Информация о документе

Цена 19900UZS
Размер 1.4MB
Покупки 0
Дата загрузки 12 Декабрь 2024
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Педагогика

Продавец

Bahrom

Дата регистрации 05 Декабрь 2024

228 Продаж

Spraytlar bilan ishlash mavzusini o‘qitish metodikasi

Купить
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI __UNIVERSITETI Ro’yxatga olindi №__________ Ro’yxatga olindi №__________ “_____” ____________20 y. “_____” ____________20 y. “___________________________ “ KAFEDRASI “_____________________________ “ FANIDAN KURS ISHI Mavzu:________________ Bajardi:_________________________________ Tekshirdi:_______________________________ ______________ - 20___ Mavzu: Spraytlar bilan ishlash mavzusini o ‘ qitish metodikasi MUNDARIJA Kirish I-bob. Ta’lim jarayonida scratch dastridan uzuksiz ta’lim bosqichlarida qo’llash metodikasi. 1.1. Scratch dasturi va unda spraytlar bilan ishlash 1.2. Boshlang'ich sinf o'quvchilariga "Scratch muhitida dasturlash" mavzusini o'qitish muammosining nazariy asoslari II-bob.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitishda innovatsion ta'lim texnologiyalaridan 2.1.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitishda innovatsion ta'lim texnologiyalaridan foydalanish ko’nikmalari. 2.2.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitish bo'yicha ta'lim tashkil etish usullari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar Kirish Jamiyatimizning barcha qatlamlarida innovatsion texnologiyalarni qo’llash borasida savodxonlikni uzluksiz ravishda oshirib borishimizda, axborot texnologiyalari sohasida inson kapitalini rivojlantirish kadrlarni tayyorlash va ular malakasini oshirish tizimini takomillashtirish, avvalo ilg’or zamonaviy axborot- kommunikatsiya, internet hamda raqamli texnologiyalar sohasidagi bilimlarni chuqur egallash orqali amalga oshiriladi. Mamalakatimizning ta’lim tizimida olib borilayotgan isloxotlar asosiy maqsadi ham ta’limni axborotlashtirishga, ya’ni axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etishga qaratilgandir. Jumaladan, Prezidentimiz SH.M.Mirziyoev tashabusslari bilan 2017 yil 7 fevralda qabul qilingan Farmon 2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasida - umumiy o’rta ta’lim sifatini tubdan oshirish, chet tillar, informatika hamda matematika, fizika, kimyo, biologiya kabi boshqa muhim va talab yuqori bo’lgan fanlarni chuqurlashtirilgan tarzda o’rganish; ilmiy-tadqiqot va innovatsiya faoliyatini rag’batlantirish, ilmiy va innovatsiya yutuqlarini amaliyotga joriy etishning samarali mexanizmlarini yaratish kabi dolzarb masalalarni hal qilishni maqsad qilib qo’yilgan. Asrimiz boshida dunyo iqtisodiyotining globallashuvi, jarayonlarning axborotlashuvi, yangi texnologiyalar yaratilishi va ishlab chiqarishga jadallik bilan joriy etilishi jamiyatda o’zgarishlar dinamikasini oshirib yubordi. Hozirda “Informatika” fani metafan qirralarini kasb etib, uning ahamiyati dunyoning zamonaviy shakllantirishda, u kiritayotgan tushunchalar fundamentalligi va metodologiyasining umumiyligida ortib borayapti. Bu holatlar kadrlarning kasbiy tayyorgarligida o’z aksini topishi zarur va muqarrarligini ko’rsatadi. Informatika ta’limida zamonaviy pedagogik va innovatsion texnologiyalarini qo’llashda foydalaniladigan ta’lim metodlari va texnologiyalari sifatida modulli, muammoli ta’lim, didaktik - o’yinli, xamkorlikda o’qitish hamda an’anaviy- noan’anaviy ta’lim texnologiyalaridan, interfoal o’qitish metodlaridan, axborot kommunikatsiya texnologiyalari vositalaridan, mul’timediali texnologiyalaridan foydalanish, shu bilan birga o’quvchilarni kichik guruhlarda o’qitishni, ularning ijodiy izlanishlarini tashkil etishni, mustaqil fikrlash va ishlashni tarkib toptirish usullaridan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi. Yangiliklar yoki innovatsiyalar har qanday kasbiy inson faoliyatiga xosdir va shuning uchun tabiiy ravishda o’rganish, tahlil qilish va amalga oshirish ob’ektiga aylanadi. Innovatsiyalar o’z-o’zidan paydo bo’lmaydi, ular alohida o’qituvchilar va butun jamoalarning ilmiy izlanishlari, ilg’or pedagogik tajribasi natijasidir. Bu jarayon o’z-o’zidan bo’lishi mumkin emas, uni boshqarish kerak. Kurs ishining maqsad va vazifalari: O`quvchilarga Scratch dasturi va unda spraytlar bilan ishlash haqida bilim va ko`nikma hosil qilish; Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitishda innovatsion ta'lim texnologiyalaridan foydalanish. Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitish bo'yicha ta'lim tashkil etish usullari Kurs ishi ob’yekti va predmeti: Ta’lim jarayonida scratch dastridan uzuksiz ta’lim bosqichlarida qo’llash metodikasi. Boshlang'ich sinf o'quvchilariga "Scratch muhitida dasturlash" mavzusini o'qitish muammosining nazariy asoslari Kurs ishning tadqiqot uslubi va uslubiyoti: Ilmiy ommabop manbalardan to’plangan ma’lumotlar tahlil qilib,xulosa va takliflar qilish. Kurs ishi tuzilishi: Bajarilgan kurs ishi kirish qismi, ikkita bob va qilingan xulosalardan iborat. Ishda o’rganilishi e’tiborga olingan ma’lumotlar tushunarli ravishda ifodalash uchun chizma jadvallar va rasmlar berildi. Ishga qo’yilgan maqsadga erishishi uchun to’plangan adabiyotlar manbalarning nomlari va elektron manzillari keltirildi. I-bob. Ta’lim jarayonida scratch dastridan uzuksiz ta’lim bosqichlarida qo’llash metodikasi. 1.1. Scratch dasturi va unda spraytlar bilan ishlash 1.2. Boshlang'ich sinf o'quvchilariga "Scratch muhitida dasturlash" mavzusini o'qitish muammosining nazariy asoslari SCRATCH DASTURI - bu integrallshgan muhit bo’ib, uning yordamida nafaqat mulitplikatsion kadrlarni, balki turli animatsion kadrlarni yaratish mumkin, o’yinlarni, yangi loyihalarni yaraish va grafik muharririda chizishingiz mumkin bo’ladi. Albatta Scratch dasturida ishlash uchun biz uni o’rnatib olishimiz kerak. O’rnatish uchun ikkita uslubi bor, birinchisi, siz internet orqali ishlaydigan masofaviy online versiyasini o’rnatishingiz mumkin yoki uning kompyuter uchun bo’lgan versiyasidan foydalanib, uni ornatib olishingiz mumkin bo’ladi. Uni o’rnatib ekranda dastur interfeysini hosil qilamiz, unda sahna va mushuk tatalag’ich personajini ko’ramiz. Scratch dasturini o’rnatishning 3 ta usubi mavjud, Scratchda ishlash uchun avval uni o’rnatib olish mumkin. Qaysi versiyasida ishlamoqchiligingizni aniqlash zarur. WiFi bor kompyuterlarga albatta online versiyasida ishlashni taklif etamiz. Kompyuter versiyasida ham o’rnatib ishlashingiz mumkindir. Shunday qilib bu dasturni o’rnatishning uch hil versiyalari mavjud. Birinchi onlayn versiyasini o’rnatib, « Скачивай » buyrug’ini amalga oshirishimiz mumkin bo’ladi. 2 chi versiyasini mahsus ilovani ishga tushirib qadamma qadam bo’limlarini ornaish mumkin, birinchisi bu Adobe Air dasturini o’rnatish zarur. Undan keyin Scratch dasturining onlayn versiyasi o’rnatiladi va uchinchi bo’limdan foydalanmasangiz ham bo’ladi. Bu usullarning ikkovida ham Scratchni o’rnatish uning tarkibi va ko’rinishi deyarli bir hil, garchi ayrim tafovutlari bo’lsada ularda ishlash jarayonida farq yo’q. Masalan, unda Scratch bo’yicha kerakli ma’lumotlar berilgan bo’ladi. Misol uchun, turli dastur haqidagi materiallar bilan tanishish mumkin bo’ladi: Dasturni o’rnatish uchun quyidagi ilovasini internetdan tanlaymiz: Ko’rsatilgan 3 ta qadamni ketma-ket bajaramiz, bunda 3chi qadamni amalga oshirmasa ham bo’ladi. Avval birinchi Adobe Air dasturi o’rnatiladi dasturni ilova orqali o’rnatish usulida, undan keyin ikkinchi qadam bajariladi va uchinchi qadam bu Scratch haqidagi materiallardan foydalanish imkoniyati, undan