Дата регистрации 18 Март 2024
4 ПродажAbdulla Qahhor korpusı ınterfeysining o'ziga xos xususiyatlari
![12So‘zshaklni razmetkalashning birinchi bosqichi uni lemmalash, ya‘ni
so‘zshaklning leksema shaklini keltirishdan iborat. So‘zshaklning grammatik
shaklsiz qismi–o‘zak yoki negiz lemmaga teng. Razmetkada lemma <*> belgisi
ic hi da b e r i l a di. Ba rc ha s o‘z tu r k u m lar i da le mm ala s h s h u a sos da, y a ‘ ni―
so‘z n i n g o‘zak-negiz qismi lemmaga teng ‖ tamoyiliga asoslansa, fe‘l turkumida
fe‘l-lemma II shaxs buyruq-istak mayli shaklida beriladi. Lug‘at maqolalarida fe‘l
harakat nomi shaklida beriladi:< bormoq>. Ammo bu shakl korpus uchun mos
emas, chunki korpusdagi matnda so‘zning bormoq shakli emas, < bor> shakli
qidiriladi. Shundan kelib chiqib, fe‘l-lemma keldi <kel>, bo‘lmadi <bo‘l>,
ko‘rsatdi < k o‘r>, ol d i < ol> s h a k li da b e r i l a di. Fe ‘ l - i b or a n i n g le m m a sha k l i n i
―
Fraze o logi k l u g‘at ‖ d a gi k a b i - mo q q o‘s h i m c h a s i b i l a n be r i s h t o‘g‘rir o q, c h u n ki
―
te p a s o c h i tikka bo‘lmoq kabi gap qurilishli iborani <tepa sochi tikka bo‘l> ‖
shaklida lemmalashda hech qanday ma‘no yo‘q. Shunga asoslanib, iboraning tepa
sochi tikka bo‘ldi < tepa sochi tikka bo‘lmoq> tarzida razmetkalanishi maqsadga
muvofiq. Boshqa barcha so‘z turkumlari <*> belgisi ichida o‘zak-negiz shaklida
leksema holida yoziladi: tongda <tong>. Ot so‘z turkumidagi lug‘aviy shakl
lemmaga kiritilmaydi, chunki bu shakl leksik ma‘noga ta‘sir qilmaydi, razmetkada
qizcha <qiz> ko‘rinishida aks etadi. Ayrim so‘zlar bundan mustasno. Chunonchi ,
bog‘cha, ko‘rpacha so‘zlari shu holida lemmaga teng, chunki ulardagi -cha
kichraytirish shakli emas. Razmetkalash jarayonida har bir so‘zshaklga 5 tadan 10
tagacha, ba‘zan undan ham ko‘proq morfologik teg (izoh) yozish talab qilinadi.
Teglarni esa lingvistik modellashtirish maqsadga muvofiq, chunki lingvistik
modelda morfologik teg shartli qisqartma shaklini oladi.
