Bolalarni tilga o'rgatishda ta'limiy o'yinlardan foydalanish amaliyot - Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim - Dars ishlanmalar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	40000UZS
Hajmi	40.3KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	17 May 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Dars ishlanmalar
Fan	Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim

Sotuvchi

Amriddin Hamroqulov

Ro'yxatga olish sanasi 23 Fevral 2025

47 Sotish

Bolalarni tilga o'rgatishda ta'limiy o'yinlardan foydalanish amaliyot

Sotib olish

1O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MAKTABGACHA VA
MAKTAB TA’LIM I VAZIRLIGI
MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARI DIREKTOR VA
MUTAXASSISLARINI QAYTA TAYYORLASH VA ULARNING
MALAKASINI OSHIRISH INSTITUTI
Mavzu: Bolalarni tilga o'rgatishda ta'limiy o'yinlardan foydalanish
MALAKA ISHI
Malaka toifasi :
Malaka ishini bajaruvchisi: Abdullayeva Guli
Toshkent – 2025 yil

2ANNOTATSIYA Ushbu malaka ishi “Bolalarni tilga o‘rgatishda ta’limiy
o‘yinlardan foydalanish” mavzusiga bag‘ishlangan. Mavzuni tanlashimga sabab
— maktabgacha yoshdagi bolalarning til o‘rganishga bo‘lgan tabiiy qiziqishlarini
yanada rivojlantirish va bu jarayonda o‘yinlarning imkoniyatlaridan to‘g‘ri
foydalanish zaruratidir. Amaliyot davomida shuni chuqur his qildimki, bola o‘yin
orqali tilni yanada erkin, ixtiyoriy va quvonchli muhitda o‘zlashtiradi.
Ish davomida til o‘rganishning psixologik-pedagogik asoslari, ta’limiy
o‘yinlarning o‘rni, ularning shakllari va turlari nazariy jihatdan o‘rganildi.
Shuningdek, o‘z faoliyatimda qo‘llagan o‘yinli metodlar, bolalarning javoblari,
ishtiroki, qiziqish darajasi tahlil qilindi. O‘tkazilgan mashg‘ulotlar shuni
ko‘rsatdiki, didaktik o‘yinlar, rolli o‘yinlar va interaktiv faoliyat bolalarda nafaqat
so‘z boyligini oshiradi, balki nutq madaniyati, muloqot ko‘nikmalari va mustaqil
fikrlashni ham rivojlantiradi. Mazkur malaka ishi mening nazariy bilimlarim,
kuzatuvlarim va amaliy tajribam asosida tayyorlandi. Ishonamanki, bu ish nafaqat
mening kasbiy o‘sishimga xizmat qiladi, balki boshqa tarbiyachilar uchun ham
foydali metodik tavsiya bo‘la oladi.
Kalit so‘zlar: maktabgacha ta’lim, til o‘rgatish, ta’limiy o‘yinlar, nutq rivoji,
didaktik metodlar, o‘yinli yondashuv, muloqot ko‘nikmalari

3Mavzu: Bolalarni tilga o'rgatishda ta'limiy o'yinlardan foydalanish
Reja
Kirish
1. Maktabgacha yoshdagi bolalarga til o‘rgatishning ilmiy-nazariy asoslari
2. Ta’limiy o‘yinlarning turlari va ularni til o‘rgatishda qo‘llash metodikasi
3. Amaliyot jarayonida ta’limiy o‘yinlardan foydalanish tajribasi va samaradorligi
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

4 KIRISH
Bugungi kunda O‘zbekistonda maktabgacha ta’lim tizimining tubdan isloh
qilinishi, ta’limning barcha bosqichlariga zamonaviy yondashuvlarning joriy
etilishi bilan bir qatorda, bolalarning til o‘rganish jarayoniga ham alohida e’tibor
qaratilmoqda. Til — bu faqat muloqot vositasi emas, balki shaxsning tafakkuri,
hissiy olami, ijtimoiylashuvi va madaniy o‘zligini ifodalovchi asosiy vositadir.
Aynan shuning uchun ham bolalarning tilga bo‘lgan dastlabki munosabati, uni
egallashga bo‘lgan qobiliyati va qiziqishini shakllantirish maktabgacha yoshdan
boshlanishi zarur.
Maktabgacha yosh — bu bola hayotidagi eng muhim davrlardan biri bo‘lib,
uning nutqiy rivojlanishi, tovushlarni eslab qolish, talaffuz qilish, tushunish va
so‘z boyligini egallash ko‘nikmalari aynan shu bosqichda shakllanadi. Bola bu
davrda so‘zlarni tez yod oladi, taqlidga moyil bo‘ladi, atrofdagi gaplarni tahlilsiz
qabul qiladi, biroq o‘yin orqali o‘rganganini tezroq eslab qoladi. Shu bois, til
o‘rgatish jarayonini bolalarning tabiiy ehtiyoji va faoliyatiga — ya’ni o‘yinga
asoslangan holda olib borish pedagogik jihatdan to‘g‘ri va samarali yondashuv
hisoblanadi.
Ta’limiy o‘yinlar — bu bolalarga bilim berish, ularning qiziqishini
rag‘batlantirish va faol ishtirokini ta’minlashning eng qulay shaklidir. Bola o‘yin
davomida so‘z o‘rganadi, uni talaffuz qiladi, holatga bog‘laydi, nutqiy vaziyatda
qo‘llaydi. Ta’limiy o‘yinlar orqali bola o‘zining so‘z boyligini oshiradi,
grammatik shakllarni tabiiy o‘zlashtiradi, eshitganini tushunadi va muloqotda
faol bo‘ladi. Bu esa til o‘rgatishning asosiy maqsadlariga xizmat qiladi.
Mazkur malaka ishida “Bolalarni tilga o‘rgatishda ta’limiy o‘yinlardan
foydalanish” mavzusi doirasida nazariy qarashlar, psixologik-pedagogik asoslar,
ta’limiy o‘yinlarning turlari, ularning qo‘llanilish metodikasi va amaliyotda
qo‘llash tajribalari yoritildi. Ish davomida ta’limiy o‘yinlarning til o‘rganishdagi
samaradorligi, bolalardagi faollik darajasi, so‘zlashuv kompetensiyasiga ta’siri
chuqur tahlil qilindi. Har bir mashg‘ulotda o‘yin elementi ishtirok etdi, va bu
metod bolalarning ishtirokini sezilarli darajada oshirganini kuzatdim.

