Бухгалтерия баланси таҳлили

Информация о документе

Цена	10000UZS
Размер	1.3MB
Покупки	10
Дата загрузки	18 Апрель 2024
Расширение	pptx
Раздел	Презентации
Предмет	Экономика

Бухгалтерия баланси таҳлили

Купить

L/O/G/O
www.themegallery.com“ АУДИТ ВА ИҚТИСОДИЙ ТАҲЛИЛ ”
КАФЕДРАСИ ДОЦЕНТИ А.АБДУЛЛАЕВ
ТОМОНИДАН ТАЙЁРЛАНГАН
“ МОЛИЯВИЙ ТАҲЛИЛ ” ФАНИДАН
ПРЕЗЕНТАЦИЯТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ

“ Аудит ва иқтисодий таҳлил”
кафедраси
БУХГАЛТЕРИЯ БАЛАНСИ
ТАҲЛИЛИ

BUXG ALTERIYA BALANSI
TAHLILI
•
Buxgalteriya balansi tahlili mazmuni va vazifalari.
•
Buxgalteriya balansi va uning tarkibiy tuzilishi: aktivlar, kapital va
majburiyatlar.
•
Balans moddalari va uning boshqa moliyaviy hisobotlar ma’lumotlariga
mosligi.
•
Buxgalteriya balansini “o‘qish”.
•
Buxgalteriya balansining gorizontal (davriy) tahlili.
•
Buxgalteriya balansining vertikal (tarkibiy) tahlili.
•
Korxona moliyaviy holatining tahlili.
•
K orxonalar iqtisodiy salohiyati : tarkibi, ko‘rsatkichlar tizimi va
samaradorligini tahlili.
•
Korxonalar moliyaviy salohiyati : tarkibi, ko‘rsatkichlar tizimi va
samaradorligini tahlili.
•
Buxgalteriya balansi moddalarining likvidlilik bo‘yicha turkumlanishi .
Buxgalteriya balansining l ikvidlili gi va korxona to‘lov layoqatining tahlili .

Korxonalarning moliyaviy
holati nima?
ThemeGallery is a
Design Digital Content &
Contents mall developed
by Guild Design Inc.
Korxonalar faoliyatidagi
butun ishlab chiqarish va
xo’jalik omillarining
harakati, ularning o’zaro
aloqadorlik natijasidir; ThemeGallery is a Design
Digital Content &
Contents mall developed
by Guild Design Inc.Ko’rsatkichlar tizimi bo’lib ,
ular korxonalarning moliyaviy
resurslari mavjudligini,
holatini, xarakati,
joylashganligini va ulardan
foydalanish
darajasini ifodalaydi; Korxonaning mo’tadil
ishlab chiqarishi uchun
zarur bo’lgan moliyaviy
resurslar bilan
ta’minlanganligi va samarali
foydalanish ifodasidir;
Korxonalarning moliyaviy
barqarorligini, to’lovga
layoqatliligini, mol-mulk
va mablag’larning
harakatchanligini
ifodalovchi tizimdir.MOLIYAVIY
HOLAT BU : -

KORXONANING MOLIYAVIY HOLATINI
TAHLILI NIMA VA U NIMA UCHUN
KERAK?
Korxonalarning moliyaviy holatini tahlil
qilish – turli xildagi ko’satkichlar
yordamida, tahlilning turli usullardan
foydalanib xo’jalik yurituvchi sub’ektning
moliyaviy resurslari mavjudligini, ularning
holatini, xarakatini, joylashganligini va
ulardan foydalanish darajasini o’rganishdir.