2.2 “O‘g‘ri” hikoyasining morfologik razmetkasi
Otning <ot> [ot],[tur.ot], [an. o.], [b.n], [s.o], [t.o], [qar. k.], [birl. s.];
O‘limi <o‘lim> [ot], [tur.ot], [mavh.o.], [s.o], [t.o], [b.k], [III sh.], [birl. s.];
Itning < it> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n], [s.o], [t.o], [qar. k.], [birl. s.];](https://docx.uz/documents/a975520d-76bd-4162-975e-29b99026a24e/page_12.png?v=1)
![13Bayrami <bayram> [ot], [tur.ot], [mavh.o.], [s.o], [t.o], [b.k.], [III. Sh], [birl. s.];
maqol <maqol> [ot], [tur. ot], [an. o.], [b.n.], [ya.o.], [s.o.], [t.o.],[b.k.], [birl. s.];
Kampir < kampir > [ot], [tur.ot], [an. o.], [shaxs.n.], [qar. LMG], [s.o.], [t.o.], [b.k.],
[birl. s.];
Tong <tong> [ot], [tur.ot], [an. o.], [v.p.n.], [s.o], [t.o], [b.k];
Qorong‘isida <qorong‘i> [sif.], [as. s.], [od.d.], [s.s.], [t.s.], [r.t. LMG];
Xamir < xamir > [ot], [tur.ot], [an. o.], [s.o], [t.o], [b.k], [birl. s.];
Qilgani <qil> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-li f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.], [sif-
sh], [o‘.z.];
Turib < tur> [f], [must. f.], [har. f.] ; [o‘-li f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[k.z];
Ho‘kizidan <ho‘kiz> [ot], [tur.ot], [an. o.], [s.o], [t.o.], [III sh.], [ch. k.], [birl. s.];
Xabar oldi <xabar ol> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz. f.], [b-li f.], [an. n.],
[qo‘sh. f.], [ya.f.], [x.m.], [o‘.z.];
Ho‘kiz <ho‘kiz> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n.] [s.o.], [t.o.], [b.k.], [birl. s.];
Yo‘q < yo‘q> [SG], [m.];
Og‘il < og‘il > [ot], [tur.ot], [an. o.], [o‘.j.n.], [s.o.], [t.o.], [b.k.], [birl. s.];
Ko‘cha <ko‘cha> [ot], [tur.ot], [an. o.], [o‘.j.n.], [y.o.], [s.o.], [t.o.], [b.k.], [birl. s.];
Tomondan < tomon> [ko‘m.], [nis. ko‘m.], [vos.m.];
Teshilgan <tesh> [f], [must. f.], [nat. f. f.]; [o‘-siz f.], [b-li f.], [maj. n.], [sod. f.],
[t.f.], [sif-sh], [o‘.z.];
Dehqonning < dehqon > [ot],[tur.ot], [an. o.], [shaxs.n.], [s.o], [t.o], [qar. k.], [birl.
s.];](https://docx.uz/documents/a975520d-76bd-4162-975e-29b99026a24e/page_13.png?v=1)
![14Uyi < uy > [ot], [tur.ot], [an.o], [o‘.j.n.], [s.o], [t.o], [III sh.], [b.k.], [birl. s.];
Kuysa < kuy> [f], [must. f.], [nat. f. f.]; [o‘-siz f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[sh.m.], [k.z.];
Kuysin < kuy> [f], [must. f.], [nat. f. f.]; [o‘-siz f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[b.i.m.], [k.z.];
Ho‘kizi <ho‘kiz>[ot], [tur.ot], [an. o.], [s.o.], [t.o.], [III.sh.], [b.k] [birl. s.];
Yo‘qolmasin <yo‘qol>[f], [must. f.], [nat. f. f.]; [o‘-siz f.], [b-siz f.], [an. n.], [sod.
f.], [ya.f.], [b.i.m.], [k.z];
Bir < bir> [s.], [san. LMG], [miq.m.], [sod.s.];
Qop <qop> [his.s.], [og‘ir.m];
Somon < somon > [ot], [tur.ot], [an. o.], [o‘.n.], [s.o.], [t.o.], [b.k.], [birl. s.];
O‘n-o‘n beshta <o‘n-o‘n besh> [s], [d. LMG], [mur.s];
Xoda < xoda>[ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n], [s.o.], [t.o.], [b.k.], [birl. s.];
Bir < bir> [s.], [san. LMG], [miq.m.], [sod.s.];
Arava <arava> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n], [s.o], [t.o], [b.k], [birl. s.];
Qamish < qamish > [ot], [tur.ot], [an. o.], [o‘.n], [s.o.], [t.o.], [b.k.], [birl. s.];
Uy <uy> [ot], [tur.ot], [an. o.], [o‘.j.n.], [s.o], [t.o], [b.k], [birl. s.];
Ho‘kizi <ho‘kiz> [ot], [tur.ot], [an. o.], [s.o.], [t.o.], [b.k.] [birl. s.];
Topish <top> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-li f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[h.n.];
Uchun <uchun> [ko‘m.], [sof ko‘m.], [maq.m.];
Necha <necha> [olm.], [so‘r.olm.], [s.olm.], [tub.olm.], [b.k.], [birl. s.];
Zamonlar <zamon> [ot], [tur.ot], [mavh.o.], [y.o.], [s.o.], [t.o.], [b.k.], [birl. s.];
Qozonni < qozon > [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n], [s.o], [t.o], [t.k],[birl. s.];
Suvga <suv> [ot], [tur.ot], [an. o.], [m.n] [s.o], [t.o], [j.k], [birl. s.];
Tashlab qo‘yish < tashlab qo‘y> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz f.], [b-li f.], [an.
