik qiladi.
Boshliq o‘rinbosarlari – soliq tushumlari va to‘lovchilar bilan ishlash bo‘yicha mas’ul.
Bo‘lim boshliqlari – turli bo‘limlarga rahbarlik qiladi.

Soliq inspektorlari – tadbirkorlar, tashkilotlar va jismoniy shaxslar bilan ishlaydi, soliq
tushumlarini nazorat qiladi.
Hisobchilar – soliq tushumlarini hisoblaydi, hisobotlar tayyorlaydi.
Axborot texnologiyalari mutaxassislari – elektron xizmatlarni qo‘llab-quvvatlaydi.
Yuridik bo‘lim xodimlari – soliq qonunchiligini tushuntirish va huquqiy masalalarni
hal qilish bilan shug‘ullanadi.
Men har bir bo‘lim xodimlari bilan suhbatlashib, ularning ish vazifalarini tushundim va
ularning faoliyatini kuzatdim.
2. Mehnat taqsimoti va ish jarayoni
Soliq inspeksiyasida mehnat taqsimoti aniq belgilangan bo‘lib, har bir xodim o‘z
yo‘nalishiga qarab ishlaydi. Men amaliyot davomida har bir bo‘lim xodimlarining
qanday ishlashini o‘rgandim:
Soliq tushumlari bo‘limi xodimlari – soliq tushumlarini hisoblab, tahlil qiladi va davlat
byudjetiga o‘tkazilishini nazorat qiladi. Ularning vazifalariga har oy tahliliy hisobot
tayyorlash ham kiradi.
Jismoniy va yuridik shaxslar bilan ishlash bo‘limi – tadbirkorlar va fuqarolarga soliq
to‘lash tartibini tushuntiradi, ularga maslahat beradi. Men ushbu jarayonni kuzatib,
mijozlar bilan ishlash usullarini o‘rgandim.
Soliq nazorati bo‘limi – soliq qonunchiligi buzilishlarini tekshiradi, korxonalarga borib
o‘rganish ishlari olib boriladi. Ushbu bo‘lim xodimlari bilan hujjatlar tekshirish
jarayonini kuzatdim.
Axborot texnologiyalari bo‘limi – elektron xizmatlarni qo‘llab-quvvatlaydi. Men soliq
tizimining elektron platformalari qanday ishlashini o‘rgandim va xodimlarga yordam
berdim.
3. Ish sharoitlari va intizom
Amaliyot davomida xodimlarning ish sharoitlari bilan ham tanishdim. Soliq
inspeksiyasida barcha xodimlar uchun qulay mehnat muhitini ta’minlashga alohida
e’tibor qaratiladi :
Har bir xodimning alohida ish joyi mavjud;
Ish vaqtida zarur texnika va dasturiy ta’minot bilan ta’minlangan;

Ish vaqti qat’iy tartibga solingan (9:00–18:00, tushlik tanaffusi bilan);
Intizomga katta e’tibor berilib, har kuni ish boshlanishida yig‘ilish o‘tkaziladi.
Xodimlarning intizomi va mehnat samaradorligini oshirish uchun kunlik hisobotlar
yuritiladi va har hafta natijalar muhokama qilinadi.
4. Mehnat samaradorligini oshirish usullari
Men soliq inspeksiyasida mehnat samaradorligini oshirish uchun qanday usullar
qo‘llanilishini ham o‘rgandim:
Elektron tizimlardan foydalanish – hisobotlarni onlayn topshirish orqali qog‘ozbozlik
kamaytirilgan.
Malaka oshirish kurslari – xodimlar soliq qonunchiligi va yangi texnologiyalar
bo‘yicha doimiy ravishda o‘qitiladi.
Xodimlarning rag‘batlantirilishi – yaxshi ishlagan xodimlar moddiy va ma’naviy
rag‘batlantiriladi.
Men ushbu usullarning qanday qo‘llanilishini kuzatib, kelajakda mehnat
samaradorligini oshirish uchun qanday choralar ko‘rish mumkinligi haqida o‘ylab
ko‘rdim. Amaliyot davomida Arnasoy tuman soliq inspeksiyasi xodimlarining
mehnatini tashkil etish jarayonini batafsil o‘rganib chiqdim. Ularning vazifalari aniq
belgilangan bo‘lib, har bir bo‘lim o‘z faoliyat yo‘nalishiga ega. Xodimlarning ish
samaradorligini oshirish uchun elektron tizimlardan foydalaniladi, doimiy malaka
oshirish ishlari olib boriladi va qat’iy mehnat intizomi o‘rnatilgan. Ushbu tajriba menga
soliq tizimida ishlash jarayonini tushunish, mehnat taqsimoti qanday tashkil etilishini
ko‘rish va kelajakda bu bilimlardan foydalanish imkonini berdi.
Marketing faoliyatini o‘rganish va tahlil qilish
Amaliyot davomida Arnasoy tuman soliq inspeksiyasining marketing faoliyati bilan
tanishdim. Garchi soliq inspeksiyasi tijorat tashkiloti bo‘lmasa ham, u o‘z faoliyatini
samarali tashkil qilish uchun kommunikatsiya va targ‘ibot strategiyalaridan foydalanadi.
Marketing strategiyasi
Soliq inspeksiyasining asosiy marketing vazifasi – soliq to‘lovchilarga
qonunchilik bo‘yicha to‘g‘ri ma’lumot berish, ularga xizmatlarni tushuntirish va

