David Yakubovich Achildiyevning O’zbekiston tarixi faniga qo’shgan hissasi - Tarix - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	25000UZS
Hajmi	155.5KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	14 Fevral 2025
Kengaytma	doc
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Tarix

Sotuvchi

G'ayrat Ziyayev

Ro'yxatga olish sanasi 14 Fevral 2025

4 Sotish

David Yakubovich Achildiyevning O’zbekiston tarixi faniga qo’shgan hissasi

Sotib olish

DAVID YAKUBOVICH ACHILDIYEVNING O ZBEKISTON TARIXIʻ
FANIGA QO SHGAN HISSASI
ʻ
MUNDARIJA
KIRISH ............................................................................................................................................ 2
I.BOB. DAVID YAKUBOVICH ACHILDIYEVNING HAYOTI VA ILMIY FAOLIYATI ...... 5
I.1. Achildiyevning tug'ilgan joyi, ta'lim olgan joylari, ilmiy faoliyatining boshlanishi ................. 5
I.2.Tarixshunoslik va arxeologiya sohasidagi ilmiy izlanishlari.Uning yozgan asarlari va
maqolalari, ularning ilmiy qadri ...................................................................................................... 9
II.BOB.O ZBEKISTON TARIXINI TADQIQ QILISHDAGI YANGI YONDASHUVLAR
ʻ ..... 14
II.1.Achildiyevning o‘rganish metodlari va tarixiy manbalar bilan ishlash usullari ..................... 14
II.2. Achildiyevning ilmiy izlanishlarining O zbek tarixini o‘rganishga ta'siri
ʻ ............................. 21
XULOSA ....................................................................................................................................... 27

KIRISH
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi. David Yakubovich Achildiyevning
O zbekiston tarixi faniga qo shgan hissasi mavzusining dolzarbligi, albatta,ʻ ʻ
O zbekiston tarixshunosligining rivojlanishiga qilgan ulkan hissa bilan bog liq.
ʻ ʻ
O zbekiston tarixi – bu nafaqat mamlakatimizning o tmishini anglash, balki uning
ʻ ʻ
madaniy, siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishining bugungi kunda qanday
shakllanganini tushunishga yordam beradigan soha. Tarixiy tadqiqotlarning
dolzarbligi aynan shu nuqtai nazardan kelib chiqadi: ular jamiyatni o z tarixini
ʻ
to g ri va haqqoniy o rganishga, milliy o‘zlikni anglashga va kelajakdagi
ʻ ʻ ʻ
rivojlanish strategiyalarini shakllantirishga yo naltiradi.
ʻ
David Yakubovich Achildiyevning ilmiy faoliyati aynan shu maqsadga
qaratilgan. U O zbekiston tarixini keng qamrovli, to liq va ilmiy nuqtai nazardan
ʻ ʻ
o rganishga katta hissa qo shgan. Uning izlanishlari nafaqat tarixiy manbalarni
ʻ ʻ
yangicha yoritish, balki tarixni o rganishda yangi metodologiyalarni ishlab chiqish,
ʻ
turli tarixiy davrlarni va madaniy jarayonlarni kengroq kontekstda tahlil qilishni
o z ichiga oladi. Achildiyevning ishlari, ayniqsa, O zbekistonning qadimiy va o rta
ʻ ʻ ʻ
asrlar tarixini o‘rganishda yangi yondashuvlarni taqdim etgan bo lib,
ʻ
tarixshunoslarga an'anaviy yondashuvlardan tashqari, yangi manbalarni kashf
qilish imkonini berdi.
Bundan tashqari, Achildiyevning ilmiy tadqiqotlari O zbekistonning tarixi
ʻ
haqidagi bilishni qayta shakllantirishga yordam berdi. U tarixiy shaxslar, voqealar,
madaniy aloqalar, iqtisodiy tizimlar va diniy jarayonlar kabi bir qator masalalarni
tahlil qilish orqali O zbekiston tarixini ko‘proq ko p qirrali va to liqroq nuqtai
ʻ ʻ ʻ
nazardan ko‘rishga imkon yaratdi. Bu esa nafaqat tarixni o‘rganish, balki xalqning
madaniy irsini, an'ana va qadriyatlarini tiklashga ham hissa qo‘shadi.
Achildiyevning O zbekiston tarixi faniga qo shgan hissasi, shuningdek,
ʻ ʻ
hozirgi kunda ham dolzarb bo lib qolmoqda. Bugungi O zbekiston jamiyatida
ʻ ʻ
tarixiy xotiraga, milliy o‘zlikni anglashga va davlat rivojlanishini ilmiy asosda
oldinga olib borishga bo‘lgan ehtiyoj kuchaygan. Shuning uchun Achildiyevning
ishlari, milliy tarixshunoslikda yangi yondashuvlarning rivojlanishiga xizmat qilib,
2

