Информация о документе

Цена 15000UZS
Размер 2.5MB
Покупки 1
Дата загрузки 25 Август 2024
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Медицина

Продавец

Bohodir Jalolov

Betalaktamid guruh preparatlari tahlili. Sefalosporinlar

Купить
KURS ISHI Betalaktamid guruh preparatlari tahlili. Sefalosporinlar Reja: 1 Kirish I. Adabiyotlar sharxi I.1 Betalaktamid guruh preparatlari ning olinishi , Sefalosporinlar I.2 Betalaktamid guruh preparatlari chinligini aniqlash I.3 Betalaktamid guruh preparatlari ning miqdoriy tahlil usullari I.4 Betalaktamid guruh preparatlari ning tibbiyotda qo’llanishi II. Tajriba qism 2.1 Retinol atsetat ning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili 2. 2 Olingan natijalarni matematik statistika usuli bo’yicha qayta ishlash Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati Mundarija 2 KIRISH Hozirgi paytda O’zbekistonda farmatsevtika faoliyatini amalga oshirish huquqini beruvchi litsenziyaga ega bo‘lgan 130 ta korxona bor. Ushbu faoliyat dori vositalari hamda tibbiy ehtiyojdagi buyumlarni va diagnostika vositalarini ishlab chiqarishga yo‘naltirilgan. Ayni paytda “O’zfarmsanoat” AK o‘z tarkibida 132 ta korxonani birlashtirgan. Bular — uchta ilmiy- tadqiqot instituti, birlashma, aksiyadorlik jamiyati, mulkchilikning barcha shaklidagi ishlab chiqarish korxonalari, shu jumladan, qo‘shma hamda chet el korxonalari, xususiy mas’uliyati cheklangan jamiyatlardir. Dori prеparati- farmatsiyada o`ziga xos nom bo`lib, dori vositasining yoki moddasining davo ko`rsatadigan ma'lum bir dori shaklidagi ko`rinishi. Dori vositasi-kasallikni aniqlash, davolash yoki oldini olish maqsadida tavsiya etilgan tabiiy yoki sintеz yo`li bilan olingan (toza yoki aralashma) farmakologik modda. Dori shakli-davolovchi ta'sir ko`rsatadigan dori moddasi yoki vositasi bo`lib, ishlatish uchun qulay va davo samarasini saqlagan ma'lum bir ko`rinishi- shakli. Umuman olganda yangi dori moddalarini topish, tеkshiruvdan o`tkazish va ularni amaliyotga joriy etish, turli mutaxassislar faoliyatining natijasi bo`lib, bunda ko`proq kimyo, farmakologiya va farmatsiya sohalari xodimlarining ahamiyati kattadir. Bu o`ziga xos ancha murakkab, ko`p mablag` va vaqt talab etadigan vazifadir. Yurtimizda dori vositalarini ishlab chiqarish va ular bilan aholi hamda davolash-profilaktika muassasalarini ta’minlash maqsadida mazkur sohadagi ishlarni tashkil etishning mustahkam huquqiy asoslari yaratildi. Yigirmadan ortiq qonun, bir yuz yigirmadan ziyod me’yoriy-huquqiy hujjatlar bu yo‘nalishdagi vazifalarni hayotga izchil tatbiq qilishda muhim huquqiy asos bo‘lmoqda. Ayniqsa, 2016 yilning 4 yanvarida “Dori vositalari va farmatsevtika faoliyati to‘g‘risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonunining yangi tahrirda qabul qilinishi soha yuksalishining keyingi bosqichini boshlab berdi. Ta’kidlash kerakki, oxirgi o‘n yil mobaynida farmatsevtika tarmog‘iga 300 mln. AQSh dollaridan ziyod investitsiyalar, shu jumladan, 100 mln. dollar 3 miqdorida to‘g‘ridan-to‘g‘ri chet el investitsiyalari jalb etildi. Bu sohani yanada ravnaq toptirishda muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. I. Adabiyotlar sharxi 1.1 Betalaktamid guruh preparatlari ning olinishi, Sefalosporinlar Hozirgi zamon tibbiyotini penitsillin, sefaleksin, tetrasiklin, streptomitsin va boshqa aminoglikozidlar, aromatik guruh, antibiotiklar hamda ularning ko'p sonli yarimsintetik yo'l bilan