Abdulla Qodiriy nasriy asarlarining gʻoyaviy badiiy xususiyatlari - Adabiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	12000UZS
Hajmi	61.1KB
Xaridlar	2
Yuklab olingan sana	12 Fevral 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Adabiyot

Abdulla Qodiriy nasriy asarlarining gʻoyaviy badiiy xususiyatlari

Sotib olish

O ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
ALISHER NAVOIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT O ZBEK TILI VAʻ
ADABIYOTI UNIVERSITETI
O ZBEK FILOLOGIYASI FAKULTETI
ʻ
KURS ISHI
Abdulla Qodiriy nasriy asarlarining g oyaviy badiiy
ʻ
xususiyatlari

MUNDARIJA:
Kirish .
…………………………………………………………………………….. 3
I BOB: Abdulla Qodiriy nasrining g oyaviy xususiyatlari……………ʻ 1
0
1.1. Milliy g oyaning ifodasi………….…...……………......................................
ʻ 1
0
1.2. Jaholat va ma rifat, azamatlik va or-nomusning tasviri…….....…..…............
ʼ 1
1
1.3. Siyosiy va ijtimoiy tanqid…......………………………………................... 1
4
II BOB:Abdulla Qodiriy nasrining badiiy xususiyatlari…….…………….. 1
7
2.1. Badiiy uslub va til……….. ...…………….........................…………….......... 1
7
2.2. Personajlar va ularning xarakterlari........... ...…………….............................. 1
9
2.3. Syujet va voqea rivoji……………........................…………....................... 2
2
Xulosa. .…………………………………………………….
……………………... 2
5
Foydalanilgan adabyotlar .………………………………………………........ 2
6
Foydalanilgan saytlar .…………………………………………………....... 2
7
2

Kirish
Abdulla Qodiriy o zbek adabiyotining buyuk namoyandalaridan biri bo lib,ʻ ʻ
o zining yuksak ijodiy mahorati bilan milliy adabiyotimiz tarixida o chmas iz
ʻ ʻ
qoldirgan. XX asr boshlarida o zbek xalqining ma naviy va madaniy hayotida ulkan
ʻ ʼ
o zgarishlar yuz berar ekan, Qodiriy o z ijodi orqali bu davrning eng muhim ijtimoiy,
ʻ ʻ
siyosiy va madaniy masalalarini badiiy obrazlar vositasida yoritdi. Uning nasriy
asarlari, ayniqsa, “O tkan kunlar” va “Mehrobdan chayon” romanlari o zbek
ʻ ʻ
adabiyotida yangi bosqichni boshlab berdi va o sha davrning murakkab hayotini
ʻ
yuksak badiiylik bilan tasvirladi.
Abdulla Qodiriyning ijodiy faoliyati o zbek realizmining shakllanishi va
ʻ
rivojlanishida asosiy o rin tutadi.
ʻ 1
U o z asarlarida millatning o tmishdagi hayoti, ʻ ʻ
madaniyati va qadriyatlarini teran badiiy talqin etib, ularning kelajak avlod uchun
ibratli jihatlarini ochib berdi. Adib o z davridagi ijtimoiy muammolarni keskin tanqid
ʻ
qildi, xalqning orzu-umidlari, or-nomusi, insoniylik fazilatlarini ulug ladi. Ayniqsa,
ʻ
uning qahramonlari orqali millat ravnaqi, ma rifat va inson erkinligi uchun kurash
ʼ
masalalarini ko tarib chiqqani adabiyotimiz tarixida katta ahamiyat kasb etadi.
ʻ
Qodiriyning ijodi faqat mavzu va g oyaviy mazmuni bilangina emas, balki
ʻ
o ziga xos badiiy uslubi, xalqona tili va ta sirchan ifoda vositalari bilan ham alohida
ʻ ʼ
ajralib turadi. Adib o zbek tilining barcha imkoniyatlarini mohirona ishga solib,
ʻ
asarlarida jonli xalq tilini, obrazli iboralarni keng qo lladi. Uning romanlari va
ʻ
hikoyalari o zbek nasrida voqealar rivoji, qahramonlarning ruhiy dunyosi, ijtimoiy
ʻ
konfliktlarning tasvirlanish uslublari bilan badiiy barkamollikka erishdi.
Ushbu kurs ishida Abdulla Qodiriy nasriy asarlarining g oyaviy va badiiy
ʻ
xususiyatlari har tomonlama tahlil qilinadi. 2
Asarlarning milliy ruhdagi g oyalari,
ʻ
insoniylik qadriyatlari, adabiy-badiiy talqini va obrazlar tizimi ko rib chiqilib, adib
ʻ
ijodining o zbek adabiyoti tarixidagi o rni va ahamiyati ochib beriladi.
ʻ ʻ
Kurs ishi dolzarbligi : Abdulla Qodiriy ijodi o zbek adabiyotida alohida o rin
ʻ ʻ
egallab, milliy nasrning shakllanishi va rivojlanishiga ulkan hissa qo shgan. Uning
ʻ
asarlarida xalq hayoti, milliy qadriyatlar, ijtimoiy tengsizlik va ma rifatparvarlik
ʼ
1
Abduqodirov, M. (2004). Abdulla Qodiriy va o‘zbek romanchiligi. Toshkent: O‘qituvchi nashriyoti.
2
Ismoilov, Sh. (2001). O‘zbek adabiyotining klassik merosi. Toshkent: Fan nashriyoti.
3

g oyalari badiiy obrazlar orqali chuqur aks etgan. Qodiriy o z davridagi jamiyatʻ ʻ
hayotini teran tahlil qilib, millatning o zligini anglash, tarixiy merosga e tibor
ʻ ʼ
qaratish masalalarini ko tarib chiqqan. Bugungi kunda ham uning asarlaridagi
ʻ
g oyaviy va badiiy yondashuvlar dolzarbligini yo qotmagan. Chunki u ilgari surgan
ʻ ʻ
fikrlar nafaqat o z zamonasining, balki bugungi davrning ham muhim masalalarini
ʻ
yoritishda katta ahamiyat kasb etadi. Abdulla Qodiriyning “O tkan kunlar”,
ʻ
“Mehrobdan chayon” kabi asarlari tarixiy, ijtimoiy va ma naviy qadriyatlarni yuksak
ʼ
badiiylik bilan tasvirlagani uchun hozirgi avlod uchun ham bebaho manba
hisoblanadi. Ayniqsa, milliy o zlikni anglash, ma rifat va insoniylik masalalari
ʻ ʼ
yoshlar ongida yuksak ma naviyat va vatanparvarlikni shakllantirishda muhim rol
ʼ
o ynaydi.
ʻ 3
Adib o z asarlarida oila qadri, or-nomus, sevgi va sadoqat kabi ʻ
umuminsoniy fazilatlarni ulug lash bilan birga, jamiyatdagi adolatsizlik va johillikka
ʻ
qarshi kurashish zarurligini ta kidlagan. Bu esa bugungi kunda ham dolzarb bo lib,
ʼ ʻ
yosh avlodni milliy qadriyatlarga sadoqatli bo lishga undaydi.
ʻ
Shuningdek, Qodiriy asarlarining badiiy jihatlari ham alohida o rganishga
ʻ
arziydi. Adib o zbek nasriga badiiy mahorat, jonli xalq tili, obrazli tafakkur va o‘ziga
ʻ
xos uslub olib kirdi. Uning nasriy ijodidagi ruhiy konfliktlar, syujet rivoji va obrazlar
tizimi o zbek adabiyotining keyingi avlod yozuvchilariga katta ta sir ko rsatgan. Bu
ʻ ʼ ʻ
jihatdan, Qodiriy asarlarining tahlili o zbek adabiyoti rivojlanish tarixini o rganishda
ʻ ʻ
ham katta ahamiyatga ega.
Mazkur kurs ishi dolzarbligi shundaki, Abdulla Qodiriyning ijodiy merosini
tahlil qilish orqali bugungi yosh avlodning tarixiy xotirasini mustahkamlash, milliy
va ma naviy qadriyatlarni targ ib qilish, adibning badiiy yondashuvlarini o rganish
ʼ ʻ ʻ
bilan o zbek adabiyotida nasrning yuksak cho qqilarini anglash imkoniyati yaratiladi.
ʻ ʻ
Shu bois, Qodiriy ijodining g oyaviy va badiiy xususiyatlarini tadqiq etish adabiy va
ʻ
ma naviy jihatdan bugungi kunda ham dolzarb hisoblanadi.
ʼ
Kurs ishi ahamiyati : Abdulla Qodiriy o zbek adabiyotida tarixiy va ijtimoiy
ʻ
mavzularga murojaat qilgan birinchi yirik nasr ustalaridan biri hisoblanadi. Uning
ijodi, xususan, “O tkan kunlar” va “Mehrobdan chayon” romanlari o zbek
ʻ ʻ
3
Rahmonov, A. (1995). Abdulla Qodiriy asarlaridagi tarixiy va ijtimoiy kontekst. Toshkent: Ma'naviyat nashriyoti.
4

