Banklar, ularning turlari va kredit tizimidagi roli - Экономика - Курсовые работы

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	136.8KB
Покупки	9
Дата загрузки	08 Август 2023
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Экономика

Banklar, ularning turlari va kredit tizimidagi roli

Купить

O ZBEKISTON RESPUBLIKASIʻ
OLIY TA’LIM , FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
SIRTQI FAKULTET
“________________________________________________________” KAFEDRASI
“ _______________________________________________________________ ” fanidan

KURS ISHI
МАVZU: BANKLAR, ULARNING TURLARI VA KREDIT
TIZIMIDAGI ROLI
Bajardi:_________________________
Qabul qildi:______________________
RO’YXATGA OLINDI
“ ____ ” _______20 23 y.
№_________
Imzo _________ Kurs ishi himoya ga tavsiya
qilingan sana
“____” _______20 23 y.
Ilmiy rahbar __ ________
Imzo _______________
Kurs ishi himoya
qilingan sana
«____» _______202 3 y .
Baho « _____ » _________ ___________
( imzo )
_ _ _________
( imzo )
___________
( imzo ) Komissiya a’zolari :
__________________
_________________ _
_________________
TOSHKENT – 20 23

Mavzu: Banklar, ularning turlari va kredit
tizimidagi roli
Reja:
Kirish 3
1. Banklarning evolyutsiyasi, bozor iqtisodiyotidagi o’rni va ahamiyati 5
2. Markaziy va tij о rat banklarining ahamiyati va vazifalari 13
3. O’zbekiston banklarining rivojlanish yo’llari va islohotlari 17
4. Pul-kredit siyosatining asosiy yo’nalishlari 20
Xulosa 22
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati 23
2

Kirish
Bizga ma’lumki, pul mablag’lariga ko’p hоllarda krеditlarga оlingan
mablag’lar, kоrxоnalarning hisоb varaqasidagi mablag’lar va naqd pullar, aylanma
mablag’lar va mоliyaviy rеsurslar kiradi.
Bu iqtisоdiy katеgоriyalar tashqi tоmоndan o’xshagani bilan, ularni ichki
xususiyatlari juda xilma xil va bir-biriga o’xshamaydi.
Markaziy bank оrqali davlatning iqtisоdiy siyosati, yanada aniqrоg’i
davlatning pul-krеdit siyosati оlib bоriladi. Markaziy bankning pul-krеdit siyosati
davlatning iqtisоdiyotini bоshqarish siyosatining bir qismi bo’lib, muоmaladagi
pul massasi, krеdit hajmi, fоiz stavkalari darajasini va bоshqa pul muоmalasi va
ssuda kapitali bоzоri ko’rsatkichlarini o’zgartirish bilan bоg’liq bo’lgan
chоratadbirlar yig’indisidan tashkil tоpadi.
O’zbеkistоn Rеspublikasi iqtisоdiyotida bоzоr munоsabatlarini qarоr
tоptirish dоlzarb tadbirlardan bo’lgan pul, krеdit va bank tizimida ham chuqur
o’zgarishlarni amalga оshirishni taqоzо qildi.
Bоzоr munоsabatlariga o’tish iqtisоdiy katеgоriya sifatida pulning,
krеditning, fоiz, sоliq va bоshqa katеgоriyalarning mоhiyati va ahamiyatiga
yangicha yondashish zarurligini taqоzо qiladi.
Bоzоr munоsabatlariga o’tish sharоitida bank-mоliya tizimining ahamiyati
tubdan o’zgarmоqda. Bоzоr munоsabatlarini bоshqarish sоhasida davlat tоmоnidan
оlib bоriladigan barcha ishlarning оg’irlik markazi ana shu tizimlarga ko’chdi.
Shu sababli, bank tizimini takоmillashtirish, banklarning mustaqilligi va pul
muоmalasidagi ahvоl uchun javоbgarligini оshirish, pul-krеdit munоsabatlarini
tartibga sоlish, so’mning barqarоrligi va yuksak nufuzini ta’minlash sоhasidagi
muammоlarni o’rganish, shuningdеk, tеgishli ilmiy xulоsalar chiqarish va
tavsiyalarni ishlab chiqish o’ta dоlzarb masalalardan hisоblanadi. 1
Bоzоr munоsabatlarini talab darajasida tashkil qilish, ishlab chiqarishni
rivоjlantirish, kеngaytirish va shu asоsda iqtisоdiy taraqqiyotga erishish krеditdan
fоydalanishni, banklar faоliyatining samaradоrligini оshirishni, krеditdan
1
Karlibayeva R.X. Investitsiyalarni tashkil etish va moliya lashtirish. T.: Cho’lpon nomidagi nashr.,
2011y.
3

fоydalanishda salbiy hоlatlarni оldini оlishni taqоzо qiladi. Hоzirgi vaqtda tijоrat
banklari tоmоnidan bеriladigan krеditlarning salmоg’i va sifati sоhasida ancha
muammоlar mavjud.
Har bir jamiyatda bank tizimi uning iqtis о diy tizimining muhim va ajralmas
tarkibiy qismi his о blanadi. Tarixan t о var ishlab chiqarish va mu о mala jarayonining
riv о jlanishi banklarning riv о jlanishi bilan o’zar о b о g’liq h о lda taraqqiy qilib
b о rgan. Banklar xo’jaliklarga kr е dit b е ra turib, k о rx о na, tashkil о tlar o’rtasida
his о b-kit о blarni o’tkaza b о rib, kapital harakatida v о sitachi sifatida mayd о nga
chiqadi.
Tijorat banklari tomonidan 2019 yil 1 dekabr holatiga (yil boshidan)
ajratilgan investitsion kreditlar to’g’risida
MA’LUMOT
Iqtisodiyotimizni modernizatsiyalash, texnik va texnologik yangilash, uning
raqobatdoshligini keskin oshirish, eksport salohiyatini yuksaltirish, innovatsion va
energiyani tejaydigan texnologiyalarga asoslangan yangi ishlab chiqarishlarni
tashkil etish, barqarorligini ta’minlashda bank tizimi tomonidan olib borilayotgan
investitsion siyosat o’z samarasini bermoqda. 2
2
«Bank axborotnomasi 2019 y. yil aprel – dekabr sonlari
4

