Alifatik aminokislotalar qatori dori preparatlari tahlili

KURS ISHI
Alifatik aminokislotalar qatori dori preparatlari
tahlili
1 Reja:
KIRISH
I. ADABIYOTLAR SHARXI
1.1  Alifatik aminokislotalar qatori ning olinishi
1.2  Alifatik aminokislotalar qatori ning chinligini aniqlash
1.3  Alifatik aminokislotalar qatori ning miqdorini aniqlash
1.4  Alifatik aminokislotalar qatori ning tibbiyotda qo’llanilishi
II. TAJRIBA QISM
2.1 Glutamin kislotaning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili
2.2 Metioninning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili
2.3  Olingan natijalarni matematik statistika usulida qayta ishlash
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
2 KIRISH
  Istiqlol   yillarida   yaratib   berilgan   keng   imkoniyatlar   boshqa   sohalar   qatori
farmatsevtika sanoatini rivojlantirishda ham muhim omil bo’ldi. Aytish joizki, sobiq
tuzum   davrida   mazkur   yo’nalish   faoliyati   talabga   mutlaqo   javob   bermasdi.   Ushbu
soha   mustaqillikning   dastlabki   yillaridayoq,   ya’ni   Prezidentimizning   1993   yildagi
“O’zbekiston   farmatsevtika   sanoati   (“O’zfarmsanoat”)   davlat-aksionerlik   konsernini
tashkil   etish   to’g’risida”gi   Farmoni   tufayli   iqtisodiyotning   alohida   tarmog’i   sifatida
shakllana boshladi.
Bu   yurtimizda   aholi   salomatligini   muhofaza   qilishga   qaratilgan   ezgu
islohotlarning yorqin ifodasi edi. Binobarin, respublikamizda sog’liqni saqlash tizimi
hamda   dori-darmon   ta’minotini   yanada   yaxshilash   masalasiga   yuksak   e’tibor
berilayotgani   fikrimiz   isbotidir.   Dastlab   mamlakatimizdagi   mavjud   2   ta   ishlab
chiqarish   korxonasida,   bor-yo’g’i,   yigirma   turga   yaqin   dori   vositalari   va   tibbiy
buyumlar   tayyorlangan,   shuningdek,   2   ta   ilmiy-tadqiqot   instituti   faoliyat   yuritgan
bo’lsa, bugungi kunga kelib ularning soni 150 tadan oshdi.
Oliy   ta’limning   maqsadi   respublikamizning   ijtimoiy-iqtmsodiy   va   madaniy
rivojini   ta’minlashga,   o’zi   tanlagan   mutaxassislik   bozor   iqtisodiyoti   sharoitida
mustaqil ishlashga layoqatli, yuqori malakali raqobatbardosh kadrlarni tayyorlashdan
iborat.   Tayyorlanayotgan   mutaxassislarga   real   iqtisodiyot   tarmoqlari   va   sohalardagi
mavjud   talablarga   alohida   e’tibor   qaratilgan   holda,   o’sib   kelayotgan   yosh   avlodga
ta’lim va tarbiya berish sohasidagi  moddiy-texnika bazasini  yanada mustahkamlash,
undan   oqilona   va   samarali   foydalanishni   ta’minlash,   davlat   ta’lim   standartlarini,
o’quv   dasturlari   va   o’quv   uslubiy   adabiyotlarini   takomillashtirish   ishlari   kо!rib
chiqildi.
Respublikamiz   mustaqillikdan   so’ng   ta’lim   tizimini   yuksaltirish   uchun   aniq   va
dadil qadamlar tashlamoqda.  
Hozirgi   kunda   mamlakatimiz   taraqqiyoti   va   rivojlanishi   kimyo   sanoatining
rivojlanishi bilan bog’liq.
3 I. ADABIYOTLAR SHARXI
1.1     Alifatik aminokislotalar qatori    ning olinishi   
Molekula tuzilishida bir vaqtning o’zida qarama-qarshi xossaga ega bo’lgan asos
xossali   amin   va   kislota   xossali   karboksil   guruhlarini   saqlagan   organik   birikmalar
aminokislotalar deb ataladi. 