O zbekiston tarixini ilmiy jihatdan kengroq va to‘liqroq tushunish imkoniyatiniʻ
yaratadi.
Tadqiqotning obyekti . David Yakubovich Achildiyevning O zbekiston
ʻ
tarixi faniga qo shgan hissasi mavzusining tadqiqot obyektini aniqlashda, asosan,
ʻ
uning ilmiy faoliyatining markazida turadigan tarixiy jarayonlar, manbalar,
metodologiyalar va tarixshunoslikning yangi yondashuvlariga e'tibor qaratish
lozim.
Tadqiqotning obyekti — David Yakubovich Achildiyevning O zbekiston
ʻ
tarixi faniga qo shgan hissasi
ʻ bo lib, u Achildiyevning tarixiy tadqiqotlari, ʻ
o‘rganish metodlari, tarixiy manbalar bilan ishlash usullari, arxeologik kashfiyotlar
va tarixiy voqealarni tahlil qilishdagi yangi yondashuvlarni o‘z ichiga oladi.
Tadqiqot, asosan, Achildiyevning O zbekiston tarixshunosligidagi ilmiy
ʻ
izlanishlari va ularning tarixni qayta ko‘rishdagi ahamiyatini o‘rganishga
qaratilgan.
Shuningdek, tadqiqotning obyektiga quyidagilar kiradi:
 Achildiyevning ilmiy ishlari va maqolalari – tarixiy manbalarni tahlil qilish
va yangi tarixiy qarashlarni ishlab chiqishdagi uning yondashuvlari.
 Arxeologik va tarixiy manbalar – Achildiyev tomonidan o‘rganilgan yangi
manbalar, shuningdek, tarixshunoslikda ishlatilgan qo‘lyozmalar,
yodgorliklar va epigrafik materiallar.
 Tarixiy shaxslar va voqealar – Achildiyevning tarixiy shaxslar, voqealar va
jarayonlarga yondashuvi, ularning O zbekiston tarixiga qo‘shgan hissasini
ʻ
tahlil qilish.
 Metodologik yondashuvlar – Achildiyev tomonidan qo‘llanilgan ilmiy
metodlar va tarixshunoslikda yangi yondashuvlar, jumladan, tarixni ko‘p
qirrali o‘rganish va yangi tarixiy perspektivalar yaratish.
Tadqiqotning obyekti Achildiyevning O zbekiston tarixini o‘rganishga
ʻ
qo‘shgan ilmiy hissasini, uning yangi manbalar ochishdagi faoliyatini, tarixiy
voqealarni va shaxslarni tahlil qilishdagi innovatsiyalarini to‘liq yoritishga imkon
beradi.
3

Tadqiqot predmeti . David Yakubovich Achildiyevning O zbekiston tarixiʻ
faniga qo shgan hissasi mavzusining tadqiqot predmeti uning ilmiy faoliyatining
ʻ
aniq jihatlari va metodologik yondashuvlaridan iborat bo‘ladi. Tadqiqot predmeti
sifatida quyidagilarni ko‘rib chiqish mumkin:
 Achildiyevning tarixiy tadqiqotlari – O zbekiston tarixiga oid ilmiy
ʻ
asarlarining mazmuni, yangi manbalar ochishdagi faoliyati, tarixiy voqealar
va shaxslarni tahlil qilishdagi metodologiyalari va natijalari.
 Tarixiy manbalar bilan ishlash usullari – Achildiyev tomonidan
foydalanilgan tarixiy manbalar, shu jumladan arxeologik topilmalar, yozma
manbalar, epigrafik materiallar va boshqa arxiv hujjatlari bilan ishlash
usullari.
 Tarixshunoslik metodologiyasi – Achildiyev tomonidan ishlab chiqilgan va
qo‘llanilgan ilmiy yondashuvlar, tarixshunoslikda yangi metodologiyalar,
tarixiy jarayonlarni chuqurroq va kengroq nuqtai nazardan o‘rganishdagi
yondashuvlari.
 O‘zbek tarixini yangi nuqtai nazardan ko‘rish – Achildiyevning tarixiy
voqealarni, shaxslarni va jarayonlarni qayta baholashdagi ilmiy faoliyati,
uning O‘zbekiston tarixini ko‘p qirrali nuqtai nazardan o‘rganishdagi
yondashuvlari.
Tadqiqot predmeti, shuningdek, Achildiyevning tarixshunoslikka qo‘shgan
ilmiy hissasini tahlil qilish, uning O‘zbekiston tarixini o‘rganishda yangi
yondashuvlarni kiritishdagi ahamiyatini o‘rganishni o‘z ichiga oladi. Bu orqali
tarixshunoslikdagi yangi g‘oyalar, metodlar va manbalarni ochib berish,
shuningdek, O‘zbekiston tarixini to‘liqroq va yaxshiroq tushunishga imkon
yaratish maqsad qilingan.
Kurs ishi tarkibining qisqacha tavsifi. Kurs ishi kirish, 2 ta bob, 4 ta
paragraf, xulosa, foydalanilgan manbalar va adabiyotlar ro yxatidan iborat.
ʻ
4

