Brending mohiyati va uning konsepsiyalari - Iqtisodiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	25000UZS
Hajmi	573.2KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	18 Mart 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

G'ayrat Ziyayev

Ro'yxatga olish sanasi 14 Fevral 2025

96 Sotish

Brending mohiyati va uning konsepsiyalari

Sotib olish

Mundarija:
Kirish……………………………………………………………….. 3
I Bob Brendlash va Brend haqida tushunchalar……………………….. 5
1.1§ Brendning vujudga kelishi va rivojlanishi …………………….……. 5
1.2§ Brending evоlyutsiyasining rivоjlanish davri……………………… 8
II Bob Chanel brendining faoliyati……………………………………… 13
2.1§ Chanel kompaniyasining yaratilish tarixi faoliyati ishlab chiqarish
maxsulotlari va egalik xuquqi ……………………………………….. 13
2.2§ Chanel brendining marketing faoliyati va tovarlar asorsimenti ……... 32
Xulosa………………………………………………………………. 36
Foydalanilgan adabiyotlar…………………………………………. 37
1

Kirish.
Mamlakatimizning ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotiga bosqichma –
bosqich o’tishga asoslangan hozirgi siyosati, korxonalar va tashkilotlar faoliyatini
samarali tashkil qilish va korxonalardagi iqtisodiy munosabatlarni bozor
iqtisodiyoti talablariga moslashtirish zaruriyatini keltirib chiqaradi. Har bir
korxona raqobatda kutilmagan tadbirlarni amalga oshirish natijasida biznes
sohasida yangi rivojlanish yo’llari ortib bormoqda. Iste’molchilar va mahsulot
yetkazib beruvchilar orasidagi munosabatlarni bozor tamoyillari orasida tartibga
solishning bugungi bosqichida tovar ishlab chiqaruvchilarning ishlab chiqarish,
sotish strategiyasini takomillashtirish, shuningdek brending siyosatini ishlab
chiqish maqsadga muvofiqdir.
Hozirgi vaqtda hatto kichik korxonalar ham brend yaratish zarurligini
ta’kidlashmoqda. Chunki yaxshi tovar - bu kompaniyaning bozordagi
muvaffaqiyatining kaliti. Vaqt o'tishi bilan tovarlar va xizmatlar raqobatdosh
hamkasblarga o'xshab ketadi va iste'molchi o'ziga xos mahsulotni talab qiladi.
Brendlarni ishlab chiqishda turli xil usullar va vositalar qo'llaniladi. Ularning
yordami bilan tovar iste'molchiga yetib boradi va uning ongida ijobiy mahsulotni
hosil qiladi, bu mahsulot yoki xizmatning funktsional va hissiy elementlaridan
iborat. Bu esa iste’mollarni xarid qilishga olib keladi.Shu sababli, brеnd bo’yichа
аsоsiy tushunchаlаr, brеndni bоshqаrishning mоhiyati vа аhаmiyati, zаmоnаviy
mаrkеtingdаgi brеnd tеxnоlоgiyalаr, brеndning vujudgа kеlishi vа rivоjlаnishining
tаrixiy аsоslаri, sаvdо bеlgisi, tоvаr mаrkаsi vа brеndning iqtisоdiy mоhiyati,
brеnd tizimi vа uning аsоsiy elеmеntlаri, mаrkеtinggа yo’nаltirilgаn brеnd siyosаti,
brеndlаrni bоzоrdаgi nufuzini tаdqiq qilish, O’zbеkistоndа brеndni bоshqаrishning
hоzirgi hоlаti, milliy brеnd siyosаtining yutuq vа kаmchiliklаri,
brеndmеnеjmеntning аhаmiyati vа tаhlil qilish uslublаri vа tаmоyillаri, brеnd
tеxnоlоgiyalаrni аmаlgа оshirish strаtеgiyalаri hаqidа tаsаvvurgа egа bo’lish,
brеndni yarаtish mоdеllаri vа ulаrni kоrxоnа fаоliyatidа bоshqаrish xususiyatlаrini,
brеndlаrni yarаtish vа bоshqаrishning krеаtiv vа ruxiy tеxnоlоgik jihаtlаrini,
hаqiqiy vа sоxtа brеndlаr, ulаrni аniqlаshning xususiyatlаrini, brеnd
2

аrxitеkturаsini, kеng istе’mоl tоvаrlаrini ishlаb chiqаrishdа brеndingning tutgаn
o’rninini, glоbаl brеndlаr vа bоzоrning glоbаllаshuvidа ulаrning tutgаn o’rnini,
brеnd mаdаniyati, tоvаr vа xizmаtlаr sоtilishini kеngаytirish imkоniyatlаrini, brеnd
tеxnоlоgiyalаrni qo’llаsh vа ulаrni tаhlil qilish usullаrini bilish vа ulаrdаn
fоydаlаnа оlish, brеnding vа brеnd siyosаti оrqаli yangi tоvаrlаr ishlаb chiqаrish
strаtеgiyalаrini qo’llаsh, tоvаrlаr dizаyni vа sifаt mеnеjmеnti usullаridаn
fоydаlаnish, brеnd qiymаtining mоhiyati vа аsоsiy xususiyatlаrini qo’llаsh,
brеndning bоzоr qiymаtini аniqlаsh usullаridаn fоydаlаnish, tоvаr bеlgilаrini qаyd
kilish tаrtibini аmlаdа qo’llаsh, brеndingni bоshqаrish siyosаtini yurgizish
ko’nikmаlаrigа egа bo’lish, tоvаr mаrkаsi hаyotiylik dаvrini аniqlаsh, rеbrеnding
o’tkаzishning usullаri vа tаmоyillаrini аniqlаsh, brеndlаrning rаqоbаt ustunliklаrini
аniqlаsh mаlаkаlаrigа egа bo’lish asosiy maqsad hisoblanadi.
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi:
Ma’lumki Chanel brendi mavzusini o’rganish Brendlash fanining asosiy
mavzularidan biri hisoblanadi. Bo’lajak yetuk kadrlarni tayyorlashda ushbu mavzu
muhim ahamiyat kasb etadi.
Bu mavzuni o’rganish kelachakda moxir biznesmanlarni yatishib chiqishiga
katta yordan beradi. Chanel brendini o’rganish uchun talaba hamisha izlanishda
bo’lishi va o’z ustida ishlashi zarur. Yuqoridagilarni hisobga olgan holda kurs ishi
mavzusini dolzarb mavzular qatoriga kiritish mumkin.
Kurs ishi mavzusining asosiy vazifalari:
Oliy ta’lim muassasalarida ,, Turli dunyoga mashhur brendlarni o’rganish ”
Brendlash faning asosiy maqsadi va vazifasi xisoblanadi va buni o’z oldiga
maqsad qilib qo’yadi.
Kurs ishi mavzusining mazmuni:
Maskur kurs ishi kirish, asosiy qism, asosiy qism ikki bobdan iborat va
xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yhatidan tashkiltopgan.
3

I. Bob
1.1 Brendning vujudga kelishi va rivojlanishi
Y u q о ri t e хn ik a v a t e х n о l оg i y a l ar n i n g r i vо jl a ni s h i z a m оn a vi y bi z n e s о l a m in i
ra q о b a t b a r d оs h b r e n dl a r g a a y l a n t i r i b y u b о r d i v a b u b i l a n b о z о r n i
e g a l l a sh d a afzal l i k l ar y ara t di . Z a m оn a vi y b r e n d l ar k о m p a ni y a fa о l i y a t i d a m uhi m
kо m pоn e n tg a a y l a n d i . K о m p a ni y a n in g b r e n d b e l g i l a r i i sh о n c h , m ust a h k a m lik ,
i s t e ’ m оl c h i l a r d a m a ’ l u m bi r d ara j a d a ul a r g a ni s b a t a n u m idvо r l i k y ara t i l d i .
B r e n dl a r i s t e’ m оl c hi l a r nin g о ng i n i z a b t e t i s h s t r a t e gi y a l a r i n i ku c h a y ti r d i l ar.
Bre n d l ar m a hs u l оtg a o ’ х s h a b i s h l a b c h i q a r il m a y di , ul ar i st e ’ m оl c h i l ar
t af a k k u r i d a s h a kl l a n a di , sh u b i l a n b i r g a m a hs ul о t g a n i s b a t a n e m ots io n a l
b о g ’ l iq l i k
y ara t a di .
Bre n d s o ’ z i n i n g z a m оn a vi y t a l q i n i i s t e’ m ol c h i bi l an bo ’ lg a n b a r c h a
b о g ’ l iq l i k l a r n i i f оd a e t a di . B u l a r n in g v u ju d g a k e l i sh id a m a hs ul о t n i х ar i d
q i l i sh d a g i х a r i d о r n in g m a l a k a si n i о sh i s h i , о m m a ni n g m a hs u l о t g a n i s b a t a n
m a q u l l a sh i v a a t r о f - m uhiti m i z d a g i l a r n i n g m a sl a h a tl a r i y o r d a m b era d i .
I s t e’ m оl c h i l a r n in g о ng id a о b r az sh a k l in i y ara tib , b r e n dn i n g n о m ig a t a s n i f
b e r i s h i g a y o r d am b era d i . M a s a l a n , N I K E kо m p a n i y a si ni n g lо g о t ip i , C O C A -
C O L A k о m p a ni y a s i n in g q a d оg ’ i , N e s q u i k kо m p a n i y a si ni n g r e k l a m a sid a g i
qu y on c h a s h a k l i , W i nd o w s o p era ts i o n t i z i m id a g i kо m p y ut er l ar g a o ’ r n a ti l g an
m us i q a, L ’ O real kо m p a n i y a s i n in g “ S i z b ung a m unоs ib si z ” d e g a n s l о g a n l a r i d i r.
D e m a k , BR EN D – b u nо m , t er m in , b e lg i , t a m g ’ a , di z a y n y ok i ul a r nin g
ko m bi n a t si y a s i bo ’ lib , t о v ar i s h l a b c h i q a r u v c h i v a х i z m at ko ’ r s a t u v c h i l ar ni n g
i d e n t i f i k a s t i y a l a sh d a y o r d am b era d i v a s h u bil a n b i r g a ra qо b a t c h i
kо m p a n i y a l ar d a n a j r a t a b i li s h g a y o r d am ber a d i .
Bre nd n i n g n e gi z i m ar k e t in gg a y o ’ n a l t i r i l g an m a h s u l о t bo ’ l ib ,
i s t e’ m оl c hi l a r n in g t a l a b in i q о nd i r is hg a q ar a t i l a di . Br e n d m a hs u l оt g a
o ’ х s h a b f i z i о l оg i k t a l a b n i qо n d i r m a y di , u i st e ’ m оl n i n g k o ’ l a m in i o b r a z l ar,
a n ’ a n a l ar o r q a l i k e n g t a r g ’ i b q i l a d i .
4

