Юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи - Iqtisodiyot - Slaydlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	2.3MB
Xaridlar	3
Yuklab olingan sana	06 Aprel 2024
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Slaydlar
Fan	Iqtisodiyot

Юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи

Sotib olish

ЮРИДИК ШАХСЛАРДАН
ОЛИНАДИГАН ФОЙДА СОЛИҒИ

ЮРИДИК ШАХСЛАРДАН ОЛИНАДИГАН ФОЙДА
СОЛИҒИ
1. Фойда солиғининг жорий қилиниши, иқтисодий
моҳияти ва аҳамияти.
2. Солиқ тўловчилар таркиби, солиқ объекти васолиқ
базаси.
3. Жами даромадлар ва харажатлар таркиби.
4. Солиқ ставкалари ва бюджетга тўлаш тартиби .Режа:

1. Фойда солиғининг жорий қилиниши, иқтисодий
моҳияти ва аҳамияти.
Давлатимиз солиқ тизимида мустақилликнинг дастлабки йилларидан
бошлаб барқарор амал қилиб келаётган солиқ турларидан бири бу
Юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи ҳисобланади.
Юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи давлат бюджети
даромадларининг асосий манбаи бўлиб, шунингдек, корхоналар
фаолиятини рағбатлантиришнинг муҳим омили ҳисобланади.
Фойда солиғи механизми – солиқ сиёсатини такомиллаштириш ва
хўжалик субектлари фаолиятини мақбуллаштириш мақсадида фойдани
солиққа тортиш муносабатларининг қонун-қоида ва солиқ элементлари
йиғиндисидир.

Юридик шахслар
мустақил баланс
ёки сметага эга
бўлишлари керак.
Ўз мулкида, хўжалик юритишида ёки
оператив бошқарувида алоҳида мол-
мулкка эга бўлган ҳамда ўз
мажбуриятлари юзасидан ушбу мол-
мулк билан жавоб берадиган, ўз
номидан мулкий ёки шахсий номулкий
ҳуқуқларга эга бўла оладиган ва уларни
амалга ошира оладиган,
мажбуриятларни бажара оладиган, судда
даъвогар ва жавобгар бўла оладиган
ташкилот юридик шахс ҳисобланади.

ЮРИДИК ШАХСЛАРДАН ОЛИНАДИГАН ФОЙДА
СОЛИҒИ
Давлат бюджетига
тушишига қараб
эса умумбелгиланган
солиқлар таркибига
киради.Юридик шахслардан
олинадиган фойда
солиғи бевосита
солиқлар таркибига
киради, яъни хўжалик
юритувчи субектлар
молиявий-хўжалик
фаолиятига тўғридан
тўғри таъсир қилади.

Юқоридаги расм маълумотлари асосида фойда солиғи миқдори ва бюджет даромадлари таркибидаги улушини
таҳлил қиладиган бўлсак, 2013–2017-йиллар даврида фойда солиғи ўсиш тенденсиясига эга, аммо бюджет
даромадлари таркибидаги улуши камайиш тенденсиясига эга бўлган. Жумладан, фойда солиғи миқдори 2017-йилда
1475,5 млрд. сўмни ташкил этиб, 2013-йилга нисбатан 436,7 млрд. сўмга яъни 1,42 баробарга кўпайган. Буни солиқ
солинадиган базанинг кенгайиши билан изоҳлашимиз мумкин. Бюджет даромадлари таркибида фойда солиғининг
улуши 2017-йилда 2,9 фоизни ташкил этиб 2013-йилга нисбатан 1,1 фоизга камайган. Буни солиқ ставкасининг
йилдан йилга камайтирилиши билан изоҳлашимиз мумкин.

2022 йил учун Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети
даромадлари прогнози
млрд сўм
Т/р Кўрсаткичлар Сумма
Жами — даромадлар 200 000,0
1. Бевосита солиқлар 63 330,5
1.1 Фойда солиғи 38 557,2
1.2 Айланмадан олинадиган солиқ 2 728,3
1.3 Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи 22 045,0
2. Билвосита солиқлар 73 164,9
2.1 Қўшилган қиймат солиғи 53 300,0
2.2 Акциз солиғи 15 038,3
2.3 Божхона божи 4 826,6
3. Ресурс солиқлари ва мол-мулк солиғи 22 740,5
3.1 Мол-мулк солиғи 3 173,8
3.2 Ер солиғи 4 253,3
3.3 Ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ 14 403,5
3.4 Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ 910,0
4. Бошқа даромадлар ва солиқ бўлмаган бошқа тушумлар 40 764,1

Т/р Солиқ тўловчиларнинг номи Солиқ тўловчининг идентификация
рақами (СТИР)
1. «Andijon gidroelektrstansiya» УК 200248365
2. «Angren issiqlik elektr stansiyasi» АЖ 200595949
3. «Asia trans gas» МЧЖ 206948470
4. «Baraka holding» МЧЖ 305162024
5. «Bekobodsement» АЖ 200459808
6. «Buxoro neftni qayta ishlash zavodi» МЧЖ 202080378
7. «Chirchiq gidroelektrstansiyalar kaskadi» УК 200942018
8. «Chirchiq transformator zavodi» АЖ 200941525
9. «Coca-cola ichimligi Uzbekiston, Ltd» МЧЖ 200798458
10. «Coscom» МЧЖ 201788904
11. «Epsilon development company» МЧЖ 305922787
12. «Ertoshsoy gidroelektrstansiya» УК 207151221
13. «Farg'ona issiqlik elektr markazi» АЖ 200202146
14. «Fargona neftni qayta ishlash zavodi» МЧЖ 200202099
15. «Farg'onaazot» АЖ 200202240
16. «Farhod GES» УК 202256591
17. «Gissarneftgaz» МЧЖ 205678302
18. «GM O‘zbekiston» АЖ Хоразм филиали 207228908
19. «Нisorak gidroelektrstansiya» УК 206976058
20. «International beverages Tashkent» МЧЖ 301975029