5Malaka ishining dolzarbligi shundaki, bugungi kunda maktabgacha ta’lim
tashkilotlarida til o‘rgatish jarayoni ko‘pincha sun’iy shaklda, bolaning faol
ishtirokidan yiroq, taqlidga asoslangan tarzda tashkil etilmoqda. Bu esa bolaning
tilga nisbatan qiziqishini pasaytiradi, nutq faoliyatini sekinlashtiradi. Ushbu ishda
aynan shunday muammolarni bartaraf etish yo‘llari sifatida ta’limiy o‘yinlar
orqali faol, interaktiv, qiziqarli muhitda til o‘rgatish taklif etiladi.
Ishning maqsadi — bolalarni tilga o‘rgatishda ta’limiy o‘yinlardan samarali
foydalanishning nazariy va amaliy asoslarini o‘rganish, metodik tavsiyalar ishlab
chiqish va tajriba asosida ularning natijadorligini aniqlashdan iborat.
Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar belgilandi: Til o‘rgatishning
psixologik-pedagogik asoslarini o‘rganish; Ta’limiy o‘yinlar turlari va ularning
lingvistik asoslarini tahlil qilish; O‘yinlar yordamida og‘zaki va yozma nutqni
rivojlantirish usullarini aniqlash; Maktabgacha yoshdagi bolalarning til o‘rganish
jarayonida o‘yinlarning ta’sirini amaliy kuzatuv orqali baholash; Amalga
oshirilgan metodik ishlar asosida taklif va tavsiyalar ishlab chiqish.
tadqiqot obyekti – maktabgacha yoshdagi bolalar bilan olib boriladigan til
o‘rgatish jarayonidir.
Tadqiqot predmeti – tilga o‘rgatishda ta’limiy o‘yinlardan foydalanish
metodikasi, uning samaradorlik darajasi va pedagogik ahamiyatidir.
Mazkur malaka ishi davomida nazariy bilimlarni amaliyotda sinash, metodik
yondashuvlar asosida til o‘rgatishni tashkil etish, ta’limiy o‘yinlar orqali
bolalarda tilga nisbatan ijobiy munosabat shakllantirish kabi muhim jihatlar
yoritildi. Ishonchim komilki, bu ish mening kelgusidagi tarbiyachi-pedagog
sifatidagi faoliyatimda amaliy qo‘llanma sifatida xizmat qiladi.

61. Maktabgacha yoshdagi bolalarga til o‘rgatishning ilmiy-nazariy asoslari
Maktabgacha yoshdagi bola — o‘rganishga intiluvchi, so‘zlar orqali atrof-
muhitni anglashga harakat qiluvchi faol va qiziquvchan shaxsdir. Bu davr
bolaning psixik rivojlanishida nutqning shakllanishi bilan chambarchas bog‘liq
bo‘lib, til o‘rganishning psixologik xususiyatlari shu yoshda eng faol rivojlanadi.
Psixologik jihatdan bu davrni “nutq yoshi” deb atash ham mumkin, chunki bola
o‘zining fikrini ilk marta so‘zlar orqali ifoda eta boshlaydi. Til — bolaning
fikrlash, muloqot qilish, eslab qolish va tasavvur qilish qobiliyatlarini harakatga
keltiruvchi psixik vosita bo‘lib xizmat qiladi.
Psixolog olimlar, xususan, L.S. Vygotskiy, A.N. Leontev, P.Ya. Galperin kabi
mutaxassislar bolalarning tilga oid rivojlanishini to‘g‘ri yo‘naltirish uchun,
avvalo, uning psixik xususiyatlarini chuqur o‘rganish zarurligini ta’kidlaydilar.
Vygotskiyning “yaqin rivojlanish zonasi” nazariyasiga ko‘ra, bola o‘zi bajara
olmaydigan vazifani kattalarning ko‘magida bajara oladi. Bu til o‘rganish
jarayoniga to‘liq tatbiq etiladi — bola mustaqil ravishda murakkab so‘zlarni
o‘rganolmasligi mumkin, biroq o‘yin, ko‘rgazma, so‘z takrorlari orqali u buni
asta-sekin anglab oladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarda eshitish va talaffuz etish tizimi faol
shakllanadi. Ular kattalarning so‘zlarini takrorlaydi, o‘ziga ma’qul bo‘lgan
so‘zlarni eslab qoladi va o‘yin davomida ularni faol ishlatadi. Bu yoshdagi
bolalar tovushlar, urg‘u, ohang va mimikani sezgirlik bilan qabul qiladi. Shuning
uchun til o‘rgatish jarayonida emotsional jihatdan boy, ovozli va harakatli
mashg‘ulotlardan foydalanish katta ahamiyat kasb etadi.
Bolaning eshituv, ko‘rish, sezish, idrok qilish va motorik qobiliyatlari o‘zaro
bog‘liq holda rivojlanadi. Masalan, bola “olma” so‘zini nafaqat eshitadi, balki uni
ko‘radi, ushlaydi, hidlaydi, ta’mini eslab qoladi. Shunday multisensor faoliyat
orqali bola har bir so‘zni to‘liq va chuqurroq o‘zlashtiradi. Bu holat
psixologiyada “assotsiativ o‘rganish” deb ataladi. Shu sababli til o‘rgatishda faqat
so‘zlarni talaffuz qilish emas, balki uni harakat, tasvir, hissiy muhit bilan bog‘lab
berish zarur.

7Maktabgacha yoshdagi bolalarning til o‘rganishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadigan
yana bir psixologik omil — bu ijtimoiy muloqotga bo‘lgan ehtiyojdir. Bola
so‘zlashga urinadi, chunki u o‘z fikrini aytmoqchi, o‘zini tushuntirmoqchi
bo‘ladi. Agar bu jarayon to‘g‘ri tashkil qilinsa, bola tilga nisbatan qiziqish bilan
yondashadi. Aks holda, bola o‘z fikrini ifoda eta olmasdan, nutqdan uzoqlashadi.
Shu sababli tarbiyachi bolaning aytgan gaplariga e’tibor bilan quloq solishi, uni
rag‘batlantirishi, savollar berib faol muloqotga tortishi kerak.
Bolaning nutqiy rivojlanishi shaxs sifatida shakllanishining asosiy
ko‘rsatkichlaridan biri hisoblanadi. Til o‘rganayotgan bola bilan tarbiyachining
o‘rtasidagi muloqot faqat o‘qituvchi-tinglovchi shaklida emas, balki
tengdoshlarcha, ishonchli, yumshoq va quvnoq bo‘lishi kerak. Bolaning har
qanday so‘zga bergan javobi, harakati, mimikasi — uning ichki dunyosidan darak
beradi. Shu sababli bu yoshda bolaga e’tiborli bo‘lish, uni baholamasdan, izohlab
tushuntirish, yana harakat qilishga undash kerak bo‘ladi.
Psixologik jihatdan maktabgacha yoshdagi bolalar qiziqqon, savolchan,
harakatga moyil, hissiyot bilan yashaydigan bo‘lishadi. Til o‘rgatish jarayonida
bu fazilatlar inobatga olinmasa, bola zerikadi, ishtirokdan chekinadi, faolligi
pasayadi. Shuning uchun mashg‘ulotlar qisqa, rang-barang, harakatga boy,
qiziqarli shaklda tashkil etilishi shart. Ta’limiy o‘yinlar bu borada eng qulay
psixologik muhitni yaratishga xizmat qiladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarning asosiy ehtiyoji — bu o‘yin. Bola o‘yin
orqali yashaydi, o‘yin orqali anglaydi, fikrlaydi va o‘rganadi. Shu bois, til
o‘rgatish ham aynan o‘yin shaklida bo‘lishi lozim. O‘yin bola uchun stresssiz,
ixtiyoriy, rag‘batlantiruvchi va emotsional muhit yaratadi. Bu esa psixologik
jihatdan bola uchun eng qulay o‘rganish shaklidir.
Bundan tashqari, har bir bolaning nutqiy rivojlanishi bir xil emas. Ba’zi bolalar
so‘zlarni tez yod oladi, boshqalari esa asta-sekin o‘zlashtiradi. Bu farq
temperament, eshitish qobiliyati, oilaviy muhit, tug‘ma o‘ziga xosliklar bilan
bog‘liq. Shuning uchun til o‘rgatish jarayoni differensial yondashuvga asoslangan