D . A a k er b r e nd n i n g ik k i t a d a r a j a l i t i z i m in i y ara t a d i . Bu e r d a m ar k az d a
m a hs ul о t n i b e r i b , a t r о f i d a u n g a b о g ’ l i q b o ’ lg an a s o t s i a t si y al a r n i bel g il a y d i ( 1 -
r a s m ).
1 -r a s m 1
. A. A ke r n i n g b r endn i ta s hk il e tadig a n ti z i m l a r i
Bre nd n i n g i s t e’ m оl k o ’ l a m i q a n c h a l i k k e n g b o ’ ls a, i st e ’ m оl c h i b i l a n о r a d a g i
m unоs a b at l ar h am sh u n c h a l i k y a х s h i b o ’ l a di . M a s a l a n , “ Бес е да ” c h о y in i о l a y l i k ,
m a hs ul о t n in g a s ot si a t si y a s i х a lq n i n g c h о y i c hi s h u r f - о d a tl a r i g a, о il a v i y c hо y
a t r о f i d a g i y ig ’ il i b o ’ ti r i sh l a r i g a bо g ’ l a g a n . B un d ay m un о s a b at b r e n d n in g
“ Бесе д а ” d e b at a l i s h i g a m оn a n b o ’ l g a n .
Bre n d in g – tо v a r n i b о z о r d a g i fa оl i y a ti n i о s h i r i s h u c h u n qo ’ l l a n i l i b , t оv a r
b e l gi si , m ar k a s i , q a d о g ’ i , r e kl a m a s i v a b о sh q a l a r b i l a n b i r g a li kd a, m a hs ul о t n i
r a qо b a t c h i kо m p a n i y a l ar d a n a j r a l i b t u r i s h i g a v a o ’ z ig a хоs о b raz y ara t i sh ig a
y o r d am ber a d i .
T оv ar b e l g i s i – b u y u r id i k t er m i n b o ’ l i b , i s h y u r i t il i sh i h u q u q i y nо r m a l ar v a
re g l a m e ntl ar a s оs id a c h e k l a n a di . T о v ar b e l g i s i is t e’ m ol c h i l ar u c hu n m a h s u l о tn i
1
8. Беляев В.И. Маркетинг: основы теории и практики: учебник / В.И.Беляев. – 4-е изд., перераб. и доп. –
М.: КНОРУС, 2010. – 680 с.
5

id e n ti f i k a st i y a qi l i s h u c h u n y o r d am b era di , h a m d a d a v l a t t о m оnid a n q a y d e t i l i b
u n in g
m uh о faz a s i d a bo ’ l a d i .
Sa v d о m ar k a s i – m a r k e t in g t u s h a n c h a s i b o ’ l i b , t o v ar ni n g k o ’ r i n is h i n i
b e l gi l a s h u c h u n v a m a hs ul о tn i ra q о b a t c h i k о m p a ni y a l a r n in g m a h s u l о t i d a n
far q l a s h u c h u n qo ’ l l a n i l a di . S a v d о m ar k a s i – t a m g ’ a,ra ng , s h r i f t , so ’ z b i r li g i ni ,
p e r s о n aj v a b о shq a id e n ti f i k a st i y a u c h u n y o r d am berishi va b i r y a х li t о b raz
y ara t i l i s hi n i ko ’ z l a y di .
“ Bre nd ” a t a m a s i q a di m g i n о r v e g х a l q i d a n k e l i b c h i q q a n bo ’ l ib , v ik i ng l ar
h a y v o nl a r g a b o si lg a n t a m g ’ a n i “ Bre nd r” d eb a t a s hi b , b u h a y v o n ( m ol , o t ) ni n g
e g a s i m a v j u d l i g i h a q i d a o g o h l a n t i r i sh g an v a u ng a e g a l i k q i l i shd a qo ’ ll a s h g a n .
Bre nd n i n g r о l i - in sо n h a y o t id a g i st iv i l i z a s t i y a r ivо j l a ns h i bi l a n
bi r g a sh a k l l a n g a n . T a m g ’ a l a r n in g s h a k l i n i o ’z g a r ti r i s h n i b i l i b о l g a n d an k e y in ,
q a d i m d a о d a m l ar ki y i m l ar ni , t a q i n c h о q l a r ni , s a r о y l a r ni , r a s m l ar n i v a b о sh q a l ar n i
b e l g i l ar v a ra m z ta r z id a qo ’ l l a s h n i b оs hl a d il a r.
Bu ra m z l ar v a b e lg il a r bо s h q a l a r d a n “ f ar q ” t ar z i d a qo ’ l l a n i l i s h i k e y in c h a l i k
t e хn i k a v a t e х n оl о gi y a l ar n i n g r i v о j l a n i sh i b i l a n b i r g a “ b re n d i n g ” a t a m a si n i k e l i b
c h iq i sh ig a y o r d am ber d i .
B i r i n c h i bo ’ l i b b u a t a m a n i X IX a s r n i n g о х i r l a r ig a k e li b “ Pr o c t er & G a m bl e ”
kо m p a n i y a s i q o ’ ll a y di . 18 7 8 y il i J e y m s N о r i s G e m b l k i m y o sоh a s in i n g
o ’ z za m оn a s i d a u s t a b o ’ l ib , o ’ z i g a х о s b о l g a n qo ’ l y uv a d i g an s о v u n n i i s h l a b
c hi q a di . B u j ud a m a y i n о q r a n g l i s o vu n b o ’ l i b , b о s h q a s o vu n l ar g a ni s b a t a n t ez
k o ’ pi r u v c h an v a ki r n i y a х s h i k e t k a z ib , d e z i n f e k s i y a q i l i s h х u su si y a t i g a e g a
b o ’ l a di . B u s o vu n n i n о m i n i “ I vo ry S o a p ” d e b n о m l ab is t e’ m оl c h i l ar о r a s i d a t ez
t a r q a l i b k e t a di . S hu n d ay q il i b t a r i х d a b i r i n c h i m ar t a b о z о r g a b о s h q a
m a hs ul о t l a r d a n fa r q q i l a d i g a n b r e n d n о m i y ara til a di .
B i r i n c h i b r e n d l ar y ara l g a n d a n k e y i n d u n y o m iq y os i d a k e n g t ar q a li b , n aza r i y
v a a m a li y t a l q in l ari v u j u d g a k e l a di 2
.
2
7. Басовский Л.Е. Маркетинг: Курс лекций. – М.: ИНФРА-М, 2008.– 218 с
6

1.2 B re ndi n g e vо l y u t s i y a si ni n g r i vо jl a n i sh davri
B re ndi n g e vо l y u t s i y a si ni n g r i vо jl a n i sh i to ’ r t t a d a v r g a b o ’ l i b o ’ r g a ni l a d i ,
bu l a r :
 1 87 0 - 19 0 0 y ill ar i s hl ab c h i q a r i s hn i n g o ’ s i s h i v a k e n g о mm a g a i s t e’ m о l
u c hu n m a hs ul о t l ar y ara t il g a n . B u n d a b i r i n c h i m ar k e t in g s t r a t e g i y a s i v a
t e х n оl о g i y a s i n in g sh a k l l a n i sh i : tо v ar si fa t i k o n s e p s i y asi , m о l n i s о ti s h u c hu n
q u l a y li k v a a l о q a y o ’ li ni b a r q a r о r li g in i о s h i r is h st r a t e g i y a l ar i n i t ar g ’ i b e t a
b о s h l a g a n l a r. Ma h s u lо tl a r n i b i r - bi r i d a n a j ra t i s h b i r i n c h i y ara t il g a n br e n d l ar
davr i g a t o ’ g ’ ri k e l a d i .
 1 91 5 - 19 3 0 y i l l ar b u m a v j u d bo ’ l g an b r e n d l a r n i r i vо j l a n t i r is h v a y a n a y a n g i
b r e n d l a r n i y ara t i s h d a v r ig a t o ’ g ’ ri k e l a di . B u nd a AQ S h d a g i G e l l aap I n s ti t u t i
b i r i n c h i bo ’ l i b is t e’ m оl c h i l ar b i l an i s h l a s h t a dqi q о t l ar in i a m a lg a оs hi r g a n l ar. B u
d a v r d a kо m p a n i y a l ar t ar ki b i d a m a h s u l о tn i i s t e ’ m оl c h i l ar u c h u n t a ni s h t i r i s h u c hu n
a l оhi d a bo ’ l i m l ar t a s hk i l e til d i . B u l ar k о m p a ni y a n in g b r e n di n i b о z о r d a t a n it i s h v a
u n in g b a r q a r о r li g in i o ’ s is h i u c h u n х i z m at qi l g a nl ar.
 1 93 0 - 19 4 5 y il l ar. Mar k e t in g t e х nо l оg i y a l ari b о sh q a r u v ti z i m id a j u d a y a хs h i
t a ni s h b o ’ l i b , a lо h i d a br e n d - m e n e d j m e nt i y o ’ n a l i sh i s h a k l l a n g a n . “ Pr o c t er &
G a m bl e ” kо m p a n i y a s i b i r in c h i bo ’ l i b “ b re n d - m e n e j e r ” l a v о z i m in i b e r di .
 1 94 5 y i l v a h o z i r g a c h a b r e n d - m e n e d j m e n t f u n ks i y as i o ’ s i b , s h a kl l a ni b
k e l m о q d a. K o ’ p gi n a y ig ’ i l g a n m a l a k a v a a m a li y ot l ar t a h l i l q i l in ib , s h u l ar
a sо s id a y a ng i b r e n d y o ’ n a l ish l a r i va k on s e p s i y a l ari s h a k ll a n m оqd a.
Bu d a v r l a r n i ko ’ r i b c h i q q a n h оl d a b r e n di n g u c h t a b оs qi c h g a – r a t s i o n a l ,
e m ot si on a l v a ij t i m оi y (ruhi y ) g u r uh l a r g a bo ’ l i n a d i .
R a t s i о na l b r e n d in g . Bu a sо s a n 1 95 0 y ill ar g a to ’ g ’ ri k e l a di . Bu y ill a r d a
i s t e’ m оl c hi l a r n in g a k t i v h ar a k a t l a r i u r u s h d a n k e y i n g i i q t i sо di y o ’ si sh g a оl i b
k e lg a n . Q u r о l - y ar о q i sh l a b c h i q a r i sh g a qo ’ l l a ng a n a sb о b u s ku n a l ar e n d i t i n c h
h a y o t u c hu n m o ’ l j a ll a n g a n m a h s u l о t l a r g a a y l a n g a n . Ma h s ul о t n i i st e ’ m оl c h i l a r g a
t a n is h t i r i sh d a ra t s i o n al a r g u m e ntl a r g a t a y a ni sh g a n .
Em оt si о n a l b о s q i c h . 1 9 6 0 y ill a r g a k e l i b re k l a m a i m id j u st i d a q a t t i q i s h l a s hn i
b оs hl a d i v a y an g i , q a y t ar il m as v a j о z i b a d о r оb r az y ar a ti s h ku c h i n i e g a l l a di .
7

C a d il l a c a v t о m оb i l l ari “ l y uks ” s i n f i i m id j i n i y ara t d i v a о l q is hl a r g a s a z оv о r b o ’ l di .
B u y ill a r g a k e li b b r e n d o ’ z r e kl a m a l ar i d a e m ot s i y al ar g a t a y a ng a n h о l d a
s h a k l l a n a di .
I j t i mо i y y o ki r uh i y b о s q i c h . 1 99 0 y ill a r g a k e l i b y a n g i i n sо n i y t afa kk u r
sh a k l l a n i sh i b оs h l a n di . Bu d a v r g a k e l i b i nd u s t r i al r i v о j l a n is hd a n k e y i n a t r о f -
m uhit ni n g i f l о s l a n ish ig a k a t t a a h a m i y at b er i l a b оs h l a n di . K a s a l l i kn i n g о g ’ i r
tu r l a r i , e p i d e m i y a, e n g q о lо q d a v l a t l a r d a g i о c hl i k b ut u n du n y od a g i e n g k a t t a
m u a m m ol ar d an b i t t a s i b o ’ l i b , о mm a n i o ’ z ig a j a l b e t di . O d a m l ar bu
tu s hk u n l ik n i “ u m u m i y a y bdо r l i k k a” a y l a n g a n i n i a n g l a s h a d i v a u b i l a n q ar sh i -
k u r a s h is h t a d b i r l a r i n i na m о y i s h e t a d i l ar. Bu e nd i y a n g i t o ’ l qi n n i i j ti m оi y y ok i
r u h i y b r e n di n gn i t a sh k i l e t di . M a s a l a n , “ Mc D on a l d ’ s ” q оl о q d a v l a t l ar d a g i
о c h l i k n i b ar t araf e t is h u c h u n h ar bi r s оt i lg a n k a r t оs hk a p u l id an b i r q i s m in i h a y r i y a
si f a t i d a y ig ’ i s h d a st u r i .
2 - ra sm 3
. B r ending uch t a b о sq i c h ga – r a t s i on a l , e m o t s i on a l va i j t i m о i y ( ruhi y ) guru h l a rga
bo’ l i n i sh i
3
1. Беляев В.И. Маркетинг: основы теории и практики: учебник / В.И.Беляев. – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: КНОРУС,
2010. – 680 с.
8

