Информация о документе

Цена 40000UZS
Размер 55.6KB
Покупки 0
Дата загрузки 20 Сентябрь 2025
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Экономика

Продавец

Amriddin Hamroqulov

Дата регистрации 23 Февраль 2025

35 Продаж

Boshlang‘ich sinf ona tili darslarida “Ijodkorlik soati – Loyiha ishi” darslarini tashkil etish

Купить
1O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLI GI ------------------------------------------FAKULTETI “----------------------------------” KAFEDRASI ------------------------------------------- ta’lim yo‘nalishi ______- guruhi talabasi Kurs ishi Mavzu : Boshlang‘ich sinf ona tili darslarida “Ijodkorlik soati – Loyiha ishi” darslarini tashkil etish Bajardi: _______ ____ _____ _ guruhi talabasi ______ ___ ________ (imzo) (ismi sharifi) Kurs ishi himoya qilingan sana “____” __ ___ _____20 25 y. Baho “_____” ____ __ _____ Ilmiy rahbar: __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi) Komissiya a’zolari: __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi) __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi) 2Mavzu: Boshlang‘ich sinf ona tili darslarida “Ijodkorlik soati – Loyiha ishi” darslarini tashkil etish MUNDARIJA Kirish …………………………………………………………………………….. I BOB. BOSHLANG‘ICH SINF ONA TILI DARSLARIDA IJODKORLIKNI RIVOJLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI 1.1. Ona tili ta’limining mazmuni va boshlang‘ich ta’limdagi o‘rni ……………… 1.2. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ijodkorlikni shakllantirish omillari ……….. 1.3. “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” tushunchasi va uning pedagogik ahamiyati …. II BOB. BOSHLANG‘ICH SINF ONA TILI DARSLARIDA “IJODKORLIK SOATI – LOYIHA ISHI” DARSLARINI TASHKIL ETISH TAJRIBASI 2.1. Ona tili darslarida ijodkorlik soati mashg‘ulotlarini tashkil etish metodikasi … 2.2. Loyiha asosida tashkil etilgan ijodiy topshiriqlar va ularning samaradorligi …. 2.3. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy faoliyatini rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar …………………………………………………………………………... Xulosa ……………………………………………………………………………... Foydalanilgan adabiyotlar ………………………………………………………. 3 Kirish Kurs ishi mavzusining dolzarbligi Bugungi kunda jamiyat taraqqiyoti shaxsning ijodiy fikrlashi, yangilikka intilishi va erkin qaror qabul qila olishi bilan chambarchas bog‘liq. Shu sababli ta’lim jarayonida o‘quvchilarning mustaqil fikrlashini rivojlantirish, ularni ijodkorlikka yo‘naltirish va tashabbuskor bo‘lishga undash masalasi dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Boshlang‘ich sinflarda olib boriladigan ona tili darslari o‘quvchilarning nutqiy savodxonligini shakllantirish bilan birga, ularning dunyoqarashini kengaytiradi, ijodiy faoliyatini qo‘llab-quvvatlaydi hamda hayotiy vaziyatlarni mustaqil hal qilishga o‘rgatadi. Ayniqsa, “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” mashg‘ulotlarini tashkil etish orqali o‘quvchilarni erkin fikrlash, ijodiy topshiriqlarni bajarish, o‘z g‘oyalari asosida mustaqil izlanish olib borishga yo‘naltirish mumkin. Bu mashg‘ulotlar bolalarda nutqiy, ijodiy va ijtimoiy kompetensiyalarni shakllantirishda samarali vosita bo‘lib xizmat qiladi. “Bugungi kunda ta’lim tizimi oldida turgan eng muhim vazifalardan biri – yosh avlodni mustaqil va ijodiy fikrlashga o‘rgatish, ularning tashabbuskorligini qo‘llab-quvvatlashdir” 1 , – deya ta’kidlagan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev. Hozirgi zamonaviy ta’lim tizimida kompetensiyaviy yondashuv muhim o‘rin tutadi. Unda faqat bilim berish emas, balki o‘quvchini mustaqil faoliyatga, o‘z fikrini erkin bayon qilishga, ijodiy yondashishga o‘rgatish ko‘zda tutiladi. Shu boisdan “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” darslarini ona tili mashg‘ulotlariga tatbiq etish orqali dars samaradorligini oshirish, o‘quvchilarning qiziqishini kuchaytirish hamda ularning ijodiy tafakkurini rivojlantirish mumkin. Kurs ishi mavzusining o‘rganilganlik darajasi Pedagogika va psixologiya fanlarida ijodkorlikni rivojlantirish masalasi qadimdan olimlarning e’tiborida 1 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev. Yangi O‘zbekiston strategiyasi . – Toshkent: O‘zbekiston, 2021. 4bo‘lib kelgan. Sharq mutafakkirlari – Forobiy, Ibn Sino, Beruniy kabi allomalar ilm olish jarayonida mustaqil tafakkur va ijodkorlikning o‘rni haqida qimmatli fikrlar bildirganlar. Hozirgi davrda esa ijodkorlikni shakllantirish masalasi jahon pedagogikasida yetakchi mavzulardan biri hisoblanadi. Mahalliy pedagog va metodist olimlar ham boshlang‘ich ta’limda innovatsion metodlarni qo‘llash, o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga o‘rgatish masalalarini keng tadqiq etganlar. Ona tili darslarida turli ijodiy topshiriqlardan foydalanish, loyiha asosida mashg‘ulotlarni tashkil etish bo‘yicha ayrim ilmiy-amaliy ishlar amalga oshirilgan. Shu bilan birga, alohida yo‘nalish sifatida “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” mashg‘ulotlarini metodik jihatdan chuqur o‘rganish va ta’lim jarayoniga tizimli tatbiq etish hali yetarli darajada yoritilmagan. Mavzu bo‘yicha ayrim maqolalar, qo‘llanmalar va tajribalar mavjud bo‘lsa-da, ularning aksariyati umumiy ko‘rinishga ega. Shuning uchun boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy faoliyatini rivojlantirishga qaratilgan maxsus loyiha asosida mashg‘ulotlarni chuqur o‘rganish hozirgi ta’limda muhim vazifalardan biri bo‘lib qolmoqda. Demak, mazkur mavzuning o‘rganilganlik darajasi yetarli bo‘lmaganligi uning ilmiy va amaliy jihatdan tadqiq etilishini talab etadi. Kurs ishi mavzusining nazariy va amaliy ahamiyati Mazkur kurs ishining nazariy ahamiyati shundaki, u boshlang‘ich sinf ona tili ta’limi jarayonida o‘quvchilarning ijodiy tafakkurini rivojlantirish masalalarini tizimli yondashuv asosida yoritadi. Ona tili fanining mazmuni, uning o‘quvchi shaxsini shakllantirishdagi o‘rni va vazifalari ilmiy-nazariy jihatdan tahlil qilinadi. Shuningdek, “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” tushunchasining mazmuni, pedagogik mohiyati va ta’lim jarayonidagi ahamiyati o‘rganiladi. Kurs ishi davomida ijodkorlikning shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar, boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida mustaqil fikrlash va ijodiy faoliyatni qo‘llab-quvvatlashning nazariy asoslari aniqlab beriladi. Bu esa kelajakda ta’lim tizimida ijodiy yondashuvga oid ilmiy tadqiqotlar olib borish uchun manba bo‘lib xizmat qiladi. 