Taminot zarjirini boshqarish kontseptsiyasi va taminot zanjiri tushunchasi tashkil etish usullari - Iqtisodiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	20000UZS
Hajmi	142.6KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	03 Iyun 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Nurali Axmedov

Ro'yxatga olish sanasi 24 Oktyabr 2024

2 Sotish

Taminot zarjirini boshqarish kontseptsiyasi va taminot zanjiri tushunchasi tashkil etish usullari

Sotib olish

Taminot zarjirini boshqarish kontseptsiyasi va taminot zanjiri tushunchasi
tashkil etish usullari
Mundarija
KIRISH…………………………………………………………………………….2
I BOB. Taminot zarjirini boshqarish kontseptsiyasi va taminot zanjiri
tushunchasi tashkil etish usullari………………………………………………...5
1.1 Ta ' minot zanjirini boshqarish kontseptsiyasi qoidalari va ta ' minot zanjirini
boshqarish kontseptsiyasi …………………………………………………………. 5
1.2 Ta'minot zanjiri tushunchasi va uni tashkil etish usullari ……………….……...8
II BOB. Taminot tashkil etishga tasir qiluvchi omillar va zanjir murakkablik
bosqichlari………………………………………………………………………..11
2.1 Ta'minot zanjirini tashkil etishga ta'sir qiluvchi omillar :……………………..11
2.2 Ta'minot zanjiri murakkabligini boshqarish ………………………………….14
III BOB. Taminot zanjiri boshqaruv evalyutsiyasi va taminot zanjiri
boshqaruvi……………………………………………..…………………………17
3.1Ta'minot zanjir iboshqaruv ikontseptsiyasining evolyutsiyasi ………………..17
3.2 Ta'minot zanjiri boshqaruvi va ta'minot zanjiri ……………………………..31
Foydalanilgan adabiyotlar …………………………………………………....33
Ilovalar………………………………………………………………………….34
Xulosa va takliflar……………………………………………………………..35
~ 1 ~

KIRISH
Jarayonlarni tashkil etishning logistik konsepsiyasini faqatgina logistika
sohasida mutaxassislar tomonidangina amalga oshirib ho'lmaydi, Jarayonlarni
tizimli tashkil etish falsafasi biznesning tayanch falsafasi boiishi lozim.
Tijoratchilar, iqtisodchilar, turli larmoq menejerlari logistika konsepsiyasini
tushunishlari va qabul qilishlari, jarayonlarni logistik tashkil etishning asosiy
usullarini bilishlari hamda erishiladigan samarani ko‘zda tutadigan bo‘lishlari
kerak. Shuning uchun ham bugungi kunda logistika sohasidagi keng qamrovdagi
oliy ta’lim vazifasi nihoyatda muhim hisoblanadi. 0‘zbekiston Respublikasi
Birinchi Prezidenti I.A. Karimov 0‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi
Qonunchilik palatasi va Senatining qo‘shma majlisidagi ma’ruzasida 0‘zbekiston
Respublikasi iqtisodiyotini yanada rivojlantirish borasida to'xtalib: «... bizning
yaqin istiqboldagi eng muhim vazifamiz boshlagan ishlarimizni izchil davom
ettirish — iste’mol talabini kengaytirish maqsadida sotsial sohani rivojlantirish,
mehnatga haq to‘lashni yanada oshirish, xizmat ko'rsatish sektorini, infratuzilma
obyektlarini rivojlantrishga, transport va kommunikatsiya loyihalarining amalga
oshirilishiga alohida e’tibor bcrishdir»1 deb ta’kidlab o‘tdilar. Shuningdek, I.A.
Karimov 0‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011-yilning asosiy
yakunlari va 2012-yilda 0‘zbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng
muhim ustuvor yo'nalishlariga bag‘islilangan ma’ruzasida 0‘zbekiston iqtisodiyoti
oldida turgan asosiy vazifalar to'g'risida to'xtalib, «... bugungi. keskin raqobat
sharoitida mahsulotlarimizning jahon va mintaqaviy bozorlarda xaridorgir boiishi
va mustahkam o‘rin egaliashi uchun bu boradagi ishlarni yana bir bor tanqidiy
ko'rib chiqish lozim. Hunda tasliki bo/orda xaridorbop, yuqori likvidli mahsulotlar
ishlab chiqarishni kengaytirish uchun eksportga mahsulot chiqaradigan
korxonalarni rag'batlantirishni yanada kuchaytirish, ularga yangi imiiyoz va
pieferensiyalar berish bo‘yicha qo'shimcha choraladbirlar tayyorlash zarur»' deb
ta'kidladilar. Ma'lumki, g'arb logistikasi modellari mamlakatimiz xo'jalik
amaliyotiga har doim mos kelavermaydi. Logistik tizimlar — bu atrof-m uhit bilan
~ 2 ~

uzviy aloqasiz qarab bo‘lmaydigan jonli tizimlardir. (i'arb tizimlaridan nusxa olish
strategiyasi — bu egalik strategiyasi bo'lib, biroq yetakchilik strategiyasi emas.
Mamlakatimiz iqtisodiyotiga, birinchi navbatda, bizning sharoitimizga to‘g‘ri
keladigan, jarayonlar samaradorligining keskin о ‘sis hi ga imkon beruvchi
logistika falsafasini tadbiq etish lozim. Yangi ilmiy va o'quv «logistika» fanini
o‘rganish obyekti moddiy va ular bilan bog'liq bo'lgan axborot oqimlari
hisoblanadi. Fanning dolzarbligi va uni o'rganishga bo'lgan qiziqishning keskin
ortishi logistik yondoshuvdan foydalanish orqali moddiy tizimlar faoliyati
samaradorligini oshirishning potensial imkoniyatlari bilan bogiiqdir. Logistika
xomashyo va yarimtayyor mahsulotlar olib kelish bilan iste’molchiga tayyor
mahsulot yetkazib berish o'rtasidagi vaqt oralig‘ini keskin qisqartirish imkonini
beradi. Yuklarni saqlash va tashish xarajatlarini keskin qisqartirishga imkoniyat
yaratadi. Logistikaning qo'llanishi m a’lumot olish jarayonini tezlashtiradi, serviz
xizmati darajasini oshiradi. Logistika sohasidagi faoliyat ko'pqirralidir. U
transport, ombor xo‘jaligi, zaxiralar, xodimlar boshqaruvi, axborot tizimlari, tijorat
faoliyati va boshqalarni tashkil etishni qamrab oladi. Sanalgan vazifalarning har
biri tegislili soha fanida chuqur o‘rganilgan va bayon etilgan. Logistik
yondashuvning vangiligi yuqorida sanalgan faoliyat sohalarining maromli tashkil
etilgan yengil boshqaruvini va yuqori samarali material o'tkazuvchi tizimlarini
yaratish maqsadidagi uzviy bog'liqligini ta’minlash hisoblanadi. Logistik tarzda
tashkil etilgan tizimlar an’anaviy material o'tkazuvchi tizimlardan xuddi
zamonaviy avtomobil XX asr boshlaridagi avtomobildan farq qilgani kabi farq
qiladi. Logistikaning nazariy fan sifatidagi maqsadi xuddi shunday tizimlarning
paydo ho'iishi va amal qilish qonuniyatlarini o‘rganishdir. Logistikaning amaliy
faoliyat taridagi maqsadi esa ushbu tizimlarni yaratish va ularning amal qilishini
ta’minlash hisoblanadi. Moddiy oqimlarni boshqarish har doim xoialik
faoliyatining muhim tomoni hisoblanib kelingan, biroq nisbatan yaqin vaqtlarda u
iqtisodiy faoiiyatning eng muhim vazifalaridan biri tarzidagi mavqega ega boldi.
Asosiy sabab -iste’molchining tez o‘zgaruvchi hoxish-istaklariga tez
moslashuvchan bo‘lgan ishlab chiqarish va savdo tizimlari zamriyatini tug‘dirgan
~ 3 ~

sotuvchi bozoridan iste’mol bozoriga o'tishidir. lqtisodiyotda tarkibiy islohotlar va
iqtisodiyotni modernizatsiyalashni yanada chuqurlashtirish, uning ko‘lamini
kengaytirish bilan bogliq masalalarning nazariy va amaliy tomonlarini o‘rganishda
«Logistika» fani alohida o‘rin tutadi. Jahon tajribasi shuni ko‘rsatadiki, bugungi
kunda raqobat bozorida kimki logistika sohasida layoqatli (kompetentli) bo‘Isa,
yetakchilik mavqeyiga ega bo'ladi. Q‘quv qoVllanmani tayyorlashda mualliflar
ko‘p yil davomida olib borishgan izlanishlar natijasi, osqigan ma’ruzalari va o‘quv
adabivotlardan keng foydalangallar
~ 4 ~