Shuning   uchun   ham
aminokislotalar   amfoter   xossaga
ega   bo’lib,   ular   ham   kislota,   ham
asos xossalarini namoyon qiladi.
O'simlik   va   hayvon
oqsillarining   tarkibiga   kiruvchi
barcha   aminokislotalar   a-
aminokislotalardan   iborat   bo'lib,
ular   L-izomer   holida   bo'ladi.
Monoaminokarbon   kislotalar   suvli
eritmalarida   ulardagi   karboksil   va
aminoguruhlaming   o'zaro
neytrallanishi   natijasida   ichki
tuzlar   hosil   qiladi.   Bu   ichki   tuz
molekulasi   bipolar,   ya’ni   ikki
qarama-qarshi   zaryadli   ion   holida
bo'ladi deb tushuniladi: [1]
4 Aminokislotalardagi   amin   guruhlarining   karboksil   guruhiga   nisbatan   tutgan   o'rni
(holati)ga qarab, ular a, b, y va hokazo aminokislotalarga bo’linadi:
1.2     Alifatik aminokislotalar qatori    ning chinligini aniqlash   
Aminokislotalar   ham   karbon  kislotalarga   o'xshab   spirtlar   bilan   murakkab   efirlar
hosil qiladi. Ulaming og’ir metall tuzlari bilan hosil qilgan ichki kompleks tuzlaridan
preparatlaming chinligini aniqlashda foydalaniladi. 
Masalan,  aminokislotalar  mis (II) sulfat  ta’sirida ko’k rangii ichki kompleks tuz
hosil   qiladi.   Bunda   mis   faqat   karboksildagi   vodorod   atomi   o’miga   birikibgina
qolmay,   balki   kislotadagi   azot   atomi   bilan   ham   bog’langan   bo'ladi.   Mis   va   azot
atomlari   o'rtasidagi   bog’,   azotning   erkin   elektronlar   jufti   hisobiga   koordinatsion
bog’dir.   Buni   P-aminopropion   kislotaning   mis   bilan   bo’lgan   tuzi   misolida
quyidagicha ifodalash mumkin: [2]
Aminokislotalaming   barchasi   atsetilsisteindan   tashqari   ularga   xos   va   umumiy
reaksiya sifati ningidrin bilan ko’k-binafsha rangii birikma hosil qiladi.
Ningidrin   reaksiyasini   amalga   oshirish   uchun   aminokislotalarning   suvdagi
eritmasiga   ningidrin   (I)   eritmasi   qo’shib   isitiladi.   Bunda   reaksiya   natijasida   awal
diketoksigidrinden   (II),   ammiak   va   aldegid   (ikki   asosli   aminokislotalarda
aldegidokislotalar)   hosil   bo’ladi.   Keyinchalik   hosil   bo’lgan   diketoksigidrinden,
ammiak   va   ningidrinning   reaksiyaga   kirishmay   qolgan   qismi   tezlik   bilan   o’zaro
5 reaksiyaga   kirishib,   ko’k-binafsha   rangii   diketogidrindenketogidrinaminning
ammoniyli   tuzini   (III)   hosil   qiladi.   Reaksiyani   glutamin   kislota   misolida   quyidagi
kimyoviy tenglama bo’yicha ifodalash mumkin: 
Bu   reaksiya   bo'yicha   aminolonning   chinligini   yupqa   qatlam   xromatografiya
usulida   aniqlash   tavsiya   qilinadi.   Buning   uchun   avval   aminalonni   «silufol»
plastinkasiga   xromatogrammasi   olinadi,   so'ngra   esa   unga   0,2   %   ningidrinning
suvdagi eritmasidan purkab, qizil-jigar rangii dog’ holida aniqlanadi.  [3]
Bu   yerda   shuni   ham   aytib   o'tish   kerakki,   ningidrin   reaksiyasi   aminokislotalarga
xususiy   reaksiya   bo'lmasdan,   balki   ningidrin   birlamchi   amin   hosilalari,   turli
kislotalarning gidrazidlari va boshqa ba’zi moddalar bilan ham rangii birikmalar hosil
qiladi. 