foydalanilmasa ham bo’ladi. Yuqori vladkasidan ”Сoздавай”ni bosamiz va dasturni o’rnatib bo’lingan bo’ladi. 2chi material Scratch redaktorining o’zi 3 chi material esa Scratch bo’yicha materiallar, ulardan foydalanish mumkin bo’ladi. Dasturni ochsak, bizga dastruing mashhur personaji mushuk tatalag’uch korinadi. Bu sprayt, u oq ekranda joylashgan, bu oynani sahna deyiladi, uning pastida kichikroq shakldagi mushuk-tatalag’ichni uchratamiz, bu ham sprayt. Spraytlar bilan ishlash uslubiyotini o’rganamiz. Avval dasturni o’rganish uchun uni o’rnatish kerak, uni o’rnatib, dasturni yuklab, ishga tushursak, bizga eng birinchi o’rinda tatalag’ich mushik ko’zimizga tushadi. Sahnadan pastda ham mushukning kichikroq ko’rinishiga ega bo’lsak, aslida u ham sprite, yuqoridagi sahnadagi tatalag’ich mushuk ham sprayt, kichik mushuk rasmi pastiga bossak, spraytlar bo’limidan boshqa personajlarni ham tanlash mumkin bo’ladi. Bu yerda chapda joylashgan kichikroq redaktor orqali personajlarni chizish mumkin. Tayyor spraytlardan ham foydalanish mumkin, yani turli personajlarni multfilm, o’yinda, animatsiyada qatnashtirib, qiziqarli sahna lavhalarni hosil qilish mumkin bo’ladi Bu yerda o’nta uskunalar bor, birinchisi moyqalamdir. Uning yordamida chiziq chizish mumkin, qalin chiziq, rangli chiziqlar chizaolamiz. Bu yerda “polzunok”-suzuvchi kursor orqali chiziqarni o’zgartirish va uchirish mumkin. Yangi chiziqlar chizish va yuqorida agar sizga rasm ma’qul kelmasa, uni inkor etib, “Ammallarni inkor etish”-“Отменить действия” bo’limini bosib, ularni uchirib yuborishimiz mumkin. Keyingi uskuna tog’ri chiziq. Bu yerda bir nechta uskunalar bor, jami ular 10 ta: qalin chiziq chizish uskunasi, to’g’ri to’rtburchak chizish uchun qalin chiziqlar, to’rtburchakni siljitish ham mumkin, turli tomonlarga siljitish, burish imkonyatlari mavjud, keyingi uskuna oval instrumenti, undan so’ng rang berish uskunasi, uning yordamida figuralarga turli usullarda rang berish mumkin. Keyingi uskuna bu tog’ri burchak ichi ochiq va ichiga rang quyuilgan tog’ri to’rtburchaklarni chizish mumkin. Navbatdagi uskuna “Rang bilan to’ldirsh”-“Залить цветом” uning yordamida ob’ektni turli ranglar bilan turli usullarda to’ldirish mumkin bo’ladi. Rang berishda bitta rang bilan, 2 ta rang bilan yoki rang berishda yuqoridan pastga, o’ngdan chapga rang berish yoki yuqoridan pastga, markazn bo’ylab borish kabi usullarda rang bilan to’ldirish imkoniyatlari bor. Keyingi uskuna “Tanlash” uskunasi rasm fonini o’zgartirish, o’chirib tashlash mumkin. ”Tanlash” yoki “Nusha qilish” ajratilgan ob’ektni nusha qilish, aylantirish uchun qo’llanadi. Yuqori burchakdagi papkalardan ham ish jarayonida foydalanish qulayliklar yaratadi. Birinchi papka spraytni kesishni, ikkinchisi o’ngdan chapga, uchinchisi yuqordan pastga va to’rtinchisi markazni belgilashga yordam beradi. Vektor rejimda esa rasm chizish mumkin. Spraytni uchirish uning o’ng tomonini bosib, “ Удалить ” tugmasini bosamiz. Vektor rejimida rasmni chizib uni har tomonlama egiluvchanlikdan foydalanib, shaklga keltiramiz, tatalag’ich Mushukchamiz ham huddi shunday chizilgan. Spraytlar bilan Scratchda ishlash qulay, kod yozish talab etilmaydi. Buning uchun “ События ” sohasidan mahsus bloklarni mantiqiy olib quyish talab etiladi, albatta buning uchun mantiqiy quyilgan masalani maqsadga erishish uchun fikrlab, fikriy masalani hal etilishini tasavvur etib, bloklarni tanlab, amalga oshirish maqsaga muvofiqdir. Blokni tanlab, “Salom, dunyo” deb yozsak, ekranda bu jarayon uzliksiz ko’rinib turadi, yani mushukcha shu so’z bilan ekranda qolib ketadi, demak, bu so’z aytilib yoqolib ketishi uchun biz blokni vaqti ko’rsatilganini tanlashimiz kerak. Mabodo undan keyin ham “Salom”, “Salom. Men sizlarning sevimli Tatalag’ich Mushukchangiz, siz bilan!!!” deb yozsak, unda o’rtadagi bloklar ekranga chiqmay darrov uchinchi ohirgi blok bajarilib uning yozuvi ekranda hosil bo’ladi. Spraytlar nimaga kerakligini tushundingizmi, ular personajlarni tanlashga, ularning rangbarangligi esa yanada o’yinni, siz yaratgan animatsiyani, siz yaratgan loyihani qiziqarli va rag-barang qilishga yordam beradi. Bloklar esa harakatni, yozuvlarni va ovoz chiqarish uchun qo’llaniladi. Sahna foni uchun ham turli rasmarni personaj orqasiga qo’yish mumkin bo’ladi. Spraytni yaratishda o’zingiz hohlagan rasmni tanlashingiz mumkin yoki kameradan ham rasmni, rasmingizni qo’yishingiz mumkin bo’ladi. Spraytni o’zingiz ham chizib olishingiz mumin bo’ladi. Spraytlarning harakati –bu dastur. Dastur nima? Bu buyruqlarning qat’iy ketmaketligi, algoritmi. Ulani biror kodda yoziladi. Bizning misolimizda – bu kodma’lum bloklar to’plamidan mantiqiy mos kelgan bloklarni ketma-ket joylashtirishdir. Bizning dasturimiz Scratch va uning muhitida biz bloklarni joylashtirib, bloklarni bir biriga bog’lab sahnadagi tatalag’ich mshukchani harakat qildirishimiz mumkin, masalan, uni bir tomondan ikkinchi tomonga harakatini amalga oshiraylik. Shunday qilib, bu darsda biz siz bilan spraytni harakat qildirishni o’rganamiz. Uni harakatga keltirish uchun chiroylik ko’k rangli bloklarni mantiqiy o’ylab quyishimiz zarurligini ta’kidlaymiz, yani ular yordamida kod yozamiz, mantiqiy ma’noli gaplarni tuzishimiz kerakki, ularning bajarilishida kodimiz ishlashi kerak. Scratch dasuri dasturlashtirish uchun yaratilgan. Spraytni turli hil o’zgartirish bizni dastur yaratishga olib keladi. Biz rang-barang bloklardan, g’ishtchalardan yoki lego ko’rinishidagi bloklardan uy ko’rinishidagi turli shakllardagi mantiqiy bloklardan biror natijaga olib keluvchi blok ko’rinishidagi mantiqiy gaplardan dastur tuzib, uning natijasida o’yin, multfilm, animatsiya yaratishimiz mumkin. Bloklrdan iborat dastur tuzar ekanmiz, kod yozar ekanmiz, bu nima degan savolga javob berib ketish lozim albatta. Dastur-bu dastrlashtirishning o’zagi. Uning orqali har bir insonga, shu qatorda bolajonlarga ham dastulash dunyosi eshiklari ochiladi. Dastur-ketma-ket terilgan qat’iy buyruqlar ketma-ketligi. Dasturlashtirishni bilish uchun o’qishni, yozishni bilish hamda eng asosiysi mantiqiy fikrlashni bilish zarur. Bizning misolimizda bu dasturlashtirish Scratch dasturi bloklari yordamida amalga oshiriladi, dasturni o’rnatib unga kirsak, chap tomonda sahnada Tatalag’ich- mushuk sprayti joylashadi. O’ng tomonda yuqorida esa uchta soha bor, bularga kirsak, ularning nomlari scriptlar, kostyumlar va ovozlar-“ звуки ” joylashgan. Dasturni yaratish uchun bizga sohachalar bilan ishlash kerak bo’ladi: spraytlar, scriptlar, sriptning tashqi ko’rinishini o’zgartirish,yozilgan ovozni qayta eshitish va ovozlar bo’limlari bilan ishlashga tog’ri keladi.Dasturlashtirishni Scratch dasturida boshlaymiz. Bu dasturning o’rtasida ko’zga tashlanib turadgan ko’k rangli bloklar mavjud, uning yuqorisda esa 3 ta bo’limlardan iborat menyu mavjud. Bu Bloklar skriptar deyiladi, personaj Tatalag’ich-mushuk esa Sprayt deyiladi. Spraytni mahsus bo’limdan almashtirish mumkin. Scriptlar spraytni harakatlantirish uchun hizmat qiladi. Undan tashqari spraytning tashqi ko’rinishini almashtirish, chizish uchun, ovozlar uchun ham mahsus scriptlar mavjud. Spraytni harakatga keltirish eng qiziqarli jarayon, uni o’rganish va bolalarni o’rgatish uchun masalan, mushukcha uchun boshida “ идти 10 шагов ” buyrug’ini bosamiz. Mushukcha ozgina yurgan kabi bo’ladi, endi uni sahna bo’ylab yurishini tashkil etishni o’ylaylik. Endi “Boshqarish” bo’limiga kiramiz, u yerdan “ Повторить ” blokini topib olib kelib qo’yamiz, yani blokimizni u blok bilan tuyintiramiz, shunda bizning mushukchamiz ko’p marta yuradigan bo’ladi. Undan