Dokument ma'lumotlari

Narxi 19900UZS
Hajmi 82.9KB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 08 Dekabr 2024
Kengaytma docx
Bo'lim Kurs ishlari
Fan Algebra

Sotuvchi

Bahrom

Ro'yxatga olish sanasi 05 Dekabr 2024

256 Sotish

"Yuzlik" mavzusida arifmetik amallarni o‘rgatish metodikasi

Sotib olish
KURS ISHI „YUZLIK“ MAVZUSIDA ARIFMETIK AMALLARNI O‘RGATISH METODIKASI REJA: KIRISH I. BOB. BOSHLANG ICH SINF O QUVCHILARIDA YUZLIKʻ ʻ MAVZUSI BO YICHA KO NIKMALARINI SHAKLLANTIRISH ʻ ʻ I.1 . Yuzlik mavzusida arifmetik amallarni o rganish. 100 ichida qo shish va ʻ ʻ ayirish I.2 . Yuz ichida ko paytirish va bo lish ʻ ʻ II. BOB. BOSHLANG ICH SINFLARDA YUZLIK MAVZUSIDA ʻ ARIFMETIK AMALLAR USTIDA ISHLASH METODIKASI 2.1. Ko‘p xonali sonlar” mavzusida arifmetik amallarni o‘rganish 2.2. Og‘zaki hisoblash malakalarini shakllantirish texnologiyasidan foydalanish metodlari 2.3. 100 ichida qo shish va ayirish dars ishlanma ʻ Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar KIRISH “Yoshlarimizning ma`naviy salohiyatga ega bo lib, dunyo miqyosida o zʻ ʻ tengdoshlariga hech qaysi sohada bo sh kelmaydigan insonlar bo lib kamol topishi, ʻ ʻ mustaqil fikrlaydigan, yuksak intellektual va baxtli bo lishi uchun davlatimizning ʻ va jamiyatimizning bor kuch va imkoniyatlarini safarbar etamiz” Sh.M.Mirziyoyev. O zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 19-martdagi “Matematika ʻ sohasidagi ta’lim sifatini oshirish va ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirish chora- tadbirlari to g‘risida” gi PQ-5032-son qarorida kimyo faniga alohida e’tibor ʻ qaratilgan bo lib, bugungi kunda ta’lim muassasalarida kimyo fanini o qitish ʻ ʻ sifatini oshirish, ta’lim jarayoniga zamonaviy o qitish uslublarini joriy qilish, ʻ iqtidorli o quvchilarni saralash, mehnat bozoriga raqobatbardosh mutaxassislarni ʻ tayyorlash, ilmiy tadqiqot va innovatsiyalarni rivojlantirish hamda amaliy natijadorlikka yo naltirishga katta e’tibor qaratilmoqda. ʻ Shu bilan birga, sohada yechimini topmagan qator masalalar kimyo sohasidagi ta’lim sifati va ilmiy tadqiqot samaradorligini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish zaruratini ko rsatmoqda. ʻ Mavzuning dolzarbligi: O zbekiston Respublikasida shakllangan uzluksiz ʻ ta’lim tizimi barkamol shaxs va malakali mutaxassisni tayyorlash jarayonining samarali tashkil etilishini ta’minlashga xizmat qiladi. Uzluksiz ta’lim tizimi doirasida faoliyat olib boruvchi ta’lim muassasalari ilg’or, demokratik hamda insonparvar g’oyalarga tayangan, hamda yangicha mazmunga ega bulgan ta’lim jarayonini tashkil etishda muhim o rin tutadi. Uzluksiz ta’lim tizimini ʻ shakllantirish, shuningdek, tag’lim mazmunini yangilash ta’lim sohasida olib borilayotgan islohotlarning bosh g’oyasi sanaladi. O zbekiston Respublikasining mustaqilligi sharoitida uzluksiz ta’lim ʻ tizimining barcha bosqichlarida ta’lim jarayonining samaradorligini oshirishga xizmat qiluvchi omillarni izlab topish, bu borada eng maqbul omil deb topilgan yangi pedagogik texnologiyalarni umumiy o rta ta’lim kasb-hunar kollejlari,ʻ akademik litseylari va oliy o quv yurti faoliyatlariga tatbiq etish borasida amaliy ʻ harakatlarni olib borish maqsadga muvofiq deb hisoblanmoqda. Ushbu nazariy xulosaning amaliy tadbiqi sifatida bir qator tadqiqot ishlari amalga oshirilmoqda. Ta’lim jarayoniga yangi pedagogik texnologiyalarni tatbiq etish borasida umumiy o rta ta’lim tizimida ham izlanisharning tashkil etilayotganligi alohida e’tiborga ʻ molikdir. Zero, oliy ta’lim tizimi ijtimoiy zaruriyat sifatida namoyon bo layotgan ʻ malakali mutaxassisni tarbiyalash jarayonida o ziga xos o rin tutadi. Umumiy o rta ʻ ʻ ʻ ta’lim kasb-hunar kollejlari, akademik litsey va oliy o quv yurtlarida turli ʻ o nalishlarda malakali kadrlarni tayyorlash davrning o ta muhim talabi bo lib, bu ʻ ʻ ʻ borada barcha imkoniyatlarni ishga solish alohida dolzarblik kasb etadi. Oliy ta’lim mazmunini yangilash jarayonida bo lajak mutaxassislarning ʻ umumiy mehnat va kasbiy ko nikma hamda malakalarga ega bo lishlarini ʻ ʻ ta’minlash masalasining samarali hal etilishiga alohida ahamiyat qaratilishi zarur. Bozor iqtisodiyotiga o tish sharoitida o qituvchilarning mehnat bozoriga ʻ ʻ moslashuvini ta’minlash alohida ahamiyat kasb etmoqda. Shu o rinda alohida ʻ ta’kidlash joizki, oliy ta’lim muassasalarida bo lajak mutaxassislarni tayyorlash ʻ jarayoni talabalarda zaruriy ishlab chiqarish iqtisodiy mazmunga ega faoliyat, ko nikma va malakalari sifatini shakllantirishga e’tiborni qaratish talab etiladi. ʻ Biroq, ta’lim jarayonlarini takomillashtirishga qo yilayotgan yangi, yanada ʻ yuqoriroq talablar, shuningdek, talabalarning kasbiy ko nikma va malakalarini, ʻ yangi pedagogik texnologiyalarni rivojlantirish bilan yangicha fikrlovchi mutaxassisni shakllantirish imkonini beruvchi sharoitlarning ishlab chiqilmaganligi o rtasida ob’ektiv qarama-qarshilik mavjud. ʻ Har tomonlama barkamol insonni shakllantirish bugungi jamiyatimiz