I.BOB. DAVID YAKUBOVICH ACHILDIYEVNING HAYOTI VA ILMIY
FAOLIYATI
I.1. Achildiyevning tug'ilgan joyi, ta'lim olgan joylari, ilmiy faoliyatining
boshlanishi
David Yakubovich Achildiyevning O zbekiston tarixi faniga qo shganʻ ʻ
hissasi, albatta, juda katta ahamiyatga ega. Uning ilmiy ishlari nafaqat O zbekiston
ʻ
tarixining chuqur tahlilini ta'minlagan, balki tarixshunoslik va arxeologiya
sohalariga yangicha yondashuvlar olib keldi. Quyida uning hissasining asosiy
ahamiyatlarini ko'rib chiqamiz:
Achildiyev tarixiy manbalarni tahlil qilishda yangi yondashuvlarni joriy etdi.
U o‘zining ilmiy izlanishlarida tarixiy manbalarni nafaqat faktlar sifatida, balki
o‘sha davrlarning ijtimoiy, madaniy va siyosiy kontekstlarini ham inobatga olgan
holda o‘rgangan. Bu yondashuv O‘zbekiston tarixini yanada chuqurroq
tushunishga yordam berdi.
Achildiyevning arxeologik ishlari ham O‘zbekiston tarixini o‘rganishda
muhim rol o‘ynadi. U tarixiy obidalar, yodgorliklar va qadimiy manzillarda olib
borgan qazishmalar orqali O‘zbekistonning qadimiy tarixiga oid yangi
ma'lumotlarni kashf etdi. Uning arxeologik topilmalarini tahlil qilish orqali
O‘zbekistonning qadimiy davrlari haqidagi ilmiy qarashlar sezilarli darajada
boyidi.
Achildiyev, shuningdek, O‘zbekistonning madaniy merosini o‘rganishga
katta e'tibor bergan. Uning ilmiy ishlari yordamida, O‘zbekistonning ko‘plab
qadimiy shahar va obidalarining tarixi va madaniy ahamiyati yanada kengroq
tushunilgan. Ularning o‘rganilishi nafaqat tarixchilar, balki arxeologlar va
san'atshunoslar uchun ham muhim manba bo‘lib xizmat qilmoqda.
Achildiyev, shuningdek, tarixiy shaxslarni va voqealarni tahlil qilishda yangi
yondashuvlarni ilgari surdi. Uning izlanishlari O‘zbekiston tarixidagi muhim
voqealarni yanada to‘liqroq va ob'ektiv tahlil qilishga yordam berdi. Uning ilmiy
5

yondashuvi, tarixdagi murakkab voqealarni tushunishga va ularga yangi nuqtai
nazardan yondashishga imkon yaratdi. 1
David Yakubovich Achildiyev O‘zbekiston tarixini o‘rganishda yangicha
yondashuvlar va metodologiyalarni joriy etdi. U tarixni faqat siyosiy voqealar
kontekstida emas, balki jamiyatning barcha sohalari (iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy)
nuqtai nazaridan o‘rgangan. Bu, o‘z navbatida, O‘zbekiston tarixini an'anaviy
yondashuvlardan farq qilib, yanada to‘liqroq tushunishga olib keldi.
Achildiyevning ilmiy merosi O‘zbekiston tarixini o‘rganishda davom
etadigan va rivojlanadigan bir nechta muhim yo‘nalishlarni shakllantirdi. Uning
ishlari O‘zbekiston tarixini yanada chuqurroq o‘rganishga, arxeologik va tarixiy
manbalarni yangi yondashuvlar bilan tahlil qilishga turtki berdi. U yaratgan ilmiy
uslublar va metodologiyalar bugungi kunda ham tarixshunoslar va ilmiy
tadqiqotchilar uchun katta ahamiyatga ega.
David Yakubovich Achildiyevning O‘zbekistondagi ilmiy ishlari
O‘zbekiston tarixi fanini rivojlantirishda va yangi ilmiy yondashuvlarni
shakllantirishda muhim o‘rin tutadi. Uning arxeologiya, tarixshunoslik va madaniy
meros sohalaridagi izlanishlari O‘zbekiston tarixini yangicha, chuqur va keng
nuqtai nazardan o‘rganish imkonini berdi. Shuningdek, uning ilmiy merosi, kelajak
avlodlar uchun ilmiy izlanishlarda yo‘l-yo‘riq ko‘rsatmoqda.
David Yakubovich Achildiyevning tarixiy ilmga qo‘shgan hissasi va uning
O‘zbek tarixini o‘rganishga ta'siri juda katta. Uning ilmiy ishlari O‘zbekiston
tarixshunosligida yangi yo‘nalishlar ochdi va tarixiy manbalarni o‘rganish, tahlil
qilish metodologiyasida yangiliklarni joriy etdi. Quyida Achildiyevning tarixiy
ilmga qanday ta'sir ko‘rsatgani va uning O‘zbek tarixini o‘rganishga qo‘shgan
hissasini batafsilroq ko‘rib chiqamiz:
Achildiyevning tarixiy ilmga qo‘shgan eng muhim hissalaridan biri, u tarixiy
manbalarni o‘rganish va tahlil qilishda yangi metodologik yondashuvlarni ishlab
chiqqanidir. U tarixiy manbalarni faqat fakta sifatida emas, balki ular orasidagi
aloqalarni, shuningdek, ijtimoiy, madaniy va siyosiy kontekstni hisobga olgan
1
https://ru.ruwiki.ru/wiki/Очильдиев,_Давид_Якубович
6

