Белгиларни ирсийланишида генларнинг узаро таъсири турлари. Комплементар ва эпистаз таъсири. Хромосомалар морфологияси - Биотехнология - Презентации

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	253.1KB
Покупки	0
Дата загрузки	22 Декабрь 2023
Расширение	pptx
Раздел	Презентации
Предмет	Биотехнология

Белгиларни ирсийланишида генларнинг узаро таъсири турлари. Комплементар ва эпистаз таъсири. Хромосомалар морфологияси

Купить

БЕЛГИЛАРНИ ИРСИЙЛАНИШИДА ГЕНЛАРНИНГ
УЗАРО ТАЪСИРИ ТУРЛАРИ. КОМПЛЕМЕНТАР ВА
ЭПИСТАЗ ТАЪСИРИ. ХРОМОСОМАЛАР
МОРФОЛОГИЯСИ

Режа
•
БЕЛГИЛАРНИ ИРСИЙЛАНИШИДА
ГЕНЛАРНИНГ УЗАРО ТАЪСИРИ
ТУРЛАРИ.
•
КОМПЛЕМЕНТАР ВА ЭПИСТАЗ
ТАЪСИР.
•
ХРОМОСОМАЛАР МОРФОЛОГИЯСИ .

Genlarning o'zaro epistatik ta’sirida belgilarning irsiylanishi
•
Mendel qonunlari bilan tanishish jarayonida biz bir
juft allel genlarning dominant (A) holati, retsessiv (a)
holatiga nisbatan ustunlik qilishini ko‘rgan edik.
•
Bu hodisa bir gen allellaridagi dominantlik deb
yuritiladi.
•
Genetik tahlil sohasidagi tadqiqotlarning Mendeldan
keyingi davrdagi rivoji tufayli, allel bo‘lmagan
genlarning o‘zaro munosabatida ham dominantlik
retsessivlik holatlari namoyon bo‘lishining
mumkinligi isbotlandi.

Epistaz
•
Bir gen allelining ikkinchi bir gen alleliga
nisbatan dominantlik qilish (A> В yoki B> A, a
>B yoki b> A) hodisasi epistaz deb ataladi.
Genetik tahlil sohasidagi tadqiqotlar natijasida
epistaz dominant va retsessiv holatda
bo‘lishligi aniqlangan.
•
Boshqa genlar faoliyatini bosib turadigan, ya’ni
unga nisbatan dominantlik qiladigan genni
i ngibitor yoki supressor deb ataladi.

•
Ular I yoki S simvollari bilan ifodalanadi
•
. Ingibitor gen epistatik gen deb ham yuritiladi.
•
Allel bo‘lmagan dominant I geniga nisbatan retsessiv
holatdagi gen esa gipostatik gen deb ataladi.
•
Dominant epistazda noallel strukturaviy genlar
faoliyatini to‘xtatib qo‘yish funksiyasini ingibitor
genining dominant alleli gomozigotali (II) va
geterozigotali (Ii) holatda amalga oshiradi.
•
Retsessiv epistazda strukturaviy noallel genlar faoliyatini
ingibitor genining retsessiv alleli gomozigota (ii) holatda
to‘xtatib turadi.
•
Endi dominant va retsessiv epistaz bilan alohida-alohida
tanishib o‘tamiz.

•
Irsiylangan belgilar ajralishining 13:3 nisbati.
•
Bunga misol qilib tovuq zotlarida pat rangining irsiylanishini
keltiramiz. Patlari oq rangda bo‘lgan ikkita tovuq zotlarining
fenotipi bir xil bo‘lsa ham, ularning bu belgi bo‘yicha
genotiplari har xil bo‘lishligi aniqlandi. Buning uchun oq
patli parranda zotlari o‘zaro chatishtirilgan.
•
Olingan F, duragay parrandalarning patlari oq rangda
bo'lgan. F, duragay avlodidagi tovuq va xo‘rozlar o‘zaro
chatishtirilib, olingan ikkinchi avlodda (F2) pat rangi
bo‘yicha fenotipik sinfga ajralish kuzatildi.
•
Ularning 13/16 qismi oq, 3/16 qismi esa qora patli
parrandalar ekanligi aniqlandi.
•
Tovuqlardagi pat rangining bunday tarzda irsiylanib,
F2 da ajralish kuzatilishining genetik asoslari bilan tanishaylik.

Genlarning epistatik ta’sirida tovuq zotlarida
pat rangining irsiylanishi.