5Kurs ishining amaliy ahamiyati esa shundan iboratki, unda ishlab chiqilgan metodik tavsiyalar va amaliy topshiriqlar boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari faoliyatida qo‘llanilishi mumkin. “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” mashg‘ulotlarini ona tili darslariga tatbiq etish bo‘yicha ishlab chiqilgan metodika dars jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilishga xizmat qiladi. O‘quvchilarning mustaqil izlanish faoliyatini tashkil etish, turli ijodiy topshiriqlar orqali ularni erkin fikrlashga o‘rgatish imkoniyatini yaratadi. Bu esa ta’lim jarayonida o‘quvchi shaxsining faolligini oshirish, ularni kelajak hayotga tayyorlash va ijodiy tafakkurga ega barkamol inson sifatida shakllantirishda muhim o‘rin tutadi. Shunday qilib, mazkur kurs ishi nafaqat nazariy jihatdan, balki amaliyotda ham dolzarb bo‘lib, o‘quvchilar ijodkorligini rivojlantirishga xizmat qiluvchi samarali vosita hisoblanadi. Kurs ishi mavzusining obyekti Boshlang‘ich sinf ona tili ta’limi jarayoni. Kurs ishi mavzusining predmeti Boshlang‘ich sinf ona tili darslarida “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” mashg‘ulotlarini tashkil etish metodikasi. Kurs ishi mavzusining maqsadi Boshlang‘ich sinf ona tili darslarida o‘quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishda “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” mashg‘ulotlarining mazmuni, metodik asoslari va amaliy ahamiyatini tahlil qilish hamda samarali yo‘llarini ishlab chiqish. Kurs ishi mavzusining vazifalari  Boshlang‘ich ta’limda ona tili fanining mazmuni va ahamiyatini o‘rganish;  O‘quvchilarda ijodkorlikni shakllantirish omillarini tahlil qilish;  “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” tushunchasining pedagogik mazmunini ochib berish;  Loyiha asosida tashkil etilgan mashg‘ulotlarning samaradorligini aniqlash;  Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy faoliyatini rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqish. 6Kurs ishi mavzusining metodlari Kurs ishida taqqoslash, kuzatish, tahlil, umumlashtirish, pedagogik tajriba, ilmiy adabiyotlarni o‘rganish metodlaridan foydalanildi. Kurs ishi mavzusining tuzilishi Kurs ishi kirish, ikki bob, har bir bob bo‘limlarga ajratilgan holda, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat. I BOB. BOSHLANG‘ICH SINF ONA TILI DARSLARIDA IJODKORLIKNI RIVOJLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI 1.1. Ona tili ta’limining mazmuni va boshlang‘ich ta’limdagi o‘rni Ona tili ta’limi har bir xalqning milliy qadriyatlarini, madaniy merosini, ijtimoiy taraqqiyotini avloddan-avlodga yetkazishda beqiyos o‘rin tutadi. Boshlang‘ich ta’lim bosqichida ona tili darslari nafaqat o‘quvchilarning savodxonligini ta’minlaydi, balki ularning tafakkurini shakllantiradi, nutqini o‘stiradi va ijodkorlik salohiyatini rivojlantiradi. Shu boisdan ham boshlang‘ich sinflarda ona tili ta’limining mazmuni ta’lim tizimining barcha bo‘g‘inlari uchun poydevor vazifasini bajaradi. Ona tili ta’limi mazmuni, avvalo, o‘quvchilarda to‘g‘ri, ravon, izchil va aniq nutqni shakllantirishga qaratiladi. Chunki nutq madaniyati – shaxsning ijtimoiy hayotdagi faoliyati, jamiyat bilan munosabatini belgilovchi asosiy omillardandir. Shu bilan birga, o‘quvchilarning lug‘at boyligini oshirish, grammatik bilimlarini puxta shakllantirish, yozma va og‘zaki nutqda ijodiy yondashuvni rivojlantirish ham mazmuniy vazifalardan hisoblanadi. Boshlang‘ich ta’lim jarayonida o‘quvchilarga beriladigan ona tili ta’limi mazmuni davlat ta’lim standartlari asosida belgilab beriladi. Bu standartlarda o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalari bo‘yicha erishishi zarur bo‘lgan natijalar aniq ko‘rsatib berilgan. Shu ma’noda, ona tili ta’limining mazmuni uch asosiy yo‘nalishni o‘z ichiga oladi: bilim berish, ko‘nikma hosil qilish va ijodiy tafakkurni shakllantirish. Ona tili darslari orqali bolalar nutqning tovush tomoni, leksik boyligi, grammatik qurilishi va uslubiy xususiyatlari bilan tanishadilar. Bu jarayon 7ularning tilga bo‘lgan muhabbatini oshiradi, milliy g‘ururini shakllantiradi. Zero, ona tili har bir xalqning milliy o‘zligining, ma’naviy dunyosining asosiy tayanchidir. Boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilarga ona tili o‘rgatish orqali quyidagi vazifalar amalga oshiriladi: Savodxonlikni shakllantirish – bolalarni harf tanish, yozuv asoslari, imlo qoidalari bilan tanishtirish. Nutq madaniyatini rivojlantirish – o‘quvchilarni og‘zaki va yozma nutqda fikrni to‘g‘ri, aniq, izchil ifodalashga o‘rgatish. Ijodiy tafakkurni shakllantirish – o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga, o‘z g‘oyalarini matnda ifodalashga, turli janrlarda ijod qilishga yo‘naltirish. Ma’naviy tarbiya berish – ona tili darslari orqali xalq og‘zaki ijodi, maqol, matal, hikmatli so‘zlardan foydalanib, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat ruhida tarbiyalash. Ijtimoiy faollikni oshirish – til orqali jamiyat bilan muloqot qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish. Ona tili ta’limining boshlang‘ich bosqichdagi o‘rni shundaki, u butun keyingi ta’lim jarayonining muvaffaqiyatini belgilab beradi. Chunki o‘quvchilar barcha fanlarni o‘zlashtirish jarayonida ona tilidan foydalanadilar. Agar o‘quvchi o‘z fikrini to‘g‘ri bayon qila olsa, boshqa fanlarni ham osonroq o‘zlashtiradi. Boshlang‘ich sinf ona tili darslarida o‘quvchilar dastlab fonetik bilimlarni egallaydilar. Har bir tovushning talaffuzi, yozilishi, so‘z tarkibidagi o‘rni haqida tasavvur hosil qiladilar. Bu jarayon savod o‘rgatish bosqichida yanada chuqurroq kechadi. So‘ngra leksik bilimlar asosida yangi so‘zlar, sinonim va antonimlar, ko‘p ma’nolilik kabi tushunchalarni o‘zlashtiradilar. Keyinchalik grammatik bilimlar – so‘z turkumlari, gap bo‘laklari, so‘z birikmasi va gap tuzilishi kabi mavzular bilan tanishadilar. Ona tili darslarida nafaqat nazariy bilimlar beriladi, balki ularni amaliyotga tatbiq qilish ham o‘rgatiladi. Masalan, o‘quvchilar diktant yozish, matn tuzish, 8suhbat o‘tkazish, ijodiy topshiriqlar bajarish orqali bilimlarini amalda qo‘llaydilar. Aynan shunday jarayonlar ularning ijodkorlik salohiyatini yuzaga chiqaradi. Ona tili ta’limi mazmuni har bir bosqichda o‘ziga xos ahamiyatga ega. Boshlang‘ich sinflarda bu jarayonning o‘ziga xosligi shundaki, bolalar hali tilni o‘rganishning ilk bosqichidadirlar. Shu sababli ta’lim mazmuni ham ularning yosh va psixologik xususiyatlariga mos tarzda tuziladi. Qiziqarli mashg‘ulotlar, o‘yinlar, didaktik topshiriqlar orqali bilim beriladi.Ona tili darslari o‘quvchilarning mustaqil fikrlashini, kuzatish, tahlil qilish va xulosa chiqarish ko‘nikmalarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Bu esa kelajakda ulardan ijodkor shaxsni shakllantirishga yordam beradi. O na tili ta’limining mazmuni milliy istiqlol g‘oyalari bilan hamohangdir. Chunki ona tilini mukammal o‘rgatish orqali yoshlar o‘z milliy qadriyatlarini anglaydilar, tarixiy meroslariga hurmat bilan qaraydilar. Prezident Shavkat Mirziyoyev ta’kidlaganidek, “Ona tili – millatning ruhi, uning buyuk qadriyatidir”. Bu fikr ona tili ta’limining mazmuni naqadar muhim ekanini yanada yaqqol ko‘rsatadi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun ona tili ta’limi jarayonida asosiy e’tibor ularning yosh xususiyatlari, psixologik imkoniyatlari va bilishga bo‘lgan qiziqishlarini inobatga olishga qaratiladi. Shu sababli darslarda turli interfaol metodlardan foydalanish, ijodiy topshiriqlarni ko‘proq qo‘llash, o‘yin texnologiyalaridan keng foydalanish samarali natija beradi. Chunki kichik yoshdagi bolalar o‘yin orqali tezroq bilim oladilar, mustaqil