keyin yana “ Всегда ” blokini qo’ysak, bizning mushukchamiz doimo bir tomonga harakatini davom etadi, hattoki yo’lning qirg’og’iga kelsada yo’lini davom etaverishini kuzatamiz. “ Идти 10 шагов ” buyrug’ida qadamlar sonini o’zgartiish mumkinigini tushungandirsiz. Undan keyin qaytarish orqali toki qirg’oqga yetguncha mushukchamiz bir necha marta 10ta qadam qilganini ko’rishingiz mumkin. Endi biz kerak bo’lmagan blokni boshqa blok bilan almashtiramiz, chunki mushukchamiz juda sekin harakat qilyapti. Kerak bo’lmagan sariq blokni olib tashlaymiz va unga “Всегда” blokini qo’yamiz, kerak emas blokni esa o’rniga keltirib qo’yamiz. Mushukchamiz harakat qilyapti, u doimo harakatda, hattoki yo’l qirg’og’iga kelganda ham yurishni davom etyapti. Endi “harakat”-“Движение” ichiga joylashgan bo’limdan, “Если край, то оттолкнуться” blokini tanlab qo’yamiz, endi mushukcha yurib, yo’l qirg’ogiga kelganda, yo’lini o’zgartiradi. Qirg’oqqa kelganda, to’ntarish qilish blokidan ham foydalanish mumkin. Spraytlar sohasida kichkina doiraga bosamiz, unda inglizcha I yozuvi bor, va undan aylanish stilini qidiramiz va tanlaymiz, u yerdan ”Стиль вращения” yozuvini topamiz. Endi ikkinchi knopkani bosamiz, u mushukchani o’ng va chapga yurishini tashkil etadi. Mushukcha oyoqchalarini ham harakatga keltirsa qiziqarli jarayon bo’ladi dersiz. Shuning uchun shu jarayonni amalga oshirishimiz kerak. Mushukning oyoqchalarini grafik redaktorida chizib olishimiz ham mumkin, bu albatta bizning qanchalik ijodkor va tasavvurimiz rivojlanganligiga bog’liq. “Kostyumlar- “ Костюмы ” ichida joylashgan bo’limiga kirsak, u yerda tayyor ikkita rasmni ko’ramiz va uni yaratilgan multfilm yoki lavhamizga qo’shamiz, qushilgan rasm ham animatsiya shaklda bo’lganligi uchun spraytni ishga solsak, ishga solish uchun bizda bayroq rasmi bor tugma mavjud uni ezib animatsion harakatni amalga oshiramiz. Ikkita rasmlarni lavhamizga qo’shib mushukchani harakatini ko’ramiz, u juda tez harakat qiladi, uning tezligini ozgina kamaytirshimiz mumkin. Shunday qilib biz quyidagi harakatli lavhani yaratishga erishdik Shunday qilib, doimo bloklar orqali kod yozganda, ularni fikrlab, jarayon va harakatni ko’z oldingizga keltirib, mantiqiy o'ylab, jarayonni tasavvur etib, bloklarni o'qib, tushunib yozish kerak. Masalan, bizning misolimizdagi bloklarni o’qiylikchi, mushukcha 10 qadam yuradi, agar u yo’lida qirg’oqqa kelsa, unda u buriladi, keyin “kostyumlar” bo’limiga o’tib, hamma narsani cheksiz marta oldingi tartibda hamma narsani qaytaramiz. Yani bola albatta kodni o’qib, uni tasavvur qila bilishi, hatolarini topa bilishi zarurdir.Bu esa uni bloklardan kodni hato qilmay yozishiga yordam qiladi. 1.2. Boshlang'ich sinf o'quvchilariga "Scratch muhitida dasturlash" mavzusini o'qitish muammosining nazariy asoslari Dasturning interfeysi bolalarni hisobga olgan holda ishlab chiqilgan va yaratilgan, shuning uchun u intuitiv ravishda iloji boricha tushuntiriladi. Keling, atrof-muhit qanday ishlashini ko'rib chiqaylik. Dasturni ishga tushirgandan so'ng, “ Создавай ” bo’limi bosiladi va dasturning saxnali interfeysi faollashadi Dastur interfeysi Nimaiki yaratilgan bo’lsa, spraytlar listida akslanadi, unda sozlash uchun spraytlardan birini tanlash mumkin bo’ladi. Bunda navbatdagi sprayt haqida axborot spraytlar listida akslanadi va unda sozlash uchun spraytlardan birini tanlash mumkin bo’ladi. Bunda navbatdagi sprayt haqida ma’lumot ekranning o’rta qismida – yani scriptlar ekranida paydo bo’ladi. Bu maydon berilgan spraytni holatini bayon etishga mo’ljallangan. Spraytlar. Scratch - bu boshlang'ich va o'rta maktab o'quvchilariga o'yinlar, filmlar, animatsion hikoyalar va boshqalarni yaratishga imkon beradigan nisbatan yaqinda ishlab chiqilgan dasturlash muhiti. Ob'ektga yo'naltirilgan muhitda Scratch dasturi turli xil buyruqlar bloklaridan, Lego konstruktorlarida ko'p rangli g'ishtlardan qanday qilib yig'ilsa, xuddi shu tarzda "yig'iladi". Scratch dasturlari grafik bloklarni steklarga birlashtirish orqali yaratiladi. Bunday holda, bloklar faqat sintaktik to'g'ri tuzilmalarda birlashtirilishi mumkin bo'lgan tarzda amalga oshiriladi, bu esa xatolarni yo'q qiladi Ma'lumotlarning har xil turlari ob'ektlarning bir-biriga mosligi / mos kelmasligini ta'kidlab, turli xil blok shakllariga ega. Dastur ishlayotganda ham unga o'zgartirishlar kiritish mumkin, bu muammoni hal qilishda yangi g'oyalar bilan tajriba o'tkazishga imkon beradi. Oddiy buyruqlarni bajarish natijasida turli xil xususiyatlarga ega ko'plab ob'ektlar o'zaro ta'sir qiladigan murakkab model yaratiladi. Loyiha Scratchda yaratilganidan keyin uni scratch.mit.edu saytiga joylashtirish mumkin. Ushbu muhitning asosiy afzalliklaridan biri shundaki, u bepul dasturiy ta'minot mahsulotidir, shuning uchun har qanday ta'lim muassasasi dasturni Internetdan yuklab olib, to'g'ridan-to'g'ri yangi dasturlash muhitida o'qishni va ishlashni boshlashi mumkin. Scratch o'rnatishni talab qilmaydi. Scratch mafkurasining o'zi o'qitishda muammoli yondashuv va loyiha usuli kabi zamonaviy o'qitish usullari va texnologiyalaridan foydalanishga imkon beradi. Tilning asosiy tuzilmalari va atrof-muhit imkoniyatlarini o'rgangandan so'ng, tegishli loyihani yaratish va ishlab chiqish vazifasi qo'yiladi. Bular turli xil hikoyalar bo'lishi mumkin, mavzuni o'qituvchi talabalarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda taklif qiladi, masalan, "Mening oilam", "Mening sevimli mashg'ulotim", "Iqtidorli odamlar" (propedevtik ta'lim loyihalarining an'anaviy mavzulari) ; reklama roliklari; maktabda o'qigan va oddiygina o'quvchilar sevadigan she'rlar va ertaklarga asoslangan animatsion hikoyalar va boshqalar. Ushbu o'qitish texnologiyasi talabalarni dasturlash tili imkoniyatlarini puxta egallashga, "Informatika va AKT" fanini o'rganishga undaydi, ularga bu dasturning amaliy shaxsiy ahamiyatini ta'kidlaydi. Scratchdagi ishni tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, propedevtik O'qitish texnologiyasi talablarini dasturlash tili imkoniyatlarini puxta egallashga, "Informatika va AKT" fanini o'rganishga undaydi, amaliy hamda kasbiy ahamiyatini belgilaydi. Scratch-dagi ishni tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, dastur juda sodda va oson o'rganiladi. Ammo, soddaligiga qaramay, Scratch foydalanuvchiga multimedia resurslari bilan ishlash uchun turli xil vositalarni taqdim etadi, bu o'quvchilarda qiziqish uyg'otadi, umuman mavzu uchun ijobiy motivatsiya rivojlanishiga hissa qo'shadi. Dastur juda sodda va o'rganishga oson. Ammo, soddaligiga qaramay, Scratch foydalanuvchiga multimedia resurslari bilan ishlash uchun turli xil vositalarni taqdim etadi, bu o'quvchilarda qiziqish uyg'otadi, umuman mavzu uchun ijobiy motivatsiya rivojlanishiga hissa qo'shadi. Scratch Massachusets Texnologiya Institutidagi MIT Media Lab tomonidan ishlab chiqilgan va saqlanib kelinmoqda (scratch.mit.edu). Scratch - bu bepul mahsulot, bu O’zbekiston maktablari uchun muhimdir. Uning rivojlanishi Smalltalk merosxo'rlaridan biri bo'lgan skek tilida amalga oshiriladi. Smalltalkning asoschisi va shuning uchun umuman ob'ektga yo'naltirilgan texnologiyalarningasoschisi bo'lgan Alan Kay bolalarda fikrlash va ijodkorlikni rivojlantirishga juda qiziqadi. Bundan tashqari, Kay bunday rivojlanishni iloji boricha tezroq boshlash kerak, deb hisoblaydi: "... bizning fikrlash tarzimizni kuchli shakllantiradigan ommaviy axborot vositalari imkon qadar erta hayotga kirishi kerak". Scratch dasturlash muhiti (va tili), uning yaratuvchilari tomonidan o'ylab topilgan, aynan "fikrlash uslublarini" shakllantirishga