21. «Islom Karimov nomidagi Toshkent xalqaro aeroporti» МЧЖ 200640719
22. «Issiqlik elektr stansiyalari» АЖ 306349304
23. «JV MAN Auto-Uzbekistan» МЧЖ 301305243
24. «Ketring» МЧЖ 201676062
25. «Ko'kdumaloqgaz» МЧЖ 205222807
26. «Maxam-Chirchiq» AЖ 200941518
27. «Jarkurgonneftqaytaishlash» МЧЖ 204917978
28. «Muborak issiqlik elektr markazi» АЖ 200698044
29. «Natural gas-stream» МЧЖ 207245357
30. «Navoiy issiqlik elektr stansiyasi» АЖ 200850647
31. «Navoiy kon-metallurgiya kombinati» АЖ 308425864
32. «Navoiyuran» ДК 201204514
33. «Navoiy xalqaro aeroporti» МЧЖ 200003243
34. «Navoiyazot» АЖ 200002933
35. «O‘ztemiryo`lkonteyner» АЖ 203607858
36. «Ohangaronsement» АЖ 200463344
37. «Olmaliq kon-metallurgiya kombinati» АЖ 202328794
38. «O‘zaeronavigatsiya» markazi» ДУК 201052000
39. «O‘zavtosanoat» АЖ 201053918
40. «Andijon gidroelektrstansiya-2» УК 207068774

41. «Katta Farg'ona kanalidagi kichik gidroelektrostansiyalar kaskadi» УК 305909492
42. «O‘rta Chirchiq gidroelektrstansiyalari kaskadi» УК 200439436
43. «Ohangaron gidroelektrstansiya» УК 301266689
44. «Tuyabo'g'iz kichik gidroelektrstansiya» УК 305916113
45. «Tuyamo'yin gidroelektrostansiyasi» УК 200209151
46. «Qodiriya gidroelektrstansiyalar kaskadi» УК 200605332
47. «O‘zbekgidroenergo» АЖ 304952767
48. «O‘zbekiston metallurgiya kombinati» АЖ 200460222
49. «O‘zbekiston milliy elektr tarmoqlari» АЖ 306347741
50. «O‘zbekiston Respublikasi tovar-xomashyo birjasi» АЖ 200933985
51. «O‘zbekiston temir yo'llari» АЖ 201051951
52. «O‘zbekneftgaz» АЖ 200837914
53. «O‘zbektelekom» АЖ 203366731
54. «O‘zelektroapparat-electroshield» АЖ 201052167
55. «O‘ztransgaz» АЖ 200626188
56. «Perfect plast profil» АЖ 303431839
57. «Qizilqumsement» АЖ 200002878
58. «Quvasoycement» АЖ 200124805
59. «Quyi-Bo'zsuv gidroelektrstansiyalar kaskadi» УК 200588275
60. «Rubicon wireless communication» МЧЖ 201501439

61. «Samarqand avtomobil zavodi» МЧЖ ҚК 202137344
62. «Samarqand gidroelektrstansiyalari kaskadi» УК 205240509
63. «Samarqand xalqaro aeroporti» МЧЖ 200791776
64. «Shahrixon gidroelektr stansiyalar kaskadi» УК 205244122
65. «Sho'rtan gaz kimyo majmuasi» МЧЖ 203195074
66. «Sirdaryo issiqlik elektr stansiyasi» АЖ 201169179
67. «Tahiyatosh issiqlik elektr stansiyasi» АЖ 200366401
68. «Talimarjon issiqlik elektr stansiyasi» АЖ 201284979
69. «Tashkent tobacco» МЧЖ 205442074
70. «To'palang gidroelektrstantsiya» УК 206695638
71. «To'raqo'rg'on issiqlik elektr stansiyasi» УК 306455520
72. «Toshkent gidroelektrstansiyalari kaskadi» УК 200796373
73. «Toshkent issiqlik elektr stansiya» АЖ 200605388
74. «Toshkent issiqlikelektrmarkazi» АЖ 200624673
75. «Toshkentvino kombinati» АЖ 200547634
76. «Unitel» МЧЖ 201838002
77. «Universal mobile systems» МЧЖ 303020732
78. «Uzauto motors» АЖ 200244767
79. «Uzauto trailer» МЧЖ 302320834
80. «Uzbat» АЖ 200987017
81. «Uzbekistan airways» АЖ 306628114
82. «Uzbekistan airways technics» МЧЖ 200640797
83. «Uzbekistan GTL» МЧЖ 207041936
84. «VL Galperin nomidagi Toshkent truba zavodi» МЧЖ 200897524
85. «Yangi Angren issiqlik elektr stansiyasi» АЖ 200595838
86. «Sanoat energetika guruhi» МЧЖ 304936120
87. «Нududgazta'minot» АЖ 306605769
33 та тижорат банклари

«Навоий кон-металлургия комбинати» АЖ ва «Олмалиқ кон-
металлургия комбинати» АЖ учун фойда солиғи ставкалари
Т/р Солиқ солиш объекти Солиқ
ставкаси,
фоизда
1. Солиқ солиш базасининг, товар (иш,
хизмат) реализация қилишдан тушган
тушумнинг 15 фоизига тенг миқдордаги
қисмига 15
2. Солиқ солиш базасининг қолган қисмига 50