fikrlashlari rivojlanadi va ijodiy faolliklari oshadi. Ona tili ta’limining mazmunini belgilashda davlat ta’lim standartlari bilan bir qatorda xalqimizning boy ma’naviy merosidan ham foydalanish muhimdir. Masalan, xalq og‘zaki ijodi namunalaridan dars jarayonida muntazam foydalanish o‘quvchilarning nutqini boyitadi, ularni mustaqil mulohaza qilishga o‘rgatadi. Maqol va matallar, topishmoqlar, ertaklar, hikmatli so‘zlar bolalarning lug‘atini 9kengaytirish bilan birga, ularda milliy qadriyatlarga hurmat tuyg‘usini ham shakllantiradi. Ona tili darslarida qo‘llaniladigan mashg‘ulotlar bolalarning tafakkurini rivojlantirish bilan birga, ularni kitob o‘qishga ham yo‘naltirishi zarur. Kitobxonlik madaniyati boshlang‘ich ta’limda shakllansa, keyingi bosqichlarda o‘quvchilar mustaqil bilim olish ko‘nikmasini yanada puxta egallaydilar. Shu boisdan ona tili darslari faqatgina grammatik qoidalarga o‘rgatish emas, balki kengroq ma’naviy-ma’rifiy tarbiya berish vazifasini ham bajaradi. Boshlang‘ich ta’lim jarayonida ona tili ta’limi o‘quvchilarda: mantiqiy fikrlashni; ijodkorlikni; mustaqil mulohaza qilish ko‘nikmasini; tahlil qilish va xulosa chiqarish qobiliyatini rivojlantiradi. Shuning uchun ham ona tili ta’limi nafaqat til bilimlarini o‘rgatish, balki shaxsning har tomonlama rivojlanishini ta’minlashga xizmat qiladi. Ta’limning mazmunida darsliklar alohida o‘rin tutadi. Boshlang‘ich sinflar uchun yaratilgan ona tili darsliklari o‘quvchilarning yosh xususiyatlari, psixologik ehtiyojlari va qiziqishlariga mos tarzda tuziladi. Darsliklarda matnlar, mashqlar, ijodiy topshiriqlar, savol-javoblar, hikoyalar va she’rlar keng o‘rin oladi. Bunday materiallar o‘quvchilarni izchil o‘qish, to‘g‘ri yozish va ravon gapirishga o‘rgatadi. Ona tili ta’limi mazmuni, shuningdek, kommunikativ yondashuvga asoslanadi. Bu degani, tilshunoslik bilimlarini faqat nazariy emas, balki amaliy nutq jarayonida qo‘llash ko‘zda tutiladi. Masalan, o‘quvchilar so‘z turkumlarini yodlash bilan birga, ular yordamida yangi gaplar tuzishadi, hikoya yozishadi yoki suhbatlashishadi. Natijada bilimlari hayotiy ko‘nikmaga aylanadi. Boshlang‘ich sinflarda ona tili darslari orqali o‘quvchilarda kommunikativ savodxonlik, ya’ni jamiyatda erkin muloqot qilish, o‘z fikrini aniq bayon etish, boshqalarni tinglash va ularga munosib javob qaytarish ko‘nikmalari shakllanadi. 10Bu esa ularning kelgusidagi ta’lim va ijtimoiy hayotdagi muvaffaqiyatini belgilaydi. Ona tili ta’limining boshlang‘ich bosqichdagi o‘rni yana shunda namoyon bo‘ladiki, u boshqa fanlar uchun tayanch bo‘lib xizmat qiladi. Matematika, tabiatshunoslik, tarix kabi fanlarni o‘rganishda o‘quvchilar, avvalo, o‘z fikrini ona tilida anglaydilar va ifoda etadilar. Shu boisdan, agar bola ona tilini mukammal o‘zlashtirsa, boshqa fanlarni ham samarali o‘zlashtiradi. Bugungi kunda ta’limda qo‘llanilayotgan zamonaviy pedagogik texnologiyalar ona tili darslarini yanada samarali tashkil etishga imkon bermoqda. “Aqliy hujum”, “Klaster”, “Insert”, “Blits-so‘rov”, “Keys-stadi” kabi usullar o‘quvchilarning mustaqil fikrlashini, ijodkorligini va tashabbuskorligini kuchaytiradi. Shu bilan birga, “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” mashg‘ulotlari ham ona tili ta’limi mazmuniga uyg‘unlashgan holda olib boriladi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, ona tili ta’limi orqali bolalarda milliy g‘urur, Vatanga sadoqat, ma’naviy poklik, iymon-e’tiqod, ota-onaga hurmat, kattalarga izzat kabi yuksak fazilatlar ham tarbiyalanadi. Til orqali inson o‘zligini anglaydi, jamiyatda o‘z o‘rnini topadi. Shu sababli ona tili ta’limining boshlang‘ich bosqichdagi o‘rni beqiyosdir. Ona tili ta’limining mazmuni o‘quvchilarning yosh bosqichiga qarab asta-sekin murakkablashib boradi. Masalan, 1-sinfda savod o‘rgatish asosiy vazifa bo‘lsa, 2- sinfdan boshlab grammatik bilimlar kengayadi, 3–4-sinflarda esa ijodiy topshiriqlar va matn ustida ishlashga katta e’tibor qaratiladi. Bunday bosqichma- bosqichlik o‘quvchilarning bilimlarini tizimli tarzda shakllantirishga xizmat qiladi. Ona tili darslarida ta’lim jarayoni ko‘pincha quyidagi shakllarda tashkil etiladi: Savod o‘rgatish mashg‘ulotlari; Grammatik bilimlarni berish darslari; Matn bilan ishlash va nutq o‘stirish mashg‘ulotlari; Ijodiy yozuv va loyihaviy ishlar; 11Lug‘at boyligini oshirish mashg‘ulotlari. Har bir shaklning o‘ziga xos vazifasi bor. Masalan, savod o‘rgatish mashg‘ulotlarida tovush va harflar o‘rgatilsa, matn ustida ishlash mashg‘ulotlarida bolalar o‘z fikrlarini mustaqil yozma va og‘zaki bayon qilishga o‘rgatiladi. Boshlang‘ich ta’limda ona tili darslari o‘quvchilarni o‘qish va yozishga o‘rgatish bilan birga, ularni mustaqil fikrlashga ham yo‘naltiradi. Har bir mavzu o‘quvchilarning qiziqishini orttiradigan mashg‘ulotlar bilan boyitiladi. Masalan, yangi mavzu izohida topishmoqlar, tez aytishlar, kichik hikoyalar keltirilsa, bolalar o‘quv jarayonida faolroq ishtirok etadilar. Ona tili ta’limida ijodkorlikni rivojlantirish masalasi ham alohida o‘rin tutadi. O‘quvchilar matn yozish, ertak yoki hikoya davom ettirish, yangi she’r yoki qo‘shiq yaratishga undaladi. Shu orqali ularning tasavvuri boyiydi, fantaziyasi kengayadi, o‘z g‘oyalarini ifodalash ko‘nikmasi shakllanadi. Til ta’limi jarayonida o‘quvchilarni adabiy me’yorlarga rioya qilishga o‘rgatish ham muhim ahamiyatga ega. To‘g‘ri talaffuz, imlo qoidalariga amal qilish, nutqda ortiqcha so‘zlardan foydalanmaslik – bularning barchasi ona tili ta’limining asosiy mazmuniy talablari hisoblanadi. Bugungi kunda ta’lim jarayonida axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish ham ona tili ta’limining mazmuniga singib bormoqda. Kompyuter, elektron darsliklar, multimedia vositalari o‘quvchilarda qiziqishni kuchaytiradi va bilimlarni yanada samarali o‘zlashtirishga yordam beradi. Masalan, interaktiv doskada so‘zlarni to‘g‘ri yozish, gap tuzish yoki kichik hikoyalar yaratish mashg‘ulotlari o‘quvchilarda katta qiziqish uyg‘otadi. Ona tili ta’limining boshlang‘ich ta’limdagi o‘rni shundan iboratki, u bolalarga kelajak hayotida zarur bo‘ladigan ko‘plab ko‘nikmalarni shakllantiradi. Masalan, o‘z fikrini mantiqan asoslab gapira olish, boshqalarni tinglay bilish, yozma nutqda izchillikka rioya qilish, matnni tahlil qilish kabi ko‘nikmalar bolalarga keyingi ta’lim bosqichlarida katta yordam beradi. 12Ona tili ta’limida milliy qadriyatlar bilan bir qatorda umuminsoniy qadriyatlarga ham e’tibor beriladi. Chunki til orqali o‘quvchilarga nafaqat grammatik bilim, balki axloqiy-me’yoriy tarbiya ham beriladi. O‘qituvchi dars davomida adolat, halollik, mehr-oqibat, insonparvarlik kabi tushunchalarni turli matnlar orqali bolalarga singdiradi. Ona tili ta’limi jarayonida o‘quvchilar: Tahlil qilish va umumlashtirishni o‘rganadilar. Matnni mazmuniga qarab qismlarga bo‘ladilar. Asosiy g‘oyani aniqlaydilar. O‘z fikrlarini yozma va og‘zaki shaklda bayon qiladilar. Tilning estetik qimmati haqida tasavvur hosil qiladilar. Bu ko‘nikmalar ularning kelgusida ijodiy faoliyatini kuchaytiradi va bilim olish jarayonini yengillashtiradi.Shuningdek, boshlang‘ich sinfda ona tili ta’limi o‘quvchilarni muloqot madaniyatiga o‘rgatadi. Boshqalar bilan suhbatlashishda muloyim, xushmuomala bo‘lish, o‘z fikrini odob bilan ifodalash, boshqalarni tinglay bilish – bularning barchasi ona tili ta’limining amaliy vazifalaridandir. Ona tili ta’limining mazmuni shaxsiy sifatlarni rivojlantirishga ham qaratiladi. O‘quvchilar ona tili darslari orqali o‘z qobiliyatini kashf etadi, o‘z imkoniyatlariga ishonch hosil qiladi. Ayniqsa, ijodiy topshiriqlar ularni mustaqil izlanishga, o‘z ijodiy yondashuvini namoyish etishga undaydi. 