oldida turgan dolzarb masalalardan biri bo lib qolmoqda. Hozirgi maktab o rindiqlarida ʻ ʻ o tirgan yosh avlod ertaga bizning qo limizdan ishimizni oladigan, hayotimizni ʻ ʻ davom ettirib, o zidan keyingi avlodga yetkazuvchi vorislarimiz, O zbekiston ʻ ʻ buyuk kelajagining egalaridir! Shu sababli Prezidentimiz Islom Karimov butun mamlakatimiz diqqat e’tiborini barkamol avlod tarbiyasiga qaratmoqda. Ta’lim – tarbiya jarayoni sifati va samaradorligini oshirish kelgusi taraqqiyotimizning asosi ekanligi ma’lum. Bu haqda Prezidenttimizning quyidagi so zlari ibratlidir:ʻ “Shuni unutmasligimiz kerakki, kelajagimiz poydevori bilim dargohlarida yaratiladi, boshqacha aytganda, xalqimizning ertangi kuni qanday bo lishi ʻ farzandlarimizning bugun qanday ta’lim va tarbiya olishiga bog’liq. Buning uchun har qaysi ota –ona, ustoz va murabbiy har bir bola timsolida avvalo shaxsni ko rishi zarur. Ana shu oddiy talabdan kelib chiqqan holda, ʻ farzandlarimizni mustaqil va keng fikrlash qobiliyatiga ega bo lgan, ongli ʻ yashaydigan komil insonlar etib voyaga yetkazish – ta’lim-tarbiya sohasining asosiy maqsadi va vazifasi bo lishi lozim, deb qabul qilishimiz kerak. Bu esa ʻ ta’lim va tarbiya ishini uyg’un holda olib borishni talab etadi” Ta’lim jarayoniga pedagogik texnologiyalarni olib kirish “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning ikkinchi bosqich vazifalaridan biridir. Ta’lim – kelajakdagi muvaffaqiyatlar kaliti ekan, uning mahsuli sifatida bugungi o quvchi ʻ kelajakda huquqiy-demokratik jamiyat a’zosi sifatida bu jamiyat hayotida to laqonli ishtirok eta olishi, zamonning bozor iqtisodiyoti qo yayotgan talablariga ʻ ʻ to la javob bera olishi kerak. Axborot oqimi keskin ortgan,turli yangiliklar ʻ hayotimizga shitob bilan kirib kelayotgan davrda mustaqil tanqidiy fikrlash ko nikmalariga ega bo lgan,yangilikni o rganishga doim tayyor bo lgan, ʻ ʻ ʻ ʻ hamkorlikdan cho chimaydigan , muloqotga erkin kirisha oladigan shaxsni ʻ tarbiyalash ta’lim-tarbiya jarayonining asosiy maqsadi bo lishi kerak va bu borada ʻ ta’limda yangi texnologiyalarning qo llanishiga yo l ochilishi maqsadga erishish ʻ ʻ yo lidagi to g’ri qadamdir. Hozirgi kunda yangi texnologiya elementi bo lgan ʻ ʻ ʻ interfaol usullardan keng foydalanilmoqda. Kurs ishining maqsadi. Boshlang’ich sinflarda 100 ichida arifmetik amallar bajarishning ahamiyati, 100 ichida qo shish va ayitish, ko paytirish vaʻ ʻ bo lish Og‘zaki hisoblash malakalarini shakllantirish texnologiyasidan ʻ foydalanish metodlari orqali dars samaradorligini oshirish Kurs ishining vazifalari. Boshlang’ich sinflarda 100 ichida arifmetik amallar bajarishning nazariy-pedagogik asoslari. Yuzlik mavzusida arifmetik amallarni o rganish. 100 ichida qo shish va ʻ ʻ ayirish Yuz ichida ko paytirish va bo lish ʻ ʻ Ko‘p xonali sonlar” mavzusida arifmetik amallarni o‘rganish Og‘zaki hisoblash malakalarini shakllantirish texnologiyasidan foydalanish metodlari. Kurs ishining predmeti. Mavzuga oid bir nechta adabiyotlardan ma’lumotlar to plash, tahlil qilish va misollarga tadbiq qilishdan iborat. ʻ Kurs ishining obekti. „YUZLIK“ MAVZUSIDA ARIFMETIK AMALLARNI O‘RGATISH METODIKASI“ mavzusini o rganish va tahlil qilish. ʻ Kurs ishining tuzilmasi: Ushbu kurs ishi kirish, 2 ta bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat. I. BOB. BOSHLANG ICH SINF O QUVCHILARIDA YUZLIK ʻ ʻ MAVZUSI BO YICHA KO NIKMALARINI SHAKLLANTIRISH ʻ ʻ 1.1. Yuzlik mavzusida arifmetik amallarni o rganish. 100 ichida ʻ qo shish va ayirish. ʻ U shbu mavzuda amallarni o‘rgatish bilan birga 1-sinfda sonni yig‘indiga qo‘shish va yig‘indini songa qo‘shish, sonni yig‘indidan ayirish va yig‘indini ayirish xossalari, 2-sinfda yig‘indini yig‘indiga qo‘shish va yig‘indidan ayirish xossalari qaraladi. Bu xossalarni va tegishli hisoblash usullarini ochib berishdan avval tayyorgarlik ishini bajarish kerak, natijada o‘quvchilar sonlar yig‘indisi va sonlar ayirmasi kabi matematik ifodalarni o‘zlashtiradi, qo‘sh tengliklar, bir va ikki amalli ifodalarni qavslar yordamida yozishni o‘rganadi, ikki xonali sonlarni o‘nlik va birlik yordamida yoza oladilar. «Yig‘indi», «ayirma» tushunchalari bilan 4+3=7, 7-4=3 kabi misollarni yechishda tanishadilar. 10 ichida qo‘shish va ayirishdayoq 5+4=5+2+2=9, 8-3=8- 1-2=5 kabi qo‘sh tengliklarni ishlatib, qo‘shish va ayirishning turli ko‘rinishlarini yoza oladilar, qavslar ishlatish yordamida 6+(3+1)=6+4=10 kabi hisoblash usullarini bilib olishadi. Raqamlashni o‘rganish davrida «qavs» belgisi bilan tanishadi, va «5 va 3 sonlari yig‘indisiga 2 ni qo‘shing» kabi og‘zaki masalalarni yechadilar. Qo‘shish va ayirishni o‘rgatish quyidagi tartibda olib boriladi. Oldin nol bilan tugaydigan 2 xonali sonlarni qo‘shish va ayirish o‘rganiladi, so‘ngra sonni yig‘indiga qo‘shish va ayirish o‘rganiladi. Sonni yig‘indidan ayirish, yig‘indini songa qo‘shish va yig‘indini sondan ayirish qoidalari ham shu tartibda qaraladi. Nol bilan tugaydigan sonlar ustida amallar bajarish: 60+20= ? 