adabiyotida tarixiy roman janriga asos solib, adabiyotimiz rivojiga katta ta sirʼ
ko rsatdi. Qodiriy o z asarlari orqali o zbek xalqining tarixiy o tmishini, ma naviy
ʻ ʻ ʻ ʻ ʼ
merosini qayta tiklash, xalqni o z-o zini anglashga chorlash kabi masalalarni o rtaga
ʻ ʻ ʻ
qo ydi. Kurs ishining ahamiyati ham shundan iboratki, Qodiriy asarlarining g oyaviy
ʻ ʻ
va badiiy xususiyatlarini o rganish bugungi kunda ham millat ravnaqi, madaniy
ʻ
merosni o‘rganish va yosh avlod ongida tarixiy xotirani mustahkamlash uchun
muhim manba bo lib xizmat qiladi. Qodiriy o z asarlarida tarixiy voqealar orqali
ʻ ʻ
xalqning o sha davrdagi hayoti, ijtimoiy tengsizlik, jaholat va ma rifat o rtasidagi
ʻ ʼ ʻ
kurashni badiiy tasvirlaydi. Adibning qalamiga mansub asarlar, nafaqat o sha davr
ʻ
adabiyotining namunasi, balki tarixiy voqealar va ijtimoiy hayotning jonli tasviri
sifatida ham ahamiyatlidir. Ayniqsa, “O tkan kunlar” romanida berilgan milliy
ʻ
uyg onish g oyasi va yurt kelajagi uchun intilish ruhining yuksak darajada
ʻ ʻ
tasvirlanishi bugungi kunda ham yosh avlod uchun o‘ta dolzarb tarbiyaviy
ahamiyatga ega.
Bundan tashqari, Qodiriy o zbek nasrining til va uslubini yangi bosqichga olib
ʻ
chiqqan adibdir. Uning asarlarida xalqona til, jonli dialoglar va obrazli ifoda usullari
keng qo llanilib, o zbek adabiyotining badiiy imkoniyatlari yanada boyitildi.
ʻ ʻ
Adibning badiiy mahorati keyingi nasr vakillari uchun ulkan maktab bo lib xizmat
ʻ
qildi. Shuning uchun, Qodiriy ijodining badiiy xususiyatlarini tahlil qilish o zbek
ʻ
nasrining taraqqiyotini o‘rganishda ham katta ahamiyat kasb etadi.
Mazkur kurs ishi orqali Abdulla Qodiriy asarlaridagi g oyaviy yuksaklik,
ʻ
insonparvarlik, milliy qadriyatlar va tarixiy voqealarning badiiy ifodasi o‘rganilib,
adib ijodining o zbek adabiyoti tarixidagi ahamiyati yana bir bor ochib beriladi.
ʻ
Qodiriy ijodining chuqur tadqiq etilishi adabiy merosimizni saqlash, targ ib qilish va
ʻ
milliy ongni yuksaltirishda katta ahamiyatga ega. Bu nafaqat adabiyotshunoslar, balki
keng kitobxonlar ommasi uchun ham dolzarb ilmiy hamda ma naviy masaladir.
ʼ
Kurs ishi predmeti:
Mazkur kurs ishining predmeti Abdulla Qodiriy nasriy asarlarining g oyaviy va
ʻ
badiiy xususiyatlarini o rganishdan iborat. Adibning “O tkan kunlar”, “Mehrobdan
ʻ ʻ
chayon” kabi mashhur asarlari orqali milliy ruh, tarixiy voqealar, ijtimoiy tengsizlik,
5

ma rifatparvarlik va insoniy qadriyatlarning badiiy ifodasi tadqiq etiladi. Kurs ishiʼ
davomida Qodiriy asarlaridagi muhim mavzular, obrazlar tizimi, syujet va
kompozitsiya, badiiy til va uslub kabi jihatlar tahlil qilinadi.
Qodiriyning ijodiy faoliyati orqali XX asr boshlaridagi o zbek jamiyatining
ʻ
ijtimoiy-siyosiy muammolari va tarixiy davr ruhi badiiy shaklda aks ettirilgan.
Shuning uchun kurs ishining predmeti adib ijodining mazmun va shakl birligini
o rganish, uning asarlaridagi g oyaviy yo nalishlar va ma naviy qadriyatlarni ochib
ʻ ʻ ʻ ʼ
berishdan iborat. Shuningdek, Abdulla Qodiriyning nasr janrini rivojlantirishdagi
hissasi, o zbek adabiyotida yaratgan tarixiy va ijtimoiy romanlari orqali milliy
ʻ
uyg onish g oyalarining yoritilishi ham kurs ishining diqqat markazida bo ladi.
ʻ ʻ ʻ
Ushbu ish Qodiriyning badiiy ijodi va uning o zbek adabiyoti taraqqiyotidagi
ʻ
o rni hamda ahamiyatini tahlil qilish bilan birga, asarlarda ko tarilgan muammolarni
ʻ ʻ
bugungi zamon nuqtai nazaridan baholashni ham o z oldiga maqsad qilib qo yadi.
ʻ ʻ 4
Adibning ijodiy yondashuvlari, tarixiy haqiqat va badiiy to qimaning uyg unligi,
ʻ ʻ
shuningdek, personajlar xarakteri orqali millatning o zligini anglash jarayonidagi roli
ʻ
tadqiq etiladi.
Kurs ishining predmeti nafaqat adabiy merosni tahlil qilish, balki Abdulla
Qodiriy asarlarining g oyaviy mohiyati va badiiy ijodiy yuksakligini ochib berish
ʻ
bilan ham bog liq. Bu esa adabiy-tarixiy jarayonlarni tushunish va o zbek nasrining
ʻ ʻ
shakllanish bosqichlarini o rganish uchun muhim ahamiyatga ega.
ʻ
Kurs ishi obyekti: Mazkur kurs ishining obyekti – Abdulla Qodiriy ijodining
g oyaviy va badiiy xususiyatlari, xususan uning nasriy asarlari hisoblanadi. Adibning
ʻ
“O tkan kunlar”, “Mehrobdan chayon” kabi romanlari hamda hikoyalari o zbek
ʻ ʻ
adabiyotida alohida o‘rin tutib, tarixiy va ijtimoiy mavzularning badiiy talqini orqali
milliy nasr taraqqiyotiga ulkan hissa qo shgan. Shu sababli kurs ishining asosiy
ʻ
obyekti Qodiriy asarlaridagi g oyaviy mazmun, badiiy ifoda usullari, personajlar
ʻ
tizimi va ijtimoiy konfliktlar tasviri kabi jihatlardan iborat. Abdulla Qodiriy o zining
ʻ
nasriy asarlarida o zbek xalqining tarixiy taqdirini, milliy qadriyatlarini va
ʻ
jamiyatdagi murakkab ijtimoiy masalalarni badiiy til vositasida mahorat bilan
4
Azizov, K. (2002). Adabiyotda zamonaviy yo‘nalishlar. Toshkent: Adabiyot nashriyoti.
6

ifodalagan. Uning asarlari adabiyotda realizm uslubining yuksak namunasi sifatida
qabul qilinadi. Ayniqsa, Qodiriyning tarixiy romanlari millatning o tmishi vaʻ
kelajagini bog lovchi muhim adabiy meros sifatida o rganiladi.
ʻ ʻ
Shuningdek, kurs ishining obyekti sifatida Qodiriy asarlaridagi g oyaviy
ʻ
ko‘lam – milliy uyg onish, ma rifatparvarlik, jaholat va adolat, sevgi va sadoqat kabi
ʻ ʼ
mavzularning badiiy ifodalanishi tahlil qilinadi. Adib yaratgan qahramonlar obrazi,
ularning ichki dunyosi va o z davriga munosabati orqali Qodiriy asarlarining ijtimoiy
ʻ
va ma naviy ahamiyati ochib beriladi.
ʼ
Shu bilan birga, Qodiriyning badiiy mahorati, asarlaridagi til boyligi, tasviriy
vositalar va kompozitsiya uslublari ham kurs ishining tahlil obyektiga aylangan. U
o zining jonli xalqona tili va obrazli fikrlashi orqali o zbek adabiyotiga yangi nafas
ʻ ʻ
olib kirgan. Kurs ishi davomida ana shu badiiy xususiyatlar keng o rganilib, adib
ʻ
ijodining o zbek nasrining rivojlanishidagi o rni aniqlanadi.
ʻ ʻ
Demak, kurs ishining obyekti sifatida Abdulla Qodiriyning nasriy asarlari,
ulardagi g oyaviy mazmun, badiiy til va uslub, tarixiy voqelikning badiiy talqini,
ʻ
qahramonlar xarakteri va syujet kompozitsiyasining o ziga xos jihatlari o‘rganiladi.
ʻ
Bu orqali adib ijodining nafaqat o zbek adabiyoti, balki xalqning milliy va ma naviy
ʻ ʼ
hayotidagi tutgan o rni yoritib beriladi.
ʻ
Kurs ishi maqsadi :
Mazkur kurs ishining asosiy maqsadi – Abdulla Qodiriy nasriy asarlarining
g oyaviy va badiiy xususiyatlarini har tomonlama o‘rganish, uning o‘zbek
ʻ
adabiyotidagi o‘rnini va ijodiy yondashuvlarini ochib berishdan iborat. Qodiriy
ijodidagi milliy uyg onish g oyalari, tarixiy voqelikning badiiy talqini, ijtimoiy va
ʻ ʻ
ma rifiy masalalarning yoritilishi kurs ishining diqqat markazida turadi.
ʼ
Abdulla Qodiriy o z asarlarida millatning tarixiy xotirasi, adolat va ma rifat,
ʻ ʼ
insoniylik kabi umumbashariy qadriyatlarni o ziga xos badiiy yondashuv bilan
ʻ
tasvirlagan. Shundan kelib chiqib, ushbu ishning maqsadi adibning romanlari va
hikoyalari orqali uning g oyaviy mazmunini ochish, tarixiy va ijtimoiy haqiqatlarni
ʻ
qay darajada aks ettirganini aniqlash, shuningdek, badiiy uslub va til xususiyatlarini
tahlil qilishdir.
7