qodir vosita. Scratch tilining asosiy tushunchalaridan biri bu birinchi g'oyadan yakuniy dasturiy mahsulotga qadar o'z g'oyalarini ishlab chiqishdir. Buning uchun Scratchda barcha kerakli vositalar mavjud:  protsessual tillar uchun standart: ketma-ketlik, tarmoqlanish, tsikllar, o'zgaruvchilar, ma'lumotlar turlari (toq sonlar va haqiqiy sonlar, satrlar, boolean turli o’zgaruvchilar, ro'yxatlar - dinamik massivlar), psevdo- tasodifiy sonlar; ob'ektga yo'naltirilgan: ob'ektlar (ularning maydonlari va usullari), xabarlarni uzatish va hodisalar bilan ishlash;  ob'ektlarning o'zaro ta’sirining interaktiv ishlovi, foydalanuvchi bilan o'zaro ta'sirini, shuningdek, kompyuterdan tashqaridagi voqealarni qayta ishlash (plagin sensori bloki yordamida);  parallel bajarilish: muvofiqlashtirish va sinxronlashtirish qobiliyatiga ega parallel iplarda ob'ekt usullarini ishga tushirish;  oddiy foydalanuvchi interfeysini yaratish. Shu bilan birga, Scratch-da umuman tilning va ob'ektga yo'naltirilgan tilning, masalan, protseduralar va funktsiyalarning muhim parametrlari, parametrlarni uzatish va qiymatlarni qaytarish (global o'zgaruvchilar orqali tashqari), rekursiya, ob'ekt sinflarini aniqlash, meros va polimorfizm, istisnolardan foydalanish, matn kiritish va fayllarni kiritish va chiqarish. Biroq, bu va ehtimol ba'zi boshqa tarkibiy qismlar yaqin kelajakda tilga qo'shilishi shubhasizdir. Ko'rib turganimizdek, Scratch haqiqatan ham boy xususiyatlarga ega. Shu bilan birga, uni o'rganishni boshlash uchun, o'qish qobiliyatidan tashqari, hech narsa talab qilinmaydi, chunki dastur tayyor rangli bloklardan iborat. Deyarli barcha birinchi sinf o'quvchilari ushbu darajaga to'g'ri keladi. Scratch loyihasining eng muhim xususiyatlaridan biri bu uning doimiy, doimiy foydalanuvchi hamjamiyati. Siz o'zingizning ishlanmalaringizni Internetga yuklashingiz va keyin Java o'rnatilgan har qanday kompyuterda ko'rishingiz mumkin (yoki Scratch-ning o'zi). Hozirda eng zamonaviy versiya - bu kirill alifbosini (va boshqa o'nlab tillarni) qo'llab-quvvatlaydigan Scratch 1.3. Bolalar boshlang'ich maktabda "parallellik" va "sinxronizatsiya" kabi tushunchalarni bemalol o'zlashtiradilar. Bunday holda, terminologiyani "bilish" emas, balki ishlaydigan iplarning o'zaro bog'liqligini tushunish muhimdir. Bolalar, o'spirinlar va dasturlashni o'rganishni istagan har bir kishi uchun dasturlash yanada qiziqarli va qulay bo'lishi uchun Scratch eng yaxshi hisoblash va interfeys dizaynidan foydalanadi. II-bob.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitishda innovatsion ta'lim texnologiyalaridan 2.1.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitishda innovatsion ta'lim texnologiyalaridan foydalanish ko’nikmalari. 2.2.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitish bo'yicha ta'lim tashkil etish usullari 2.1.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitishda innovatsion ta'lim texnologiyalaridan foydalanish ko’nikmalari. O’quv jarayonida kompyuter texnologiyalari va axborot-kommunikasiya vositalaridan foydalangan holda ta’lim jarayonini tashkil qilish ta’lim samaradorligigi ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Bugungi kun talabi ta`limni sifat o’zgarishlariga olib keluvchi yangicha yondashuvlarni izlashga undamoqda va uni o’rganishdagi yondashuvlar (metodlar) ham o’zgarmoqda.Ta`limda yangi bilimlarni amalda qo’llash natijasi innovatsiyalarga asoslangan yangi ta`lim yaratilishiga olib kelmoqda. Respublikamizda ta`lim tizimini har tamonlama rivojlantirish kadrlar tayyorlash tizimini tubdan yangilash va isloh qilish davlat ahamiyatidagi eng ustivor vazifalar qatoriga kiradi. O`quvchi o’zlashtirgan bilimini amaliyotda qo’llay bilishi uchun uni o’z vaqtida mustahkamlashi, boshqa tushunchalarni o’rganishda qo’llash bilishi va olingan bilimlarni tizimlashtirish ta`lim samaradorligini ta`minlashga olib keladi. O`quvchining bilish faoliyati deganda:  o’rganilayotgan mavzuga doir barcha axborotlarni to’plash; - to’plangan axborotlarni qayta ishlash;  o’rganilgan axborotlarni (ma`lumotlarni) qo’llash kabi uchta bosqichdan iborat faoliyat tushuniladi. Informatika o’quv predmetining asosiy vazifasi o’quvchilarni zamonaviy informatikaning ba`zi bir umumiy g’oyalari bilan tanishtirish, informatikaning amaliyotdagi tadbig’ini va kompyuterlarning zamonaviy hayotdagi rolini ochib berishdan iborat. Shunday ekan, “Informatika” fanini o’qitish samaradorligini oshirish o’quv mashg’ulotlarini tashkil etish hamda o’tkazishda pedagogik va axborot texnologiyalaridan keng foydalanish, o’qitish mazmuniga mos dasturiy ta’minotini ishlab chiqish, ularni o’quv jarayoniga joriy etish asosiy vazifalardan hisoblanadi. Ushbu vazifalarni dolzarbligini e’tiborga olgan holda “Informatika” fanini o’qitishda o’yinli texnologiyalardan foydalanish holatini o’rganish, tahlil etish, ulardan samarali foydalanish metodikasini, mos uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqish zarur.O’yinli texnologiyalardan foydalanishning asosini talabalarning faollashtiruvchi va jadallashtiruvchi faoliyati tashkil etadi. O’yin olimlar tadqiqotlariga ko’ra mehnat va o’qish bilan birgalikda faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanadi. Psixologlarning ta’kidlashlaricha, o’yinli faoliyatning psixologik mexanizmlari shaxsning o’zini namoyon qilish, hayotda o’z o’rnini barqaror qilish, o’zini o’zi boshqarish, o’z imkoniyatlarini amalga oshirishning fundamental ehtiyojlariga tayanadi.O’yin bilish va uning bir qismi (kirish, mustahkamlash, mashq, nazorat) tarzida tashkil etiladi. O’yinlar turli maqsadlarga yo’naltirilgan bo’ladi. Ular didaktik, tarbiyaviy, faoliyatni rivojlantiruvchi va ijtimoiylashuv maqsadlarda qo’llanadi. O’yinning didaktik maqsadi bilimlar doirasi, bilish faoliyati, amaliy faoliyatida bilim, malaka va ko’nikmalarni qo’llash, umumta’lim malaka va ko’nikmalarni rivojlantirish, mehnat ko’nikmalarini rivojlantirishni kengaytirishga qaratilgan bo’ladi. O’yinning tarbiyaviy maqsadi mustaqillik, irodani tarbiyalash, muayyan yondashuvlar, nuqtai nazarlar, ma’naviy, estetik va dunyoqarashni shakllantirishdagi hamkorlikni, kollektivizmni, jamoaga kirishib keta olishni, kommunikativlikni tarbiyalashga qaratilgan bo’ladi. Didaktik tamoyillarni hisobga olgan holda, o’quvchilarga nafaqat faktlarning qat`iy ilmiy bayonini berish, balki o’qitishning turli qiziqarli metodlarini ham qo’llash lozim. Masalan, ko’pchilikka ma`lum va ommabob bo’lgan krossvord o’yini o’quvchilarda qiziqish o’yg’otishi tabiiydir. Qomusiy lug’atda ta`riflanishicha, uning atamasi inglizcha “kross” – kesishgan, “vord” – so’z degan ma`noni anglatib, ilk bor XX asr boshlarida kashf etilgan. Vaqt o’tishi bilan uning turlari ko’payib, chaynvord, chaynkrossvord, krosschaynvord, aylanma krossvord, diagonal krossvordlar o’ylab topildi. Ularning har biri shaklda so’zlarning joylashishi va bog’lanishi bilan farq qiladi.Krossvord ko’rinishidagi so’rov shakli o’quvchilar uchun har doim qiziqarli va o’ziga tortadigan metoddir. Mustaqil ijodiy faoliyatning bunday shaklidan foydalanilganda darsda faqatgina kuchli o’quvchilargina emas, balki kuchsiz o’quvchilar ham faol ishtirok etadilar.Darslarda qiziqtirishdan foydalanishning boshqa shakllaridan, ya`ni rebus va boshqotirmalardan ham foydalanish yaxshi samara beradi. Ushbu qiziqtiruvchi metodlardan foydalanganda, o’qituvchi darsni maqsadli tashkil qilishni rejalashtiradi, ya`ni krossvord, rebus, boshqotirmalarni fanning mazmuniga mos tayyorlaydi. Darsning maqsadini aniqlaydi va kutilayotgan natijani loyihalaydi. Rebus, krossvordlar o’yinli