I BOB Taminot zarjirini boshqarish kontseptsiyasi va taminot zanjiri
tushunchasi tashkil etish usullari.
1.1 Ta'minot zanjirini boshqarish kontseptsiyasi qoidalari va ta'minot
zanjirini boshqarish kontseptsiyasi.
Keling, ro'yxat qilaylik ta'minot zanjirini boshqarish kontseptsiyasining asosiy
qoidalari:
Tovarlarning tannarxi butun ta'minot zanjiri bo'ylab shakllanadi va faqat
"ko'rinadi" oxirgi bosqich- yakuniy iste'molchiga sotishda;
Tovarlarning tannarxiga faqat ma'lum bir sotish emas, balki butun ta'minot zanjiri
operatsiyalari, shu jumladan transport va marketingning umumiy samaradorligi
ta'sir qiladi; tannarx bo'yicha eng boshqarilishi mumkin bo'lgan ishlab chiqarish
bosqichi, eng sezgir bosqichi esa oxirgi iste'molchiga sotish bosqichidir.
Amalda va nazariy jihatdan ta'minot zanjiri boshqaruvi tushunchasi turli jihatlarda
tushuniladi - bir nechta kompaniyalar tomonidan sotish va ta'minot rejalarini oddiy
muvofiqlashtirishdan tortib, 21-asrda mahsulotlarni etkazib berishning keng
qamrovli biznes boshqaruvi kontseptsiyasigacha. yoki oxirgi iste'molchiga xizmat
ko'rsatish uning barcha ishtirokchilarining biznes qiymatini oshirish uchun
korxonalar o'rtasidagi chegaralardan qat'iy nazar boshqariladigan jarayon sifatida
qaraladi. Ta'minot zanjiri menejmenti kontseptsiyasi shuni ta'kidlaydiki, faqat tez-
tez ajralib turadigan ichki jarayonlar va funktsiyalarni takomillashtirishga e'tibor
qaratishning o'zi etarli emas, chunki korxonaning biznes-jarayonlari kompaniya
devorlaridan tashqarida joylashgan munosabatlar tarmog'ini o'z ichiga oladi.
Ushbu kontseptsiyani korxonada amalga oshirish quyidagilarni o'z ichiga oladi:
1) kompaniyalararo hamkorlik munosabatlarini tashkil etish asosida umumiy
muammolarni hal qilish uchun qiymat zanjirining barcha sheriklarini
~ 5 ~

integratsiyalash (axborot texnologiyalari asosida o'zaro nazoratga asoslangan
o'zaro "ko'r bo'lmagan" ishonch tizimini yaratish);
2) asosiy biznes jarayonlarini modellashtirish va reinjiniring qilish;
3) ta'minot zanjirlarini kompleks boshqarish (rejalashtirish, tashkil etish,
muvofiqlashtirish, rag'batlantirish va nazorat qilish) tizimini yaratish;
4) ta'minot zanjirining barcha ishtirokchilari uchun xavfsizlik va "qabul
qilinadigan" xavf talablariga javob beradigan yagona axborot maydonini yaratish.
Ta'minot zanjirini boshqarish kontseptsiyasining ta'kidlangan elementlari shaklda
keltirilgan.33. Tanlangan elementlar va ta'minot zanjirini boshqarish
kontseptsiyasining asosiy qoidalariga asoslanib, biz ta'minot zanjirini boshqarish
kontseptsiyasini shakllantiramiz. Da ta'minot zanjiri boshqaruvi - bu ta'minot
zanjiri bo'ylab barcha asosiy biznes jarayonlarini integratsiyalash orqali eng kam
xarajat evaziga yuqori mijozlar qiymatiga erishishga qaratilgan yuqori va quyi
oqim etkazib beruvchilar va mijozlar bilan munosabatlarni boshqarish.
Boshqaruv kontseptsiyasining asosiy elementlari ta'minot zanjirlari Ta'minot
zanjirini boshqarish sakkizta asosiy biznes-jarayonlarni birlashtirishni o'z ichiga
oladi:
1) mijozlar bilan munosabatlarni boshqarish;
2) mijozlarga xizmat ko'rsatish;
3) talabni boshqarish;
4) buyurtmalarni bajarishni boshqarish;
5) qo'llab-quvvatlash ishlab chiqarish jarayonlari;
6) ta'minotni boshqarish;
7) mahsulotni ishlab chiqishni boshqarish va uni tijorat maqsadlarida ishlatish;
8) qaytariladigan materiallar oqimlarini boshqarish.
~ 6 ~

Ushbu harakatlarning amalga oshirilishi korxonani faoliyatning asosiy
maqsadlariga erishishga olib keladi, shu jumladan.mijozlarga yo'naltirish
jarayonini takomillashtirish; ishlab chiqarishni sotish va yetkazib berish bilan
optimallashtirish va sinxronlashtirish; buyurtmani bajarish jarayonining
moslashuvchanligi va ishonchliligini oshirish; butun zanjir bo'ylab inventarizatsiya
va etkazib berish vaqtlarini qisqartirish; kiruvchi sifat nazorati narxini pasaytirish
va nuqsonlarni bartaraf etish.
~ 7 ~

1.2 Ta'minot zanjiri tushunchasi va uni tashkil etish usullari.
Ta'minot zanjiri boshqaruvi kontseptsiyasining tarkibiy elementi ta'minot zanjiri /
ta'minot zanjiri hisoblanadi. Ushbu tushunchalar aniq chegaralanmagan va xorijiy
logistika amaliyotida sinonim sifatida qo'llaniladi.
Ta'minot zanjiri - etkazib beruvchidan oxirgi iste'molchigacha bo'lgan buyurtmani
bajarish jarayonini birgalikda boshqaradigan o'zaro bog'liq va o'zaro bog'liq
tashkilotlarning ketma-ketligi. Ostida bu ta'rif tarqatish kanali/marketing kanali
kabi atamalar kiritilishi mumkin. Keling, o'ziga xoslikni ta'kidlaylik savdo kanali /
marketing kanalidan ta'minot zanjiri belgilari :
1) uzunlik;
2) ta'minot zanjirini qayta loyihalash imkoniyati;
3) yaxshiroq boshqaruv zaxiralar;
4) materiallar oqimini boshqarish tizimiga surishdan tortib olishga o'tish;
5) eng yaxshi tashkilot axborot havolalari;
6) uzoq muddatli shartnoma munosabatlari;
7) ta'minot zanjiri aloqalarini muvofiqlashtirish.
Aniqlanishi mumkin . Ta'minot zanjirlarida integratsiya shakllari:
1. hamkorlikta'minot zanjiridagi ikki sub'ekt o'rtasidagi foydani taqsimlashni o'z
ichiga olgan va uzoq vaqt davomida davom etadigan munosabatlar. Integratsiya
maqsadi barcha sheriklarning maqsadiga to'g'ri kelishi kerak, munosabatlarni
kengaytirish imkoniyati mavjud.
2 . strategik ittifoq - bu ta'minot zanjirining ikkita mustaqil sub'ekti o'rtasidagi,
ma'lum maqsadlarni ko'zlagan va foyda keltiradigan shartnoma munosabatlari.
~ 8 ~

3. Uchinchi tomon logistikasi - mavjudligini bildiradi yetkazib berish tizimi
ta'minot zanjiridagi boshqa sub'ektlar bilan vaqtinchalik munosabatlarga
kirishadigan "agent".
4 . Autsorsing - logistika zanjiri ishtirokchisi va uchinchi shaxs (tomonlar)
o'rtasida ma'lum muddatga ma'lum narxda logistika xizmatlarini ko'rsatish
to'g'risida shartnomalar tuzadigan munosabatlar. Ta'minot zanjirini tashkil
etishning eng foydali shaklini tanlashdan oldin, tashkilot ishtirok etadigan ta'minot
zanjirlarining butun tarmog'ini tahlil qilish kerak. Keling, alohida aytib o'tamiz
Taminot zanjiri, bir taminot tizimining qurilishi, boshqarilishi va yo'nalishlari
orqali taminotlar olish, saqlash va ulardan foydalanishni ta'minlaydi. Taminot
zanjiri tushunchasi, taminotlar olish uchun kerakli barcha elementlarning bir-biriga
bog'lanishi va ularning bir-biriga bog'liqligi bilan bog'liqdir.
Taminot zanjiri tashkil etish usullari quyidagilardir:
1. Taminot zanjirini tushunish: Bir taminot tizimining qanday ishlashi va taminot
zanjirining qanday ishlatilishi haqida tushunish kerak.
2. Elementlarni aniqlash: Taminot zanjirining barcha elementlarini aniqlash kerak.
Bu elementlar taminotlarni olish, saqlash va ulardan foydalanishni ta'minlaydigan
barcha qurilmalar, dasturlar va vositalardir.
3. Elementlarni bog'lash: Taminot zanjiridagi har bir elementni boshqa elementlar
bilan bog'lash kerak. Bu bog'liqliklar, taminotlarni olish, saqlash va ulardan
foydalanishni ta'minlaydigan barcha qurilmalar, dasturlar va vositalar orasida
bo'lishi mumkin.
4. Taminot zanjirini yaratish: Elementlarni aniqlash va bog'lashdan keyin, taminot
zanjirini yaratish kerak. Bu qadamda, taminot zanjirining barcha elementlari bir-
biriga bog'lanadi va taminot tizimining barcha yo'nalishlari ta'minlanadi.
~ 9 ~

5. Taminot zanjirini sinash: Taminot zanjirini sinash, taminotlar olish, saqlash va
ulardan foydalanishni ta'minlash uchun kerakli barcha funksiyalarni tekshirishga
imkon beradi.
6. Taminot zanjirini o'zgartirish: Taminot zanjirini o'zgartirish, taminotlarni olish,
saqlash va ulardan foydalanishni ta'minlash uchun kerakli barcha funksiyalarni
yangilashga imkon beradi.
Taminot zanjiri tushunchasi va uni tashkil etish usullari, taminot tizimlarining
qurilishi va boshqarilishini o'rganish uchun muhimdir. Bu usullar, taminot
tizimlarini yaxshi tushunish va ularni yaxshi ishlatishga yordam beradi.
~ 10 ~