- •
ЎзбекистонРеспубликасинингсолиқ резидентларибўлган юридикшахслар
- •
ЎзбекистонРеспубликасининг норезидентларибўлганюридикшахслар, шунингдекЎзбекистонР
еспубликасидафаолиятнидоимиймуассасаларорқали
амалгаоширадиган,юридикшахсташкилэтмаганҳолдагичетэлтузилмалари
- •
ЎзбекистонРеспубликасидагиманбалардандаромадларолувчиЎзбекистонРеспубликаси норезиде
нтларибўлганюридикшахслар
- •
Солиқ давридатоварларни(хизматларни) реализацияқилишдан
олгандаромадлари бирмиллиардсўмданортиқ бўлганёкиўзихтиёрибиланфойдасолиғини
тўлашгаўтган яккатартибдагитадбиркорлар
- •
оддийширкатшартномаси(биргаликдагифаолияттўғрисидаги
шартнома)доирасидаамалгаошириладиганфаолиятбўйичаоддийширкатнингишончлишахси2. Солиқ тўловчилар таркиби, солиқ объекти ва солиқ базаси.
ҚУЙИДАГИЛАР ФОЙДА СОЛИҒИНИНГ ТЎЛОВЧИЛАРИ:

Оддий ширкат шартномаси (биргаликдаги фаолият тўғрисидаги
шартнома) бўйича шериклар (иштирокчилар) деб аталувчи икки ёки
ундан ортиқ шахс фойда олиш ёки қонунга зид бўлмаган бошқа
мақсадга эришиш учун ўз ҳиссаларини қўшиш ва юридик шахс
тузмасдан биргаликда иш қилиш мажбуриятини оладилар.
Фақат якка тадбиркорлар ва (ёки) тижорат ташкилотлари
тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш учун тузиладиган оддий
ширкат шартномасининг тарафлари бўлишлари мумкин.
Оддий ширкат шартномаси ёзма шаклда тузилиши лозим.

Соддароқ қилиб айтадиган бўлсак, Фойда солиғини қуйидаги
юридик шахслар тўлайди:
Шунингдек, Акциз Солиғи тўланадиган маҳсулот ишлаб чиқаришни ва Ер Қаъридан Фойдаланганлик
Учун Солиқ солинадиган фойдали қазилмаларни қазиб олишни амалга оширувчи корхоналар обороти
(тушуми)дан қатъий назар тўлайди.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 29 июндаги “Ўзбекистон
Республикасининг солиқ сиёсатини такомиллаштириш концепцияси тўғрисида”ги ПҚ-5468-
сон Фармонига асосан
Корхоналарни умумбелгиланган солиқ тизимига
ўтказиш
Йиллик
айланмаси (ялпи
тушуми) 1
миллиард
сўмдан ошган да Умумбелгиланган
солиқлар

Қуйидагилар фойда солиғини тўловчиси ҳисобланишмайди.
•
Йилликайланмаси 1млрдсўмданошмайд
иган корхонаваЯккатартибдагитадбирко
рларАйланма солиқ
тўловига ўтган
микрофирма ва
кичик
корхоналар,
•
Ишчиларсонидан қатъий назар
хамда йилликайланмаси 1млрдсў
мдан ошмайдиганкорхонаваЯкка
тартибдагитадбиркорларСавдо ва умумий
овқатланиш
короналари ва
ташкилотлар

Юридикшахсучун-Жамидаромадвахаражатлар ўртасидагифарқ ;
Фаолиятнидоимиймуассасаорқали амалгаоширувчинорезидентучун-
Жамидаромадвахаражатлар ўртасидагифарқ;
Норезидентучун—
ЎзбекистонРеспубликасидаги манбаларданолингандаромадлар;
Яккатартибдагитадбиркоручун—
жамидаромадвахаражатлар ўртасидагифарқ;Солиқ тўловчилар томонидан олинадиган ФОЙДАСИ
Солиқ Солиш Объекти ҳисобланади.
Шу мақсадда қуйидагилар фойда деб эътироф этилади: ЮРИДИК ШАХСЛАРДАН ОЛИНАДИГАН ФОЙДА СОЛИҒИНИНГ
ОБЪЕКТИ

Солиқ солиниши лозим бўлган Фойда суммаси Солиқ Базаси ҳисобланади.
Жами
даромад ҚҚС ва Акц
из солиқларини
хисобга олмаган
ҳолда аниқланади. Солиқ базасини
аниқлашда даромадла
рнинг ёки
харажатларнинг
айрим
турлари инобаатга(хи
собга) олинмаслиги
мумкин. Солиқ
солинадиганбаза жами
даромадданқонун
ҳужжатларида
белгиланганимтиёзлар
ҳамда
камайтириладигансумм
аларинобатгаолинганҳо
лда ҳисоблаб
чиқарилган солиқ
солинадиганфойдадан
иборатбўлади.!!! Яъни Даромадларнинг
харажатлардан ошган қисмини
Солиқ солиш базаси деб
хисоблаймиз.ЮРИДИК ШАХСЛАРДАН ОЛИНАДИГАН ФОЙДА СОЛИҒИНИНГ
БАЗАСИ БЎЛИБ:

Жами даромадлар таркиби
1.Товарларни(ишларни,хизматларни) реализацияқилишданолинадиган
даромадлар;
2. Бошқадаромадлар.
1. Товарларни (ишларни, хизматларни)
реализация қилишда ҚҚС, Акциз
солиқларни чегириб ташланган
ҳолда олинган соф тушум киради. 2. Бошқа даромадлар олиш товарларни
(ишларни, хизматларни) ишлаб чиқариш
ва реализация қилиш билан боғлиқ
бўлмаган даромадлар киради.