texnologiyalarga sirasiga kiradi. “Rebus” so’zi lotin tilidan olingan bo’lib, “So’zlar orqali emas, balki rasmlar orqali ifodalash” ma’nosini anglatadi. Bu - biror so’z yoki atamaning rasmlar, notalar, xarflar bilan birgalikda ifodalanishi orqali hosil qilingan jumboqdir. Rebus – keng tarqalgan va eng mashxur o’yinlar sirasiga kiradi. U orqali maqollarni, she’r qismlarini, biror iborani yoki so’zni berkitish mumkin. Undan ilk bor Fransiyada XV asrda qo’llanilgan. Eng birinchi rebuslar to’plami Etenom Taburo tomonidan Fransiyada 1582 yili chop etilgan. Keyinchalik Angliya, Germaniya, Italiyaga tarqalgan. Rossiyada birinchi rebuslar “Illyustrasiya” jurnalida 1845 yili chop etilgan. Rebus — bu atamalarni ko’ngil ko’taruvchi xarakterda shifrlashdir. Masalan: - Rasmning chap qismidagi apostroflar soni rasm nomining chap tomonidan o’chiriladigan xarflar soniga mos keladi;  Rasmning o’ng yuqorisidagi apostroflar soni rasm nomining o’ng tomonidan o’chiriladigan xarflar soniga mos keladi;  So’z o’rtasidagi xarflarni o’chirish uchun bu xarflar rasm ustida yozilib ustidan chiziladi;  So’zdagi belgini almashtirish: “2=d” 2 – xarfni “d” xarfiga almashtirish, “r=p” esa xarbir “r” belgi “p” belgiga almashtirish tushiniladi;  Rasm nomidagi belgilarning joylashgan o’rni tartib raqamini o’zgartirish orqali yangi hosil qilish mumkin;  Rasmni teskari qo’yish orqali so’z ham teskari o’qiladi. Rebus Tushun c ha T a ’ r if Ushbu vazifalar talabalar aqliy faolligini o’stiradi, bilish jarayoniga haqiqiy qiziqish uyg’otadi. O’yin davomida talabalar ma’lum qiyinchiliklarni yengadilar, o’z kuchlarini sinaydilar, malaka va bilimlarini rivojlantiradilar. Ko’pchilikka ma’lum va ommabop bo’lgan krossvord o’yini talabalarda qiziqish uyg’otishi tabiiydir. Krossvord ko’rinishidagi so’rov shakli talabalar uchun har doim qiziqarli va o’ziga tortadigan metoddir. Ushbu o’yinga talabalar shu darajada kirishib ketadilarki, hatto, o’zlari ham informatikaning turli mavzulari bo’yicha krossvordlar tuzishlari mumkin. Mustaqil ijodiy faoliyatning bunday shakli foydali bo’lishi bilan birga, faqatgina bilimdon talabalarnigina emas, balki past o’zlashtiruvchilarni ham qamrab oladi. Boshqa o’quv fanlaridan past o’zlashtiruvchi talabalar ko’pincha informatikadan yaxshi va tirishqoq talabalarga aylanadilar. Krossvordlar sodda bo’lishi bilan birga, mashhur olimlar, allomalar ismlariga, mavzuga aynan mos keluvchi maxsus atamalarga diqqatini jalb etishning samarali vositasi hamdir. Informatika fanini o’qitishda interfaol metodlardan foydalanish. Hozirgi davrda o’sib kelayotgan avlodni mustaqil fikrlaydigan qilib tarbiyalash vazifasi muhimdir. Ushbu masalaning hal etilishi ko’p jihatdan o’qitishning interfaol metodlarini qo’llashga bog’liq. Interfaol so’zi inglizcha “Interakt” so’ziga mos kelib, “Inter – o’zaro”, “akt – ish ko’rmoq, ishlamoq” degan ma`nolarni anglatadi. Interfaol o’qitish – muloqotli o’qitish bo’lib, jarayonning borishida o’qituvchi va o’quvchi orasida o’zaro ta`sir amalga oshiriladi. Interfaol o’qitishning mohiyati o’quv jarayonini shunday tashkil etishdan iboratki, unda barcha o’quvchilar bilish jarayoniga jalb qilingan bo’lib, erkin fikrlash, tahlil qilish va mantiqiy fikr yuritish imkoniyatlariga ega bo’ladilar. Darslardagi interfaol faoliyat o’zaro tushunishga, hamkorlikda faoliyat yuritishga, umumiy, lekin har bir ishtirokchi uchun ahamiyati nazorat topshiriqlarini birgalikda echishga olib keladigan muloqotli aloqani tashkil etish va rivojlantirishni ko’zda tutadi. Interfaol metodlardan foydalaniladigan o’quv jarayonida o’quvchilar tanqidiy fikrlashga, shart-sharoitlarini va tegishli axborotni tahlil qilish asosida murakkab muammolarni echishga, alternativ fikrlarni chamalab ko’rishga va asosli ravishda qarorlar qabul qilishga, bahslarda ishtirok etishga, boshqalar bilan muloqot qilishga o’rganadilar. Buning uchun darslarda individual, juftli va guruhli ishlar tashkil etiladi, izlanuvchi loyihalar, rolli o’yinlar, ijodiy ishlar qo’llaniladi, hujjatlar va axborotning turli manbalari bilan ish olib boriladi. Interfaol o’qitish tashkilotchilari uchun, sof o’quv maqsadlaridan tashqari quyidagi jihatlar ham muhimdir:  guruhdagi o’quvchilarning o’zaro muloqotlar jarayonida boshqalarning qadriyatlarini tushunib etishi;  boshqalar bilan o’zaro muloqotda bo’lish va ularning yordamiga muhtojlik zaruratining shakllanishi;  o’quvchilarda musobaqa, raqobatchilik kayfiyatlarini rivojlantirish. Interfaol usullar bo’yicha o’qitish tashkil etish jarayonida o’qituvchining bergan topshiriqlari mazmuni o’quvchining tafakkurini rivojlantirish uchun kuchli vositadir. Ushbu topshiriqlar turli xil murakkablik darajalarida bo’lib,o’quvchilarni fikr yuritish, o’ylash, tasavvur qilish, yaratish yoki sinchiklab tahlil etishga undovchi bo’lishi lozim. Quyida topshiriq savollarini to’g’ri ifoda qilish uchun tavsiyalar keltiramiz: 1. Topshiriq savollarini aniq va tushunarli darajada qo’yish lozim. 2. Topshiriq mavzu bilan bevosita bog’liq bo’lishi kerak. 3. Muayyan predmetlardan umumiyga borishga harakat qiling. Bu holat o’quvchilarni o’ylashi va savolga javob berishda engillik tug’diradi. 4. Faqatgina “ha” yoki “yo’q”, “to’g’ri” yoki “noto’g’ri” degan javoblar beriladigan savollarni berishdan saqlaning. 5. O`quvchilarga o’z intellektual qobiliyatlariga tayangan holda javob beradigan savollarni bering.. 6.O`quvchining o’z nuqtai nazarini bildiradigan topshiriqlardan berishga harakat qiling. 7. Qo’yilgan topshiriqqa javob berilganda o’quvchilardan “Nima uchun shunday deb o’ylaysiz?” deb so’rab turing. Quyida bir qator interfaol metodikalarning tavsifi va mohiyatini keltiramiz: “Aqliy xujum” metodi. Mazkur metod muayyan mavzu yuzasidan berilgan muammolarni hal etishda keng qo’llaniladigan metod sanalib, u mashg’ulot ishtirokchilarini muammo xususida keng va har tomonlama fikr yuritish, shuningdek, o’z tasavvurlari va g’oyalaridan ijobiy foydalanish borasida ma'lum ko’nikma hamda malakalarni xosil qilishga rag’batlantiradi. Ushbu metod yordamida tashkil etilgan mashg’ulot jarayonida ixtiyoriy muammolar yuzasidan bir necha original yechimlarni topish imkoniyati tug’iladi. «Aqliy xujum» metodi tanlab olingan mavzular doirasida ma'lum qadriyatlarni aniqlash, ayni vaqtda ularga muqobil bo’lgan g’oyalarni tanlash uchun sharoit yaratadi. Mashg’ulotlar jarayonida «Aqliy xujum» metodidan foydalanishda bir necha qoidalarga amal qilish talab etiladi. Ushbu qoidalar quyidagilar: 1. Mashg’ulot ishtirokchilarini muammo doirasida keng fikr yuritishga undash, ular tomonidan kutilmagan mantiqiy fikrlarning bildirilishiga erishish. 2.Har bir ta'lim oluvchi tomonidan bildirilayotgan fikr yoki g’oyalar miqdori rag’batlantirilib boriladi. Bu esa bildirilgan fikrlar orasidan eng maqbullarini tanlab olishga imkon beradi. Bundan tashqari fikrlarning rag’batlantirilishi navbatdagi yangi fikr yoki g’oyalarning tuzilishiga olib keladi. 3. Har bir ta'lim oluvchi o’zining shaxsiy fikri yoki g’oyalariga asoslanishi hamda ularni o’zgartirishi mumkin.Avval bildirilgan fikr (g’oya)larni umumlashtirish, turkumlashtirish yoki ularni o’zgartirish ilmiy asoslangan fikr (g’oya)larning shakllanishiga zamin hozirlaydi. 