3- r a s m 4
. B re ndn i n g b о z о r d agi h ayotiylik d av r i (b re n d o’sis h i ).
Z a m оn a v i y brend ko ns e p si y a l a r i b r e n d ka p i t a l i n i k o ’ t ar is h va b о z о r d a s a v d о
m ar k a s i ni n g s a lо hi y a t i n i о s h i r is h g a q a r a t i l g a n . Bre n d bо z о r d a p a y d о b o ’ l g a nd a n
k e y i n b u t u n h a y oti y l i k s i k l i d a vо m id a t r a n s f о r m a tsi y a l a n a d i (3 - ra s m ).
Q a di m d an b о z о r n i s о t u v c h i l ar b оs h q ar i b k e l g a n . Ul ar b о z о r d a q a n d ay
m a hs ulо t i s h l ab c h i q a r i s h k e r a k li g in i , v a q a y s i n i s i i n i i s h l a b c hi q ar is h k er a k
e m a sl i g in i , i s t e’ m оl c hi l a r n in g t a l a b i v a i st a k a k l a r i n i , a h о l i j о y l a s h i sh i n i , m ar k e t i n g
k a n a ll a r in i b оs hq a r i s hn i , n a r хl a r n i b о s h q a r i s hn i v a h о k a z о l ar to ’ g ’ r i si d a
m a ’ l u m оt g a e g a bo ’ l g a nl a r va o ’ r g a n g a n l a r .
An’ a n a v i y b о z о r
Z a m о n a v i y b о z о r
4 -r a s m 5
. A n ’ a n aviy va z a m о n aviy b о z о r
I s t e’ m оl c h il a r e s a bо z о r t a l a b l a r i g a b o ’ y s i n ib , s о t u v c h i l ar us t i d a n n a z о r at e t a
оl m a g a n l ar. S о tu v c h i l a rn in g b о z о r d a g i bо s h q a r u v i n i 4 - ra s m d a ko ’ r is hi m i z
m u m kin . Bu ras m d a ikki tu r d a g i b о z о r k o ’ r i ni s h i k o ’ r s a t il g a n . Yu q o r i d a g i s i b u
4
21. Лашкова Е.Г. Маркетинг. Практика проведения исследований: Учеб. пособие. – М.: Академия, 2008. – 239 с.
5
5. Umida Allaberdiyeva – Milliy brending xususiyatlari //*Korxonani boshqarish №11-12(65-66),2012*//
9

a n ’ a n a vi y bо z о r bo ’ l i b b u n d a i s h l a b c h i q a r u v c h i k о m p a ni y a b о z о r d a hu k m r оn li k
qi l a di . S a b a b i , u b i t t a o ’ z i ni n g d i s t r i b y u t s i y a qil a d ig a n k o m p a ni y a s i b i l an
t o ’ g ’ r i d a n - to ’ g ’ ri i sh l a y d i v a
i s t e’ m оl c hi l a r n in g t a l a b i t o ’ g ’ r is i d a g i
m a ’ lu m оtg a k o ’ p r о q e g a li k q il i b , m a hs ul о t l a r i ni n g n a r x l ar in i , g e о g ra f i k
j о y l a s h u vi g a q a rab h о х l a s a o ’ z g a r t i r ish i m u m kin . B u n g a m i s o l q i l i b “ Pf i zer”
far m a st e v t i k k о m p a ni y a s i n i k o ’ r i s h i m i z m u m kin . AQ S h d a d о r is i n i 8 - 1 0
d о l l a r d a s о t g an bo ’ l sa , Bra z i l i y a d a 4 0 d о l l a r d a n s оt g a n . Bu b il a n k o ’ r i n i b
t u r i bd i k i , t a l a bg a q a r ab b u b r e n d b о z о r d a o ’ z nu f u z i g a e g a bo ’ l g a n , i s t e ’ m оl c h il ar
h am bu na r х d a i s t e ’ m о l q i l i sh g a r о zi b o ’ lg a n l ar.
I k ki n c h i s i - za m оn a vi y bо z о r k o ’ r i n is h i . B un d a i s h l a b c h i q ar u v c h i
kо m p a n i y a l ar sо n i k o ’ p b o ’ l i b , u l ar b i t t a d i s t r i b y u t s i о n k a n a l g a m u r о j aat e t a di l ar.
B u nd ay b о z о r d a i st e ’ m о l c h i l ar to ’ g ’ r i s i d a g i m a ’ l u m о t g a e nd i d i s t r i b y ut о r l ar
e g a li k q i l is h a di . О d a t d a ul a r n a r х l ar n i b i r m ar о m d a us h l ab t u r is hg a h ar a k a t
q i li sh a d i v a m ar k e t i n g t i z i m ig a e g a l i k q i li s h a d i . B ul ar g a “ Channel , “ T o y s ’ R ’ U s ”,
t a r m o q kо m p a n i y a l ari m isо l bo ’ l a о l a di . AQ Sh d a g i “ Channel ” do ’ k o n i q a y s i
s h t a t d a bo ’ l m a sin , n a r х l ari bi r m e y o r d a bo ’ l ib , i s t e’ m оl c hi l ar h am u n g a i s h оn g a n
h о ld a q a y er d a bo ’ l m a s i nl ar, s о tu vd a g i y o q ti r g a n v a i sh о n g a n b r e n dl a r i n i k o ’ r g a n
z a h о t i y o q , х a r i d q i l a y otg a n l ar id a s о tu v n ar хi g a q a r a m a y dil a r. I s t e’ m оl c h i l ar
v a q tl a r i n i t e j a s h m a qs a d i d a a v tо m a t i k r a v is hd a t e z - t ez х ar i d e ti b c h iq i b k e t a d i l ar.
Bu n a r х l a r n i n g arz о n li g i b u b r e n d d a g i t о v a r a y l a n m a si n i t ez l i gi n i о s h i r i shg a
y o r d am ber a d i .
E n d i X X I as r n i n g e n g za m оn a v i y b о z о r k o ’ r i n i sh i n i k o ’ r i b c h i q a y lik .
Eng z a m о n a v i y b о zо r
Za m o n a v i y t e x n o l o g iyalar y o r d a m i d a sotib o lish i m k o n iyati
10

5- rasm 6
. E n g yangi z a m оna v iy b оzоr s h a k l i
Y a n g i t e х n i k a v a t e х n оl о g i y a l ar ni n g r i vо j l a ni s h i b о z о r m unо s a b a t l a r i n in g
y a n a d a sh a k l l a n i sh ig a, b re nd l a r n in g nu f u z i n i y a n a d a о s h i r i s h i g a y o r d a m b era di .
Bu b о z о r da i s t e’ m о l qi l u v c h i e n d i h ox l a g an p a y t d a i n t e r n e t о r q a l i
m a h s u l о t t o ’ g ’ r i si d a m a ’ l u m оtg a e g a bo ’ l i s h i v a u n i х a r i d q i li s h i m u m k i n .
B u n d ay o ’ za r о m unоs a b at n i ng о ld i ng i b о z о r d a n fa r q i e n d i r e k l a m a
t a sh u v c h il a r n i n g b u b о z о r d a q a t n a s h i s h i k er a k e m a s li g i n i k o ’ r s a t g a n .
6
1. Umida Allaberdiyeva – Milliy brending xususiyatlari //*Korxonani boshqarish №11-12(65-66),2012*//
11

II. Bob
2.1 Chanel kompaniyasining yaratilish tarixi faoliyati ishlab chiqarish
maxsulotlari va egalik xuquqi.
Chanel brendining tarixi
Gabriel Boner Chanel juda kambag'al oilada tug'ilgan va boshpanada
tarbiyalangan, doimiy muhtojlikda bo'lgan. Qiz 18 yoshga to'lganda, u ayollar
kiyim-kechak do'koniga ishga kirdi va kabareda qo'shiq aytishga va raqsga
tushishga harakat qildi. Xabarda Coco taxallusi paydo bo'ldi. Ammo qo'shiq va
raqs bilan hammasi yaxshi bo'lmadi. Moda uni butun hayoti davomida o'ziga jalb
qildi, shuning uchun 1910 yilda Chanel brendi haqidagi voqea Coco Parijda
o'zining birinchi do'konini ochganda boshlandi. Uning ishqibozlari uning ishini
rivojlantirishga hissa qo'shdilar va u juda ko'p edi.
Chanel modalar uyining tarixi shlyapalarni sotish bilan boshlangan va
daromadlar dastlab yomon bo'lmagan bo'lsa ham, u hali ham baxtsiz edi, chunki u
har doim ayollar kiyimlarini yaratishni orzu qilgan edi. Coco maxsus ma'lumotga
ega bo'lmaganligi sababli, orzuni amalga oshirishda ba'zi qiyinchiliklar mavjud
edi. Ammo u etarlicha tadbirkor bo'lganligi sababli, u erkaklar ichki kiyimlarini
tikishga mo'ljallangan jersi matosidan ayollar kiyimlarini tikishni boshlash yo'lini
topdi.
Chanel moda uyining tarixi tezda rivojlandi. 1913 yilda u allaqachon o'sha
paytda qulay va nostandart kiyimlarni sotadigan do'konlar tarmog'iga ega edi. Va
uning to'plamlarida katta ko'ylaklar va korsetlar yo'qligi sababli, u yaratgan kiyim-
kechaklarga talab katta edi.
Ajablanarlisi shundaki, Coco hech qachon qog'ozda naqsh yaratmagan. U
darhol manekindan foydalanib, o'z g'oyalarini amalga oshirdi. Manekinga u
modellarni tikdi va tahrir qildi. Ushbu texnik tufayli, Chanel kiyimdagi eng muhim
narsaga - harakatlanish qulayligiga erishdi.
1919 yil Chanel tarixidagi eng fojiali deb hisoblanadi, chunki uning homiysi
bo'lgan Artur Kapel avtohalokatda vafot etgan. Ushbu fojia yosh kutyureni
12

kundalik hayotga qora ranglarni kiritishga majbur qildi. Ajablanarlisi shundaki, tez
orada qora rang moda olamida odatiy holga aylandi.
Gabriel (Coco) Chanel moda olamida inqilob qildi. U qisqa sochlarni,
kichkina qora ko'ylakni taqdim etdi va butun dunyo biladigan eng mashhur atirni
yaratdi - Chanel № 5.
1971 yil 10 yanvarda butun moda olamini zabt etgan kichkina mo'rt ayol
vafot etdi. Ammo Chanelning hikoyasi shu bilan tugamadi. Bugungi kunda bu
hashamatli mahsulotlar ishlab chiqaradigan eng mashhur jahon brendidir. Chanel
№5 va kichkina qora ko'ylakning xushbo'y hidi yashasa ham, kompaniya mavjud
bo'lishni to'xtatmaydi.