Aminokislotalaming   mis   (II)   sulfat   bilan   to’q   ko’k   yoki   ko’k-   binafsha   rangli
kompleks   birikmalar   hosil   qilishidan   ham   ularning   chinligini   aniqlashda
foydalaniladi.   Masalan,   glutamin   kislotaning   natriy   gidroksid   ta’sirida   hosil   qilgan
natriyli   tuzi   mis   (II)   sulfat   bilan   to’q-ko’k   rangii   metioninning   ammiak   eritmasida
eritib   olingan   ammoniyli   tuzi   esa   binafsha   rangii   cho’kma   hosil   qiladi.
Aminokislotalaming   mis   bilan   hosil   qiladigan   kompleks   tuzini   quyidagi   umumiy
reaksiya bilan ifodalash mumkin:  [4]
6 Molekulasida   merkapto   (-SH)   guruh,  saqlamagan   aminokislota   va   kaliy   rodanid
kukuni solingan probirkani qizdirilganda vodorod sulfid ajralib chiqadi. Uni probirka
ustiga qo’rg’oshin atsetat  eritmasi bilan ho'llangan filtr qog’ozi tutilganda qora dog’
holida   qo’rg’oshin   sulfid   hosil   bo'lishidan   bilinadi.   Reaksiyani   aminalon   misolida
quyidagi kimyoviy tenglamalar bo'yicha ifodalash mumkin:  [7]
Yuqorida   keltirilgan   umumiy   reaksiyalardan   tashqari,   aminokislotalarning
chinligini   aniqlashda   yana   boshqa   reaksiyalardan   ham   foydalaniladi.   Masalan,   s-
aminokapron   kislotasining   chinligini,   uni   benzosulfoxlorid   bilan   o’zaro   biriktirib,
120-123  °C   haroratda  suyuqlanib   ketuvchi  oq  cho’kma  holida  cho'ktirib  aniqlanadi.
Buning   uchun   preparatlaming   eritmasiga   natriy   gidroksid   va   benzosulfoxlorid
qo'shib,   suv   hammomida   isitiladi.   So'ngra   unga   suyultirilgan   xlorid   kislotasi
qo'shilganda, oq cho'kma holida N - benzolsulfon - E-aminokapron kislota cho'kadi:
[8]
7 e-aminokapron   kislotaga   xloramin   va   fenol   ta’sir   ettirib   isitilganda,   ko'k   rangli
birikma hosil bo'ladi. Bu reaksiyani aminalon, glutamin kislota, metionin va sisteinlar
bermaydi.
Farmakopeya maqolasi bo'yicha glutamin kislotaning chinligini aniqlashda, unga
rezorsin   va   konsentrlangan   sulfat   kislota   qo'shib   isitilganda   yashil-qo'ng'ir   rangii
modda paydo bo'ladi.
Keyinchalik   uni   sovitib,   ammiak   eritmasi   qo'shilganda   yashil   tovlanuvchi   qizil-
binafsha   rangga   o'tadi.   Bu   reaksiyada   avval   glutamin   kislota'   degidratatsiyalanib,
pirrol idon karbon kislotaga o'tadi. U esa o'z navbatida konsentrlangan sulfat kislota
ishtirokida rezorsin bilan kondensatsiyalanib, bo'yoq modda hosil qiladi:  [8]
Ushbu reaksiya bo'yicha glutamin kislota metionindan farqlanadi.
Metionin   solingan   probirkaga   natriy   ishqorining   30   %li   eritmasidan   qo'shib,
quruq   qotishma   hosil   bo'lguniga   qadar   qizdiriladi.   Bunda   probirka   ustiga   natriy
nitroprussid eritmasi bilan ho'llangan filtr qog'ozi tutilsa, u reaksiya natijasida ajralib
chiqqan   vodorod   sulfid   va   merkaptan   hosilalari   ta’sirida   qizil-binafsha   rangga
bo'yaladi.   Keyinchalik   probirkadagi   aralashmaga   sulfat   kislota   qo'shganda   vodorod
sulfid va merkaptanning yoqimsiz hidi seziladi:  [4]
  Sisteinning chinligini aniqlashda uning tarkibidagi merkapto (-SH) avval ishqor
bilan qizdirib, so'ngra uni sulfat kislota bilan ish- lanilsa, vodorod sulfid hidi keladi: 
8 Preparatdagi   merkapto   guruhini   yana   uning   temir   (III)   xlorid   bilan   tez   uchib
ketadigan   beqaror   ko'k-binafsha   rangii   modda   hosil   qilishi   orqali   aniqlash   mumkin.