4. Mashg’ulotlar jarayonida ta'lim oluvchilarning har qanday faoliyatlarini standart talablar asosida nazorat qilish, ular tomonidan bildirilayotgan fikrlarni baholashga yo’l qo’ymaydi. Agarda ularning fikr (g’oya)lari baholanib, boriladigan bo’lsa, ta'lim oluvchilar o’z diqqatlarini, shaxsiy fikrlarini himoya qilishga qaratadilar, oqibatda ular yangi fikrlarni ilgari surmaydilar. Mazkur metodni qo’llashdan asosiy maqsad ta'lim oluvchilarni muammo xususida keng va chuqur fikr yuritishga rag’batlantirish ekanligini etibordan chetda qoldirmagan holda ularning faoliyatlarini baholab borishning har qanday usulidan voz kechish maqsadga muvofiqdir. “ Bilaman. Bilib oldim. Bilishni xohlayman” metodi . Sinf o’quvchilari beshta guruhga bo’linadilar, guruhlar nomlanadi. Yozuv taxtasi uch qismga ajratiladi. Birinchi bandning yuqori qismiga «Bilaman», ikkinchi bandning yuqori qismiga «Bilib oldim», uchinchi bandning yuqori qismiga esa «Bilishni xohlayman»degan so’zlar yoziladi. So’ngra o’qituvchi o’quvchilardan mavzu yuzasidan qanday ma'lumotlarga ega ekanliklarini so’raydi va bildirilgan fikrlarni «Bilaman »nomli bandga yozib qo’yadi. Ushbu xarakat guruhlar tomonidan fikrlar to’la bayon etilganga qadar davom etadi. Mazkur jarayonda guruhlarning barcha a'zolari faol ishtirok etishlariga ahamiyat berish zarur. O’quvchilar tomonidan bildirilayotgan noto’g’ri fikrlar ham inkor etilmasligi zarur (zero bunday xarakat o’quvchilarning faolligiga salbiy ta'sir ko’rsatadi). Keyingi bosqichda o’quvchilarga mavzuga oid matnlar tarqatiladi Ushbu matn mavzu bo’yicha eng asosiy tushunchalarni o’z ichiga oladi. O’quvchilar matn bilan tanishib chiqqandan so’ng fikr yuritishlari hamda mavzuga oid yana qanday ma'lumotlarni o’zlashtiriganliklarini aniqlashlari lozim. O’quvchilar o’z xulosalari asosida fikrlarini bayon etadilar, ushbu fikrlar «Bilib oldim» nomli ustunga yozib boriladi. So’ngi bosqichda o’qituvchi o’quvchilaridan yangi mavzu bo’yicha qanday ma'lumotlarni o’zlashtirish istagida ekanliklarini so’raydi va o’quvchilarni yana o’ylashga da'vat etadi. Guruhlardan navbati bilan fikr so’raladi. O’quvchilar tomonidan bildirilgan fikrlar «Bilishni xohlayman»nomli ustunga yozib boriladi Masalan: Matn o’quvchilarga tarqatiladi. O’quvchilar yakka tartibda (7 minut) matn bilan tanishadilar. So’ngra guruhlarda yuqorida qayd etilgan jadvalnit o’ldiradilar. “Bumerang” texnologiyasi. metod o‘quvchilarni dars jarayonida, darsdan tashqarida turli adabiyotlar, matnlar bilan ishlash, o‘rganilgan materialni yodida saqlab qolish,so‘zlab berish, fikrini erkin holda bayon eta olish, qisqa vaqt ichida ko‘p ma’lumotga ega bo‘lish hamda dars mobaynida o‘qituvchi tomonidan barcha o‘qivchilarni baholay olishga qaratilgan..Metodning maqsadi: O‘quv jarayoni mobaynida tarqatilgan materiallarning o‘quvchilar tomonidan yakka va guruh holatida o‘zlashtirib olishlari hamda suhbat-munozara va turli savollar orqali tarqatma materiallardagi matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini nazorat qilish va baholash jarayoni mobaynida har bir o‘quvchi tomonidan o‘z baholarini egallashiga imkoniyat yaratish. Metodning qo‘llanishi: Amaliy mashg‘ulotlar hamda suhbat-munozara shaklidagi darslarda yakka tartibda, kichik va jamoa shaklida foydalanilishi mumkin. Mashg‘ulotda foydalaniladigan vositalar: O‘quvchi dars jarayonida mustaqil o‘qishlari, o‘rganishlari va o‘zlashtirib olishlari uchun mo‘ljallangan tarqatma materiallar (o‘tilgan mavzu yoki yangi mavzu bo‘yicha qisqa matnlar, suratlar, ma’lumotlar). Mashg‘ulotni o‘tkazish tartibi: Ushbu metod bir necha bosqichda o‘tkaziladi: • o‘quvchilar kichik guruhlarga ajratiladi; • o‘quvchilar darsning maqsadi va tartibi bilan tanishtiriladi; • o‘quvchilarga mustaqil o‘rganish uchun mavzu bo‘yicha matnlar tarqatiladi; • berilgan matnlar o‘quvchilar tomonidan yakka tartibda mustaqil o‘rganiladi; • har bir guruh a’zolaridan yangiguruhtashkil etiladi; • yangiguruh a’zolarining har bir guruh navbati bilan mustaqil o‘rgangan matnlari bilan axborot almashadilar, ya’ni bir-birlariga so‘zlab beradilar, matnni o‘zlashtirib olishlariga erishadilar; • berilgan ma’lumotlarning o‘zlashtirilganlik darajasini aniqlash uchun guruh ichida ichki nazorat o‘tkaziladi, ya’ni guruh a’zolari bir-birlari bilan savol- javob qiladilar; • yangi a’zolar dastlabki holatdagi guruhlariga qaytadilar; • darsning qolgan jarayonida o‘quvchilar bilimlarini baholash yoki to‘plagan ballarini hisoblab borish uchun har bir guruhda “guruh hisobchisi” tayinlanadi. O‘quvchilar tomonidan barcha matnlar qay darajada o‘zlashtirilganligini aniqlash maqsadida o‘qituvchi (yoki opponent guruh) o‘quvchilarga savollar bilan murojaat etadilar, og‘zaki so‘rov o‘tkazadilar; • savollarga berilgan javoblar asosida guruhlar to‘plagan umumiy ballari aniqlanadi: • har bir guruh a’zosi tomonidan guruhdagi matn mazmunini hayotga bog‘lagan holda bittadan savol tuziladi; • guruhlar tomonidan tayyorlangan savollar orqali savol-javob tashkil etiladi («guruh hisobchilari» berilgan javoblar bo‘yicha ballarni hisoblab boradilar); • guruh a’zolari tomonidan to‘plangan umumiy ballar yig‘indisi aniqlanadi; • guruhlar to‘plagan umumiy ballar guruh a’zolari o‘rtasida teng taqsimlanadi. • darsni yakunlash, uyga vazifa berish. Informatika darslarida ushbu metodni quyidagicha qo‘llash mumkin: Mavzu: “Zinama-zina” texnologiyasi. Ushbu metod o‘quvchilarni o‘tilgan yoki o‘tilishi kerak bo‘lgan mavzu bo‘yicha yakka va kichik jamoa bo‘lib fikrlash hamda xotirlash, o‘zlashtirilgan bilimlarni yodga tushirib, to‘plangan fikrlarni umumlashtira olish va ularni yozma, rasm, chizma ko‘rinishida ifodalay olishga o‘rgatadi. Bu metod o‘quvchilar bilan yakka holda yoki guruhlarga ajratilgan holda yozma ravishda o‘tkaziladi va taqdimot qilinadi. Metodning maqsadi: O‘quvchilarni erkin, mustaqil va mantiqiy fikrlashga, jamoa bo‘lib ishlashga, izlanishga, fikrlarni jamlab ulardan nazariy va amaliy tushuncha hosil kilishga, jamoaga o‘z fikri bilan ta’sir eta olishga, uni ma’qullashga, shuningdek, mavzuning tayanch tushunchalariga izoh berishda egallagan bilimlarini qo‘llay olishga o‘rgatish. Metodning qo‘llanishi: ma’ruza (imkoniyat va sharoit bo‘lsa), seminar, amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlarida yakka tartibda yoki kichik guruhlarda o‘tkazish hamda nazorat darslarida qo‘llanilishi mumkin. Mashg‘ulotda qo‘llaniladigan vositalar: A-3, A-4 formatli qog‘ozlarda tayyorlangan (mavzuni ajratilgan kichik mavzular soniga mos) chap tomoniga kichik mavzular yozilgan tarqatma materiallar, flomaster (yoki rangli qalam)lar. Mashg‘ulotni o‘tkazish tartibi: • o‘qituvchi o‘quvchilarni mavzular soniga qarab 3-5 kishidan iborat kichik guruhlarga ajratadi (guruhlar soni 4 yoki 5 ta bo‘lgani ma’qul); • o‘quvchilar mashg‘ulotning maqsadi va uning o‘tkazilish tartibi bilan tanishtiriladi. Har bir guruhga kog‘ozning chap qismida kichik mavzu yozuvi bo‘lgan varaqlar tarqatiladi; • o‘qituvchi a’zolarini tarqatma materialda yozilgan kichik mavzular bilan tanishishlarini va shu mavzu asosida bilganlarini flomaster yordamida kog‘ozdagi bo‘sh joyiga jamoa bilan birgalikda fikrlashib yozib chiqish vazifasini beradi va vaqt belgilaydi; • guruh a’zolari birgalikda tarqatma materialda berilgan kichik mavzuni yozma • (yoki rasm, yokio‘quvchizma) ko‘rinishida ifoda etadilar. Bunda a’zolari kichik mavzu bo‘yicha imkon boricha to‘laroq ma’lumot berishlari kerak bo‘ladi. • tarqatma materiallar to‘ldirilgach, guruh a’zolaridan bir kishi taqdimot qiladi. Taqdimot vaqtida guruhlar tomonidan tayyorlangan material, albatta, auditoriya (sinf) doskasiga mantiqan tagma-tag (zina shaklida) ilinadi; o‘qituvchi guruhlar tomonidan tayyorlangan materiallarga izoh berib, ularni baholaydi va mashg‘ulotni yakunlaydi. Venn diagrammasi. Venn diagramma-grafik ko’rinishda bo’lib, olingan natijalarni umumlashtirib, ulardan bir butun xulosa chiqarishga, ikki va undan ortiq predmetni (ko’rinish, fakt, tushuncha) tahlil qilish va o’rganishda qo’llaniladi. Diagramma ikki va undan ortiq aylanani kesishmasidan hosil bo’ladi. Maqsad: ikki va undan ortiq predmet va tushunchalarni taqqoslashda, turli va umumiy tomonlarini aniqlashda bilim va ko’nikmalarni shakllantirish. Amalga oshirish bosqichlari: 1-bosqich. O’quvchilar (sheriklari bilan) ikki doirani to’ldiradilar, har bir doiraga ikki tushuncha (predmet)ni e'tiborli tomonlari sanab o’tiladi. 