1. Banklarning evolyutsiyasi, bozor iqtisodiyotidagi o’rni va ahamiyati
O’zbekiston banklari milliy iqtisodiyotga ta’ sir etuvchi qudratli tuzilmaga
aylanish uchun rivojlanishning uzoq evolyutsion, ya’ni tadrijiy yo’lini bosib
o’tishiga, anchagina mashaqqatlarni bartaraf etishiga to’g’ri keldi.
1991 yilda qator banklar shakllana boshladi. Ular O’zbekiston iqtisodiyoti
rivojlanishining o’zgaruvchan sharoitlarida faoliyat yuritib, zamo naviy ish
uslublarini o’zlashtirgan holda tobora yangi qirralarga ega bo’la bordi. 1991-1992
yillar banklar faoliyatiga doir qarashlarda chinakam burilish yillari bo’ldi.
O’zbekiston Respubli kasi "Banklar va bank faoliyati to’g’risida”gi Qonunining
qabul qilinishi ikki darajali bank tizimining tarkib topishi va mamlakat Marka ziy
banki zimmasiga yangi vazifalar yuklanishi uchun asos bo’lib xizmat qildi. Uning
oldiga pul muomalasini tartibga solish, tijorat bankla ri tizimi hamda to’lov tizimini
shakllanti rish vazifalari qo’yildi. Iqtisodiyotning turli tarmoqlarini moliyalashtirish
endi tashkil etiladigan, zamonaviy tamoyil va talablar asosida faoliyat yurituvchi
ixtisoslashgan tijorat bank lari tomonidan amalga oshirilishi lozim edi.
1993–1994 yillarda bank tizimidagi islo hotlar davom etdi. 1994 yilning 1 iyulidan
e’ tiboran milliy valyuta — so’mning muomalaga kiritilgani mustaqil bank
tizimining, umuman, O’zbekiston iqtisodiyotining shakllanishida muhim ahamiyat
kasb etdi. Bu Markaziy bank o’z faoliyatida to’liq mustaqil bo’lganini, kelgu sida
bozor instrumentlari orqali milliy pul tizimini tartibga solish samarali tashkil eti -
lishiga yordam berishi mumkin ekanini ang latar edi. Aynan shu vaqtdan boshlab
Markaziy bank ning pul-kredit siyosatini yuritish, valyutaga oid ishlarni tartibga
solish, bank faoliyatini boshqarish va keyinchalik samarali to’lov tizimi ni yaratish
bo’yicha faoliyati to’laqonli ravishda milliy valyutaning barqarorligini ta’minlash -
ga qaratildi.
1995 yil bank qonunchiligini takomillashti rish davri bo’lgani bilan ajralib
turadi. Tari xiy muhim hujjat — “O’zbekiston Respublikasi ning Markaziy banki
to’g’risida”gi Qonun nafaqat bank tizimining huquqiy asosini boyitdi, balki
O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining yangi, alohida maqomi va
vakolatlarini, asosiy maqsad-vazifalarini aniq-ravshan belgilab ber di. Shu bilan bir
5

qatorda mazkur yilda aholiga xizmat ko’rsatish sifatini yaxshilash, shuningdek,
kredit va depozit bozorlarida raqobat muhitini shakllantirish uchun zarur sharoitlar
yaratildi. Banklarning kapital hajmiga jalb etiladigan aholi jamg’armalari
miqdorini cheklovchi qoida bekor qilingach, bank muassasalarining imkoni yatlari
sezilarli darajada kengaydi va raqobat kuchaydi. Buning samarasi darhol namoyon
bo’ldi. Agar 1994 yil boshida aholi jamg’armalarining 98,5 foizi Jamg’arma banki
(hozirgi Xalq banki), 1,5 foizi esa boshqa banklar hissasiga to’g’ri kelgan bo’lsa,
o’sha yil oxirida boshqa tijorat banklarining hissasi ham ko’payib, bu boradagi
ko’rsatkich 12,8 foizga etdi. Bugungi kunga kelib, bu boradagi ko’rsatkich 83,2
foizni tashkil etmoqda. 1996 yil. Ushbu yilda qabul qilingan O’zbe kiston
Respublikasining “Banklar va bank fao liyati to’g’risida”gi Qonuni ikkinchi
darajali bank tizimi — tijorat banklari faoliyatining huquqiy asosini
konkretlashtirdi.
Bank tizimiga taalluqli ikki asosiy hujjat — “O’zbekiston Respublikasining
Markaziy ban ki to’g’risida”gi hamda “Banklar va bank faoliya ti to’g’risida”gi
O’zbekiston Respublikasi Qonun larining ishlab chiqilishida rivojlangan moliya
tizimiga ega mamlakatlar tajribasi inobatga olinganini alohida ta’kidlash joiz.
Mazkur qonunlar, shuningdek, “Aktsiyadorlik jamiyatla ri va aktsiyadorlar
huquqlarini himoya qilish to’g’risida”gi Qonun nodavlat banklarning xususiy va
aktsiyadorlik-tijorat shaklida tashkil etili shiga qulay huquqiy sharoit yaratdi. 3
Bu
davrda bank tizimi rivojiga alohida ta’sir etgan ikki omilni ajratib ko’rsatish
mumkin. Birinchisi, olib borilgan islohotlar natijasida 1996 yilda O’zbekiston
Respublikasi Markaziy banki monetar boshqaruv va bank nazoratining to’la
huquqli organi bo’ldi. Ikkinchisi, O’zbekiston Respubli kasi “Banklar va bank
faoliyati to’g’risida”gi Qonuni ikkinchi darajali bank tizimi – tijorat banklari
faoliyatining huquqiy asosini aniq-puxta belgilab berdi. Unda bank aktivlarini
diversifikatsiyalash va xorijiy kapital jalb qilish asosida universal tijorat banklarini
shakllantirish printsiplari mustahkamlangan. Bu davrda iqtisodiyotning alohida
tarmoqlari ga xizmat ko’rsatuvchi kredit-moliya tashkilotlari tashkil etildi. Bunday
3
Abdullayeva Sh.Z., Omonov A.A. “Tijorat banklari kapitali va uni boshqarish”. O‘quv qo‘llanma./ –T.:
“Iqtisod-Moliya” 2006.-120b.
6