6-7-rasmlar 7
.
("Chanel") - taniqli kutyure Gabrielle "Coco" Chanel tomonidan asos solingan
butun Evropa makonidagi nufuzli Modalar uyi. Bularning barchasi 1912 yilda
Parijdagi ko'chalar burchagida jasur "Fashion Chanel" atelyesini ochganligi bilan
boshlandi. Va bir yil o'tgach, shuhratparast Coco Frantsiyada Deoville deb
nomlangan kichik hududda shlyapalar bilan ikkinchi do'konni ochadi. Ammo,
biznesning sekin, ammo ishonchli kengayishiga qaramay, yaratuvchi ko'proq
narsani xohlaydi - u kiyim yaratishni orzu qiladi!
7
https://www.google.com/search?
q=chanel+brendi+haqida&sxsrf=ALeKk00DoFWrEvFpWAxAV4VuIzklKPrzng:1607927963955&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=
2ahUKEwjan_a47sztAhXlsosKHXbOBMwQ_AUoAXoECAQQAw&biw=1366&bih=610
13

O'sha kunlarda tikuvchisiz ayollar ko'ylaklarini tikish mumkin emas edi,
buning uchun ular hatto javobgar bo'lishlari mumkin edi, lekin bu Chanelni to'xtata
olmadi, shuning uchun u erkaklar ko'ylagi matosidan libos yaratdi. Ammo u
yaratgan narsa o'sha davrning uslubidan mutlaqo farq qilar edi, chunki hech
qanday joyda harakatni cheklamaydigan erkin kiyim paydo bo'ldi. Zamonning
haqiqiy moda inqilobi! Va 1920 yilning yozida, Koko Frantsiyaning janubi-g'arbiy
qismida, Biarritsda katta "Model uyini" ochadi, u erda shahzoda (Nikolay II ning
amakivachchasi) - Dmitriy Pavlovich bilan uchrashadi, u bizning rus madaniyatida
eng yaxshi narsalarni o'rgangan. kiyimlarida etnik elementlardan foydalanish.
Ammo ularning uchrashuvidagi eng diqqatga sazovor narsa shundaki, shahzoda
yosh kutyureni atir imperator saroyiga yaqin bo'lgan parfyumer Ernest Bo bilan
tanishtiradi. Ernest va Gabrielning bir yillik hamkorligidan so'ng, "ayolga o'xshash
hidga ega bo'lgan ayollar uchun atirlar" tug'ildi - sakson tarkibiy qismlardan tashkil
topgan birinchi parfyum, avvalgidek, ma'lum bir o'simlikning armaturasini
ko'chirmaydi. Dizayner esa, o'z navbatida, sehrli atirni kamtarona yorliqli billur
idishga solib qo'ydi, bu juda kam uchraydigan narsa edi - bundan oldin idishlar har
doim murakkab shakli va tuzilishiga ega edi. Chanelning o'zi aytganidek, "soddalik
haqiqiy nafislikning kalitidir". Parfyumeriya kiyim-kechak singari oddiy odamlar
orasida ham, Merilin Monro va boshqa dunyo yulduzlarida ham juda yoqadi.
Shu kunlarda Coco Chanel brendi
Chanelning o'limidan so'ng, 1983 yildan beri Alan Vertxaymer Karl Lagerfeld
tomonidan Moda uyini boshqargan. Ularning mehnati tufayli, biz hozirda Chanel
mahsulotlarini eng zamonaviy ko'rinishga ega, ammo an'anani va eng birinchi
yaratuvchining qo'l yozuvini saqlab qolmoqdamiz. Savdo har yili ortib bormoqda,
ammo brend mashhurlik cho'qqisiga erishdi, 2003 yilda Parijda ikkinchi butik
ochilib, Osiyo bozorida kengaydi - Gonkong va Tokio deb nomlangan
megapiktsiyada 2500 kvadrat metrlik butiklarning ochilishi. Va bugungi kunda
dunyoda 315 markali do'konlar mavjud va siz bilganingizdek, bu chegara emas.
O'zining nafis soddaligi va qulayligi tufayli "Chanel" qayta-qayta yangi
mijozlarni jalb qiladi. Afsonaviy 5-chi Chanel, 1921 yilda chiqarilganiga va deyarli
14

100 yildan keyin ham dolzarb bo'lib qolmoqda, chunki bu oqlangan shishada
ayollikning butun mohiyati - qichqirmasdan va yumshoq. Gabrielle Coco
Chanelning asarlari abadiydir, chunki u o'zini o'zi sevadigan narsaga sarflagan va
unutib bo'lmaydigan mutlaqo ajoyib narsalarni yaratgan. Endi mahsulotga ega
bo'lish nafaqat moda va obro'ga ega, bu sizning haqiqiy modaga, stereotiplardan
ozod bo'lish, o'zingizni ifoda etish va jasoratga bo'lgan muhabbatingizning
belgisidir, bu sizga mumkin emas.
Brend yaratuvchisi Coco Chanel haqida
Gabrielle Bonoire Chanel 1983 yil 19 avgustda Luara Saumur daryosining
chap qirg'og'ida joylashgan kichik frantsuz shaharchasida tug'ilgan. Qizning yoshi
12 da bo'lganida, uning onasi vafot etdi, shuning uchun yana ikkita qizi bo'lgan ota
Gabrielni boshpanaga olib ketdi. Ushbu mashaqqatli tajriba tufayli qiz o'ziga
nisbatan qattiqqo'llik va tartib-intizomni o'rgatdi.
Boshpana devorlaridan chiqib, allaqachon etuk bo'lgan Gabriel studiyada
tikuvchilikda ishlay boshlaydi va kechqurun kabaretda ishlaydi, u ko'pincha
mashhur "Kim Coconi Trocadero-da ko'rgan" qo'shig'ini ijro etadi, shuning uchun
bu laqab shu qadar mashhur bo'lib ketdi. Chanel chinakam erkakning xarizmasiga
va qaytarib bo'lmaydigan kuchiga ega bo'lib, o'sha vaqt uchun g'ayrioddiy kiyinib,
erkaklar kiyimlari va nozik ayol tanasini uyg'unlashtirdi. Gabrielning yuragini
birinchi bo'lib o'g'irlagan boy aristokrat Boy Kapel edi, u unda eng yuqori -
adabiyot, sharqshunoslik va hatto ezoterikizmga bo'lgan muhabbatni rivojlantirgan.
Ammo, kariyerasini birinchi o'ringa qo'yib, Chanel uzoq vaqt erkak bilan uzoq
o'tirmadi, u hayot tamoyiliga ega edi - u balandlikka erishadigan va o'zini qo'llab-
quvvatlaydigan mustaqil va kuchli ayol bo'lish. Ehtimol, shuning uchun ham
Jabroil hech qachon uylanmagan, garchi u bir nechta taniqli romanlari bo'lsa ham.
Shuningdek, uning moda olamiga qilgan qiyinchiliklarini hamma biladi. Bir marta
u: "Men ularni qora rangda yurishga majbur qilaman!" Shunday qilib, odamlarning
fikrlarini o'zgartirgan holda, rang-barang va rangli liboslarni kiyish odat tusiga
kirgan va qora rang faqat motam va qayg'u uchun rang sifatida qabul qilingan.
15

Qayta-qayta stereotiplarni buzish va o'z-o'zini ifoda etishga xalaqit beradigan
ramkalarni olib tashlash, Coco sehrlanib, o'ziga ergashishga majbur bo'ldi.
So‘z Chanel - bir nechta tushunchalarni, ya'ni nafislik, qat'iy shahvoniylik,
ayollik va nafislikni anglatadi. Bu moda olamida juda dolzarb va ayollarning
qalbini quvontiradi.
Hikoya Koko-chanel
Coco Chanel, haqiqiy ismi Gabriel Chanel, frantsuzning etakchi kutyureni,
XX asr moda tarixidagi eng muhim shaxs. Time ma'lumotlariga ko'ra, u XX
asrning eng nufuzli 100 kishisi qatoriga kiritilgan. Modernizm falsafasi bilan faol
shug'ullanib, qimmatbaho soddaligi bilan qiziqdi. Hayotda hashamatli hayotga
intilib, ozodlik va mustaqillik haqida orzu qilgan.
U juda ko'p ishladi. Shubhasiz, Kokoning yuqori moda olamiga ta'siri. U ish
kunlarini qo'lida igna va musiqiy qobiliyat bilan mohirona birlashtirgan. Gabriel
kechqurun mehnatdan ko'ra kechqurun sahnada qo'shiq kuylashni afzal ko'rdi va u
erda "Coco" laqabini oldi. U "Kokoni kim ko'rdi?" Qo'shig'ini kuylashni yaxshi
ko'rardi. (Kokoning iti haqida). Keyinchalik, uning laqabi o'zgartirildi - Coco.
Chanel sevgilisi Etienne Balsan tufayli uning rolini o'zgartirdi. U eng yuqori
doiralarda diqqat bilan hayot tarzi bilan hayratga tushdi. Bu modaning o'z
yo'nalishiga turtki bo'lgan narsa. U qulay kiyimlarni afzal ko'rdi, taniqli aktrisalar
orasida muvaffaqiyatga erishdi. Ko'pchilik uning dizayn g'oyalari bilan qiziqdi.
Artur Kapelom unga ko'p jihatdan yordam berdi.
Zamonaviy Koko Parijga ko'chib o'tdi, u erda yashab, ishladi va u erda
shaxsiy do'kon ochishga muvaffaq bo'ldi. Chanel nomi yanada mashhur bo'ldi.
Jabroil ko'pchilik uchun ishbilarmon ayol sifatida tanilgan. Keyin ikkita yangi
butik ochdi. Kiyimlar juda oqlangan, qulay. Men dizayndagi bitta yo'nalishni
tanladim, yangi sanoat bilan shug'ullanardim. Asosiy urg'u qat'iylik va nafislikka
qaratildi. Chanel g'ayrioddiy va xushbichimlik haqida qayg'urdi.
Coco Gollivud yulduzlari uchun kostyum yaratayotgan edi. Ularning
aksariyati sahna uchun.
16

40 yoshida u birinchi Chanel № 5 parfyumini chiqara boshladi. Ular sun'iy
mohiyatga asoslangan. Ular juda qat'iy va ajoyib xushbo'y hidli bo'lib chiqdi.
Shishasi oqlangan, shakli kamtar. 5-chi Chanel qadoqlash dizaynining soddaligi
bilan ajralib turadi. 5-chi Chanel hozirgi kunda dunyoda eng ko'p sotiladigan atir.
8-rasm 8
. Coco brendi tomonidan ishlab chiqarilgan atir.
Per Vertaymer - Kokoning parfyumeriya biznesidagi hamkori. Uning
merosxo'rlari hali ham kompaniyani boshqaradilar.
Coco uylanmagan. 30 yil davomida uning uyi Parijdagi Ritz mehmonxonasi.
U umrining so'nggi yillarini Lozanna (Shveytsariya) da o'tkazdi.
8
https://www.google.com/search?
q=chanel+brendi+haqida&sxsrf=ALeKk00DoFWrEvFpWAxAV4VuIzklKPrzng:1607927963955&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=
2ahUKEwjan_a47sztAhXlsosKHXbOBMwQ_AUoAXoECAQQAw&biw=1366&bih=610
17

Jabroil hayotda orzu qilgan narsaga, hashamatga erishishga muvaffaq bo'ldi.
U bir necha bor aristokratlar va rassomlar bilan uchrashgan, Vestminster gersogi
bilan baliq ovlashni yaxshi ko'rar va Uinston Cherchill bilan karta o'ynashni afzal
ko'rar edi. Zo'r ta'm va inoyat standarti uning Rue Cambon-dagi do'kondan yuqori
qismida joylashgan kvartirasi.
Chanel erkaklar kiyimlarini ilhomlantirgan. U rassom Pol Iribe, Buyuk Dyuk
Dmitriy (Rossiya), britaniyalik sportchi Boy Kapel bilan juda yaqin edi. Ular uning
moda rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatdi. Uning erkakligi ayollik qiyofasiga kirdi.
Biznesga bunday yondashuv erkaklar kiyimlarini ayollar kiyimlariga aylantirishni
oldi.
1929-1933 yillar Koko uchun qiyin bo'lgan. Ikkinchi Jahon urushi vaziyatni
murakkablashtirdi. Chanel № 5 atirining sotilishi ahamiyatsiz bo'lib chiqdi. Chanel
o'z biznesini yopishga qaror qildi. Hozirgi vaqtda moda olami erkaklar tomonidan
tan olinadi.
1954 yilda Gabriel 70 yoshga kirdi. U Rue Cambon-da butik ochib, moda
olamiga qaytadi. Jamiyat so'nggi 15 yil ichida 60-yillarning eng zamonaviy
tendentsiyalarini takrorlash bilan birinchi to'plamdan mamnun. Juda uzoq 20-
yillarning g'oyalari bor edi. Chanel moda sanoatida o'z huquqlarini tiklashga
muvaffaq bo'ldi. O'zini hurmat qiladigan har qanday modaist "Chaneldan"
kiyinishni orzu qilgan.
Koko 1971 yil yanvar oyida Parijda 87 yoshida vafot etdi.
Hozirda Chanelning uyini juda munosib voris - Karl Lagerfeld boshqaradi. U
nafaqat Chanelning o'ziga xos uslubini saqlab qolishga muvaffaq bo'ldi, balki
uning dunyoqarashi Gabrielning o'ziga xos dunyoqarashiga juda o'xshab ketdi.
Shunga o'xshash o'xshashlik hatto Lagerfeld ijodiy faoliyatiga ham xosdir.
Bolaligida u musiqani o'rgangan. Lagerfeld moda dizayneri bo'lib, Coco bilan bir
xil tamoyillarga amal qildi, ya'ni kiyimlarning qulayligi va qulayligi haqida
g'amxo'rlik qildi. U Coco uslubini zamonaviy dunyoga moslashtira oldi, uni
takomillashtirdi va chiziqlarning moslashuvchanligini hisobga oldi. 9
9
Матанцев А.Н. Стратегия, тактика и практика маркетинга. - М.: Юрист, 2002. – 373 с.24.
Морозов Ю.В. Основы маркетинга: Учеб. пособие / Изд. 6-е, европ. изд. – М.: Дашков и Ко, 2007. – 147 с.
18