ТОВАРЛАРНИ(ИШЛАРНИ, ХИЗМАТЛАРНИ)
реализация қилишдан олинадиган даромадлар
Соф тушум асосий (операцион) фаолиятнинг
даромадларини ҳисобга олувчи (9000) счётлар
маълумотлари асосида олинади.
Товарлар(ишлар,хизматлар)таннархиданёкитоварларолин
ганбаҳосидан ПАСТбаҳолардареализацияқилинганда ,
шунингдек БЕПУЛтопширилганда солиқ
солишмақсадлари
учунтоварларнинг(ишларнинг,хизматларнинг) ТАННАРХ
И ёки ТОВАРЛАРолинганбаҳоси асосидааниқланади.
Баҳолари(тарифлари)давлаттомонидантартибгасолин
ишиназардатутилгантоварлар(ишлар,хизматлар)учун
реализацияқилишдан
олинадигантушумбелгиланганбаҳолар(тарифлар)асо
сидааниқланади.

БОШҚА ДАРОМАДЛАРГА қуйидагилар
киради:

Асосий воситалари ва бошқа мол-мулки чиқиб кетишидан олинадиган даромадлар;

Мол-мулкни оператив ижарага беришдан олинадиган даромадлар;

Асосий воситалар ва номоддий активларни молиявий ижарага беришдан олинадиган даромадлар;

Текин олинган мол-мулк, мулкий ҳуқуқлар, шунингдек ишлар ва хизматлар;

Мажбуриятларни ҳисобдан чиқаришдан олинадиган даромадлар;

Курсдаги ижобий фарқ;

Дивидендлар ва фоизлар;

Товарларни (ишларни, хизматларни) ишлаб чиқариш ва реализация қилиш билан бевосита боғлиқ
бўлмаган операциялардан олинадиган бошқа даромадлар.
БОШҚА ДАРОМАДЛАР асосий фаолиятдан
бошқа даромадларни ҳисобга олувчи (9300) ҳамда
МОЛИЯВИЙ ФАОЛИЯТ бўйича даромадларни
ҳисобга олувчи (9500) счётлар маълумотлари
асосида аниқланади.

ҚУЙИДАГИЛАР ЮРИДИК ШАХС ДАРОМАДИ СИФАТИДА ҚАРАЛМАЙДИ:
Устав фондига олинган ҳиссалар;
Сотилаётган товарлар учун бошқа шахслардан дастлабки ҳақ (бўнак)
тарзида олинган маблағлар;
Буджетдан берилган субсидиялар;
Олинган грантлар: Олинган грантлар даромад сифатида қаралмайди. Грант деганда корхонага давлат (ҳукумат),
шунингдек, ноҳукумат, хорижий, халқаро ташкилотлар ва жамғармалар томонидан ижтимоий аҳамиятдаги мақсадларда,
иқтисодиётни ривожлантиришни рағбатлантириш, илмий-техник ва инновация дастурларини бажариш учун бепул,
гуманитар пул кўринишидаги ёки моддий-техник ёрдам тушунилади. Грант маблағларидан қатъиян мақсадга мувофиқ
фойдаланилади.
Суғурта шартномалари бўйича суғурта товони тариқасида олинган
маблағлар;
БошқаСоликкодексидава қонунчиликда назарда тутилган даромадлар.

ЖАМИ ХАРАЖАТЛАР ТАРКИБИ
Фойда солиғини хисоблаб чиқариш мақсадида хўжалик
юритувчи субъектларни хисобот даврида амалга
оширилган асосланган ва хужжатлар билан тасдиқланган
чиқимлари Харажатлар деб эътироф этилади.
Асосланган харажатлар деганда – Пулда бахоланадиган ва
иқтисодий жиҳатдан ўзини оқлайдиган чиқимлар
тушунилади, буларга:
1. Даромад олишга
қаратилган фаолиятни
амалга ошириш
мақсадида қилинган
бўлса; 2.Тадбиркорлик
фаолиятини
ривожлантириш ёки
сақлаб туриш учун хизмат
қилиши. 3.Қонун хужжатлари
қоидаларидан келиб
чиқса.

Масалан: Буйруқлар, йўл ҳужжатлари, шартномалар, далолатномалар, ҳисоб-фактуралар ва бошқалар
хужжатлар. ХУЖЖАТЛАР БИЛАН ТАСДИҚЛАНГАН ХАРАЖАТЛАРГА
КУЙИДАГИЛАРНИ КИРИТАМИЗ:
Ўзбекистон Республикаси қонун хужжатларига мувофиқ
хужжатлар.
Чет давлатларда расмийлаштириладиган хужжатлар.
Бошқа шаклда расмийлаштириладиган хужжатлар.

ХАРАЖАТЛАР
Чегирибташл
анадиган
Чегирибташланм
айдиганСолиқ
тўловчининг
харажатлари

Солиқ солинадиган фойдани ҳисоблашда жами даромаддан
қуйидаги харажатларни
ЧЕГИРИБ ТАШЛАШ МУМКИН:
Моддий
харажатлар; Мехнатга ҳақ
тўлаш
харажатлари; Амортизация
харажатлари; Бошқа
харажатлар.

МОДДИЙ ХАРАЖАТЛАРГА ҚУЙИДАГИЛАР КИРАДИ:
Қонун ҳужжатларида белгилангантартибдаваколатлиорганёкисолиқ
тўловчитомонидантасдиқланган табиийкамайишнормаларидоирасидатовар-
моддийзахираларнисақлаш ҳамда ташишчоғидаги йўқотишлар вабузилишлар. Табиатнимуҳофаза қилишнинг бошқа тадбирлариучунхаражатлар; Хўжаликэҳтиёжлари
учунсарфланадиганбарчатурдагиёқилғи,энергияўтказишваузатишхаражатлари;Инвентарь,хўжаликанжомлари, амортизацияқилинадиган мол-мулкбўлмаганбошқа мол-мулк; Реализацияқилинадиган товарларниўрашвабошқа мол-
мулкнитаъмирлашучунматериалларваэҳтиёт қисмлар; Хомашё,материалларваяримтайёрмаҳсулотлар;