70–40 = ? 6 o‘nli + 2 o‘nli = 8 o‘nli 7 o‘nli – 4 o‘nli = 3 o‘nli 60 + 20 = 80 70–40 = 30 Kabi ko‘rinishda savollar bilan olib boriladi. Har bir qoida o‘rganish quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 1 bosqich. Narsalar to‘plami ustida amallar bajarib, o‘quvchilar xossani ochishadi va ifodalashadi. II bosqich. Xossani misollar yordamida har xil usullar, jumladan, qulay usul bilan yechishga tatbiq qiladi. III bosqich. Arifmetik amallar xossalari asosida chiqariladigan hisoblash usullari o‘rganish obyekti bo‘lib xizmat qiladi. IV bosqich. O‘rganilgan xossalarni va hisoblash usullarini taqqoslash natijasida bu xossalar va usullar umumlashtirishning yuqoriroq darajasiga ko‘tariladi. Misol: 36+23 = (30 + 6)+(20 + 3) = (30 + 20)+(6+3)=50 + 9=59. 1-sinfda o‘rganilgan to‘rtta xossa: Sonni yig‘indiga qo‘shish; Yigindini songa qo‘shish; Sonni yigindidan ayirish; Yig‘indini sondan ayirishlar 100 ichida qo‘shish va ayirishning barcha hollari uchun hisoblash usullari kiritiladi. Nol bilan tugaydigan ikki xonali sonlarni qo‘shish va ayirishni ochib berishda bolalarga bunday sonlarni qo‘shish va ayirish bir xonali sonlarga o‘xshash bajarilishini ko‘rsatish kerak. Masalan: 60+20= yigindini topish uchun 6 o‘nlikka 2 ta o‘nlikni qo‘shish yetarli. 60+20=? 70–40 6 o‘nl+2 o‘nl =8 unl 7 o‘nl– 4 o‘nl=3 o‘nl 60+20=80 70–40=30 Har bir xossani o‘rganish quyidagi tartibda amalga oshiriladi: Birinchi bosqichda obyektlar to‘plamlari ustida amallar bajarib, o‘quvchilar xossani ochishadi va uni ifodalashadi. Ikkinchi bosqichda o‘quvchilar xossani maxsus tanlangan misollarni har xil usullar va xususan, qulay usul bilan yechishga tatbiq qilishadi, shuningdek, masalalarni har xil usullar bilan yechishga ham tatbiq qilishadi. Uchinchi bosqichda arifmetik amallar xossalari, shuningdek, hisoblash usullarini taqqoslash natijasida bu xossalar va usullar umumlashtirishning yuqoriroq darajasiga ko‘tariladi. Birinchi bosqichda sonni yigindiga qo‘shish qoidasini ochib berish ishida bolalar ongiga yig‘indiga sonni uchta har xil usul bilan qo‘shish mumkinligi va bularning hammasida bir xil natija chiqishi faktini yetkazish kerak. Doskaga (5+2)+3 ifoda yozib qo‘yishgan. Bu ifodaning qiymatini uch usul bilan topish talab qilinadi: (5+2)+3=7+3=10 (5+2)+3=(5+3)+2=8+2=10 (5+2)+3=5+(3+2)=5+5=10 Ikkinchi bosqichda maxsus mashqlar bajarish yo‘li bilan xossalarni bundan keyin o‘zlashtirishga oid ish amalga oshiriladi. Asosan birinchi xossaga mashqlarni bilan cheklanamiz. I. Misolni o‘qing va natijani har xil usul bilan hisoblang: (4+2)+3 II. Qulay usul bilan hisoblang: (8+6)+4 (30+3)+5 (40+2)+30 Bunday mashqlarni bajarishda o‘quvchilar natijani topishning uchchala usulini xayolan takrorlashlari va eng osonini tanlab olishlari kerak. III. Yozuvni tamomlang: (40+7)+2=40+(...) (50+1)+30=(50+30)+... IV. Amallar xossalarini bilganlik asosida masalalarni har xil usullar bilan yechish: Zuhrada 5 ta katak va 3 ta chiziqli daftar bor. 2 tasini ukasiga berdi. Zuhrada nechta daftar qoldi? (5+3)–2=8–2=6 (daftar) O‘qituvchi masala shartini o‘zgartirishi mumkin: (5+3)-2=5 (3-2)=5+1=6...... Uchinchi bosqichda tegishli qoidaga asoslangan hisoblash usullari ustida ish olib boriladi. Har bir hisoblash usuli ustida ishlash metodikasini ko‘rib chiqamiz. Sonni yig‘indiga qo‘shish xossalari o‘rganilgandan keyin 34+2, 34+20 hollarga doir usullar qaraladi. Тayyorgarlik sifatida nol bilan tugamaydigan ikki xonali sonni xona qo‘shiluvchilarining yig‘indisi shaklida tasvirlash shuningdek, (80+4)+2, (50+4)+20 va hokazo. Misollarni qulay usul bilan yechish taklif qilinadi. Doskaga 46+30=(40+6)+30=(40+30)+6=76 46+3=(40+6)+3=40+(6+3)=40+9=49 (Natijasi hisoblashda 40 ga 30 qo‘shish 70 bo‘ladi, 6 ni qo‘shsa 76 bo‘ladi) Shundan keyin tushuntirish asosida oldin sonni yig‘indi bilan almashtiramiz, so‘ngra eng qulay usul bilan yechamiz. Hisoblash usullari o‘zlari asoslanayotgan xossalarga mos ravishda qanday guruhlanishini ko‘rsatamiz. I. Yig‘indiga sonni qo‘shish, bu qoida quyidagi hisoblash usullariga asos bo‘ladi. 1) 34+20=(30+4)+20=(30+20)+4=54 2) 34+2=(30+4)+2=30+(4+2)=36 3) 54+6=(50+4)+6=50+(4+6)=60 II. Yig‘indidan sonni ayirish. 1) 48–30=(40+8)–30=(40–30)+8=18 2) 48–3=(40+8)–3=40+(8–3)=45 3) 30–6=(20+10)–6=20+10–6)=24 III. Songa yig‘indini qo‘shish. 1) 9+5=9+(1+4)=(9+1)+4=14 2) 36+7=36+(4+3)=(36+4)+3=43 3) 40+16=40+(10+6)=(40+10)+6=56 4) 45+18=45+(10+8)=(45+10)+8=63 III. Sondan yig‘indini ayirish. 1) 12–5=12–(2+3)=(12–2)–3=7 2) 36–7=36–(6+1)=(36–6)–1=29 3) 40–16=40–(10+6)=(40–10)–6=24 4) 45–12=45–(10+2)=(45–10)–2=33 5) 45–18=45–(10+8)=(45–10)–8=27 Тo‘rtinchi bosqichda amallar xossalarini umumlashtirish va bu bilimlarni differensiallash imkonini beruvchi maxsus mashqlar bajarish nazarda tutiladi. 36+23=(30+6)+(20+3)+(30+20)+(6+3)=59 65-21=(60+5)-(20+1)=(60-20)-(5-1)=44 1.2. 