II BOB Taminot tashkil etishga tasir qiluvchi omillar va zanjir murakkablik
bosqichlari .
2.1Ta'minot zanjirini tashkil etishga ta'sir qiluvchi omillar:
1) iste'molchi ta'siri- eng yaxshi, eng katta mijozlarga e'tibor qaratish;
2) xizmat sifati- xatolar va nuqsonlarga nisbatan murosasizlik darajasi juda past
yoki umuman qabul qilinishi mumkin emas. Xizmat sifatini ta'minlamaydigan
ta'minot zanjiri bo'g'inini olib tashlash kerak;
3) qo'shilgan qiymat- zanjirning har bir ishtirokchisining hissasi butun jarayonga
qiymat qo'shishi kerak, bu uning xarajatlaridan sezilarli darajada oshadi;
4) moliyaviy samaradorlik - agar siz bosh harflarni to'g'ri birlashtirsangiz va
ishlatsangiz, ular olib keladi katta foyda har bir ishtirokchining alohida foyda
summasidan;
5) atrof-muhitga ta'siri- vaqt o'tishi bilan ta'minot zanjiri hamkorlari atrof-muhitni
muhofaza qilish faoliyatidan ko'proq foyda oladi;
6) ichki logistika.
Mumkin deb hisoblang ta'minot zanjirini tashkil etish usullari :
1) ta'minot manbalarini ratsionalizatsiya qilish, ya'ni. etkazib beruvchilar sonini
kamaytirish, ular bilan yaqinroq munosabatlar o'rnatish va ularga oddiy qismlarni
emas, balki butlovchi qismlar va tizimlarni yetkazib beruvchi sifatida qarash;
2) hamkorlar bilan hamkorlikni yaxshilash dasturini ishlab chiqish, ya'ni.
korxonalarda jarayonlar chegaralarida vaziyatni yaxshilash imkoniyatlarini
izlashda etkazib beruvchilar va mijozlar bilan yaqindan hamkorlik qiladigan o'zaro
faoliyat funktsional guruhlarni yaratish. Ta'minot zanjirida hamkorlikni o'rnatish
mezonlari keltirilgan;
~ 11 ~

3) etkazib beruvchilarni loyihalash jarayoniga jalb qilish, ya'ni. yaratish va
xarajatlarni kamaytirish maqsadida dizayn bosqichida yetkazib beruvchilar bilan
yaqin hamkorlik texnik xizmat mahsulotlar va mahsulot sifatini yaxshilash;
4) integratsiyalashgan axborot tizimlarini joriy etish, ya'ni. foydalanish axborot
texnologiyalari, har ikki yo'nalishda axborot oqimlarini faollashtirish vositalarini
yaratish;
5) aktsiyalarni markazlashtirish, ya'ni. ishlab chiqaruvchining savdo tizimiga
kirishni ta'minlash, bu mijozga omborda tovarlar mavjudligi va ularni etkazib
berish muddatlari haqida to'liq ma'lumot berish imkonini beradi.
Eng muhim qurilish mezonlari
hamkorliklar
2. Qiymat
Hamkorlar uzoq muddatli, strategik maqsadlar bu erda hamkorlik muhim
ahamiyatga ega.
3. O'zaro bog'liqlik
Hamkorlar bir-biriga muhtoj. Ular qo'shimcha resurslar va ko'nikmalarga ega.
Ularning hech biri birgalikda qila oladigan narsani yolg'iz o'zi qila olmaydi.
4. Investitsiyalar
Hamkorlar bir-birlari bilan munosabatlarga sodiqligini isbotlash uchun bir-biriga
investitsiya qilishlari kerak (masalan, aktsiyalarni almashtirish, o'zaro egalik qilish
yoki o'zaro xizmat ko'rsatish shaklida).
5. Axborot
Ochiq (oqilona chegaralar ichida) axborot almashinuvi o'rnatiladi.Hamkorlar bir-
birlari bilan samarali munosabatlarni saqlab qolish uchun zarur bo'lgan
~ 12 ~

ma'lumotlarni, shu jumladan.operatsion va strategik maqsadlar, texnik ma'lumotlar,
paydo bo'layotgan nizolar, muammolar va o'zgarishlar haqida ma'lumot.
6. Integratsiya
Hamkorlar munosabatlarni rivojlantirishi kerak va umumiy shakllar yaqinroq va
silliq hamkorlik uchun faoliyat. Ular turli tashkiliy darajadagi ko'plab odamlar
o'rtasida keng aloqalarni o'rnatadilar.Har bir sherik ham o'qituvchi, ham talaba
bo'ladi.
7. Institutsional shakl
Munosabatlar ma'lum bir mas'uliyat taqsimoti va aniq qaror qabul qilish tartibi
bilan aniq institutsional shaklga ega. Ushbu shakl bevosita tashkilotchilarni qamrab
oladi va o'zboshimchalik bilan o'zgartirilmaydi.
8. Halollik
Hamkorlar o'zlarini halol va ochiq tutishlari kerak, bu o'zaro ishonchni
kuchaytiradi. Hech qanday holatda siz olingan ma'lumotni suiiste'mol qilishingiz
va bir-biringizni tushkunlikka tushirishingiz kerak.

2.2 Ta'minot zanjiri murakkabligini boshqarish.
~ 13 ~

Ko'pgina tarmoqlardagi qattiq raqobat ta'minot zanjirlarining murakkabligini
oshirishga olib keldi. Yuqori darajadagi murakkablik ta'minot sifatiga salbiy ta'sir
ko'rsatishi mumkin, bu esa raqobatbardoshlikning pasayishiga va bozorda
yo'qotishlarga olib keladi. DA zamonaviy iqtisodiyot samarali ta'minot zanjirlari
raqobatdosh ustunlikka aylanadi.Xaridor mahsulotni kutilgan vaqtda kerakli
miqdorda oladimi yoki yo'qmi, bu ularga bog'liq.
Ta'minot zanjirlarining asosiy sabablari va tuzilishini tushunish orqali
murakkablik bilan kurashish uchun yondashuvlar va choralarni aniqlash mumkin.
Ta'minot zanjiri murakkabligi eng tez sur'atlarda rivojlanayotgan uchta segment
aniqlandi:
1) ta'minot zanjiri konfiguratsiyasi va tuzilishi. Tadbirkorlik faoliyatini
kengaytirish orqali ishlab chiqarish maydonchalari soni ortib bormoqda.
Globallashuv, diversifikatsiya va ishlab chiqarish joylarini ko'chirish va etkazib
beruvchilar bilan hamkorlikni mamlakatdan tashqariga o'tkazish tufayli zanjir
uzoqroq bo'ladi;
2) ta'minot zanjiri jarayonini boshqarish. Qoida tariqasida, korxonalarda
operatsiyalarni rejalashtirish va o'tkazish uchun turli xil tizimlar mavjud.
Integratsiya va mahalliy axborot tizimlarining yo'qligi ta'minot zanjiridagi
jarayonlar va tizimlarning murakkabligini oshiradi;
3) mahsulot/xizmatlar soni va yangi mahsulotlarni joriy etish. Mahsulotning hayot
davrlari qisqarmoqda, tobora ko'proq yangi mahsulotlar joriy etilmoqda Qisqa
vaqt. Mijozlar faqat ular uchun mo'ljallangan maxsus xizmatlar va mahsulotlarga
tobora ko'proq muhtoj. Har yili bozorda 5 dan 15% gacha yangi mahsulotlar paydo
bo'ladi va eski mahsulotlarning faqat 5-10% ta'minot zanjiridan chiqariladi, ya'ni.
assortimentni tozalash mos kelmaydi, bu esa murakkablikning oshishiga olib
keladi.
Ta'minot zanjirining murakkabligiga qarshi kurashish uchun mumkin bo'lgan
chora-tadbirlar palitrasi juda keng: mahsulotning hayot aylanishini boshqarishdan
~ 14 ~

axborot texnologiyalari portfelini boshqarishgacha. Shu bilan birga, korxonaning
murakkabligi va xarajatlarini hisobga olgan holda joylashishi murakkablikka
qarshi kurashda ustuvorliklarni birlamchi tizimlashtirish imkonini beradi
Guruch. 34. Ta'minot zanjiri murakkabligi/xarajat matritsasi
Maydon A. Ta'minot zanjiri murakkablik darajasi past, lekin yuqori xarajatlarga
ega.Bu erda ta'minot zanjiri xarajatlarini kamaytirish dasturiga ustuvor ahamiyat
berilishi kerak.
B maydoni . Korxona yuqori darajadagi murakkablik va ta'minot zanjirini
boshqarishning yuqori xarajatlariga ega. U ta'minot zanjirining murakkabligini
kamaytirishga ustuvor ahamiyat berishi kerak:
Infratuzilmani doimiy ravishda baholash;
Mahsulotlar va mijozlar sonini kamaytirish;
Xaritalash jarayonlari;
Mahsulotning hayot aylanishini boshqarish;
Axborot texnologiyalari portfelini boshqarish;
Murakkablikdan kelib chiqadigan xarajatlarni aniqlash va monitoring qilish
usullarini joriy etish.
Ta'lim sozlamalari:
bilish
Ta'minot zanjirlarini shakllantirish va faoliyat ko'rsatish tamoyillari;
imkoniyatiga ega bo'lish
Ta'minot zanjirlarida biznes jarayonlarini modellashtirish;
Shaxsiy
~ 15 ~