2-bosqich. O’quvchilarni kichik guruhlarga (4-5 kishidan iborat) birlashtirib, diagrammalarni taqqoslaymiz va to’ldiramiz. 3-bosqich. Kichik guruh o’quvchilariga bu tushunchalarning (predmet, ko’rinishlarning) umumiy xossalarini aniqlashni taklif etamiz. 4-bosqich. Biron bir guruh vakili har bir tushunchaning o’ziga xos tomonlarini o’qiydi. Boshqalar zarurat bo’lganda uni javobini to’ldiradilar. 5-bosqich. Boshqa guruh vakillari ikki tushunchani birlashtiruvchi (umumiy) xususiyatlarni o’qiydi. Boshqalar zarurat paydo bo’lganda bu javoblarni to’ldiradilar. “T-sxema” metodi. T- sxema metodida bahs davomida javoblarni (ha yo’q, tarafdor, qarshi kabi) yozib borishda universal grafik vosita bo’lib xizmat qiladi. Muammoning mavzu doirasi aniqlangandan so’ng, quyidagi ko’rinishdagi T- sxemani tuzish kerak Tarafdor M u a m m o Qarshi Besh m inutd a n so’ng sx e m aning chap t o m on i ni t o ’l d i ri sh lozi m . Un d a b e s h m inut d avo m ida o ’q uvchi l ar m avz u ga o i d ne c hta k a t e g o r i y a o ’ y lab topishg a n b o ’lsa, shuncha kate g ori y a ko’rsat i l ad i. K e y i n gi b es h m i nutda o ’ quvc h il a r sxe m aning o ’n g to m o nini t o ’l dira di lar. V a niho y at, y ana b e sh m in ut m oba y nida o ’ quv c hilar o’z l ar ini ng T - sxe m alarini bos h q a juft l ik y oki kic h ik guruhning T - sxe m asi bil a n taqqoslash i m k oni ga ega b o ’ la di lar. “Klaster” metodi. Klasterlarga ajratish – o’quvchilarga biror mavzu bo’yicha erkin va ochiq fikr yuritishga yordam beradigan pedagogik strategiyadir. Bu metod biror mavzuni chuqur o’rganishdan avval o’quvchilarning fikrlash faoliyatini jadallashtirish hamda kengaytirish uchun xizmat qilishi mumkin. Shuningdek, o’tilgan mavzuni mustahkamlash, yaxshi o’zlashtirish, umumlashtirish hamda o’quvchilarni shu mavzu bo’yicha tasavvurlarinichizma shaklida ifodalashga undaydi. Klasterlarga ajratish metodini qo’llash quyidagicha amalga oshiriladi: - tarqatma materialda mavzuga oid ochiq so’z yoziladi;  o’quvchilar ushbu so’z bilan bog’liq xayollariga kelgan so’z va jumlalarni uning atrofiga yoza boshlaydilar;  so’zlarni yozish jarayoni o’qituvchi tomonidan belgilangan vaqt tugaguncha yoki barcha so’z va qoidalar tugaguncha davom etadi. Klasterga ajratishda bir qator qoidalarga ham rioya qilish zarur. Ular quyidagilardan iborat: 1. Xayolga kelgan hamma narsani ularning mazmuniga e`tibor bermasdan yozib borish. 2. Orfografiya va boshqa omillarga e`tibor bermaslik. 3. Vaqt tugaguncha ko’proq bog’lanishlar hosil qilishga harakat qilish. 4. G`oyalar va so’zlar sonini cheklab qo’ymaslik. Yuqoridagilardan xulosa qilib shuni aytishim mumkinki, informatika fanlarini o’qitish jarayonida interfaol metodlarni qo’llash o’quvchilar o’quv – biluv faoliyatini faollashtirishga yordam beradi va informatika fanlarini o’zlashtirish darajasini ko’tarilishiga olib keladi. Interfaol metodlarni o’quvchilarni guruhlarga bo’lib o’qitishda ham qo’llash orqali ularning o’quv – biluv faoliyatini yuksaltirish va mustaqil fikrlay olish qobiliyatlarini rivojlantirish mumkin ekan. Bu metodlarni informatika darslarida qo’llash uchun esa fanning o’qitish hususiyatlarini yaxshi bilish lozim. Ya’ni har qanday informatika o’qituvchisi o’z mutahassisligi bo’yicha yetarli bilimlarga ega bo’lganidan so’ng, shu fanni o’qitish hususiyatlarini – kursni o’qitishning dolzarbligini, fanning o’qitilish sabablarini, o’qitish uslubiyotini va usullarini, o’qitish texnologiyasini, darslarda ma’ruza, seminar, amaliyot mashg’ulotlarini qanday tashkil etish kabi malakalarni yaxshi egallagan bo’lishi lozim. 2.2.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitish bo'yicha ta'lim tashkil etish usullari Darsning maqsadi: A) Ta`limiy maqsadi: Xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya – gigiyena talablari bilan ishlashni o`rgatish. B) Tarbiyaviy maqsad: O`quvchilarga jamoa bo`lib muammoni hal etish malakasini shakllantirish. Ajdodlarimiz meroslarini asrab – avaylab, ular ishlarining davomchilari bo`lish ruhida tarbiyalash. C) Rivojlantiruvchi maqsadi: Xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya – gigiyena talablari malaka ko`nikmalarini hosil qilish. Darsning jihozi: 5- sinf informatika darsligi, plakat, texnika vositasi, (kompyuter), chizmalar, rangli qog`ozlar. Darsning uslubi: Aqliy hujum interfaol mashqlar yordamida o`quvchilar orasida rivojlantiruvchi muhit hosil qilish. Darsning borishi: Tashkiliy qism: O`quvchilar bilan salomlashib davomat aniqlanadi, o`quvchilar diqqati darsga jalb qilinadi. Yangi mavzu bayoni: Sizlar bilan avvalgi mavzuda Scratch dasturlash muhiti va imkoniyatlari bilan tanishib chiqdik. Spraytlarni harakatga keltirish yoki multfilmlar yaratishdan oldin, ularni joylashtirish, kostyumlarni almashtirish, sahna fonini o‘zgartirishkabi ko‘nikmalarni hosil qilishimiz kerak. Scratch interfeysining spraytlar panelida joylashgan: 1 – Choose a Sprite(spraytlarni tanlash) va 2 – Choose a Backdrop(sahna fonini tanlash) yordamida, sichqonchani ular ustiga olib borish bilan, suzib chiquvchi bo‘limlar orqali tanlanadi. Ammo spraytlarning quyidagi parametrlarini o‘zgartirish uchun shu oynachada joylashgan sprayt rasmi tanlanadi, ular faol holatga o‘tgach, kerakli parametrlar o‘zgartiriladi. Name— spraytga nom berish; Show— faol yoki ko‘rinmas qilish; Size— sprayt o‘lchami; Direction— burilish burchak qiymati; X, Y— spraytning boshlang‘ich pozitsiyasini o‘rnatish. 1-mashq.“Mening birinchi loyiham!” Sahnaga yangi sprayt va fonni joylash. Bajarish texnologiyasi 1-rasmda ko‘rsatilgan Choose a Backdrop(fon tanlash) tugmachasi bosiladi va hosil bo‘lgan oynachadan Sports  Playing Fieldrasmi tanlanadi. Choose a Sprite(spraytlarni tanlash) bo‘limidan Sports  Soccer Ball– koptok rasmi tanlanadi. Koptok sahna markaziga joylashadi. Sichqoncha bilan koptok belgilanadi va sahnaning kerakli qismiga sudrab o‘tkaziladi. Sahnaga yana bir spraytni Choose a Sprite(spraytlarni tanlash) bo‘limidagi Surprise(syurpriz) tugmachasi yordamida tanlaymiz. Sahnada biz kutmagan qahramon yoki biror jism paydo bo‘lishi mumkin. Agar bu sprayt mos kelmasa, uni savatchaga olib tashlaymiz va yana harakat qilib ko‘ramiz. Mavzuga mos bo‘lgan spraytni tanlaymiz va uni sahnaning tanlangan pozitsiyasiga ko‘chirib o‘tamiz.Rasm tayyor bo‘lgach, uni Faylbo‘limining “Save to your compyuter” ko‘rsatmasini tanlash orqali saqlab olamiz. Unga Futboll Scratchnomini beramiz. Loyihamiz avtomatik ravishda Scratch Projectspapkasiga saqlanib qoladi. 