ixtisoslashuv qishloq xo’jaligi, avtomobil sanoati, aviasozlik kabi xalq
xo’jaligining muayyan soha va tarmoqlarini moliyalashtirish zarurati bilan bog’liq
edi. Kel gusida ixtisoslashgan banklar o’z operatsiyalari va mijozlari doirasini
mamlakat iqtisodiyoti ri vojlanishining yangi darajasi va biznes-muhit talablariga
ko’ra kengaytira boradi.
Mazkur davrda O’zbekiston Respublikasi Mar kaziy bankining bank
sektorini boshqaruvchi va nazorat qiluvchi organ sifatida shaklla nish jarayonlari
davom etdi. Bank tizimiga taalluqli qonunchilik bazasi sifat jihatidan yangilanib,
xalqaro bank amaliyoti bilan muvofiqlashtirildi. 1997 yil. Ushbu yilda
islohotlarning strate gik yo’nalishlaridan biri bank sektorida xusu siy kapital oqimini
rag’batlantirishdan iborat bo’ldi. Mazkur jarayon 1997 yilda O’zbekiston Res -
publikasi Prezidentining “Xususiy tijorat banklarini tashkil qilishni rag’batlantirish
chora-tadbirlari to’g’risida”gi Farmoni e’lon qilinganidan so’ng jadallashdi. Unda
jismoniy shaxslarning 50 foizdan kam bo’lmagan ulushi bi lan banklar ochish
uchun imtiyozlar taqdim etish ko’zda tutilgan edi. 1997 yil bank tizimining
rivojlanish tarixida bank faoliyatida axborot tizimlarini joriy etish boshlangani
bilan ahamiyatlidir. Ma’lumki, o’sha vaqtgacha respu blika hududida amaldagi
barcha hisob-kitoblar kun bo’yi olib borilar edi. 1997 yilning mart oyidan yangi
dasturiy ta’minot joriy etilib, barcha hisob-kitoblar avtomatik rejimda amalga
oshirila boshlandi. Bu esa to’lovlarni respubli ka tashqarisida 15 daqiqa mobaynida,
Toshkentdan chekka joylarda atigi 3 daqiqada amalga oshirish imkonini berdi.
Aynan o’sha vaqtda hisob-kitoblar mexaniz mi ishlab chiqildi va banklararo
elektron to’lovlarning zamonaviy tizimi joriy etildi. Banklarga o’sha vaqtdagi
noyob imkoniyat — kom pyuter va telekommunikatsiya uskunalarini xa rid qilish va
departamentlarni ular bilan jihozlash imkoniyati berildi. Ular mablag’larni o’z
faoliyati uchun zarur uskuna-anjomlarni mo dernizatsiya qilishga yo’naltirishi
hisobga oli nib, qator soliq to’lovlaridan ozod qilindi. Shu tariqa, moliyaviy va
iqtisodiy axborot ning sifat jihatidan yangi iste’molchilari – mahalliy va xorijiy
investorlar paydo bo’ldi.
7

1998 yil. Ushbu yilda respublika bankla ri Bazel tavsiyalariga muvofiq holda
faoliyat ko’rsatish uchun zarur tadbirlar amalga oshirildi.
Bank nazorati va xalqaro amaliyoti bo’yicha Bazel qo’mitasining
tavsiyalaridan kelib chiqib, tijorat banklari faoliyatini moliyaviy hisobotning
xalqaro standartlari doirasida tar tibga soluvchi kompleks me’yoriy hujjatlar ishlab
chiqildi. Bunda tijorat banklarining moliyaviy barqarorligini ta’minlash maqsadida
ular ba lansida mavjud muammolarni oldindan aniqlash hamda bank likvidligi
pasayishi va kapital tuga shi yuzaga kelishidan oldin ogohlantiruv chorala rini
ko’rish tamoyillaridan foydalanildi. 1999–2000 yillar. Ushbu yillarda valyuta siyo -
sati yanada liberallashtirilgan holda, birjadan tashqari valyuta bozorida xorijiy
valyutalar savdosi mexanizmi amalga kiritildi.
Mazkur mexanizm vakolatli banklarning xo rijiy valyutada talab va taklifdan
kelib chiqib, o’z mijozlaridan shartnoma asosida erkin kurs bo’yicha valyutalarni
sotib olishini ko’zda tutadi.2000-2010 yillar. Mazkur davr O’zbekiston bank
tizimini mustahkamlashda salmoqli yutuqlarga erishilgani bilan ahamiyatlidir.
Aynan shu yil larda zamonaviy infratuzilmaga ega samarali bank tizimini tashkil
etish bilan bog’liq ishlar amalga oshirildi. Bank tizimi oldiga uning rivojlanish
istiqbollarini belgilab beruvchi strategik vazi falar qo’yildi. Vazifalarning birinchisi
bank lar moliyaviy barqarorligini oshirish va ichki bozorda moliyaviy xizmatlar
doirasini kengay tirishdan iborat bo’lsa, ikkinchisi — O’zbekiston banklarining
xalqaro kapital bozorida faolli gini ta’minlashdir. Mazkur davrda O’zbekiston
Respublikasi Prezidenti Islom Karimov mamlakatimiz moliya-bank tizimini
rivojlantirish, uning faoliyatini mustahkamlash va sifat jihatidan yaxshilash
masalalariga yanada ko’proq e’tibor qaratdi. Shu munosabat bilan qator etakchi
ban klar (“O’zsanoatqurilishbank”, “Asaka” banki va boshqalar)ning kapitallashuv
darajasini oshi rish bo’yicha muhim qarorlar qabul qilindi. O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining “Mi krokreditbank” ustav fondini ko’paytirish
to’g’risida”gi Farmoni mazkur bankni kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni
moliyalashti rish bo’yicha asosiy kredit markazlaridan biri ga aylantirgan holda
uning faoliyatini sifat jihatidan yanada yaxshiladi. Ushbu davrdagi har bir yil
8