Ta'minot zanjirini boshqarishning tashkiliy-iqtisodiy usullari.
Asosiy shartlar
Integratsiyalashgan logistika (ta'minot zanjiri logistikasi).Integratsiyalashgan
ta'minot zanjiri.Ta'minot zanjiri boshqaruvi.Fokus kompaniyasi. To'g'ridan-to'g'ri
ta'minot zanjiri. Kengaytirilgan ta'minot zanjiri.Maksimal ta'minot zanjiri.Ta'minot
zanjirining tarmoq tuzilishi (logistika tarmog'i).Tarmoq tuzilishi
konfiguratsiyasi.Ta'minot zanjirining asosiy (asosiy) ishtirokchilari.Ta'minot
zanjiridagi yordamchi ishtirokchilar.Boshqariladigan biznes
aloqalari.Kuzatiladigan biznes havolalari.Boshqarilmaydigan iqtisodiy
munosabatlar.Ta'minot zanjiridan tashqaridagi sub'ektlar bilan
munosabatlar.Logistika muvofiqlashtirish funktsiyasi.Biznes jarayonlari
integratsiyasi.Global ta'minot zanjirini optimallashtirish.
~ 16 ~

III BOB Taminot zarjirini boshqarish kontseptsiyasi va taminot zanjiri
tushunchasi tashkil etish usullari.
3.1 Ta'minot zanjiri boshqaruvi kontseptsiyasining evolyutsiyasi
Iqtisodiyotdaintegratsiya jarayonlarini rivojlantirish va ularning ta'minot va sotish
sohasidagi biznes hamkorlar bilan o'zaro aloqalari yo'nalishi bo'yicha asosiy
iqtisodiy bo'g'indan tashqariga chiqishi. tayyor mahsulotlar tushunchasiga olib
keldi integratsiyalashgan logistika, yoki ta'minot zanjiri logistikasi. Shunga ko'ra,
integratsiyalashgan logistikani boshqarishda "ta'minot zanjiri boshqaruvi"
kontseptsiyasi ishlab chiqilgan.
"Ta'minot zanjiri boshqaruvi" atamasi tizim integratori - kompaniya tomonidan
taklif qilingan i2 texnologiyalari va konsalting kompaniyasi 1980-yillarning
boshlarida "Artur Andersen". Xuddi shu nomdagi kontseptsiyaning paydo bo'lishi
(ta'minot zanjiri menejmenti - SCM) 1982 yilda Londonda K. Oliver va M.
Veberning "Ta'minot zanjiri boshqaruvi: Logistika strategiyani ushlaydi"
maqolasining nashr etilishi bilan bog'liq.
Dastlab, ta'minot zanjiri boshqaruvi integratsiyalashgan logistika bilan aniqlangan.
Masalan, D.Bauersoks va J.Klosslar shu holatda qoladilar va logistika va ta’minot
zanjiri boshqaruvining tegishli jihatlarini deyarli sinonimlar sifatida ko‘rib
chiqadilar, “logistika integratsiyasi ta’minot jarayonlarini kompaniya ichidagi
muvofiqlashtirish, ishlab chiqarish logistikasi va logistika sohasini engib o‘tadi”
deb hisoblaydilar. yetkazib beruvchilar va iste'molchilarga taalluqli jismoniy
tarqatish".
Korxona logistikasining funktsional yo'nalishlarining o'zaro ta'siri va ularning
biznesning ishbilarmonlik muhiti bilan aloqasi "integratsiyalashgan ta'minot
zanjiri" atamasini ta'kidlaydi. Uning mazmuni ketma-ket qurilgan: ta'minot zanjiri,
ishlab chiqarish ichidagi zanjir va korxonaning ta'minot zanjiri bilan tavsiflanadi.
Logistikani tizimli tashkil etish nuqtai nazaridan, integral sxema ta'minot- bu,
birinchi navbatda, iqtisodiy munosabatlardan iborat bo'lgan va tovarlarning
~ 17 ~

(xizmatlarning) yagona takror ishlab chiqarish tsiklida ishtirok etish bilan
birlashtirilgan xo'jalik yurituvchi sub'ektlar: etkazib beruvchilar, ishlab
chiqaruvchilar, iste'molchilar va vositachilar to'plami.
Ta'minot zanjiri boshqaruvi kontseptsiyasi rivojlanishi bilan logistika va SCM
o'rtasida kontseptual va semantik toifalar va individual atamalarni ajratish mavjud.
Ammo Evropa logistika assotsiatsiyasining ta'rifiga ko'ra, SCM - ta'minot zanjiri
boshqaruvi - bu biznesga ajralmas yondashuv bo'lib, ta'minot zanjirida
boshqaruvning asosiy tamoyillarini ochib beradi, masalan, funktsional
strategiyalarni shakllantirish; tashkiliy tuzilma, qaror qabul qilish usullari,
resurslarni boshqarish, yordamchi funktsiyalar, tizimlar va protseduralarni amalga
oshirish.
Evolyutsiya jarayonida ta'minot zanjirini boshqarish kontseptsiyasining
kontseptual apparati sezilarli darajada o'zgardi.1980-yillarda ilg'or iqtisodning
ko'plab tarmoqlarida shunday vaziyat yuzaga keldiki, joriy xarajatlarni tejashga
erishish uchun ishlaydigan biznesni boshqarishning an'anaviy usullari o'z
resurslarini amalda tugatdi.Raqobatbardoshlikni saqlab qolish uchun yangi
yondashuvlarga ehtiyoj bor edi, ulardan biri ta'minot zanjiri boshqaruvi
kontseptsiyasi tomonidan taklif qilingan. U materiallar va tayyor mahsulotlar
oqimini nafaqat bitta firma ichida, balki biznesda o'zaro aloqada bo'lgan bir qator
firmalarda ham muvofiqlashtirish g'oyasini ilgari surdi va asosladi.
Ta'minot zanjirini boshqarish kontseptsiyasini o'zlashtirish va amaliyotini
rivojlantirish iqtisodiy munosabatlarni boshqarishdan logistika zanjirlarini
boshqarishga, xususan, ta'minot zanjiri biznes aloqalarini boshqarishdan
integratsiyalashgan ta'minot zanjirlarini boshqarishga o'tish bilan belgilanadi. Bu
shuni ko'rsatadiki, "iqtisodiy munosabatlar logistika jarayonining umumiy
mantig'iga bo'ysunadi, bu o'zaro ta'sir bosqichlari ketma-ketligi bilan ifodalanadi -
sheriklarni qidirishdan shartnoma majburiyatlarini bajarish va har birining
manfaatlarini qondirishgacha.ular". Avval mashq qilgan xorijiy kompaniyalar buni
~ 18 ~

anglab etish samarali boshqaruv ta'minot zanjirlari raqobatbardoshligini oshirish
uchun kerak bo'lgan navbatdagi qadamdir.
Bugungi kunga qadar ta'minot zanjirini boshqarish konsepsiyasini ishlab chiqishda
to'rt bosqich belgilangan.
I bosqich . SCM nazariyasining tug'ilishi (1980-yillar) Rivojlanishning ushbu
bosqichida "ta'minot zanjiri menejmenti" tushunchasi o'z mazmuniga ko'ra
"logistika" tushunchasidan unchalik farq qilmaydigan yangi moda atamasi edi.
O'sha paytda SCM kontseptsiyasi integratsiyalashgan logistikaning kengaytirilgan
talqiniga o'xshash edi va u tomonidan deyarli to'liq aniqlangan. D.Uoters, ikki
tushuncha o'rtasidagi munosabat haqida, "bu ko'proq semantika masalasidir, va
haqiqat emas", deb ta'kidladi.
Xarakterli
I. SCM nazariyasining tug'ilishi Materiallar va tayyor mahsulotlar oqimini
nafaqat bitta firma ichida, balki bir qator o'zaro ta'sir qiluvchi firmalarda
ham muvofiqlashtirish g'oyasi sifatida biznesni boshqarishning yangi
kontseptsiyasiga ehtiyoj bor. "Ta'minot zanjiri menejmenti" kontseptsiyasi
o'z mazmunida integratsiyalashgan logistikaning kengaytirilgan talqinidan
biroz farq qildi.
II. II. SCM nazariyasini logistikadan ajratish 1990-yillarning birinchi yarmi
SCM nazariyasini logistikadan ajratish mavjud, boshqaruv ob'ekti sifatida
ta'minot zanjirlarining mustaqil tadqiqotlari, shuningdek, umumiy va
funktsional boshqaruvning individual tushunchalarini amaliyotda qo'llash
sohalari mavjud. Kontseptual apparatlarni farqlashga urinishlar qilinmoqda.
Logistika va ta'minot zanjirini boshqarishning qo'llaniladigan tushunchalari
va atamalarini tizimlashtirish zarurati mavjud
III. III. SCM klassik kontseptsiyasining shakllanishi 1990-yillarning ikkinchi
yarmi - 2000-yillarning boshi Integratsiyalashgan logistika va ta'minot
zanjiri boshqaruvi o'rtasidagi farq aniq belgilangan, tovarlar oqimini
~ 19 ~