o Kurs ishi davomida quyidagi vazifalarni bajarish ko‘zda tutiladi:
o Abdulla Qodiriy nasriy asarlarining mazmun va g oyaviy yo‘nalishlarini aniqlash;ʻ
o Adib ijodida tarixiy voqelikning badiiy aks ettirilishini o‘rganish;
o Qodiriy asarlarida personajlar xarakteri va ruhiy dunyosini tahlil qilish;
o Asarlardagi badiiy uslub, jonli xalq tilining qo‘llanilishi va ifoda vositalarini
o‘rganish;
o Adibning o zbek adabiyotiga qo shgan ijodiy hissasini aniqlash va uning milliy
ʻ ʻ
ongni shakllantirishdagi rolini ochib berish.
Shuningdek, Qodiriy ijodining bugungi adabiy jarayondagi dolzarbligini tahlil
qilib, yosh avlodga uning ijodini targ ib qilish ham ushbu ishning maqsadlaridan
ʻ
biridir. Adib asarlari orqali tarixiy xotirani tiklash, milliy qadriyatlarga hurmat
tuyg usini shakllantirish ham muhim maqsad sifatida ko‘rsatib o‘tiladi.
ʻ
Umuman olganda, ushbu kurs ishi orqali Abdulla Qodiriyning nasriy ijodi har
tomonlama tahlil qilinib, uning o zbek adabiyoti va madaniyatidagi beqiyos o‘rni va
ʻ
ijodiy merosining ahamiyati ochib beriladi.
Kurs ishi vazifasi – Mazkur kurs ishining vazifalari quyidagilardan iborat:
1. Abdulla Qodiriy ijodiy faoliyatini o rganish
ʻ
Adibning hayoti va ijodiy merosini tadqiq qilish orqali uning o zbek adabiyoti
ʻ
rivojidagi o‘rni va tarixiy ahamiyatini aniqlash. Qodiriy ijodining asosiy
bosqichlarini, uning ijodiy yondashuvlarini o‘rganish.
2. Nasriy asarlarining g oyaviy mazmunini tahlil qilish
ʻ
Adibning “O tkan kunlar” va “Mehrobdan chayon” kabi asarlaridagi asosiy
ʻ
g oyalarni, tarixiy voqelikning badiiy aks etishini, milliy uyg onish, ma rifatparvarlik
ʻ ʻ ʼ
va ijtimoiy tengsizlik masalalarining yoritilishini aniqlash.
3. Badiiy uslub va til xususiyatlarini o‘rganish
Qodiriy asarlaridagi xalqona til, jonli dialoglar, badiiy tasvir vositalari va ifoda
usullarini tahlil qilish. Adibning o zbek adabiy tili taraqqiyotiga qo shgan hissasini
ʻ ʻ
yoritib berish.
4. Personajlar tizimi va xarakterlarini tahlil qilish
8

Qodiriy asarlarida yaratilgan qahramonlarning ichki dunyosi, psixologik holati va
ruhiy kechinmalarini tadqiq qilish orqali ularning tarixiy, ijtimoiy va ma naviyʼ
vazifalarini aniqlash.
5. Tarixiy voqelik va badiiy talqin o‘rtasidagi uyg unlikni ko‘rsatish
ʻ
Adibning tarixiy romanlarida tarixiy haqiqat va badiiy to‘qimaning bir-biri bilan
uzviy bog liqligini o‘rganish hamda bu orqali Qodiriyning tarixiy qarashlarini ochib
ʻ
berish.
6. Qodiriy ijodining bugungi dolzarbligini aniqlash.
Adibning asarlari orqali milliy qadriyatlar, tarixiy xotira va insoniylik g oyalarining
ʻ
bugungi davr uchun nechog‘li ahamiyatli ekanligini ko‘rsatish. Yosh avlod ongida
ma naviy yetuklikni shakllantirishdagi rolini ochib berish.
ʼ
7. Qodiriy ijodining o zbek nasriga qo shgan hissasini yoritish
ʻ ʻ
Abdulla Qodiriyning o zbek adabiyoti va milliy nasr taraqqiyotidagi beqiyos o rnini
ʻ ʻ
aniqlash, uning keyingi avlod yozuvchilarga ko‘rsatgan ta sirini o‘rganish.
ʼ
Kurs ishining tarkibiy tuzilishi:
Kirish, 2 ta bob, 6ta reja, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar, foydalanilgan saytlar.
9

I BOB: Abdulla Qodiriy nasrining g oyaviy xususiyatlari.ʻ
1.1. Milliy g oyaning ifodasi.
ʻ
Milliy g oya har bir xalqning tarixiy taraqqiyotida, milliy o zligini anglashida
ʻ ʻ
va kelajak avlod ongini shakllantirishda muhim o rin tutadi. O zbek adabiyotida
ʻ ʻ
milliy g oya masalasi adabiy-badiiy asarlar orqali keng ifodalangan. Xususan,
ʻ
Abdulla Qodiriy ijodi bu borada yuksak namuna bo lib, uning asarlarida millatga
ʻ
sadoqat, adolat, ma rifat va milliy uyg onish kabi tushunchalar o z ifodasini topadi.
ʼ ʻ ʻ
1. Abdulla Qodiriy ijodida milliy g oyaning mazmuni.
ʻ
Abdulla Qodiriy o zining “O tkan kunlar” va “Mehrobdan chayon”
ʻ ʻ
romanlarida o zbek xalqining tarixiy o tmishini badiiy talqin qilish orqali milliy
ʻ ʻ
ongni uyg otishga intilgan.
ʻ 5
Qodiriy uchun milliy g oya – bu xalqning o zligini ʻ ʻ
anglash, tarixiy xotirani tiklash va ma rifatli jamiyat barpo etishga qaratilgan yo ldir.
ʼ ʻ
Uning asarlaridagi bosh qahramonlar o z xalqi uchun qayg uruvchi, adolatparvar va
ʻ ʻ
ma rifatli inson sifatida gavdalanadi. Masalan, “O tkan kunlar” romanida Otabek
ʼ ʻ
obrazi milliy g oyaning timsoli sifatida namoyon bo lib, yurt tinchligi va kelajagi
ʻ ʻ
uchun kurashadi.
2. Milliy qadriyatlarning ifodalanishi.
Qodiriy asarlarida milliy qadriyatlar muhim o rin egallaydi. U oilaviy
ʻ
an analar, oila va jamiyatning ahamiyatini badiiy tasvir orqali yoritadi. Shuningdek,
ʼ
xalqning tili, dini, madaniyati va ma naviy merosi asarlarning badiiy g oyaviy asosini
ʼ ʻ
tashkil qiladi. O zbek xalqining tarixiy qadriyatlarini tasvirlash orqali yozuvchi millat
ʻ
ongini uyg otish, xalqni jaholat va xurofotdan xalos etishga intiladi.
ʻ
3. Milliy uyg onish g oyasi.
ʻ ʻ
Abdulla Qodiriy ijodida milliy uyg onish g oyasi yetakchi o rin tutadi.
ʻ ʻ ʻ
Yozuvchi o z asarlari orqali ma rifatparvarlik g oyalarini ilgari suradi. “Mehrobdan
ʻ ʼ ʻ
chayon” romanida Murodjon obrazi ma rifatli, bilimli yosh avlod timsoli sifatida
ʼ
gavdalanadi. U jaholatga qarshi kurashadi va milliy uyg onish g oyasining ifodasiga
ʻ ʻ
5
Mirzoev, Z. (2003). Qodiriy asarlarini tahlil qilish. Toshkent: Sharq nashriyoti.
10

aylanadi. Qodiriy o z asarlari orqali xalqni ilm-fanga, adolat va taraqqiyot sariʻ
yetaklashni maqsad qilgan.
4. Milliy g oya va tarixiy xotira.
ʻ
Tarixiy xotira milliy g oyaning asosiy tarkibiy qismidir. Qodiriy o z
ʻ ʻ
romanlarida o zbek xalqining tarixiy o tmishini jonlantirish bilan tarixiy xotirani
ʻ ʻ
tiklashga harakat qiladi. 6
Uning asarlarida o z davri voqealari va tarixiy shaxslar
ʻ
orqali xalqning kechmishi badiiy tasvirlanadi. Bu esa xalq ongida millatga sadoqat va
tarixiy shuur uyg otadi.
ʻ
5. Milliy birlik va adolat g oyasi.
ʻ
Qodiriy asarlarida milliy birlik masalasi ham dolzarb mavzulardan biridir.
Adibning qahramonlari xalq manfaatini himoya qilish yo lida kurashadi.
ʻ 7
Otabek va
Kumushning sevgisi orqali millatni birlashtirish, adolat o rnatish kabi yuksak
ʻ
g oyalar ilgari suriladi.
ʻ
Abdulla Qodiriy ijodida milliy g oya xalqning o zligini anglash, tarixiy
ʻ ʻ
merosni saqlash, milliy qadriyatlarga sadoqat va ma rifatparvarlik orqali ifodalangan.
ʼ
Adib o z asarlari bilan xalqni jaholatdan xalos etish, millatni uyg otish va kelajak sari
ʻ ʻ
yetaklash kabi ulkan maqsadlarni ko zlagan. Qodiriy ijodi bugungi kunda ham milliy
ʻ
g oyaning badiiy talqini sifatida yuksak baholanadi va yosh avlod uchun ma naviy-
ʻ ʼ
ma rifiy manba bo lib xizmat qiladi.
ʼ ʻ
1.2. Jaholat va ma rifat, azamatlik va or-nomusning tasviri.
ʼ
Abdulla Qodiriy o z ijodida jamiyatning og riqli masalalarini teran badiiy
ʻ ʻ
tasvir orqali ochib berishga muvaffaq bo lgan. Uning asarlarida jaholat va ma rifat
ʻ ʼ
o rtasidagi ziddiyat, insonning azamatligi, or-nomusi kabi mavzular alohida o rin
ʻ ʻ
tutadi. Qodiriy asarlarida mazkur mavzular faqat badiiy obrazlar orqali emas, balki
tarixiy voqealar va jamiyatning ijtimoiy ahvoli bilan uyg un holda aks ettirilgan.
ʻ
1. Jaholat va ma rifat ziddiyati.
ʼ
Abdulla Qodiriy ijodida jaholat va ma rifat o rtasidagi kurash markaziy
ʼ ʻ
mavzulardan biri sifatida namoyon bo ladi. Yozuvchi o z davrining asosiy
ʻ ʻ
6
Sodiqov, R. (1997). Qodiriy va uning davri. Toshkent: O‘zbekiston nashriyoti.
7
Baxtiyorov, S. (2010). Abdulla Qodiriy va uning shaxsiyati. Toshkent: O‘qituvchi nashriyoti.
11