mamlakat bank-moliya tizimining izchil rivojlanishida yangi bosqich sifatida qayd
etiladi. 2001 yil. Ushbu yilning 1 iyulidan e’tibo ran kichik biznes korxonalari
o’zlari ishlab chiqargan eksport tovarlar (ish va xizmatlar)ni bank muassasalari
kassalari orqali belgilangan tartibda valyuta ulushini o’z hisobiga o’tkazish yo’li
bilan naqd xorijiy valyutada amalga oshi rish imkoniyatiga ega bo’ldi.
Respublikamiz hukumati kichik biznes va xususiy tadbirkor likni rag’batlantirishni
hamda uning tashqi iqtisodiy faoliyatdagi ishtirokini kengay tirish borasida muhim
qadam qo’ydi. Aynan shu yili erkin ayirboshlovchi valyutadagi Birlash gan
barqarorlashgan jamg’arma tashkil etildi. Bu o’z navbatida, O’zbekistonda
birjadan tashqari va lyuta bozorini yanada rivojlantirishning muhim vositasi bo’lib
xizmat qildi.
Bu vaqtda bank tizimi bilan xususiy sektor o’rtasidagi hamkorlik sezilarli
darajada ri vojlandi. Mazkur hamkorlik rivojiga turtki bergan muhim omillar
sifatida banklar tomoni dan xizmat ko’rsatish sifatining tobora yaxshila nishi,
banklarda raqo batchilik muhitining yuzaga kelishi, mamlakatimizda tadbirkorlikni
qo’llab-quvvatlash bilan bog’liq jarayonlarni ko’rsatish mumkin. Aynan shu
davrda banklar kreditlash siyo sati kuchayganini, mijozlar so’rovlarini sinchkov lik
bilan o’rgana boshlaganini va bank xodimlari da mijozlarning talab-ehtiyojlariga
javoban tez harakat qilish qobiliyati shakllanganini yaqqol kuzatish mumkin. 2002
yil aholining banklardagi omonatlarini himoyalashning ishonchli va samarali
mexanizmi yaratildi. 4
O’zbekiston Respublikasining “Fuqarolarning banklardagi omonatlarini
himoyalash kafo latlari to’g’risida”gi Qonuni doirasida Fuqa rolarning banklardagi
omonatlarini kafolat lash fondi tashkil etildi. Davlat-tijorat Xalq bankidan tashqari,
respublikamiz hududida o’z faoliyatini olib boruvchi barcha banklar unga a’zo
bo’ldi. Ishonchlilik, xizmat ko’rsatishning yuqori sifati, barcha mijozlar bilan
o’zaro sheriklik munosabatlari O’zbekiston banklari faoliyatida asosiy
printsiplarga aylana bordi.
4
«Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida» gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni http://www.lex.uz .;
9

Bank tizimi faoliyatining institutsional asoslari takomillashtirildi. Bank
sektorini liberallashtirish va isloh qilishni ko’zda tu tib qabul qilingan dasturiy
hujjatlar uning samaradorligini oshirishni oldindan belgilab berdi. Mazkur hujjatlar
zamirida bank fao liyatini liberallashtirish jarayonining ti zimli va bosqichma-
bosqichlik tamoyillari yota di. Ushbu tamoyillarga amal qilish aholining mamlakat
banklariga nisbatan ishonchini yanada mustahkamlash imkonini berdi. Bunday
yondashuv, shubhasiz, barqaror va ishonchli bank tizimini tashkil qilish jarayonida
ulkan yutuqdir. 2003–2004 yillar. Mamlakatimizda liberal lashtirish va islohotlarni
yanada chuqurlashtirish jarayonida bank tizimini rivojlantirish davri.
Bu davrda aholining bank tizimiga ishonchini mustahkamlash, banklarni res -
publikamizdagi yan gilanishlarning moliyaviy tayanchiga aylantirish maqsadi
qo’yildi. Uning muvaffaqiyati bank larning kelgusi rivojida dolzarb ahamiyat kasb
etishi lozim edi. Korxonalarni aktsiyadorlashti rish va ularning mulkchilik shaklini
o’zgartirish jarayonlari jadallashdi. Banklar mamlakatimiz iqtisodiy
taraqqiyotining yangi bosqichi talab laridan kelib chiqib, o’z rivojlanish kontsep -
tsiyasiga rioya etgan holda strategiyasini tako millashtirib bordi. Ularning resurs
bazasini kengaytirish va kapitallashuv darajasini oshi rish o’z faoliyatini
diversifikatsiyalash, yangi aktsiyadorlarning mablag’larini jalb etish, IT-
texnologiyalar asosida yangi bank mahsulotlari va instrumentlarini ishlab chiqish
hisobiga amalga oshirildi.
Valyuta bozorini liberallashtirishni davom ettirish va joriy xalqaro
operatsiyalar bo’yicha so’m konvertatsiyasini ta’minlash uchun zarur shart-sharoit
yaratish bilan bog’liq bo’lgan omillar ham banklar faoliyatiga bevosita ta’sir
ko’rsatdi. Chu nonchi, 2003 yilning 15 oktyabridan O’zbekiston Re spublikasi
Xalqaro Valyuta jamg’armasi Bitimi ning VIII moddasidagi majburiyatni qabul
qildi. Natijada korxonalar joriy operatsiyalar bo’yicha konvertatsiyani amalga
oshirish imkoniyatiga ega bo’ldi. Bu masala yuzasidan O’zbekistonning tashqi
mablag’larni jalb etmay, amalda o’z resurslariga tayanib maqsadga erishgani
yuksak e’tirofga sazo vor. Mazkur choralar milliy valyuta konvertatsi yasidan
10

foydalangan mahalliy tadbirkorlar fao liyatini kengaytirishga yaqindan yordam
berdi.
Bu haqiqatan ham boy va sermahsul faoliyat ning qiziqarli davri edi.
Markaziy bankning valyuta siyosati inflyatsiya darajasini ushlab turish va milliy
valyuta kursi keskin tebra nishining oldini olish barobarida eksport ni
rag’batlantirish hamda valyuta resurslari dan samarali foydalanishga qaratilgan edi.
O’zbekistonning asosiy eksport tovarlariga nis batan dunyo bozorlarida qulay narx
kon’yunktura si, shuningdek, eksportga yo’naltirilgan valyuta siyosatining olib
borilishi eksport va oltin-valyuta zaxiralari hajmining oshishiga imkon berdi.
Bank tizimini isloh qilishga qaratilgan ish lar davom ettirildi. Uning asosiy
yo’nalishlari sifatida banklar boshqaruvida aktsiyadorlarning rolini oshirish orqali
korporativ boshqaruv tizimini mustahkamlash, banklar moliyaviy barqarorligini
ularning aktivlari, jumladan, valyuta aktivlari sifatini yaxshilash evaziga ku -
chaytirish, bank ishini yanada takomillashtirish va banklar tomonidan
ko’rsatiladigan xizmat turlarini tobora kengaytirish, tijorat bankla rining
investitsion jarayonlardagi rolini oshi rish va mulkchilikning barcha shaklidagi
tadbir korlik tuzilmalarining kredit resurslaridan (jumladan, xalqaro moliyaviy
tashkilotlarning liniyalari bo’yicha ham) foydalanish mexanizmi
takomillashtirilganini qayd etish joiz. 2005–2006 yillar. Mamlakatimiz banklari
kapitallashuv darajasining oshishi va ular ning investitsiya jarayonlarida hamda
iqtisodiy-tuzilmaviy o’zgarishlarda ishtiroki yanada faol lashgan davri. O’sha
kezlarda mamlakat hukumati banklarning foyda (daromad) solig’idan ozod
qilinishiga banklar faolligi oshuvining yana bir zahirasi sifatida qaradi. Boz ustiga,
tasdiqlangan davlat dasturlariga muvofiq, ti jorat banklarining mini-banklar tashkil
etish bilan bog’liq xarajatlari ham soliq undirish ba zasidan chiqarildi.
Shu tariqa, asosiy e’tibor pul muomalasini mustahkamlash va milliy valyuta,
uning ayirbosh lash kursi barqarorligini oshirish bo’yicha aniq chora-tadbirlarni
amalga oshirishga qaratildi. Bu esa fuqarolarda katta rag’bat uyg’otib, ular ning
banklarga nisbatan ishonchini yanada orttirdi. Aholining banklarda depozit
hisobraqamlar ochishga kirishishi bilan bog’liq ijo biy holatlar ko’paydi.
11