KORXONANING MOLIYAVIY
HOLATINI TAHLILI
Korhona faoliyatiga qiziquvchilar 2 guruhga bo’linadi

BEVOSITA BILVOSITA
Mulk egalari, korxona
boshqaruvi, qarz
beruvchilar, mol yetkazib
beruvchi, xaridorlar,
soliqchilar, ishchilar va
hodimlar Auditorlik firmalari, birjalar,
Assotsiatsiyalar vakillari,
Matbuot hodimlari,
Kasaba uyushmalari

Tahlil jarayoni yo’naltirilganiga qarab
quyidagi usullardan foydalanish mukin:
Gorizontal
Taqqoslash Nisbiy
Ko’rsatkich
larVertikal Hisobot davridagi ko’rsatkichlar o’tgan davr
yoki rejadagisi bilan taqqoslanadi, va ularning
dinamikasi va reja bajarilish darajasi aniqlanadi.
Moliyaviy holatga ta’aluqli bo’lgan
ko’rsatkichlar tarkibiy tuzilmasi o’rganiladi.
Moliyaviy holat ko’rsatkichlari o’rtasidagi
aloqa o’rganiladi.
Bir-biriga oxshash korxonalarning moliyaviy
holatini ifodalovchi ko’rsatkichlar
toqqoslanadi.

Moliyaviy tahlilning axborot
manbalari
Boshqa
hisobot
ma’lumotlariBalansga
ilovalarKorxona
balansi Buxg.His
sintetik va
analitik
schetlari

“ Balans” atamasi lotincha “bis”
– ikki marta, “banx” – tarozi
pallasi so‘zlaridan tarkib topgan
bo‘lib, ikki palla degan ma’noni
anglatadi. U tenglik, muvozanat
tushunchasi sifatida ishlatiladi.

Buxgalteriya balansi – muayyan
sanaga pulda ifodalangan va xo‘jalik
mablag‘larining turlari, tashkil topish
manbalari bo‘yicha iqtisodiy
guruhlashtirish hamda
umumlashtirish usulidir.

Birinchi tur o‘zgarish. Bu toifa (tip,
tur)ga kiruvchi muomalalar ta‘sirida balansning
aktiv qismida o‘zgarish sodir bo‘lib, xo‘jalik
operatsiyasi natijasida bir modda ko‘payadi va
boshqa bir modda shu summaga kamayadi.
Balansning umumiy summasi esa o‘zgarmaydi.

Ikkinchi tur o‘zgarish . Sodir bo‘lgan
muomala balansning passiv qismidagi
moddalarga ta’sir ko‘rsatib, xo‘jalik operatsiyasi
natijasida bir moddaning ko‘payishi va boshqa
bir moddaning shu summaga kamayishi
tushuniladi. Balansning umumiy summasi
o‘zgarmaydi.

Uchinchi tur o‘zgarish. Bu toifa (tip)ga
kiruvchi muomalalar balansning aktiv va passiv
qismlarida sodir bo‘lib, xo‘jalik operatsiyasi
natijasida balansning aktiv qismidagi bir
moddaning ko‘payishi va balansning passiv
qismidagi boshqa bir moddaning shu summaga
ko‘payishi bilan balansning umumiy summasi
ham shu summaga ko‘payadi.

To‘rtinchi tur o‘zgarish. Balansning
aktiv va passiv qismlarida sodir bo‘lib, xo‘jalik
operatsiyasi natijasida balansning aktiv
qismidagi bir modda va passiv qismida boshqa
bir modda shu summaga kamayadi, balansning
umumiy summasi ham shu summaga
kamayadi.

Ta rkiblash belgisi Balans turlari Mazmuni
Tuzilish davriga ko‘ra
Tashkil topish balansi K orxonaning tash kil topish va qtida tuziladi
Joriy balans
Korxonaning uzluksiz faoliyatida , qonunda belgilangan
muddatlarda tuziladi
Tugatish balansi Korxona tugatilganda tuziladigan balans
Bo‘lish balansi
Yirik korxona bir necha mayda korxonalarga bo‘linish vaqtida
tuziladi
Birlashtirish balansi Bir necha korxonalar bir korxonaga birlashganda tuzilad i
Axborot hajmiga
ko‘ra
Bir martalik
Bir martalik balans faqat bitta korxona bo‘yicha joriy hisob
asosida tuziladi
Y ig‘ ma balans
Yig‘ma balans bir martalik balanslar asosida tuziladi va
birlashmalar (vazirliklar , qo‘mita , boshqarmalar va shu
kabilar )ning xo‘jalik mablag‘larini aks ettiradi
Aks ettirish ob’ektiga
ko‘ra
Musta qil balans Mustaqil balansni huquqiy shaxs bo‘lgan barcha korxonalar tuzadi
A lo hida balans
Al ohida balansni korxonaning tarkibiy bo‘linmalari (filiallar ,
bo‘limlar , sho‘‘ba va qaram xo‘jaliklar va shu kabilar ) tuzadi
Tozalash usuliga
ko‘ra
Brutto balans Tartibga soluvchi moddalarni o‘z ichiga oluvchi balansdir
Netto blans
Qiymatidan tartibga so luvchi moddalar summasi chegirilgan
balans