elektron tizimlardan foydalanishga o‘rgatish. Shu sababli marketing ishlari
quyidagi yo‘nalishlarda olib boriladi:
Aholini xabardor qilish – fuqarolar va tadbirkorlarga soliq to‘lash tartibi,
imtiyozlar va qonunchilikdagi o‘zgarishlar bo‘yicha seminarlar,
uchrashuvlar tashkil etiladi.
Raqamli marketing – soliq inspeksiyasining rasmiy veb-sayti, Telegram va
boshqa ijtimoiy tarmoqlardagi kanallari orqali soliq qonunchiligidagi
yangiliklar e’lon qilinadi.
Reklama va targ‘ibot – turli bannerlar, plakatlar orqali fuqarolarni soliq
to‘lashning ahamiyati haqida xabardor qilish ishlari olib boriladi.
Elektron xizmatlar – Soliq qo‘mitasining rasmiy veb-sayti va mobil
ilovalari orqali soliq to‘lovchilarga onlayn xizmatlar taqdim etiladi.
Marketing faoliyatining samaradorligi
Men marketing tadbirlarining natijadorligini o‘rganish uchun mavjud
ma’lumotlarni tahlil qildim. Quyidagi jihatlar aniqlandi:
Elektron xizmatlar orqali soliq to‘lovchilarga ko‘rsatilayotgan xizmatlar
tezligi va sifati oshgan.
Ijtimoiy tarmoqlardagi faoliyat aholining xabardorligini oshirishga ijobiy
ta’sir ko‘rsatgan.
Seminar va targ‘ibot ishlari orqali fuqarolarning soliq tushunchalari
yaxshilangan.
Mehnatga haq to‘lashni va kadrlar salohiyatini tahlil qilish
Mehnatga haq to‘lash tizimi
Soliq inspeksiyasida mehnatga haq to‘lash byudjet tashkilotlariga xos tizim
asosida amalga oshiriladi. Bu tizim quyidagicha tashkil etilgan:
Bazaviy tarif stavkasi – xodimlarning lavozimiga qarab belgilangan asosiy ish haqi
mavjud.
Qo‘shimcha mukofotlar – yaxshi natijalarga erishgan xodimlarga moddiy
rag‘batlantirish ko‘zda tutilgan.

Ish stajiga bog‘liq ustamalar – uzoq yillik ish tajribasiga ega xodimlarga
qo‘shimcha ustamalar to‘lanadi.
Rag‘batlantirish mukofotlari – yil yakuni bo‘yicha yaxshi natija ko‘rsatgan
xodimlarga bir martalik mukofotlar beriladi.
Xodimlarning malaka darajasi va salohiyati
Amaliyot davomida soliq inspeksiyasidagi kadrlar salohiyatini tahlil qildim.
Xodimlarning aksariyati iqtisod, huquq va moliya sohalari bo‘yicha oliy
ma’lumotga ega.
32 nafar xodim ishlaydi.
25 nafari oliy ma’lumotga ega (iqtisod, huquq, moliya yo‘nalishlarida).
7 nafari o‘rta-maxsus ma’lumotga ega (asosan texnik va yordamchi
lavozimlardagi xodimlar).
Tajriba darajasi bo‘yicha:
10 yildan ortiq ish stajiga ega xodimlar – 12 nafar
5–10 yillik tajribaga ega xodimlar – 10 nafar
Yangi ish boshlagan (1–5 yillik tajriba) – 10 nafar
Jinsiy tarkib bo‘yicha:
20 nafari erkak
12 nafari ayol
Kadrlar malakasini oshirish
Soliq inspeksiyasida kadrlarning malakasini oshirishga katta e’tibor qaratiladi.
Har yili soliq qonunchiligi bo‘yicha o‘quv kurslari va seminarlar tashkil
etiladi.
Elektron tizimlar va IT sohasida o‘qitish – xodimlar soliq to‘lovchilarga
onlayn xizmat ko‘rsatishni yaxshilash uchun maxsus kurslardan o‘tadi.
Tajribali mutaxassislar yoshlarga mentorlik qiladi, ularga o‘z bilim va
tajribalarini o‘rgatadi.
O‘rganishlarim shuni ko‘rsatdiki, Arnasoy tuman soliq inspeksiyasida marketing
faoliyati samarali olib borilmoqda, ammo uni yanada rivojlantirish uchun elektron
xizmatlar va raqamli kommunikatsiyalarni kuchaytirish lozim. Mehnatga haq to‘lash

