Дата регистрации 27 Январь 2024
44 ПродажAksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv samaradorligini baxolash
![bo‘lishga haqli.
Jamiyatning joylashgan joyi, agar jamiyat ustavida boshqacha qoida nazarda
tutilgan bo‘lmasa, davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan joy bo‘yicha belgilanadi.
Jamiyatda aloqa o‘tkaziladigan pochta manzili va elektron pochta manzili
bo‘lishi kerak. Jamiyat yuridik shaxslarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish organlariga
(keyingi o‘rinlarda ro‘yxatdan o‘tkazuvchi organ deb yuritiladi) o‘zining
joylashgan joyi (pochta manzili) va elektron pochta manzili o‘zgarganligi
to‘g‘risida yozma bildirishnoma yuborishi shart yoki aksiyadorlar e’lonlar orqali
xabardor qilinishi shart. ommaviy axborot vositalari.[1]
Zamonaviy korporatsiyaning dastlabki shakli aktsiyadorlik jamiyati edi.
Aksiyadorlik jamiyati - bu uning aktsiyadorlariga tegishli bo‘lgan kompaniya. Har
bir aktsiyador sotib olgan aktsiyalari soniga ko‘ra ulushga ega bo‘ladi.](https://docx.uz/documents/a08cac56-8bfa-4b82-9bc0-e868ca95e3ba/page_3.png?v=1)
![lkin 2022-yil oxiriga bu ko‘rsatkich sezilarli darajada pasaydi va 508.19 million
so‘mga tushdi. “Kvarts” AJning uchunchi eng asosiy moliyaviy
ko‘rsatkichlaridan biri bu korxonaning xususiy kapitali ko‘rsatkichidir. Xususan,
2019-yil oxiriga nisbatan korxonaning jami xususiy kapital miqdori 302.44
million so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, 2020-yilga kelib bu 356.72 million so‘mga
chiqqan, va 2021-yilda 381.13 million so‘m, 2022-yil oxiri natijasiga ko‘ra
403.28 million so‘mga ko‘tarilish yuz bergan. Aksiyadorlik jamiyatining
yuqorida berilgan moliyaviy natijalarida biz shu aytishimiz mumkinki korxona
kelajakda o‘zining ulkan istiqbollariga rishish uchun yetarli tajriba va moliyaviy
resurslarga ega. “KVARTS” AJ – 1975 yilda o‘z faoliyatini boshlagan bo‘lib,
listlangan oyna, shisha banka, butilka, avtomobil sanoati uchun oyna va o‘tga
chidamli materiallar ishlab chiqaruvchi O‘zbekistondagi yirik va yetakchi
korxona hisoblanadi.
“Kvarts” AJ shisha banka ishlab chiqish bo‘yicha O‘zbekiston respublikasi
ichki bozorining qariyb 95%, qurilish oynasi ishlab chiqish bo‘yicha qariyb 60%,
shisha butilka ishlab chiqish bo‘yicha 50% ulushini egallagan bo‘lib, AJning eng
yirik aksiyadorlari bu ustav kapitalining 87.9% ga egalik qiluvchi O‘zbekiston
respublikasining davlat vakili sifatida Davlat mulkini boshqarish markazi qolgan
qismini esa jismoniy shaxslar tashkil etadi. Korxonaning rasmiy web sahifasida
berilgan ma’lumotlarga ko‘ra 2021-yilda korxona 54.7 milliard so‘m miqdoridagi
pulni korxonani rivojlantirish maqsadida qayta investitsiya qilgan.[3]
Ma’lum qilinishicha, 2020-yilda O‘zbekistonda eng ko‘p soliq to‘lagan
korxonalar o‘nligi e’lon qilindi. Yirik soliq to‘lovchilar o‘tgan yilda 836 ta
bo‘lgan bo‘lsa, joriy yildan ularning safi kengayib, umumiy soni 1 120 taga yetdi.
O‘tgan 2020-yil yakunlariga ko‘ra, respublika miqyosida jami soliq tushumlari
miqdori 103,6 trln so‘mni tashkil etgan. Ma’lumot o‘rnida aytish mumkinki,
shundan 67,7 trln so‘m miqdordagi soliq tushumlari aynan yirik soliq to‘lovchilar
tomonidan amalga oshirilgan.
2020-yil yakuniga ko‘ra, eng ko‘p soliq tushumlarini amalga oshirgan yirik
soliq to‘lovchilar TOP-10 taligi quyidagicha ko‘rinish oldi:](https://docx.uz/documents/a08cac56-8bfa-4b82-9bc0-e868ca95e3ba/page_12.png?v=1)
![1. «Navoiy kon-metallurgiya kombinati» davlat korxonasi
2. «Olmaliq kon-metallurgiya kombinati» AJ
3. «O‘ztransgaz» AJ
4. «O‘zbekneftgaz» AJ
5. «O‘ZBAT» AJ QK
6. «Lukoil»
7. «O‘zavto Motors» AJ
8. «O‘zbektelekom» AJ
9. «Hududgazta’minot» AJ
10. Buxoro neftni qayta ishlash zavodi MChJ.
1-rasm. 2020-yil yakuniga ko‘ra O‘zbekiston respublikasida eng ko‘p
miqdorda soliq to‘lovchilar o‘nligi.
Manba: https://Xabar.uz/ sayti.
Shuningdek, Aksiyadorlik jamiyatlarining kapital boshqaruv samaradorligini
oshirish aksiyadorlik jamiyatlarining investisiya imkoniyatlari tahlil qilishni,
kapital tarkibini va investisiyalardan kutilayotgan minimal darajadagi daromadni
aniklash imkoniyatini beradi. Shuningdek, aksiyadorlik jamiyatlarining kapital
kapital boshqaruvi samaradorligi oshishi mazkur aksiyadorlik jamiyatlariga
kuyidagi imkoniyatlarni beradi.[4]](https://docx.uz/documents/a08cac56-8bfa-4b82-9bc0-e868ca95e3ba/page_13.png?v=1)
Aksiyadorlik jamiyatlarida korporativ boshqaruv samaradorligini baxolash