1.2. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ijodkorlikni shakllantirish omillari Ijodkorlik insonning shaxsiy sifatlari orasida eng yuksak darajaga ega bo‘lgan qobiliyatlardan biridir. Ayniqsa, boshlang‘ich ta’lim davrida ijodkorlikni shakllantirish muhim vazifa sanaladi. Chunki bu davr – bolaning tafakkuri, tasavvuri, qiziqishi va qobiliyatlari shakllanadigan poydevor bosqichidir. Shu bois o‘qituvchi o‘quvchilarda ijodkorlikni rivojlantiruvchi turli omillarni to‘g‘ri belgilashi va ularni ta’lim jarayoniga uyg‘unlashtirishi zarur. Ijodkorlikni shakllantirish omillari ichida eng birinchisi – ta’lim muhitidir. O‘quvchi erkin fikrlay oladigan, o‘z fikrini aytishda qo‘rqmaydigan, xatolarini 13tuzatishda esa tanqid qilinmaydigan muhitda ijodkorlikni namoyon eta oladi. Agar ta’lim muhiti faqat qoidalarga asoslangan bo‘lsa, ijodkorlik bo‘g‘iladi. Shuning uchun dars jarayonida o‘quvchilarga erkinlik berish, savol berishga, o‘z fikrini aytishga sharoit yaratish juda muhimdir. Ikkinchi muhim omil – o‘qituvchining shaxsiy yondashuvi. O‘qituvchi bolalarni faqat bilim beruvchi emas, balki ularning qobiliyatini kashf etuvchi murabbiy sifatida ko‘rishi lozim. Har bir bolaning qiziqishi turlicha: kimdir rasm chizishga moyil, kimdir hikoya to‘qishga, kimdir she’r yodlashga. Agar o‘qituvchi ularning qiziqishlarini inobatga olsa, bolalarda ijodkorlik tabiiy ravishda rivojlanadi. Uchinchi omil – ta’lim mazmunining ijodkorlikka yo‘naltirilganligi. Agar dars jarayoni faqat qoidalarga asoslanib, ijodiy topshiriqlar kam bo‘lsa, o‘quvchilarda ijodkorlik rivojlanmaydi. Shu bois darsliklarda ham, mashg‘ulotlarda ham turli ijodiy topshiriqlar, loyiha ishlari, muammoli vaziyatlar keng qo‘llanishi zarur. To‘rtinchi omil – o‘yin faoliyati. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun o‘yin nafaqat hordiq, balki ijodiy fikrlashni rivojlantirish vositasidir. Masalan, rolli o‘yinlar, dramatizatsiya, mantiqiy o‘yinlar, interaktiv mashg‘ulotlar bolalarda ijodiy qiziqishni oshiradi. Beshinchi omil – kitobxonlik va badiiy adabiyotga qiziqish. Bolalar ertak, hikoya, she’r o‘qish jarayonida fantaziyasi boyiydi, tasavvuri kengayadi, o‘z g‘oyalarini ilgari surishga o‘rganadi. Shu sababli boshlang‘ich sinfda o‘qituvchi o‘quvchilarni muntazam kitob o‘qishga rag‘batlantirishi kerak. Ijodkorlikni rivojlantirishda oila muhiti ham muhim rol o‘ynaydi. Ota-onaning kitob o‘qishga munosabati, bolaga bo‘lgan e’tibori, u bilan suhbatlashishi, erkin fikrlashga imkon berishi – bularning barchasi bolaning ijodiy salohiyatini kuchaytiradi. Agar bola faqatgina tayyor qoidalarga asoslangan muhitda ulg‘aysa, unda ijodiy izlanish imkoniyatlari cheklanadi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ijodkorlikni shakllantirishning yana bir muhim omili – motivatsiya va rag‘batdir. O‘quvchi ijodiy topshiriqni bajarganda, 14uni rag‘batlantirish, ishini qadrlash zarur. O‘qituvchining “Sen juda yaxshi fikr aytding”, “Sen qiziqarli hikoya yozding” kabi so‘zlari bolani yangi ijodiy izlanishlarga ilhomlantiradi.Shuningdek, ijodkorlikni rivojlantirishda zamonaviy pedagogik texnologiyalar katta ahamiyat kasb etadi. “Klaster”, “Aqliy hujum”, “Keys-stadi”, “Insert”, “Debat” kabi metodlar bolalarni mustaqil fikrlashga, yangi g‘oyalar ilgari surishga o‘rgatadi. Bu usullar o‘quvchilarning ijodkorlik salohiyatini kengaytiradi. Ijodkorlikni shakllantirish omillari orasida milliy qadriyatlar va madaniy merosni ham alohida ta’kidlash lozim. O‘quvchilar xalq og‘zaki ijodi – ertaklar, maqollar, matallar asosida ijodiy ishlarga jalb qilinsa, ular nafaqat tilni o‘rganadi, balki milliy an’ana va qadriyatlarga ham hurmat ruhida tarbiyalanadi. O‘quvchilarda ijodkorlikni rivojlantirish uchun ta’lim jarayonida integratsiya usulidan ham foydalanish mumkin. Masalan, ona tili darsida tabiatshunoslik bilan bog‘liq matn yozdirish, matematika bilan bog‘liq she’r to‘qittirish, tasviriy san’at bilan integratsiyalashgan topshiriqlar berish ijodiy tafakkurni kuchaytiradi. Ijodkorlikni shakllantirish omillari tizimli ravishda qo‘llanilsa, o‘quvchilarda quyidagi sifatlar rivojlanadi:  Mustaqil va erkin fikrlash.  Yangi g‘oyalar ilgari surish.  Matn yaratishda ijodiy yondashuv.  Muammoli vaziyatlarda yangicha yechim topish.  O‘z fikrini aniq, lo‘nda va obrazli ifodalash.  Fantaziya va tasavvur boyligi.  Adabiy va badiiy ijodga qiziqish. Ijodkorlikn i shakllantirishning asosiy omillari – ta’lim muhiti, o‘qituvchining yondashuvi, o‘yin faoliyati, kitobxonlik, oila muhitining ta’siri, motivatsiya va zamonaviy texnologiyalarni qo‘llashdan iboratdir. Boshlang‘ich sinf davri bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish uchun eng muhim poydevor hisoblanadi. Chunki bu davrda o‘quvchilar hayrat, qiziqish, 15tasavvur va xayol kabi tabiiy jihatlari bilan ajralib turadi. Ayniqsa, ona tili darslarida matn yaratish, she’riy parchalarni o‘qish, kichik hikoyalar tuzish va ijodiy topshiriqlarni bajarish orqali ularda erkin fikrlash va ijodkorlik shakllana boshlaydi. Ijodkorlik bu faqatgina yangi narsani yaratish emas, balki mavjud bilimlarni o‘zlashtirib, yangicha shaklda qayta ishlash, turli g‘oyalarni qo‘shib, originallik bilan ifoda etish qobiliyatidir. Pedagogikada ijodkorlikni shakllantirishning asosiy omillari quyidagilardan iborat: o‘quvchilarning tabiiy qiziqishi, o‘qituvchi qo‘llaydigan metod va vositalar, dars jarayonidagi sharoit, rag‘batlantirish tizimi, mustaqil fikrlash imkoniyatlari va ta’lim muhitining ijodiylikka yo‘naltirilganligi. Masalan, ona tili darslarida o‘quvchiga tayyor matnni yod oldirish emas, balki uni qayta hikoya qildirish, o‘z fikrini qo‘shishga undash, matnga alternativ yakun tuzdirish ijodiy yondashuvni kuchaytiradi.Shuningdek, ijodkorlikni rivojlantirishda psixologik muhit ham muhimdir. Agar bola dars jarayonida o‘z fikrini erkin bildirishdan cho‘chimasa, xato qilsa ham uni to‘g‘rilashda o‘qituvchi qo‘llab-quvvatlasa, ijodiy jarayon yanada samarali bo‘ladi. Demak, ijodkorlikni shakllantirish uchun pedagogik omillar bilan bir qatorda psixologik omillar ham birdek ahamiyatlidir. Quyidagi jadvalda boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ijodkorlikni shakllantirishning asosiy omillari keltirilgan: Jadval 1. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ijodkorlikni shakllantirish omillari Omil turi Tavsifi Amaliy ko‘rinishi Tabiiy omillar O‘quvchilarning qiziqishlari, hayratlanish va tasavvur qobiliyatlari Yangi so‘zlar o‘rganish, ertak va hikoyalarni qayta yaratish Pedagogik omillar O‘qituvchining metodlari, topshiriqlar mazmuni Matn yaratish, ijodiy diktant, alternativ yakun tuzish Psixologik omillar Erkin muhit, rag‘bat, qo‘llab- quvvatlash Xatolardan qo‘rqmasdan fikr bildirish, o‘z g‘oyasini 16 himoya qilish Ijtimoiy omillar Oilaviy qo‘llab-quvvatlash, maktabdagi muhit Ota-onalar ishtirokidagi ijodiy tanlovlar, sinfiy loyihalar Texnologik omillar Raqamli vositalar, innovatsion o‘quv materiallari Multimedia taqdimotlari, interfaol dasturlar bilan ishlash Shuni alohida ta’kidlash joizki, ijodkorlikning shakllanishi faqat dars jarayonida emas, balki sinfdan tashqari mashg‘ulotlarda ham davom etadi. Masalan, “Ijodkorlik soati” mashg‘ulotlari, turli tanlovlar, loyihaviy ishlar bolalarning o‘z qiziqishlarini yanada rivojlantiradi. Bu jarayonda o‘quvchi nafaqat o‘qituvchidan, balki tengdoshlaridan ham o‘rganadi, jamoa ichida ijodiy fikrlarini sinab ko‘rish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Ijodkorlikni shakllantirish omillaridan yana biri — ta’lim mazmunining boyligi va xilma-xilligi. Agar o‘quvchi doim bir xil topshiriqlarni bajarib borsa, u zerikadi, ijodiy qobiliyati sekinlashadi. Shuning uchun o‘qituvchi dars jarayonida bir xil tipdagi topshiriqlarni emas, balki turli xil, qiziqarli, muammoli vaziyatlarga asoslangan topshiriqlarni qo‘llashi kerak. Bu orqali bola doim yangi izlanishga undaladi.Bundan tashqari, o‘quvchilarda ijodkorlikni shakllantirish uchun rag‘batlantirish vositalari muhimdir. Kichik yutuqlarning ham e’tirof etilishi bolaning keyingi faoliyatida yangi g‘oyalarni izlashga undaydi. Masalan, sinf oldida eng yaxshi hikoya qilib berish, kichik sovg‘a yoki maqtov bilan rag‘batlantirish bolaning ichki motivatsiyasini kuchaytiradi. 1.3. “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” tushunchasi va uning pedagogik ahamiyati Bugungi kunda ta’lim jarayonida o‘quvchilarning mustaqil fikrlashi va ijodkorlik qobiliyatini rivojlantirish muhim vazifalardan biri hisoblanadi. 17Ayniqsa, boshlang‘ich ta’limda ijodkorlikka yo‘naltirilgan mashg‘ulotlarning o‘rni beqiyosdir. Shu nuqtayi nazardan “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” tushunchasi alohida e’tiborga loyiq. Ushbu mashg‘ulotlar nafaqat o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasini oshirish, balki ularning ijodiy salohiyatini yuzaga chiqarish, erkin fikrlashini rag‘batlantirish va tashabbuskorligini shakllantirishda ham muhim ahamiyat kasb etadi. “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” tushunchasi mohiyat e’tibori bilan o‘quvchilarning mustaqil izlanishi, yangi g‘oyalarni yaratishi, mavjud bilimlarini yangicha tarzda qo‘llashi va ularni amaliy faoliyatga tadbiq etishi jarayonini anglatadi. Bu mashg‘ulotlar orqali o‘quvchi dars jarayonida olgan nazariy bilimlarini amaliyot bilan uyg‘unlashtiradi. Masalan, ona tili darsida o‘rgangan so‘z boyligini hikoya yozishda, matn yaratishda yoki kichik sahna ko‘rinishlarini tayyorlashda qo‘llaydi. “Ijodkorlik soati – loyiha ishi”ning pedagogik ahamiyati shundaki, u ta’lim jarayoniga yangicha ruh, ijodiy muhit olib kiradi. O‘quvchi bu darslarda o‘zining shaxsiy qiziqishlari va qobiliyatlarini erkin namoyon etish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bu esa uning ta’limga bo‘lgan motivatsiyasini oshiradi. Shuningdek, bunday mashg‘ulotlar jamoaviy hamkorlikni rivojlantirishga ham xizmat qiladi. Chunki loyiha ishlari ko‘pincha guruh yoki jamoa shaklida bajariladi. Bu jarayonda o‘quvchilar bir-birining fikriga hurmat bilan qarashni, kelishib ishlashni, umumiy natijaga erishish uchun o‘z hissasini qo‘shishni o‘rganadilar. Pedagogik nuqtayi nazardan qaraganda, ijodkorlik soati mashg‘ulotlari o‘quvchilarda quyidagi fazilatlarni rivojlantirishga yordam beradi: mustaqil fikrlash, yangicha yondashuv, muammoni hal qilish ko‘nikmasi, muloqot madaniyati, nutqiy savodxonlik, hamkorlikda ishlash qobiliyati va o‘z fikrini asoslab berish ko‘nikmasi. Ayniqsa, boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun bu mashg‘ulotlar juda zarur, chunki bu davrda ularning tafakkuri, dunyoqarashi va ijodiy qobiliyatlari shakllanish jarayonida bo‘ladi. 18Ijodkorlik soati va loyiha ishlari o‘quvchilarda qiziqish uyg‘otadi. Oddiy dars jarayonida ba’zi o‘quvchilar faqat tinglovchi bo‘lib qolishi mumkin. Ammo ijodkorlikka yo‘naltirilgan mashg‘ulotlarda ular faol ishtirokchi bo‘lishga intiladilar. Chunki bunda ular o‘zining shaxsiy fikrini erkin bayon etadi, ijodiy mahsul yaratadi va buning uchun maqtov oladi. Bu esa bolaning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshiradi, shaxsiy faolligini kuchaytiradi. “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” mashg‘ulotlarining yana bir muhim jihati shundaki, ular o‘quvchilarning mustaqil ta’lim olish ko‘nikmalarini rivojlantiradi. Masalan, biror loyiha ishini tayyorlash uchun o‘quvchi qo‘shimcha adabiyot o‘qishga, internetdan kerakli ma’lumot izlashga, ota-onasi yoki do‘stlaridan maslahat olishga majbur bo‘ladi. Natijada, u o‘z ustida ishlashni, mustaqil bilim olishni o‘rganadi. Bu esa keyingi ta’lim bosqichlarida uning muvaffaqiyati uchun muhim poydevor bo‘lib xizmat qiladi. Pedagogik ahamiyatidan tashqari, ijodkorlik soati mashg‘ulotlari tarbiyaviy jihatdan ham katta o‘rin tutadi. Chunki bu darslarda o‘quvchi nafaqat bilim oladi, balki estetik did, axloqiy qadriyatlar, jamoada ishlash madaniyati, vatanga muhabbat va insoniylik tuyg‘ularini ham shakllantiradi. Masalan, o‘quvchilar guruh bo‘lib “Mening vatanim” mavzusida loyiha tayyorlasa, bunda ular nafaqat ijodiy mahsul yaratadilar, balki Vatanga mehr-muhabbatlarini ifodalaydilar. Shuningdek, ijodkorlik soati o‘qituvchi faoliyatini ham yengillashtiradi. Chunki bunday mashg‘ulotlarda o‘quvchi darsning markazida bo‘ladi, o‘qituvchi esa yo‘naltiruvchi, maslahatchi rolini bajaradi. Bu holat zamonaviy ta’lim tamoyillariga to‘liq mos keladi. Bugungi kunda ta’lim jarayonida o‘qituvchi markazida emas, balki o‘quvchi markazida bo‘lishi kerakligi ta’kidlanmoqda. “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” ana shu talabni amalga oshirishning eng samarali vositalaridan biridir.Shu bilan birga, ijodkorlik soati mashg‘ulotlari zamonaviy texnologiyalar bilan uyg‘unlashtirilsa, yanada samarali natija beradi. Masalan, o‘quvchilar loyiha ishini tayyorlashda multimedia dasturlaridan, elektron taqdimotlardan, rasmlar va videolardan foydalanishi mumkin. Bu nafaqat 19ularning texnik ko‘nikmalarini oshiradi, balki ijodiy mahsulni yanada jozibador qiladi.Umuman olganda, “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” tushunchasi o‘zida ta’lim va tarbiyaning eng ilg‘or yondashuvlarini mujassamlashtiradi. Uning pedagogik ahamiyati shundaki, u o‘quvchini dars jarayonining faol ishtirokchisiga aylantiradi, bilimlarni faqat yod olish emas, balki amalda qo‘llashni o‘rgatadi, mustaqil fikrlash va ijodiy yondashuvni shakllantiradi. Shu bois bu mashg‘ulotlarni boshlang‘ich ta’lim jarayoniga keng joriy etish juda muhimdir.Shuningdek, ijodkorlik soati mashg‘ulotlari ta’lim jarayonida integratsiyani ta’minlash imkonini ham beradi. Masalan, ona tili darsida tayyorlangan loyiha ishlari tasviriy san’at, musiqa yoki tarix fanlari bilan bog‘lanishi mumkin. Bu esa fanlararo aloqani mustahkamlaydi, o‘quvchilarning dunyoqarashini kengaytiradi. “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” nafaqat ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirishning samarali vositasi, balki shaxsiy sifatlarni shakllantirish, mustaqil fikrlashni rivojlantirish va ta’limni hayot bilan bog‘lashning muhim pedagogik mexanizmi hisoblanadi. Shu sababdan, boshlang‘ich ta’limda bu mashg‘ulotlarga alohida e’tibor berish, ularni muntazam tashkil etish va takomillashtirib borish dolzarb vazifalardan biri bo‘lib qolmoqda. 