tizimi byudjet tashkilotlariga xos tartibda tashkil etilgan bo‘lib, rag‘batlantirish tizimi
mavjud. Xodimlarning malakasini oshirish uchun o‘quv kurslari va seminarlar
muntazam o‘tkaziladi. Kadrlar salohiyati yuqori darajada bo‘lib, tajribali mutaxassislar
bilan yangi xodimlar o‘rtasida tajriba almashish jarayoni yo‘lga qo‘yilgan. Ushbu bilim
va tajribalar menga kelajakda iqtisodiy va moliyaviy sohada samarali ishlash uchun
muhim bo‘ldi.
Korxona (tashkilot)ning moliyaviy holati va rentabelligini o‘rganish va tahlil qilish
Arnasoy tuman soliq inspeksiyasi tijorat tashkiloti bo‘lmagani sababli, uning moliyaviy
holatini odatdagi korxonalar kabi to‘liq baholab bo‘lmaydi. Biroq, men inspeksiya
byudjeti, tushumlari va xarajatlarini o‘rganib, umumiy moliyaviy ahvolini tahlil qildim.
1. Moliyaviy holat tahlili
Soliq inspeksiyasi davlat byudjetidan moliyalashtiriladi. Uning asosiy moliyaviy
ko‘rsatkichlari quyidagi jadvalda keltirilgan:
1-jadval: Soliq inspeksiyasining asosiy moliyaviy ko‘rsatkichlari (so‘mda)
Ko‘rsatkichlar 2022 yil 2023 yil O‘sish (%)
Byudjetdan ajratma 3 200 000 000 3 500 000 000 +9.4%
Xodimlarning ish haqi 1 800 000 000 2 000 000 000 +11.1%
Uskunalar va texnik xarajatlar 500 000 000 550 000 000 +10%
Bino va kommunal xizmatlar 400 000 000 450 000 000 +12.5%
Qo‘shimcha xarajatlar 500 000 000 500 000 000 0%
Tahlil :
Soliq inspeksiyasiga ajratilgan mablag‘ yildan-yilga oshmoqda, bu uning faoliyati
kengayib borayotganini ko‘rsatadi.
Eng katta xarajat moddasi xodimlarning ish haqiga to‘g‘ri keladi.
Uskunalar va texnik xizmatlar xarajatlari ham biroz oshgan, bu zamonaviy
texnologiyalar joriy etilayotganini bildiradi.
2. Rentabellik tahlili