muammolaridan biri – xalq orasidagi bilimsizlik, xurofot va jaholatni keskin tanqid
qiladi. Uning badiiy asarlarida jaholat zulmat, ma rifat esa yorug lik sifatidaʼ ʻ
tasvirlanadi.
«O tkan kunlar» romanida Qodiriy bu masalani Otabek va Yusufbek hoji
ʻ
obrazlari orqali yoritadi. Otabekning ilmli, ma rifatli va adolatparvarligi uning
ʼ
qiyofasini yuksaltirsa, jaholat va xurofot botqog iga botgan qo ni-qo shnilar va ayrim
ʻ ʻ ʻ
qahramonlar qoloqlik timsoli sifatida tasvirlanadi. Yusufbek hoji esa o zining hayotiy
ʻ
tajribasi va to g riligi bilan xalqni ma rifat sari yetaklovchi obraz bo lib gavdalanadi.
ʻ ʻ ʼ ʻ
«Mehrobdan chayon» romanida Murodjon obrazi ma rifatparvar yosh
ʼ
avlodning timsoli sifatida tasvirlanadi. Uning ilmga, yangi taraqqiyotga intilishi
Qodiriyning ma rifiy g oyalarini ochib beradi. Shu bilan birga, asarda Murodjonning
ʼ ʻ
qarshisida turgan toifalar – jaholat va xurofotni targ ib qiluvchi eski davr kishilari
ʻ
orqali jamiyatning qoloq tomonlari fosh etiladi. 8
Yozuvchi jaholatni adabiy tilda
keskin qoralaydi va ma rifatning kuchini ko‘rsatadi.
ʼ
Qodiriy fikricha, xalq faqat ma rifat bilan jaholatdan xalos bo lishi mumkin.
ʼ ʻ
Ma rifatparvarlik uning asarlarining yetakchi g oyasi bo lib, yozuvchi o z
ʼ ʻ ʻ ʻ
qahramonlari orqali bu tushunchani targ ib qiladi.
ʻ
2. Azamatlik va or-nomusning tasviri.
Abdulla Qodiriy asarlarida insoniy fazilatlar, xususan azamatlik, or-nomus kabi
qadriyatlar yuksak darajada tarannum etiladi. Qodiriy uchun or-nomus insonning
nafaqat shaxsiy, balki ijtimoiy qadr-qimmatini belgilovchi eng muhim omil sifatida
ko‘riladi. O‘zbek millatining an anaviy qadriyatlarida azamatlik, or-nomus va o‘z
ʼ
vataniga sadoqat kabi tushunchalar muhim o‘rin tutadi va Qodiriy bu g‘oyalarni o‘z
asarlarida keng yoritadi.
“O‘tkan kunlar” romanida Otabekning azamatligi va or-nomusi uning
shaxsiyatini shakllantiruvchi asosiy jihatlardir. Otabekning oilasiga bo‘lgan sadoqati,
jamiyatdagi o‘z o‘rnini topishdagi azamatligi, uning nafaqat o‘zini, balki o‘z
xalqining qadr-qimmatini himoya qilishdagi kurashi or-nomusining yaqqol ifodasi
8
Xo‘jaev, S. (2005). Abdulla Qodiriy asarlarida milliy g‘oya. Toshkent: Fan nashriyoti.
12

hisoblanadi. Otabekning jamiyatdagi adolatparvarligi, yuqori axloqiy me'yorlarga
sodiqligi uni chin ma'noda azamat inson qilib ko‘rsatadi.
“Mehrobdan chayon” romanida ham or-nomus va azamatlik g‘oyalari markaziy
o‘rin egallaydi. Murodjonning azamatligi uning haqiqiy inson sifatida o‘zini
namoyon qilishi, or-nomusi esa uning qarshisida turgan qoloq, nog‘ora uruvchi
xarakterlarga qarshi olib borayotgan kurashida ko‘rinadi. Murodjon jamiyatdagi
noxush holatlar va adolatsizlikka qarshi kurashar ekan, o‘zining shaxsiy or-nomusini
saqlab qolishga intiladi.
Qodiriy uchun or-nomus faqat shaxsiy ahamiyatga ega emas, balki u
jamiyatning axloqiy asoslarini tashkil etadi. Uning asarlaridagi qahramonlar
o‘zlarining or-nomusini jamiyatning taraqqiyoti uchun mustahkam asos sifatida
saqlashadi.
3. Jaholat va ma rifat, azamatlik va or-nomusning jamiyatdagi roli.ʼ
Jaholat va ma rifat, azamatlik va or-nomusning tasviri Qodiriy asarlarida faqat
ʼ
individual fazilatlar sifatida emas, balki jamiyatni shakllantiruvchi kuchlar sifatida
ko‘riladi. 9
Yozuvchi badiiy tasvir orqali jamiyatdagi qarama-qarshiliklarni, eski va
yangi dunyoqarashlar o‘rtasidagi farqlarni, zamon o‘tishi bilan yuzaga keladigan
ijtimoiy ziddiyatlarni ochib beradi. Bu qarama-qarshiliklar asarlarning asosiy
konfliktlarini tashkil etadi.
“O‘tkan kunlar” romanidagi Otabekning bilim olishga bo‘lgan intilishi va
uning orasidagi yangi g‘oyalarga qarshi turadigan eski jamiyatning qarshiligi jaholat
va ma rifatning ziddiyatini tashkil etadi. Otabek ma rifatli va adolatli jamiyatni barpo
ʼ ʼ
etishni orzu qiladi, lekin eski jamiyatning xurofotga o‘ragan tizimi unga to‘siq bo‘lib
turadi. Shu bilan birga, azamatlik va or-nomus orqali Otabek jamiyatdagi bu
ziddiyatlarni yengishga intiladi.
“Mehrobdan chayon” romanida esa Murodjonning ilmga, ma rifatga bo‘lgan
ʼ
ishtiyoqi eski qarashlar bilan to‘qnashadi. Murodjon yangi dunyoqarashni targ‘ib
etishda azamatlikni, or-nomusni va ma rifatni asosiy kuch sifatida ishlatadi. U har
ʼ
9
Mahmudov, R. (2001). Abdulla Qodiriy asarlaridagi ijtimoiy va siyosiy tanqid. Toshkent: Akademnashr.
13

qanday sharoitda o‘zining or-nomusini saqlashga intiladi va shu orqali jamiyatda
yangiliklar yaratishga muvaffaq bo‘ladi.
Qodiriy ijodida jaholatning eng katta ta'siri jamiyatni orqaga tortib, taraqqiyot
yo‘lida to‘siq yaratishda ifodalanadi. Ma rifat esa nafaqat bilim olish, balki adolat,ʼ
axloq va insanparvarlikni anglashga olib keladi. Azamatlik va or-nomus g‘oyalari esa
ijtimoiy barqarorlik va xalqning turmush darajasini yuqori tutish uchun muhim
ahamiyatga ega.
Abdulla Qodiriy asarlarida jaholat va ma rifat, azamatlik va or-nomus kabi
ʼ
mavzular muhim o‘rin tutadi. Yozuvchi o‘z asarlarida bu ziddiyatlarni badiiy tasvir
orqali chuqur ochib beradi va har bir qahramonning or-nomusi, azamatligi, bilimga
bo‘lgan intilishi va ma rifatga bo‘lgan e'tibori orqali jamiyatda yuz berayotgan
ʼ
ijtimoiy o‘zgarishlarni tasvirlaydi. 10
Qodiriy ijodi nafaqat o‘z zamonida, balki hozirgi
kunda ham ahamiyatini yo‘qotmaydi, chunki u milliy qadriyatlarni saqlab qolishga,
xalqning ma naviy rivojlanishiga hissa qo‘shishga intiladi.
ʼ
1.3.Siyosiy va ijtimoiy tanqid.
Abdulla Qodiriy ijodi o‘zining siyosiy va ijtimoiy tanqidiy qarashlari bilan ajralib
turadi. Yozuvchi asarlarida jamiyatdagi noxush holatlarni, adolatsizlikni va ijtimoiy
tengsizlikni keskin tanqid qiladi. 11
Qodiriyning asarlaridagi siyosiy va ijtimoiy tanqid
jamiyatning bor holatini, ayniqsa, o‘zbek jamiyatidagi eski va yangi dunyoqarashlar
o‘rtasidagi ziddiyatni ochib beradi.
1. Siyosiy tanqidning ifodasi.
Qodiriyning asarlarida siyosiy tanqid jamiyatdagi adolatsizliklar, hukumatning
ziddiyatli siyosati va xalqning siyosiy huquqlarini cheklashga qarshi qaratilgan. U
siyosiy hayotda mavjud bo‘lgan jamiyatning barcha qatlamlari o‘rtasidagi ijtimoiy
adolatsizliklarni ko‘rsatadi. Siyosiy tizimni tanqid qilgan holda, yozuvchi yurtning
kelajagi uchun yangi, ma rifatli siyosatni ilgari suradi.
ʼ «O‘tkan kunlar» romanida
siyosiy tanqid o‘zining to‘liq aksini topadi. Otabekning zamonaga bo‘lgan qarashlari,
jamiyatning eskirgan siyosiy tizimiga qarshi kurashi orqali yozuvchi siyosiy
10
Fayzullayev, B. (2014). Abdulla Qodiriy va adabiy tarix. Toshkent: Sharq nashriyoti.
11
Axmedov, B. (2006). O‘zbek adabiyotining bugungi holati. Toshkent: Fan nashriyoti.
14