1.Ҳақиқатда бажарилганишучунмеҳнатга ҳақ тўлаш;
2.Предметиишларнибажаришвахизматларкўрсатишбўлганфуқар
олик-ҳуқуқий тусдатузилганшартномаларгамувофиқ
жисмонийшахсларгатўланадигантўловлар;
3.Юридикшахснингбошқарув
органиаъзоларигаюридикшахснингўзитомониданамалгаоши
риладигантўловлар;
4.Рағбатлантириш хусусиятигаэгатўловлар.МЕҲНАТГА ҲАҚ ТЎЛАШ ХАРАЖАТЛАРИГА
ҚУЙИДАГИЛАР КИРАДИ:

Бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонун
ҳужжатларига мувофиқ солиқ тўловчи
томонидан ҳисобга олинадиган асосий
воситалар ва номоддий активлар ушбу
модда мақсадларида амортизация
қилинадиган активлар деб эътироф
этилади.
Амортизация қилинадиган активлар
(бундан номоддий активлар мустасно),
солиқ солиш мақсадларида гуруҳлар
(кичик гуруҳлар) бўйича тақсимланади ва
уларни сотиб олишга (яратишга) доир
чиқимлар амортизация ажратмалари
орқали амортизациянинг қуйидаги
чекланган нормалари бўйича харажатлар
жумласига киритилади: Амортизация
қилинадиган барча активлар
(бундан номоддий активлар
мустасно) бўйича
амортизацияни ҳисоблаш
амортизациянинг қуйидаги
энг юқори нормалари
қўлланилган ҳолда Тўғри
Чизиқли Усул орқали
амалга оширилади:АМОРТИЗАЦИЯ ХАРАЖАТЛАРИ

АМОРТИЗАЦИЯ ХАРАЖАТЛАРИ
Гуруҳлар
тартиб рақами Кичик
гуруҳлар
тартиб рақами Амортизация гуруҳларининг
(кичик гуруҳларининг) номи Амортизациянинг
нормаси,
фоизларда
I
Бинолар ва иншоотлар
1
Бинолар 5
2
Иншоотлар 10
II
Қувурлар, электр узатиш ва телекоммуникациялар линиялари 15
III
Машиналар ва ускуналар (транспорт ускуналаридан ташқари)
20
IV
Транспорт ускуналари
1
Ҳаво ва космик учиш аппаратлари ва улар билан боғлиқ ускуналар,
кемалар ва қайиқлар, локомотивлар ва ҳаракатдаги таркиб (темир йўл
таркиби) 10
2
Автотранспорт воситалари, автомобиль кузовлари (корпуслари),
тиркамалар ва ярим тиркамалар, бошқа транспорт ускуналари 20
V
Компьютерлар ва периферия ускуналари
40
VI
Бошқа гуруҳларга киритилмаган амортизация қилинадиган
активлар 15

ҚУЙИДАГИЛАР АМОРТИЗАЦИЯ ҚИЛИНМАЙДИ:
1) еручасткалар;
2)маҳсулдор чорвамоллари;
3)ахборот-кутубхонафонди;
4) музейашёлари;
5)моддиймаданиймерособъектлари;
6)умумийфойдаланишдагиавтомобильйўллари.
7)Қонун хужжатларигакўраконсервацияқилинган асосийвоситалар
8)асосийвоситаларваномоддийактивлартаркибигаўтказилмаганкапитал
қўйилмалар;

БОШҚА ХАРАЖАТЛАРГА ҚУЙИДАГИЛАР КИРАДИ:
солиқтўловчинингфаолиятиниамалгаоширишучунишларвахизматларқиймат
и;
асосийвоситаларвабошқамол-мулкниишҳолатидасақлашхаражатлари;
ижаратўловлари;
маҳсулотни сотишбозорлариниўрганишхаражатлари;
тушумниинкассацияқилиш харажатлари;
рекламаучунхаражатлар;
телекоммуникацияларвапочтахизматлариучунтўланадиганҳақ;
хизматсафарлариучунхаражатлар;
Бош қа харажатлар.

Харажатлар ҳисоби
Сотилганмаҳсулот(товар,иш,хизмат)лар таннархиниҳисо
бга олувчи (9100) счётлар;
Даврхаражатлариниҳисобга
олувчи(9400) счётлар,жумладан 9410
“Реализацияхаражатлари” , 9420 “Маъмурийхаражатлар”,
9430 “Бошқа операционхаражатлар” счётлари;
Молиявийфаолиятбўйичахаражатларниҳисобга
олувчи(9600) счётлармаълумотлариасосидааниқланади.

ЧЕГИРИБ ТАШЛАНМАЙДИГАН ХАРАЖАТЛАР
Қонунҳужжатларигамувофиқваколатлиоргантомониданбелгиланганмоддийқимматликларнингта
биийкамайишинормаларидан,
улармавжудбўлмагандаэса,солиқтўловчитомониданбелгиланганнормаларданортиқчатоварларйў
қолиши;
Умумийовқатланишкорхоналаригаёкибошқаташкилотларгажойларнитекинберишхаражатлари,у
шбукорхоналарваташкилотларучункоммуналхизматларнингқийматинитўлаш;
Дала
(сафар)таъминоти,ходимнингшахсийавтотранспортиданхизматмақсадларидафойдаланганликуч
унқонунҳужжатларидабелгиланганнормаларданортиқчатўловлар;
Солиқтўловчитомониданҳисоблангандивидендларсуммалари;
Пенсияларгаустамаларвақўшимчатўловлар;