holda tahlil qildi. Bu, o‘z navbatida, O‘zbekiston tarixining ko‘plab voqealariga va
shaxslariga yangi va yanada to‘liq yondashish imkonini berdi. 2
Achildiyev tarixshunoslik bilan birga arxeologiya sohasiga ham katta e’tibor
berdi. Uning arxeologik tadqiqotlari va qazishmalari orqali O‘zbekistonda qadimiy
davrlarning tarixiga oid yangi ma'lumotlar kashf etildi. Achildiyevning arxeologiya
va tarixni uyg‘unlashtirishga qaratilgan ishlari O‘zbekistonning tarixiy merosini
yanada kengroq tushunishga yordam berdi. U arxeologik topilmalarni faqat
materialistik manba sifatida emas, balki ularni tarixiy jarayonlarni chuqurroq
o‘rganish uchun muhim vosita sifatida qaradi.
Achildiyev tarixni faqat siyosiy voqealar orqali o‘rganishga cheklab
qo‘ymadi, balki ijtimoiy va madaniy aspektlarga ham katta e'tibor berdi. U o‘zbek
xalqining madaniy merosini o‘rganishda muhim ishlarni amalga oshirdi. Masalan,
u O‘zbekistondagi qadimiy shaharlar, me'moriy yodgorliklar va xalqning an'anaviy
turmush tarzini o‘rganish orqali, tarixni faqat hukmdorlar va siyosiy tizimlar nuqtai
nazaridan emas, balki oddiy xalq hayotining kontekstida ham tasvirladi. Bu
yondashuv O‘zbek tarixini yanada mukammal va har tomonlama tushunishga
yordam berdi.
Achildiyevning ilmiy ishlari O‘zbekiston tarixini o‘rganishda yangi
metodologiyalarni joriy etdi. U tarixni nafaqat faktlar va sanalar yig‘indisi sifatida,
balki ijtimoiy, madaniy va iqtisodiy o‘zgarishlar jarayonini o‘rganish orqali
qarashni ilgari surdi. Bu, O‘zbek tarixini nafaqat siyosiy voqealar, balki
jamiyatning rivojlanish jarayonlarini, iqtisodiy va madaniy o‘zgarishlarni ham
o‘rganishga imkon yaratdi. Uning metodologiyasi O‘zbekiston tarixining ko‘plab
jihatlariga yangi nuqtai nazar bilan qarashni ta'minladi.
Achildiyevning eng katta hissa qo‘shgan sohalaridan biri – bu
O‘zbekistonning qadimiy tarixini o‘rganishdir. U mamlakatning qadimiy davrlari,
ularning ijtimoiy tuzilishi va madaniyati haqida yangi ilmiy qarashlar yaratdi.
Achildiyevning ilmiy ishlari orqali O‘zbekistondagi qadimiy shaharlar va madaniy
yodgorliklarning o‘rganilishi va tasvirlanishi yangi ilmiy istiqbollarni ochdi. Uning
2
https://ru.ruwiki.ru/wiki/Очильдиев,_Давид_Якубович
7