20II BOB. BOSHLANG‘ICH SINF ONA TILI DARSLARIDA “IJODKORLIK SOATI – LOYIHA ISHI” DARSLARINI TASHKIL ETISH TAJRIBASI 2.1. Ona tili darslarida ijodkorlik soati mashg‘ulotlarini tashkil etish metodikasi Boshlang‘ich ta’lim jarayonida ona tili darslari alohida o‘rin tutadi. Chunki aynan shu davrda o‘quvchilarda og‘zaki va yozma nutq, so‘z boyligi, mustaqil fikrlash va ijodiy yondashuv shakllanadi. Ona tili faqat grammatik bilimlarni beruvchi fan emas, balki shaxsni tarbiyalovchi, tafakkurni rivojlantiruvchi va ijodkorlikni yuzaga chiqaruvchi vositadir. Shu sababdan darslarni tashkil etishda ijodkorlik soati mashg‘ulotlaridan keng foydalanish metodik jihatdan muhim hisoblanadi. Ijodkorlik soati mashg‘ulotlari – bu maxsus tashkil etilgan pedagogik faoliyat bo‘lib, u o‘quvchilarning mustaqil fikrlashi, o‘z g‘oyalarini erkin ifodalashi, yangi yechimlarni topishi va ijodiy mahsul yaratishiga yo‘naltiriladi. Ushbu mashg‘ulotlarni samarali tashkil etish uchun o‘qituvchi aniq metodik tamoyillarga amal qilishi kerak. 1. Maqsadni aniqlash Ijodkorlik soati mashg‘ulotlarida o‘qituvchi eng avvalo mashg‘ulotning aniq maqsadini belgilab oladi. Maqsad – bolalarda ijodiy fikrlashni rivojlantirish, ularni nutqiy faoliyatga jalb qilish, mustaqil yozuv va o‘qish ko‘nikmalarini shakllantirishdan iborat bo‘lishi mumkin. Masalan, “Mening oilam” mavzusidagi mashg‘ulotda o‘quvchilardan kichik hikoya yozish, rasm asosida matn tuzish yoki sahnalashtirish topshirig‘i berilishi mumkin. 2. Mashg‘ulot shakllarini tanlash 21Ijodkorlik soatini tashkil etishda turli shakllardan foydalanish mumkin: individual mashg‘ulotlar (o‘quvchi mustaqil ijod qiladi), guruhiy mashg‘ulotlar (2–3 nafar o‘quvchi birgalikda loyiha ishlab chiqadi), jamoaviy mashg‘ulotlar (butun sinf ishtirokida umumiy ijodiy ish amalga oshiriladi). Har bir shaklning o‘z afzalliklari mavjud. Masalan, individual ishlar mustaqil fikrlashni rivojlantirsa, guruhiy ishlarda hamkorlik ko‘nikmalari shakllanadi, jamoaviy ishlarda esa bolalarda jipslik, jamoa oldida o‘z fikrini aytish qobiliyati kuchayadi. 3. Metod va vositalar Ijodkorlik soatini samarali tashkil etish uchun quyidagi metodlardan keng foydalanish mumkin:  Ijodiy yozuv (hikoya, ertak, she’riy matn tuzish),  Rol o‘ynash (sahnalashtirish, dramatizatsiya),  Muammoli vaziyatlar (savol-javob asosida yangi yechim topish),  Loyihaviy ishlar (rasm chizish, plakat tayyorlash, taqdimot qilish),  O‘yin metodlari (til o‘yinlari, lug‘at boyitish mashqlari). Vositalar sifatida rangli kartochkalar, rasmli materiallar, multimedia taqdimotlari, kompyuter dasturlari, audio va video manbalardan foydalanish mumkin. 4. Mashg‘ulot jarayonini bosqichma-bosqich tashkil etish Ijodkorlik soati mashg‘ulotlari odatda quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi: Kirish bosqichi – mavzuga oid suhbat, qiziqarli savollar, rag‘batlantiruvchi o‘yinlar orqali o‘quvchilarni darsga jalb qilish. Asosiy bosqich – ijodiy topshiriqlarni bajarish, loyiha ishini ishlab chiqish, yangi matn yaratish, muammoli vaziyatlarni hal qilish. Natija bosqichi – o‘quvchilarning ishlari taqdimoti, o‘z fikrini himoya qilish, umumiy muhokama. 22Baholash va rag‘batlantirish – o‘quvchilarning ishi ijobiy baholanadi, kichik sovg‘alar yoki maqtovlar bilan rag‘batlantiriladi. 5. O‘quvchilar faoliyatini rag‘batlantirish Rag‘bat ijodiy faoliyatda muhim ahamiyatga ega. O‘quvchining kichik yutug‘i ham e’tirof etilsa, u yanada faol bo‘ladi. Shuning uchun o‘qituvchi ijodiy ishlarni baholashda ijobiy yondashishi lozim. Har bir o‘quvchi o‘z ishini taqdim qilishi va uni sinfdoshlar oldida himoya qilishi kerak. 6. Amaliy misollar Ona tili darslarida ijodkorlik soati mashg‘ulotlariga quyidagilarni misol qilib keltirish mumkin: “Mening eng yaxshi kunim” mavzusida kichik hikoya yozish va uni sahnalashtirish. Berilgan rasm asosida ertak to‘qish. She’rni davom ettirish yoki o‘quvchining o‘zi she’r yozishi. Lug‘aviy o‘yinlar orqali yangi so‘zlardan gap tuzish. O‘quvchilar guruhi tomonidan “Tabiatni asraymiz” mavzusida plakat tayyorlash va uni taqdim qilish. 7. Metodik yondashuvning afzalliklari  Ijodkorlik soatini metodik asosda tashkil etishning afzalliklari juda ko‘p:  o‘quvchilar nutqiy faol bo‘ladi,  mustaqil va ijodiy fikrlash rivojlanadi,  dars jarayonida qiziqish kuchayadi,  jamoaviy ishlash madaniyati shakllanadi,  bilimlarni amaliyotga tadbiq etish imkoniyati paydo bo‘ladi. Ona tili darslarida ijodkorlik soati mashg‘ulotlarini metodik asosda tashkil etish boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun nafaqat ta’limiy, balki tarbiyaviy jihatdan ham katta ahamiyatga ega. Bunday darslar o‘quvchining shaxsiy qobiliyatlarini rivojlantiradi, uning ijodiy salohiyatini yuzaga chiqaradi va kelajakda mustaqil fikrlovchi, tashabbuskor shaxs bo‘lib shakllanishiga xizmat qiladi. 23O‘yin nomi: “Sehrli so‘zlar qutisi” Maqsad: O‘quvchilarning lug‘at boyligini oshirish. Mustaqil va ijodiy gap tuzish ko‘nikmasini shakllantirish. Jamoada ishlash va tez fikrlashga o‘rgatish. Kerakli jihozlar: Rangli kartochkalar (har birida bir so‘z yozilgan: ot, sifat, fe’l, ravish va h.k.). Quti yoki xaltacha (kartochkalarni aralashtirib olish uchun). O‘yin qoidalari: O‘qituvchi kartochkalarni qutiga soladi va uni sinf o‘rtasiga qo‘yadi. Har bir o‘quvchi navbatma-navbat qutidan 2 ta kartochka oladi. Masalan, “qush” (ot) va “tez” (ravish). O‘quvchining vazifasi shu so‘zlardan foydalanib ijodiy gap tuzish . Masalan: “Qush osmonda tez uchib ketdi.” Agar bola gapni chiroyli va mantiqli tuza olsa, unga 1 ball beriladi. O‘yin oxirida ballar yig‘ilib, eng ko‘p ball to‘plagan o‘quvchi “Ijodkor bola” unvoni bilan rag‘batlantiriladi. Variantlari: Kattaroq sinflarda (3–4-sinflar) o‘quvchilar 3 ta so‘z olib, kichik hikoya tuzishlari mumkin. O‘quvchilarni guruhlar ga bo‘lib, qaysi guruh eng qiziqarli hikoya tuzishini baholash ham mumkin. Pedagogik ahamiyati: O‘yin o‘quvchilarning so‘z boyligini faollashtiradi . Mustaqil fikrlash va ijodiy yondashuvni rivojlantiradi. Darsni qiziqarli va samarali tashkil qilish imkonini beradi. 