Buxgalteriya balansi tahlilining mamuni –
korxonaning mulkiy holati va uning
o‘zgarishlariga, aktivlar, kapital va
majburiyatlarning tarkibi va o‘zgarishlariga,
balans moddalarining likvidlik darajasiga,
xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning to‘lov
layoqatiga, moliyaviy barqarorligiga, ish
aktivligiga, raqobatbardoshligi va iqtisodiy
tahlikalarga bardoshligiga baho berishdan
iborat.

Buxgalteriya balansi tahlili oldiga quyidagi vazifalar
qo‘yiladi:
- korxonaning mulkiy va moliyaviy holatini baholash;
- aktivlarning likvidligini baholash;
- aktivlarni shakllantirish manbalari tarkibini baholash;
- majburiyatlarning aktivlar bilan ta’minlanganligini baholash;
- aktivlar va passivlarning alohida guruhlari o‘rtasidagi
muvofiqlikni baholash;
- aktivlarni pul ishlab topish imkoniyatlarini baholash;
- kapitalni shakllanishi va o‘stirish imkoniyatlarini baholash.

KORXONANING MOLIYAVIY
HOLATINI TAHLILI
2. Buxgalteriya balansining tarkibi va
tuzilishi.

Aktiv qismi Passiv qismi
Korxona mulki va
mablag’larning kelib
chiqish manbalari
balansning passivida
ko’rsatiladi. Bular o’ziga
qarashli va chetdan jalb
qilingan manbalarga
ajratiladi. Jalb qilingan
manbalarga bank kreditlari
va kreditorlik qarzlari va
boshqa majburiyatlarni
kiritish mumkin.Asosiy va aylanma
mablag’larning holatini
ko’rsatib, moliyaviy xo’jalik
jarayonini yuritish vazifasini
bajarishda bu mulklardan
fodalanadi. Mulk to’plangan
moliyaviy hamda davlat
tashkilotlari mablag’i, hususiy
shaxslar jamg’armasi, hissador
va ta’sischilarning ulushi, bank
krediti, chet ellik
sarmoyadorlar va hakozo
mablag’lar evaziga sotib
olinadi. BALANS

BALANS
AKTIV PASSIV
Uzoq muddatli
aktivlar Joriy aktivlar O’z mablag’lari
manbalari Majburiyatlar
Asosiy vositalar
Nomoddiy aktivlar
Uzoq muddatli
investitsiyalar TMZ
Debitorlar
Pul mablag’lari Ustav kapital
Qo’shilgan kapital
Rezerv kapital
Taqsimlanmagan
foyda Uzoq muddatli
majburiyatlar
Joriy
majburiyatlarBALANS TARKIBI
Maqsadli tushumlar

Contributed
capitalBALANCE
ASSETS L & SE
Current assets Noncurrent
assets Liabilities
Stockholders’
equity
Cash & mark. sec
Current
receivables
Inventories Property, plant,
& equipment,
net
Goodwill &
intangibles,
net
Other assets,
net Current
liabilities
Long-term
liabilities Stockholders’
equityBALANCE SHEET
Other current
assets Retained
earnings