tizimdagi zaifliklarni va yurtning kelajagi uchun xavf tug‘diruvchi holatlarni
ko‘rsatadi. Otabekni o‘z davrida siyosiy tafakkurga ega bo‘lgan ilg‘or shaxs sifatida
tasvirlab, Qodiriy eski va yangi dunyoqarashlar o‘rtasidagi tafovutni ochib beradi.
Shu bilan birga, yozuvchi hukumatning harakatsizligi va xalqni ilg‘or fikrga
chaqirmaslik siyosatini tanqid qiladi. «Mehrobdan chayon» romanida siyosiy tanqid
kuchayadi, ayniqsa, mamlakatdagi siyosiy qarorlar va hukumatning xalq bilan
aloqalari ko‘rsatilganida. Murodjon va boshqa qahramonlar o‘z davrida yuzaga
kelgan siyosiy beqarorliklarni tanqid qiladi. Murodjonning ilm-fan va ma rifatgaʼ
bo‘lgan ishtiyoqi hukumatning eskirgan siyosiy tizimi bilan to‘qnashadi. Qodiriyning
bu romani siyosiy va ijtimoiy o‘zgarishlarni ilgarilash uchun yangicha, ilg‘or
siyosatni ilgari suradi.
2. Ijtimoiy tanqidning ifodasi.
Abdulla Qodiriyning asarlaridagi ijtimoiy tanqid jamiyatdagi ijtimoiy-siyosiy
muammolar, qatlamlar o‘rtasidagi tafovutlar, xalqning yuksalishi uchun to‘siqlarni
tanqid qiladi. Yozuvchi jamiyatda rivojlanish, taraqqiyot va ma rifatga bo‘lgan
ʼ
ehtiyojni ta kidlaydi. Ijtimoiy tanqid asarlarda jamiyatdagi odamlar orasidagi
ʼ
tengsizlik, adolatsizlik va ilmga bo‘lgan ehtiyojni ochib beradi.
«O‘tkan kunlar» romanida ijtimoiy tanqid jamiyatning eski qarashlari, xurofot va
noxush odatlari orqali yuzaga keladi. 12
Otabekning ilmga bo‘lgan muhabbati va
jahonqarashi uni jamiyatdagi noxush holatlarga qarshi turishga undaydi. Qodiriy
jamiyatning eski qadriyatlarini, xurofot va illatlar bilan kurashishning zarurligini
ko‘rsatadi. Ushbu tanqidni ko‘proq yangi fikrlar va ma rifat bilan ishlash zarurligini
ʼ
bildiradi. Otabekning hayoti va kurashi yangi, ilg‘or jamiyatning asoslarini yaratish
uchun zarur bo lgan ijtimoiy o‘zgarishlarning timsolidir.
ʻ
«Mehrobdan chayon» romanida ijtimoiy tanqid ko‘proq jamiyatdagi tengsizlik va
adolatsizlikni ko‘rsatadi. Murodjonning o‘zining yuqori axloqiy qadriyatlari va ilmga
bo‘lgan ehtiyoji eski ijtimoiy tartiblar bilan to‘qnashadi. Jamiyatdagi to‘g‘ri ijtimoiy
tartibni o‘rnatish uchun yozuvchi yangi avlodni ilg‘or g‘oyalar bilan quvvatlash
12
Hamidov, N. (2006). Abdulla Qodiriy va uning asarlarining ma'naviy yuksalishi. Toshkent: Akademnashr.
15

zarurligini ta kidlaydi. Murodjonning maqsadi, asosan, yangi jamiyatni shakllantirishʼ
va odamlarni adolat, ilm va ma rifatga undashdir.
ʼ
3. Jamiyatdagi qarama-qarshiliklar.
Qodiriy asarlaridagi siyosiy va ijtimoiy tanqid jamiyatdagi qarama-qarshiliklarni
keltirib chiqaradi. 13
Yozuvchi eski va yangi dunyoqarashlar, adolatsizlik va ma rifat
ʼ
o‘rtasidagi farqni yoritadi. Asarlarida jamiyatda yuzaga kelgan qarama-qarshiliklar
jamiyatdagi islohotlar va o‘zgarishlar uchun zarur bo‘lishi haqida ta kidlar mavjud.
ʼ
«O‘tkan kunlar» romanida yangi dunyoqarash va eski ijtimoiy tartiblar o‘rtasidagi
qarama-qarshilik aniq ko‘rsatilgan. Otabek o‘zining ilmiy va ma rifiy kurashini eski
ʼ
jamiyatning notinch siyosiy va ijtimoiy holatiga qarshi olib boradi. Qodiriy eski
tizimni tanqid qilish orqali yangicha va ilg‘or dunyoqarashni ilgari suradi.
«Mehrobdan chayon» romanida ijtimoiy va siyosiy qarama-qarshiliklar yanada
kuchayadi. Murodjonning bilim olishga bo‘lgan ishtiyoqi va yangi jamiyatni barpo
etish maqsadida amalga oshirgan kurashi eski tizimga qarshi turish bilan ifodalanadi.
Yozuvchi bu orqali yangi jamiyatni shakllantirishga bo‘lgan ehtiyojni va adolatli
tizimni ilgari suradi. Abdulla Qodiriy ijodida siyosiy va ijtimoiy tanqid jamiyatdagi
asosiy ijtimoiy-siyosiy muammolarni ochib beradi. Yozuvchi siyosiy tizimdagi
adolatsizlik, ijtimoiy tengsizlik va xalqning ma rifatsizligi kabi masalalarni tanqid
ʼ
qilgan holda, yangi, ilg‘or siyosat va jamiyatni yaratish g‘oyasini ilgari suradi.
Qodiriyning asarlari bugungi kunda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmaydi, chunki ular
jamiyatni yuksaltirish uchun kerakli ijtimoiy va siyosiy islohotlar g‘oyalarini taqdim
etadi.
13
Tursunov, M. (2003). Qodiriy asarlarining til va uslub xususiyatlari. Toshkent: Adabiyot nashriyoti.
16

II BOB:Abdulla Qodiriy nasrining badiiy xususiyatlari.
2.1. Badiiy uslub va til.
Abdulla Qodiriy asarlarini o‘qish, uning badiiy uslubi va tilining yuksakligi,
badiiy san’ati va mahorati haqida chuqur tasavvur beradi. Qodiriy nafaqat asarlarning
mazmuni, balki ularning shakli, til va uslub jihatidan ham katta muvaffaqiyatlarga
erishgan. U o‘zining uslubiy yondashuvi orqali o‘zbek adabiyotida yangi bir davrni
boshlab bergan va o‘z asarlarida xalqning ruhiyatini, milliy qadriyatlarini, tarixiy va
ijtimoiy holatlarni aynan va yuksak san’atda ifodalagan.
1. Badiiy uslubning o‘ziga xos xususiyatlari.
Qodiriy badiiy uslubida milliy an’analarga asoslangan yangi, zamonaviy adabiy
shakllar yaratdi. 14
Uning uslubi turli xil badiiy vositalardan, ya’ni metafora, tasvir,
taqqoslash, ayni paytda tasvirlar va obrazlar yaratishda mahoratni ustalik bilan
qo‘llashni taqozo etadi. Yozuvchi o‘z asarlarida eng oddiy, kundalik so‘zlarni ham
badiiy maqsadga yo‘naltirib, o‘quvchining qalbini yo‘g‘on his-tuyg‘ular bilan to‘ldira
oladi.
Qodiriy asarlarida badiiy uslubining asosiy xususiyatlari quyidagilardir:
Metafora va taqqoslash: Yozuvchi biror bir obrazni yoki hodisani tasvirlashda
keng tarzda taqqoslashlar, metaforalar va boshqa badiiy vositalardan foydalanadi. Bu
usul qahramonlarning ichki dunyosini, ular duch kelgan qiyinchiliklarni va murakkab
qarama-qarshiliklarni chuqurroq anglashga yordam beradi.
Ko‘p qatlamli va nozik tasvirlar: Qodiriy badiiy tasvirni yaratishda qatlamli
yondashuvni qo‘llaydi. 15
U har bir tasvirni, obrazni va voqeani bir necha qatlamda
aks ettirib, o‘quvchiga kengroq tushuncha beradi. Bu, ayniqsa, qahramonlarning
o‘zaro munosabatlari va ularning ruhiy holatini tasvirlashda muhim ahamiyatga ega.
An’anaviy xalq tilidan foydalanish: Qodiriy asarlarini o‘qishda, xalq tilining
barcha rang-barangliklarini ko‘rish mumkin. U xalq og‘zaki ijodi, maqollar, naql va
she’rlardan keng foydalanib, o‘zining badiiy tilini yaratdi. Bu til asarlarning badiiy
kuchini oshiradi, ularning realistik va naturalistik xususiyatlarini kuchaytiradi.
14
Vohidov, A. (2011). O‘zbek romanining rivojlanishi. Toshkent: Yangi nashr.
15
Norov, D. (2002). Qodiriy asaridagi tarixiy voqealar va ularning badiiy talqini. Toshkent: Fan nashriyoti.
17

