“Buxoro neftni qayta ishlash zavodi” QK MCHJ amaliyot hisoboti - Iqtisodiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	9000UZS
Hajmi	1.1MB
Xaridlar	2
Yuklab olingan sana	17 Avgust 2023
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

“Buxoro neftni qayta ishlash zavodi” QK MCHJ amaliyot hisoboti

Sotib olish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOShKENT DAVLAT
TEXNIKA UNIVERSITETI
«ELEKTRONIKA VA AVTOMATIKA» fakulteti
« Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish» kafedrasi

MALAKAVIY AMALIYOT
HISOBOTI
Amaliyot joyi: “Buxoro neftni qayta ishlash zavodi”
QK MCHJ

Bajardi:
Amaliyot rahbari :
Toshkent

Mundarija:
1.KIRISH.
1. 1.“ Buxoro neftni qayta ishlash zavodi” QK MCHJ ning qisqacha
tavsifi…………………………………………….......................……………..3
2.ASOSIY QISM.
2. 1.Texnik xavfsizlik bilan tanishish………………………..……………...7
2.2. Havo kompressorlari………….…………………………..….............11
3.XULOSA………………………………………………….......................14
4.FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………… .…15

KIRISH
“Buxoro neftni qayta ishlash zavodi” QK MCHJ ning qisqacha
tavsifi
Buxoro neftni qayta ishlash zavodi — neft mahsulotlari ishlab chiqaruvchi
yirik sanoat korxonasi. Buxoro viloyati Qorovulbozor sh.da joylashgan.
"O’zbekneftgaz" milliy xolding kompaniyasi tarkibiga kiradi. 1993 y.da qurilishi
boshlanib, 1997 y. avg .da ishga tushirilgan. Qashqadaryo va Buxoro
viloyatlaridagi gaz va neft konlari (asosan Ko’kdumaloq gaz kondensati koni)
asosida ishlaydi. Turli neft mahsulotlari — yuqori oktanli benzin (AI93, A76),
dizel yoqilg’isi, aviakerosin, mazut, suyultirilgan neft gazlari (butan, texnik
propan, propanbutan, oltingugurt) va b. mahsulotlar ishlab chiqaradi. Birinchi
navbatining yillik loyiha quvvati 2,5 mln. t gaz kondensatani qayta ishlashga
mo’ljallangan. Zavodning loyiha qiymati deyarli 500 mln. dollar.
«O’zbekneftgaz»: «Buxoro» neftni qayta ishlash zavodi 23 yillik
tarixidagi eng yuqori ko’rsatkichni qayd etdi
« Buxoro» neftni qayta ishlash zavodi gazoylni gidrotozalash qurilmasida
«O’zbekneftgaz» AJ mutaxassislarining o’z kuchi bilan katalizator eng zamonaviy
turiga almashtirildi. Natijada O’zbekistonda ilk bor Yevro-4 va Yevro-5 ekologik
toifadagi dizel yonilg’isini ishlab chiqarish yo’lga qo’yildi.

Endilikda, O’zbekistonda ishlab chiqarilayotgan yoqilg’ilar jahon standartiga to’la
javob bera boshladi va eksportbop mahsulotga aylandi. 2020 yil yakuni bilan jami
85,9 ming tonna Yevro-3, 4, 5 dizel yonilg’isi ishlab chiqarildi va iste'molchilarga
yetkazib berildi.
2020 yilda «Buxoro» neftni qayta ishlash zavodida 843,9 ming tonna avtobenzin
ishlab chiqarilib, bu miqdor zavodning 23 yillik tarixidagi eng yuqori
ko’rsatkichga aylandi. O’zbekiston neft va gaz sanoati tarixida ilk bor neft
mahsulotlari sotilishi to’liq bozor tamoyillari asosida joriy etildi.