n.], [sod. f.], [t.f.], [x.m.], [har. t.], <tashlab>, [yet. f.], <qo‘ymoq> [ko‘m. f.],
[h.n.];](https://docx.uz/documents/a975520d-76bd-4162-975e-29b99026a24e/page_14.png?v=1)
![15Kerak bo‘ladi <kerak bo‘l> [f], [must. f.], [har. f.] ,[o‘-siz f.] , [b-li f.], [qo‘sh. f.],
[ya.f.], [majh. n.], [k.z.], [x.m.];
Odamlar <odam> [ot], [tur.ot], [an. o.], [shaxs.t.n], [s.o], [t.o], [k.k];
Dod < dod> [SG], [u.];
Ovoziga <ovoz> [ot], [tur.ot], [mavh.ot], [s.o], [t.o.], [III sh.], [j. k.], [birl. s.];
O‘rganib qolgan <o‘rganib qol> [f], [must. f.], [holat f.], [o‘-siz f.], [b-li f.], [an.
n.], [sod. f.], [t.f.], [x.m.], [har. t.], <o‘rganib >, [yet. f.], < qolmoq > [ko‘m. f.],
[sif-sh];
Birovni <birov> [olm.], [gum.olm.], [s.olm.], [yas.olm.], [tush. k.], [birl. s.];
Eri < er> [ot], [tur.ot], [an. o.], [shaxs.t.n], [s.o], [t.o], [ e.k], [birl. s.] ;
Uradi <ur> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-li f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [ya.f.],
[x.m.], [k.z.], [III sh.b.];
Birovning <birov> [olm.], [gum.olm.], [s.olm.], [yas.olm.], [qar. k.], [birl. s.];
Uyi < uy > [ot], [tur.ot], [an.o], [o‘.j.n.], [s.o], [t.o], [ e.k ], [b.k], [birl. s.];
Xatga tushmoq <xatga tush> [f.i.], [must. f.], [holat f.] , [o‘-siz f.], [b-li f.], [an.
n.], [sod. f.], [t.f.];
Ammo <ammo> [bog‘.], [t.bog‘.], [zid. bog‘.];
Kampirning < kampir > [ot], [tur.ot], [an. o.], [shaxs.t.n], [s.o], [t.o], [q.k], [birl. s.];
Dodiga <dodi> [SG], [u.];
Odam < odam> [ot], [tur.ot], [an. o.], [shaxs.t.n], [s.o], [t.o], [birl. s.];
Tez <tez> [rav.], [m.d. rav.], [s. rav.], [tub rav.];
To‘plandi <to‘plan> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz f.], [b-li f.], [an. n.], [sod.
f.],[ya.f.], [x.m.], [o‘.z.],[ III sh.k.];
Qobil < qobil> [ot], [at.ot], [shaxs.n], [b.k], [birl. s.];
Bobo <bobo> [ot], [tur.ot], [an. o.], [sh.n.], [qar. LMG], [ya. o.], [s.o.], [t.o.],
[b.k.], [birl. s.];
Yalangbosh <yalangbosh> [sif.], [nis. s.], [qo‘sh.s.], [yas.s.], [xus. LMG ];
Yalangoyoq <yalangoyoq> [sif.], [nis. s.], [qo‘sh.s.], [yas.s.], [xus. LMG ];](https://docx.uz/documents/a975520d-76bd-4162-975e-29b99026a24e/page_15.png?v=1)
![16Yaktakchan <yaktakchan> [sif.], [nis. s.], [s.s.], [yas.s.], [holat LMG], [tab.h.