ЧЕГИРИБ ТАШЛАНМАЙДИГАН ХАРАЖАТЛАР
Солиқтекширувларинатижаларибўйичақўшимчаҳисоблангансолиқларвайиғимлар;
Касабауюшмалариқўмиталаригаёрдамкўрсатиш;
Ҳақиқатдахизматларкўрсатмасдан,товарларнижўнатмасдантурибамалгаоширилганоперацияларб
ўйичахаражатлар,агарбундайфактсуднингқонунийкучгакирганқарорибилананиқланганваундауш
бухаражатларниамалгаоширгансолиқтўловчинингномикўрсатилганбўлса;
Бюджеттизимигакиритилишилозимбўлган(киритилган)пенялар,жарималарвабошқас
анкциялар;
Солиқтўловчитомониданбошқашахсларнингфойдасигатўланадиганихтиёрийсуғурта
бадаллари;

ЧЕГИРИБ ТАШЛАНМАЙДИГАН ХАРАЖАТЛАР
Солиқтекширувларинатижаларибўйичақўшимчаҳисоблангансолиқларвайиғимлар;
Касабауюшмалариқўмиталаригаёрдамкўрсатиш;
Ҳақиқатдахизматларкўрсатмасдан,товарларнижўнатмасдантурибамалгаоширилганоперацияларб
ўйичахаражатлар,агарбундайфактсуднингқонунийкучгакирганқарорибилананиқланганваундауш
бухаражатларниамалгаоширгансолиқтўловчинингномикўрсатилганбўлса;
Хўжаликшартномаларишартларинибузганликучунтўланганёкитанолинганжарималар,пеняларва
санкцияларнинг
Муддатиўтганвакечиктирилганкредитлар(қарзлар)бўйичамуддатлиқарзучункредитшартномасид
аназардатутилганставкаларданортиқчафоизлар;
БошқаСоликкодексидава қонунчиликда назарда тутилган харажатлар.

2022 йилда ФОЙДА СОЛИҒИ ставкалари
Т/р
Солиқ тўловчилар Солиқ
ставкалари,
фоизларда
1
Банклар 20
2
Қуйидаги солиқ тўловчилар:
цемент (клинкер) ишлаб чиқаришни амалга оширувчи;
полиэтилен гранулалар ишлаб чиқаришни амалга оширувчи;
фаолиятининг асосий тури мобиль алоқа хизматларини кўрсатишдан иборат бўлган 20
3
Ўзи ишлаб чиқарган ўз қишлоқ хўжалиги маҳсулотини реализация қилишдан олинган фойда бўйича ушбу Кодекснинг
57-моддасида назарда тутилган мезонларга жавоб берувчи қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчилари ва балиқ хўжалиги
корхоналари 0
4
Ижтимоий соҳада фаолиятни амалга оширувчи солиқ тўловчилар 0
5
Қўшимча манбалардан даромадлар олувчи бюджет ташкилотлари 0
6
Товарларни (ишларни) экспортга реализация қилишдан олинган фойда 0
7
Бозор ва савдо комплексларида хизмат кўрсатишдан олинган фойда 20
8
Товарларнинг (хизматларнинг) электрон савдосини амалга оширувчи электрон тижорат субъектларининг миллий
реестрига киритилган солиқ тўловчилар 7,5
9
Ягона иштирокчилари ногиронлиги бўлган шахсларнинг жамоат бирлашмалари бўлган ва умумий ходимлар сонида
ногиронлиги бўлган шахслар камида 50 фоизни ташкил этадиган ва ногиронлиги бўлган шахсларнинг меҳнатига ҳақ тўлаш
жамғармаси меҳнатга ҳақ тўлаш умумий фондининг камида 50 фоизини ташкил этадиган солиқ тўловчилар 0
10
Ўзбекистон Республикаси Халқ банки томонидан фуқароларнинг шахсий жамғариб бориладиган пенсия
ҳисобварақларидаги маблағлардан фойдаланишдан олинадиган даромадлар 0
11
Дивидендлар тарзидаги даромадлар 5
12
Қолган солиқ тўловчилар, бундан 1 — 11-бандларда кўрсатилганлар мустасно 15

Soliq kodeksiga
muvofiq, soliq
solinishi lozim
bo‘lgan foyda
summasi soliq
bazasi hisoblanadi. Soliq bazasini
belgilangan tartibda va
shartlarda aniqlashda
soliq to‘lovchi
daromadlarining va
(yoki) xarajatlarining
(zararlarining) ayrim
turlari maxsus qoidalar
bo‘yicha inobatga
olinishi yoki inobatga
olinmasligi mumkin. Ushbu foyda summasi Soliq
kodeksi (14-43- moddalar) va
O‘zbekiston Respublikasi
Vazirlar Mahkamasining
1999-yil 5-fevraldagi 54-
son qarori bilan tasdiqlangan
“Mahsulot (ish, xizmat)larni
ishlab chiqarish va sotish
xarajatlari hamda oxirgi
moliyaviy natijalarni
shakllantirish tartibi
to‘g‘risida”gi Nizomga
muvofiq topiladi. Ushbu me’yoriy
hujjatlarga muvofiq
korxonalar
faoliyatining oxirgi
moliyaviy natijalarini
ifodalovchi foyda
(zarar)lar quyidagi
ko‘rsatkichlar bilan
tavsiflanadi:SOLIQQA TORTILADIGAN BAZANI ANIQLASH

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар
Маҳкамасининг 1999 йил 5
февралдаги 54-сон қарори билан
тасдиқланган «Маҳсулот (иш,
хизматлар)ни ишлаб чиқариш ва
сотиш харажатларининг таркиби
ҳамда молиявий натижаларни
шакллантириш тартиби
тўғрисидаги Низом» 2-сонли БҲМС
«Асосий хўжалик
фаолиятидан
тушган
даромадлар
«Молиявий натижалар
тўғрисидаги ҳисобот»
номли 3-сон
бухгалтерия ҳисоби
миллий стандарти ДАРОМАДЛАР
ФОЙДА ЁКИ
ЗАРАР
ХАРАЖАТЛАРМолиявий натижаларнинг мазмуни ва ишлатилиши