olingan hosilalarisiz tasawur qilib bo'lmaydi. Antibiotiklar faqatgina tibbiyot ehtiyojlari uchun qo‘llanib qolmay, balki ulardan qishloq xo'jaligida, veterinariyada va oziq-ovqat sanoatida ham keng foydalaniladi.1942- yilda amerikalik Z.A.Vaksman mikroorganizmlar hosil qiladigan antimikrob ta’sirga ega barcha moddalami ayrim sinfga ajratish maqsadida «antibiotik» degan atamani kiritdi.Olimlar Z.V. Yermoleva (1946-yil), keyinchalik M.M.Shemyakin, A.S.Xoxlov (1961) va boshqalaming ta’rifiga ko'ra mikroorganizmlarni (bakteriya, virus, mog‘or va boshqalar) tanlab o'ldirish (kirish) yoki ulaming o‘sishini to'xtatish xossasiga ega bo’lgan turli organizmlarning (mikroorganizm, o'simlik hayvon) moddalar almashinuvi natijasida hosil bo'ladigan mahsulotlari antibiotiklar deb nomlanadi.[1] Antibiotiklar kimyoterapevtik, ya’ni kasallik paydo qiluvchi mikroorganizmlarga nisbatan, tanlab ta’sir qiluvchi preparatlar guruhiga kiradi. Mikroorganizmlaming yashash va ko'payish jarayonida ro'y beradigan o'zaro kurash va qarama-qarshiliklar, ya’ni ular orasidagi antagonizm qadimdan ma’lum bo'lib kelgan. Birinchi marta Lui Paster, chirituvchi bakteriyalar ma’lum sharoitda kuydirgi kasalligini paydo qiluvchi tayoqchalaming ko'payishini to'xtatganligini, hatto ulami o'ldirganligini kuzatadi. Mashhur mikrobiolog olim 1.1. Mechnikov birinchi bo'lib, qatiq tarkibidagi sut kislota hosil qiluvchi bakteriyalar yordamida ichakdagi chirituvchi patogen mikroorganizmlarga qarshi kurashni tavsiya etish bilan bir qatorda, 4 mikroorganizmlar o'rtasidagi antagonizmdan foydalanib, odam organizmida turli kasaliiklar qo'zg'atuvchi mikroblarga qarshi kurashish mumkinligini aniqladi.[2] Antibiotiklar kimyoviy tuzilishi va antimikrob ta’siriga ko'ra yana quyidagicha tasniflanadi. 1) betalaktamidlar. Bu guruh o'z ichiga tabiiy va yarimsintetik penitsillin va sefalosporinlami oladi; 2) aminoglikozid antibiotiklar. Bu guruhni streptomitsin, kanamitsin, gentamitsin, neomitsin, tobramitsin va boshqalar tashkil qiladi; 3) aromatik guruh antibiotiklarga levomitsetin va uning efirlaridan levomitsetin stearat, levomitsetin suktsinat kiradi; 4) tetrasiklin qator antibiotiklar. Bunga tabiiy antibiotiklardan tetrasiklin, oksitetrasiklin va ulaming yarimsintetik hosilalaridan mor- fosiklin, metasiklin, doksisiklin va boshqalar kiradi; 5) aureol kislota qator va boshqa rak kasalligiga qarshi antibiotiklar. Olivomitsin, rubomitsin, karminomitsinlar bu guruhlaming vakillaridir; 6) turli guruhlardan tashkil topgan antibiotiklar. Bu qator antibiotiklarga, lakmoidlardan - eritromitsin; polipeptidlardan - grami- tsidin C; polienlardan - levorin; rifamitsinlardan - tabiiy rifamitsin SV va yarimsintetik rifamitsinlar kiradi. Hozirda antibiotiklami mikroorganizmlarga nisbatan ta’sir qilishi asosida guruhlarga bo'lishga ham e’tibor berib kelinmoqda. Bu qator antibiotiklarga, lakmoidlardan - eritromitsin; polipeptidlardan - gramitsidin C; polienlardan - levorin; rifamitsinlardan - tabiiy rifamitsin SV va yarimsintetik rifamitsinlar kiradi. Hozirda antibiotiklami mikroorganizmlarga nisbatan ta’sir qilishi asosida guruhlarga bo'lishga ham e’tibor berib kelinmoqda. Sefalosporin guruhiga kirgan antibiotiklar 5 6 7 Barcha sefalosporin guruhidagi antibiotiklar tuzilishining asosini7- aminosefalosporan kislotasi (7-ASK) tashkil qiladi. Bu kislotaning kimyoviy tuzilishi penitsillindagi 6-aminopenitsillan kislotaga birmuncha o'xshash: Sefalosporin guruhiga tabiiy antibiotiklardan sefalosporin «C» va bir qator 7- ASK asosida olingan yarimsintetik antibiotiklar kiradi. 