9-rasm 10
. Koko
U ayollar kiyimlariga yangi tafsilotlarni qo'shdi, bu ipak iplar yenglari va
manjetlaridan tikilgan mo'ynali kiyimlar. Uzoq qisma va yubkalar bilan
tajribalarda qatnashib, tovon balandligini o'zgartirib, tasvirni soch turmagi bilan
to'ldirdi.
Lagerfeld "badanga qulay" sumkani ishlab chiqdi. U ayol tanasining chiziqlari
bilan mukammal uyg'undir.
Chanel uyidagi to'plamlar nafislik va yaxshi ta'm standartidir. Klassikalar
klassika bo'lib qoldi. Lagerfeld uni biroz modernizatsiya qilishga muvaffaq bo'ldi.
Chanel uslubi
"Chanel" bu, birinchi navbatda, dunyoga mashhur frantsuz dizayneri va
kompaniyaning rahbarlari Gabrielle Chanelning jamiyat uchun taqdim etgan
uslubidir. U tanasini bo'shatib, zamonaviy zargarlik buyumlari uchun poydevor
10
https://www.google.com/search?
q=chanel+brendi+haqida&sxsrf=ALeKk00DoFWrEvFpWAxAV4VuIzklKPrzng:1607927963955&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=
2ahUKEwjan_a47sztAhXlsosKHXbOBMwQ_AUoAXoECAQQAw&biw=1366&bih=610
19

qo'ydi va nafis amaliylikka erishdi. Jabroil - mustaqillik va ozodlikning ramzi, bir
necha avlod ayollar markazidir.
U o'sha paytda mavjud bo'lgan moda an'analarini yo'q qilishga muvaffaq
bo'ldi, shu bilan paradoks juda aniq funksionallik bilan bog'liq bo'lgan uslubni
yaratdi. Uning uslubida hashamat soddaligi, nafosati, nafisligi va arzon nafisligini
ta'minlaydi.
Chanel uslubining xususiyatlari
Siluet - qo'shni yoki tekis; to'rtburchaklar shakli.
Yenglari tikilgan, kengligi o'rtacha.
Ma'lumotlar - yoqa mavjudligi yoki yo'qligi; qopqoq cho'ntaklar va boshqalar.
Tugatish - bog'lovchi, qirrali, shnur, ulkan tugmachalar mavjudligi.
Material arzon, yaxshi tugatish.
Chanel tvid, jersi kabi tabiiy matolarni afzal ko'radi.
Ochilishning o'rtacha darajasi bu tizzalar ostidagi yubka, umuman, tizzalar
yopiq, shuningdek qo'llar va bo'yin.
Tabiiy joyda bel.
Mukammal shakllar va chiziqlar bilan oddiy, oqlangan modellar. Umuman
olganda, mutanosiblik hissi hamma joyda xosdir.
Kiyim turlari:
Kurtka bilan kiyinish;
Palto, ko'ylagi, bluzka bilan yubka;
Chanel uslubida ustunlik modellarning xira ranglariga, asosan pastel
ranglarga tegishli.
Kostyum dizayni
Chanel kostyumining atributlari - bu sochiqlar, tugmalar, cho'ntaklar, chiroyli
pin, galstuk, kamon, shuningdek nafis mayda narsalar - qisqichlar, kalit zanjirlar,
zanjirli kamarlar. Ularning barchasi dekorativ tugatish vazifasini bajaradi. Tugatish
juda yaxshi ko'rinadi. 11
11
Матанцев А.Н. Стратегия, тактика и практика маркетинга. - М.: Юрист, 2002. – 373 с.
24. Морозов Ю.В. Основы маркетинга: Учеб. пособие / Изд. 6-е, европ. изд. – М.: Дашков и Ко, 2007. – 147 с.
20

Aksessuarlar
Turli shakllardagi qattiq shlyapalar, shu jumladan bosh kiyimlar, poshnali va
juda oddiy zargarlik buyumlari Chanel brendi uslubining ajralmas qismi
hisoblanadi.
Oqilona va oqlangan shkafga e'tibor bering;
Bu yosh bilan chegaralanmaydi: u o'smir qizlar va Balzak yoshidagi ayollar
tomonidan faol qo'llaniladi;
Ayollik uchun javobgar, erotiklikni yo'q qiladi.
Brendning nomi: Chanel
Filial: hashamatli mahsulotlar ishlab chiqarish
Mahsulotlar: kiyim-kechak, atirlar, kosmetika, soatlar, ko'zoynaklar va
zargarlik buyumlari.
Kompaniya- egasi: Chanelning uyi
Tashkil etilgan yili:xX asr boshlari. Birinchi butik 1913 yilda ochilgan.
Bosh ofis: Frantsiya.
Ishlash ko'rsatkichlari
Aylanma mablag ' (daromad): 6,7 milliard evro (2014)
Sof foyda (sof foyda): 1,3 milliard evro (2014)
Xodimlar soni: 1270 kishi (2010)
Forbes ma'lumotlariga ko'ra (2016)
Tovar ayirboshlash (Daromad): 5,2 milliard dollar (2016)
Sof daromad: 1,3 milliard evro (2016)
New York Times (2017) ma'lumotlariga ko'ra:
Sotish (umumiy savdo): 9,62 milliard dollar (2017)
Sof daromad: $ 0.874 milliard (2017)
Operatsion foyda: 2,69 milliard dollar (2017)
Xarajat qilish (sarflash): 1,46 milliard dollar (2017)
Xodimlar: 20,000
21

Chanel uyi butun dunyo bo'ylab 147 do'konga egalik qiladi. Kompaniyaning
moliyaviy faoliyati haqida ma'lumot berilmagan. Hoovers.com internet-manbasiga
ko'ra, Chanelning yillik aylanmasi 1,089 milliard dollarni tashkil qiladi. 2002 yilda
Rossiyada "Chanel" MChJning vakolatxonasi ochildi.
1999 yildan 2006 yil fevralgacha Chanel kiyimlari va aksessuarlarining
Rossiyada eksklyuziv distribyutori Mercury edi. 2006 yil fevral oyida Chanel
Stoleshnikov tor ko'chasida Rossiyada o'z butikini ochdi. Bugungi kunda
Rossiyada uchta brendning bitta butiklari mavjud: ikkitasi Moskvada, Stoleshnikov
tor ko'chasida va Kutuzovskiy prospektidagi Vremena Goda savdo markazida va
Ekaterinburgda Sakko va Vanzetti ko'chalarida bitta.
2016 yilda moda yo'nalishidagi butiklar soni beshtaga qisqartirildi: ularning
to'rttasi Moskvada. O'tgan yili Chanel (Chanel LLC) kompaniyasining Rossiyadagi
daromadi 5,5 foizga - 14,23 milliarddan 13,441 milliard rublga kamaydi.
2016 yil yakunlariga ko'ra, Chanelning dunyodagi daromadi pasaygan:
Evropadagi teraktlar sayyohlar oqimiga va xaridorlarning xarajatlariga salbiy ta'sir
ko'rsatgan. Ammo Rossiyada modalar uyi savdosi o'tgan yil davomida 9 foizga
o'sdi va 14,23 milliard rublga etdi. Bundan tashqari, moliyaviy natijalarga
kompaniyaning ingliz bo'limining sotilishi ta'sir ko'rsatdi.
Kompaniyaning sof foydasi 1,5 baravar kamaydi va 874 dollarni tashkil qildi,
rentabellik esa 22,7% ga kamaydi.
Hisobot davri Alan Vartgeymer moda uyi direktori lavozimidagi birinchi yil
edi. Vartheimer - kompaniyaning ham egasi va kompaniyaning asoschisi Gabriel
(Coco) Chanelning sherigining nabirasi. 2016 yil boshida kompaniyani moda
uyining bosh direktori Maureen Shique qoldirgan, u 2007 yildan beri ushbu
lavozimni egallab keladi. Chickening ketishi "Chanelning uyni rivojlantirish
strategiyasi haqida ziddiyatli" edi.
Global kompaniyaning natijalariga qaramay, Chanelning Rossiyadagi
faoliyati, aksincha, doimiy ravishda o'sib bormoqda. SPARK-Interfaks
ma'lumotlariga ko'ra, Chanel MChJning 2016 yildagi daromadi o'tgan yilga
nisbatan 9 foizga o'sdi va 14,233 milliard rublni tashkil etdi. qarshi 13,051 milliard
22

rubl. bir yil oldin. O'tgan yil davomida kompaniya daromadi 1,581 milliarddan
2,098 milliard rublgacha o'sdi.
Tovar tarixi
“Moda - bu o'zingiz kiyadigan narsa. Qolgan barcha narsalar modaga
yaramaydi. " O'tgan asrning 20-yillari o'rtalarida Coco Chanel tomonidan Oskar
Uaylderning mashhur aforizmini rad etib, modani "kichkina qora ko'ylak" deb
ta'kidlagan. Uning obro'si shu qadar katta ediki, turli tabaqa va boy ayollar
ikkilanmasdan "motam" libosini kiydilar va shu zahotiyoq o'zlarini xush
ko'rardilar. Ushbu qat'iy qadam Coco-ni butun dunyoga shuhrat qozondi va unga
nafislik, hashamat va yaxshi ta'm timsolini topishga majbur qildi.
"Chanel uslubi" tushunchasi moda terminologiyasida qat'iy belgilangan.
Uning o'zi shunday dedi: “Avvalo, bu uslub. Moda modadan chiqib ketadi. Uslub
hech qachon! ”
Ammo agar uning modellari juda sodda bo'lsa ("Haddan tashqari ortiqcha
narsalarni shafqatsizlarcha olib tashlash kerak"), unda Buyuk Mademoiselle,
frantsuzlar uni chaqirganidek, bezatilgan va tanib bo'lmas darajada o'zgartirilgan.
Uning bolaligi haqida kam narsa ma'lum. Gabrielle 1883 yil 19 avgustda
Frantsiya g'arbiy qismida joylashgan Saumur shahrida tug'ilgan. Uning otasi odil
savdogar Albert Chanel, uning onasi, qiz do'sti Janni Devol edi. Afsonaviy
Mademoiselle butun umri davomida jurnalistlar uning noqonuniy kelib chiqishi
to'g'risida, onasi astma va charchoqdan vafot etganidan va otasi uni Obazindagi
katoliklarning boshpanasida 12 yoshida vafot etgani sababli tashlab ketishidan
qo'rqishgan. Qiz 20 yoshga to'lganda, rohibalar unga Moulins shahridagi trikotaj
do'konida ish topishdi. Gabrielle tezda yangi egalar va mijozlarning hurmatini
qozondi - u ayollar va bolalar kiyimlarini mahorat bilan tikdi. U bo'sh vaqtini kafe-
chantanda qo'shiq kuylashga bag'ishlagan va ko'pincha "Trocadero-da Coconi kim
ko'rgan?" Modasi xitini ijro etgan. Bu erdan afsonaviy ism kelib chiqadi - Coco
Chanel. To'g'ri, Mademoiselle uning qo'shiqchilik karerasini eslashni yoqtirmasdi
va bu laqabning kelib chiqishini boshqacha tushuntirdi: "Dadam meni yaxshi
ko'rishdi va meni tovuq deb atashdi [frantsuzcha Coco]"
23