100 ichida ko‘paytirish va bo‘lish Mavzusi ustida ishlashda o‘qituvchi oldida turgan asosiy vazifalar quyidagilardan iborat: 1) O‘quvchilarni ko‘paytirish va bo‘lish arifmetik amallarni ma’nosi bilan tanishtirish, ularning ba’zi xossalari (ko‘paytirishning o‘rin almashtirish xossasi, sonni yig‘indiga va yig‘indini songa ko‘paytirish xossasi, yig‘indini songa bo‘lish xossasi) va ular orasidagi mavjud bog‘lanishlar bilan, bu amallar komponentlari bilan natijalari orasidagi o‘zaro bog‘lanishlar bilan tanishtirish 2) Ko‘paytirish jadvalini puxta bilishni va undan bo‘linmani topishda foydalana olishni ta’minlash; 3) O‘quvchilarni jadvaldan tashqari ko‘paytirish va bo‘lish usullari bilan ko‘paytirish va bo‘lishning maxsus hollari ( nol soni bilan ko‘paytirish va bo‘lish, 1 ga ko‘paytirish va bo‘lish) qoldiqli bo‘lishning jadval hollari bilan tanishtirish. 100 ichida ko‘paytirish va bo‘lishni bir necha bosqichlarda bo‘lib o‘rganish mumkin. 1. Тayyorgarlik bosqichi. 100 ichida ko‘paytirish va bo‘lish 2 sinfda o‘rganiladi, ammo o‘rganishga tayyorgarlik 1-sinfdayoq 10 va 100 ichida raqamlashni qo‘shish va ayirishni o‘rganishda boshlanadi. II. BOB. BOSHLANG ICH SINFLARDA YUZLIK MAVZUSIDAʻ ARIFMETIK AMALLAR USTIDA ISHLASH METODIKASI 2.1. Ko‘p xonali sonlar” mavzusida arifmetik amallarni o‘rganish Bu mavzuni o‘rganishda o‘qituvchining asosiy vazifasi o‘quvchilarning arifmetik amallar (qo‘shish va ayirish, ko‘paytirish va bo‘lish) orasidagi o‘zaro bog‘lanishlarni umumlashtirish,yozma hisoblashlarning ongli va puxta ko‘nikmalarini hosil qilishdan iborat. Ko‘p xonali sonlarni qo‘shish va ayirish bir vaqtda o‘rganilib, nazariy asoslari, yig‘indiga yig‘indini qo‘shish va yig‘indidan yig‘indini ayirish qoidalaridan iborat. Darslikda qo‘shish va ayirish hollari qiyinligi ortib boradigan tartibda kiritiladi: sekin asta xona birliklaridan o‘tish sonlari orta boradi, nollarni o‘z ichiga olgan sonlar kiritiladi, uzunlik, massa, vaqt va boshqa birliklarda ifodalangan sonlarni qo‘shish va ayirish qaraladi. O‘quvchilarni bir nechta sonni qo‘shishda qo‘shiluvchilarni guruh usuli (yig‘indining guruhlash xossasi) bilan tanishtirish kerak. Masalan; 23+17+48+52=140 (23+17)+(48+52)=40+100=140 23+(17+48+52)=23=117=140 Ko‘p xonali ismsiz sonlarni qo‘shish va ayirish bilan bog‘liq holda uzunlik, massa, vaqt va baho o‘lchovlari bilan ifodalangan ismli sonlarni qo‘shish va ayirish ustida ishlash amalga oshiriladi. Masalan: 42 m 65 sm +26 m 63 sm =69 m 48 sm 42 m 65 sm 4265 26 m 83 sm 2683 69 m 48 sm6948 sm 69 m 48 sm. Ko‘p xonali sonlarni ko‘paytirish va bo‘lish bir-biridan farq qiluvchi uch bosqichga ajraladi. I bosqich. Bir xonali songa ko‘paytirish va bo‘lish II boqich. Xona sonlariga ko‘paytirish va bo‘lish III bosqich. Ikki xonali va uch xonali sonlarga ko‘paytirish va bo‘lish. 2.2. Og‘zaki hisoblash malakalarini shakllantirish texnologiyasidan foydalanish metodlari Boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilar og‘zaki hisoblash bilimini shakllantirish hozirgi zamon o‘qitish metodikasida yangi texnologiyani joriy etishni asosiy masala qilib qo‘ymoqda. Lotin yozuviga asoslangan matematika darsliklarimizda ayniqsa, yuz ichida, ming ichida arifmetik amallar bajarish jarayoni o‘quvchilarni fikrlash qobiliyatlarini o‘stiradigan, ijodiy qobiliyatini aniqlaydigan, yig‘indidan ko‘paytmaga o‘tish qoidasi, ko‘paytma, bo‘linma tushunchalari, ularning komponentlari orasidagi munosabatlarini mukammal o‘zlashtirishni talab etadiki, bu yuqori sinf matematika fanidan oladigan bilimini mustahkamlash asosi bo‘lsin. Boshlang‘ich sinflarda eng qulay usul bilan hisoblash masalasi arifmetik amallar bajarishning asosiy tayanchi bo‘lib hisoblanadi. O‘qituvchi darslikdagi materiallar bilan cheklanib qolmasdan, balki ijodiy fikrlaydigan materiallar bilan darsni boyitish maqsadga muvofiqdir. Masalan, 10, 100, 1000 ichida ko‘paytirishni turli ko‘rinishlaridan foydalanish o‘quvchilarni qiziqishini oshiradi. 68x5 = (34x2)x5 =34x (2x5) = 34x10 =340 68x50= 34x100=3400 Qo‘shishning distrebutevlik qonuniga ko‘ra: 17x50= (16+1) x50= 16x50+1x50=800+50 = 850 Sonlarni bo‘lish texnikasiga ko‘ra: 135:5= (135x2) : (5x2) =270:10=27 2250:50=4500:100=45 O‘quvchilar diqqatini shunga jalb etish zarurki, og‘zaki va yozma ko‘paytirish oddiy odat bo‘lib qolishini o‘qituvchi nazorat qilishi kerak. 24x25 = (6x4) x 25= 6x (4x25) = 6x100=600 Bunda imkon boricha qisqa holat tanlashga intilish zarur: 24x25=(24:4) x(25x4) = 6x100=600 Ko‘paytirishning qavslardan foydalanish holatlari juda ham qiziqarlidir: 37x25=(36+1) x25=36x25+25=900+25=925 35x25=(36-1)x25=36x25-1x25=900-25=875 38x25=(36+2) x25=36x25+2x25=900+50=950 25 ga ko‘paytirishning og‘zaki usulini 24 va 26 ga ko‘paytirishni (25-1) va (25+1) ifoda bilan almashtirish maqsadga muvofiqdir. (Bu chorak,bo‘lak, ulushlar tushunchasini o‘tganda zarur bo‘ladi.) Masalan: 36x26=36(25+1)=36x25+36x1=900+36=936 36x24=36(25-1)=36x25-36x1=900-36=864 25 ga bo‘lish esa, 5 ga bo‘lish qoidasidek bajariladi. Yuqoridagi hisoblashlarga teskari hisoblashlarni bajarish bilan mustahkamlaymiz. Bo‘luvchini 2 ga, 4 ga ikki martalab ko‘paytirish bo‘lgan hollar uchun xonalarni nollar bilan to‘ldirish qoidalariga asoslanadi: 225:25=(225x2)x2=225x4=900 Agar 9,99 va 999 ga ko‘paytirish kerak bo‘lsa, u holda eng qulay usulda hisoblash qoidasiga ko‘ra (10-1), (100-1), (1000-1) ko‘rinishlarda distrebutevlik qonuniga ko‘ra: 678x9=678x(10–1)=6780-678=6102 577x99=577(100–1)=57700-577=57123 34x999=34(1000–1)=34000-34=33966 2-sinfda (14x15) ko‘paytirish qoidasi 14x15=14(10+5)=140x14x5=140+70=210 Buni darhol hisoblashga shoshilmasdan bajarish zarur, chunki 14x15=14x10+14x5=(14+7)x10=21x10=210 Ko‘rinishda hisoblashni bajarishni unutmaslik kerak. Agar 23x15 bo‘lsa 23x15=(22+1)x15=22x15+1x15=330+15=345 Shuningdek, 14 va 16 ga ko‘paytirishni (15+1) va (15-1) ifodaga almashtirish mumkin. 