Shuningdek, ortda qolgan 2020 yil davomida, mahalliy olimlar bilan
hamkorlikning yangi bosqichi yo’lga qo’yilib, O’zbekiston kimyo farmatsevtika
ilmiy tekshirish instituti bilan hamkorlikda ilk bor SAS-851 rusumidagi (Fransiya)
adsorbent o’rniga, mahalliy UzAD-1 adsorbenti ishlab chiqarishga tatbiq qilindi.
Ko’p yillar davomida reja qilib kelinayotgan «Buxoro neftni qayta ishlash zavodini
modernizatsiya qilish va qayta qurish» loyihasiga birinchi qadam tashlandi va
«O’zbekneftgaz» AJ, «Honeywell UOP» (AQSh) va «SK E&C» (Janubiy Koreya)
kompaniyalari o’rtasida o’zaro anglashuv memorandumi imzolanishi tarix
sahifalaridan joy oldi.

Texnik xavfsizligi

Neft sanoatida yong’in xavfsizligi
QOIDALARI
Mazkur Qoidalar O’zbekiston Respublikasining “Mehnatni muhofaza
qilish to’g’risida”gi Qonuni va O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining
2000-yil 12-iyuldagi 267-sonli “ Mehnatni muhofaza qilishga doir me’yoriy
hujjatlarni qayta ko’rib chiqish va ishlab chiqish to’g’risida” gi hamda 2010-yil 20-
iyuldagi 153-sonli “ Mehnatni muhofaza qilish bo’yicha normati v - huquqiy bazani
yanada takomillashtirish to’g’risida” gi qarorlariga muvofiq neft sanoatida yong’in
xavfsizligi qoidalarini belgilaydi.
1-§. Neft burg’quduqlarini burg’ulash
1. Burg’quduqlarni burg’ulashdagi ishlarning xavfsiz
bajarilishini maxsus burg’ulash brigadalari amalga oshirishi kerak.
2. Mahsuldor qatlamni ochishdan oldin (kamida 50 m
qolganda) korxonadagi maxsus komissiya neft favvoralarining ro’y
berishini va bartaraf etishning oldini oluvchi harbiylashgan otryad
xodimlari ishtirokida burg’quduq holatini o’rganib chiqishi hamda
uning tayyorligi haqida dalolatnoma tuzishlari lozim.
3. Ochiq favvoraga sabab bo’ladigan xatolik (kamchilik)lar
aniqlanganda ular bartaraf etilmaguncha ish bajarishni to’xtatib turish
zarur.
4. Eritma (gil) qorgichda eritma tayyorlashda ko’pik hosil
bo’lishiga yo’l qo’ymaslik kerak.
5. Burg’ulash jarayonida burg’quduqdan chiqayotgan
eritmaning harorati va boshqa parametrlarni muntazam ravishda o’lchab
turish lozim.
6. Burg’ulash olib borilayotgan hudud doimiy ravishda
uglevodorodli eritma mahsulotlaridan tozalanib turilishi kerak.
7. Gazsimon agentlarni qo’llab burg’ulaganda,
burg’quduq og’zini germetiklovchi zichlagich qurilma elementlari