arxeologik va tarixiy tadqiqotlari O‘zbekistonning qadimiy tarixini yanada kengroq
va chuqurroq o‘rganish imkonini berdi. 3
Achildiyevning ilmiy ishlari, ayniqsa, tarixshunoslar va arxeologlar uchun
katta ahamiyatga ega. Uning ishlarida o‘rganilgan yangi yondashuvlar va
metodologiyalar hozirgi kunda ham ilmiy izlanishlar uchun muhim asos bo‘lib
xizmat qiladi. Achildiyevning yaratgan ilmiy merosi, keyingi avlod tarixshunoslari
va arxeologlar uchun yo‘l-yo‘riq ko‘rsatmoqda.
David Yakubovich Achildiyevning tarixiy ilmga qo‘shgan hissasi,
O‘zbekiston tarixini o‘rganish va tushunishda inqilobiy yondashuvlarni kiritganini
ko‘rsatadi. Uning ilmiy ishlari O‘zbekiston tarixining ko‘plab jihatlarini yangi
nuqtai nazardan o‘rganishga imkon yaratdi, tarixiy manbalarni va arxeologik
yodgorliklarni tahlil qilishda yangi metodlarni joriy etdi. Achildiyevning ilmiy
merosi O‘zbekiston tarixini o‘rganishda davom etadigan katta ta'sirga ega bo‘lib,
ilmiy hamjamiyatda katta qadrga ega.
David Yakubovich Achildiyevning hayoti va ilmiy faoliyatining boshlanishi
O‘zbekiston tarixshunosligi va arxeologiyasining rivojiga katta ta'sir ko‘rsatgan.
Quyida uning tug‘ilgan joyi, ta'lim olgan joylari va ilmiy faoliyatining boshlanishi
haqida ma'lumotlar keltirilgan.
David Yakubovich Achildiyev 1931-yil 28-aprelda O‘zbekistonning
Toshkent shahrida tug‘ilgan. Toshkent shahri nafaqat O‘zbekistonning poytaxti,
balki ilm-fan va madaniyat markazi bo‘lib, Achildiyevning ilmiy faoliyatiga katta
ta'sir ko‘rsatdi. Toshkentda yashagan va o‘sgan Achildiyev, shu shaharni ilmiy va
madaniy muhitida tarbiyalangan.
Achildiyev o‘zining ilmiy faoliyatini Toshkentdagi nufuzli oliy o‘quv
yurtlarida boshlagan. U 1953-yilda Toshkent davlat universitetining tarix
fakultetini tamomlagan. Bu yerdagi o‘qish va ilmiy muhit, Achildiyevga
tarixshunoslik va arxeologiya sohasida chuqur bilimlar olish imkonini berdi. Uning
o‘rganishi davomida o‘zbek tarixiga, qadimiy madaniyat va arxeologiyaga qiziqish
uyg‘ondi va bu sohalarda o‘z ilmiy izlanishlarini boshladi.
3
https://bukharianjewishlink.com/index.php/more/russian-section/2717-2020-05-20-07-33-12
8

Achildiyevning ilmiy faoliyati o‘zining arxeologik tadqiqotlari bilan
boshlanadi. 1950-yillarning oxirlarida va 1960-yillarning boshlarida u
O‘zbekistonning turli tarixiy va arxeologik joylarida qazishmalar olib bordi.
Ayniqsa, uning Qadimiy Buxoro va Samarqandning tarixiy obidalarini
o‘rganishdagi ishlari juda muhim bo‘ldi. Bu tadqiqotlar O‘zbekistonning qadimiy
madaniyatlarini, arxitekturasini va shaharsozlik tarixini o‘rganishga katta hissa
qo‘shdi.
Achildiyevning ilmiy faoliyatidagi dastlabki yillarda u O‘zbekistonning turli
viloyatlaridagi arxeologik qazishmalarni tashkil etib, zamonaviy tarixshunoslikka
yangi yondashuvlarni olib kirdi. U arxeologik manbalarni tahlil qilishda chuqur
ilmiy yondashuvlarni qo‘llab, tarixiy faktlar bilan birga ijtimoiy va madaniy
jarayonlarni o‘rganishga katta ahamiyat berdi.
Shuningdek, Achildiyev o‘zining ilmiy faoliyatida O‘zbekiston tarixining
nafaqat siyosiy, balki madaniy va ijtimoiy jihatlarini ham o‘rgangan. U
tarixshunoslikda yangi metodologiyalarni qo‘llash orqali, O‘zbekistonning
qadimiy va o‘rta asrlar tarixini yangi yondashuvlar bilan tahlil qilishga muvaffaq
bo‘ldi.
David Yakubovich Achildiyevning ilmiy faoliyati Toshkentdagi oliy o‘quv
yurtlarida olingan ta'lim va arxeologik izlanishlarga asoslangan. U o‘zining ilmiy
faoliyatini arxeologiya va tarixshunoslik sohalarida boshladi va bu sohalarda katta
yutuqlarga erishdi. Uning tarixshunoslikka qo‘shgan hissasi O‘zbekiston tarixining
yanada kengroq va chuqurroq o‘rganilishiga olib keldi. 4
I .2. Tarixshunoslik va arxeologiya sohasidagi ilmiy izlanishlari . Uning yozgan
asarlari va maqolalari , ularning ilmiy qadri
O‘zbekistonning tarixini va madaniy merosini chuqurroq o‘rganishga
qaratilgan bo‘lib, u bir nechta muhim yutuqlarga erishgan. Uning ilmiy faoliyati
O‘zbekiston tarixini yangi nuqtai nazardan tahlil qilishga, arxeologik tadqiqotlar
orqali yangi ma'lumotlarni kashf etishga olib keldi. Quyida uning ilmiy
izlanishlarining asosiy yo‘nalishlari va yutuqlarini ko‘rib chiqamiz:
4
https://ru.ruwiki.ru/wiki/Очильдиев,_Давид_Якубович
9