Sisteinni ishqoriy muhitda natriy nitroprussid eritmasi ta’sirida qizil-binafsha rangga
bo'yalishi   ham,   preparat   tarkibidagi   oltingugurtga   nisbatan   bo'lgan   reaksiya
hisoblanadi.   Bu   reaksiyadan   atsetilsisteinning   chinligini   aniqlashda   ham
foydalaniladi.  [8]
Atsetilsisteindagi   sirka   kislota   qoldig'ini   aniqlashda,   awal   uni   sulfat   kislota
ishtirokida   kaliy   bixromat   bilan   qizdirib   parchalanadi.   So'ngra   reaksiya   natijasida
ajralib   chiqqan   sirka   kislotani   aniqlash   maqsadida   unga   95   %li   etil   spirti   qo'shib,
aralashmani   qizdirish   davom   ettiriladi.   Bunda   etilatsetat   efirining   o'ziga   xos   hidi
seziladi: 
Atsetilsisteinning   chinligini   uning   natriy   nitrit   eritmasi   ta’sirida   qizil   rangii
birikma hosil qilishi bo'yicha ham aniqlanadi.  [7]
1.3     Alifatik aminokislotalar qatori    ning miqdorini aniqlash   
Aminokislotalaming   miqdorini   aniqlash   uchun   bir   qancha   usullar   tavsiya
qilingan.   Masalan,   ulardan   aminalon   va   e-aminokapron   kislotalarini   suvsiz   muhitda
kislota-asos   usuli   bo'yicha   aniqlash   farmatsevtik   tahlilda   asosiy   usul   sifatida   keng
qo'llanib kelmoqda. Bu usul bo'yicha aminalon va aminokapron kislotalarining suvsiz
sirka   kislotada   eritilgan   aniq   miqdorini   kristallik   binafsha   indikatori   ishtirokida
perxlorat kislotaning suvsiz sirka kislotadagi 0,1 mol/1 eritmasi bilan suyuqlik yashil
rangga   bo'yalgunga   qadar   titrlanadi.   Reaksiyani   aminalon   misolida   quyidagicha
ifodalash mumkin: 
9 Barcha aminokislotalaming miqdorini ulardagi azot asosida Keldal usuli bo’yicha
aniqlash mumkin. Me’yoriy hujjjatga ko’ra metionin miqdorini Keldal usuli bo’yicha
aniqlanadi.   Bunda   ma’lum   miqdordagi   preparatni   maxsus   kolbada   konsentrlangan
sulfat kislota, mis (II) sulfat va kaliy sulfat ishtirokida qizdirib parchalanadi. So'ngra
kolbadagi reaksiya natijasida hosil bo’lgan ammoniy sulfat natriy ishqorining 30 %li
eritmasi   bilan   qizdiriladi   va   ajralib   chiqqan   ammiakni   sovutgich   orqali   suv   bug’lari
bilan   bor   kislota   eritmasi   solingan   idishga   haydab   olinadi.   Ammiak   to’la   haydalib
bo'lgach, kolbadagi suyuqlik xlorid kislotaning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi:  [8]
Shuningdek,   glutamin   kislotaning   miqdorini   aniqlashda   ikkinchi   usul   sifatida
neytrallash   usulini,   metioninni   esa   undagi   oltingugurt   asosida   yodometrik   usulni
qo'llash mumkin. Bunda aniq tortib olingan miqdordagi glutamin kislotaning suvdagi
eritmasini   bromtimol   indikator   ishtirokida   suyuqlik   yashil-havo   rangga   o’tguniga
qadar, natriy ishqorining 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi: 
Yodometrik usulda aniqlashda aniq miqdordagi metioninning suvdagi eritmasiga
kaliyning birlamchi  va ikkilamchi  fosfat  tuzlari  hamda ma’lum  hajmda yodning 0,1
mol/1   eritmasini   qo’shib,   ma’lum   vaqtgacha   qorong’u   joyga   qo’yiladi.   So'ngra
yodning   ortiqchasi   natriy   tiosulfatning   0,1   mol/1   eritmasi   bilan   titrlanadi.   Bu   usul
metionindagi oltingugurtni yod bilan disulfid birikmasigacha oksidlashga asoslangan:
[7]
10 Sistein   va   atsetilsisteinlaming   miqdorini   ham   ulardagi   oltingugurtni   oksidlash
asosida   yodometrik   usul   bo'yicha   aniqlanadi.   Bunda   sistein   va   atsetilsisteinlaming
suvli   eritmalarida   yodning   0,1   mol/1   eritmasi   bilan   bevosita   titrlanadi.   Ular   ham
metioninga   o'xshash   yod   bilan   oksidlanib,   disulfid   birikmalariga,   jumladan,   sistein,
sistinga, atsetilsistein esa atsetilsistinga o'tadi: 
1.4     Alifatik aminokislotalar qatori    ning tibbiyotda qo’llanilishi   
Aminokislotalar guruhiga kirgan dori moddalar tibbiyot amaliyotida qo'llaniladi.