Banklarning depozit ba zasi hajmi oshdi, bank xizmatlari bozori shakl lana boshladi.
E’tiborlisi, bank mahsulotlari qatoridan yangi xizmat turlari, masalan, lizing
xizmatlari joy ola boshladi.
Shu o’rinda ta’kidlash joizki, mamlakatimiz da chakana xizmatlar rivoji
xalqaro bank va mo liya kapitalini keng jalb qilgan holda qo’shma banklarning
tashkil etilishiga ta’sir ko’rsatdi. Respublikamiz bank bozori 100 foizli xususiy
kapital asosidagi yangi banklarning vujudga ke lishi natijasida tubdan o’zgardi.
Xususiy bank larning xizmatlar bozoridagi raqobatni kuchay tirib yuborgani
mamlakat bank tizimi rivojida eng muhim bosqichlardan biri bo’ldi. Mamlakati miz
hukumati va Markaziy banki soliq imtiyozla ri va kadrlarni tayyorlash jarayonida
texnikaviy ko’mak taqdim etgan holda ularning rivojlani shini muntazam
rag’batlantirib bormoqda. Ayni paytda xususiy banklar soni tijorat banklari
umumiy sonining qariyb yarmini tashkil etadi.
Respublikamizda xususiy banklar rivojlani shini izchil rag’batlantirish
raqobatni kuchayti rishga, ko’rsatilayotgan bank xizmatlari sifatini yaxshilashga va
moliyaviy resurslarning samara li taqsimotiga turtki berdi. Bu esa, o’z navbati da,
xususiy tadbirkorlikni rag’batlantirish va rivojlantirish jarayonlariga ijobiy ta’sir
ko’rsatmoqda.
12

2. Banklarning evolyutsiyasi, bozor iqtisodiyotidagi o’rni va ahamiyati
Markaziy bank - krеdit tizimining bоsh banki bo’lib, mamlakatda pul-krеdit
siyosatini, emissiya jarayonlarini оlib bоradi.
Birinchi Markaziy banklar bundan qariyb uch yuz yil оldin tijоrat
banklarining rivоjlanishi natijasida vujudga kеlgan. Bular 1688 yilda tashkil
qilingan SHv е d Riks Jir о banki, 1694 yilda tashkil qilingan Angliya banklaridir.
Markaziy bank, ya’ni kr е dit tizimini b о shqarib turuvchi, barcha banklar fa о liyatini
naz о rat qilib turuvchi kr е dit institut sifatida nam о yon bo’ladi.
Markaziy bank quyidagi as о siy funktsiyalarni bajaradi:
- bankn о tlar (naqt pullar) emissiyasi, davlatning о ltin-valyutasi zaxiralarini
saqlash;
-pul-kr е dit siyosati instrum е ntlari yordamida iqtis о dni muv о fiqlashtirish;
-kr е dit institutlari fa о liyatini muv о fiqlashtirish;
- davlat banki sifatida fa о liyat ko’rsatish;
- to’l о v-his о b mun о sabatlarini tashkil qilishni b е lgilab b е rish;
-valyuta kursini muv о fiqlashtirish.
Jah о nning barcha mamlakatlarida bankn о tlarni mu о malaga chiqarish
funktsiyasi Markaziy banklarning as о siy funktsiyalaridan biri his о blanadi va bu
ah о lida m о n о p о l huquqqa ega.
Davlatning о ltin - valyuta zahiralarini b о shqarish funktsiyasi.
Markaziy bank davlatning о ltin, qimmatbah о m е tall va kamyob t о shlarni,
valyuta zaxiralarini b о shqaradi. Markaziy banklar mamlakat valyuta zahiralarini
o’zida yig’adi va bu zahiralar xalqar о his о b-kit о blarni amalga о shirish, to’l о v
balansi d е fitsitini q о plash va mamlakat milliy valyutasi kursining barqar о rligini
ta’minlash uchun ishlatiladi.
Pul - kr е dit siyosatining as о siy maqsadi milliy valyuta barqar о rligini
ta’minlash, valyuta kursi va f о iz stavkalarini о qil о na o’rnatish as о sida inflyatsiya
sur’atlarini kamaytirish, kr е ditdan f о ydalanishning samarad о rligini о shirish va
milliy iqtis о diyotning barqar о r o’sishini ta’minlashdan ib о rat.
13