boshqarishda nazorat qilish va muvofiqlashtirish funktsiyalari "ta'minot
zanjiri boshqaruvi" tushunchasiga yuklangan. Tadqiqotning asosiy
yo‘nalishlari integratsiya jarayonlari va strategik sheriklik munosabatlarini
yaratish, shuningdek, tovar oqimlari harakati ustidan nazoratni ta’minlash
va axborotni muvofiqlashtirish, zanjir ishtirokchilari harakatlarini
muvofiqlashtirishga qaratilgan. To'plangan nazariy bilimlar va amaliy
tajribalar majmuasi yangi fan bo'yicha o'quv kurslarini tashkil qiladi
IV. IV. SCM kontseptsiyasining hozirgi rivojlanish bosqichi 2000-yillarning
ikkinchi yarmi Ta'minot zanjirini boshqarish nazariyasi va amaliyoti va
ularni moslashtirish yanada chuqurroq o'rganilmoqda turli bozorlar.
Ta'minot zanjirini boshqarishning zamonaviy amaliyoti diqqat markazida
bo'lgan kompaniya va ta'minot zanjirining qolgan ishtirokchilari o'rtasidagi
munosabatlarni o'rnatishda kompaniya ichidagi rejalashtirish va resurslarni
optimallashtirishga qaratilgan.
V. ko'p farqlar ... ikkala atama ham bir xil funktsiyani anglatadi.
VI. O'sha davrdagi ta'minot zanjirini boshqarish kontseptsiyasini talqin qilish
mantig'ini quyidagicha shakllantirish mumkin.Xo'jalik yurituvchi sub'ektlar
mahsulot oqimi parametrlarini optimallashtirish uchun ta'minot zanjirini
boshqarish ob'ekti bo'lgan materiallar oqimi o'tadigan ta'minot zanjirini
tashkil qiladi.Umumiy maqsadga erishish uchun barcha sub'ektlar - zanjir
ishtirokchilari muvofiqlashtirilgan tarzda harakat qilishadi.Zanjir bo'ylab
material oqimini targ'ib qilish bilan boshlanadi minimal xarajat butun tizim
parametrlarining qiymatini yaxshilash hisobiga.
Shunday qilib, ta'minot zanjiri boshqaruvi tizimdagi barcha bo'g'inlarning
harakatlarini muvofiqlashtirish uchun logistika yondashuvidan
foydalanishni nazarda tutgan, ya'ni. Aslida, logistika kontseptsiyasi ishlab
chiqarish va tijorat sohasida biznesni tashkil qilish uchun talab qilingan.
II bosqich .SCM nazariyasini logistikadan ajratish (1990-yillarning birinchi
yarmi).Mustaqil ilmiy g'oya sifatida ta'minot zanjirini boshqarish kontseptsiyasi
~ 20 ~

1990-yillarda aniqlangan. Bu vaqtda ta'minot zanjirini boshqarish nazariyasi
izolyatsiya qilingan edi, bu va unga aloqador bilim sohalarida mustaqil nazariy
tadqiqotlar rivojlana boshladi. Ta’minot zanjiri menejmentining fan sifatida
mohiyati va mazmunini, shuningdek, kontseptsiyani amaliyotda qo‘llash sohalarini
aniqlashga urinishlar olib borilmoqda. SCM mafkurasining paydo bo'lishi bilan
logistika va SCMni mustaqil atamalar, shuningdek, kontseptual va semantik
kategoriyalar sifatida ajratish mavjud. Logistika va ta'minot zanjirini
boshqarishning qo'llaniladigan tushunchalari va ta'riflarini tizimlashtirish zarurati
mavjud. Logistika va SCMning asosiy lug'atini oqilona tashkil etishni izlash
boshlanadi, bu o'zaro bog'liq tushunchalar sinflarini aniqlashga va ushbu bilim
sohalarida ishlatiladigan barcha xilma-xil va heterojen atamalarni hisobga olishga
imkon beradi. Asosiy atamalar va tushunchalarni bir xil talqin qilish uchun
logistika va SCM terminologiyasini standartlashtirish muammosi bilan bir qator
xorijiy tashkilotlar, xususan, Evropa logistika assotsiatsiyasi shug'ullanadi. Evropa
logistika assotsiatsiyasi) va Ta'minot zanjirini boshqarish bo'yicha mutaxassislar
kengashi ( Ta'minot zanjirini boshqarish bo'yicha mutaxassislar kengashi).
III bosqich . SCM klassik kontseptsiyasining shakllanishi(i 1990-yillarning
ikkinchi yarmi – 2000-yillarning boshi). Klassik kontseptsiyani shakllantirish
bosqichida integratsiyalashgan logistika va ta'minot zanjiri boshqaruvi o'rtasidagi
farq allaqachon aniq belgilangan edi. Logistikaning oldingi muvofiqlashtiruvchi
roli va ta'minot zanjiridagi moddiy oqimlarni oxirigacha boshqarish SCMning
vakolatiga aylanadi, moddiy oqimni boshqarishni nazorat qilish va
muvofiqlashtirish funktsiyalari ham "ta'minot zanjiri boshqaruvi" tushunchasiga
yuklangan. Logistika tovarlar harakati bilan bog'liq barcha faoliyatni nazorat qilish
va optimallashtirish funktsiyasi sifatida talqin etiladi, ya'ni. asosiy e'tibor
ekspluatatsion faoliyatga (transport, omborxona, yuklarni tashish, qayta yuklash va
boshqalar), shuningdek, logistika va ishlab chiqarish ob'ektlarini joylashtirishga
qaratiladi.
~ 21 ~

Kontseptsiyaning jadal rivojlanishi jiddiylikni talab qildi amaliy tadqiqotlar turli
sohalarda va turli mintaqaviy bozorlarda. To‘plangan nazariy bilim va amaliy
tajriba yangi fan bo‘yicha o‘quv kurslarini shakllantirishga asos bo‘ldi. Ushbu
bosqichda ta'minot zanjiri boshqaruvi mafkurasi ham mustaqil kontseptsiya
sifatida, ham boshqaruv, tijorat, marketing va logistikaning funktsional sohasi
sifatida rivojlana boshlaydi. Tadqiqotning asosiy yo'nalishlari integratsiya
jarayonlari va strategik sheriklik munosabatlarini shakllantirish, shuningdek,
jarayonli yondashuvdan foydalanish, biznes jarayonlari kontekstida
kompaniyalarning asosiy funktsiyalarini o'rganishga qaratilgan. Maxsus e'tibor shu
bilan birga, tovar oqimlarining sinxronlashuvini ta'minlash, shuningdek, aloqalar
o'rtasidagi aloqalarni faollashtirish va harakatlarni axborot bilan muvofiqlashtirish
jarayonlarini rivojlantirishga e'tibor qaratildi.
IV bosqich .SCM nazariyasining hozirgi rivojlanish bosqichi (2000-yillarning
o'rtalari va boshqalar.). Ta'minot zanjiri boshqaruvini kontseptsiya sifatida ham,
faoliyatning funktsional sohasi sifatida ham chuqurroq o'rganish, shuningdek,
kontseptsiyani turli bozorlarga moslashtirish mavjud. SCM kontseptsiyasi logistika
va muvofiqlashtirishning funktsional yo'nalishlarini kompleks boshqarish
muammolarini hal qilishga qaratilgan. logistika jarayoni firmalar. To'plangan
amaliy tajriba tahlil qilinadi va kompaniyalar tomonidan raqobatbardoshligini
oshirish uchun talab qilinadi. Ta’minot zanjirini real vaqt rejimida boshqarish
mafkurasini qo‘llash asosida muhandislik-texnik vositalardan foydalangan holda
axborot texnologiyalarini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Ta'minot
zanjirini boshqarish amaliyoti kompaniya ichidagi rejalashtirish va resurslarni
optimallashtirishga qaratilgan bo'lib, diqqat markazida bo'lgan kompaniya va
ta'minot zanjiri ishtirokchilari o'rtasida uzoq muddatli munosabatlarni o'rnatishda
muhim ahamiyatga ega. Bularning barchasi talab qiladi yanada rivojlantirish SCM
bilan bog'liq sohalarda ilmiy tadqiqotlar, yangi tegishli tushunchalarni yaratish.
Hozirgi vaqtda ta'minot zanjiri boshqaruvi SCM kontseptsiyasi sifatida samarali
usullar foyda va bozor ulushini oshirish va sanoati rivojlangan mamlakatlar
iqtisodiyotida faol amalga oshirilmoqda. Ko'pchilik yirik kompaniyalar, shu
~ 22 ~

jumladan ruscha, yangi biznes mafkurasi sifatida SCM tamoyillarini o'zlashtiring.
Xorijda ham, mamlakatimizda ham logistikaning strategik afzalliklarini ta'minlash
va rivojlantirishga milliy muvofiqlashtiruvchi organlar - Evropa logistika
assotsiatsiyasi va ta'minot zanjirini boshqarish bo'yicha mutaxassislar kengashi
yordam beradi. DA Rossiya Federatsiyasi Bunday koordinatorlarning rolini
hozirda: Rossiya milliy logistika assotsiatsiyasi (NLA), ta'minot zanjiri milliy
kengashi o'ynaydi.
Ushbu tashkilotlarning maqsadi:
Logistika sohasida Rossiya Federatsiyasining qonunchilik va me'yoriy-huquqiy
hujjatlariga takliflar va qo'shimchalar ishlab chiqish, chunki hozirgi vaqtda
mamlakatimizda logistika sohasida qonun hujjatlari mavjud emas;
Rossiya Federatsiyasining soliq , bojxona va transport qonunchiligidagi
to'siqlarni bartaraf etish samarali foydalanish logistikaning strategik salohiyati;
biznesning turli sohalarini qamrab oluvchi yaxlit logistika tizimlarini
shakllantirish, hududlararo va xalqaro integratsiyalashgan logistika, transport,
savdo va axborot tizimlarini yaratish.
Rossiya milliy logistika assotsiatsiyasi- bu ijtimoiy tashkilot tomonidan asos
solingan: Davlat universiteti – magistratura Iqtisodiyot (SU-HSE), Rossiya biznes
ta'limi uyushmasi va Sankt-Peterburg ekspeditorlari uyushmasi. NLA missiyasi
Rossiyada logistikani yangi ilmiy va amaliy yo'nalish sifatida tashkil etish va
mustahkamlashdan iborat bo'lib, u tadbirkorlik sub'ektlarini, iqtisodiyot
tarmoqlarini va umuman mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga,
shuningdek, farovonlikni oshirishga yordam beradi. fuqarolarning. Tashkilotning
asosiy vazifalari qatoriga quyidagilar kiradi:
logistika sohasidagi xorijiy nazariy tadqiqotlar va amaliy tajribalarni Rossiyada
moslashtirish va joriy etish maqsadida tahlil qilish; rossiya Federatsiyasining
moddiy-texnik ta'minoti bo'yicha qonunchilik va me'yoriy-huquqiy hujjatlariga
takliflar va qo'shimchalar ishlab chiqish;
logistika tizimlarini loyihalash, qurish va ishlashini ta’minlash sohasida ilmiy-
tadqiqot ishlarini amalga oshiruvchi korxonalar, tashkilotlar va muassasalar
~ 23 ~