Aminalonni   asosan   miya   qon   tomirlari   kasalligi   (ateroskleroz   va   gipertoniya)   va
boshqalarda 0,25 g dan ichiriladi.
Aminokapron kislota organizmda fibrinolizni to'xtatuvchi xossaga egaligi tufayli,
uni   jarrohlik   va   turli   patologik   hollarda   qon   to'xtatuvchi   modda   sifatida   ishlatiladi.
Uning natriy xloridni izotonikeritmasida tayyorlangan 5 %li eritmasi venaga yuborish
uchun   flakonlarda   100   ml   dan   chiqariladi.   Glutamin   kislota   markaziy   asab   tizimi
kasalliklarida, chunonchi, shizofreniya, tutqanoq, psixoz, depressiya va boshqa ruhiy
hamda asab xastaliklarida kuniga 2-3 marta 1 grammdan ichiriladi.  [8]
Glutamin   kislotaning   kalsiy   va   magniyli   tuzlari   ham   asab   hamda   ruhiy
kasalliklarda ishlatiladi.
Metionin   jigar   kasalligini   davolash   va   uning   oldini   olishda,   shuningdek,   Botkin
xastaligida,   jigar   sirrozida,   xloroform,   benzol,   margimush   preparatlari   va   boshqa
11 moddalardan   zaharlanganda,   dizenteriya   (va   boshqa   yuqumli   kasalliklar)   natijasida
kelib   chiqadigan   jigar   distrofiyasida   kuniga   3-4   marta   0,5-1,5   g   dan   ichish   uchun
tavsiya   qilinadi.   Preparat   kukun   yoki   0,25   g   dan   tabletka   holida   chiqariladi.   Sistein
ko’z shox pardasida boiadigan moddalar almashinuvida ishtirok etadi, shuning uchun
ham   uni   ko’z   kasalligida,   jumladan,   kataraktaning  turli   ko’rinishlarini   davolashda   2
%li eritmasi ishlatiladi.
Atsetil   sisteinni   nafas   organlari   kasalligida   (o’tkir   va   surunkali   bronxit,
pnevmoniya,   bronxoektaziya   va   boshqalarda)   aerozol   tariqasida   ingalatsiya   (nafas
organlari orqali kuniga 3-4 marta 5 ml dan 20 %li eritmasi) qilish tavsiya etiladi. [7]
Preparat   kukun   va   20   %li   eritma   holida   ampulalarda   5   hamda   10   ml   dan
chiqariladi.
Aminokislotalar   guruhiga   kirgan   dori   moddalar   mahkam   yopilgan   idishlarda,
yorugMik   ta’siridan   ehtiyotlangan   holda   saqlanadi.   Aminokapron   kislota   va
atsetilsistein «В» ro’yxati bo’yicha saqlanadi.
Serebrolizatning   inyeksiya   uchun   ishlatiladigan   eritmasitarkibida   16   ta
aminokislota mavjud boMib, ular asparagin kislotasi, trionin, serin, glutamin kislota,
prolin, glitsin, alanin,  valin, metionin, izoleysin,  leysin, tirozin, fenilalanin, gistidin,
lizin va argeninlarning L izomerlari aralashmasidan iborat.