Umuman olganda, uning kelib chiqishidan, bolaligida uni o'rab turgan
kambag'allik uchun nafratlanish sababi Chanelni butun umri davomida ta'qib
qilgan. Ushbu majmua tezkor faoliyatida, har qanday yo'l bilan muvaffaqiyatga va
tan olinishga intilishning asoslaridan biriga aylandi. U o'zini sharmandalikdan
qutqarishni va mehrsiz, sevgisiz, bo'shlik va yolg'izliksiz bolaligini unutishni
xohladi. Va shuning uchun, 1905 yilda uning hayotida yosh burjua Etienne Balsan
paydo bo'ldi, u dabdabali va dabdabali bo'lib, u bu odam uni uchun yaratilgan deb
qaror qildi. O'z qasriga kelib, Koko yangi lavozimning barcha afzalliklaridan
bahramand bo'ldi: peshingacha to'shakda yotish va arzon romanlarni o'qish. Ammo
Etienne uni hayot bilan bog'liq bo'lishi kerak bo'lgan ayol deb hisoblamadi. Uch
yildan so'ng, Koko o'zining do'sti - Boy ismli yosh ingliz Artur Kapel bilan
uchrashdi. Chanel o'zining karerasining boshida qarzdor bo'lgan: u qizga shlyapa
do'konini ochishni yaxshi ko'rishini maslahat bergan va moliyaviy yordam
berishga va'da bergan. Coco qasrni Arturning Parijdagi bakalavr kvartirasiga
o'zgartirdi. Bu erda u shlyapalarini Boyning barcha sobiq sevgililariga va ko'plab
qiz do'stlariga sotishni va sotishni boshladi. Chanel ishi tezda yuqoriga ko'tarildi va
1910 yil oxirida, bir do'stidan pul olib, Cambon ko'chasiga ko'chib o'tdi va jasorat
bilan "Fashion Chanel" yozuvi bilan o'z studiyasini ochdi. Tez orada bu ko'cha
butun dunyoga ma'lum bo'ladi va yarim asr davomida uning nomi bilan bog'liq
bo'ladi.
1913 yilda Coco Dovilda gullab-yashnayotgan shlyapa do'konini ochdi.
Ammo u o'zining ayollar kiyimlarini ishlab chiqarishni orzu qilardi. Chanel
"haqiqiy" ayollar liboslarini ishlab chiqarish huquqiga ega emas edi: u professional
tikuvchisi bo'lmaganligi sababli noqonuniy raqobat uchun javobgarlikka tortilishi
mumkin. Coco buning yo'lini topdi: u ko'ylakdan ko'ylak tikishni boshladi - bu
mato faqat erkaklar ichki kiyimlarini tikishda ishlatilgan va bundan katta foyda
ko'rgan. Shunga o'xshab, uning barcha ochiladigan liboslari tug'ilgan. Yaratish,
Coco takomillashtirilmagan, ammo soddalashtirilgan. U o'zining modellarini
chizmadi va ularni tikmadi, shunchaki qaychi oldi, manekinga mato tashladi va
kerakli siluet paydo bo'lguncha shaklsiz materiyaning massasini kesib tashladi.
24

Coco o'ziga e'tibor qaratib, tezda moda olamiga kirdi: u ilgari ayollar uchun aqlga
sig'maydigan uslubni yaratdi - triko-kostyumlar; u dengiz bo'yidagi kurortlarning
plyajlarida "dengizchilar kostyumi" va tor yubkada ko'rinishga jur'at etdi. Va bir
necha yil o'tgach, Coco belbog 'va zargarlik buyumlarisiz redingotni namoyish
etadi, büstü olib tashlaydi va deyarli erkakning jiddiyligi bilan egilib qoladi. U past
bel, ko'ylak ko'ylak, ayollar shimlari va plyaj pijamalarini yaratadi. Shunday qilib,
Chanel uslubi tug'ildi - sodda, amaliy va oqlangan.
Coco ayollar shimlariga modani taqdim etganiga qaramay, u kamdan-kam
hollarda ularni kiyadi, chunki u ayol hech qachon shimlarga erkak kabi
ko'rinmaydi deb ishongan. Biroq, unga qisqa erkaklarning soch turmagi yoqdi.
Buning sababi oddiy - qisqa sochlarga g'amxo'rlik qilish osonroq. Bir marta u
sochlarini kesib tashladi va g'urur bilan "odamlarning oldiga" kirib, uyidagi benzin
kolonnasi yonib ketganini va qulflarini kuylaganini tushuntirdi. Shunday qilib,
1917 yilda qisqa sochli ayollar uchun moda paydo bo'ldi. Endi Chaneldan oldin
xonimlar uzun sochli bo'lishlari kerakligini tasavvur qilish qiyin.
Va shundan keyin baxtsizlik paydo bo'ldi: 1919 yilda Artur Kapel
avtohalokatda vafot etdi. "Ayollar hayoti" Koko xafa bo'ldi. Ehtimol, agar uning
hayotida bunday fojia ro'y bermagan bo'lsa, qora mato bilan mashhur tajribalar
bo'lmagan bo'lar edi. Ostroslovining ta'kidlashicha, Chanel o'zining sevgilisi
bo'lgan Frantsiyaning barcha ayollarini motam tutish uchun qora moda olib kelgan,
chunki uning o'zi rasmiy ravishda motam tutish huquqiga ega emas: u va Artur
turmush qurmagan.
Bunday ko'ylakning birinchi modellari hozirgi oqayotgan krep-marquindan
tikilgan, ular tizzadan uzun, tor qisma bilan bilaklariga tikilgan. Ular nihoyatda
aniq, yaxshi sozlangan kesilgan va inqilobiy yubka uzunligi bilan ajralib turishdi.
Aytgancha, Chanel kiyimning pastki qismini tizzadan yuqoriga ko'tarmaslik kerak,
deb ishondi, chunki kamdan-kam har qanday ayol tananing bu qismidagi benuqson
go'zalligi bilan maqtana oladi. Qimmatroq kokteyl ko'ylaklarida U shaklidagi
bo'yinbog 'bor edi, kechki ko'ylaklarning orqa qismida chuqur bo'yinbog' bor edi.
25

Bunday ko'ylaklar bilan marvarid yoki rangli zargarlik buyumlari, boas, kichkina
kurtkalar va mayda shlyapa kiyish kerak edi.
"Kichkina qora ko'ylak" tezda rang-barang kiyimga aylandi va ramz
maqomini oldi. Coco Chanelning o'lmas asarining mashhurligi bugungi kungacha
aqlga sig'maydi: tobora ko'proq talqinlar mavjud, shuning uchun bu kiyim hech
qachon modadan tashqariga chiqmaydi, deb aytish mumkin.
1920 yil yozida, Koko Biarritsda Katta Modalar Uyini ochganida, u rus
muhojiri, Buyuk Gertsog Dmitriy Pavlovich bilan uchrashdi. Ularning romantikasi
qisqa, ammo samarali edi: Chanel asarida "rus davri" boshlandi. Coco o'zining
ekzotik sevgilisidan ko'plab yangi g'oyalarni bilib oldi va to'plamda o'ziga xos
kashtalar bilan kosovorotki rus xalq liboslari tafsilotlari paydo bo'ldi. Ammo
asosiy narsa shundaki, shahzoda Kokoni Rossiyada tug'ilgan, taniqli parfyum
kimyogari Ernest Bo bilan tanishtirgan, uning otasi ko'p yillar Imperator sudida
ishlagan. Ushbu uchrashuv ikkalasi uchun ham baxtli bo'ldi. Bir yillik tinimsiz
mehnat va uzoq tajribalardan so'ng, Ernest "ayollarga o'xshab hid beradigan ayollar
uchun atirlar" yaratdi - ilgari sintez qilingan 80 ta komponentdan iborat
parfyumeriya. Dizaynerlar oltin suyuqlikni kristalli to'rtburchaklar idishga
kamtarona yorlig'i bilan yopishtirdilar, bu o'ziga xos topilma edi - bundan oldin
idishlar har doim murakkab shaklga ega edi. Ularning muvaffaqiyati uning
yaratuvchilaridan ustun keldi - hali ham Chanel №5 atirlari sayyorada eng ko'p
sotiladiganlar.
1920-yillarning boshlarida Chanel zargarlik buyumlarini yaratishni boshladi.
Rinstones va tabiiy toshlarni bitta mahsulotga aralashtirish g'oyasi unga yolg'iz
tashrif buyurmagan, ammo u birinchi bo'lib bu g'oyani hayotga tatbiq etgan. Bu
vaqtda Koko Parij Bohemiyasi dunyosi bilan faol aloqa qildi: u balet spektakllarida
qatnashdi, rassom Pablo Pikasso, taniqli balet imperesariosi Sergey Diagilev,
bastakor Igor Stravinskiy, shoir Per Reverdi va dramaturg Jan Kokto bilan tanish
edi. Ko'pchilik taniqli moda dizayneri bilan uchrashuvni shunchaki qiziqish bilan
kutmoqchi edilar, ammo ular Kokoning ahmoqona, aqli raso, dastlab o'ylaydigan
26

ayol emasligini bilib hayron bo'lishdi; Pikasso uni "dunyodagi eng aqlli ayol" deb
atagan.
Undagi erkaklar nafaqat tashqi ko'rinishi, balki g'ayrioddiy shaxsiy
fazilatlari, kuchli fe'l-atvori, oldindan aytib bo'lmaydigan xatti-harakatlari bilan
ham e'tiborni o'ziga jalb etdilar. Coco yo toqat qilib bo'lmaydigan ishtiyoqli, keyin
o'ta qo'pol, to'g'ri va hatto beparvo edi. Boshqalar uchun u maqsadli, o'ziga
ishongan va o'zi va muvaffaqiyatlari bilan qanoatlanganga o'xshardi. 1920
yillarning o'rtalariga kelib, "rus davri" asta-sekin yo'q bo'lib ketdi. Buyuk knyaz
Dmitriy turmushga chiqdi va Amerikaga bordi, P. Reverdining turmush o'rtog'iga
aylandi, u bilan Koko yaqin munosabatda edi, S. Diagilev vafot etdi, I. Stravinskiy
AQShga ko'chib o'tdi, bir vaqtlar u Chanelga juda qiziqib qolgan edi. Kokoning
hayotida Vestminster gersogi paydo bo'ldi, bu ish 14 yilgacha davom etdi.
Mademoiselle uchun bu g'ayrioddiy muhabbat uni boshqa muhit - ingliz
aristokratiyasi dunyosi bilan tanishtirdi. Gersos uni olib ketgan uylarning har birida
u uzoq kutilgan yakuniy boshpanani ko'rdi, ko'pincha Angliyada g'oyib bo'ldi, o'z
yaxtalarida sayohat qildi. Dam olish kunlari uning uyida odatda oltmishga yaqin
mehmon yig'ilgan, ular orasida ko'pincha U. Cherchill va uning rafiqasi,
gertsogning eng yaqin do'stlari bo'lgan.
Chanel butun ingliz ayoliga aylandi. Va bu o'sha paytdagi uning modellarida
asosiy aksni topdi: "Men inglizcha erkaklikni his qildim va uni nazokatli qildim."
Gazetalar uning kollektsiyalarida hech qachon bunchalik shpil, bluzkalar va yo'l-
yo'l pidjaklar, jokeylar va yaxtsmenlarning kostyumlari, sport paltolari va suv
o'tkazmaydigan yomg'ir paltolari bo'lmaganligi haqida yozadilar. Gabrielle
inglizcha kozoklarni yaxshi ko'rar edi. Moda qonunchilari uning yangi hiyla-
nayranglaridan hayratda qoldilar: qattiq taqilgan kozok ustidan haqiqiy zargarlik
buyumlarini kiyish.
Agar Chanel gertsogning merosxo'rini tug'ishi mumkin bo'lsa, u uning xotini
bo'ladi. 1928 yilgacha, uning ishtiyoqi kuchli bo'lsa ham, u buni xohlagan. Koko
46 yoshida, u shifokorlar bilan maslahatlashishni boshlaganida, lekin juda kech
edi: tabiat uning orzusiga qarshi chiqdi. Vestminster gersogi o'z sevgilisidan kam
27