Achildiyevning ilmiy izlanishlarining boshida O‘zbekistonning qadimiy
tarixiga oid izlanishlar turardi. U O‘zbekistonning qadimiy davrlarini, jumladan,
Markaziy Osiyo madaniyatlarini va ular orasidagi o‘zaro aloqalarni o‘rganishda
katta hissa qo‘shdi. Uning ishlari yordamida, qadimiy davrlarda yashagan turli xalq
va madaniyatlar haqida yangi ilmiy fikrlar shakllandi. Achildiyevning arxeologik
qazishmalar orqali kashf etgan materiallari, O‘zbekistonning qadimiy
shaharlarining rivojlanish jarayonini yoritishga imkon berdi.
Achildiyev, ayniqsa, O‘zbekistonning qadimiy arxeologik obidalarida olib
borgan qazishmalari bilan tanilgan. U Samarqand, Buxoro, Xiva kabi tarixiy
shaharlar va ularning atrofidagi yodgorliklarni o‘rgangan. Achildiyev arxeologik
qazishmalarni tizimli va ilmiy asosda olib bordi, bu esa O‘zbekistonning qadimiy
tarixiga oid yangi topilmalarni kashf etishga olib keldi. Uning izlanishlari orqali
O‘zbekistonning qadimiy madaniyatlari, ularning rivojlanish bosqichlari va
ijtimoiy tuzilmalari haqidagi yangi ma'lumotlar ochildi.
Achildiyev Samarqand va Buxoro kabi qadimiy shaharlarni o‘rganishda
katta ishlarni amalga oshirdi. Samarqandning tarixiy obidalarida olib borgan
qazishmalar uning arxitektura va madaniyat tarixini yoritishga katta hissa qo‘shdi.
Buxorodagi qazishmalar esa uning iqtisodiy va ijtimoiy tuzilishini yaxshiroq
tushunishga yordam berdi. Achildiyev Samarqand va Buxoro shaharlarining o‘rta
asrlardagi ahamiyatini va ular orasidagi madaniy aloqalarni ham chuqurroq
o‘rgandi.
Achildiyev tarixshunoslikda tarixiy manbalarni tahlil qilishda yangi
yondashuvlarni joriy etdi. U tarixiy manbalarni faqat faktlar sifatida emas, balki
ularning ijtimoiy, madaniy va siyosiy kontekstini ham inobatga olgan holda
o‘rgandi. Bu yondashuv O‘zbekiston tarixini yanada to‘liqroq tushunishga imkon
berdi. Achildiyevning tarixiy manbalar bilan ishlashda qo‘llagan metodologiyalari,
tarixshunoslikda yangi ilmiy nuqtai nazarlarni yaratdi.
Achildiyevning arxeologik tadqiqotlarining yana bir muhim jihati – qadimiy
me'morlik va san'atshunoslikni o‘rganishdir. U O‘zbekistonning turli hududlaridagi
me'moriy yodgorliklarni, masalan, qadimiy masjidlar, madrasalar, saroylar va
10

qabristonlarni o‘rganishda katta ishlar qildi. Achildiyev, shuningdek,
O‘zbekistonning qadimiy me'morlik uslublarini va ularning tasviriy san'ati bilan
bog‘liq jihatlarni chuqur tahlil etdi. Bu tadqiqotlar O‘zbekistonning madaniy
merosini tushunishga va qadimiy davrlarga oid yangi ilmiy fikrlarni
shakllantirishga yordam berdi . 5
Achildiyev O‘zbekiston xalqining etnografik va madaniy merosini ham
chuqur o‘rgandi. Uning ilmiy izlanishlari xalqning an'analari, urf-odatlari,
me'morlik uslublari va boshqa madaniy xususiyatlarini o‘rganishga qaratildi. U
o‘zbek xalqining tarixiy rivojlanish jarayonlarini, ularning ijtimoiy tuzilishini va
madaniy o‘zgarishlarini o‘rganishda yangi yondashuvlarni qo‘lladi.
Achildiyevning ilmiy izlanishlari natijasida O‘zbekistonning turli
hududlaridan yangi tarixiy va arxeologik manbalar kashf etildi. U tarixiy
yodgorliklar va arxeologik qazishmalarni o‘rgangan holda, ilgari noma'lum
bo‘lgan bir qancha topilmalarni kashf etdi. Bu topilmalar O‘zbekiston tarixini va
madaniyatini yanada to‘liqroq tushunishga imkon berdi.
David Yakubovich Achildiyevning tarixshunoslik va arxeologiya sohasidagi
ilmiy izlanishlari O‘zbekiston tarixini o‘rganishda yangi yondashuvlarni yaratdi va
turli arxeologik va tarixiy manbalarni tahlil qilishda muhim yutuqlarga erishdi.
Uning ishlari O‘zbekistonning qadimiy va o‘rta asrlar tarixini, madaniyatini,
me'morligini va xalqining etnografik merosini chuqurroq o‘rganishga imkon berdi.
Achildiyevning ilmiy merosi bugungi kunda ham O‘zbekiston tarixini o‘rganishda
muhim manba sifatida qadrli.
David Yakubovich Achildiyevning yozgan asarlari va maqolalari
O‘zbekiston tarixshunosligi va arxeologiyasining rivojida katta ahamiyatga ega. U
o‘z ilmiy faoliyati davomida bir qator ilmiy asarlar yaratgan va maqolalar yozgan.
Ushbu asarlar va maqolalar O‘zbekiston tarixining turli jihatlarini o‘rganishda
yangi yondashuvlarni taqdim etgan va o‘rta asrlar, qadimiy davrlar va arxeologiya
sohalarida ilmiy izlanishlar olib borishda katta ahamiyat kasb etadi. Quyida uning
5
https://руни.рф/Очильдиев,_Давид_Якубович
11