ishga yaroqli bo’lishi hamda suyuqlik, shlam, chang va gazni ish
maydonchasiga tushishiga yo’l qo’ymaslik lozim.
8. Burg’quduq og’ziga ulangan tashlama quvuro’tkazgich
shamol esayotgan tomonga teskari qaratilgan bo’lishi zarur.
9. Mazkur quvuro’tkazgichning uzunligi kamida 100 m
bo’lishi kerak.
10. Qatlamdagi gaz burg’ulash quvurlariga kirib qolishining
oldini olish uchun burg’ulash quvurlari kolonnasiga teskari klapan
o’rnatish zarur.
11. Ushbu klapanning holatini har safar burg’ulash
quvurlarini burg’quduqqa tushirishdan oldin tekshirish kerak.
12. Teskari klapan nosozligi tufayli qatlam gazi burg’ulash
quvurlari orqali ishchi maydonga tushganda (quvurlarni tushirish yoki
ko’tarish paytida) hodisa holatiga ko’ra, eritmani burg’ulash
quvurlariga qayta haydash kerak.
13. Gazsimon agentlarni qo’llab ishlaganda preventorlarning
germetikligi va ishonchliligini, har safar quvurlarni tushirish yoki
ko’tarish davomida (har smenada kamida bir marta) tekshirib,
natijalarini vaxta jurnaliga qayd qilib borish lozim.
14. Burg’ulashni boshlashdan oldin, burg’quduq og’zini
germetiklovchi qurilmani gazsimon agentni burg’quduqqa salt holatda
puflash yo’li bilan mustahkamligini tekshirish zarur. Bunda nosozliklar
aniqlanganda mazkur zichlagich elementni almashtirish kerak.
15. Gazsimon agentlarni qo’llab burg’ulaganda, gaz
namoyon bo’lishi holatlarida ish maydonida va gaz paydo bo’lgan
joylardagi havoni gaz tahlillagich yordamida tekshirib turish zarur.
Burg’quduqdan chiqayotgan eritma tarkibida gaz borligini ham uzluksiz
ravishda tahlil qilib borish kerak.
16. O’rnatilgan gaztahlillagich apparat burg’ulovchiga yaxshi
ko’rinib turishi lozim.

17. Ish maydonchasida tabiiy gaz miqdori alangalanish
chegarasining 20 foizini tashkil etuvchi darajada bo’lganda burg’ulash
ishlarini to’xtatib, gaz sizib chiqishi bartaraf etilishi zarur.
18. Gaz sizib chiqqanda uning ovozi (pishillashi) va hidi,
sovun ko’pigi hamda ko’chma gaztahlillagichlar yordamida aniqlanishi
zarur. Mazkur joylarni ochiq olov (mash’ala) yordamida aniqlash
taqiqlanadi.
19. Ish joyidagi havo tarkibini nazorat qilish uchun
burg’ulash joyiga turg’un (statsionar) yoki ko’chma gaztahlillagichlar
o’rnatilishi kerak.
20. Ish joyidagi havo tarkibidagi gazni muntazam nazorat
qilish zarur. Bunda uning davriyligi mahsuldor qatlamni ochish yoki
burg’ulashda har smenada kamida bir marta, burg’quduqda gaz
namoyon bo’lganda esa, har ikki soatda kamida bir marta nazorat
qilinishi lozim.
21. Burg’ulash eritmalari sirkulatsiyasining har bir siklidan
so’ng tozalash qurilmalarini tekshirish, ularni suv yordamida shlam va
boshqa chiqindilardan tozalash zarur.
22. Burg’quduq og’zida yoki boshqa to’planishi mumkin
bo’lgan joylarda alangalanish konsentratsiyasining quyi chegarasidan
20 foiz yuqori miqdorda gaz yig’ilib qolgan bo’lsa, burg’ulash ishlarini
bajarish taqiqlanishi lozim.
23. Burg’ulash qurilmasi hududida yong’in sodir bo’lganda
uni suv ta’minoti tizimiga ulangan quvurlar yordamida o’chirilishi
zarur. Bunda suv ta’minoti tizimiga ulangan sisternaning sig’imi
kamida 2 m3 bo’lishi lozim.

Yong’in xavfsizligi
Ammiakk ishlab chiqarish sexi yong’in xavfsizligi bo’yicha “V”
kategoriyaga kiradi.