Soliq inspeksiyasi sof foyda oladigan tashkilot emasligi sababli, klassik rentabellik
ko‘rsatkichlari emas, balki uning faoliyat samaradorligini tahlil qilish muhim.
2-jadval: Soliq tushumlari va reja bajarilishi (mlrd so‘mda)
Yil Reja bo‘yicha soliq tushumi Haqiqatda tushgan soliq Bajarilish foizi
2022 yil 150 155 103.3%
2023 yil 170 175 102.9%
Tahlil :
Har yili belgilangan reja bajarilib, hatto ortig‘i bilan uddalanmoqda.
Bu inspeksiya samaradorligini va soliq yig‘imlarini to‘g‘ri tashkil etish jarayonini
ko‘rsatadi.
3. Xodimlar samaradorligi tahlili
Xodimlar faoliyati ham moliyaviy samaradorlikka ta’sir qiladi. Buni soliq tushumi va
xodimlar soni o‘rtasidagi bog‘liqlik orqali ko‘rish mumkin.
3-jadval: Xodimlar samaradorligi (mlrd so‘m/xodim)
Yil Soliq tushumi (mlrd
so‘m) Xodimlar
soni Bir xodimga tushgan soliq miqdori (mlrd
so‘m)
2022 yil 155 32 4.84
2023 yil 175 32 5.47
Tahlil :
Har bir xodim tomonidan to‘plangan soliq miqdori oshgan.
Bu inspeksiya samaradorligi oshayotganini va xodimlar ish unumdorligi
yaxshilanganini bildiradi.
Soliq inspeksiyasi byudjetdan ajratmalar orqali moliyalashtiriladi va uning
mablag‘lari yildan-yilga oshmoqda.
Asosiy xarajatlar xodimlarning ish haqiga to‘g‘ri keladi, bu esa inson resurslariga
katta e’tibor qaratilayotganini ko‘rsatadi.

Soliq tushumlari bo‘yicha reja muntazam bajarilmoqda, bu inspeksiya
faoliyatining samaradorligini isbotlaydi.
Xodimlar samaradorligi yildan-yilga oshib bormoqda, bu ularning tajribasi va
mehnat unumdorligi ortib borayotganidan dalolat beradi.
Ushbu tahlillar natijasida soliq inspeksiyasining moliyaviy holati barqaror ekanligi va
faoliyat samaradorligi yuqori ekani aniqlandi.
Korxona (tashkilot)ning iqtisodiy baholash va prognoz ko‘rsatkichlarini o‘rganish
va tahlil qilish
Soliq inspeksiyasining iqtisodiy baholash jarayoni tashkilotning moliyaviy holati va
kelajakdagi rivojlanish istiqbollarini tahlil qilishni o‘z ichiga oladi. Bunda soliq
tushumlari, xodimlar samaradorligi va umumiy xarajatlarning tahlili asosiy o‘rin tutadi.
Iqtisodiy baholash natijalari:
Moliyaviy barqarorlik: Inspeksiya tomonidan yig‘iladigan soliq tushumlari yil
sayin oshib bormoqda.
Ish haqini to‘lash tizimi: Xodimlarning maoshi iqtisodiy ko‘rsatkichlarga bog‘liq
holda muntazam ravishda oshib borishi kuzatilmoqda.
Xarajatlar va daromadlar muvozanati: Soliq inspeksiyasining asosiy xarajatlari
ish haqi, texnik ta’minot va infratuzilmani rivojlantirishga yo‘naltirilmoqda.
Prognoz ko‘rsatkichlari
Kelajakdagi iqtisodiy ko‘rsatkichlarni taxmin qilish uchun inspeksiya quyidagi
tahlillarni amalga oshirdi:
Soliq tushumlari dinamikasi: Yilma-yil tushumlarning o‘sish tendensiyasi va
muhim omillar tahlil qilindi.
Xodimlar samaradorligi: Ish hajmi va samaradorlik ko‘rsatkichlari asosida
mehnat unumdorligi baholandi.
Moliyaviy rejalar: Xarajatlar va daromadlar muvozanati tahlil qilinib, kelajakdagi
rentabellik ko‘rsatkichlari shakllantirildi.

Risklarni baholash: Tashkilot oldida turgan asosiy iqtisodiy tahdidlar va ularni
bartaraf etish choralari ishlab chiqildi.
Yil Soliq tushumi prognozi
(mlrd so‘m) Xodimlar
soni Xodim boshiga tushadigan soliq
miqdori (mlrd so‘m)
2024
yil 190 34 5.59
2025
yil 205 35 5.86
2026
yil 220 37 5.95
Soliq tushumlarining oshishi inspeksiya faoliyatining samaradorligini oshirishga
xizmat qiladi.
Xodimlar samaradorligi ko‘rsatkichlari ijobiy dinamikaga ega bo‘lib, bu mehnat
unumdorligining ortishini ko‘rsatadi
Moliyaviy barqarorlikni mustahkamlash uchun soliq tushumlarining oshishini
ta’minlovchi yangi strategiyalar ishlab chiqish lozim.
Ish haqi va rag‘batlantirish tizimini takomillashtirish xodimlarning
motivatsiyasini oshirib, ularning samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.
Ushbu tahlillar asosida soliq inspeksiyasining moliyaviy barqarorligi yuqori ekani va
kelajakda yanada rivojlanish imkoniyatlariga ega ekani aniqlandi.
Korxona (tashkilot)dagi mavjud muammolarni o‘rganish
Amaliyot davomida Jizzax viloyati soliq boshqarmasi Arnasoy tuman soliq
inspeksiyasida ishlash jarayonida tashkilot faoliyatini chuqur o‘rganish imkoniyatiga
ega bo‘ldim. Ushbu davr mobaynida men inspeksiya ish jarayonini, uning ichki
tuzilmasini va mavjud muammolarni o‘rganishga harakat qildim.