faoliyatini muvofiqlashtirish; rossiya Federatsiyasida va xorijda logistika
ishlanmalarini qo'llash bo'yicha ilg'or tajriba almashish; rus tiliga muvofiq logistika
mutaxassislarini sertifikatlash tartibini tashkil etish va ishtirok etish xalqaro
talablar va standartlar.
Ta'minot zanjiri milliy kengashi jamoat tashkiloti hisoblanadi notijorat hamkorlik,
barcha bozor ishtirokchilari (sanoat korxonalari, mahsulot va xizmatlar yetkazib
beruvchilar, shu jumladan davlat transport-logistika kompaniyalari, moliya-kredit
tashkilotlari, sug‘urta tashkilotlari, notijorat uyushmalari va markazlari, konsalting
firmalari) uchun ochiq. ta'lim muassasalari). Uning faoliyatining asosiy maqsadi
ta'minot zanjiri boshqaruvi standartlarini amalda ishlab chiqishga ko'maklashishdir
haqiqiy biznes Rossiya Federatsiyasi va MDH davlatlari. Ta'minot zanjiri
kengashining vazifasi eng yaxshi global va milliy tajribalarni o'zida mujassam
etgan ta'minot zanjiri boshqaruvining umumrossiya tarmoqlararo standartining
asosi sifatida ta'minot zanjiri modelini ishlab chiqish, ishlab chiqish va tarqatishdir.
Ta'minot zanjiri modeli ta'minot zanjirlarining umumiy tushunchasini, standart
terminologiyani, logistika faoliyatini o'lchash va baholash tizimini belgilaydi, eng
yaxshi amaliyotlarni umumlashtiradi, logistikani amalga oshirishning protsessual
modelidir. dasturiy ta'minot, ham korporativ, ham korporativ ta'minot zanjirlarini
qurishda birlashtiruvchi funktsiyani bajaradi.
O‘sib borayotgan globallashuv, tashqi iqtisodiy o‘zaro aloqalarning rivojlanishi
jahon tajribasidan amaliyotda foydalanish imkonini bermoqda. Ko'pgina xorijiy
kompaniyalar etkazib berish zanjirlari geografiyasini kengaytirib, Rossiya
Federatsiyasi hududini tayyor mahsulotlarni sotish bozorlari, shuningdek,
o'zlarining ta'minot zanjiriga kiritish uchun uni ishlab chiqarish uchun ishlab
chiqarish ob'ektlarini joylashtirish asoslari sifatida ko'rib chiqadilar va shu bilan
rossiyalik hamkorlarni jalb qiladilar. global biznes integratsiyasi jarayoni.
Rossiya, Sharqiy Evropaning qolgan mamlakatlari ortidan, asta-sekin global
logistika orbitasiga tortilmoqda.Bu turli manbalardan ko'p miqdorda kapital
~ 24 ~

qo'yilmalar bilan qo'llab-quvvatlanadi. So'nggi yillarda Rossiya logistika bozori
jozibador bo'lib bormoqda xorijiy investorlar: Buni Rossiyaga kelgan yirik xorijiy
investorlar baholashi mumkin. Bu, masalan, Britaniya fondlari Fleminglar oilasi &
Hamkorlar va Raven. Boshqa narsalar qatorida, Rossiyada loyihalarning o'rtacha
qoplanish muddati 7-8 yil yoki undan kam bo'lishi hisobga olinadi.
Kompaniya Kastorama Britaniya kompaniyalar guruhining bir qismi qirol sher. Bu
Evropada birinchi va dunyodagi uchinchi uy-ro'zg'or buyumlari va ta'mirlash
uchun DIY - Do It Yourself ("O'zing qil") formatidagi gipermarketlar tarmog'idir.
Guruh Kingfi sher- Evropa va Osiyoda 770 dan ortiq do'konlar. Kompaniyaning
asosiy chakana savdo brendlari Kingfi sher – Castorama, Brico Depot, Screwfix va
B&Q. gipermarketlar Kastorama yuqori sifatli mahsulotlarning keng assortimenti,
arzon narxlar va professional maslahat tamoyiliga asoslangan xizmat ko'rsatish
tizimi tufayli Evropada mashhurlikka erishdi. Brend ostida birinchi Evropa
do'konlari Kastorama 1969 yilda ochilgan.Bugungi kunda Kastorama- bular
Fransiyada 98 ta, Italiyada 27 ta, Polshada 37 ta, Rossiyada yettita
gipermarketdir.Kastorama Rossiyada o'z ishini 2005 yilda boshlagan. Hozirda
gipermarketlar Moskva, Sankt-Peterburg, Samara, Rostov-na-Donu, Omsk va
Krasnodarda ochiq va muvaffaqiyatli faoliyat yuritmoqda. Kompaniya har yili
Rossiyaning yirik shaharlarida besh-etti gipermarket ochishni rejalashtirmoqda.
Missiya Kastorama- xaridorlarga o'z uylarini yanada mukammal va qulay qilishiga
yordam berish, mashaqqatli va qimmat ta'mirlash va obodonlashtirish jarayonini
hamma uchun ochiq bo'lgan qiziqarli hobbiga aylantirish. Maqsad Kastorama-
Rossiya DIY bozorida birinchi o'ringa ega bo'ling.
2005 yilda kompaniya Kastorama Moskvada atigi 10 kishidan iborat ofis tashkil
qildi. Kompaniya xodimlari Samaradagi birinchi gipermarketning ochilishi bilan
shug'ullangan, etkazib beruvchilar bilan faol muzokaralar olib borgan va Rossiyada
costart-up loyihasi bo'yicha barcha zarur tashkiliy tadbirlarni amalga oshirgan.
Rahbarning asosiy vazifasi va yagona xodim Ta'minot zanjiri bo'limi– SCM
strategiyasini ishlab chiqish va loyihani amalga oshirish. Kompaniyadan beri
~ 25 ~

Kastorama kompaniyalar guruhi tarkibiga kiradi qirol sher, keyin u o'z yutuqlari va
tajribasini, imkoniyatlari va texnologiyalarini, protseduralarini va boshqalarni
qo'llash imkoniyatiga ega bo'ladi. SCM ning asosi sifatida Kastorama kompaniya
tajribasidan foydalanishga qaror qilindi B&Q in Angliya. 320 ta do konga, 40 000ʻ
ta mahsulotga va 650 ta yetkazib beruvchiga ega; kompaniya yuklarni birlashtirish
bo'yicha sakkizta hududiy markaz va beshta tarqatish markazlarini boshqaradi.
SCM ning afzalliklari IN quyidagilarga aylandi: boshqaruvni markazlashtirish,
autsorsingdan faol foydalanish, tovarlarni taqsimlash tizimi, toifalarni boshqarish
va axborot ta’minoti.
2006-2007 yillar uchun kompaniya Kastorama jami beshta gipermarket ochdi.
Biznes jarayonlarini autsorsingga o'tkazishning mavjud kontseptsiyasi asosida
Kastorama logistika operatori bilan xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha shartnoma
imzoladi mas'uliyatli saqlash. Tovarlarni do'konlarga to'g'ridan-to'g'ri etkazib
berishdan tashqari, Rossiyadagi etkazib beruvchilar tovarlarni "o'zaro bog'lanish"
tamoyili bo'yicha etkazib berishni boshladilar. tarqatish markazi Kastorama.
Inventarizatsiyani boshqarish va etkazib beruvchilarga buyurtma berish
mas'uliyatidir Sotib olish bo'limi. Biroq, kompaniyaning rivojlanishi etkazib
beruvchilarga (import qilingan va rus) buyurtmalarni rejalashtirish va
shakllantirish tuzilmasi o'zgarganiga olib keldi. Gipermarketlarning har birida
Buyurtma bo'limi tashkil etilgan bo'lib, uning vazifalariga quyidagilar kiradi:
gipermarket omborlaridagi zaxiralarni kuzatish va nazorat qilish, sotishni
rejalashtirish va prognozlash, tranzit vaqtini hisobga olgan holda etkazib
beruvchilarga buyurtma berish.
2008 yildan beri kompaniyada joriy qilingan ta'minot zanjirini boshqarish tizimi
(SCM) haqida gapirish mumkin.
Zamonaviy ilm-fan "ta'minot zanjiri boshqaruvi" tushunchasiga juda ko'p turli xil
ta'riflarni taklif qiladi. Uning mazmuni bo'yicha konsensus yo'q, bundan tashqari,
~ 26 ~