•
Shuningdek, zahira va xarajatlar tarkibiga
o’simlik va chorvachilik bo’yicha
tugallanmagan ishlab chiqarish, kelgusi
davr xarajatlari, tayyor mahsulot va
boshqalar ham kiradi.•
Moliyaviy tahlilning muhim
xususiyatlaridan biri korxona
mulki, zahiralar va
xarajatlarni har tomonlama
o’rganishdir .
•
Ular korxonaning bir me’yorida
ishlashi hamda mahsulot ishlab
chiqarishi va shartnoma bo’yicha
sotish rejasini ta’minlashga etarli
bo’lishi lozim

Aktivlarni buxgalteriya balansida aks ettirish
quyidagi qiymatlar bo‘yicha amalga oshiriladi.
•
hisobot sanasida buxgalteriya balansida aktivlarni aks
ettirish qiymatida;
•
sotib olish vaqtida erishilgan tomonlarning o‘zaro
kelishuviga ko‘ra belgilangan joriy qiymatida;
•
ana shu yoki shunga o‘xshash aktiv endigina sotib
olingan bo‘lgandagi holatda to‘lanishi kerak bo‘lgan pul
mablag‘lari summasi bo‘yicha;
•
sotishdan olinishi mumkin bo‘lgan pul mablag‘lari
summasi bo‘yicha;
•
xo‘jalik yurituvchi sub’ektning normal faoliyati davomida
aktivlarni ko‘paytirishi lozim bo‘lgan bo‘lg‘usi pul
mablag‘lari tushumining diskontlangan qiymati bo‘lgan
joriy qiymat bo‘yicha aks ettiriladi.

Buxgalteriya balansida majburiyatlar
quyidagi qiymatlarda aks etadi:
•
majburiyatlar majburiyatni bajargunga qadar to‘lanadigan
pul mablag‘lari summasi bo‘yicha majburiyatlarga
almashib olingan mablag‘lar summasida aks ettiriladi;
•
majburiyatlar majburiyatni to‘lash uchun talab etiladigan
pul mablag‘larining diskontlanmagan summasida aks
ettiriladi;
•
majburiyatlar ularni to‘lash qiymati bo‘yicha aks ettiriladi,
bunday qiymat esa majburiyatlarni to‘lash uchun talab
etiladigan pul mablag‘larining diskontlanmagan
summasidir;
•
majburiyatlar kelgusida o‘tkaziladigan pul mablag‘larining
diskontlangan qiymatidan iborat bo‘lgan, xo‘jalik
yurituvchi sub’ektning oddiy faoliyati davomida
majburiyatlarni to‘lash uchun foydalanilishi mumkin
bo‘lgan joriy qiymat bo‘yicha aks ettiriladi.

Buxgalteriya balansini “o‘qish”
•
“ O‘qish” so‘zi moliyaviy hisobotlar va ularning shakllariga
nisbatan ishlatishning mohiyati shundaki, ushbu
hisobotlar faqat raqamlar ifodasidagi ko‘rsatkichlarni
tartibli joylashtirishdan iborat matnga o‘xshaydi.
Matndagi raqamlar nimani ifoda etishini bilgan holdagina,
matnni o‘qish mumkin. Sodda qilib aytganda, moliyaviy
hisobotlarni o‘qish deganda korxona moliyaviy ahvolini,
moliyaviy natijalarini, pul mablag‘lari va xususiy kapitalini
moliyaviy hisobot shakllarida raqamlarda yashiringan
so‘zlar orqali bilish, tushunish, anglash tushuniladi.

Buxgalteriya balansini o‘qish orqali:
•
korxona to‘g‘risida muhim ma’lumotlarni
olish;
•
aylanma mablag‘lar ta’minlanish darajasini
baholash;
•
o‘z aylanma mablag‘lari bilan
ta’minlanganligi bilish;
•
korxonaning moliyaviy holatini dastlabki
baholash imkoni tug‘iladi.

Buxgalteriya balansini dastlabki o‘qishda
moliyaviy jihatdan quyidagilar o‘rganiladi:
•
aktivlarning umumiy summasi va uning yil davomida
o‘zgarishi;
•
xususiy sarmoya va majburiyatlarning summasi, ularning
yil davomida o‘zgarishi;
•
uzoq muddatli va joriy aktivlarni moliyalashtirish holati va
ularning o‘zgarishi;
•
debitorlik va kreditorlik qarzlari tarkibi, holati va
o‘zgarishi;
•
asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning tarkibi, holati
va o‘zgarishi;
•
joriy aktivlarning tarkibiy tuzilishi va o‘zgarishi.