Soliq inspeksiyasining asosiy vazifasi – davlat byudjetiga tushumlarni oshirish va
tadbirkorlik subyektlarini soliqlarni o‘z vaqtida to‘lashga undashdir. Ammo bu
jarayonda bir qancha muammolar mavjudligini amaliyot davomida sezdim.
Birinchi muammo – soliq tushumlari bilan bog‘liq qiyinchiliklar . Ayrim tadbirkorlik
subyektlari o‘z soliqlarini kechiktirib to‘laydi yoki umuman to‘lamaslik uchun turli
usullarni qo‘llaydi. Ayrim hollarda esa, kichik biznes vakillari soliqlarni qanday to‘lash
kerakligini tushunmaydi, hujjatlarni to‘g‘ri rasmiylashtirishda xatolarga yo‘l qo‘yadi.
Ikkinchi muammo – inspeksiya xodimlarining yuqori ish yuklamasi . Amaliyot
davomida men xodimlarning ko‘p hollarda haddan tashqari band bo‘lishini, ishlov
berish kerak bo‘lgan hujjatlar soni juda ko‘p ekanini ko‘rdim. Bu esa ayrim ishlarning
kechikishiga yoki xatolarga sabab bo‘lishi mumkin. Xodimlar orasida tajribali
mutaxassislar yetarli bo‘lishiga qaramay, yangi texnologiyalar va zamonaviy dasturlar
bilan ishlashga hali ham to‘liq moslashmaganlar bor.
Uchinchi muammo – soliq tizimining texnologik rivojlanishi sustligi . Garchi davlat
tomonidan elektron xizmatlar joriy etilgan bo‘lsa-da, ayrim tadbirkorlar hali ham
hujjatlarni qog‘oz shaklida topshirishni afzal ko‘radi. Bu esa qog‘ozbozlikning
ko‘payishiga, soliq xodimlarining ortiqcha vaqt sarflashiga olib keladi. Ayrim dasturlar
esa murakkab bo‘lib, tadbirkorlar va inspeksiya xodimlari uchun tushunarli bo‘lmay
qolmoqda.
To‘rtinchi muammo – soliq qonunchiligidagi tez-tez o‘zgarishlar . Amaliyot davomida
men xodimlarning yangi qonun va qoidalarni o‘rganish uchun doimiy ravishda seminar
va o‘quv kurslariga qatnashishini kuzatdim. Bu, albatta, ijobiy holat, lekin ayrim
holatlarda tadbirkorlar qonunchilikdagi o‘zgarishlarni tushunmasdan, soliq
inspeksiyasiga murojaat qilishadi. Bu esa inspeksiya xodimlari uchun qo‘shimcha ish
yuklamasini keltirib chiqaradi.
Beshinchi muammo – mijozlarga xizmat ko‘rsatish tizimi yetarlicha samarali emas .
Garchi soliq inspeksiyasida tadbirkorlar va soliq to‘lovchilarga yordam berish bo‘yicha
maxsus bo‘lim bo‘lsa-da, ayrim hollarda soliq to‘lovchilar o‘z muammolarini tez hal
qila olmaydi. Ayniqsa, soliq tizimidan foydalanishda qiyinchilikka duch kelgan yuridik
shaxslar va kichik biznes vakillari uchun qo‘shimcha maslahat xizmatlarini

rivojlantirish talab etiladi. amaliyot davomida men soliq inspeksiyasining nafaqat
kundalik ish faoliyatini, balki uning oldida turgan muammolarni ham chuqurroq
tushunib yetdim. Kelajakda bu muammolarni bartaraf etish uchun quyidagi tavsiyalarni
ilgari surish mumkin:
Soliq to‘lovchilar uchun qo‘shimcha o‘quv seminarlarini tashkil etish;
Elektron hujjat almashinuvi tizimini yanada takomillashtirish;
Xodimlarning ish yuklamasini kamaytirish va ularga qo‘shimcha texnik yordam
berish;
Soliq qonunchiligi bo‘yicha tushuntirish ishlarini kengaytirish.
Amaliyot men uchun katta tajriba bo‘ldi va soliq tizimining qanday ishlashini amaliy
misollarda o‘rganish imkonini berdi. Ushbu tajribalar kelajakda moliyaviy sohada
ishlashim uchun mustahkam zamin yaratdi.
Korxona (muassasa, tashkilot) rahbari ___________________ ________
(nasl nomasi va ismi) (imzo)