242.2. Loyiha asosida tashkil etilgan ijodiy topshiriqlar va ularning samaradorligi Boshlang‘ich sinflarda ona tili ta’limini samarali tashkil etishda loyiha asosida ishlab chiqilgan ijodiy topshiriqlarning ahamiyati nihoyatda katta. Loyiha usuli o‘quvchilarning mustaqil faoliyatini rivojlantirishga, ularda izlanish va o‘z fikrini asoslab berish ko‘nikmalarini shakllantirishga xizmat qiladi. Ayniqsa, “Ijodkorlik soati” mashg‘ulotlarida o‘quvchilar oddiy topshiriqlarni emas, balki ma’lum bir g‘oya, mavzu yoki muammo atrofida izlanishga yo‘naltirilgan vazifalarni bajaradilar. Bu jarayon ularni darsdagi faol ishtirokchi, mustaqil fikr yurituvchi shaxsga aylantiradi. Loyiha asosida tuzilgan ijodiy topshiriqlarning asosiy xususiyati – o‘quvchini tayyor bilimlarni yodlashga emas, balki o‘z fikrini ifoda qilish, izlanish, ijod qilishga undashidir. Masalan, ona tili darsida “Mening sevimli kitobim” mavzusi bo‘yicha loyiha topshirig‘i berilsa, o‘quvchi kitob haqida nafaqat hikoya qiladi, balki kitobdan olgan taassurotlari, uning hayotidagi o‘rni haqida ham mustaqil mulohaza yuritadi. Shunday qilib, oddiy insho yozishdan ko‘ra, bola o‘z ijodiy qarashlarini loyiha shaklida ifodalash imkoniyatiga ega bo‘ladi. Ijodiy topshiriqlar turli shakllarda bo‘lishi mumkin: hikoya tuzish, she’r yozish, rolli o‘yinlar uyushtirish, ertak yaratish, matnni davom ettirish, rasm chizib unga izoh yozish va boshqalar. Bu topshiriqlar o‘quvchilarning qiziqishini oshiradi, ularni darsga faol jalb qiladi. O‘quvchilar o‘zlari bajargan ijodiy ishlarni sinfdoshlariga taqdim etish jarayonida esa nutqiy savodxonlik, o‘z fikrini ishonarli bayon etish ko‘nikmalari rivojlanadi. Loyiha asosidagi topshiriqlar samaradorligini oshirish uchun ularni bosqichma- bosqich tashkil etish muhimdir. Dastlab oddiyroq topshiriqlar beriladi: masalan, “Ona haqida besh gap tuzing”, “Tabiat manzarasini tasvirlab yozing”. 25Keyinchalik murakkabroq, tahlil va ijodiy yondashuv talab etuvchi topshiriqlar qo‘yiladi: “Kelajakdagi maktabingizni tasvirlab bering”, “Agar siz yozuvchi bo‘lsangiz, qanday ertak yozardingiz?” kabi. Bunday ketma-ketlik o‘quvchilarning ijodiy fikrlash darajasini asta-sekin rivojlantiradi. Jadval: Loyiha asosidagi ijodiy topshiriqlar turlari va ularning samaradorligi № Topshiriq turi Amalga oshirish shakli Kutilayotgan samarasi 1 Hikoya tuzish Berilgan so‘zlar asosida kichik hikoya yozish Tasavvur va nutqni rivojlantiradi 2 She’r yozish Mavzuga oid she’r yaratish Badiiy tafakkurni shakllantiradi 3 Ertak yaratish O‘quvchi o‘z ertagini yozadi yoki aytib beradi Fantaziya va ijodkorlikni kuchaytiradi 4 Rolli o‘yin Asardagi qahramonlarni ijro etish Nutq, jamoada ishlash ko‘nikmalarini rivojlantiradi 5 Rasm va izoh Rasm chizish va unga matn yozish Tasviriy va og‘zaki ifodani uyg‘unlashtiradi Loyiha asosida tuzilgan ijodiy topshiriqlarning samaradorligi bir nechta jihatlarda namoyon bo‘ladi:  O‘quvchilarning mustaqil fikrlashi rivojlanadi.  Lug‘at boyligi kengayadi, nutq madaniyati shakllanadi.  Jamoaviy ishlash, hamkorlikda ijod qilish ko‘nikmalari paydo bo‘ladi.  Ta’lim jarayoni qiziqarli va samarali tus oladi.  O‘quvchilar o‘z qiziqishi va iste’dodini namoyon etish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Loyiha asosida tashkil etilgan ijodiy topshiriqlar boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini nafaqat darsdagi faol ishtirokchilarga, balki ijodkor, tashabbuskor va mustaqil fikrlovchi shaxslar sifatida shakllantiradi. 262.3. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy faoliyatini rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar Boshlang‘ich ta’lim jarayoni o‘quvchining keyingi bilim olish bosqichlariga poydevor yaratadi. Ayniqsa, ona tili fanida olib boriladigan mashg‘ulotlar bolaning nutqiy rivojlanishi, mustaqil fikrlashi va ijodkorlik salohiyatining shakllanishida muhim rol o‘ynaydi. Shu sababli boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ijodiy faoliyatni rivojlantirish masalasi o‘qituvchi oldidagi eng dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi. Ijodiy faoliyatni shakllantirish va rivojlantirish uzluksiz jarayon bo‘lib, unda o‘quvchining yosh xususiyatlari, qiziqishlari, qobiliyatlari va individual imkoniyatlari hisobga olinishi shart. Ijodiy faoliyatni rivojlantirishga umumiy tavsiyalar Erkin fikrlash muhitini yaratish – o‘quvchilarning ijodiy faoliyatini rivojlantirish uchun eng avvalo ularga erkin o‘z fikrini bildirish, savol berish va javob izlash imkonini berish zarur. Agar bola xato qilsa ham uni qo‘llab- quvvatlash, “sen noto‘g‘ri aytding” demasdan, to‘g‘ri yo‘lga yo‘naltirish lozim. Savol-javob va munozaralarni tashkil etish – ijodkorlikni rivojlantirishning samarali usullaridan biri bu sinfda kichik munozaralar, “fikr almashuv” mashg‘ulotlarini uyushtirishdir. Masalan, “Tabiatni asrash uchun biz nimalar qila olamiz?” mavzusida o‘quvchilar o‘z g‘oyalarini aytib berishadi. O‘yin texnologiyalaridan foydalanish – boshlang‘ich sinf o‘quvchisi uchun o‘yin asosiy faoliyat turi hisoblanadi. Didaktik o‘yinlar, ijodiy rolli o‘yinlar, hikoya va ertak tuzish o‘yinlari ijodiy fikrlashni rivojlantiradi Ijodiy topshiriqlar tizimini yo‘lga qo‘yish – dars jarayonida muntazam ravishda ijodiy topshiriqlar berish zarur. Masalan, matnni davom ettirish, berilgan so‘zlardan hikoya tuzish, suratga izoh yozish kabi mashqlar. O‘quvchining qiziqishidan kelib chiqib topshiriq berish – agar bola tabiatni yaxshi ko‘rsa, unga hayvonlar, daraxtlar haqida topshiriqlar berish samarali natija beradi. Bu uning motivatsiyasini oshiradi. 27Ijodiy faoliyatni rivojlantirishda ota-ona hamkorligi Ijodkorlikni rivojlantirish faqat maktab darslari bilan chegaralanib qolmasligi kerak. Ota-onalar ham bu jarayonda faol ishtirok etishi lozim. Ular farzandlarini kitob o‘qishga, yozishga, chizishga, she’r yodlashga, kichik ijodiy loyihalar tuzishga rag‘batlantirishlari zarur. Masalan: Bolaga she’r yozish uchun qo‘llab-quvvatlash. Uyda kichik “ijodiy burchak” tashkil etish (rangli qog‘ozlar, bo‘yoqlar, qalamlar bilan). Bolaning o‘zi tuzgan ertak yoki hikoyasini tinglash va maqtash. Ota-onalar bilan birgalikda kichik teatr ko‘rinishlari qo‘yish. Shu tariqa, ota-ona va o‘qituvchi hamkorligi bolaning ijodiy faoliyatini yanada kuchaytiradi. Ijodiy faoliyatni rivojlantirish metodlari O‘qituvchilar uchun ijodkorlikni rivojlantirishda qo‘llash mumkin bo‘lgan asosiy metodlar quyidagilardan iborat: “Aqliy hujum” metodi – o‘quvchilardan bir mavzu bo‘yicha ko‘plab g‘oyalar olish va ularni umumlashtirish. Masalan, “Bahor haqida nimalar bilasiz?” savoliga bolalar ketma-ket fikr bildiradilar. “Insert” metodi – o‘quvchilar matn o‘qib, bilgan, bilmagan va yangi bilib olgan ma’lumotlarini belgilaydilar. Bu ularni o‘qiganini tahlil qilish va mustaqil izlanishga o‘rgatadi. Rolli o‘yinlar – matn qahramonlariga kirish, dramatizatsiya qilish orqali bolalar ijodkorlik va ifoda ko‘nikmasini rivojlantiradilar. Ijodiy loyihalar – “Mening oilam”, “Mening maktabim”, “Kelajakdagi kasbim” mavzularida kichik loyihalar tayyorlash. Tasviriy topshiriqlar – bolalar rasm chizib, uni og‘zaki yoki yozma izohlashlari. Bu ularning tasavvuri va badiiy tafakkurini shakllantiradi. 