43Соф фойданинг ўзгаришига таъсир этувчи
омиллар
Молиявий фаолиятдан фойда ва зарарМахсулот сотишдан ялпи фойда
Давр харажатлари Фавкулодда фойда ва зарар
Фойдадан солик ва бошқа солик
йиғимлар

ДАРОМАДЛАРНИНГ ГУРУҲЛАНИШИ
9500
93009000 АСОСИЙ ФАОЛИЯТ
ДАРОМАДИ 3
МОЛИЯВИЙ ФАОЛИЯТ
ДАРОМАДИ1
2
БОШҚА ОПЕРАЦИОН
ДАРОМАДЛАР
4
ФАВҚУЛОДДА ФОЙДА
9700

ЯФ=ССТ-ИТ,
бунда,
ЯФ — ялпи фойда;
ССТ — сотишдан олинган соф тушум;
ИТ — сотилган маҳсулотнинг ишлаб чиқариш таннархи;
— асосий фаолиятдан кўрилган фойда, бу маҳсулотни сотишдан олинган ялпи фойда билан давр харажатлари ўртасидаги
тафовут, ва плюс асосий фаолиятдан кўрилган бошқа даромадлар ёки минус бошқа зарарлар сифатида аниқланади:
АФФ = ЯФ-ДХ+БД-БЗ,
бунда,
АФФ — асосий фаолиятдан олинган фойда;
ДХ — давр харажатлари;
БД — асосий фаолиятдан олинган бошқа даромадлар;
БЗ — асосий фаолиятдан кўрилган бошқа зарарлар;
— хўжалик фаолиятидан олинган фойда (ёки зарар), бу асосий фаолиятдан олинган фойда суммаси плюс молиявий
фаолиятдан кўрилган даромадлар ва минус зарарлар сифатида ҳисоблаб чиқилади:
УФ=АФФ+МД-МХ,
бунда,
УФ — умумхўжалик фаолиятидан олинган фойда;
МД — молиявий фаолиятдан олинган даромадлар;
МХ — молиявий фаолият харажатлари;
— солиқ тўлангунгача олинган фойда, у умумхўжалик фаолиятидан олинган фойда плюс фавқулодда (кўзда тутилмаган)
вазиятлардан кўрилган фойда ва минус зарар сифатида аниқланади:

СТФ=УФ+ФП-ФЗ,
бунда,
СТФ — солиқ тўлангунгача олинган фойда;
ФП — фавқулодда вазиятлардан олинган фойда;
ФЗ — фавқулодда вазиятлардан кўрилган зарар;
— йилнинг соф фойдаси, у солиқ тўлангандан кейин хўжалик юритувчи субъект
ихтиёрида қолади, ўзида фойдадан тўланадиган солиқни ва минус қонун ҳужжатларида
назарда тутилган бошқа солиқлар ва тўловларни чиқариб ташлаган ҳолда солиқлар
тўлангунга қадар олинган фойдани ифодалайди:
СФ= СТФ-ДС-БС,
бунда,
СФ — соф фойда;
ДС — фойдадан тўланадиган солиқ;
БС — бошқа солиқлар ва тўловлар.

Солиқ солинадиган база қандай аниқланади ?
Солиқ солинадиган базани тўғри аниқлаш
учун “Молиявий натижалар тўғрисида ҳисобот”ни (2-
шакл) тўлдиришда Молиявий ҳисобот шаклларини
тўлдириш бўйича амал қилиш лозим.
Солиқ солинадиган база жами даромаддан Солиқ
кодексида назарда тутилган харажатларни чегириш
орқали, солиқ тўғрисидаги қонун ҳужжатларида
белгиланган имтиёзлар ҳамда Солиқ кодексига мувофиқ
камайтириладиган суммалар инобатга олинган ҳолда
ҳисоблаб чиқарилган солиқ солинадиган фойдадан
иборат бўлади.

Кўрсаткичлар номи
Сатр коди Ўтган йилнинг шу даврида Ҳисобот даврида
Даромадлар
(фойда) Харажатлар
(зарарлар) Даромадлар
(фойда) Харажатлар
(зарарлар)
1 2 3 4 5 6
Маҳсулот (товар, иш ва хизмат) ларни сотишдан соф тушум 010 х х
Сотилган маҳсулот (товар, иш ва хизмат) ларнинг таннархи 020 х х
Маҳсулот (товар, иш ва хизмат) ларни сотишнинг ялпи фойдаси (зарари) (сатр. 010 – 020) ) 030
Давр харажатлари, жами (сатр. 050 + 060 + 070), шу жумладан: 040 х х
Сотиш харажатлари 050 х х
Маъмурий харажатлар 060 х х
Бошқа операцион харажатлар 070 х х
Асосий фаолиятнинг бошқа даромадлари 090 х х
Асосий фаолиятнинг фойдаси (зарари) (сатр. 030 – 040 + 090) 100
Молиявий фаолиятнинг даромадлари, жами (сатр. 120 + 130 + 140 + 150 + 160), шу
жумладан: 110 х х
Дивидендлар шаклидаги даромадлар 120 х х
Фоизлар шаклидаги даромадлар 130 х х
Молиявий ижарадан даромадлар 140 х х
Валюта курси фарқидан даромадлар 150 х х
Молиявий фаолиятнинг бошқа даромадлари 160 х х
Молиявий фаолият бўйича харажатлар (сатр. 180 + 190 + 200 + 210), шу жумладан: 170 х х
Фоизлар шаклидаги харажатлар 180 х х
Молиявий ижара бўйича фоизлар шаклидаги харажатлар 190 х х
Валюта курси фарқидан зарарлар 200 х х
Молиявий фаолият бўйича бошқа харажатлар 210 х х
Умумхўжалик фаолиятининг фойдаси (зарари) (сатр. 100 + 110 – 170) 220
Фавқулоддаги фойда ва зарарлар 230
Фойда солиғини тўлагунга қадар фойда (зарар) (сатр. 220 +/– 230) 240
Фойда солиғи 250 х х
Фойдадан бошқа солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар 260 х х
Ҳисобот даврининг соф фойдаси (зарари) (сатр. 240 – 250 – 260) 270