Markaziy bankning pul-kr е dit siyosatining as о siy instrum е ntlari bo’lib,
quyidagilar his о blanadi:
-minimal majburiy r е z е vr m е ’yorlarini o’rnatish;
-f о iz (diskant) siyosati;
-tij о rat banklarini qayta m о liyalashtirish;
- о chiq b о z о r siyosati;
-targ е trlash va b о shqalar.
B о z о r iqtis о diyoti shar о itida O’zb е kist о n R е spublikasida Markaziy
bankning as о siy maqsadi - pul-kr е dit tizimi va milliy valyuta barqar о rligini
ta’minlash as о sida iqtis о diy o’sishga erishishdan ib о rat.
Pul - kr е dit siyosatini samarali amalga о shirish uchun Markaziy bank
pulkr е dit siyosatini riv о jlantirishning bir yilga mo’ljallangan as о siy yo’nalishlarini
ishlab chiqadi. Bu yo’nalishlar О liy Majlis t о m о nidan tasdiqlangandan so’ng
harakat dasturi sifatida qabul qilinadi. Markaziy bankning vazifalari xilma xil
bo’lib, bu q о nunda aks ettirilgan.
O’zb е kist о n R е spublikasi Markaziy banki huquqiy shaxs sifatida davlat
mulkiga as о slangan bo’lib, iqtis о diy jihatdan mustaqil muassasa sifatida o’z
harajatlarini dar о madlari his о bidan q о plashi k е rak.
Milliy valyutaning barqar о rligini ta’minlash uchun O’zb е kist о n
R е spublikasi Markaziy banki qat о r muhim vazifalarni hal etadi. Ularning
as о siylari quyidagilardan ib о rat:
-m о n е tar siyosatni va valyutani b о shqarish siyosatini shakllantirish, qabul
qilish hamda amalga о shirish;
-O’zb е kist о n R е spublikasida his о b-kit о blarning samarali tizimini tashkil
qilish va ta’minlash;
-banklar fa о liyatini tartibga s о lish va banklar fa о liyati ustidan naz о rat
qilish;
-O’zb е kist о n R е spublikasining rasmiy о ltin, valyuta zahirasini saqlash va
ularni b о shqarish; 5
5
«Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida» gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni http://www.lex.uz .;
14

-M о liya vazirligi bilan birgalikda davlat byudj е tining kassa ijr о sini tashkil
etish;
O’zb е kist о n R е spublikasi q о nunlariga as о san bank - bu tij о rat muassasasi
bo’lib, jism о niy va huquqiy shaxslarning bo’sh turgan pul mablag’larini jalb qilish
va ularni o’z n о midan, to’l о vlilik, muddatlilik, qaytarib b о rish sharti as о sida
j о ylashtirish о p е ratsiyalarini va b о shqa bank о p е ratsiyalarini bajaradi.
Pul agregatlari
* Keng ma’nodagi pul massasi (M2) Xalqaro valyuta jamg’armasining
(XVJ) “Pul-kredit va moliyaviy statistikani shakllantirish qo’llanmasi” dagi
(PMSShQ 2016) konsepsiya va tasniflarga muvofiq Markaziy bank va boshqa
depozit tashkilotlarining (tijorat banklari) majburiyatlari bo’yicha olingan
ma’lumotlari asosida hisoblangan. M2 o’z ichiga muomaladagi naqd pullarni (bank
tizimidan tashqaridagi) hamda boshqa moliyaviy tashkilotlar, davlat nomoliyaviy
tashkilotlar, xususiy sektor hamda jismoniy shaxlarning milliy va chet el
valyutasidagi talab qilib olinguncha, jamg’arma va muddatli depozitlarni oladi
(PMSShQ 2016 muvofiq pul massasi tarkibiga kiritilmaydigan depozitlardan
tashqari). Shuningdek, M2 boshqa depozit tashkilotlari tomonidan chiqarilgan qarz
qimmatli qog’ozlarni ham o’z ichiga oladi. Ushbu qarz qimmatli qog’ozlar boshqa
moliyaviy tashkilotlar, davlat nomoliyaviy tashkilotlar, xususiy sektor hamda
jismoniy shaxlar tomonidan saqlanadigan jamg’arma va depozit sertifikatlarini aks
ettiradi.
** Pul massasi (M1) o’z ichiga muomaladagi naqd pullar va milliy valyutadagi
talab qilib olinguncha depozitlarni oladi. 6
Tij о rat banklarini fikrimizcha, shunchaki k о rx о na emas, maxsus k о rx о na
d е b qarash zarur. Chunki tij о rat banklari ssuda kapitali xarakatini amalga о shiradi
va shu as о sda bank o’z aktsi о n е rlariga, ya’ni paychilariga f о yda о lishni
ta’minlaydi. Tij о rat banklari bank tizimining muhim bo’g’ini bo’lib, kr е dit
r е surslarining as о siy qismi shu banklarda yig’iladi va bu banklar huquqiy va
jism о niy shaxslarga xizmatlarini ko’rsatadi.
6
Karlibayeva R.X. Investitsiyalarni tashkil etish va moliya lashtirish. T.: Cho’lpon nomidagi nashr., 2011y.
15

O’zb е kist о n R е spublikasida tij о rat banklari bank tizimining Markaziy
bankdan k е yingi ikkinchi p о g’ о nasi xis о blanadi.
Tij о rat banklarning b е lgilariga qarab quyidagi turlarga bo’lish mumkin.
Mulkchilik shakliga qarab banklar: davlat bankiga, aktsi о n е r banklarga,
k оо p е rativ, xususiy, mintaqaviy, aralash mulkchilikka as о slangan banklarga
bo’linadi.
16

3. O’zbekiston banklarining rivojlanish yo’llari va islohotlari
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori Bank xizmatlari
ommabopligini oshirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida:
Amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida bank tizimida xizmatlar
ko’rsatishning bozor mexanizmlari joriy etilmoqda, ularning turlari
kengaytirilmoqda, tadbirkorlar va aholi uchun moliyaviy ochiqlik oshib bormoqda.
Aholi uchun valyuta ayirboshlash amaliyotlarini amalga oshirishni
yengillashtiruvchi yangi bank xizmatlari joriy etildi, yakka tartibdagi tadbirkorlar
tomonidan chet el valyutasini sotib olish uchun imkoniyatlar yaratildi.
Shu bilan birga, bank xizmatlari iste’molchilarining huquqlari va qonuniy
manfaatlariga, ayniqsa, hududlarda rioya etish hamda moliyaviy ochiqlikni
kengaytirish, shuningdek, xizmat ko’rsatish madaniyati va bank tizimiga bo’lgan
ishonchni yanada oshirishda bir qator muammo va kamchiliklar kuzatilmoqda.
Xususan:
birinchidan, kreditlarni ajratish bo’yicha qarorlar qabul qilishda
vakolatlarning haddan tashqari markazlashganligi bosh banklar va ularning
filiallari o’rtasidagi javobgarlikning aniq chegaralanishiga to’sqinlik qilmoqda;
ikkinchidan, kredit buyurtmalarini ko’rib chiqishning murakkablashgan
mexanizmlari kreditlarni tezkor olish imkoniyatini chegaralamoqda;
uchinchidan, tijorat banklari tomonidan mikroqarzlar ajratilishi
imkoniyatining mavjud emasligi mikroqarzlar olish darajasini oshirish imkonini
bermayapti, mikrokredit tashkilotlar va lombardlarning xizmatlari bo’yicha yuqori
foiz stavkalari aksariyat holatlarda iste’molchilarning moliyaviy holati
yomonlashishiga olib kelmoqda;
to’rtinchidan, chakana bank xizmatlari bozorining past darajada
rivojlanganligi va mijozlar bilan hamkorlik munosabatlarini yo’lga qo’yishning
zamonaviy yondashuvlari mavjud emasligi ortiqcha byurokratiya va sansalorlik
uchun zamin yaratmoqda;
beshinchidan, bank kartalari asosida naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga
oshirish bo’yicha davlat protsessing tashkilotining mavjud emasligi chakana to’lov
17