1945-yilda Italiya mikrobiologi Botzi Sardina orolining dengiz bo‘yi atrofidagi mikrofloralami o‘rganish vaqtida Cephalosporium oilasiga kiruvchi 8 Cephalosporium salmosynnematum mog‘orini topdi va u ba’zi bir bakteriyalarning o‘sishiga to'sqinlik ko‘rsatishini ham aniqladi. Keyinchalik bu mog‘or o‘stirilgan suyuqlikdan yetti xil antibiotik modda ajratib olinib, ulardan sefalosporin «C» va kimyoviy tuzilishi jihatidan penitsillin xilidagi antibiotik penitsillin - N kuchli antimikrob ta’sirga ega ekanligi aniqlandi: Bu antibiotiklardan penitsillin - N ni biosintez yo‘li bo'yicha olish murakkab va iqtisodiy jihatdan qimmatligi hamda hozirgi vaqtda tibbiyotda ko‘pdan ko‘p yangi va yuqori ta’sirli yarimsintetik penitsillinlaming kashf qilinishi, unga bo’lgan talabga ehtiyoj qoldirmadi. Sefalosporin «С» esa kislotali muhitga va penitsillinaza fermentiga nisbatan birmuncha barqaror bo'lsada, ammo ba’zi bakteriya va aktinomitsetlar hosil qiladigan - atsetilesteraza ferment ta’sirida sirka kislota va dezatsetilsefalosporin «C»ga parchalanib, antimikrob ta’sirini birmuncha yo‘qotadi: Sefalosporin «C»ning biosintez yo‘l bilan olinishi ham benzil- penitsillinnikiga o'xshash bo'lib, uning hosil bo'lishida D-a-amino- adipin kislota, sistein, valin va sirka kislotasi ishtirok etishini ko'rsatadi. Bu sefalosporin «С» ning kimyoviy tuzilishini tashkil qilgan elementlardan yaqqol ko'rinadi: 9 Bu antibiotikning kimyoviy va fizikaviy xossalarini mukammal o'rganish natijasida uning kuchli hamda keng ta’sirga ega bo'lgan yangidan yangi yarimsintetik hosilalari kashf etila boshlandi.1961-yilda Xale o'z kasbdoshlari bilan birgalikda sefalosporin «C»ning piridin va boshqa uchlamchi azot saqlagan geterosiklik birikmalar ta’sirida, unga nisbatan birmuncha kuchli ta’sirga ega hosilalarini oldi. Masalan, ulardan sefalosporin «C» piridin bilan o'zaro birikishidan hosil bo'lgan preparati, unga nisbatan Micrococcus pyogenes varourens mikroorganizmiga 12 baravar, Salmonella typhi bakteriyalariga esa 2 baravar kuchli ta’sir ko'rsatadi hamda mikroorganizmlar hosil qiladigan atsetilesteraza fermentiga nisbatan chidamlidir: Sefalosporin «С» asosida uning turli uchlamchi azot saqlagan geterosiklik birikmalar bilan boMgan hosilalarini olish va ulaming fizikaviy, kimyoviy va antimikrob xossalarini mukammal o'rganish olimlami yarimsintetik sefalosporin antibiotiklarini yaratish borasida olib borayotgan ishlarini yanada rivojlantirishga sabab bo’ldi. Ayniqsa bu yo'nalishda sefalosporin «C»dan kuchsiz kislotali muhitda, uning molekula tuzilish asosi 7-aminosefalosporin kislotasini (7-ASK) sof holda gidroliz qilib olish va u asosida keng doira hamda kuchli antimikrob ta’sirga ega bo'lgan yarimsintetik antibiotiklarni yaratish ishlari yangi tus oldi. Barcha tibbiyot ehtiyojlarida ishlatiladigan sefalosporinlar kimyoviy tuzilishlari, farmakodinamik va farmakokinetik xossalari jihatidan penitsillinlarga 10 birmuncha o'xshash bo'lsada, ammo ulardan quyidagi xususiyatlari bilan farqlanadi. 1. Penitsillinlarda faqat bitta 6-vaziyatdagi aminoguruhgagina turli kislota qoldiqlari biriktirib, uning yangi yarimsintetik preparat- larini olish mumkin bo'lsa, sefalosporinlarda esa 7-holatdagi amino va 3-holatdagi metilen guruhlarga radikallami biriktirish yo'li bilan uning yarimsintetik preparatlarini olish mumkin.Bu esa sefalosporinlaming yangi preparatlarini yarimsintetik usul bo'yicha olishga katta imkon yaratadi. 