66x14=66x(15–1)=66x15 – 66 = 990 – 66 = 924 62x16=62(15+1)=62x15+15x1=930+62=992 61x69=6(6+1)x100+1x9=4200+9=4209 243x247=24x25x100+3x7=60000+21=60021 Bunday usullardagi hisoblashlarni bajarish o‘quvchilarni arifmetik amallar bajarishda hisoblashlarini mustahkamlaydi. Hisoblash malaka va ko‘nikmalarni shakllantirish texnologiyasiga asos bo‘ladi. Bu mavzuni o’rganishda o’qituvchining asosiy vazifasi o’quvchilarning arifmetik amallar (qo’shish va ayirish, ko’paytirish va bo’lish) orasidagi o’zaro bog’lanishlarni umumlashtirish,yozma hisoblashlarning ongli va puxta ko’nikmalarini hosil qilishdan iborat. Ko’p xonali sonlarni qo’shish va ayirish bir vaqtda o’rganilib, nazariy asoslari, yig’indiga yig’indini qo’shish va yig’indidan yig’indini ayirish qoidalaridan iborat. Darslikda qo’shish va ayirish hollari qiyinligi ortib boradigan tartibda kiritiladi: sekin asta xona birliklaridan o’tish sonlari orta boradi, nollarni o’z ichiga olgan sonlar kiritiladi, uzunlik, massa, vaqt va boshqa birliklarda ifodalangan sonlarni Qo’shish va ayirish qaraladi. O’quvchilarni bir nechta sonni qo’shishda qo’shiluvchilarni guruh usuli (yig’indining guruhlash xossasi) bilan tanishtirish kerak. Masalan; 23+17+48+52=140 (23+17)+(48+52)=40+100=140 23+(17+48+52)=23=117=140 Ko’p xonali ismsiz sonlarni qo’shish va ayirish bilan bog’liq holda uzunlik, massa, vaqt va baho o’lchovlari bilan ifodalangan ismli sonlarni qo’shish va ayirish ustida ishlash amalga oshiriladi. Masalan: 42 m 65 sm +26 m 63 sm =69 m 48 sm 42 m 65 sm 4265 26 m 83 sm 2683 69 m 48 sm6948 sm 69 m 48 sm. Ko’p xonali sonlarni ko’paytirish va bo’lish bir-biridan farq qiluvchi uch bosqichga ajraladi. I bosqich. Bir xonali songa ko’paytirish va bo’lish II boqich. Xona sonlariga ko’paytirish va bo’lish III bosqich. Ikki xonali va uch xonali sonlarga ko’paytirish va bo’lish. Har bir arifmetik amal konkret ma‘nosini ochib berish bilan bir vaqtda mos belgilashlar va atamalar kiritiladi, amallar nomlari, komponentlar va amallar natijalari komponentlari nomlari. Bu yerda matematik ifoda tushunchasi ustida ishlash boshlanadi, dastlab 7+3 ko‘rinishdagi oddiy ifodalar, so‘ngra esa 9-(2+3) ko‘rinishdagi ifodalar qaraladi. Boshlang‘ich matematika kursi arifmetik amallarning qator xossalarini o‘z ichiga oladi. Qo‘shish va ko‘paytirishning o‘rin almashtirish qonuni, ko‘paytirish va bo‘lishning taqsimot xossasi hamda yig‘indiga sonni qo‘shish, yig‘indidan sonni ayirish, yig‘indini yig‘inidiga qo‘shish, yig‘indidan yig‘nidini ayirish, yig‘indini songa ko‘paytirish va bo‘lish, sonni ko‘paytmaga ko‘paytirish, sonni ko‘paytmaga bo‘lish. Bu xossalar to‘plamlar yoki sonlar ustida amallar asosida ochib beriladi, natijada o‘quvchilar umumlashtirishga kelishlari lozim. Kursda xossalarni o‘zlashtirish uchun maxsus mashqlar sistemasining ko‘zda tutilishi, xossalarning qo‘llanilishining asosiy sohasi – ular asosida hisoblash usullarini ochib berishdir. Masalan, 1-sinfda qo‘shishning o‘rin almashtirish xossasini o‘rgangandan so‘ng 2+6 ko‘rinishdagi hollar uchun qo‘shiluvchilarni almashtirish usuli kiritiladi. 54-20 ayirish holini qarashda esa yig‘indidan sonni ayirishning turli usullari qaraladi, buning natijasida 54-20=(50+4)-20=(50-20)+4=34 Hisoblash usuli ochib beriladi. Arifmetik amallar xossalari, amallarning natijalari va komponentlari va sonnning o‘nli tarkibi orasidagi bog‘lanishlarga tayanib boshlang‘ich kursda qaraladigan barcha hollar uchun hisoblash usullari ochib beriladi. Hisoblash usullariga bunday yondashish bir tomondan, ongli ko‘nikma va malakalar shakllanishigaimkon beradi, chunki o‘quvchilar ixtiyoriy hisoblash usulini asoslay oladilar. Ikkinchi tomondan,bunday sistemada amallar xossalari va kursning boshqa masalalari yaxshi o‘zlashtiriladi. Boshlang‘ich matematika kursida o‘quvchilarda hisoblash ko‘nikmalarini tarkib toptirishga yo‘naltirilgan mashqlar sistemasi ko‘zda tutilgan.Bu mashqlar turlicha bo‘lib, ularga quyidagilar kiradi: turlicha misollarni yechish, jadvallarni to‘ldirish, harflarning son qiymatlarini qo‘yish va olingan ifodalarning qiymatlarini topish va h.k. ko‘nikmalarni shakllantirish ularning turli darajadagi ko‘nikma va malkalarning avtomatlashtirilishini ko‘zda tutadi: jadval hollarining qo‘shish va ko‘paytirish va ularga asosan tiplari, ayirish va bo‘lish amallarini bajarish malakalari to‘la avtomatlashtirilishi uchun o‘quvchilar tez va to‘g‘ri quyidagi misollarni yecha olishlari kerak: 3+8=11,7·8=42,12-5=7,56:8=7 Ayrim amallarning bajarilishi ham avtomatlashtiriladi, masalan, 18 va 7 sonlarini qo‘shishda: Yoki Amallar tez bajariladi. 