8bo‘lishi kerak. Har bir bolaning qobiliyati inobatga olinib, unga individual
yondashuv zarur.
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun eng tabiiy va asosiy faoliyat turi — bu
o‘yindir. Bola o‘yin orqali atrof-muhitni o‘rganadi, fikrlaydi, so‘zlashadi, harakat
qiladi va o‘zini namoyon etadi. O‘yin — bu bola uchun faqat vaqt o‘tkazish
vositasi emas, balki chuqur didaktik va psixologik ahamiyatga ega bo‘lgan faol
o‘quv jarayonidir. Aynan shu jihat o‘yinni til o‘rgatish jarayonida samarali metod
sifatida qo‘llash zaruratini yuzaga keltiradi.
O‘yin faoliyati bolaning ruhiyatiga eng mos, stresssiz va motivatsiyaga boy
muhit yaratadi. Bola o‘yinda o‘zini erkin his qiladi, u topshiriq emas, balki zavqli
mashg‘ulot bilan bandman deb o‘ylaydi. Bu esa o‘z-o‘zidan o‘rganish
samaradorligini oshiradi. Til o‘rgatish jarayonida aynan shu muhit muhim —
bola o‘zini majburlanmay, ixtiyoriy ravishda so‘zlarni eslab qoladi, talaffuz
qiladi, jumlalar tuzadi.
Didaktik o‘yinlar — o‘qitish maqsadida ishlab chiqilgan maxsus o‘yinlardir.
Ular orqali bolaga tilning tovush tizimi, so‘z boyligi, grammatik shakllar, nutqiy
muloqot elementlari bosqichma-bosqich, qulay va tushunarli shaklda o‘rgatiladi.
Misol uchun, "Nimani ko‘rding?", "So‘zni top!", "Kimga tegishli?", "Ranglar
haqida ayt", "Hayvonni tanla" kabi o‘yinlar bolalarning lug‘at boyligini oshiradi,
so‘zlarni eslab qolish va ishlatish ko‘nikmasini shakllantiradi.
O‘yin davomida bolaning diqqatini jamlash, tinglash, tez fikrlash, savol-javob
qilish, javobni o‘ylab topish, boshqa bolalar bilan muomala qilish ko‘nikmalari
rivojlanadi. Shu sababli til o‘rgatishda o‘yin metodlari faqat og‘zaki nutq emas,
balki psixik faoliyatni ham rivojlantiradi. Bola o‘yinda o‘rganayotganini
bilmasligi mumkin, biroq u faoliyat jarayonida kerakli so‘zlar va tuzilmalarning
tabiiy egasiga aylanadi.
Rolli o‘yinlar ham til o‘rgatishda samarali metodlardan biridir. “Do‘konchi va
xaridor”, “Shifokor va bemor”, “Oila a’zolari” kabi rolli o‘yinlar orqali bolalar
kundalik hayotdagi muloqot shakllarini o‘zlashtiradilar. Ular gapirishni,
so‘rashni, minnatdorchilik bildirishni, savol berishni, ohangni to‘g‘ri tanlashni

9o‘rganadilar. Bu esa ularning nutq madaniyatiga, tilga bo‘lgan ishonchiga,
mustaqil fikr ifodalay olishiga asos bo‘ladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalar orasida o‘yin orqali o‘rganilgan so‘zlar ancha
yaxshi eslab qolinadi. Bu ilmiy jihatdan ham isbotlangan: bola hissiy tajriba
orqali eshitgan, ko‘rgan va bajargan harakatni yaxshi eslaydi. Shu sababli o‘yin
— faqat harakat emas, balki xotira, e’tibor, tasavvur va emotsiyani birlashtirgan
metodik vositadir. Tarbiyachining vazifasi — o‘yinni shunchaki o‘tkazish emas,
balki uni til o‘rganishga xizmat qiladigan vosita sifatida qurishdir.
Til o‘rgatishda ta’limiy o‘yinlar turlicha shakllarda bo‘lishi mumkin: stol usti
o‘yinlar, kartochkali o‘yinlar, tovushga asoslangan o‘yinlar, mantiqiy guruhlash
o‘yinlari, topshiriqli harakatli o‘yinlar, pantomima va tasvirga asoslangan
o‘yinlar. Har birining o‘ziga xos maqsadi, metodik yo‘nalishi va o‘rgatish
samarasiga ega. Masalan, tasvirli kartochkalar yordamida so‘z boyligini oshirish,
tovushlar o‘yinida fonetik tayyorgarlik, pantomima orqali fe’l va holatlar bilan
tanishtirish mumkin.
Ta’limiy o‘yinlarning ahamiyati shundaki, ular bolani “o‘rganish” holatiga
zo‘rlamasdan olib kiradi. Bola o‘zi bilmagan holda yangi so‘zlarni aytadi,
eslaydi, takrorlaydi, jumlalar tuzadi. Tarbiyachi esa ushbu jarayonni nazorat
qiladi, yo‘naltiradi, ijobiy baholaydi. Ana shu do‘stona, quvnoq va faol muhit
bola uchun til o‘rganish jarayonining eng qulay ko‘rinishidir.
Bundan tashqari, o‘yin jarayonida ijtimoiylashuv kuchayadi. Bolalar bir-birlari
bilan muloqot qiladi, navbat kutadi, savol beradi, javob eshitadi, fikr bildiradi. Bu
esa faqat til emas, balki ijtimoiy kompetensiyalarni ham rivojlantiradi. Bola o‘z
fikrini ifoda etishga harakat qiladi, xatodan qo‘rqmaydi, o‘z-o‘zini baholashga
intiladi.
Pedagogik yondashuvlarda o‘yin metodining o‘rni juda yuqori baholanadi.
Hozirgi zamonaviy ta’limda “o‘yin orqali o‘rgatish” degan printsip har bir
mashg‘ulotda yadro vazifasini o‘taydi. Bu metodik uslub nafaqat samarador,
balki bolalarning tabiiy ehtiyojiga mos tushadi. Shuning uchun bugungi
maktabgacha ta’limda o‘yin metodlarisiz til o‘rgatish tasavvur qilib bo‘lmaydi.