Yong’inga bardoshliligi bo’yicha IV gr kiradi.
Yong’in prafilaktikasi uchun binolar orasi bo’sh. Sex yong’in xavfsizligiga
qarshi suv bilan ta’minlangan.
Ammiak ishlab chiqarish sehida yong’inni o’chirishni bir yo’li sovuq suv
bilan o’chirish. Boshqa narsalar bilan o’chirish qat’iyan man etiladi. Sexni 4 joyida
suv kranlari bor.Undan tashqari o’t o’chirish balonlari hambor. Hamma
uchustkalarda o’t o’chirish balonlari va qum bo’ladi.
Sex evakuatsiya yo’llari bilan ta’minlangan.Hamma apparat va
trubaprovodlar 45 0
S dan yuqori haroratga ega bo’lib, ular yonmaydigan
qoplamalar bilan qoplpngan.
Yordamchi qurilmalari va ishchi xonalarida o’t o’chirish qurilmalar bilan
ta’minlangan.
Texnologik jarayondan sershovqin va tebranishi kuchli bo’lgan mashina va
mexanizmlarni chiqarib tashlash, shovqin manbasi bo’lgan mashina qurilmalarni
ayrim xonalarga joylashtirish, sershovqin sexlarni aloxida ajratib joylashtirish,
kuchli tebranishga ega bo’lgan sershovqin mexanizmlarni uzoqdan turib
boshqarish tizimini qo’lash, shaxsiy muxofaza vositalaridan keng foydalaniladi.
Gazniqob va respiratorlarning qollashdagi xavfsizlik texnikasi
bo’yicha tanishish
1.Umumiy malumotlar
1.1 Filtrlovchi sanoat gazvikobi nafas organlari, ko’z, Terini havodagi
gaz,aerozod (chang, tutun, tuman) saqlashda qo’llanlanadigan yakka tartibda
himoyalanish vositasi hisoblanadi.

1.2 Gazniqobni nafas organlarini har kuni butun ishini smenasi davomida
qollashda ishchi organizmiga zarar qilmaydi. Gazniqob yuzni yonadigan qism va
gazga qarshi qutichadan iborat buladi. Quticha yuzni yopadigan qismiga mahsus
egiluvchan (burama shakldagi) rezina shlang yordamida ulanadi.Gaznikobni
saqlash, ko’tarib yurish hamda foydalanishda qulay bolishi uchun, Uning
kompilektigiga gazga qarshi halta ham qo’shilgan. Unda ikkita bo’limchalar bo'lib,
bittasi yog’och taxtachalar bilan baquvvat qilib ishlangan bo'lib. unda gazga qarshi
quticha saqlansa, boshqasida esa yuzni yonuvchi qism va rezina shlang
joylashtriladi. Gazniqobning yuzni yopadigan qismi havodagi zararli moddalardan
yuzni va kuzni saqlab, nafas organlariga tozalangan havo kelishini ta'minlaydi.
Mazkur qism elastik rezinadan tayyorlangan shlem nikobdan iborat. Shlem-nikobga
kuzoynak, nafas olish va chiqarishdagi havoni ajratib turuvchi klapan o’rnatilgan.
Niqobning ichki yuzasi kozoynaklar terlab ketishini oldini oluvchi halqa bilan
jihozlangan.
2 Gaznikob maskasini tanlash
2.1 Shelm - nikob 5 o ’ lchamda tayyorlanadi . 0, 1, 2, 3, 4
o ’ lcham raqami shlemnikobning iyak tomoniga yozilgan bo ’ ladi .
2.2 Shlem-nikobni tanlash uchun santimetr lenta bilan inson
boshining ikki qismi o’lchanadi:
a) birinchi o’lchov- inson boshining iyagidan, yuzalari, boshning eng yuqori
nuqtasi orqali aylana qilib olinadi;
b) ikkinchi o’lchov qoshlar va qulloq teshiklari barobaridagi aylananing yarmi
qilib hisob olindi.