8+7=15,10+15=25 7=2+5,18+2=20,20+5=25 Shu bilan birga arifmetik amallar asoslari va tegishli hisoblash usullarini o‘rganish bilan birga to‘plamlar yoki sonlar ustida amallarni bajarish asosida arifmetik amallar komponentlari va natijalari orasidagi bog‘lanishlar (masalan, yig‘indidan qo‘shiluvchilardan biri ayirilsa, u holda boshqa qo‘shiluvchi hosil bo‘ladi) komponetlardan birining o‘zgarishiga bog‘liq arifmetik amallar natijalarining o‘zgarishi (masalan, qo‘shiluvchilardan biri bir necha birlikka oshirilsa,u holda yig‘indi o‘shancha birlikka ortadi.). Barcha aytilgan arifmetik amallarga taaluqli masalalar biri biriga bog‘liq ravishda qaraladi. Masalalar boshlang‘ich matematika kursi ko‘pgina masalalarni ochib berishga xizmat qiluvchi mashqlardir. Masalan, masalalar yechish yordamida arifmetik amallar, amallar xossalari, konkret ma‘nosi, arifmetik amallar komponentlari va natijalari orasidagi bog‘lanishlar va h.k.lar ochib beriladi. Shunday qilib, masalalar matematikani hayot bilan bog‘lash vositasi, tushunchalarning turlicha tomonlarini ochib berish uchun yetarlicha turli hayotiy vaziyatlarni ta‘minlashga imkon beradi. Bundan tashqari, masalalarni yechish jarayonida o‘quvchilar hayotga zarur bo‘lgan ko‘nikma vva malakalarni egallaydilar, foydali ma‘lumotlar bilan tanishadilar, hayotda uchraydigan miqdorlar orasidagi bog‘lanish va aloqalarni o‘rnatishga o‘rganadilar. Boshlang‘ich matematika kursiga murakaab bo‘lmagan tuzilishga ega arifmetik va geometrik mazmunli masalalar kiritiladi. O`quvchilarga bo`lish amalini o`rgatishda qiziqarli mashq va savollardan foydalanish birinchidan , amalning xossalarini chuqur o`rganishga , ikkinchidan uning tarbiyalarini ko`ra olishga , uchinchidan , o`quvchilarda ijodiy faollikni oshirishga yorfam beradi. Shuning uchun har bir darsda yoki sinfdan tashqari tadbirlarda imkoniyati boricha bunday masalalardan foydalanish yaxshi natijalar beradi . Kichik maktab yoshidagi bolalar ham o‘yinqaroq bo‘lib, ularda o‘yinga bo‘lgan qiziqish kuchli bo‘lib, ularda o‘qish, ta’lim olish faoliyati to‘liq shakllanmasdan bo‘ladi. Yosh bolalarning shu o‘yinga bo‘lgan qiziqishlaridan hamda matyematik tushunchalarning ularning kundalik amaliy hayotlarida doimo qo‘llash mumkinligini tushuntirish orqali ularni matematika fani asoslarini yaxshi o‘rganishga qaratishlari rnumkin. Kichik maktab yoshidagi o‘quvchilar bilan dastlab ularning kundalik hayotlarida uchrab turadigan voqyeya va hodisalar bilan bog`liq matnli masalalar yechish ularning matyematik tushunchalarni bilib olishga, uni o‘rgatishga o‘zlari mustaqil bu tushunchalarni amaliy darslarda qo‘llashga bo‘lgan qiziqishlarni oshiradi. Shu narsani esdan chiqarmaslik kerakki, qar bir o‘qituvchi u yoki bu masalaga o‘z pyedagogik salohiyatini ish joyidan obyektiv va suyektiv shart- sharoitdan kyelib chiqib yondashiladi. Yoshlar ta’lim-tarbiyasida shunday narsaning o‘zi bo‘lmaydi. Har bir ishga masulyatli yondashib o‘zidagilarga qo‘ygan sharoiti vazifalarni bajonidil bajarishga harakat qilishimiz kerak. Shundagina yosh o‘quvchilar ularning vatanimiz uchun sodiq inson bo‘lib yetishi uchun harakat qilamiz O‘qituvchi bolalarga ikkinchi masala birinchi masalaga qaraganda qiyinroqligini, lekin uni hamma yechishga urinib ko‘rishini aytadi. Kim yecha olmasa avval birinchi masalani yechsin, so‘ngra ikkinchi masalani ham yechish oson bo‘ladi.Masalaning yechilishi usulini umumlashtirish maqsadida vaqti vaqti bilan har-bir ma’lumotli masalalarning yechishlarini elementar tatqiq qilishni o‘tkazib tuzish foydali. Bu masala yechimga ega bo‘ladigan yoki yechimga ega bo‘lmagan, bitta yoki bir necha yechimga ega bo‘lmaydigan, shartlarni shuningdyek bir kattalik qiymatning o‘zgarishiga bog`liq ravishda ikkinchi kattalik qiymatning o‘zgarish shartlarni aniqlash demakdir. Boshlang‘ich sinflar matematika darslaridaog‘zaki va yozma hisoblashlar usullari imkoniyatlaridan foydalanish uchun har bir tushunchaning mohiyati, mazmuni va uning o‘quvchilar amaliy tajribasiga asoslanilishi hamda ko‘rgazmalilikning keng yo‘lga qo‘yilishi, taqqoslash, xulosa chiqarish va konkretlashtirishga o‘rgatish hisoblash usullarining o‘rganilishi bilan birga umuman boshqa amallardagi o‘xshash qonuniyatlarni taqqoslash asosida keltirib chiqarishga hamda mashq va misollarni yechishni tahlil qilish asosida o‘rgatilishi, xatolar ustida ishlash va bularning barchasidan samarali foydalanish asosini tashkil etadi. Boshlang‘ich sinflar matematika darslarida arifmetik amallar xossalari va usularini o‘rganishda o‘ziga xos bo‘lgan qonuniyatlarini ko‘paytirish amaliga teskari amal sifatida muvofiqlikda o‘rganilishini