azob chekdi, ammo boshqasiga uylanishga majbur bo'ldi. "Ingliz davri" tugadi va
Mademoiselle yana ishga kirishdi. Muvaffaqiyat unga barcha harakatlarida hamroh
bo'ldi. U shon-shuhrat cho'qqisida edi va yoshiga qaramay (50 yoshdan oshgan)
ham erkaklar orasida ulkan yutuqlarga erishishda davom etdi. 1940 yilda Coco
Germaniya elchixonasi attashei Xans Gyunter von Dinklajga qiziqib qoldi. Ular
uning do'koni ustidagi uyga - urush oldidan 6 ming ishchisini o'z ichiga olgan
moda imperiyasining saqlanib qolgan yagona bo'lagi edi. Coco 1939 yilning
kuzida barcha korxonalarni yopdi - u ishlashni xohlamadi. Bundan biroz oldin,
Chanel uyi xodimlari "qandaydir ittifoq" talab qilib, ish tashlashdi. Shunday qilib,
urush unga imkoniyat yaratdi - Mademoiselle hammani ishdan bo'shatdi. Dastlab,
Chanel vatanparvarlik pozitsiyasini egalladi - ko'k, oq va qizil ranglardagi liboslar
to'plamini (Frantsiya davlat bayrog'ining ranglari) namoyish etib, u katta xavf
ostida qoldi. Va keyin u majburiy ishsizlik uchun qasos olishga qaror qildi: u W.
Cherchill bilan shaxsiy aloqalardan foydalanib, G'arb ittifoqchilari va Germaniya
o'rtasida tinchlik o'rnatishga urinishlar bilan bog'liq eposda ishtirok etdi. Biroq, bu
topshiriq muvaffaqiyatli bo'lmadi.
Parij ozod qilinganidan keyin bosqinchilar bilan hamkorlik aniq bo'lgan
Chanel darhol tozalash komiteti tomonidan ushlab turildi. Ammo o'sha kuni
kechqurun u qo'yib yuborildi. Coco osongina tushib ketdi: natsist bilan bo'lgan
ishdan ko'ra ko'proq begunoh narsalar uchun, unda siz hamma narsani
yo'qotishingiz mumkin. Go'yo ular buni unutib qo'ygandek. Mish-mishlar shundan
iboratki, general de Goll shaxsan ushbu cherkovni unutib qo'yishni so'ragan.
Mademoiselle'dan ozodlik evaziga yangi hokimiyat talab qilgan yagona narsa bu
Frantsiyadan zudlik bilan chiqib ketish edi. Va u professional sohani barchaning
ixtiyorida qoldirmasdan yaxshi o'n yil davomida tubida yotishi kerak edi.
Coco 1953 yilgacha Shveytsariyada yashab, keyin Parijga qaytib kelib,
Chanelni faqat atirlar brendi ekanligiga ishongan yangi modachilar avlodiga
yubordi. Marlen Ditrix Kokodan nega bu kerakligini so'raganda, u asosiy darsga
qaytishini shunchaki tushuntirdi: "Men sog'inishdan o'layotgan edim". To'g'ri, yana
bir izoh bor edi: "Men endi Dior yoki Balmen kabi dizaynerlarning Parij
28

kutyuralari bilan nima qilishlarini ko'ra olmadim. Bu janoblar aqldan ozgan!
"Xonimlar, ular kiyganlarida, ular eski stullarga o'xshaydi!" Biluvchilar va
matbuotning yangi Chanel to'plamini namoyish qilishdagi birinchi munosabati
shok va g'azab edi - u yangi hech narsa taklif qila olmasdi! Afsuski, tanqidchilar
buning aniq sirini - yangi hech narsa, faqat abadiy, abadiy nafosat ekanligini
anglay olmadilar. Coco aql bovar qilmaydigan qisqa vaqt ichida qasos oldi - bir yil.
Parijda muvaffaqiyatsizlikka uchragan narsa biroz okean bo'ylab qayta ishlandi va
namoyish etildi. Amerikaliklar unga doimiy olqish berishdi - AQShda davrning
ramzi bo'lgan "kichkina qora ko'ylak" ning g'alabasi. Modelyerlarning yangi avlodi
Chaneldan kiyinishni sharaf deb bila boshladi va Coco o'zini jahon moda
sanoatidagi eng katta uyni boshqargan maqnatga aylandi.
Dunyo uni eng nozik uslubning yagona qonun chiqaruvchisi sifatida tan oldi.
"Chanel uslubi" tushunchasi moda terminologiyasida qat'iy belgilangan. Ushbu
uslub kostyum funktsional va qulay bo'lishi kerakligini taklif qildi. Agar Chanel
kostyumida tugmalar bo'lsa, unda ularni mahkamlash kerak. Kostyum odatda kam
poshnali tuflilar bilan to'ldirilgan, oyoq barmoqlari ko'ndalang tasma bilan
kesilgan, bu esa oyoqni ingl. Chanel etaklari tizzalarini yopdi va ishbilarmon ayol
sigareta qo'yadigan cho'ntagida edi. Bundan tashqari, uning sumkasini yelkasiga
tashish fikri bor edi.
Uning hayoti davomida uni o'rab olgan odamlar soni ko'p bo'lishiga
qaramay, Mademoiselle yolg'iz qoldi. U vafot etgan kunida, 1971 yil 10 yanvarda,
87 yoshida, yonida faqat xizmatkori bor edi. Chanel imperiyasining daromadi
yiliga 160 million dollarni tashkil qildi va uning shkafida faqat uchta libos
topilgan, ammo Buyuk Mademoiselle aytganidek "juda zamonaviy liboslar". Coco
Chanel o'z xohishiga ko'ra Parijda emas, balki Shveytsariyaning Lozanna shahrida
dafn qilindi, u erda uning so'zlariga ko'ra xavfsizlik hissi bor edi.
Chanel - Frantsiyadagi eng taniqli moda uylaridan biri, hashamatli
dizaynerlarning taniqli brendi. Chanel brendi ostida bugungi kunda kiyim-kechak,
poyabzal, sumkalar, atirlar, kosmetika, soatlar, zargarlik buyumlari ishlab
chiqarilmoqda.
29

Chanel brendi mahsulotlari an'anaviy ravishda turli mamlakatlarning birinchi
xonimlari, shu jumladan AQSh prezidentlarining rafiqalari Jaklin Kennedi va
Nensi Reygan, shuningdek Margaret Tetcher, Diana Spenser, Monako malikasi
Sharlotta Kasiragi tomonidan ishlatilgan.
Chanel-dan mashhur atirlar
 Chanel № 5
 Coco mademoiselle
 Imkoniyat
 Allure
 Imkoniyat
 Imkoniyat
 Allure homme
 Allure homme sport
 Egoiste platina
 Bleu de chanel
Chanel brendi ostida aldegidlar bilan boyitilgan atirgul va yasemin hidlarini
birlashtirgan sintezlangan atirlar dunyoda birinchi bo'lib paydo bo'ldi. O'zining
birinchi parfyumeriyasi uchun Coco Chanel shisha dizaynini ishlab chiqardi -
qattiq va oddiy kvadrat shisha kristall, bu kungacha o'zgarmasdir.
Chanel parfyumining juda doimiy va o'ziga xos hidini boshqa hech narsa
bilan aralashtirib bo'lmaydi. Ular har doim atirgul va yasemin yozuvlariga ega.
Parfyumeriya ingredientlari Chanelning Provansdagi o'z plantatsiyalarida
etishtiriladi.
Ommabop kosmetika Chanel
 Soleil Tan de Chanel - bronza kukuni
 Lumiere haykaltaroshi de Chanel ta'kidlovchi kukuni - yansıtıcı
zarralari bo'lgan kukun
 Poudre Universelle Libre - bo'sh kukun
 Ecriture de Chanel - suyuqlik pardasi
 Rouge Allur Fatale - qizil lab bo'yog'i
30

1929 yildan beri Chanel brendi ostida yuz va tanani parvarish qilish vositalari
sotila boshlandi. Chanel moda uyi birinchi bo'lib dekorativ kosmetikani taqdim
etdi, uning rang sxemasi mavsumiy ko'rgazmada namoyish etilgan kiyimlarning
yangi to'plamiga mos keladi.
Bugungi kunda Chanel o'simliklarning qimmatli xususiyatlarini o'rganish,
terining yoshga bog'liq ehtiyojlarini o'rganish va yangi kosmetik vositalarni joriy
etish bo'yicha dasturlarni amalga oshiradigan bir nechta ilmiy-tadqiqot
institutlariga ega.
Chanel brendi egalari
"Chanel" rolini aktrisalar Ketrin Denov, Merilin Monro, Audrey Tautu,
Vanessa Paradis, Kerol Buket, Kate Moss, Nikol Kidman, Kira Naytli reklama
qilishgan. 2012 yilda Emma Uotson kompaniyaning yuziga aylandi. Aktyor Bred
Pitt Chanel # 5 parfyumeriya reklamasida ishtirok etgan birinchi odam bo'ldi.
Chanel egalari
1909-1971 yillarda - Gabriel Bonxer Chanel.
1971 yildan 1976 yilgacha Yvonne Dudel, Jan Kasobon va Filipp Giburj.
1977 yildan - Verteimerlar oilasi.
2.2 Chanel brendining marketing faoliyati va tovarlar asorsimenti.
Chanel ishlab chiqaruvchilari
Chanel kosmetikasi va atir-upalari Parij yaqinidagi Grasse shahri (Frantsiya)
yaqinida joylashgan kompaniyaning o'z fabrikalarida ishlab chiqariladi.
Shuningdek, uning ekstraktlari Chanel kosmetikasini tayyorlash uchun
ishlatiladigan gullar va o'tlarning o'z plantatsiyalari, shuningdek kosmetika va
parfyumeriya mahsulotlari bilan shug'ullanadigan ilmiy-tadqiqot institutlari
Chanelga ega.
31