2. 2.Havo kompressori
Kompressor — havo yoki gazni siqadigan va bosim ostida o zatadiganʻ
qurilma. Tuzilishiga ko ra, porshenli, rotatsion, markazdan qochirma va oqimli
ʻ
siqiladigan gaz xiliga qarab, havo va kislorod Kompressorlari bosimga qarab past,
o rta va yuqori bosimli xillarga bo linadi. Havoni 12 kPa bosimgacha siqadigan
ʻ ʻ
mashinalar ventilyatatorlar, 0,3 MPa gacha siqadigani havo puflagichlar deyiladi.
Porshenli kompressor asosan ish silindri va porshendan iborat. U bir va ko p
ʻ
silindrli, silindrlari vertikal, gorizontal, V-simon va W-simon o rnatilgan, bir
ʻ
yoqlama yoki ikki yoqlama ishlaydigan, bir yoki ko p bosqichli bo ladi. Gaz
ʻ ʻ
silindrning ichki devorlari bilan ilgarilanma qaytma harakat qiladigan porshen
orasida qisiladi. Rotatsion Kompressorda aylanuvchi bir yoki bir necha porshen —
rotor ish organi hisoblanadi. Ularda so rilgan gazning xajmi rotorda ekssentrik
ʻ
joylashgan sirpanuvchi plastina bilan silindr orasida (plastina-vintsimon rotor
orasida (vintli kompressor) kamayadi. Markazdan qochirma Kompressorda
rotorning ish
g ildiragiga aylanma harakat beradigan gaz, avval markazdan qochma kuch
ʻ
ta sirida, so ngra harakat tezligining pasayishi natijasida (halqa diffo zorda)
ʼ ʻ ʻ
siqiladi. Bunda gaz rotor kuraklari bilan korpusning qo zg almas kuraklari orasida
ʻ ʻ
siqiladi.
Markazdan qochirma va kompressorni turbokompressorlar ham deb ataladi.
Oqimli kompressorlarning tuzilishi va ishlashi oqimli nasoslarga o xshash, ammo
ʻ
bosim darajasi nasosnikidan yuqori. Bunda ish muhiti sifatida, ko pincha, suv
ʻ
bug idan foydalaniladi. Kompressorlar sanoatning ko p tarmoqlarida ishlatiladi.
ʻ ʻ
Kompressor stansiyasi -energiya eltgich (pnevmatik asboblar uchun havo,
isitish uchun gaz) yoki xom ashyo (havodan kislorod, azot-vodorod
aralashmasidan ammiak olish) sifatida foydalaniladigan qisilgan gaz yoxud havo
olish uchun qo llaniladigan statsionar qurilma. Kompressor stansiyasi turli sanoat
ʻ

korxonalari va qurilish maydonchalariga o rnatiladi. Kompressor stansiyasiʻ
kompressor va boshqa jihozlar — siqilgan (havo)gaz idishlari, gaz yig’gichlar, suv,
havo va sovitish qurilmalari, muxandislik kommunikatsiya tarmoqlari
(vodoprovod tarmog'i vodoprovod,
kanalizatsiya, bug , issiq suv), transformator kichik stansiyasi o rnatilgan asosiy
ʻ ʻ
bino va xodimlar binosidan iborat. Kompressor stansiyasi alohida joyga
olovbardosh materiallardan quriladi. Ayrim (masalan, kompressor jihozlari ishlab
chiqarishga ta sir qilmaydigan) hollarda korxona binosida joylashishi mumkin.
ʼ
Vazifasiga qarab kompressorlar havo va gaz (kislorod) kompressorlariga bo’linadi.
Umumiy ahamiyatga ega bo’lgan havo kompressorlari ko’p tarqalgan. Bu
mashinalar bosimi 5.0 MPa gacha bo’lgan siqilgan havolarni ishlab
chiqariladi.Siqilgan havo xalq xo’jaligining har xil tarmoqlarida keng qo’llaniladi.
Masalan metallurgiya sanoatida, neft sanoatida, gaztrubinali qurilma va reaktiv
dvigatellar. Bundan tashqari siqilgan havo porshenli ichki yonuv dvigatellarida
purkash, yurgizish, tozalash uchun ishlatiladi. Energitika sohasida qozonlarning
o’tin xonasida xaydash uchun qo’llaniladi. Sochiluvchi moddalarni transportirovka
qilish, materiallarni aralashtirish uchun, changlarni seporatsiya qilish uchun va
boshqa ko’p jarayonlarda
qo’llaniladi.Gaz (kislorod) kompressorlari o’ziga xos gruppani tashkil qiladi, ya’ni
ishchi organlari maxsus moylovchi materiallarni va kislorodni tirkishlardan chiqib
ketmasligi uchun aloxida zichlagichlar talab qiladi. Ishlash prinsipi bo’yicha
porshenli (hajmi) kompressorlarga va trubo kompressorlarga bo’linadi. Porshenli
kompressorlarda bosimni ortishi ichida gaz bo’lgan yopiq muhitda hajmni
kamayishi hisobigi amalga oshadi (porshen, silindrda) qisilganda gaz amalda
qo’zg’almaydi va unda inertsiya kuchlari hosil bo’lmaydi. Bu mashinalarning
harakterli joyi shundaki ishchi jarayon davriydir. Turbokompressorlarda siqish gaz
oqimining inertsiya kuchidan foydalanish hisobiga amalga oshadi. Bunday
mashinalarda energiyani o’zgartirishni shartli ikki bosqichga bo’linadi:

1) Birinchi bosqichda gazga energiya beriladi (aylanuvchi lotatali
apparat bilan);
2) Ikkinchi bosqichda gaz oqimi tormozlanadi va uning kinetik
energiyasi potentsial energiyaga aylanitirladi.
Ikkala bosqich ham bir vaqtni o’zida sodir bo’lishi mumkin. Bu mashinaning
harakterli xususiyati shuni ishchi jarayon to’xtovsiz bo’ladi.
Turbokompressorlar havo oqimini harakat yo’nalishiga qarab markazdan
qochma va uqiy bo’lishi mumkin. Markazdan qochma mashinalarda oqim
harakati radial bo’ladi (markaziy aylanuvchi ishchi g’ildiraklarning chetiga
tamon). Uqiy mashinalarda havo oqimi harakati ishchi g’ildirakning aylanish
o’qi bo’ylab yuborilgan bo’ladi.
Turbokompressorlar gaz bosimini orttirish darajasi bo’yicha quyidagilarga
bo’linadi:

1) Ventilyatorlarga (k 1,15);
2) Haydovchi yoki gazpurkovchi (k>1,15 sovutish bo’lmaganda);
3) Kompressorlarga (k>sovutish bo’lganda).

Xulosa.
Men “Buxoro neftni qayta ishlash” zavodiga borar ekanman u yoqda ozimni
qiziqtrgan ancha savollarga javob oldim. Butun kurs davomida olgan bilimlarimni
amaliyotda qollab nazariy bilimlarimni yanada mustahkamlab oldim. Amaliyot
davomida amaliyot o’qtuvchilarim menga tenik havfsizlik qoidalari bilan yaqindan

tanishtrishdi. Neft va Gazni qayta ishlash haqida to’liq ma’lumot oldim va
o’qtuvchilarimga o’z minnatdorchiligimni bildiraman.

Adabiyotlar

1. Основные процессы и аппараты химической технологии. Пособие
по проектированию; под. Ред. Ю. И.Дытнерский – М.: Химия, 1983.

2. Yusupbekov N.R., Nurmuhamedov X.S., Ismatullayev P.R. Kimyo va
oziq-ovqat sanoatlarning jarayon va qurilmalari fanidan hisoblar va
misollar. - Toshkent: Nisim, 1999. – 351 s.
3. Yusupbekov N.R, Nurmuhamedov X. S., Zokirov S.G., Ismatullayev
P.R., Mannonov U.V. Kimyo va oziq-ovqat sanoatlarining asosiy jarayon
va qurilmalarini hisoblash va loyihalash. – T.: Jahon, 2000. – 231 b.
4. Касаткин А.Г. Основные процессы и аппараты химической
технологии. - М.: Химия, 1973. – 752 с.
5. Salimov Z., Tuychiyev I.S. Ximiyaviy texnologiya prosesslari va
apparatlari.- Toshkent: o’qituvchi, 1987. – 408 b.
6. Дытнерский Ю. И . “Процессы и аппараты химической
технологии”. – М.: Химия, 1995. – т. 1-2. – 768 с.

“Buxoro neftni qayta ishlash zavodi” QK MCHJ amaliyot hisoboti

Sotib olish