talab etsa, ikkinchi tomondan maxsus hollarni taxlil etishda amallardagi xos xususiyatlar bilan taqqoslash muhim ahamiyat kasb etadi. Bu esa o‘quvchilarningog‘zaki va yozma hisoblashlar usullari ko‘nikmalari shakllanishiga va fikrlashlarini o‘stirishiga ijobiy ta‘sir ko‘rsatadi. Boshlang‘ich sinflar matematika darslarida arifmetik amallar tushunchasiga doir mashq, masalalar va kartochkalar, ko‘rgazmalilik, predmetlar vositasida, nazariy mantiqiy savollardan foydalanish na faqat o‘quvchilarning og‘zaki va yozma hisoblashlar usullarini chuqur o‘rganishga, ularda mantiqiy tafakkur ko‘nikmalarini rivojlantirishga hamda asosiy boshlang‘ich matematik tushunchalarning nutqda o‘zlashtirilishini ta‘minlaydi va ularni bosqichma-bosqich tafakkur usullari mohiyatini tushunishlariga xizmat qiladi. O‘quvchilarda boshlang‘ich sinflar matematika darslarida og‘zaki va yozma hisoblashlar usullarigni muvaffaqiyatli o‘zlatirishlari uchun arifmetik amallar o‘rgatish sistemali jarayon bo‘lishi, bunda o‘qituvchining turli imkoniyatlardan foydalana olishi. Tayyorlovchi savol va topshiriqlardan o‘rinli foydalana olishini talab etadi. Bu shu bilan asoslanadiki, tushunchalar natija va qoidalarning mantiqiy asoslanishida analitik va sintetik usullarni o‘zaro muvofiq holda qo‘llash ularni asoslash va tekshirish, taqidiy fikrlash usullarini qo‘llash uchun muhim ahamiyatga ega. 2.3 . 100 ichida qo shish va ayirish mavzusida dars ishlanmaʻ Matematika 1-sinf Mavzu: “100 ichida qo’shish va ayirish” Darsning maqsadi: Ta’limiy maqsad. 100 soni ichida qo’shish va ayrishga doir agallangan bilimlarni mustahkamlash. DTS talablari asosida bilim berish. Tarbiyaviy maqsad: Dars mohiyatini yoritib berish jarayonida o’quvchilarga zukkolik, topqirlik, tezkorlik, ziyraklik fazilatlarini rivojlantirish. Keksalarga hurmatda bo’lishga ahil-inoq yashashga o’rgatish. Rivojlanuvchi maqsad: Misollarni tez va to’g’ri yechish ko’nikmalarini rivojlantirish. Dars turi: aralash. Darsning metodi: suhbat, savol-javob, yakka, guruhlarda va jamoa bo’lib ishlash. Dars jixozi: Sonli abaklar, harakatli ko’rgazma, mavzuga oid rangli rasmlar va jadvallar, matematik multimedialar, proektor, ekran, noote book, eng so’ngi texnologya bilan jixozlangan keng va shinam xona. Darsning borishi: O`qituvchi: Bolajonlar omonmisiz? Bugun darsga tayyormisiz? O`quvchilar: Ustoz bizlar omonmiz. Bugun darsga tayyormiz. O`qituvchi: Kimdur bugun navbatchi. Navbatchi: Bizdir bugun navbatchi. Navbatchi kun, oy va hafta kuni haqida ma’lumot beradi. O`quvchilarni davomatini aytadi. O’quvchilar bilan o’qituvchi ingliz tilida savol – javob qiladi. Whot day is it today? Todey is Tuesday. Whot deyt is it todey? Todey is ___. O`qituvchi: Hozir o`lkamizda qanday fasl? Whot season is it now. It iz spring Yil fasllari ingliz, rus tilida so’raladi. O’quvchilar javob beradilar. Spring – bahor – весна Summer – yoz – лето Autumn – kuz – осенъ Winter – qish – зима Vatan deganda nimani tushunasiz? Vatan bizning tug`ulib o`sgan, kindik qonimiz to`kilgan makondir -Bizning Vatanimiz qayer? -Mustaqil O`zbekiston. Mustaqillik deganim Bilib qo`y ne ekanin. Eng avval mustaqillik Bo`lmoq puxta axillik. Bu yilda qanday ishlarni qilishimiz mumkin? O’quvchilar javob beradilar. Tejamkorlik deganda nimani tushunasiz? O’quvchilar javobi eshitiladi. Nimalarni tejash kerak? Hozir darsimiz nima? -Matematika darsi O’qituvchi sinfni uch guruhga ajratib oladi Kamalak, Quyosh, Boychechak O’tilagan mavzu so’raladi: O’quvchi javobi: O’nliklar ustida amallar mavzusi O’quvchilar dars taxta oldiga chiqib sonli abak yordamida sonlarni o’nlik va birliklarga ajratadilar. 25 soni ichida ikkita o’nlik va beshta birlik bor Qo’shish va ayrish hadlari nomi aytib o’tiladi 4+5=9 4-qo’shiluvchi, 5-qo’shiluvchi 9-yig’indi 20-10=10 20-kamayuvchi, 10-ayriluvchi, 10-ayirma “Tipratikan” trinajorini bajarib o’tilgan mavzu mustahkamlab olinadi. O’qituvchi o’quvchilarni javoblarini rag’bat gullari bilan baholab boradi O`quvchi o’quvchilarni yangi mavzu bilan tanishtirib rangli rasmlar yordamida tusuntirib beradi. Mavzu: 100 ichida qo’shish va ayrish 10+10=20 50+10=60 20+10=30 60+10=70 30+10=40 70+10=80 40+10=50 80+10=90 Sonlari hosil qilinadi “Kim g’olib” harakatli o’yini bajarilib o’tilgan mavzuga oid misollar yechib olinadi. O’quvchilar kitoblarini ochib 1-misolga qaraydilar dars taxtaga 1- misoldagi jadval tushurilgan plakat yordamida har bir guruhdan o’quvchilar chiqib misollarni yechadilar 1-misolni yechib bo’lib 2-masalani 2 o’quvchi o’qib chiqadi O’qituvchi rangli rasm yordamida masalani tushuntirib beradi O’quvchilar masalaga qisqa yozuv tuzishadi. 1-40 ta Yechish 2-20 ta 40+20=60 Ikkala-? Javob: 60 ta bodring O’quvchilar daftarlarini ochib sanani yozishadi, So’ngra husnixat mashqi bajariladi. Bir o’quvchi darstaxtada masalani yozma ravishda bajaradi Qolgan o’quvchilar daftarlarida bajaradilar 3-misol Rangli plakat yordamida o’quvchilar dars taxtada 3-misolni og’zaki bajaradilar. 