5-kurs I- _____guruh talabasi ___________________________________________
(nasl nomasi va ismi)

2025 yil «27» yanvardan 2025 yil «8» martgacha
____________________________________________________________________ da
(amaliyot obyektining to’liq nomi)
malakaviy amaliyotni o’tadi.

Talabanining amaliyot o’tashi bo’yicha amaliyot obyekti tomonidan bildirilgan
YAKUNIY XULOSA
Jizzax viloyati soliq boshqarmasi Arnasoy tuman soliq inspeksiyasida amaliyot o‘tagan
Bo‘riboyev Alisher Quvandiqovich amaliyot davomida o‘zini intizomli, mas’uliyatli va
tashabbuskor talaba sifatida namoyon qildi. Amaliyot jarayonida talaba soliq
inspeksiyasining ish jarayonlari, soliq tushumlarini boshqarish va nazorat qilish
mexanizmlari bilan tanishdi. Shuningdek, soliq qonunchiligi, buxgalteriya hisobi va soliq
to‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha amaliy tajribaga ega bo‘ldi. Talaba quyidagi
yo‘nalishlarda faol ishtirok etdi: Soliq to‘lovchilar hujjatlarini rasmiylashtirish va
tekshirish jarayonlarida yordam berdi; Soliq tushumlari bo‘yicha statistik ma’lumotlarni
tahlil qilishda qatnashdi; Elektron hujjat almashinuvi va soliq to‘lovchilarga xizmat
ko‘rsatish tizimi bilan ishlashni o‘rgandi; Soliq qonunchiligidagi o‘zgarishlarni o‘rganib,
ularni amaliyotda qo‘llashga harakat qildi. Talabaning bilim olishga bo‘lgan ishtiyoqi,
topshiriqlarga javobgarlik bilan yondashuvi va mehnatsevarligi e’tiborga molik. O‘zining
mustaqil fikrlash qobiliyati, jamoada ishlash ko‘nikmalari va zamonaviy texnologiyalar
bilan ishlashga bo‘lgan qiziqishi amaliyot obyekti tomonidan ijobiy baholandi.
Yakuniy xulosa sifatida Bo‘riboyev Alisher Quvandiqovich o‘z amaliyoti davomida
nazariy bilimlarini mustahkamlash bilan birga, real ish jarayonlarida zaruriy
ko‘nikmalarga ega bo‘ldi. Unga kelgusida kasbiy faoliyatida muvaffaqiyatlar tilaymiz.
Amaliyot o’tash joyidan tayinlangan rahbar __________________________
(nasl nomasi va ismi)
Korxona (muassasa, tashkilot) rahbari _______________________ ________
(nasl nomasi va ismi) (imzo)

5-kurs I- _____guruh talabasi ___________________________________________
(nasl nomasi va ismi)

_____ yil «____» ___________dan ________ yil «____» ______________gacha
____________________________________________________________________ da
(amaliyot obyektining to’liq nomi)
O’tagan amaliyoti yusasidan institutdan tayinlangan rahbarning
YAKUNIY XULOSASI
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
Universitetdan tayilgan rahbar _________________________ _______________
(nasl nomasi va ismi) (imzo)

Tayyorladi ____ __ kurs _____ guruh
talabasi __ _____________________________ _
Amaliyot rahbari: _______________________ Kafedra tomonidan ro‘yxatga olingan
tartib raqami № ______
“ ___ ” ____________ 202 5 - y. ________
( imzo)
Hisobot himoyaga tavsiya
qilindi (qilinmadi)
“ ___ ” _____________ 202 5 - y.
Rahbar imzosi: ___________ Hisobot bahosi ____________________
Komissiya a‘zolari:
______________________________ ___________
______________________________ ___________
______________________________ ___________

SOLIQ MALAKAVIY AMALIYOT (BITIRUV OLDI) KUNDALIK HISOBOT

Sotib olish