10Bugungi kunda maktabgacha ta’lim tizimida zamonaviy pedagogik
texnologiyalardan foydalanish til o‘rgatish jarayonining samaradorligini
oshirishda muhim omil hisoblanadi. Bu texnologiyalar bolaning shaxs sifatida
rivojlanishini, mustaqil fikrlash, o‘z fikrini bayon qilish, muloqot qilish va
axborotni eslab qolish qobiliyatlarini faollashtirishga xizmat qiladi. Til — bu
faqat grammatik qoidalar majmuasi emas, balki fikr, emotsiya va ijtimoiy
ongning tashuvchisidir. Shu boisdan bolalarda tilni shakllantirish jarayoni chuqur
didaktik va texnologik yondashuvni talab etadi.
Pedagogik texnologiyalar deganda faqat kompyuter, multimedia yoki axborot
vositalarini tushunmaslik kerak. Aslida bu atama ta’lim jarayonining oldindan
rejalashtirilgan, tizimli, natijaga yo‘naltirilgan hamda bosqichma-bosqich o‘qitish
usullarining majmuasini anglatadi. Maktabgacha ta’limda bu texnologiyalar
bolalarning yoshiga, qiziqishiga, individual o‘ziga xosligiga mos tarzda tanlanadi.
Shu bois pedagogik texnologiyalar o‘yin, mashg‘ulot, suhbat, vizual vosita,
interaktiv harakatlar orqali tilni o‘rgatishda juda qulay va samarali hisoblanadi.
Birinchi navbatda, interaktiv metodlar til o‘rgatishning asosiy vositasiga
aylangan. “Aqliy hujum”, “Savol-javob zanjiri”, “Kim tez aytadi?”, “Zanjirli
hikoya tuzish” kabi metodlar bolalarda og‘zaki nutqni faollashtiradi, ularni fikr
almashishga undaydi. Interaktiv metodlar orqali bola o‘z fikrini bildirish,
boshqalarni tinglash, muloqot qilish, javobni to‘g‘ri tuzish, ohangni boshqarish
kabi ko‘nikmalarni egallaydi. Bu jarayon til o‘rganishning eng muhim psixologik
bosqichlarini yengil tarzda o‘zlashtirishga yordam beradi.
Yana bir samarali yondashuv — bu modulli o‘qitish texnologiyasi. Bu
texnologiyada har bir til elementining (tovush, so‘z, jumla, muloqot) mustaqil
modullar sifatida o‘rgatilishi nazarda tutiladi. Masalan, bir modulda so‘z yodlash
bo‘lsa, ikkinchisida so‘z birikmasi bilan gap tuzish, uchinchisida nutqiy
vaziyatlarda ishlatish mashq qilinadi. Bunday yondashuv ketma-ketlikni,
izchillikni va bosqichma-bosqich o‘rganishni ta’minlaydi.
Shuningdek, o‘yin texnologiyasi ham pedagogik texnologiyalarning bir turi
sifatida til o‘rgatishda keng qo‘llaniladi. Ta’limiy o‘yinlar yordamida bola

11so‘zlarni, gap tuzishni, savol-javob qilishni, rollarga kirishni, ijtimoiy vaziyatni
tushunishni tabiatdagidek erkinlik bilan egallaydi. Bu o‘yinlar o‘quv materialini
qiziqarli va o‘zlashtiriladigan ko‘rinishda taqdim etadi. Ayniqsa, til o‘rgatishda
rolli, dramatik, pantomima, vizual, didaktik va harakatli o‘yinlar katta ahamiyatga
ega.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) orqali tilni o‘rgatish ham
bugungi kundagi dolzarb masalalardan biridir. Kompyuter o‘yinlari, mobil
ilovalar, interaktiv doskalar, audio-video materiallar, animatsiyalar orqali bolaga
so‘z o‘rgatish, ularni takrorlash, intonatsiyani mashq qilish, obrazlar bilan
bog‘lash kabi imkoniyatlar yaratiladi. Bu vositalar bolalarning sezgi organlari
orqali tilni tezroq va ishonchliroq o‘zlashtirishini ta’minlaydi. AKT orqali tashkil
etilgan mashg‘ulotlar bolalarda kuchli motivatsiya uyg‘otadi.
Problemali o‘qitish texnologiyasi til o‘rgatishda bolaga mustaqil xulosa
chiqarish, fikr yuritish, nutqiy vaziyatni tahlil qilish, muammoni so‘z bilan hal
etish ko‘nikmalarini rivojlantiradi. Bu texnologiyada tarbiyachi tayyor javob
bermaydi, balki bola o‘zi topishga undaladi. Masalan: “Nima bo‘lishi mumkin?”,
“Qanday gap tuzsa bo‘ladi?”, “Kim boshqacha ayta oladi?” kabi savollar orqali
bolaning tilga nisbatan fikrlovchi yondashuvi rivojlanadi.
Klasterni yaratish texnologiyasi til materiallarini tizimlashtirish, mavzulararo
bog‘lanishni ko‘rsatish, bola xotirasida to‘liq manzara yaratishda juda foydalidir.
Masalan, “hayvonlar” mavzusi asosida “yovvoyi hayvonlar”, “uy hayvonlari”,
“ularning tovushi”, “ular nima yeydi” kabi tarmoqlar hosil qilinadi. Bola bu
tarmoq orqali so‘zlar va ularning mazmunini bog‘lab o‘rganadi, mustahkam
eslaydi.Portfolioga asoslangan texnologiya til o‘rganish jarayonining
monitoringini yuritish, bolaning yutuqlari va qiyinchiliklarini aniqlash, natijalarni
jamlash va tahlil qilish imkonini beradi. Bola o‘zi bajargan ishlar, chizgan
rasmlar, aytgan gaplari, yozgan harflari yoki kartochkalari portfeli orqali
kuzatiladi va baholanadi. Bu bolaning nutqiy rivojlanishdagi shaxsiy
yondashuvini shakllantiradi. Shuningdek, o‘z-o‘zini nazorat qilish texnologiyalari
ham til o‘rganish jarayonida ijobiy natijalar beradi. Masalan, “to‘g‘ri-topish”,