Chanel kashfiyotlari
"Xushbo'y hid" ma'lum bir gulga o'xshamaydigan, tabiatga taqlid qilmaydi,
lekin o'ziga xos hidga ega (Chanel № 5, 1921)
Aldegidlar - sintetik aromatik birikmalar parfyumeriyasida foydalanish
(Chanel № 5)
Chanel logotipi va brend nomi
Chanel logotipi ikkita kesishgan ot shaklida 1925 yilda Chanel № 5 atir
shishasida paydo bo'ldi. Bir versiyaga ko'ra, bu taqinchoqlar muvaffaqiyat va
omadning ramzlarini anglatadi. Boshqa birining so'zlariga ko'ra, brend asoschisi
Gabrielle Chanel o'zining bosh harflarini ushbu logotipda - Soso Chanelda tikib
qo'ygan.
Chanelning ramzi oq kameliya, u o'z kiyimlarini bezashda foydalangan
Mademoiselle Chanelning sevimli gulidir. Kameliya atlas, tvid, mo'yna, plastmassa
yoki kartondan tayyorlanishi mumkin.
Chanel asosi va tantanasi
Chanel brendining tarixi 1909 yilda Parijda Coco Chanel shlyapa salonining
ochilishidan boshlanadi va 1910 yilda birinchi Chanel Modes do'koni Parij 21
Cambon ko'chasida paydo bo'ldi. 1913 yilda Chanel Dovildagi tikuvchilik
ustaxonasi va "Soso Chanel" do'konini ochdi va u erda xaridorlarga keng
ko'ylakdan kiyim modellarini taklif qildi.
Coco Chanel ayollarga shkaf dizaynining yangi tamoyillarini taklif qilib,
modada inqilob qildi. Chanel tufayli xonimlar korsetlardan va qattiq siqilgan
kurtkalardan xalos bo'lishdi, ammo ular shim va trikotaj kostyumlar, ko'ylak
ko'ylaklar va qulay yumshoq kurtkalar kiyishni boshladilar. Chanel teriga qora
ko'zoynak, qisqa sochlar va elkama-sumkalar, yamoq cho'ntaklardagi kichkina
qora ko'ylaklar va kurtkalar, tvid kostyumlar va marvarid marvaridlarini taqdim
etdi. 1915 yilda Chanel Biaritsada moda uyini, 1919 yilda esa Parijda ochildi.
1921 moda tarixiga sintez qilingan atirlar orasida darhol va abadiy peshqadam
bo'lgan 5-sonli Chanel parfyumeriya parfyumeriya bozorida paydo bo'lishi tufayli
kirib keldi. Va 1924 yilda Parfums Chanel kompaniyasi paydo bo'ladi.
32

1926 yilda dunyo afsonaviy kichkina qora ko'ylakni, shuningdek, suv
o'tkazmaydigan yomg'ir paltosi va Chanel-dan oltin tugmachali blazerni ko'rdi.
1929 yilda Parijda birinchi Chanel butiki ochildi, u erda parfyumeriya
buyumlari, aksessuarlar, ro'mol va sumkalarni sotib olish mumkin edi.
Va 1936 yildan boshlab Mademoiselle Chanel do'konlarida Tvid kostyumi
paydo bo'ldi, bu Chanel uslubidagi biznes-karta turiga aylandi.
Ikkinchi Jahon urushi paytida Coco Chanel Parijda qolgan bo'lsa ham, o'z
faoliyatini to'xtatdi va barcha do'konlar va ustaxonalarni yopdi. Faqat 1955 yilda
Chanel Modalar uyining liboslari bahor-yoz kollektsiyalarining namoyishida paydo
bo'ldi va bu darhol shov-shuvga aylandi. Chanel uslubining yangi kontseptsiyasi
kostyumning taniqli tafsilotlari - quvurlar, metall tugmalar, uzun marvarid
marjonlari, oq kameliya gullari bilan ajralib turadi.
Kostyumdan so'ng, Coco Chanel ayollarga yelkalari ustiga uzun zanjirli
kichkina choyshabni 2/55 va qora oyoq barmoqli oq tuflilarni taklif qildi, bu har
qanday shkafni mukammal ravishda to'ldiradi va zamonaviy ko'rinishga to'liqlik
qo'shadi. Erkaklar Pour Monsieur lazzatiga ega.
50-60-yillarda Chanel Modalar uyi Gollivud bilan yaqin hamkorlik qildi.
Coco Chanel kiyim-kechaklari, atir-upalari, aksessuarlari kino yulduzlari orasida
katta talabga ega. Chanel o'z fotosuratlarini matbuotga joylashtiradi va Chanel
brendiga hashamat, nafislik va uslub namunasi sifatida shon-sharaf beradi.
1957 yilda Dallasda Coco Chanel moda sanoatidagi eng yuqori mukofot -
"Eng yaxshi dizayner" nominatsiyasida Moda Oskariga sazovor bo'ldi.
Chanel - dunyo modasi rivojlanishidagi yangi bosqich
1971 yilda Gabrielle Chanelning o'limidan so'ng, Chanel modalar uyi Yvonne
Dudel, Jan Kasobon va Filipp Gibourt qo'liga o'tadi va keyinchalik kompaniyani
Chanelning dastlabki sheriklaridan biri Pierre Verteimerning merosxo'ri Jak
Vertaymer sotib oldi. Chanel kolleksiyalarini birinchi bo'lib 1978 yilda Chaneldan
pret-a-porter to'plamini chiqargan Filipp Gibourg ishlab chiqqan. Va 1983 yildan
beri Karl Lagerfeld Chanel Modalar uyining dizayneriga aylandi.
33

1987 yilda Chanel soatlari ishlab chiqarila boshlandi, 1999 yildan boshlab
Luxottica bilan hamkorlikda Chanel-dan ramka bilan oynalar ishlab chiqarish
boshlandi.
Terini parvarish qilish bo'yicha Preccision mahsulotlarining yangi liniyasi
ishga tushirildi. 2002 yilda Chanel brendi ostida Parafection tashkil etildi va u bir
nechta ustaxonalarni birlashtirdi: Lemarié (yuqori moda to'plamlari uchun patlar),
Desrues (aksessuarlar, zargarlik buyumlari), Lesage (dantel), Massaro (poyabzal)
va Mishel (shapka), Goossens (zargarlik buyumlari). mahsulotlar) va Gillet
(matolardan yasalgan gullar, kashtado'zlik). 12
Chanel bozorni kengaytirmoqda
Bugungi kunda Chanel brendi hashamatli mahsulotlar - kiyim-kechak,
kosmetika, atirlar, soatlar, ko'zoynaklar, zargarlik buyumlari ishlab chiqarishga
ixtisoslashgan. Chanel butun dunyo bo'ylab 150 ga yaqin do'konlarga ega, bundan
tashqari, Chanel mahsulotlarini eng yaxshi savdo uylarida - Galerie Lafayette,
Harrods, Saks, Bon Marche kabi do'konlarda sotib olish mumkin.
12
1. Матанцев А.Н. Стратегия, тактика и практика маркетинга. - М.: Юрист, 2002. – 373 с.
2. Морозов Ю.В. Основы маркетинга: Учеб. пособие / Изд. 6-е, европ. изд. – М.: Дашков и Ко, 2007. – 147 с.
34

Xulosa
Brendlar mahsulоtga o’хshab ishlab chiqarilmaydi, ular iste’mоlchilar
tafakkurida shakllanadi, shu bilan birga mahsulоtga nisbatan emotsional bоg’liqlik
yaratadi.
Brending – tоvarni bоzоrdagi faоliyatini оshirish uchun qo’llanilib, tоvar
belgisi, markasi, qadоg’i, reklamasi va bоshqalar bilan birgalikda, mahsulоtni
raqоbatchi kоmpaniyalardan ajralib turishiga va o’ziga хоs оbraz yaratishiga
yordam beradi.
Tоvar belgisi – bu yuridik termin bo’lib, ish yuritilishi хuquqiy nоrmalar va
reglamentlar asоsida cheklanadi. Tоvar belgisi iste’molchilar uchun mahsulоtni
identifikastiya qilish uchun yordam beradi, hamda davlat tоmоnidan qayd etilib
uning muhоfazasida bo’ladi.
Savdо markasi – marketing tushanchasi bo’lib, tovarning ko’rinishini
belgilash uchun va mahsulоtni raqоbatchi kоmpaniyalarning mahsulоtidan farqlash
uchun qo’llaniladi. Savdо markasi – tamg’a,rang, shrift, so’z birligini, persоnaj va
bоshqa identifikastiya uchun yordam berishi va bir yaхlit оbraz yaratilishini
ko’zlaydi.
“Brend” atamasi qadimgi nоrveg хalqidan kelib chiqqan bo’lib, vikinglar
hayvonlarga bosilgan tamg’ani “Brendr” deb atashib, bu hayvon(mol, ot)ning
egasi mavjudligi haqida ogohlantirishgan va unga egalik qilishda qo’llashgan.
Bu ramzlar va belgilar bоshqalardan “farq” tarzida qo’llanilishi keyinchalik
teхnika va teхnоlоgiyalarning rivоjlanishi bilan birga “brending” atamasini kelib
chiqishiga yordam berdi.
Xulosa qilib shuni aytishim mumkinki men bu kurs ishini tayyorlash
jarayonida brend atamasi va uning kelib chiqishi haqida tushunchalarimni yanada
boyitdim. Eng avalo o’rgangan bilimlarimni ,, Chanel “ kompaniyasining
faoliyatini o’rganishim davomida yanada mustahkamladim.

35

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. Аакер Д. Стратегическое рыночное управление. – СПб.: Питер, 2002
2. Аакер Д., Кумар В. и др. Маркетинговые исследования: 7-е изд. / Под
ред.Божук С.; Пер. с англ. – СПб.: Питер, 2004. – 848 с.
3. Аакер Д., Йохимштайлер Э. Бренд-лидерство: новая концепция
брендинга. - М.: Издательский дом Гребенникова, 2003
4. KirillAl ’ tman – Брендинг в Узбекистане: две цели, два размышления и
пять аксиом//* www . idea . uz *//
5. Umida Allaberdiyeva – Milliy brending xususiyatlari //*Korxonani
boshqarish №11-12(65-66),2012*//
6. Багиев Г.Л., Тарасевич В.М. Маркетинг: Учебник. - М.: Экономика,
2012.
7. Басовский Л.Е. Маркетинг: Курс лекций. – М.: ИНФРА-М, 2008.– 218 с
8. Беляев В.И. Маркетинг: основы теории и практики: учебник /
В.И.Беляев. – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: КНОРУС, 2010. – 680 с.
9. Беляевский И.К. Маркетинговое исследование: информация, анализ,
прогноз: Учеб. пособие. - М.: Финансы и статистика, 2004.
10. Бронникова Т.С. Маркетинг: теория, методика, практика: Учеб.
пособие. – М.: КноРус, 2008. – 207 с.
11. Гибас Д.Д., О'Рейли Д. Деловые отношения с покупателем. –
М.:Амалфея, 1998.
12. Годин А.М. Маркетинг: Учебник для студентов вузов. – М.: Дашков и
Ко, 2009. – 651 с.
13. Голубков Е.П. Теория и методология маркетинга: настоящее и
будущее. – М.: Дело и Сервис, 2008. – 207 с.
14. Деревицкий А.А. Охота на покупателя. – М.; СПб.; Н. Новгород [и
др.]: Питер, 2005. – 224 с.
15. Дибб С., Симкин Л. Практическое руководство по сегментированию
рынка. – СПб.: Питер, 2002. – 240 с.
36

16. Ильин В.И. Мотивация и мотивы. – СПб.: Питер, 2000.
17. Костерин А.Г. Сегментирование рынка: Учеб. пособие. – СПб.: Питер,
2002. – 288 с.
18. Котлер Ф. 300 ключевых вопросов маркетинга. – М.: Олимп-Бизнес,
2006. – 198 с.
19. Котлер Ф. Маркетинг XXI века: Сборник / Пер. с англ. Т.Р. Тэор. –
СПб.: Нева-Экономикс, 2005. – 425 с.
20. Котлер Ф., Армстронг Г., Сондерс Дж., Вонг В. Основы маркетинга 
Пер. с англ. 2-е изд. – М.; СПб.; К.: Изд. дом «Вильямс», 2002. – 1056 с.
21. Лашкова Е.Г. Маркетинг. Практика проведения исследований: Учеб.
пособие. – М.: Академия, 2008. – 239 с.
22. Маслова Т.Д., Божук С.Г., Ковалик Л.Н. Маркетинг: Учебник. 3-е изд.,
перераб. и доп. –СПб.: Питер, 2008. -384 с.
23. Матанцев А.Н. Стратегия, тактика и практика маркетинга. - М.:
Юрист, 2002. – 373 с.
24. Морозов Ю.В. Основы маркетинга: Учеб. пособие / Изд. 6-е, европ.
изд. – М.: Дашков и Ко, 2007. – 147 с.
37

Sotib olish