LMG];
Og‘il < og‘il > [ot], [tur.ot], [an.o], [o‘.j.n.], [s.o], [t.o], [b.k], [birl. s.];
Eshigi < eshik>[ot], [tur.ot],[an. o.], [b.n], [s.o], [t.o], [b.k], [III sh.], [birl. s.] ;
Yonida <yonida> [ot], [tur.ot], [an. o.], [o‘.j.n.], [ya.o.], [s.o.], [t.o.], [o‘.p. k.],
[birl. s.], [III sh.];
Turib <tur> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[rav-sh], [x.m.];
Dag‘-dag‘ <dag‘-dag‘> [taq.], [1-ko‘rin.taq.LMT], [t.taq.];
Titraydi <titra> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz f.], [b-li f.], [an.a.], [sod. f.],
[tub.f.], [x.m.], [k.z.], [III sh.];
Tizzalari < tizza> [ot], [tur.ot], [an. o.], [s.o], [t.o],[b.k],[III sh. ] ;
Bukilib-bukilib ketadi <bukilib-bukilib ket> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz f.],
[b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [ya.f.], [har. t.],< bukilib-bukilib> [yet. f.], <ketadi>
[ko‘m. f.];
Ko‘zlari < ko‘z> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n], [s.o], [t.o], [b.k];
Javdiraydi <javdira> [f], [must. f.], [holat f.] , [o-siz f.], [b-li f.], [an. n.], [sod.
f.], [ya.f.]; [x.m.], [k.z.], [III sh.b.];
Hammaga <hamma> [olm.], [belg.olm.], [s.olm.], [tub olm.], [j. k.];
Qaraydi <qara> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.],
[t.f.], [x.m.], [k.z.], [III sh.b.];
Ammo <ammo> [bog‘.], [t.bog‘.], [zid. bog‘.];
Hech kimni <hech kim> [olm.], [bo‘l.olm.], [qo‘sh.olm.], [yas.olm.], [tush. k.];
Ko‘rmaydi <ko‘r> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-li f.], [b-siz f.], [an. n.], [sod. f.],
[t.f.], [x.m.], [k.z.], [III sh.b.];
Xotinlar < xotin> [ot], [tur.ot], [an. o.],[sh.n.], [yosh LMG], [s.o], [t.o], [b.k],
[ko‘p. s.];
O‘g‘rini < o‘g‘ri> [ot], [tur.ot], [an. o.], [kasb LMG], [s.o], [t.o], [t.k], [birl. s.];](https://docx.uz/documents/a975520d-76bd-4162-975e-29b99026a24e/page_16.png?v=1)
![17Qarg‘aydi <qarg‘a> [f], [must. f.], [nutq f.], [o‘-li f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[x.m.], [k.z.], [III sh.b.];
It < it> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n.], [s.o], [t.o], [b.k], [birl. s.];
Huradi <hur> [f] [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[x.m.], [k.z.];
Tovuqlar < tovuq> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n.], [s.o], [t.o], [b.k], [birl. s.];
Qaqag‘laydi <qaqag‘la> [f], [must. f.], [holat f.], [o‘-siz f.], [b-li f.], [an. n.],
[sod. f.], [ya.f.], [x.m.], [k.z.];
Kimdir <kimdir> [olm.], [gum.olm.], [s.olm.], [yas.olm.], [b.k.], [birl. s.];
Shunday <shu> [olm.], [ko‘r.olm.], [s.olm.], [tub olm.], [b.k.], [birl. s.];
Kichkina <kichik> [sif.], [as. s. ], [oz.d.], [s.s.], [t.s.], [o‘l.LMG];
Teshikdan < teshik> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n], [s,o], [t.o], [ch.k], [birl. s.];
Ho‘kiz <ho‘kiz> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n.], [s.o], [t.o], [b.k] [birl. s.];
Sig‘ishiga <sig‘> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-li f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[h.n.], [x.m.], [III sh.], [j. k.];