yozgan asarlari va maqolalari, shuningdek, ularning ilmiy qadri haqida ma'lumotlar
keltirilgan.
Achildiyevning eng muhim asarlaridan biri bu "O‘zbekistonning qadimiy
tarixiga oid izlanishlar" bo‘lib, unda u O‘zbekistonning tarixiy obidalarini, qadimiy
shaharlarni va madaniyatlarni tahlil etadi. Ushbu asar O‘zbekiston tarixining
dastlabki davrlari haqida yangi ilmiy qarashlarni shakllantiradi. Achildiyev bu
asarida arxeologik tadqiqotlar orqali kashf etilgan materiallarni o‘rganib, qadimiy
jamiyatlarning ijtimoiy, madaniy va iqtisodiy tizimlari haqida ilmiy izlanishlarni
taqdim etdi.
Achildiyev Samarqand va Buxoro kabi qadimiy shaharlarni o‘rganishda
alohida e'tibor qaratdi. Uning "Samarqand va Buxoro arxeologiyasi" asari ushbu
shaharlarning tarixiy va madaniy ahamiyatini o‘rganadi. Samarqand va Buxoro
arxeologiyasiga oid tadqiqotlar Achildiyevning yirik ilmiy ishlaridan biridir. Bu
asar yordamida Achildiyev bu shaharlarning me'moriy merosini, ularning tarixiy
rivojlanishini va madaniy aloqalarini tahlil qildi.
Achildiyevning boshqa muhim asari — "Markaziy Osiyo madaniyati" .
Ushbu asarda u Markaziy Osiyoning qadimiy va o‘rta asrlardagi madaniy va
tarixiy jarayonlarini yoritadi. Asarda Achildiyev Markaziy Osiyo xalqlarining
madaniyati, ularning o‘zaro aloqalari va tarixi haqida keng ma'lumotlar beradi. Bu
asar Markaziy Osiyoning tarixini o‘rganish uchun muhim manba bo‘lib, uning
ilmiy qadri katta.
Achildiyevning bir qancha ilmiy maqolalari O‘zbekiston va Markaziy Osiyo
tarixini o‘rganish bo‘yicha yetakchi ilmiy jurnallarda chop etilgan. Uning
maqolalari ko‘plab tarixiy mavzularni, shu jumladan, O‘zbekistonning qadimiy
madaniyatlari, arxeologik qazishmalar va tarixiy manbalarni tahlil qilishni o‘z
ichiga oladi. Maqolalari O‘zbekiston tarixiga oid ilmiy fikrlarning rivojlanishiga,
yangi yondashuvlar va metodologiyalarning qo‘llanilishiga yordam berdi.
Achildiyevning yana bir muhim asari "O‘rta asrlar O‘zbekistoni" bo‘lib, bu
asar o‘rta asrlar davridagi O‘zbekiston tarixini tahlil qiladi. Uning o‘rta asrlar
tarixiga oid ilmiy izlanishlari, o‘sha davrda yashagan xalqlar va ularning
12