2. Til va badiiy so‘zning roli.
Abdulla Qodiriy o‘z asarlarida tilning badiiy qudratini yuqori darajaga ko‘tarib,
uni asarlarning ruhiyatini shakllantirishda asosiy vosita sifatida ishlatgan. U o‘zining
badiiy tilini faqat so‘zlar yig‘indisi sifatida ko‘rmaydi, balki bu til, birinchi navbatda,
ichki dunyo va qahramonlarning hissiy holatini o‘quvchiga etkazish vositasi sifatida
ishlatiladi.
Sodda va tushunarli til: Qodiriy asarlarida oddiy o‘zbek tilidan foydalanish keng
tarqalgan. U so‘zlarni oddiy, tushunarli tarzda ishlatadi, bu esa o‘quvchini asarga
yaqinlashtiradi va uning ma’nosini to‘liq anglash imkonini yaratadi.
Dialoglar va intertekstual ma'lumotlar: Qodiriy asarlarida qahramonlarning
dialoglari va monologlari o‘zaro munosabatlarni ifodalashda katta ahamiyatga ega.
Bu dialoglarda nafaqat so‘zlarning badiiy qiymati, balki tilning ijtimoiy va madaniy
xususiyatlari ham ifodalanadi. U o‘zining asarlariga milliy ruhni qo‘shib, xalq tilining
o‘ziga xosligini o‘quvchiga yetkazadi.
Nozik psixologik tahlil: Qodiriy tilida inson psixologiyasini nozik va chuqur
ifodalash xususiyati mavjud. 16
U qahramonlarning ichki holatlarini, ular o‘ylayotgan
fikrlarni, muammolarini badiiy tarzda tasvirlab, o‘quvchiga qahramonning
dunyoqarashini tushunish imkoniyatini yaratadi.
3. Badiiy tilda realizmning yuksalishi.
Abdulla Qodiriy o‘z asarlarini yozishda realizm uslubini qo‘llashda katta mahorat
ko‘rsatgan. Yozuvchi voqealarni tasvirlashda zamon va joyning tabiiyligini saqlab
qoladi, bir vaqtning o‘zida ular o‘quvchining hayotiy tajribasi bilan uyg‘unlashadi.
Asarlarda tasvirlangan ijtimoiy sharoitlar, qahramonlarning harakatlari va fikrlari real
hayotga o‘xshash va o‘quvchiga tanish.
Hayotiy tasvirlar: Qodiriy voqealarni tasvirlashda realistik yondashuvni qo‘llaydi.
U o‘zbek xalqining kundalik hayotini, urf-odatlarini, an’analari va ijtimoiy holatini
aniq va jonli tasvirlaydi. Asarlarda qahramonlarning o‘zgarishlari, turmush tarzidagi
qiyinchiliklar va ijtimoiy tengsizliklar haqidagi tasvirlar o‘quvchini o‘z zamonidagi
ijtimoiy tizimlar bilan tanishtiradi.
16
Shodiev, M. (2007). Adabiyotshunoslik va adabiy tanqid. Toshkent: Sharq nashriyoti.
18

Tabiatni tasvirlash: Qodiriy asarlarida tabiatni tasvirlash o‘ziga xos uslubda
amalga oshiriladi. U tabiatni qahramonlarning ruhiy holati va ichki dunyosi bilan
bog‘laydi. Bu esa uning asarlarini yanada chuqurroq va hayotiy qiladi.
4. Yozuvchining badiiy tilida ma'rifatparvarlik g‘oyalari.
Abdulla Qodiriyning badiiy uslubi va tili asarlarda ma'rifatparvarlik g‘oyalarini
ilgari surishda katta ahamiyatga ega. 17
Yozuvchi ilmga, bilimga va ma'naviyatga
bo‘lgan e'tiborini asarlaridagi badiiy til orqali aks ettiradi. Qodiriy badiiy tili orqali
jamiyatning rivojlanishiga, yangi g‘oyalarga, ilm va ma'naviyatga bo‘lgan ehtiyojni
ta'kidlaydi.
Ilmga bo‘lgan ishtiyoq: «O‘tkan kunlar» va «Mehrobdan chayon» kabi asarlarda
ilm va ma'rifatning ahamiyati haqida so‘z boradi. Qodiriy tilida ilmning yuksalishi va
bu yuksalishning xalqning rivojlanishiga ta'siri haqidagi g‘oyalar ta'kidlanadi.
Milliy qadriyatlar: Yozuvchi o‘z asarlarida xalqning ma'naviy va madaniy
qadriyatlarini saqlashga va rivojlantirishga katta e'tibor beradi. 18
U o‘zining badiiy
uslubi orqali bu qadriyatlarni yashatishga, milliy g‘oyalarni ilgari surishga intiladi.
Abdulla Qodiriy badiiy uslubi va tilining yuksakligi, uning zamonaviy adabiyotga
qo‘shgan hissasi bilan bevosita bog‘liqdir. Yozuvchining tilida milliy an'analar, yangi
dunyoqarash va ma'rifatparvarlik g‘oyalari o‘zining to‘liq aksini topadi. Badiiy uslubi
orqali u xalqning ruhiyatini, ijtimoiy holatini va tarixiy jarayonlarni jonli va realistik
tarzda aks ettiradi. Qodiriy asarlarini o‘qish orqali o‘quvchi o‘zbek adabiyotining
yuksak san'ati va yuksak axloqiy qadriyatlari bilan tanishadi.
2.2. Personajlar va ularning xarakterlari.
Abdulla Qodiriy asarlarida personajlarning xarakteri ularning ichki dunyosi, ruhiy
holati va tashqi muhit bilan aloqasini aks ettirgan holda chuqur tasvirlanadi.
Yozuvchi o‘zining personajlari orqali milliy qadriyatlar, ijtimoiy va ma'naviy
muammolarni yoritadi. Asarlaridagi personajlar bir-biriga nisbatan qarama-qarshi va
o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lib, ularning xarakterlari asarlarning asosiy
g‘oyalarini ilgari suradi.
17
Karimov, I. (1999). O‘zbek adabiyotining g‘oyaviy mohiyati. Toshkent: Ma'naviyat nashriyoti.
18
Islomov, T. (2007). O‘zbek adabiyoti: tarixiy va badiiy qarashlar. Toshkent: O‘zbekiston nashriyoti.
19

1. Personajlar va ularning ijtimoiy roli.
Qodiriy personajlarini yaratishda ularning ijtimoiy mavqei, oilaviy holati,
jamiyatdagi o‘rni va dunyoqarashlarini muhim jihat sifatida ko‘rsatadi. 19
Asarlardagi
qahramonlar turli ijtimoiy guruhlarga mansub bo‘lib, ularning har biri ma'lum bir
vaziyatga javoban turli xil qarorlar va harakatlar qiladi. Bu personajlarning
xarakterlarini shakllantiradi va ularni ko‘rgan dunyoqarashlari va psixologik holatlari
orqali o‘quvchiga yetkazadi.
O‘ziga xos va murakkab personajlar: Qodiriy asarlarida, ayniqsa «O‘tkan kunlar»
va «Mehrobdan chayon» kabi romanlarida, personajlar ko‘pincha o‘z ichki
dunyosidagi qarama-qarshiliklar bilan yuzlashadilar. Ular bir vaqtning o‘zida
odamiylik va murakkablik, sevgi va nafrat, qasos va mag‘rurlik kabi his-tuyg‘ularni
yashiradi. Misol uchun, «O‘tkan kunlar» romanidagi Xolbibi, Husanbek kabi obrazlar
o‘zlarining yuksak ma'naviyati bilan birga, ba'zan noto‘g‘ri qarorlar qabul qilishadi.
Bu qarorlar ularning xarakterlarini yanada chuqurlashtiradi va o‘quvchiga ularning
ichki muammolarini tushunishga yordam beradi.
Ijtimoiy va ma'naviy ziddiyatlar: Asarlardagi personajlarning xarakterlari
ko‘pincha ijtimoiy va ma'naviy ziddiyatlar bilan to‘ldiriladi. Qodiriy, bir tomondan,
xalqni uyg‘onishga chaqiradi, boshqa tomondan esa, har bir personajni o‘z
zamonidagi muammolarni hal qilish uchun kurashga undaydi. Masalan, «O‘tkan
kunlar»da O‘riklik qahramonning mustahkam ijtimoiy pozitsiyalari bilan birga,
o‘zining odamiylik va g‘oyalari orasidagi kurashni ko‘rsatadi. Bu ziddiyatlar
personajlarning tasvirini murakkablashtirib, ularga chuqur ruhiy jihatlar beradi.
2. Xarakter va ichki dunyo.
Qodiriyning personajlari asosan ichki dunyosi bilan ajralib turadi. Ularning
xarakterlari ko‘plab nozik, kichik detallar bilan ifodalangan bo‘lib, personajlarning
psixologik o‘zgarishlari va ichki kechinmalarini tasvirlashda juda katta ahamiyatga
ega. Yozuvchi qahramonlarni faqat tashqi ko‘rinishi yoki ijtimoiy roli bilan emas,
balki ularning hissiy holati, qarorlar qabul qilishda muhim o‘rin tutadigan ichki
dunyosi bilan tanishtiradi.
19
Nematov, R. (2004). Abdulla Qodiriy va uning yaratgan obrazlari. Toshkent: Akademnashr.
20