•
Tovuq zotlarida pat rangining oq-qora bo‘lishi ikki juft
noallel f genlariga bog‘liq.
•
Ularning birinchi jufti C-c genidir. Bu genning dominant
alleli gomozigota (CC) hamda geterozigota (Cc)
holatlarda pat i' rangining qora bo‘lishini ta’min etadi.
•
Allel bo‘lmagan ikkinchi juft gen - I-i esa C-c genining
faoliyatini boshqarish vazifasini bajaradi.
•
Bu gen ingibitor gen deb yuritilib, dominant gomozigota
(II) hamda geterozigota
(Ii) holatlarda patga rang beruvchi С genining faoliyatini
to‘xtatadi.
Natijada С geni genotipda mavjud bo‘lsa ham, patning
qora bo‘lish xususiyati fenotipda rivojlanmaydi, oqibatda
pat rangi oqligicha qoladi.

Yuqoridagilarga asoslanib, chatishtirish uchun ota-ona organizmlari
sifatida olingan tovuq va xo‘rozlaming pat rangi bo‘yicha genotiplarini
quyidagicha belgilaymiz:

•
Irsiylangan belgilar ajralishining 12:3:1 nisbati.
Bunga misol qilib,
ot zotlarida jun rangining irsiylanishini olamiz.
Ularda jun rangining irsiylanishida ikki juft noallel
gen ishtirok etadi. Ulardan biri dominant С
geni bo‘z rangni, ikkinchisi - В esa qora rangni
rivojlantiradi.
•
Dominant epistatik С geni dominant gipostatik В
geni ustidan ustunlik qiladi.
Chatishtirish uchun olingan biya va ayg‘irlaming jun
rangi bo‘yicha
genotiplarini quyidagicha belgilaymiz:

Chatishtirish uchun olingan biya va ayg‘irlaming jun rangi bo‘yicha genotiplarini quyidagicha belgilaymiz :

F2da olingan toylami jun rangi bo‘yicha uchta fenotipik sinfga
ajratish mumkin - 12 qism bo‘z rang : 3 qism qora : 1 qism
saman
•
Dominant epistazdan tashqari belgilarning irsiylanishida
retsessiv epistaz ham kuzatiladi.
•
Unga masalan quyonlarda jun rangining
irsiylanishini keltirish mumkin. Qora junli quyoniar (AAbb) oq
junli (aaBB) quyoniar bilan chatishtirilganda birinchi avlodda
kulrang (aguti) (AaBb) quyonchalar olingan.
•
F2 da esa olingan quyonchalarning 9/16 qismi kulrang (A -B -),
3/16 qismi qora (A-bb) va 4/16 qismi oq
(aaB- va aabb). Bu natija genlar o‘zaro ta’sirining komplementar
tipida ham kuzatilgan edi.
•
Bu natijani retsessiv epistaz aa > B - va aa > bb
deb ham tushuntirish mumkin.

•
Bunday holda aaB- genotiplariga ega bo‘lgan
quyonchalar oq rangda bo‘ladilar, a geni
retsessiv gomozigota holatda qora pigmentning
hosil bo‘lmasligini ta’minlaydi va u orqali qora
pigmentni junning bo‘ylamasiga tarqatuvchi В
genining faoliyatiga to‘sqinlik qiladi.
Yuqorida tavsif etilgan yakka retsessiv
epistazdan tashqari har bir genning retsessiv
alleli gomozigota holatda bir vaqtning o‘zida
resiprok holda komplementar genlarning
dominant allellarining ta’sirini bosib turadilar,
ya’-ni aa > B - , bb > A-.

•
Bunday ikki retsessiv gomozigotaning faoliyati qo‘sh
retsessiv epistaz deb ataladi. Diduragay
Chatishtirishda fenotip bo‘yicha ajralish 9:7 nisbatda
bo‘ladi.
•
Noallel genlar o‘zaro ta’sirining komplementar tipiga
keltirilgan xushbo‘y no‘xat o‘simligida gul rangining
irsiylanishi qo‘sh retsessiv epistazga misol bo‘la oladi.
Shunday qilib, genlarning komplementar va epistaz
tipidagi faoliyatlari fufayli duragay avlodlarida yangi,
ota-ona organizmlarida kuzatilmagan J belgilar paydo
bo‘ladi.
•
Bu esa kombinativ irsiy o‘zgaruvchanlik doirasini
Tcengaytiradi, evolutsiya va seleksiya jarayonlari
uchun qulay sharoit tug'diradi.

E’tiboringiz uchun raxmat!

Белгиларни ирсийланишида генларнинг узаро таъсири турлари. Комплементар ва эпистаз таъсири. Хромосомалар морфологияси

Купить