4-misol. Taqqoslang 70 40 84 84 27 72 53 35 Bu misolni yozma bajaradilar Dam olish daqiqasi Kulrang g’ozlar uchdilar Ko’lmakchaga qo’ndilar U yon, bu yon qarashib Yana uchib ketdilar. O’quvchilar she’rga qarab harakatlar bajaradilar 5-misol ham og’zaki bajariladi Qanday ko’pburchak tushib qolgan? O’quvchilar tushib qo’lgan ko’pburchakni topadilar va rasmini chizadilar. O’tilgan mavzuni mustahkamlash uchun test o’tkaziladi. Buning uchun praektor yordamida o’quvchilarga test savollari ko’rsatilib, o’qib beriladi. O’quvchilar oldilariga tarqatilgan varoqlarga to’rg’ri javoblarni belgilaydilar. O’qituvchi o’quvchilarni javoblarini baholab rag’batlantirib boradi. 2-savol: Sinf kutubxonasi uchun 50 ta kitob olindi. Ulardan 40 tasi ertak kitoblar qolganlari esa she’riy kitoblar. Nechta she’riy kitoblar olingan 20 ta 10 ta 12 ta Dars yakunlanib o’tilgan mavzu mustahkamlandi G’olib guruh rag’bat gullari yordamida aniqlanadi o’quvchilarni darsda qatnashishlariga qarab baholanadi Uyga vazifa beriladi. 6-misolni yechib kelish Uyga vazifa o’quvchilarga og’zaki tushuntirib beriladi. XULOSA Matematika o qitish metodikasi eng avvalo kichik yoshdagi o quvchilarni umumiyʻ ʻ tizimda o qitish va tarbiyalash vazifasini qo yadi. ʻ ʻ Umumiy metodika boshlang ich sinf matematikasining mazmunini va tizimliligini ʻ aks ettiradi, har bir bo limni o qitishning o ziga xos xususiy metodlarini o rgatadi. ʻ ʻ ʻ ʻ Xususiy metodika matematika o qitishning asoslangan metodlarini va o qitish ʻ ʻ formalarini, shuningdek o quv faoliyatini tashkil qilish yo llarini ko rsatadi. ʻ ʻ ʻ Ma’lumki o qitish tarbiyalash bilan o zaro mustahkam bog liqdir. Ushbu metodika ʻ ʻ ʻ o qitishni tarbiyalash bilan qo shib olib borish yo llarini o rgatadi. ʻ ʻ ʻ ʻ Xulosa qilib aytganda boshlang ich sinf o quvchilarini 100 ichida arifmetik ʻ ʻ amallarni bajarish metodikasini o rgatish uchun biz ilk mashg ulotlarni ʻ ʻ boshlaganimizdan ularni fikrlashga, muammoli vaziyatlardan chiqib ketishga yo naltira borishimiz kerak. Bunda oddiydan murakkabga ya’ni o quvchilarning ʻ ʻ yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda didaktik o yinlardan foydalana ʻ borishimiz kerak. Boshlang ich sinf o quvchilarini matematika darslarida o quvchilarni DTS vaʻ ʻ ʻ o quv dasturida berilgan talablarni bajarish uchun ko proq og zaki masalalar ʻ ʻ ʻ yechish, fikrlash qobiliyatini o stirish, mavzuni yoritish uchun ularni mantiqiy ʻ fikrlash ko nikmalarini vujudga keltirish lozim. ʻ FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Sh. M. Mirziyoyev. “Erkin va farovon demokratik O zbekiston Davlatiniʻ birgalikda barpo etamiz” –T.: “O zbekiston” 2016-y -56-b. ʻ 2. Sh. M. Mirziyoyev. “Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo lishi kerak”. – ʻ T.: “O zbekiston” 2017 y. -104-b. ʻ 3. O zME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil ʻ 4. Jumayev M.E. Matematika o qitish metodikasi (OO Y uchun ʻ ʻ darslik)Toshkent. . “Turon-Iqbol” 2016 yil 426b. 5. Jumayеv M.E, Tadjiyeva Z.G . Boshlang ich sinflarda matеmatika o qitish ʻ ʻ ʻ mеtodikasi. (OO Y uchun darslik.) Toshkеnt. “Fan va texnologiya” 2005 yil. ʻ 6. Jumayеv M.E, Boshlang ich sinflarda matеmatika o qitish mеtodikasidan ʻ ʻ praktikum. (O O Y uchun ) Toshkеnt. “O qituvchi” 2004 yil. ʻ ʻ 7. Jumayеv M.E, Boshlang ich sinflarda matеmatikadan laboratoriya ʻ mashg’ulotlarini tashkil etish mеtodikasi. Toshkеnt. “Yangi asr avlodi” 2006 yil. 20 b/t. 8. I. V. Repyova, N.M. Usmanova, Sh. Y. Muslimova, O. Sh. Yevstafyeva. Boshlang ich sinflarda matematika Yangi darsligi 2023 ʻ 9. Tadjiyeva Z.G.,Abdullayeva B.S.,Jumayev M.E.,Sidelnikova R.I.,Sadikova A.V.Metodika prepodavaniya matematiki.-T. “Turon-Iqbol” 2011. 336s. 10. Jumayev M.E. Matematika o qitish metodikasi (OO Y uchun ʻ ʻ darslik)Toshkent. . “Turon-Iqbol” 2016 yil 426b. 11. ”Pedagogik texnologiya asoslari”. J.G’.Yoldoshev,S.A.Usmonov.Toshkent- 2004y 12. ”Uzluksiz ta’lim” jurnali. 13. ”Xalq ta’limi” jurnali. 14. Ta’lim menejmenti lurnali. 15. .Boshlang’ich ta’lim jurnali. 16. ”Практические пособие”. С.Б.Ку.неевич, Т.П.Локосенина 17. Barkamol avlod orzusi. I .A.Karimov. 18. “Ma’rifat” gazetasi. 19. “Учителъ Узбекистана” газетаси 20. Eektron ta’lim resurslari: 21. W.w.w.tdpu.uz 22. W.w.w.pedagog.uz 23. W.w.w.ziyonet.uz 24. W.w.w edu.uz 25. Tdpu-INTRANET.Ped

„Yuzlik“ mavzusida arifmetik amallarni o‘rgatish metodikasi

REJA:

KIRISH

  1. BOB. BOSHLANGʻICH SINF OʻQUVCHILARIDA YUZLIK MAVZUSI BOʻYICHA KOʻNIKMALARINI SHAKLLANTIRISH 
    1. .  Yuzlik mavzusida arifmetik amallarni oʻrganish. 100 ichida qoʻshish va ayirish
    2. . Yuz ichida koʻpaytirish va boʻlish
  2.  BOB. BOSHLANGʻICH SINFLARDA YUZLIK MAVZUSIDA ARIFMETIK AMALLAR USTIDA ISHLASH METODIKASI

2.1. Ko‘p xonali sonlar” mavzusida arifmetik amallarni o‘rganish

2.2. Og‘zaki hisoblash malakalarini shakllantirish texnologiyasidan foydalanish metodlari

2.3. 100 ichida qoʻshish va ayirish dars ishlanma

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar

Sotib olish