2. Sefalosporinlar penitsillinlarga nisbatan stafilokokklar hosil qiladigan penitsillinaza fermentiga barqarorligi va keng doira antibakterial ta’siri bilan farqlanadi. Ular nafas yo'llari kasalliklarini (pnevmoniya, o'pka absessi, plevralar, emfizema va boshqalarda), siydik yo'llari hamda boshqa yuqumli (meningit, peritonit, septitseliya va boshqalar) kasalliklami davolashda yaxshi samara beradi. 3. Sefalosporinlar penitsillinlarga nisbatan organizmda sekin parchalanadi va allergiya deyarli kuzatilmaydi. Yarimsintetik sefalosporin antibiotiklaridan sefaleksin, sefalotin-natriy va sefaloridinlar va boshqalar tibbiyotda keng qo’llaniladi. 1.2 Betalaktamid guruh preparatlari chinligini aniqlash Sefalosporin qator antibiotiklarning chinligini aniqlashda turli kimyoviy va fizik-kimyoviy usullardan foydalaniladi. Masalan, ular tarkibida 1 % nitrat kislota saqlagan 80 %li sulfat kislota ta’sirida oksidlanib, turli rangga bo‘yalgan birikmalar hosil qiladi. Bunda sefaleksin sariq rangga, sefalotin-natriy qizil- qo‘ng‘ir rangga o‘tib ketuvchi sarg‘imtir-yashil rangli, sefaloridin esa yashil-havo rangli birikma hosil qiladi. 11 Sefalosporin hosilalarini gidroksamat tuzlar hosil qilish reaksiyasi bo‘yicha aniqlashda ham, avval ulaming eritmalariga natriy gidroksid va gidroksilamin eritmalari qo'shiladi va biroz o'tgach aralashmaga bir necha tomchidan sirka kislota bilan mis (II) sulfat eritmasi qo'shilganda yashil cho'kma paydo bo'ladi. Agar mis (II) sulfat eritmasi o'miga suyultirilgan xlorid kislota bilan temir (III) xlorid eritmasi qo'shilsa, u holda qizil-binafsha rangii sefalosporinlarning temirli gidroksamat tuzlari hosil bo'ladi. Sefaleksinga yuqorida keltirilgan umumiy reaksiyalardan tashqari, uning kimyoviy tuzilishidagi D-a-aminofenilsirka kislotasirka kislotadagi eritmasi mis (II) sulfat va natriy gidroksid eritmalari ta’sirida sarg'imtir-yashil rangii kompleks tuz hosil qilishidan ham, uni aniqlashda xususiy reaksiya sifatida foydalaniladi.Sefalotin-natriydagi natriy ioni odatdagicha alanganing rangsiz qismini sariq rangga bo'yashi orqali yoki rux uranilatsetat bilan sarg'imtir rangli cho'kma hosil qilishiga ko'ra aniqlanadi. Sefalosporinlaming chinligini yana IQ-spektroskopiya usuli bo'yicha ulaming har qaysisi uchun maxsus tayyorlangan standart namunasi bilan taqqoslab ham aniqlanadi. Bu guruh preparatlaming chinligini aniqlashda spektrofotometriya 12 usulidan ham keng foydalaniladi. Masalan, sefaleksinning maksimal nur yutishini 260 nm to‘lqin uzunligida, sefalotin-natriyning suvdagi eritmasini esa 237 nm to'lqin uzunligida aniqlanadi. Sefotiksin natriyning chinligi 0,002 %li suvli eritmasining 237 nm va 265 nm lardagi yutilish maksimumi bo'yicha spektrofotometrik usul bilan shuningdek, yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi yordamida miqdori esa yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi usuli yordamida aniqlanadi. Sefotaksim natriy va seftriakson natriy chinligi yuqori samarali suyuqlik xromatografiya usulida aniqlanadi. IQ-spektrofotomet- rik usulda 3800 sm-1 dan 650 sm-1 va 2000 sm-1 dan 625 sm-1 oralig‘idagi to'lqin uzunligida standart namuna eritmasi bilan taqqoslab aniqlanadi. Chinligi natriy ioniga xos, alangani och sariq rangga bo‘yash orqali sifati baholanadi. Sefuroksim natriyli tuzi chinligi IQ-spektrofotometrik usulda standart namuna bilan taqqoslab aniqlanadi. Yupqa qatlam xromatografik usulda aniqlashda silikagel plastinkasidan foydalanib, bir nechta qo'zg'aluvchan fazalar ishtirokida 254 nm to'qin uzunligida UB nurida ko'rib aniqlanadi. Uni kaliy karbonatning 15 %li eritmasi bilan birga qizdirib, ustiga kaliy antimonat eritmasi qo'shiladi hamda qizdirilib muzda sovutiladi, natijada oq cho'kma hosil qilishi lozim. 