28Jadval: Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy faoliyatini rivojlantirish tavsiyalari № Tavsiya turi Amalga oshirish shakli Samarasi 1 Erkin fikrlash muhitini yaratish O‘quvchilarni qo‘llab- quvvatlash, xatolardan qo‘rqmaslik Mustaqil fikrlash va ijodiy yondashuv kuchayadi 2 O‘yin texnologiyalari Didaktik o‘yinlar, rolli o‘yinlar Qiziqish va ishtirok oshadi 3 Ota-ona hamkorligi Uyda ijodiy topshiriqlar, kichik teatr ko‘rinishlari Bola ijodini oilada ham davom ettiradi 4 Aqliy hujum Guruh bo‘lib g‘oya ishlab chiqish Tasavvur va kreativlikni kengaytiradi 5 Loyihalar “Mening oilam” kabi mavzularda loyiha tayyorlash Mustaqil izlanish va taqdimot ko‘nikmasi ortadi Ijodiy faoliyatni baholash va rag‘batlantirish O‘quvchilar ijodiy faoliyatga jalb etilganda ularning ishi doimiy baholab borilishi lozim. Ammo bu baholash jarayoni faqat “baho qo‘yish” bilan chegaralanmasligi kerak. Rag‘batlantirishning quyidagi shakllari samarali hisoblanadi: Og‘zaki maqtov (Barakalla, Juda yaxshi, Zo‘r fikr!). Yulduzchalar, stikerlar orqali baholash Sinfda “Eng ijodkor bola” unvonini berish. O‘quvchining ishi maktab devoriy gazetasiga chiqarilishi. Bu usullar bolalarda ishtirok etishga, o‘z ijodini namoyon qilishga intilish uyg‘otadi. Ijodiy faoliyatni rivojlantirishda muammolar va yechimlar 29Har bir o‘quvchining ijodiy salohiyati turlicha bo‘ladi. Ayrim bolalar o‘z fikrini erkin ayta olsa, boshqalar tortinchoq bo‘lishi mumkin. Shu sababli quyidagi muammolar uchraydi: Tortinchoqlik va ishtirok etmaslik – bunday hollarda kichik guruhli mashg‘ulotlar samarali bo‘ladi. Qiziqishning pasayishi – topshiriqlar o‘quvchining qiziqishiga mos tanlanishi kerak. Ijodiy topshiriqlarning murakkabligi – bosqichma-bosqich osondan murakkabga tamoyiliga amal qilish kerak. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ijodiy faoliyatini rivojlantirish uzluksiz jarayon bo‘lib, bunda o‘qituvchi, o‘quvchi va ota-ona hamkorligi muhim ahamiyatga ega. Erkin fikrlash muhiti, ijodiy o‘yinlar, loyihaviy ishlar, o‘quvchilarni rag‘batlantirish, ota-onalarni jalb qilish kabi tavsiyalar amaliyotga tatbiq etilganda o‘quvchilarda ijodiy tafakkur, nutqiy savodxonlik, mustaqil qaror qabul qilish qobiliyati shakllanadi. ijodkorlikni rivojlantirishga qaratilgan tavsiyalarni hayotga tatbiq etish orqali biz nafaqat savodli, balki erkin fikrlaydigan, tashabbuskor va kelajakda jamiyatda o‘z o‘rnini topa oladigan shaxsni tarbiyalaymiz. 30 Xulosa Men ushbu kurs ishim davomida boshlang‘ich sinf ona tili darslarida “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” mashg‘ulotlarini tashkil etishning mazmuni, metodlari va samaradorligini atroflicha o‘rgandim. O‘tkazilgan izlanishlarim shuni ko‘rsatdiki, bugungi ta’lim jarayonida o‘quvchilarning mustaqil fikrlashi, erkin ijod qilishi, o‘z g‘oyalarini ifodalay olishi juda katta ahamiyatga ega. Ona tili darslarida ijodiy topshiriqlar, loyiha asosida ishlash va mashg‘ulotlarni yangicha metodlar bilan tashkil etish o‘quvchilarda nafaqat bilim, balki hayotiy ko‘nikmalarni ham shakllantiradi. Men shuni xulosa qildimki, “Ijodkorlik soati” mashg‘ulotlari boshlang‘ich ta’lim jarayonida o‘quvchilarning ijodiy tafakkurini rivojlantirishda samarali vosita hisoblanadi. Ushbu mashg‘ulotlar orqali bolalar o‘z qiziqishlarini namoyon etadi, mustaqil izlanadi, yangi g‘oyalar yaratadi va o‘qituvchi rahbarligida ularni hayotga tadbiq etishga o‘rganadi. Bundan tashqari, loyiha asosida bajarilgan topshiriqlar o‘quvchilarda mas’uliyat hissini kuchaytiradi, jamoada ishlash madaniyatini rivojlantiradi va hamkorlikda natijaga erishish imkonini beradi. Men kurs ishini yozar ekanman, o‘z faoliyatim uchun muhim xulosaga keldim: kelajakda boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga ta’lim berishda “Ijodkorlik soati – loyiha ishi” mashg‘ulotlarini samarali qo‘llash orqali bolalarni mustaqil va erkin fikrlovchi, tashabbuskor hamda ijodkor shaxs sifatida tarbiyalash mumkin. Bu esa bugungi kunda Prezidentimiz ta’kidlaganidek, yangi avlodni ijodkor, bilimdon va tashabbuskor qilib tarbiyalashning eng muhim shartlaridan biridir. 31Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati 1) Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. – Toshkent: O‘zbekiston, 2017. 2) Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. Yangi O‘zbekiston taraqqiyot strategiyasi. – Toshkent: O‘zbekiston, 2021. 3) Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. O‘zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari. – Toshkent: Ma’naviyat, 2022. 4) Jo‘rayev Mirzohid. Ona tili ta’limida zamonaviy metodlar. – Toshkent: O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi, 2019. – 152 b. 5) Xolmatova Saida. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida ijodiy tafakkurni rivojlantirish. – Toshkent: Innovatsiya, 2020. – 176 b. 6) Tursunov Bahrom. Ona tili darslarida interaktiv usullar. – Samarqand: Zarafshon, 2017. – 140 b. 7) G‘ulomova Malohat. Pedagogik innovatsiyalar va ijodkorlik. – Toshkent: O‘zbekiston faylasuflari jamiyati, 2018. – 210 b. 8) Yo‘ldosheva Dilafruz. Boshlang‘ich ta’limda loyihaviy metodlarni qo‘llash. – Toshkent: Ilm ziyo, 2021. – 165 b. 9) Qodirova Fotima. Ona tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent: Turon-Iqbol, 2019. – 220 b. 10) Axmedova Nodira. Ijodkorlik va mustaqil fikrlashni shakllantirish. – Buxoro: BuxDU nashriyoti, 2020. – 135 b. 11) Jo‘raqulova Zarina. Boshlang‘ich ta’limda innovatsion texnologiyalar. – Toshkent: Ma’naviyat, 2022. – 190 b. 12) To‘xtasinova Mahbuba. Ta’limda ijodiy yondashuv asoslari. – Qarshi: Nasaf, 2018. – 155 b. 13) Rasulova Dilorom. Boshlang‘ich sinflarda o‘qitish metodlari. – Namangan: NamDU nashriyoti, 2019. – 170 b. 3214) Tursunaliyev Husan. Ijodkor shaxs tarbiyasi va ta’lim jarayoni. – Toshkent: Noshir, 2021. – 198 b. 15) Mirzaahmedova Muqaddas. Boshlang‘ich sinfda ona tili ta’limi. – Toshkent: Fan va texnologiya, 2017. – 160 b. 16) Shodmonova Nilufar. Ta’limda interaktiv metodlardan foydalanish. – Toshkent: Innovatsiya, 2020. – 175 b. 17) Ergashboyeva Dilnoza. Ijodiy topshiriqlar orqali ona tili o‘qitish. – Farg‘ona: FDU nashriyoti, 2021. – 148 b. 18) Ismoilov Anvarjon. Boshlang‘ich ta’limning zamonaviy yondashuvlari. – Toshkent: Sharq, 2018. – 200 b. 19) Xoliqova Gulnora. O‘quvchilarda mustaqil fikrlashni rivojlantirish. – Toshkent: Ma’rifat, 2019. – 120 b. 20) Sattorov Maqsud. Boshlang‘ich sinfda innovatsion pedagogika. – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2022. – 188 b. 21) Rasulov Javlon. Ijodkorlikni shakllantirish omillari. – Andijon: AndDU nashriyoti, 2017. – 142 b. 22) O‘ktamova Dilshoda. Boshlang‘ich ta’limda loyiha metodikasi. – Toshkent: Fan, 2019. – 164 b. 23) Yusupova Kamola. Boshlang‘ich ta’lim metodlari va amaliyoti. – Qarshi: Nasaf, 2021. – 182 b. 24) Mirzayeva Nasiba. Ijodkorlik soati va ta’lim samaradorligi. – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2020. – 156 b. 25) Yo‘ldoshev Ulug‘bek. Ta’limda kreativ yondashuvlar. – Toshkent: Innovatsiya, 2022. – 200 b. 26) Umarova Mohira. Boshlang‘ich sinfda o‘quvchilarning nutqini rivojlantirish. – Farg‘ona: FDU nashriyoti, 2018. – 130 b. 27) Qahhorova Sohiba. Ta’lim jarayonida ijodkorlikni rivojlantirish metodlari. – Toshkent: Ilm ziyo, 2021. – 170 b.

Boshlang‘ich sinf ona tili darslarida “Ijodkorlik soati – Loyiha ishi” darslarini tashkil etish

Купить