Ikkilanish va ichki kurash: Qodiriy o‘z asarlarida personajlarni har doim
ikkilanayotgan, ichki kurashga duch kelayotgan obraz sifatida ko‘rsatadi. Misol
uchun, «O‘tkan kunlar»da Husanbek va uning sevgi va ma'naviyatga bo‘lgan
munosabati o‘rtasidagi ziddiyatlar asosiy mavzulardan biridir. Bu personajning ichki
dunyosidagi qarama-qarshiliklar uning xarakterini aniqlashda asosiy omil
hisoblanadi.
Xarakterlarning rivojlanishi: Qodiriyning personajlari ko‘pincha rivojlanishga,
o‘zgarishga yuz tutadi. Bu o‘zgarishlar ularning ichki dunyosidagi o‘zgarishlar orqali
namoyon bo‘ladi. 20
«Mehrobdan chayon» asaridagi qahramonlarning o‘zgarishi va
shaxsiy rivojlanishi nafaqat tashqi voqealar, balki ularning ichki qarorlaridan kelib
chiqadi. Qodiriy, shuningdek, qahramonlarning xatolaridan o‘rganishini va hayotdagi
haqiqiy qadriyatlarni anglashlarini ko‘rsatadi.
3. Asosiy personajlarning xarakterlari.
Qodiriy asarlaridagi asosiy personajlar o‘zlarining harakterlari bilan bir-biridan
ajralib turadi va asarlarning markaziy g‘oyasini shakllantirishga yordam beradi.
Ularning xarakteri nafaqat individual jihatlarga, balki ijtimoiy va madaniy
kontekstdagi o‘zgarishlarga ham bog‘liq.
Xolbibi (O‘tkan kunlar): Xolbibi obrazini yaratishda Qodiriy nafaqat uning tashqi
ko‘rinishini, balki ichki dunyosini ham keng tasvirlaydi. Xolbibi ijtimoiy holatlarni
o‘zgartirishga, dunyoqarashni rivojlantirishga intilsa-da, uning ichki kechinmalari va
his-tuyg‘ulari asarning markaziy qahramonining psixologik rivojini ko‘rsatadi.
Xolbibi, shuningdek, o‘ziga bo‘lgan ishonch va ijtimoiy tizimning qat’iyati
o‘rtasidagi ziddiyatni aks ettiradi.
Husanbek (O‘tkan kunlar): Husanbekning xarakteri murakkab va ichki
qiyinchiliklarga boy. U o‘zining sevgi, ma'naviyat va shaxsiy maqsadlar o‘rtasida
ikkilanadi. Husanbekning xarakteri asar davomida o‘zgarib boradi, u o‘zining ichki
konfliktini anglaydi va hayotdagi haqiqiy qadriyatlarni izlashga intiladi. Uning
xarakteri asar davomida rivojlanadi va yakuniy qarorlarining ta’siri uning ichki
o‘zgarishlari bilan bog‘liq.
20
Muxammad, M. (2010). Abdulla Qodiriy va zamonasi. Toshkent: Yangi nashr.
21

Nodira (Mehrobdan chayon): Nodira — bu obraz faqat tashqi go‘zalligi bilan
emas, balki ichki dunyosining murakkabligi bilan ham ajralib turadi. Uning xarakteri
ijtimoiy ijtimoiy normalar bilan ham ziddiyatda, shu bilan birga, uning qarorlari va
ehtiroslari asar o‘quvchisini chuqur ta’sir qiladi. Nodira, shuningdek, o‘zining
ma'naviy yuksalishini izlaydi va bu izlanish uning xarakterining rivojlanishiga sabab
bo‘ladi.
Abdulla Qodiriy asarlarida personajlarning xarakteri ularning ijtimoiy o‘rni, ruhiy
holati va ichki kurashlari orqali yaratilgan. Yozuvchi personajlarini yuqori psixologik
va ijtimoiy darajada tasvirlaydi va ular orqali milliy qadriyatlar, ijtimoiy muammolar
va insoniylikni yuksaltiradi. Personajlarning xarakterlari asarlardagi markaziy
g‘oyalarning shakllanishiga yordam beradi va o‘quvchini o‘z zamonining jamiyatini,
xalqni, uning g‘oyalarini chuqurroq anglashga chaqiradi.
2.3. Syujet va voqea rivoji.
Abdulla Qodiriy asarlarida syujet va voqea rivoji, ayniqsa, odamlarning ichki
dunyosidagi o‘zgarishlar, ijtimoiy va ma'naviy jarayonlar bilan chambarchas
bog‘liqdir. 21
Yozuvchi syujetni shunday quradiki, u qahramonlarning xarakterini
chuqur ochish, ularning ruhiy holatlarini va jamiyat bilan o‘zaro munosabatlarini
tasvirlash imkonini beradi. Har bir voqea, har bir syujet burilishi asarlarning
markaziy g‘oyalarini shakllantirishda katta rol o‘ynaydi.
1. Syujetning tuzilishi va xarakteri.
Qodiriy asarlaridagi syujet ko‘plab ijtimoiy va psixologik ziddiyatlar asosida
qurilgan. Syujetlar, odatda, bir necha asosiy bosqichlarga bo‘linadi: boshlanish,
rivojlanish, keskin burilish va yakun. Har bir bosqichda personajlar o‘zgarib boradi
va ularning ichki dunyosidagi qarama-qarshiliklar hal etilishga intiladi. Shuningdek,
voqea rivoji asarda ijtimoiy yoki ma'naviy tanqidni ilgari suradi, bu esa o‘quvchini
yanada chuqurroq fikr qilishga undaydi.
Boshlanish: Qodiriy asarlaridagi boshlanish bosqichlari ko‘pincha asosiy
qahramonning ijtimoiy holatini, uning yashash sharoitlarini yoki jamiyatdagi
mavqeini aks ettirish bilan boshlanadi. Misol uchun, «O‘tkan kunlar» romanida asar
21
Salomov, A. (2001). O‘zbek adabiyotining asosiy yo‘nalishlari. Toshkent: Fan nashriyoti.
22

boshlanishida qahramonlarning oilaviy holati, yashash muhiti va shaxsiy ziddiyatlari
haqida ma'lumot beriladi. Bu boshlanish o‘quvchiga voqea rivoji uchun zarur asos
yaratadi.
Rivojlanish: Syujet rivojlanishining asosiy bosqichi bo‘lib, bu vaqtda asar
qahramonlari o‘z ichki dunyosidagi ziddiyatlarga duch keladi. 22
Bu ziddiyatlar ular
uchun ruhiy, ma'naviy va ijtimoiy muammolarni yuzaga keltiradi. Rivojlanish
bosqichi, asar ichidagi ijtimoiy tasvirlarning kengayishini ta'minlaydi. Masalan,
«Mehrobdan chayon»da asosiy voqea qahramonning o‘z shaxsiy maqsadlari va
jamiyatdagi ijtimoiy normalar o‘rtasidagi ziddiyatlarga asoslanadi. Bu ziddiyatlarni
hal qilish uchun personajlar o‘zlarini qiyin va murakkab vaziyatlarga soladi.
Keskin burilish va climax (cho‘qqi nuqta): Qodiriy asarlarida climax bosqichi juda
muhim ahamiyatga ega, chunki bu yerda barcha ichki ziddiyatlar, ijtimoiy tasvirlar va
personajlarning qarorlari bir nuqtaga to‘planadi. Climaxda ko‘pincha
qahramonlarning hayotida muhim burilishlar ro‘y beradi. Masalan, «O‘tkan
kunlar»da Husanbekning o‘zining orzu-umidlari va shaxsiy qadr-qimmatini saqlash
yo‘lida bergan qarorlari, voqeani keskin burilishlarga olib keladi.
Yakun: Syujetning yakunlanishi qahramonlarning o‘zgarishini, ichki
kurashlarining hal etilishini aks ettiradi. Bu yakun voqea rivojining tabiiy natijasi
bo‘lib, asar g‘oyasining yuzaga chiqishiga xizmat qiladi. Qodiriy yakunlarida,
ko‘pincha, qahramonlarning shaxsiy rivojlanishiga e'tibor qaratadi. «Mehrobdan
chayon» asaridagi yakun, shaxsiy maqsadlar va haqiqiy qadriyatlar o‘rtasidagi
muvozanatni tiklashga intilishdan iborat.
2. Voqea rivoji va ma'naviy ziddiyatlar.
Qodiriy asarlaridagi voqea rivoji ijtimoiy va ma'naviy ziddiyatlar bilan
chambarchas bog‘liqdir. Syujetlar asosan, qahramonlar orasidagi o‘zaro aloqalar, o‘z
ichki kurashlari va hayotning turli tomonlari bilan bog‘liq ziddiyatlar orqali
rivojlanadi. Bunday ziddiyatlar asarlarining asosiy g‘oyasini tashkil etadi va
o‘quvchini chuqur fikrlashga chaqiradi.
22
Muhammedov, F. (2008). O‘zbek romanida ijtimoiy tanqidning roli. Toshkent: O‘zbekiston nashriyoti.
23