1.3 Betalaktamid guruh preparatlari ning miqdoriy tahlil usullari Sefalosporin guruhi preparatlaming miqdori yodometriya va spektrofotometriya usullari yordamida aniqlanadi. Yodometriya usulining mohiyati, ularni ham penitsillinlarga o'xshash avval ishqor yordamida gidrolizlab, so'ngra reaksiya natijasida hosil bo'lgan 13 mahsulotlami yod bilan oksidlab aniqlashga asoslangan. Bunda ro'y beradigan reaksiya jarayonini sefaleksin misolida quyidagicha ifodalash mumkin: Reaksiyani amalga oshirishda, ma’lum miqdorda olingan preparatning suvdagi eritmasiga 5 ml 1 mol/l natriy gidroksid eritmasi qo'shib, 20 minutga qo'yib qo'yiladi. So'ngra unga 20 ml atsetat bufer eritmasi, 5 ml 1 mol/1 xlorid kislota eritmasi va 25 ml 0,02 mol/1 yod eritmasi qo'shib, uch soat davomida 30 °C haroratdagi suv hammomiga qo'yiladi. Reaksiyaning oxirgi bosqichida suyuqlikni sovutib, undagi reaksiyaga kirishmay qolgan yodning ortiqchasi natriy tiosulfatning 0,02 mol/l eritmasi bilan titrlanadi. Reaksiya natijasining naqadar aniqligini bilish maqsadida ayni sharoitda preparatni standart namunasida alohida nazorat tajriba o'tkaziladi. Sefalosporin preparatlarining miqdori yana spektrofotometriya usulida ham aniqlanadi. Masalan, 20 mkg/ml suvdagi sefalaksin eritmasining optik zichligi 260 nm to'lqin uzunligida aniqlanadi. Miqdori yuqori samarali suyuqlik xromatografiya usulida aniqlanadi. Miqdori yuqori samarali suyuqlik xromatografiya usulida aniqlanadi. 14 Sefoperazon natriyli tuzining chinligi va miqdori yuqori samarali suyuqlik xromatografiya usulida aniqlanadi. 1.4 Betalaktamid guruh preparatlari ning tibbiyotda qo’llanishi Sefaleksin, sefalotin-natriy grammanfiy va grammusbat mikroorganizmlarga kuchli hamda keng ta’sir ko'rsatishlari hamda penitsil- linaza fermentiga nisbatan barqarorliklari bilan benzilpenitsillin preparatlaridan farqlanadi. Sefalotin-natriy va sefaloridin nafas a’zolari, siydik yo'llari hamda yarali infeksiyalarda, sepsis va boshqa ba’zi yuqumli kasalliklami davolashda ishlatiladi. Ulami, odatda, eritma holida inyeksiyalarda mushak orasiga yoki venaga yuboriladi. Sefalotin-natriy mushak orasiga har 4-6 soatda 0,5-1 g dan1 -2 %li novokaindagi eritmasi yuboriladi. Sefaloridinni esa 40-60 mg/kg miqdordagisini bir sutkada 2-3 marta mushak orasiga yuboriladi. Uni flakonlarda 0,25; 0,5 va 1 g dan chiqariladi.Sefaleksinni kapsulalar yoki osilma (suspenziya) dori shaklida 0,25-0,5 g dan ichiriladi. Bir sutkada qabul qilishga mo'ljallangan doza 1-2 g gacha. Uning 0,25 g dan kapsulalarda va suspenziya tayyorlash uchun mo'ljallangan 2,5 g faol modda umumiy miqdori 35 g yetguniga qadar, indiferent moddalar bilan bo'lgan kukun holdagi aralashmasi 150 ml hajmdagi qo'ng'ir shisha idishlarda chiqariladi. Sefaleksin, sefalotin-natriy «В» ro'yxati bo'yicha yorug'lik ta’siridan himoyalangan holda, quruq va salqin joylarda saqlanadi. Tibbiyotda antibiotik vosita sifatida qo'llaniladi. 15

Betalaktamid guruh preparatlari tahlili. Sefalosporinlar

Купить