Buxgalteriya balansining gorizontal
(davriy) tahlili
•
Moliyaviy tahlilda gorizontal tahlilning quyidagi shakllaridan
foydalaniladi .
•
1. Hisobot ko‘rsatkichlarini davr boshiga va oxiriga taqqoslash ;
•
2. Hisobot ko‘rsatkichlarini o‘tgan yilning shu davri ko‘rsatkichlari
bilan taqqoslash;
•
3. Hisobot ko‘rsatkichlarini dinamik taqqoslash;
•
4. Turli tashkilotlarning moliyaviy ko‘rsatkichlarini qiyosiy taqqoslash.
•
Moliyaviy hisobotni gorizontal tahlili deganda – moliyaviy
hisobot elementlari va moddalarini mutlaq va nisbiy ifodalarda,
hisobot davri boshiga yoki o‘tgan yilga nisbatan qiyosiy o‘rganishga
aytiladi.

Buxgalteriya balansining vertikal
tahlili
•
Vertikal tahlil – gorizontal tahlilni
to‘ldiruvchi usul sifatida moliyaviy hisobot
elementlari, moddalarining tarkibiy
jihatlariga baho berishni xarakterlaydi.
Umumiy tarkibda yakka birliklarning
salmog‘i va ularning o‘zgarishlari asosida
korxona moliyaviy holatini tashxislash
yanada osonlashadi.

$Korxona buxgalteriya balansini aktiv moddalarining tahlili Mol-mulkning tarkibi Yil boshiga Yil oxiriga O’zgarishi (+,-) Summa, ming so’m Salmog’i , % Summa, ming so’m Salmog’i % Summa da ming so’m Salmoq da, % Yil boshiga nisbatan o’zgarishi, % 1 2 3 4 5 6=4-2 7=5-3 8=6\2*100 1. Uzoq muddatli a ktivlar (130) 2 796 290,3 49,84 3 338640,8 45,12 542 360,5 -4,72 19,4 2. Joriy aktivlar (390) Shu jumladan: 2 813 735 50,16 4 060 116,8 54,88 1 246 381,8 +4,72 44,3 A) t ovar-moddiy z ahiralari (140 +190+200 ) 891 800 15,9 1 346 889 18,20 455 088,3 2,31 51,03 B) pul mablag’lari va qisqa muddatli qo’yilmalar (320 +370 ) 1 044 785,5 18,62 1 033 890,7 13.97 -10 894,8 -4,65 -1,04 V) d ebitorlar (210 +380 ) 858 489 15,3 1 595 064 21,56 736 375 6,26 85,8 Balans aktivining JAMI (400) 5 610 025,3 100,0 7 398 757 100,0 1 788 732,3 ----- 31,88$ $Korxona buxgalteriya balansini passiv moddalarining tahlili Mol-mulkni tashkil topish manbaining tarkibi Yil boshiga Yil oxiriga O’zgarishi (+,-) Summa, ming so’m Salmog’i, % Summa, ming so’m Salmog’i % Summada, ming so’m Salmoq- dagi, % Yil boshoga nisbatan o’zgarishi, % 1 2 3 4 5 6=4-2 7=5-3 8=6\2*100 1. O’z mablag’larining m anbalari (480) 3 306 444.3 58,94 4 151 143 56,11 844698,7 -2,83 25,55 2. Majburiyatla r(770) Shu jumladan: 2303581 41,06 3 247 614,6 43,89 944033,6 2,83 40,98 A ) uzoq muddatli m ajburiyatlar (490) 515200 9,18 2 134 955 28,86 1619755 19,67 314,39 B ) joriy majburiyatlar (600) 1788381 31,88 1 112 659,6 15,04 675721,4 -16,84 -37,78 Balans passivining JAMI: (780) 5 610 025,3 100,0 7 398 757 100,0 1 788 732,3 ----- 31,88$