Ijtimoiy tanqid: Qodiriy o‘z asarlarida jamiyatdagi ijtimoiy adolatsizliklarni
tanqid qiladi. Masalan, «O‘tkan kunlar» romanida ijtimoiy tabaqalanish, moliyaviy
va ma'naviy tengsizliklar ko‘rsatiladi. Voqea rivoji, asosan, ijtimoiy muammolarni
hal qilishga intiluvchi qahramonlarning harakatlariga asoslanadi. Bunda, ular
o‘zlarining ijtimoiy maqomlarini o‘zgartirishga, hayotlarini yaxshilashga intiladi.
Ma'naviy ziddiyatlar: Qodiriy asarlarida ko‘p hollarda qahramonlar ma'naviy
ziddiyatlar bilan kurashadilar. 23
Misol uchun, «Mehrobdan chayon»da Nodira va
boshqa qahramonlar o‘zlarining ichki kechinmalari va ma'naviy qarorlar o‘rtasida
tanlov qilishadi. Voqea rivoji davomida bu ziddiyatlar ochiq ravishda ifodalanadi va
qahramonlar o‘zlarining ruhiy holatlari bilan yuzlashadilar.
3. Syujet va voqea rivojining o‘ziga xos xususiyatlari.
Qodiriy asarlarining syujet va voqea rivojida bir qator o‘ziga xos xususiyatlar
mavjud. Bular:
Realizm va idealizmning uyg‘unligi: Qodiriy asarlarida realism va idealizm
o‘rtasidagi uyg‘unlik muhim o‘rin tutadi. Qahramonlar voqea rivojida real ijtimoiy
sharoitlar va muammolar bilan yuzlashadilar, ammo ular shu bilan birga, ma'naviy va
axloqiy qadriyatlarni saqlashga intiladilar. Bu uyg‘unlik asarlarni realistik va
idealistik nuqtai nazardan ko‘rish imkoniyatini beradi.
Syujetning kutilmagan burilishlari: Qodiriy asarlarida voqea rivoji
ko‘pincha kutilmagan burilishlar bilan davom etadi. Bu burilishlar qahramonlarning
ruhiy holati va qarorlariga tayanib, asarlarni yanada dramatik qiladi.
O‘zgaruvchan va dinamik syujet: Qodiriyning asarlarida syujet dinamik
bo‘lib, voqealar tez o‘zgarib turadi. Bu o‘zgarishlar qahramonlarning ichki holati,
ijtimoiy sharoitlar va tashqi muhit bilan bog‘liq holda yuz beradi. Bu esa syujetni har
doim qiziqarli va o‘quvchiga ta'sir qiluvchi qiladi. Abdulla Qodiriy asarlaridagi
syujet va voqea rivoji ijtimoiy va ma'naviy ziddiyatlar, qahramonlarning ichki
dunyosi va ularning shaxsiy qarorlari orqali shakllanadi. Yozuvchi o‘z asarlarida
syujetni rivojlantirishda xarakterlarining ruhiy holatlari va jamiyatdagi muammolarni
o‘zaro uyg‘unlashtirib, o‘quvchini chuqur fikrlashga undaydi.
23
Hoshimov, O. (2006). Milliy g‘oya va adabiyot. Toshkent: Ma'naviyat nashriyoti.
24

Xulosa
Abdulla Qodiriy asarlari o‘zining chuqur ijtimoiy va ma'naviy mazmuni,
zamonaviy jamiyatdagi muammolarni yoritish va milliy qadriyatlarni tasvirlash orqali
adabiyotda alohida o‘rin tutadi. Uning asarlarida keltirilgan syujetlar va voqealar
rivoji faqat shaxsiy qahramonlarning hayotini emas, balki jamiyatning umumiy
ahvolini, uning ichki muammolarini ham o‘zida aks ettiradi. Qodiriy jamiyatdagi
siyosiy, ijtimoiy, ma'naviy ziddiyatlarni o‘rganib, ularga qarshi yozuvchi sifatida
tanqidiy fikrlarni ilgari suradi.
Syujetning rivoji, voqealar ketma-ketligi va xarakterlarning ichki kurashlari
asarlarning asosiy qismlarini tashkil etadi. Qahramonlar orasidagi o‘zaro aloqalar,
ularning ichki dunyosidagi o‘zgarishlar, shaxsiy ziddiyatlar va ijtimoiy normalar
o‘rtasidagi kurash – bularning barchasi asarlarni ma'naviy va psixologik jihatdan
boyitadi. Abdulla Qodiriy, o‘zining syujetini rivojlantirishda, nafaqat individual
qarorlarni, balki umumiy ijtimoiy ahvolni ham yoritadi, bu esa uning asarlarini har
bir o‘quvchi uchun dolzarb qiladi.
Shuningdek, Qodiriy asarlarida badiiy uslub va til, voqea rivojiga muvofiq
tarzda qurilib, qahramonlarning ruhiy holatlarini, ular duch kelgan ziddiyatlarni
chuqur ifodalaydi. Yozuvchi o‘zining adabiy tilida xalqning ma'naviy qadriyatlari,
jamiyatdagi inqilobiy jarayonlar va shaxsiy haqiqatni aniqlashga intiladi. Shu tariqa,
uning asarlari faqat badiiy adabiyot sifatida emas, balki tarixiy va ijtimoiy tadqiqotlar
uchun ham muhim manba hisoblanadi.
Xulosa qilib aytganda, Abdulla Qodiriy asarlari o‘zining siyosiy va ijtimoiy
tanqidiy yondashuvi, ma'naviy qadriyatlarni ifodalashdagi yuksak mahorati va
qahramonlarining ichki kurashlarini tasvirlashdagi murakkabligi bilan ajralib turadi.
Uning asarlari nafaqat o‘z davrining ijtimoiy holatini aks ettiradi, balki jamiyatni
taraqqiyotga undaydi, o‘quvchida chuqur mulohaza va fikr yuritish talab qiladi.
Abdulla Qodiriy asarlari o‘zining siyosiy va ijtimoiy tanqidiy yondashuvi,
ma'naviy qadriyatlarni ifodalashdagi yuksak mahorati va qahramonlarining ichki
kurashlarini tasvirlashdagi murakkabligi bilan ajralib turadi. Uning asarlari nafaqat
o‘z davrining ijtimoiy holatini aks ettiradi, balki jamiyatni taraqqiyotga undaydi,
o‘quvchida chuqur mulohaza va fikr yuritish talab qiladi.
25

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. Qodiriy, A. (1991). O‘tkan kunlar. Toshkent: O‘qituvchi nashriyoti.
2. Qodiriy, A. (1990). Mehrobdan chayon. Toshkent: Sharq nashriyoti.
3. Hamidov, N. (2006). Abdulla Qodiriy va uning asarlarining ma'naviy yuksalishi.
Toshkent: Akademnashr.
4. Mahmudov, R. (2003). Abdulla Qodiriy asarlaridagi ma'naviy qadriyatlar.
Toshkent: Fan nashriyoti.
5. Mirzaev, A. (2004). Qodiriy asarlarining siyosiy-ijtimoiy tahlili. Toshkent:
O‘qituvchi nashriyoti.
6. Xojaniyazov, M. (2000). Abdulla Qodiriy va uning adabiy merosi. Toshkent:
Sharq nashriyoti.
7. Rahimov, S. (2005). Abdulla Qodiriy va o‘zbek romanchiligi. Toshkent:
Ma'naviyat nashriyoti.
8. Ergashev, A. (2001). Qodiriy asarlarining badiiy uslubi va uning o‘ziga xosligi.
Toshkent: Adabiyot nashriyoti.
9. Islomov, T. (2007). O‘zbek adabiyotida Abdulla Qodiriy. Toshkent: O‘zbekiston
nashriyoti.
10. Salimov, B. (2009). Abdulla Qodiriy va zamonasi. Toshkent: Yangi nashr.
11. Baxtiyorov, S. (2010). Abdulla Qodiriy va uning shaxsiyati. Toshkent: O‘qituvchi
nashriyoti.
12. To‘xtasinov, K. (2012). Abdulla Qodiriy asarlaridagi milliy g‘oya. Toshkent:
Sharq nashriyoti.
13. Yusufov, D. (2013). Abdulla Qodiriy: Adabiy meros va uning ijtimoiy ahamiyati.
Toshkent: Fan nashriyoti.
14. Usmonov, F. (2015). Qodiriy asarlarining tarixi va estetikasi. Toshkent:
Akademnashr.
15. Abdullayev, A. (2017). Qodiriy asarlarida milliy madaniyatning aks ettirilishi.
Toshkent: Ma'naviyat nashriyoti.
16. Qodiriy, A. (1991). O‘tkan kunlar. Toshkent: O‘qituvchi nashriyoti.
26

Foydalanilgan saytlar ro‘yxati
1. https://www.kutubxona.uz – O‘zbekiston Milliy Kutubxonasi resurslari
2. https://www.adabiyot.uz – O‘zbekiston adabiyotining onlayn resurslari
3. https://www.nashriyot.uz – O‘zbekiston nashriyotlari va kitob savdosi
4. https://www.ziyonet.uz – Ziyonet portali, ilmiy va adabiy ma'lumotlar
5. https://www.sanoat.uz – O‘zbekiston sanoat va adabiyotining rivojlanishi haqida
materiallar
6. https://www.sherlar.uz – O‘zbekiston shoirlari va ularning asarlari
7. https://www.islam.uz – Islom diniga oid ilmiy resurslar
8. https://www.ilm.uz – Ilm-fan va ta'lim sohasidagi yangiliklar
9. https://www.o‘zbek.uz – O‘zbekiston Respublikasi rasmiy sayti
10. https://www.madaniyat.uz – O‘zbekiston madaniyati va san'ati portali
11. https://www.orient.uz – Sharq va O‘zbekiston tarixiga oid resurslar
12. https://www.mashrab.uz – O‘zbek adabiyotiga oid maqolalar va izohlar
13. https://www.bilimlar.uz – Ta'lim va ilmiy maqolalar portali
14. https://www.adabiyot.uz – O‘zbekiston yozuvchilari va ularning asarlari
15. https://www.kitobxon.uz – Kitoblar va adabiy materiallarni onlayn ko‘rish va
o‘rganish sayti.
27

Abdulla Qodiriy nasriy asarlarining gʻoyaviy badiiy xususiyatlari

Sotib olish