12“o‘zi baholash”, “do‘sti bilan solishtirish” kabi o‘yinli topshiriqlar bola o‘z
so‘zini tekshirishga, xatolar ustida ishlashga va mustaqil ravishda o‘rganishga
o‘rgatadi. Bu esa bolaning ichki motivatsiyasini mustahkamlaydi.
2 . Ta’limiy o‘yinlarning turlari va ularni til o‘rgatishda qo‘llash
metodikasi
Maktabgacha ta’lim jarayonida til o‘rgatishning eng samarali vositalaridan biri
bu — ta’limiy o‘yinlardir. O‘yin orqali o‘rgatish — bu nafaqat didaktik jihatdan
to‘g‘ri, balki bolaning tabiiy ehtiyojiga ham mos keladigan yondashuvdir.
Ta’limiy o‘yinlar bolaning ichki dunyosiga mos tarzda tanlanadi va uni erkin,
faol va ixtiyoriy ishtirok etishga undaydi. Til o‘rganish jarayonini quruq
yodlashdan ko‘ra, o‘yin orqali tashkil qilish, bolani so‘zlar, tovushlar, gaplar
bilan jonli tanishtirishni ta’minlaydi. Shu bois, hozirgi zamonaviy pedagogikada
ta’limiy o‘yinlarning turlari va ularning qo‘llanilish metodikasi alohida
o‘rganilmoqda.
Ta’limiy o‘yinlar o‘z maqsadiga ko‘ra bir necha guruhlarga bo‘linadi. Ulardan
eng asosiylari: didaktik o‘yinlar, rolli o‘yinlar, harakatli o‘yinlar, pantomimaga
asoslangan o‘yinlar, so‘zlashuvli dramatik o‘yinlar, sensor o‘yinlar hamda
axborot texnologiyalari bilan bog‘liq interaktiv o‘yinlardir. Har birining o‘z
vazifasi, uslubi va til o‘rganishdagi o‘rni mavjud.
Didaktik o‘yinlar — bu pedagog tomonidan oldindan maqsadli tayyorlangan
va bolaga yangi bilim yoki ko‘nikma berishga qaratilgan mashg‘ulot shaklidir.
Til o‘rgatishda didaktik o‘yinlar yordamida so‘z yodlash, tovush tanish, sinonim
va antonim o‘rganish, so‘z juftliklarini ajratish, rasm asosida gap tuzish kabi
mashqlar bajariladi. Masalan, “Nimani ko‘rding?”, “So‘zlar karuselasi”,
“Ortiqcha so‘zni top” kabi o‘yinlar bolani diqqat bilan eshitishga, tez fikrlashga,
to‘g‘ri talaffuz qilishga va tanlab aytishga o‘rgatadi.
Rolli o‘yinlar — bolani hayotiy vaziyatlarga qo‘shish, ijtimoiy rollarni sinab
ko‘rish orqali muloqotga jalb etadigan o‘yinlardir. “Do‘konda xarid”, “Shifokor
va bemor”, “Telefon suhbati”, “Mehmon kutish” kabi ssenariy asosida qurilgan
o‘yinlar bolani o‘zini turli holatlarda qanday tutishni, nima deyishni, qanday

13ohangda so‘zlashni o‘rganishga undaydi. Bu o‘yinlar og‘zaki muloqotni
kuchaytiradi, til elementlarini real vaziyatga bog‘lab beradi.
Harakatli o‘yinlar esa tovushni, so‘zni harakat bilan bog‘lash orqali o‘rganishni
ta’minlaydi. “Kim tez yuguradi?”, “Rangga qarab so‘z ayt”, “Ko‘rsat va ayt” kabi
o‘yinlarda bola bir vaqtning o‘zida tanlaydi, yuguradi, so‘zlaydi. Harakat orqali
so‘zlashuv bolada emotsional eslab qolish mexanizmini faollashtiradi. Ayniqsa,
energiyaga boy bolalar uchun harakatli o‘yinlar ayni muddaodir.
Pantomimaga asoslangan o‘yinlar bolalarda fe’l, holat va harakat ifodalarini
so‘z bilan aytishni o‘rgatadi. Bola harakat qiladi, boshqalar esa nima
qilayotganini so‘z bilan ifodalaydi. Bu jarayon so‘z boyligini faollashtiradi,
so‘zlar ma’nosini ongli ravishda tushunishga olib keladi. Masalan, “Nimani
ko‘rsatdi?”, “Bu nima qilyapti?” o‘yinlarida bola obrazni yaratadi, tengdoshlari
uni til orqali ifodalaydi.
Dramatik o‘yinlar — bu kichik sahna ko‘rinishidagi mashg‘ulotlardir. Bola
she’r aytadi, hikoya so‘zlaydi, sahnaga chiqadi. Bunda bola talaffuz, ohang,
mimika, so‘z tanlash, nutqning ifodaviyligini mashq qiladi. Til o‘rganish uchun
bu o‘yinlar nutqiy nafosatni shakllantirishga xizmat qiladi.
Sensor o‘yinlar tovushni eshitish, tanish, farqlash, tovushlar asosida so‘z
tanlash, bir hil tovushli so‘zlar topishga qaratilgan. “Tovushni eshit va top”,
“So‘zlar ichidan ‘s’ harfli so‘zni ajrat” kabi o‘yinlar fonetik bilimni
mustahkamlashga yordam beradi.
AKT (axborot-kommunikatsiya texnologiyalari) asosidagi interaktiv o‘yinlar
— bugungi kun pedagogikasining ajralmas qismiga aylangan. Kompyuter
o‘yinlari, multimediali dasturlar, interaktiv kartochkalar orqali til o‘rgatish
samarador bo‘lmoqda. Bu o‘yinlar tovush eshittirish, rasmli materiallar,
animatsiyalar bilan so‘zni bog‘lash, tanlash, takrorlash, gap tuzish kabi
imkoniyatlarni beradi.
Ta’limiy o‘yinlarni samarali qo‘llash uchun quyidagi metodik yondashuvlar
muhim:

14O‘yinning yoshga mosligi — bolaning rivojlanish darajasiga qarab tanlash;
O‘yinning maqsadga yo‘naltirilganligi — aniq so‘z, tovush yoki nutq
ko‘nikmasini shakllantirish;
Rag‘batlantiruvchi muhit — o‘yin davomida tanqid qilmaslik, xatoni yumshoq
ko‘rsatish;
Takroriylik — bir xil o‘yinni qayta-qayta o‘ynatish orqali mustahkamlash;
Differensial yondashuv — har bir bolaga uning qobiliyatiga mos darajada
topshiriq berish.
Ta’limiy o‘yinlarning turlari va ularni til o‘rgatishda qo‘llash metodikasi
(Jadval)
O‘yin turi Metodik
maqsadi O‘yin shakli Til o‘rgatishda
qo‘llanishi Kutilayotgan
natija
Didaktik
o‘yinlar So‘z boyligini
oshirish,
lug‘atni
mustahkamlas
h Kartochka,
rasmlar,
savol-javob So‘z tanlash,
sinonim/antoni
m o‘rganish, gap
tuzish Lug‘at
boyligi
ortadi,
mustahkam
eslab qoladi
Rolli
o‘yinlar Og‘zaki
muloqotni
rivojlantirish Ssenariy
asosida
suhbat Hayotiy
vaziyatlarda
so‘zlashishni
mashq qilish Muloqot
ko‘nikmasi
va nutq
madaniyati
rivojlanadi
Harakatli
o‘yinlar Eshitish va
talaffuz
ko‘nikmasini
oshirish Buyruq
asosida
harakat So‘z va
harakatni
bog‘lab
o‘rganish So‘zlar eslab
qoladi,
diqqat
kuchayadi
Pantomima
o‘yinlari Fe’llar va
harakat
so‘zlarini
mustahkamlas
h Harakat
orqali topish So‘zlar va
obrazlarni
bog‘lash Nutq
tasviriyligi
va anglash
kuchayadi
Interaktiv
o‘yinlar
(AKT) Multimediali
vositalar orqali
til o‘rgatish Kompyuter,
audio, vizual
ilovalar Tovush, so‘z,
gaplarni
multimedia
orqali
mustahkamlash Yuqori
motivatsiya
va
multimodal
o‘rganish
ta’minlanadi

15Ta’limiy o‘yinlar yordamida bola nutqiy faoliyatda erkinroq bo‘ladi,
muloqotga intiladi, o‘z fikrini sodda va tushunarli ifoda etishni o‘rganadi. Til
o‘rganishdan zavq olish tuyg‘usi shakllanadi. Bu esa butun hayoti davomida unga
kerak bo‘ladigan eng muhim ko‘nikmalardan biridir. T a’limiy o‘yinlarning turlari
xilma-xilligi, ulardan maqsadli foydalanish metodikasi til o‘rganish jarayonini
samarali, sodda, qiziqarli va esda qolarli bo‘lishini ta’minlaydi. Tarbiyachining
vazifasi — bu o‘yinlarni shunchaki o‘tkazish emas, balki har bir o‘yinni o‘rgatish
vositasi sifatida ko‘rish va unga pedagogik yondashuv bilan yondashishdir.
3 . Amaliyot jarayonida ta’limiy o‘yinlardan foydalanish tajribasi va
samaradorligi
Malaka oshirish kursi doirasida maktabgacha ta’lim tashkilotida olib borgan
amaliyotim davomida “Bolalarni tilga o‘rgatishda ta’limiy o‘yinlardan
foydalanish” mavzusi bo‘yicha nazariy bilimlarimni bevosita bolalar bilan
mashg‘ulotlar orqali sinab ko‘rish imkoniyatiga ega bo‘ldim. O‘zim tanlagan
o‘yinli metodlarning real ta’lim jarayonida qanday samara berishini amalda
ko‘rdim va bu boradagi kuzatuvlarim asosida muhim xulosalarga keldim.
Amaliyot dastlabki bosqichida guruhdagi bolalarning umumiy nutqiy holati,
lug‘at boyligi, talaffuz, e’tibor, qiziqish va muloqotga bo‘lgan intilish darajalari
aniqlab olindi. Shu asosda individual va guruhiy metodlar tanlab olindi. Eng
avvalo, bolalarga qiziqarli bo‘ladigan, o‘yin asosida til o‘rgatishni nazarda tutgan
dars ishlanmalari tuzildi. Har bir mashg‘ulotda ta’limiy o‘yinlar asosiy vosita
sifatida qo‘llanildi.
Birinchi haftada “Ranglar olamiga sayohat” nomli didaktik o‘yinni o‘tkazdim.
Ushbu o‘yin orqali bolalarga rang nomlari, ularning farqlari, so‘zlarni talaffuz
qilish o‘rgatildi. Kartochkalar, tasvirli materiallar yordamida mashg‘ulot tashkil
etildi. Bola rasmga qarab so‘z aytadi, so‘zga mos rangni topadi, uni gapda
ishlatishga harakat qiladi. Mashg‘ulot natijasida bolalar rang nomlarini bemalol
ayta boshladi, ayrimlari esa ularni gapda to‘g‘ri ishlatishga harakat qildi.
Ikkinchi haftada esa “Do‘konda xarid” rolli o‘yin mashg‘uloti tashkil etildi. Bu
o‘yin bolalarning ijtimoiy vaziyatda so‘zlashish ko‘nikmalarini shakllantirishga

16xizmat qildi. Bolalar xaridor va sotuvchi rollarini bajarib, mahsulotlar nomini,
narxini, oddiy so‘zlashuv shakllarini o‘zlashtirdi. O‘yin jarayonida “Beraman”,
“Olmoqchiman”, “Rahmat”, “Mana pul” kabi iboralarni bemalol ishlatishdi.
Bolalarda ishtirok istagi kuchayib, ular o‘yin davomida so‘z boyligidan faol
foydalanishga intildilar.
Uchinchi haftada pantomima asosida “Men nima qilyapman?” o‘yini
o‘tkazildi. Bu o‘yin orqali bolalarda fe’l va harakat so‘zlarini eslab qolish,
harakatni so‘z bilan ifodalash ko‘nikmalari rivojlandi. Bola harakatni ko‘rsatadi,
qolganlar uni topishga harakat qiladi. Bu metod bolalarda nafaqat so‘z eslash,
balki diqqatni jamlash, kuzatish, fikrlash, taqqoslash kabi ko‘nikmalarni
rivojlantirdi.
To‘rtinchi haftada esa interaktiv multimedia asosida o‘yinlar sinab ko‘rildi.
Interaktiv doska, planshet va audio vositalar orqali o‘yinli topshiriqlar bajarildi.
“Tovushni eshit va so‘zni top”, “Gapni tugat” kabi o‘yinlar audio-visually usulda
tashkil etildi. Bolalar vizual va eshitish qobiliyatiga tayanib so‘zlarni tezroq
o‘zlashtira boshladilar. Ayniqsa, rasm asosida gap tuzish topshiriqlari samarali
bo‘ldi.
Amaliyot davomida olib borilgan mashg‘ulotlarda shuni kuzatdimki, bolalar
o‘yin shaklidagi topshiriqlarda passiv emas, aksincha faol ishtirokchi bo‘ladilar.
Ular o‘z ixtiyori bilan qatnashadi, javob beradi, tanlaydi, ko‘rsatadi, taqlid qiladi.
Har bir o‘yin natijasida bolalarda nafaqat yangi so‘zlar, balki ularni qo‘llash
ko‘nikmalari ham shakllandi.
Metodik kuzatuv natijalariga ko‘ra, o‘yinli mashg‘ulotlarda ishtirok etgan
bolalarda nutqiy faollik 45–50% dan 70–75% ga oshdi. Ba’zi bolalar ilgari kam
gapirgan bo‘lsa, o‘yin davomida so‘z aytishga harakat qilgan, hatto birinchi marta
jamoat ichida gapirgan holatlar ham kuzatildi. Bu esa o‘yin metodining
ijtimoiylashuvdagi rolini ko‘rsatadi.
O‘yinlarning samaradorligi shundaki, ular til o‘rganish jarayonini tabiiy,
ixtiyoriy, quvnoq va hayotiy holatga aylantiradi. Bolaning eslab qolishi, gap
tuzishi, talaffuzi, mimikasi va emotsiyasi o‘yin orqali rivojlanadi. Bunda