tizimlarining xavfsizlik, uzluksizlik va ishonchlilik darajasiga ta’sir ko’rsatmoqda
hamda aholining keng qatlamlari uchun ochiq bo’lgan innovatsion loyihalarni
amalga oshirishda zamonaviy texnologik yechimlarni ilgari surishga to’sqinlik
qilmoqda;
oltinchidan, kreditlarni (mikroqarzlarni) ko’rib chiqish va ajratish uchun
xizmat haqi hamda boshqa to’lovlarning undirilishi qarzning real qiymati oshishiga
olib kelmoqda;
yettinchidan, shartnomalarga xizmatlar tariflarini, ajratilgan kreditlar va jalb
qilingan depozitlar bo’yicha foizlarni bir tomonlama o’zgartirish huquqini nazarda
tutuvchi shartlarning kiritilishi, shuningdek, bir xizmatning qo’shimcha xizmatdan
foydalanish sharti bilan ko’rsatilishi bank xizmatlari iste’molchilarining
huquqlarini buzmoqda;
sakkizinchidan, bank to’lov kartalaridan chet el valyutasini echish bo’yicha
cheklovlarning mavjudligi va bankomatlar sonining yetarli emasligi valyuta
ayirboshlash amaliyotlarini bajarishda talab darajasida xizmat ko’rsatish imkonini
bermayapti.
Mazkur muammolarni bartaraf etish, bank xizmatlari iste’molchilarining
huquqlarini himoya qilishni ta’minlash mexanizmlarini yanada takomillashtirish va
innovatsion rivojlanishning tendensiyalarini inobatga olgan holda moliyaviy
ochiqlik darajasini oshirish, shuningdek, 2017 — 2021-yillarda O’zbekiston
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar
strategiyasida belgilangan vazifalarni amalga oshirish maqsadida:
1. Bank xizmatlari ommabopligining oshirilishini va bank xizmatlari
iste’molchilari huquqlarining himoya qilinishini ta’minlash O’zbekiston
Respublikasi Markaziy bankining asosiy vazifalaridan biri ekanligi belgilab
qo’yilsin. 7
2. O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining tuzilmasida bank
xizmatlari iste’molchilarining huquqlari va qonuniy manfaatlari himoyasini
ta’minlash, moliyaviy ochiqlikni hamda aholi va tadbirkorlik subyektlarining
7
Abdullayeva Sh.Z., Omonov A.A. “Tijorat banklari kapitali va uni boshqarish”. O‘quv qo‘llanma. / –T.:
“Iqtisod-Moliya” 2006.-120b.
18

moliyaviy savodxonlik darajasini oshirish asosiy vazifalari bo’lgan Bank
xizmatlari iste’molchilarining huquqlarini himoya qilish xizmati tashkil etilganligi
ma’lumot uchun qabul qilinsin.
O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki bank xizmatlari
iste’molchilarining huquqlarini himoya qilish vazifalarini bajarishda:
bank tizimida tizimli kamchiliklar va bank xizmatlari iste’molchilarining
huquqlari buzilishlarini aniqlashga, shuningdek, ularning oldini olishga;
bank xizmatlari iste’molchilari huquqlarining buzilishiga yo’l qo’ygan kredit
tashkilotlariga nisbatan javobgarlik choralari ko’rilishini ta’minlashga;
bank xizmatlari iste’molchilarining buzilgan huquqlarini tiklashda maslahat
berish va ko’maklashishga;
moliyaviy ochiqlik darajasini oshirishga va bank xizmatlari
iste’molchilarining savodxonligini yuksaltirishga alohida e’tibor qaratsin.
3. Belgilab qo’yilsinki, 2018-yil 1-iyuldan tijorat banklari:
dastlabki ruxsatlarsiz va shaxsni tasdiqlovchi hujjatlarsiz mijozlarga bevosita
xizmat ko’rsatish hududiga to’sqinliksiz kirish;
mijozlarni dastlabki qabul qilish ma’muriyat xodimlaridan ko’rsatilayotgan
bank xizmatlari to’g’risida dastlabki maslahatlarni olish;
kredit (mikroqarz) berish to’g’risida qaror qabul qilishning bosqichma-
bosqich jarayonini va kredit (mikroqarz) berish to’g’risida xabardor qilish yoki uni
berishni asoslantirilgan holda rad etish tartibini ko’rsatgan holda kredit
buyurtmalarini shaffoflik asosida ro’yxatdan o’tkazish va ko’rib chiqish uchun
shart-sharoitlar yaratadi. 8
4. Pul-kredit siyosatining asosiy yo’nalishlari
8
Qoraliyev T.M.Qodirov E.T.Muhamedjanov K.A. Xorijiy mamlakatlarda bank ishi.O‘quv
qo‘llanma.Toshkent-2012
19