Aql < aql> [ot], [tur.ot], [an. o.], [mavh.o.], [s.o], [t.o], [b.k];
Ishonmasligi <ishon> [f], [must. f.], [munosabat f.], [o‘-li f.], [b-siz f.], [an. n.],
[sod. f.], [t.f.], [h.n.], [III sh.];
To‘g‘risida <to‘g‘risida> [ko‘m.], [nis.ko‘m.], [f.m.m.];
Kishilarga < kishi> [ot], [tur.ot], [an. o.], [s.o], [t.o], [b.k], [birl. s.];
Gap < gap> [ot], [tur.ot], [an. o.], [s.o], [t.o], [b.k];
Ma’qullaydi <ma‘qulla> [f], [must. f.], [munosabat f.], [o‘-li f.], [b-li f.], [an. n.],
[sod. f.], [ya.f.], [x.m.], [k.z.], [III sh.];
Qobil < qobil> [ot], [at.ot], [shaxs.n], [b.k], [birl. s.];
Boboning <bobo> [ot], [tur.ot], [an. o.], [sh.n.], [qar. LMG], [ya. o.], [s.o.], [t.o.],
[qar. k.], [birl. s.];
Qo‘shnisi <qo‘shni> [ot], [tur.ot], [an. o.], [shaxs.t.n], [s.o], [t.o], [b.k], [birl. s.];
Burunsiz <burunsiz> [sif.], [nis. s.], [s.s.], [yas.s.], [tab.h. LMG];](https://docx.uz/documents/a975520d-76bd-4162-975e-29b99026a24e/page_17.png?v=1)
![18Ellikboshi <ellikboshi> [ot], [tur.ot], [an. o.], [shaxs.n.], [m.u. LMG], [s.o], [t.o],
[b.k], [birl. s.];
Kirdi <kir> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[x.m.], [o‘.z.], [III sh.b.];
U <u> [morf.o-n], [olm.], [kish.olm.], [s.olm.], [tub olm.], [b.k.], [birl. s.];
Og‘ilga< og‘il > [ot], [tur.ot], [an.o], [o‘.j.n.], [s.o], [t.o], [j.k], [birl. s.];
Kirib <kir> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-siz f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[rav-sh], [x.m.];
Teshikni < teshik> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n], [s.o], [t.o], [t.k], [birl. s.];
Ho‘kiz <ho‘kiz> [ot], [tur.ot], [an. o.], [s.o], [t.o], [b.k] [birl. s.];
Bog‘langan <bog‘la> > [f], [must. f.], [har. f.] ; [o‘-siz.f.], [b-li f.], [maj. n.], [sod.
f.], [ya.f.], [sif-sh], [o‘.z];
Ustunni < ustun> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n], [s.o], [t.o], [t.k], [birl. s.];
Diqqat <diqqat> [ot], [tur.ot], [mavh.ot], [s.o], [t.o], [b.k];
Bilan < bilan> [ko‘m.], [sof ko‘m.], [h.b.h.m.];
Ko‘zdan kechirdi <ko‘zdan kechir> [f.i.], [har. f.] , [o‘-li f.], [b-li f.], [s. f.], [t.f.],
[o‘.z.];
Negadir <negadir> [olm.], [gum. olm.], [s.olm.], [yas.olm.], [b.k.];
Ustunni <ustun> [ot], [tur.ot], [an. o.], [b.n.], [ya.o.], [s.o.], [t.o.], [tush. k.], [birl.
s.];
Qimirlatib <qimirla> > [f], [must. f.], [har. f.], [o‘-li f.], [b-li f.], [ort. n.], [sod.
f.], [ya.f.], [x.m.];
Ham <ham> [yuk.], [nis.yuk.];
Ko‘rdi <ko‘r> [f], [must. f.], [har. f.] , [o‘-li f.], [b-li f.], [an. n.], [sod. f.], [t.f.],
[x.m.], [o‘.z.], [III sh.b.];
So‘ngra <so‘ngra> [rav.], [p.rav.], [s.rav.], [tub rav.];
Qobil < qobil> [ot], [at.ot], [shaxs.n], [b.k], [birl. s.];
Boboni <bobo> [ot], [tur.ot], [an. o.], [sh.n.], [qar. LMG], [ya. o.], [s.o.], [t.o.],
[tush. k.], [birl. s.];](https://docx.uz/documents/a975520d-76bd-4162-975e-29b99026a24e/page_18.png?v=1)
Abdulla Qahhor korpusı ınterfeysining o'ziga xos xususiyatlari