17tarbiyachining roli — yo‘naltiruvchi, rag‘batlantiruvchi va kuzatuvchi bo‘lishdir.
Men har bir mashg‘ulotdan so‘ng o‘quvchilar faoliyatini qayd etib bordim,
kuzatuv jurnali orqali har bir bolaning rivojlanish dinamikasini tahlil qildim.
Mashg‘ulotlardan keyin ota-onalar bilan suhbatlar olib borildi. Ular
farzandlarida so‘zlashish istagi oshganini, so‘zlarni takrorlay boshlaganini, savol
berishga odatlanganini bildirishdi. Bu esa pedagogik faoliyatning natijasi faqat
dars jarayonida emas, balki oilaviy muhitda ham aks etayotganini ko‘rsatdi.
Amaliyotdan kelib chiqib, quyidagi xulosalarga keldim:
Ta’limiy o‘yinlar bola qiziqishini uyg‘otadi, nutq faolligini oshiradi;
Har bir mashg‘ulotda o‘yinni asosiy metod sifatida ishlatish kerak;
Bola o‘zini o‘yin orqali erkin his qiladi, bu esa til o‘rganishga sharoit yaratadi;
Didaktik va rolli o‘yinlar bola lug‘atini kengaytiradi;
Harakatli va pantomima o‘yinlari esa tushunish va nutqni bog‘lashga yordam
beradi;
Interaktiv vositalar esa bolalarda yuqori motivatsiya uyg‘otadi.
Amaliyot jarayonida ta’limiy o‘yinlardan foydalanish tajribasi va
samaradorligi (Jadval)
O‘yin turi /
mavzusi Mashg‘ulot
shakli Til o‘rganish
elementi Kuzatilgan
o‘zgarishlar Samaradorlik
darajasi
Ranglar
olami
(didaktik
o‘yin) Kartochkalar
bilan ish So‘z yodlash
va gap tuzish Rang nomlarini
mustahkamladi
, talaffuz
aniqlandi Yuqori
Do‘konda
xarid (rolli
o‘yin) Rollar orqali
suhbat Muloqot,
ibora, gap
tuzish Suhbatlashish
qobiliyati oshdi Yuqori
Men nima
qilyapman?
(pantomima) Harakat
orqali topish Fe’l va
harakat
so‘zlari So‘zlarni
kontekstda
tushunish
rivojlandi O‘rtacha-
yuqori
Tovushni
eshit va top
(interaktiv) Audio+vizua
l topshiriqlar Tovush,
so‘z, gap Multimodal
o‘rganish
kuchaydi Yuqori
Gapni tugat
(kompyuterli
o‘yin) Slaydli
topshiriq Sintaksis va
nutq davom
ettirish Ijodiy fikrlash
va gap tuzish
rivojlandi Yuqori

18Amaliyot davomida qo‘llanilgan ta’limiy o‘yinlar bolalarda nutqni
rivojlantirish, lug‘atni boyitish, muloqotga kirishish, fikr bildirish, eshitganini
anglash va mustaqil gapirish ko‘nikmalarini samarali tarzda shakllantirdi. Bu
tajriba menga faqat nazariy bilimlarni amaliyotga tatbiq etish imkonini beribgina
qolmay, balki har bir bola uchun eng qulay o‘rganish usuli bu — o‘yin ekanini
chuqur anglab yetishimga xizmat qildi.
6. Yo‘l xaritasi: Bolalarni tilga o‘rgatishda ta’limiy o‘yinlardan foydalanish
№ Ishtirokchilar F.I.Sh. Vazifa, faoliyat
turi Ish natijasi Bajarish
muddati
1 Tarbiyachi-amaliyotchi
Guli Abduhashimova Mavzuni
tanlash, reja
tuzish, metodik
materiallar
tayyorlash Nazariy asoslar
va metodik reja
tayyorlandi 1-hafta
2 Tarbiyachi va guruh
rahbari Mashg‘ulotlarni
tashkil etish,
bolalar
ishtirokini
faollashtirish Ta’limiy
o‘yinlar
asosida 4 ta
mashg‘ulot
o‘tkazildi 2-hafta
3 Tarbiyachi Kuzatuv
natijalarini
tahlil qilish,
jadval tuzish Rivojlanish
dinamikasi aks
ettirilgan jadval
shakllantirildi 3-hafta
4 Tarbiyachi va metodist Xulosa va
tavsiyalar
ishlab chiqish,
yakuniy hujjat
tayyorlash Malaka ishi
yakunlanib,
topshirishga
tayyor holga
keltirildi 4-hafta