Markaziy bank 2020 va 2021−2022 yillar uchun pul-kredit siyosatining
asosiy yo’nalishlarini e’lon qildi. 2020 yilda YAIM o’sish sur’atlari 5,2−5,5 foiz,
2021−2022 yillarda esa 5,5−5,8 foizgachani tashkil etishi prognoz qilinmoqda.
Iqtisodiy rivojlanishning asosiy ssenariysiga ko’ra 2020 yilda yalpi ichki
mahsulot (YAIM) hajmining real o’sishi 5,2−5,5 foizni tashkil etishi, 2021−2022
yillarda 5,5−5,8 foizgacha tezlashishi prognoz qilinmoqda. O’zbekiston Markaziy
banki e’lon qilgan Inflyatsion targetlashga o’tish orqali pul-kredit siyosatini
amalga oshirishning 2020 yil va 2021−2022 yillar davriga mo’ljallangan asosiy
yo’nalishlari to’g’risidagi bayonotda bu haqda so’z boradi.
Avvalroq e’lon qilingan «Fuqarolar uchun byudjet» loyihasida 2020 yilda
sof YAIM o’sish sur’atlari 5,5 foiz, 2021−2022 yillarda esa 5,8−6,2 foiz darajasida
prognoz qilingan edi.
Markaziy bank 2020 yilda inflyatsion targetlashga o’tishi haqida ham xabar
berilgan edi. Inflyatsiya darajasini 2021 yilda 10 foizgacha pasaytirish hamda 2023
yilda 5 foiz darajadagi doimiy inflyatsion maqsadni (target) o’rnatish
rejalashtirilmoqda.
Tijorat banklari tomonidan iqtisodiyotga ajratiladigan kreditlar qoldig’ining
o’sish sur’atlari YAIM nominal hajmini o’sish sur’atlariga mutanosib ravishda,
jumladan, 2020 yilda 20−25 foiz atrofida (valyuta kursi o’zgarishlarini hisobga
olmaganda) bo’lishi kutilmoqda.
Soliq-byudjet sohasida umumiy fiskal balans taqchilligining ma’lum
miqdorda qisqarishi hamda davlat tashqi qarzining belgilangan parametrlar
doirasida shakllanishi kutilmoqda. Umumiy fiskal balansning 2020 yilda YAIMga
nisbatan 2,7 foiz da н oshmasligi, 2022 yilga qadar bosqichma-bosqich 1,5 foiz гача
pasayib borishi va kelgusi yillarda ushbu darajada saqlanib qolishi prognoz
qilinmoqda. 9
Qat’iy pul-kredit siyosati yuritilishi va fiskal balans taqchilligining qisqarib
borishi sharoitida xususiy va xorijiy investitsiyalar hajmining oshishi iqtisodiy
o’sishning prognoz ko’rsatkichlariga erishilishiga xizmat qiladi. Shundan kelib
9
«Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida» gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni http://www.lex.uz .;
20

chiqib, dastlabki hisob-kitoblarga ko’ra kelgusi yillarda to’lov balansining joriy
operatsiyalar hisobvarag’i manfiy saldosi YAIMga nisbatan 2020 yildagi 7 foiz da н
2022 yilda 5,9 foiz гача pasayib boradi. Ushbu taqchillikning asosan tashqi
moliyaviy manbalar, xususan, investitsion resurslar hisobidan qoplanib borishi
natijasida valyuta almashuv kursiga sezilarli devalvatsion bosimni yuzaga
keltirmasligi kutilmoqda.
21

Xulosa
Hozirda iqtisodiyotning muhim sohalarida alohida xizmat ko’rsalayotgan
banklar mazkur tarmoqlarni yanada rivojlantirish va undagi mavjud mablag’larni,
bor imkoniyatlarni samarali ishga soiish imkonini yaratib beradi va iqtisodiy
isiohotlarning jadallik bilan amalga oshishiga xizmat qiladi.
Bank tizimini yanada erkinlashtirish va isloh qilishni chuqurlashtirishga
qaratilgan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari va hukumat qarorlari
asosida bank tizimini tubdan mustahkamlashga, ularning kredit berish
imkoniyatlarini va ustav kapitalini bo’sh mablag’lar jalb qilish hisobidan
kengaytirishga, shuningdek, banklaming investitsiya jarayonining asosiy bo’g’ini
bo’lgan korxonalar, xususan xususiy tadbirkorlar, kichik va o’rta biznes
korxonalarining chinakam hamkoriga aylanishiga, xorijiy banklar bilan
hamkorlikning yanada kengaytirifishiga alohida e’tibor qaratildi.
H о zir ko’pgina davlatlarda pul mu о malasini tartibga s о lishda о chiq b о z о rda
о p е ratsiyalar o’tkazish usulidan f о ydalanilm о qda.
Bu x о zirgi ko’p qo’llaniladigan m о n е tar siyosatning bir usuli his о blanadi.
Bu usul tij о rat banklarining likvidlik darajasiga t е zda ta’sir o’tkaza о ladigan
egiluvchan (m о slashuvchan), amaliy va о p е rativ usul his о blanadi. Bu usulni
b о shqalaridan farqi shundaki, uni zaruriyatga qarab va h о hlagan miqd о rda
o’tkazish mumkin. Bu m е xanizm b о z о rni riv о jlanish t е nd е ntsiyasiga qarab pul
mu о malasini barqar о rlashtira о lishi mumkin.
Xul о sa qilib aytish mumkinki, kr е ditning о by е ktiv zarurligi takr о r ishlab
chiqarish jarayonida f о ndlarning d о iraviy aylanishi q о nuniyatlariga as о slangandir.
Xulosa o rnida shuni aytishimiz mumkinki, mamlakatimizda resurs bazasiʼ
mustahkam bo lgan, ishonchli va kafolatli bo lgan tijorat banklari tizimi yaratilgan
ʼ ʼ
bo lib, ular faoliyatining yanada rivojlanishi ko rsatilayotgan xizmatlar sifati va
ʼ ʼ
qulayligiga har tomonlama bog liq bo ladi.
ʼ ʼ
22

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1.O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. Toshkent, O’zbekiston, 2014
yil.
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 12 sentyabrdagi
“Respublika bank tizimini yanada rivojlantirish va barqarorligini oshirish chora-
tadbirlari to’g’risida”gi PQ-3270-sonli Qarori http://www.lex.uz .;
3. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 13 sentyabrdagi «Pul-
kredit siyosatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida» gi PQ-3272-
sonli Qarori http://www.lex.uz .;
4. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 8 sentyabrdagi
« O’zbekiston Respublikasida ma’muriy islohotlar konsepsiyasini tasdiqlash
to’g’risida» gi PF-5185- sonli Farmoni http://www.lex.uz .;
5. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 20 apreldagi "Oliy
ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-2909-sonli
qarori http://www.lex.uz .;
6. “Bank tizimining moliyaviy barqarorligini yanada oshirish va
investitsiyaviy faolligini kuchaytirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi №PQ-1317
sonli Qarori. 06.04.2010 y.
Internet saytlari
1. Axborot ta’lim tarmog’i / http://ziyonet.uz/
2. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining ta’lim
portali/ http://edu.uz/
3. Masofaviy ta’lim va kitoblar/ http://e-ilm.uz/
4. Jurnal ekonomicheskoye obozreniye// http://rewiev.uz//
5. O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi /http://mf.uz/
6. O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi / http://soliq.uz/

23

Banklar, ularning turlari va kredit tizimidagi roli

Купить