fikrlar doirasi juda keng va logistika maktabi (yo'nalishi) va ma'lum bir
tadqiqotchining pozitsiyasiga bog'liq.
Umumiy narsa shundaki, kontseptsiyani talqin qilishda urg'u "Logistika va
ta'minot zanjiri boshqaruvi standartlari" to'plamida berilgan SCMni kengroq
tushunishga tobora ko'proq o'tmoqda: ta'minot zanjiri boshqaruvi - bu tashkil etish,
rejalashtirish, nazorat qilish va bajarish. tovar oqimini loyihalash va sotib olishdan
ishlab chiqarish va tarqatish orqali yakuniy iste'molchiga iqtisodiy samaradorlik
uchun bozor talablariga muvofiq.
M. Kristofer ta'minot zanjiri boshqaruviga quyidagi ta'rifni beradi: bu "butun
butun ta'minot zanjiri uchun kamroq xarajat evaziga yuqori mijozlar qiymatiga
erishishga qaratilgan yuqori va quyi oqim yetkazib beruvchilar va mijozlar bilan
munosabatlarni boshqarish" .
J. Stock va D. Lambert ta'minot zanjiri boshqaruvini "yakuniy foydalanuvchidan
boshlab, iste'molchilar va boshqa manfaatdor tomonlarga qo'shimcha qiymat
qo'shadigan barcha tovarlar, xizmatlar va ma'lumotlar etkazib beruvchilarni
qamrab oladigan asosiy biznes jarayonlarining integratsiyasi" deb ta'riflaydilar.
Ta'riflar ro'yxatini davom ettirish mumkin, shu jumladan logistika va ta'minot
zanjiri boshqaruvi tushunchalarini taqqoslash kontekstida. Hozirgi noaniqlik bir
qator sabablarga ko'ra yuzaga keladi.
1. Tarixiy jihatdan qisqa rivojlanish davri. Logistika va ta'minot zanjiri
menejmenti juda yosh va faol muhokama qilinadigan bilim sohalari bo'lib,
"ta'minot zanjiri boshqaruvi" atamasining o'zi 1980-yillarda yaratilgan. Tabiiyki,
ularning kontseptual apparati doimiy ravishda takomillashtiriladi va o'zgartiriladi,
yangi mazmun bilan to'ldiriladi.
2. Logistika va ta'minot zanjirini boshqarishda turli milliy maktablar va
tendentsiyalarning mavjudligi. Hozirgi vaqtda mavjudlik haqida gapirish mumkin
Amerika maktabi(D. Bowersoke, J. Kloss, D. Waters, J. Stock, D. Lambert va
boshqalar), turli xil jiddiy tadqiqotlar Yevropa davlatlari, jumladan, Buyuk
Britaniya (M. Kristofer, J. Mentser, K. Oliver, M. Veber va boshqalar). Tadqiqotlar
~ 27 ~

alohida qiziqish uyg'otadi avstraliyalik olimlar, Osiyo logistika maktabining
rivojlanishiga sezilarli ta'sir ko'rsatmoqda. Xususan, avstraliyalik logistika va SCM
bo‘yicha jahon miqyosidagi mutaxassis Jon Gatorning asarlari yapon va xitoy
tillariga tarjima qilingan va hozirda Osiyoda yuksak e’tirofga sazovor bo‘lmoqda.
Rossiyada logistika va ta'minot zanjirini boshqarish bo'yicha ilmiy maktablar
tashkil etilgan va rivojlanishda davom etmoqda (1.1-bandga qarang).
3. Logistika va ta'minot zanjirini boshqarishning fanlararo tabiati va ulardagi
iqtisodiy va muhandislik fanlarining uyg'unligi. So'nggi bir necha o'n yilliklarda
ta'minot zanjiri boshqaruvi savdo, marketing, logistika, operatsion va strategik
boshqaruv chorrahasida eng dinamik rivojlanayotgan kontseptsiyalardan biri bo'ldi.
4. Mavjudligi katta raqam turli bilim sohalaridagi atamalar. Buning sababi,
shuningdek, ushbu bilim sohasidagi etakchi mutaxassislar dastlab boshqa
sohalardagi mutaxassislar, shu jumladan muhandislik mutaxassisliklar.
5. Turli tillarda ba'zi logistika atamalarining yo'qligi, shuningdek ularni noto'g'ri
tushunish turli mamlakatlar. Turli terminologiyadan foydalanishni mualliflarning u
yoki bu logistika maktabiga mansubligi, shuningdek, logistika jarayonining ayrim
jihatlariga e'tibor qaratish istagi bilan izohlash mumkin.Masalan, "jismoniy
taqsimot" atamasi AQShda 20-asrning ikkinchi yarmida ishlatilgan.zamonaviy
logistika kontseptsiyasining sinonimi sifatida va hozirgi vaqtda u logistikaning
funktsional sohalaridan birini bildiradi va "tarqatish" atamasi bilan sinonimdir.
Mavjud tadqiqotlarga murojaat qilish va ularning natijalarini umumlashtirish,
ilmiy maktab Sankt-Peterburg davlat iqtisodiyot universitetining Savdo va
logistika bo'limi quyidagi ta'rifga asoslanadi.
3.2 Ta'minot zanjiri boshqaruvi ta'minot zanjiri
Ishtirokchilarining strategik maqsadlariga erishishga qaratilgan rejalashtirish,
tashkil etish, hisobga olish, nazorat qilish, tahlil qilish, tartibga solish jarayonidir.
~ 28 ~

Logistikada umumiy boshqaruv funktsiyalari va maxsus boshqaruv
funktsiyalarining (xarajatlarni boshqarish, xizmatlar sifatini boshqarish va
boshqalar) kombinatsiyasi integratsiyalashgan tizimni tashkil qiladi. nazorat qilish
funktsiyasi, ta'minot zanjirlarida logistika muvofiqlashtirishga erishishni
ta'minlash.
Ta'minot zanjirlari ketma-ket o'zaro ta'sir qiluvchi etkazib beruvchilar va
iste'molchilarning to'plamidir: har bir iste'molchi quyidagi iste'molchilar uchun
etkazib beruvchiga aylanadi - bu tayyor mahsulot yakuniy iste'molchiga yetguncha
davom etadi. Ta'minot zanjiri o'z tuzilmasida o'zaro aloqada ishtirok etadigan
kompaniya, etkazib beruvchilar, iste'molchilar, shuningdek, kanal vositachilariga
ega. Fokus kompaniyasi – bu zanjirning konfiguratsiyasini va ishtirokchilarning
o'zaro ta'siri xususiyatlarini belgilaydigan ta'minot zanjirining asosiy bo'g'inidir.
Bog'lanishlar soniga qarab, ta'minot zanjirlari murakkabligining uchta darajasi
ajratiladi:
1) to'g'ridan-to'g'ri ta'minot zanjiri;
2) kengaytirilgan ta'minot zanjiri;
3) maksimal ta'minot zanjiri.
mahsulot, xizmatlar, moliya, axborotning tashqi va (yoki) ichki oqimida ishtirok
etuvchi fokal (markaziy) kompaniya (odatda ishlab chiqarish yoki savdo
kompaniyasi), yetkazib beruvchi va xaridor/iste’molchidan iborat. Bu holda, qoida
tariqasida, fokus kompaniyasi ta'minot zanjiri va biznes hamkorlar bilan
munosabatlarni boshqarish tuzilishini belgilaydi
Guruch. 8.1.
Kengaytirilgan ta'minot zanjiri qo'shimcha ravishda ikkinchi darajadagi etkazib
beruvchilar va iste'molchilarni o'z ichiga oladi
~ 29 ~

Stok J., Lambert D. Strategik menejment logistika: Per. ingliz tilidan. 4-nashr.
M.: INFRA-M, 2005. S. 51. SCM (Ta'minot zanjiri boshqaruvi) atamasi G'arbda
15 yildan ortiq vaqtdan beri qo'llanilmoqda, ammo bugungi kungacha logistika va
umumiy menejment bo'yicha mutaxassislar o'rtasida ushbu kontseptsiyaning ta'rifi
bo'yicha konsensus mavjud emas. Ko'pchilik SCMni operatsion nuqtai nazardan
ko'rib chiqadi, SCMni moddiy oqim sifatida tushunadi. Boshqalar SCMni
boshqaruv tushunchasi deb hisoblashadi va nihoyat boshqalar SCM orqali ushbu
kontseptsiyani korxonada amalga oshirishni anglatadi.
SCMning eng keng tarqalgan ta'riflari:
SCM - etkazib beruvchilar, ishlab chiqaruvchilar, distribyutorlar va savdogarlarni
samarali integratsiyalashga yordam beradigan yondashuvlar to'plami.
SCM mijozlarning xizmat ko'rsatish talablarini inobatga olgan holda, kerakli
mahsulotning kerakli vaqtda, kerakli joyda, minimal xarajatlar bilan mavjudligini
ta'minlash imkonini beradi.
SCM - bu xom ashyo, materiallar, tugallanmagan ishlab chiqarish, tayyor
mahsulotlar oqimini rejalashtirish, bajarish va nazorat qilishni tashkil etish,
shuningdek tovarlar harakati to'g'risida tezkor ma'lumot olish orqali samarali va
tezkor xizmat ko'rsatish jarayoni.
SCM yordamida tovarlar va xizmatlarni etkazib berish, ishlab chiqarish, saqlash
va etkazib berish jarayonlarini muvofiqlashtirish, rejalashtirish va boshqarish
vazifalari hal qilinadi.
Ta'minot zanjiri ham tashkilotning o'zi, ham barcha etkazib beruvchilar va
tovarlar iste'molchilarini o'z ichiga oladi.
Guruch. 1. "Ta'minot zanjiri boshqaruvi" a'zolari Ta'minot zanjiri - bu
axborot, pul mablag'lari va tovar oqimlari bilan o'zaro bog'langan bo'g'inlar
to'plami. Ta'minot zanjiri xom ashyoni etkazib beruvchilardan sotib
olishdan boshlanib, tayyor mahsulot va xizmatlarni xaridorga sotish bilan
~ 30 ~

tugaydi. Ba'zi havolalar to'liq bir tashkilotga, boshqalari esa kontragent
kompaniyalarga (mijozlar, etkazib beruvchilar va distribyutorlar) tegishli
~ 31 ~