19 Xulosa
Men ushbu malaka ishini bajarish davomida shuni chuqur angladimki, bolalarga
til o‘rgatish — bu faqat so‘zlarni yod oldirish emas, balki ularning qalbiga yo‘l
topish, tilga mehr uyg‘otish va muloqot qilishga ishonch berish demakdir. Aynan
ta’limiy o‘yinlar orqali bu murakkab jarayonni oddiy, quvnoq, bolaga mos va
samimiy shaklda tashkil etish mumkin ekan.
Amaliyot davomida kuzatganimdek, har bir bola o‘yinga mehr bilan kirishadi,
o‘yinda o‘rgangan so‘zini hayotda ishlatishga harakat qiladi. O‘yin — bu bola
uchun o‘rganishning eng tabiiy shaklidir. Mashg‘ulotlarimda didaktik, rolli,
pantomima, harakatli va multimedia o‘yinlarini qo‘llaganimda bolalarning
qiziqish bilan ishtirok etgani, har bir yangi so‘zni bajonidil takrorlagani,
so‘zlashishga bo‘lgan intilishi oshgani meni chin dildan quvontirdi.
O‘yinli metodlar yordamida til o‘rgatish bolalarning nafaqat lug‘at boyligini
oshirdi, balki ularni erkin fikrlashga, o‘zini ifoda etishga, nutqiy muloqotga
tayyor bo‘lishga olib keldi. Bu esa menga pedagog sifatida ishonch berdi: har bir
bolaga individual yondashish, unga quvonch bilan o‘rganish imkonini yaratish
eng katta natijadir.
Malaka ishim davomida nazariy bilimlarni amaliyot bilan bog‘lash imkoniga
ega bo‘ldim. Har bir mashg‘ulot, har bir bolakay bilan olib borilgan o‘yinli
suhbat, har bir yodlangan so‘z — bu mening kasbiy shakllanishimdagi muhim
qadamlardir. Ishonchim komilki, bu tajribam kelajakda faoliyatimda mustahkam
poydevor bo‘lib xizmat qiladi. bolalarni tilga o‘rgatishda ta’limiy o‘yinlardan
foydalanish — bu nafaqat samarali metod, balki bolaning dunyosiga kirish, uni
eshitish, tushunish va birga o‘sish san’atidir. O‘yinli yondashuv orqali bola
nutqni emas, hayotni o‘rganadi. Tarbiyachi esa shu jarayonning samimiy yo‘l
ko‘rsatuvchisi bo‘lishi kerak.

20 TAVSIYALAR
1) Til o‘rgatish mashg‘ulotlarini o‘yin shaklida tashkil etish – bu bolalarda
qiziqish, ishtiyoq va ijobiy emotsiyalar uyg‘otadi. Har bir darsda o‘yinli
topshiriqlar bo‘lishi muhim.
2) Ta’limiy o‘yinlarni bolaning yoshiga, qiziqishiga va psixologik
xususiyatlariga mos holda tanlash – har bir bola individual yondashuvni talab
qiladi.
3) Didaktik, rolli, pantomima va interaktiv o‘yinlardan kompleks foydalanish –
bu bolada lug‘at boyligini, so‘zlashuv madaniyatini va nutqiy faollikni
rivojlantiradi.
4) O‘yin orqali o‘rganilgan so‘zlarni real hayotiy vaziyatlarda mustahkamlash –
bolalar o‘yin davomida o‘rgangan so‘zlarini hayotda ishlatish imkoniga ega
bo‘lishi lozim.
5) Til o‘rganish jarayonida ota-onalarni ham jalb etish – bola uyda ham o‘yin
shaklida mashq qilish imkoniga ega bo‘lsa, bu o‘rganish samaradorligini
oshiradi.
6) Mashg‘ulot davomida bolalarni baholamaslik, balki rag‘batlantirish – bu
ularni ko‘proq ishtirok etishga undaydi, o‘z-o‘zini baholash va ishonchni
oshiradi.
7) Ta’limiy o‘yinlarni mavzuga mos ravishda rejalashtirish – har bir o‘yin
oldindan aniq maqsadga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak: yangi so‘z, gap tuzish,
talaffuz yoki muloqot.
8) Multimedia va AKT vositalaridan o‘rinli foydalanish – rasm, ovoz,
animatsiya yordamida bolalarning vizual va eshitish xotirasi faollashtiriladi.
9) Mashg‘ulotdan so‘ng pedagogik refleksiya olib borish – qanday o‘yin foydali
bo‘ldi, kim qanday ishtirok etdi, qaysi metodlar natija berdi — bular tahlil
qilinishi kerak.

2110) Tarbiyachi doimo o‘yin davomida bolalar bilan birga bo‘lishi, ularga erkin
fikr bildirishga imkon yaratishi va ijobiy muhitni saqlashi zarur – aynan
shunday muhitda til o‘rganish samarali bo‘ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvardagi PQ–81-
sonli Qarori – “2022–2026-yillarda maktabgacha ta’limni rivojlantirish
bo‘yicha Dastur”.
2. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 19-martdagi
186-sonli Qarori – “Maktabgacha ta’lim tizimida davlat ta’lim standartini
joriy etish to‘g‘risida”.
3. “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun (yangi tahrir) – Qonun hujjatlari ma’lumotlari,
2020.
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PF–6199-sonli Farmoni –
“Maktabgacha ta’lim sifatini oshirish va boshqaruv tizimini takomillashtirish
chora-tadbirlari to‘g‘risida”, 2021.
5. To‘xtayeva M.Q. Maktabgacha ta’lim pedagogikasi. – Toshkent: Fan va
texnologiya, 2020.
6. Jo‘rayev N., Qodirova S. Pedagogik texnologiyalar asoslari. – Toshkent:
O‘qituvchi, 2021.
7. Raximova R. Bolalar nutqini rivojlantirish metodikasi. – Toshkent: O‘zR
MTTV, 2022.
8. Yusupova Z.A. Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar bilan pedagogik ishlar. –
Toshkent, 2019.
9. Abdurahmonova S. Didaktik o‘yinlar orqali til o‘rgatish. – Samarqand:
Zarafshon, 2023.
10. Ergasheva M., To‘xtayeva N. Maktabgacha ta’lim metodikasi. – Buxoro,
2021.
11. Karimova R.A. Zamonaviy pedagogik texnologiyalar. – Toshkent:
Innovatsiya, 2020.

2212. Tohirova G. Bolalar nutqini baholash va kuzatish metodikasi. – Farg‘ona: Ilm
maskani, 2020.
13. Shamsiyeva Z. Maktabgacha ta’limda innovatsion yondashuvlar. – Toshkent:
Zamonaviy bosma, 2022.
14. UNESCO. Learning through play: strengthening learning through play in
early childhood education. – Paris, 2020.
15. Mavlonova R.X. Pedagogik texnologiyalar nazariyasi va amaliyoti. –
Toshkent: Fan, 2021.
16. Raufova M. Bolalar bilan kommunikativ o‘yinlar. – Namangan: Nur, 2023.
17. Rahimova D. Til o‘rganishda lingvodidaktik o‘yinlar. – Toshkent:
Innovatsiya, 2019.
18. Xasanova M. Estetik tarbiya va og‘zaki nutq rivoji. – Buxoro: Ilm ziyo, 2021.
19. G‘ulomova N. O‘yinli metodlar orqali ta’lim-tarbiya samaradorligini oshirish.
– Toshkent, 2020.
20. Zaynutdinova M. Nutq faoliyatida kommunikativ yondashuvlar. – Toshkent:
TDPU, 2018.

Bolalarni tilga o'rgatishda ta'limiy o'yinlardan foydalanish

Sotib olish