Preparat qoramol miyasini terillitin fermenti bilan fermentativ gidrolizlash orqali
olinadi.
Inyeksion eritma sariq rangii va o’ziga xos hidga ega. [7]
Serebrolizat   eritmasining   chinligi   aminokislotalarga   xos   bo’lgan   ningidrin   bilan
ishqoriy sharoitda ko’k-binafsha rangli eritma hosil bo’lishi orqali aniqlanadi.
Miqdorini   aniqlashda   umumiy   azot   Keldal   usuli   orqali,   amin   holidagi   azot
potensiometrik titrlash yordamida, erkin aminokislotalar esa yuqori samarali suyuqlik
xromatografiyasi usuli bilan aniqlanadi.
Shuningdek,   preparat   tarkibidagi   peptidlaming   ham   miqdori   aniqlanib,   bunda
biuret   reaktivi   bilan   hosil   qilingan   rangli   eritmaning   optik   zichligi   540   nm   to’lqin
uzunligida   o’lchanadi.   Standart   namuna   sifatida   qoramol   yoki   inson   albumini
zardobidan foydalaniladi.
12 Immunopreparat sifatida qo’llaniladi.
Aktovegin   ham   aminokislotalar   va   peptidlar   saqlovchi   murakkab   tarkibli   dori
preparati   bo’lib,   uning   konsentrati   tiniq   sariq   qo’ng’ir   rangii   eritmadan   iborat.
Chinligini   aniqlashda   aminokislotalami   analizatorida,   peptidlar   biuret   reaksiyasi
orqali,   peshob   kislotasining   ribozidi   esa   yuqori   samarali   suyuqlik   xromatografiyasi
usuli bilan aniqlanadi.
Aktovegin   tarkibidagi   aminokislotalar:   asparagin   kislota,   oksiprolin,   trionin,
serin, glutamin  kislota,  prolin,  glitsin,  alanin,  sitrulin, valin,  sistin,  metionin, leysin,
izoleysin, tirozin, fenilalanin, omitin, lizin, gistidin, tirptofan, argininlardan iborat.
Regeneratsiyani stimullovchi ta’sirga ega.
Metilmetioninsulfoniy   xloridning   chinligi   ammoniy   reynekat   bilan   pushti   rangii
cho’kma hosil qilish bo'yicha aniqlanadi: 
Miqdori esa suvsiz sharoitda kislota asosli titrlash usuli bilan aniqlanadi. [8]
13 14 II. TAJRIBA QISM
2.1 Glutamin kislotaning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili
Tasvirlanishi:  oq rangli nozik kristall kukun. Hidsiz sho’r achchiq mazali. 
Eruvchanligi:   suvda   oz   eriydi,   issiq   suvda   eriydi,95   foizli   spirtda   va   efirda
amalda erimaydi.
Chinligi:   0.02 g preparat 1 ml yangi qaynatib sovutilgan suvda eritiladi ustiga 1
ml yangi tayyorlangan ningidrin eritmasidan qo’shilganda binafsharang hosil bo’ladi.
Suyuqlanish harorati: 190 ℃
Erishi:   1g   preparat   10ml   yangi   qayatilgan   va   sovutilgan   suvda   eritilsa   eritma
ranggi tiniq va shaffof bo’lishi zarur.
Kislotaliligi:   1.5   g   preparat   30ml   suvda   eritiladi.   Filtrlanib   pH   qiymati
o’lchanadi. Bunda 3.1-3.7 ni tashkil qilishi lozim.
Boshqa mainokislotalar:  5ml eritmaga 5 ml feling reaktividan qo’shiladi. 2 minut
davomida suv hammomida qaynatiladi. Yashil yoki jigarrang hosil bo’lmasligi zarur.
Erimaydigan   qo’shimchalar:   1   g   preparatga   4   ml   suyultirilgan   nitrat   kislotasi
qo’shiladi   va   ikki   ml   suv   qo’shiladi.   Eritma   ranggi   №4   etalon   bilan   bir   xil   bo’lishi
zarur.