2-mashq. Futbol maydonini grafik muharriri yordamida yaratish. Bajarish texnologiyasi Mashqda saqlangan faylni Load from your computer ko‘rsatmasi yordamida ochamiz. Spraytlar panelida fonga tegishli tugmachani bosib, Paint (grafik muharrir) ikonkasini tanlaymiz va uskunalar yordamida istalgan tasvirni hosil qilamiz: 1) dastlab rang tanlaymiz, so‘ngra 1-uskuna (to‘g‘ri to‘rtburchak) yordamida yashil to‘g‘ri to‘rtburchakni chizib olamiz; 2) 2-uskuna (to‘g‘ri chiziq) yordamida to‘rli darvoza chizib olamiz; 3) 3-uskuna (mo‘yqalam) yordamida bulutlarni chizamiz; 4) 4-uskuna (bo‘yoq) yordamida bulutlarni bo‘yaymiz. SODDA ANIMATSIYA DASTURINI YARATISH Darsning maqsadi: A) Ta`limiy maqsadi: Xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya – gigiyena talablari bilan ishlashni o`rgatish. B) Tarbiyaviy maqsad: O`quvchilarga jamoa bo`lib muammoni hal etish malakasini shakllantirish. Ajdodlarimiz meroslarini asrab – avaylab, ular ishlarining davomchilari bo`lish ruhida tarbiyalash. C) Rivojlantiruvchi maqsadi: Xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya – gigiyena talablari malaka ko`nikmalarini hosil qilish. Darsning jihozi: 5- sinf informatika darsligi, plakat, texnika vositasi, (kompyuter), chizmalar, rangli qog`ozlar. Darsning uslubi: Aqliy hujum interfaol mashqlar yordamida o`quvchilar orasida rivojlantiruvchi muhit hosil qilish. Darsning borishi: Tashkiliy qism: O`quvchilar bilan salomlashib davomat aniqlanadi, o`quvchilar diqqati darsga jalb qilinadi. Yangi mavzu bayoni: Animatsiya fransuzcha animation – jonlantirish so‘zidan olingan bo‘lib, Yevropada multiplikatsiya, ya’ni kino san’at turitushunchasini anglatadi. Hozirgi kunda esa, unga kompyuter yordamida yaratiladigan multiplikatsiya turi sifatida qaraladi. Scratchdasturi kutubxonasida tayyor ishlangan animatsiyalar to‘plami mavjud. Ulardan birini ko‘rib chiqish uchun quyidagi ko‘rsatmalarni bajaramiz. Scratch dasturini ishga tushiring, Menyubo‘limidan Tutorials(yo‘riqnomalar) bo‘limini tanlaymiz va ochilgan oynachadan Animation(animatsiya) tugmachasini bosamiz. Istalgan animatsiyani tanlab, uning qanday bajarilganini ko‘rish va ishga tushirish mumkin. Masalan: Animatsiya bo‘limidan Make it Flyni tanlang va uning bajarilishini tomosha qiling. Spraytlarni harakatlantirishda faqat oldinga, orqaga, yuqoriga va pastga buyruqlaridan boshqa Scratch dasturida burchaklarga burilish imkoni ham mavjud. Blokda joylashgan oq doira ichidagi qiymatlarni o‘zgartirish mumkin va ular quyidagi yo‘nalishlarda bo‘ladi. Shuningdek, spraytlarni, kutib turish vaqti, ixtiyoriy pozitsiyaga o‘tish, musiqa sadosida harakatlantirish imkoniyatlari mavjud 1-mashq.Mushukchani sahna bo‘ylab o‘ngga-chapga harakatlantiramiz va sahna chegarasiga yetgach, burilib, harakatni davom ettirish skriptini yozamiz. Bajarish texnologiyasi: — mushukchani sahnaning quyi chap burchagiga sichqoncha yordamida olib o‘tamiz; — spraytlar panelida uning ikonkasiga sichqoncha bilan bosamiz (agar boshqa spraytlar bo‘lsa); — quyidagi dasturni skriptlar oynasida taxlaymiz va ishga tushiramiz. Harakatni to‘xtatish uchun tugmachani bosamiz. 2-mashq. Qahramonimiz mushukchani sahnada o‘ngga, so‘ngra chapga harakatlantirish va sahna chetiga yetganda ovoz chiqarish skriptini (dasturini) tuzing. Bajarish texnologiyasi Dasturni ishga tushiring. Quyida berilgan algoritmni qadam-baqadam bajaring va natijani saqlab oling. 1-qadam. Sahna fonini dastur kutubxonasidan tanlab o‘rnatamiz. 2-qadam. Qahramonimiz mushukchani sichqoncha yordamida quyi chap burchakga joylashtiramiz. 3-qadam. Spraytlar panelida mushukcha ikonkasini sichqoncha bilan belgilaymiz. 4-qadam. Rangli bloklardan rasmdagi skriptlarni joylashtiramiz. 5-qadam. Harakatlanish blokidagi 10 qadamni 100 ga almashtiramiz. 6-qadam. Skriptni ishga tushiramiz. 3-mashq. Takrorlash bloki yordamida spraytlarni harakatlantiring. Bajarish texnologiyasi Qahramonimiz mushukchani sahnaning quyi chap burchagiga joylashtiramiz. Avval u bajaradigan ko‘rsatmalar algoritmi bilan tanishamiz: 1. Mushukcha sprayti 10 qadam yuradi. Bu amalni 10 marta takrorlasa, 100 qadam yurgan bo‘ladi. 2. Bu skriptga endi burilish ko‘rsatmasini qo‘shamiz va ishga tushiramiz 4-mashq. Diagonal bo‘yicha harakatlanish. Vazifani bajarish texnologiyasi 1. Ish stolida Scratch yorlig‘iga sichqoncha tugmachasi bilan 2 marta bosib, dasturni ishga tushiring. 2. Mushukchani sahnaning quyi chap burchagiga joylashtiring. 3. Endi mushukcha uchun skript (buyruqlar ketma-ketligi) yozamiz. Spraytlar panelida mushukcha sprayti yorlig‘iga 2 marta sichqoncha ko‘rsatkichini bosamiz Xulosa Ta’lim jarayonini tashkillashda axborot–kommunikatsiya texnologiyalaridan samarali foydalanayotgan ko’pgina rivojlangan mamlakatlar o’quv jarayonini sifat jihatdan yangi bosqichga ko’tarishga erishayotganliklari hayotda o’z tasdig’ini topmoqda. Ushbu bitiruv malakaviy ishda bayon etilgan ma’lumotlar esa bu axborot–kommunikatsiya texnologiyalaridan samarali foydalanish salohiyati to’g’risida fikr yuritishga asos bo’ladi. Ayniqsa, tashhizlanuvchan o’quv maqsadlarini belgilash, talabalarni mustaqil bilim olishga undash, o’quv jarayonini doimo rivojlanib boruvchi dinamik tizim sifatida loyihalash kabi tashkiliy-uslubiy ishlarni amalga oshirishda innovatsion texnologiyalar katta imkoniyatlarga ega. Innovatsion texnologiyalar joriy etish tajribasini o’rganish va unga maqsadli yondashish, o’quv jarayonini insonparvarlashtirish, bunda talabani sust ob’ektdan faol sub’ektga aylantirish, bilish faoliyatining aniq maqsadlarga yo’nalganligini hamda o’quv jarayonini ishlab chiqarish jarayoni kabi takrorlanuvchanligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega bo’ladi. Mening fikrimcha ta’limda ko’plab innovatsion usullar samarali bo’lib, ayniqsa ta’limda aniq maqsad qo’yish yoki fanlararo bog’lash, aniq maqsadga erishish ko’p foydali xisoblanadi. «Maqsadli yondashuv» uslubi ta’limda o’quvchi, talabalarni ijodiy fikrlashga, fanning mazmun mohiyati va maqsadini o’rgatadi. U nafaqat o’quv- bilim faoliyatini tizimlashtiradi, jadallashtiradi, balki ta’lim oluvchilarning umumiy madaniyatini yuksaltirishga ham xizmat qiladi, predmetlararo bog’lanish tufayli maqsadlar turli darajada namoyon bo’ladi. Foydalanilgan adabiyotlar 1.M.Aripov, M.Muhammadiyev. Informatika, informasion texnologiyalar. Darslik. T.: TDYuI, 2004 y. 2. M.Mamarajabov, S.Tursunov. Kompyuter grafikasi va Web-dizayn. Darslik. T.: “Cho‘lpon”, 2013 y. 3. Rashidov A.SH. Zamonaviy ta’lim va innovatsion texnologiyalar sohasidagi ilg‘or tajribalar. Ilm sarchashmalari. 2020, №10, 83-86 b. 4. Rashidov A.Sh. Yoshlar intellektual kamolotida ijodiy tafakkur va kreativlikning o’rni. Pedagogik mahorat, Maxsus son. 2021. 114-116 b. 5. Mardanova F.Ya., Rasulov T.H. Advantages and disadvantages of the method of working in small groups in teaching higher mathematics. Academy. 55:4 (2020), pp. 65-68 6. Ismatilla Isoqov, Sindorqul Ibragimovich Qulmamatov. “Informatikani o’qitishda innovatsion texnologiyalar”. Ma’ruza matnlari 7. Mamarajabov Mirsalim. Interfaol ta’lim metodlari asosida informatika darslarini loyihalash va rejalashtirish amaliyoti.Informatika va uni o‘qitish metodikasi dotsenti.TDPU. 8. Saidaxmedov N. Pedagogik amaliyotda yangi texnologiyalarni qo’llash namunalari.-Toshkent : RTM 2000 yil. 9. O`quv jarayonida ilg`or p е dagogik va a х borot t ех nologi yalarini qo`llash yo`llari. Uslubiy qo`llanma. Akad е mik S.S.G`ulomov umumiy rahbarligi ostida. − T.; TDIU 2005. 90 b,105 b 10. B.Mo minov. Informatika. O‘quv qo‘llanma. ʻ T.: “Tafakkur-bo stoni”, 2014 y. ʻ

Spraytlar bilan ishlash mavzusini o‘qitish metodikasi 

MUNDARIJA

Kirish

I-bob.Ta’lim jarayonida scratch dastridan uzuksiz ta’lim bosqichlarida qo’llash metodikasi.

1.1.Scratch dasturi va unda spraytlar bilan ishlash 

1.2.Boshlang'ich sinf o'quvchilariga "Scratch muhitida dasturlash" mavzusini o'qitish muammosining nazariy asoslari

II-bob.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitishda  innovatsion ta'lim texnologiyalaridan

2.1.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitishda  innovatsion ta'lim texnologiyalaridan foydalanish ko’nikmalari.

2.2.Spraytlar bilan ishlash mavzusini o'qitish bo'yicha ta'lim tashkil etish usullari 

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar

Купить