ЯТТЛАРДА ФОЙДА СОЛИҒИ ҚУЙИДАГИ УСУЛЛАРДАН
БИРИДА АНИҚЛАНАДИ.
УМУМИЙ ТАРТИБ
Бу тартибда ЯТТ бухгалтерия
хисобини юритиши талаб этилади.
“ Молиявий натижалар тўғрисидаги”
хисоботни тўлдиришлари талаб
этилади.
Жамидар - 40 млн,жамихар– 30 млн.
Фойда10 млн(40 млн – 30млн)
10 млн * 15%= 1,500мингсум СОДДАЛАШТИРИЛГАН ТАРТИБ
Бунда ЯТТ жами даромадининг
25%ни солиқ базаси деб хисоблайди.
ЯТТ бухгалтерия хисобини
юритиши талаб этилмайди.
4 млрд * 25% = 1 млрд
1 млрд * 15%= 150 млн

СОЛИҚ ҲИСОБОТЛАРИНИ ТАҚДИМ ЭТИШ ВА СОЛИҚНИ БЮДЖЕТГА
ТЎЛАШ МУДДАТЛАРИ.
Солиқ ҳисоботларини
тақдим этиш
Календарьйилсолиқ
давридир.
Солиқ
давриўтганданкейингий
илнинг1мартиданкечик
тирмай. Йилнингчорагиҳис
обот давридир.
Ҳисобот
давриданкейингиойнинг
20куниданкечиктирмай;

БЎНАК СОЛИҚни тўлаш тартиби!
Агар корхонада жами даромад 5 млрд сўмдан ошса
фойда солиғи бўйича хар ойлик бўнак тўловлари
тўлашлари шарт.
Ойлик бўнак тўлови хар ойнинг 23-
санасидан кечиктирмасдан тўланади.
Кутилаётган фойда солиғи бўйича хабарнома хар чоракда,
чоракнинг 1-ойининг 10-санасигача жўнатилади.
Кутилаётган фойда солиғи хисобланиб тенг улушда 3га
бўлиниб, хар ойнинг 23-санасидан кечиктирмасдан тўланади.
Агарда тўланган бўнак солиғимиз хақиқатда чиққан фойда
солиғидан 10 фои з миқдорда фарқ қилса хар бир кечиқтирилган
кун учун 0.05 % пеня тўланади.

ЮРИДИК ШАХС ТУГАТИЛГАН ТАҚДИРДА
Тугатиш ҳақидаги қарор қабул қилинганда (тугатувчи) 5
кунлик муддатда солиқ органини ёзма равишда
хабардор қилади.
Солиқ тўловчи 15 кун ичида солиқ органига
ҳисоботлар, солиқ ҳисобини тақдим этиши
шарт.
Фойда солиғини 5 кун ичида тўлайдилар.
Кечиктирилган кун учун ҳисобланган солиқ
суммасиганисбатан0,05фоиз миқдорида пеня
қўлланилади.

4. Ривожланган ҳорижий давлатларда юридик шахсларнинг фойдасини солиққа
тортишнинг ўзига хослиги.
т/р Давлатлар Фойда солиғи миқдори , фоизда
1. Япония 22
2. Италия 36
3. Испания 35
4. Нидерландия 34
5. Австрия 34
6. Франция 33
7. Буюк британия 30
8. Қозоғистон Республикаси 30
9. Германия Федератив Республикаси 29
10. Россия Федерацияси 24
11. Ўзбекистон Республикаси 1 5

Жаҳон мамлакатларида
соли қ ставкалари
Мам лак атлар Ф ой да соли ғ и Қ Қ С
Аргентина 30% 21%
Беларусь 25% 20%
Болгария 10% 20%
Буюк Британия 19% 20%
Германия 15% 19% Мам лак атлар Ф ой да соли ғ и Қ Қ С
Латвия 20% 21%
Литва 15% 21%
Озарбайжон 20% 18%
Россия 20% 20%
Франция 33,3% 20%

АҚШ солиқ тизмида фойда солиғини таҳлил этар эканмиз, федерал бюджети
даромадларининг умумий ҳажмида салмоғига кўра учинчи ўринни корпорацияларнинг
даромадаларидан олинадиган солиқ эгаллайди
Солиққа тортиладиган даромад, доллар Солиқ ставкаси, фоизда
50 000гача 15
50
000 - 75 000 25
75
000 – 100 000 34
100
000 – 335 000 39
335
000 – 10 000 000 34
10
000 000 – 15 000 000 35
15
000 000 – 18 333 333 38
18
333 333 дан юқори 35

•
Германияда корпорациялар
фойдасига солиқ солишда
солиққа тортилмайдиган
минимумлар бор. Солиқ
ставкаси 25 фоизни ташкил
этади. Корпорациялар
фойдасини солиққа
тортишда фойда иккига
бўлинади;
тақсимланадиган ва
тақсимланмайдиган •
Францияда эса корхоналар
фойдасидан олинадиган
солиқ - бу корхонани барча
операциялар йиғиндиси
бўйича олинган соф
фойдасидан ундирилади.
Ҳозирги кунда солиқнинг
асосий ставкаси 33.3 фоиз
бўлиб, ушбу солиқ
ставкасига пасайтирувчи
коэффициэнтлар
қўлланилади. Энг юқори
солиқ ставкаси 42 фоиздир.

Солиқ хизмати – инсофли солиқ
тўловчиларнинг ишончли ҳамкори
ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ !

Юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи

Sotib olish