Sulfatlar:   3g   preparat   30ml   suvda   eritiladi.   Sulfatlarga   sinov   o’tkazish   uchun
bariy   xlorid   bilan   sinab   ko’riladi.   Bunda   sulfatlarning   miqdori   0.01   foizdan
oshmasligi kerak.
Og’ir   metallar:   og’ir   metallar   uchun   testga   javob   berishi   lozim   (preparatdagi
miqdori 0.001 foizdan oshmasligi kerak)
Xloridlar : 0.1 g preparat ustiga 25 ml suv qo’shilib 5 minut davomida 
filtrlanadi.10 ml filtratda xloridlar uchun sinov o’tkaziladi.  Bunda xloridlar miqdori 
0.05 foizdan oshmasligi zarur)
Quruq   massa   chetlanishi:   0.5 g   preparat   aniq   tortmasi   1 00-105 ℃   da   2-2   yarim
soat quruq holda u s hlab  t urib tortib ko’riladi. Bunda chetlanish  50 foiz dan oshmasligi
kerak.
Miqdoriy tahlil:   quruq preparatdan 0.1 g (aniq tortma) olib 100 ml li titrlanuvchi
kolbaga   solinadi   ustidan   50   ml   yangi   qaynatilgan   suv   solinib   eritiladi.   Ustiga   ikki
15 tomchi   bromtimolning   eritmasidan   tomizilib   0.1   N   li   natriy   gidroksidning   eritmasi
bilan titrlanadi. Sariq rangdan yashil rangga o’tgunga qadar.
1ml 0.1 N li natriy gidroksid eritmasi 0.01471g glutamin kislotaga to’g’ri kelishi
zarur. Preparatdagi tasir etuvchi modda 98.5 % dan kam bo’lmasligi kerak.
2.2 Metioninning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili
Tasvirlanishi:  oq rangli kristall kukun. Hidsiz biroz shirin mazali. 
Eruvchanligi:   suvda   oz   eriydi,   amalda   organik   erituvchilarda   erimaydi.   Mineral
kislotalarda juda oz eriydi. I
Chinligi:  0.05 g preparat 1 ml yangi qaynatib sovutilgan suvda eritiladi ustiga 5-6
tomchi   yangi   tayyorlangan   ningidrin   eritmasidan   qo’shilganda   binafsharang   hosil
bo’ladi.
5 ml eritmaga suyultirilgan sulfat kislota solinganda merkaptan va vodorod sulfid
hidini beradi.
Erishi:  1g preparat 10ml yangi qayatilgan va sovutilgan suvda eritilsa yoki 0.5 g
preparat   5   ml   suyultirilgan   sulfat   kislotada   eritilsa   eritma   ranggi   tiniq   va   shaffof
bo’lishi zarur.
Kislotaliligi:   1.5   g   preparat   30ml   suvda   eritiladi.   Filtrlanib   pH   qiymati
o’lchanadi. Bunda 3.1-3.7 ni tashkil qilishi lozim.
Sulfatlar:   3g   preparat   30ml   suvda   eritiladi.   Sulfatlarga   sinov   o’tkazish   uchun
bariy   xlorid   bilan   sinab   ko’riladi.   Bunda   sulfatlarning   miqdori   0.01   foizdan
oshmasligi kerak.
Ammoniy   tuzlari:   10ml   suvda   0.5g   preparat   eritilib   ammoniy   tuzlari   uchun
sinovdan o’tkazilganda ammoniy tuzlari bo’lmasligi kerak.
Og’ir   metallar:   og’ir   metallar   uchun   testga   javob   berishi   lozim   (preparatdagi
miqdori 0.001 foizdan oshmasligi kerak)
Xloridlar : 0.1 g preparat ustiga 25 ml suv qo’shilib 5 minut davomida 
filtrlanadi.10 ml filtratda xloridlar uchun sinov o’tkaziladi.  Bunda xloridlar miqdori 
0.05 foizdan oshmasligi zarur)
16 Quruq   massa   chetlanishi:   0.5 g   preparat   aniq   tortmasi   1 00-105 ℃   da   2-2   yarim
soat quruq holda u s hlab  t urib tortib ko’riladi. Bunda chetlanish  50 foiz dan oshmasligi
kerak.