Xulosa va takliflar
Logistika, mahsulotlarni o'zgartirish, saqlash va ulardan foydalanish jarayonlarini
boshqarishning ilmiy-texnikaviy tizimi hisoblanadi. Bu tizim, mahsulotlarni
to'plash, yuklash, o'tkazish, saqlash va yetkazish jarayonlarini tashkil etadi.
Logistika tizimi, har bir mahsulot uchun kerakli barcha qurilmalar va vositalar
orqali ishlaydi. Bu qurilmalar, avtomobillar, konteynerlar, depolar, taminotlar va
boshqa qurilmalardan iborat bo'lishi mumkin. Logistika tizimi, mahsulotlarni
yetkazish jarayonlarini optimallashtirishga yordam beradi va shu sababli, ish
faoliyatining samaradorligini oshiradi.
Logistika tizimi, mahsulotlarni to'plashdan boshlab, ulardan foydalanish
jarayonlari va yetkazishga qadar barcha jarayonlarni boshqaradi. Bu jarayonlar,
mahsulotlar uchun kerakli barcha xususiyatlarga ega bo'lishi kerak. Misol uchun,
kerakli miqdorda va kerakli vaqtda mahsulotlarni olib kelish, saqlash va yetkazish
jarayonlari tizimi, mahsulotlar yetkazilishiga o'xshash vaqtda mahsulotlarni olib
kelishni ta'minlaydi.
Logistika tizimi, mahsulotlar yetkazilishida ko'p qatlamli tizimlardan foydalanadi.
Bu tizimlar, mahsulotlarni to'plashdan boshlab, ulardan foydalanish jarayonlari va
yetkazishga qadar barcha jarayonlarni boshqaradi. Bu tizimlar, mahsulotlarni
yetkazish jarayonlarini optimallashtirishga yordam beradi va shu sababli, ish
faoliyatining samaradorligini oshiradi.
Logistika tizimi, mahsulotlarni o'zgartirish, saqlash va ulardan foydalanish
jarayonlarini boshqarishning ilmiy-texnikaviy tizimi hisoblanadi. Bu tizim,
mahsulotlarni to'plash, yuklash, o'tkazish, saqlash va yetkazish jarayonlarini tashkil
etadi.
~ 32 ~

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
I.O’zb е kiston R е spublikasi Qonunlari, Pr е zid е nt farmonlari va
qarorlari, Vazirlar Mahkamasi qarorlari:

R е spublikasining Davlat ch е garasi orqali o’tkazish punktlarida ch е gara,
boj х ona, sanitariya-karantin, fitosanitariya va v е t е rinariya 1.O’zb е kiston
R е spublikasining Konstitutsiyasi.-T.: O’zb е kiston, 2004.
2.O’zb е kiston R е spublikasining Boj х ona kod е ksi. T.: Adolat, 2017y.
3.O’zb е kiston R е spublikasining Soliq kod е ksi. T.: Adolat, 2009 y.
4. 2018 — 2022 yillarda yuklar tashishning tashqi savdo yo’nalishlarini
div е rsifikatsiya qilish va transport infratuzilmasini takomillashtirish
choratadbirlari to’g’risida. № PQ-3422 05.12.2017 y.
5. 2017-2021 yillarda O’zb е kiston R е spublikasini rivojlantirishning b е shta
ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strat е giyasini «Faol tadbirkorlik,
innovatsion g’oyalar va t ех nologiyalarni qo’llab-quvvatlash yili»da amalga
oshirishga oid davlat dasturi loyihasini ishlab chiqishga doir tashkiliy
choratadbirlar to’g’risida O’zb е kiston R е spublikasi Pr е zid е ntining
Farmoyishi 28.12.2017 yildagi F-5155-son.
6. O’zb е kiston nazoratini tashkil etish tartibini takomillashtirish to’g’risida
O’zb е kiston
R е spublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori 21.12.2017 yildagi 1007-son.

II.Pr е zid е nt asarlari:

7. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va
х alq farovonligining garovi.
8. O’zb е kiston R е spublikasi Pr е zid е nti SHavkat Mirziyo е vning Oliy
Majlisga Murojaatnomasi.
~ 33 ~

9. O’zb е kiston R е spublikasi Pr е zid е nti SHavkat Mirziyo е vning Qishloq
х o’jaligi х odimlari kuniga bag’ishlangan tantanali marosimdagi nutqi.
10. Pr е zid е nt SHavkat Mirziyo е vning O’zb е kiston R е spublikasi
Konstitutsiyasi qabul qilinganining 25 yilligiga bag’ishlangan tantanali
marosimdagi ma’ruzasi.
11. O’zb е kiston Pr е zid е nti SHavkat Mirziyo е vning O’zb е kiston
R е spublikasi Mustaqilligining yigirma olti yilligiga bag’ishlangan tantanali
marosimdagi nutqi.
12. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va sha х siy javobgarlik – har bir
rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi k е rak mavzusidagi nutqi.

III.Sohaga oid m е `yoriy hujjatlar:

13. 2017-2021 yillarda O’zb е kiston R е spublikasini rivojlantirishning b е shta
ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strat е giyasini «Faol tadbirkorlik,
innovatsion g’oyalar va t ех nologiyalarni qo’llab-quvvatlash yili»da amalga
oshirishga oid davlat dasturi loyihasini ishlab chiqishga doir tashkiliy
choratadbirlar to’g’risida O’zb е kiston R е spublikasi Pr е zid е ntining
Farmoyishi 28.12.2017 yildagi F-5155-son.

IV.Asosiy adabiyotlar:
1. 15. M иротин Л . Б ., Ta шб a ев И . Е . Логистика для предпринимателя :
2. Основные понятия, положения и процедура: Учебное пособие. M.:
INFRA-M, 2003.
3. 16. Долгов A.П., Koзлов В.K, Уваров С. A. Логистические менжмент
фирмы: концепции, методы и модели: Учебное пособие. СПб.: изд.
Дом «Biznеs-prеssa», 2005. 384 s.
4. 17. Хodiеv B.YU., SHodmonov SH.SH., G’afurov U.V. Mamlakatni
jadal isloh etish va modеrnizatsiya qilish – milliy taraqqiyotimizning
mantiqiy bosqichi :
~ 34 ~

5. VI.Davriy nashrlar, statistik to’plamlar va hisobotlar:
6. 21. O’zb е kistonning yillik statistik to’plami 2014. O’zb е kiston
R е spublikasi Davlat statistika qo’mitasi. – Toshk е nt, 2017. – 221-b.

VII.Int е rn е t saytlari
1. www.stat.uz
2. www.cer.uz
3. http:/www.m-economy.ru
4. http:/www.pmuc.ru/ jornal
5. http://www.moderniz.org.ru/.
6. http://institutiones.com/agroindustrial
-Джеймс С.Джонсон. Современная логистика. Пер. с англ. — М.:
Издательский дом «Вильямс», 2004.
-Мескон М.Х., Агьберт М., Хедоури Ф. Основы менеджмента, (пер. с
англ.) — М.: Дело, 2004.
-Родников А.Н. Логистика: Терминологический словарь. — М.:
Экономика, 1995.
-Савенкова Т.Н. Логистика. Учебное пособие. — М.:ОМЕГАЛ, 2006.
Умарова Д.М. «Концепция организации управления маркетинговой
деятельностью предприятий». «Фан ва техника тараккиётида ёшлар»
мавзусидаги икдидорли талабаларнинг бешинчи илмий-амалий
анжумани. — Т.: ТашГТУ, 2005.
- Умарова Д .М ., Пак С. Разработка модели оценки коэффициеша
соответствия для повышения эффективности системы управления. / /
Экономика и образование. — Ташкент. №2. 2006, с. 105-111.
-Умарова Д.М ., Вахабова Д.Х. Логистика в экономике Узбекистана.
Республиканская научно-практическая конференция. Тадбиркорлик
менежменти: назария, амалиёт, истикбол. — Т.: ТГТУ, 2008.
~ 35 ~

tadbirlari to‘g‘risida o‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasining qarori,
27.12.2021 yildagi 777-son 1
Tovar-xomashyo birjalarida fyuchers savdolarini joriy qilish hamda mahsulotlarni
avtotransportda tashish xizmatlarining elektron logistika savdo portalini tashkil
etish chora-tadbirlari to‘g‘risida o‘zbekiston respublikasi prezidentining qarori,
27.05.2021 yildagi pq-5127-son
V. INTERNET MALUMOTLAR
1. www.gov.uz — 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat hokimiyati portali.
2. www.press-service.uz - 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
Matbuot xizmati rasmiy sayti.
3. www.mfer.uz - 0 ‘zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar,
investitsiya va Savdo vazirligining rasmiy sayti.
4. www . review . uz — «Экономическое обозрение» jumalining rasmiy
sayti .
5. www.uz.infocom.uz — yangiliklar serveri.
6. www.marketing.uef.ru/students-news.php .
1
~ 36 ~

Taminot zarjirini boshqarish kontseptsiyasi va taminot zanjiri tushunchasi tashkil etish usullari

Sotib olish