Miqdoriy tahlil:   quruq preparatdan 0.3 g (aniq tortma) olib 250 ml li titrlanuvchi
kolbaga   solinadi   ustidan   100   ml   kaliy   fosfat   eritmasi   qo’shiladi.   Ustidan   2   g   kaliy
yodid   qo’shiladi.   Keyin   50   ml   0.1   N   li   yod   eritmasi   qo’shiladi   qorong’u   joyda   30
daqiqaga qoldirilib so’ng kraxmal indikatori ishtirokida 0.1 N li natriy tiosulfat bilan
titrlanadi.
1ml   0.1   N   li   yod   eritmasi   0.007461g   metioninga   to’g’ri   kelishi   zarur.
Preparatdagi tasir etuvchi modda 98.5 % dan kam bo’lmasligi kerak.
17 XULOSA
Aminokislotalar   ham   karbon  kislotalarga   o'xshab   spirtlar   bilan   murakkab   efirlar
hosil qiladi. Ulaming og’ir metall tuzlari bilan hosil qilgan ichki kompleks tuzlaridan
preparatlaming chinligini aniqlashda foydalaniladi. 
Aminokislotalaming   miqdorini   aniqlash   uchun   bir   qancha   usullar   tavsiya
qilingan.   Masalan,   ulardan   aminalon   va   e-aminokapron   kislotalarini   suvsiz   muhitda
kislota-asos   usuli   bo'yicha   aniqlash   farmatsevtik   tahlilda   asosiy   usul   sifatida   keng
qo'llanib kelmoqda. Bu usul bo'yicha aminalon va aminokapron kislotalarining suvsiz
sirka   kislotada   eritilgan   aniq   miqdorini   kristallik   binafsha   indikatori   ishtirokida
perxlorat kislotaning suvsiz sirka kislotadagi 0,1 mol/1 eritmasi bilan suyuqlik yashil
rangga bo'yalgunga qadar titrlanadi.
Aminokapron kislota organizmda fibrinolizni to'xtatuvchi xossaga egaligi tufayli,
uni   jarrohlik   va   turli   patologik   hollarda   qon   to'xtatuvchi   modda   sifatida   ishlatiladi.
Uning natriy xloridni izotonikeritmasida tayyorlangan 5 %li eritmasi venaga yuborish
uchun   flakonlarda   100   ml   dan   chiqariladi.   Glutamin   kislota   markaziy   asab   tizimi
kasalliklarida, chunonchi, shizofreniya, tutqanoq, psixoz, depressiya va boshqa ruhiy
hamda asab xastaliklarida kuniga 2-3 marta 1 grammdan ichiriladi.
18 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.  Арзамасцев   А . П .,  Печенников   В . М .,  Радионова   Г . М .  и   др .  Анализ 
лекарственнмх смесей. М., «Спутник», 2000 г.
2. Арзамасцев А.П., Яскина Д.С. Ультрофиолетовме и инфракраснме 
спектри лекарствешшх вецеств, М., «Медицина», 1975.
3. Государственная фармакопея,  XI  изд, Т. 2. М., Медицина,1990.
4. Государственная фармакопея,  XI  изд, Т. -1.  М., Медицина,1987.
5 .The united states pharmacopoeia, 2003
6 .European pharmacopoeia. Council of Europe, 1997. 3 rd Edition. Strasbourg, 
1997
7 . Q. A. Ubaydullayev va boshqalar. “Farmasevtik kimyo”, “O’zbekiston 
faylasuflar milliy jamiyati nashryoti”. T.,2006
8. Ibodov A.Yu. Farmatsevtik kimyo. I. T., Abu Ali ibn Sino,1996.
9.  O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev  
tahriri ostida), I kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001
10 .   O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev 
tahriri ostida), II kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001
11. Farmasevtik kimyo, 1-2 qism T., “Ekstremium press”, 2011
12. Арзамасцев А.П. и др. Фармацевтическая химия. М., «Г еотар-Мед», 
2005.
13. Арзамацев А.П. и др. Анализ лекарственнмх смесей. М.,«Спутник», 2000
19