madaniyati haqida yangi ilmiy nuqtai nazarlarni taklif etdi. Bu asarda u o‘rta asrlar
O‘zbekistoni hududidagi siyosiy, iqtisodiy va madaniy jarayonlarni o‘rganadi.
Achildiyevning ilmiy faoliyatidagi yana bir muhim asar "Arxeologik
tadqiqotlar va tarixiy manbalar" bo‘lib, bu asar arxeologiya va tarixshunoslikni
birlashtirib, tarixiy manbalar va arxeologik topilmalarni o‘rganishda yangi
yondashuvlar yaratadi. Ushbu asarda Achildiyev, tarixiy manbalarni to‘g‘ri tahlil
qilish metodologiyasi, arxeologik qazishmalarning ahamiyati va ular yordamida
tarixni qanday o‘rganish haqida ilmiy fikrlarni ilgari suradi. 6
Achildiyevning ilmiy maqolalari va tezislari turli ilmiy konferensiyalarda va
jurnallarda chop etilgan. Ularning aksariyati O‘zbekiston va Markaziy Osiyo
tarixiga bag‘ishlangan va arxeologiya, tarixshunoslik hamda madaniyatshunoslik
sohalarida muhim ilmiy natijalarni taqdim etadi. Uning maqolalarida tarixni tahlil
qilishda yangi metodologiyalar, tarixiy manbalarni izohlashdagi innovatsion
yondashuvlar va arxeologik qazishmalar natijalariga asoslangan izlanishlar
keltirilgan.
David Yakubovich Achildiyevning yozgan asarlari va maqolalari
O‘zbekiston tarixshunosligi va arxeologiyasi uchun katta ilmiy qadriyatga ega. U
nafaqat tarixiy manbalarni tahlil qilish, balki arxeologiya, madaniyatshunoslik va
ijtimoiy jarayonlarni o‘rganish bo‘yicha yangi yondashuvlarni ilgari surdi. Uning
asarlari O‘zbekistonning tarixini o‘rganishda muhim manbalar sifatida qabul
qilinadi. Achildiyevning ilmiy ishlari, tarixshunoslik va arxeologiya sohalarining
rivojlanishiga katta hissa qo‘shdi, va uning ilmiy merosi hozirgi kunda ham
tarixchilar uchun qadrli manba hisoblanadi.
6
https://search.rsl.ru/ru/record/01006181194?ysclid=m6opfdjmy3530650051
13

II.BOB.O ZBEKISTON TARIXINI TADQIQ QILISHDAGI YANGIʻ
YONDASHUVLAR
II.1.Achildiyevning o‘rganish metodlari va tarixiy manbalar bilan ishlash
usullari
David Yakubovich Achildiyev O‘zbekiston tarixini o‘rganishdagi yangi
yondashuvlar va metodologiyalarni ishlab chiqqan olim sifatida tarixshunoslikda
alohida o‘rin tutadi. U tarixiy manbalarni o‘rganish va tahlil qilishda yangi
metodlarni joriy etgan va bu orqali O‘zbekiston tarixini yanada chuqurroq
tushunishga imkon yaratgan. Achildiyevning o‘rganish metodlari va tarixiy
manbalar bilan ishlash usullari O‘zbekiston tarixshunosligi va arxeologiyasini
rivojlantirishga katta hissa qo‘shdi. Quyida uning metodologik yondashuvlari va
tarixiy manbalar bilan ishlashdagi usullari haqida batafsilroq ma'lumot beriladi.
Achildiyev tarixni o‘rganishda faqat siyosiy va hukmdorlar faoliyatini tahlil
qilish bilan cheklanmagan. U tarixni, jamiyatning ijtimoiy va madaniy kontekstida
o‘rgangan. Achildiyevning yondashuvlaridan biri — tarixiy voqealarni tahlil
qilishda ularning ijtimoiy va madaniy omillarini, xalqlar va ijtimoiy guruhlarning
o‘zaro aloqalarini hisobga olishdir. Bu yondashuv tarixni faqat yuqori tabaqalar
nuqtai nazaridan emas, balki oddiy xalqning kundalik hayoti, an'analari va
madaniy o‘zgarishlarini ham ko‘zda tutgan holda tahlil qilish imkonini berdi.
Achildiyev arxeologiya va tarixni birlashtirishda yangi yondashuvni ilgari
surdi. U tarixiy manbalarni faqat yozma materiallar bilan cheklamagan, balki
arxeologik topilmalarni ham chuqur tahlil qilib, ular yordamida tarixiy voqealarni
tasvirlashni maqsad qilgan. Arxeologiya va tarixni birlashtirish orqali u
O‘zbekistonning qadimiy madaniyatlari, me'moriy obidalari va ijtimoiy tizimlarini
yanada mukammal tarzda o‘rgandi. Achildiyev, arxeologik qazishmalar natijasida
topilgan materiallarni o‘rganib, ular asosida yangi tarixiy tushunchalar yaratdi.
Achildiyev tarixiy manbalar bilan ishlashda yangicha yondashuvlarni joriy
etdi. Uning metodologiyasida tarixiy manbalarni faqat faktlar to‘plami sifatida
ko‘rish emas, balki ularning ijtimoiy, madaniy va siyosiy kontekstini ham hisobga
olish zarurati ta'kidlangan. U tarixiy manbalarni o‘rganishda analitik yondashuvni
14

qo‘llab, ularning o‘zaro aloqalarini, vaqti-vaqti bilan yuzaga kelgan noaniqliklarni
tahlil qildi. Bu metod yordamida Achildiyev O‘zbekiston tarixining ko‘plab noaniq
jihatlarini o‘rganishga muvaffaq bo‘ldi.
Achildiyevning metodologiyasida qadimiy va o‘rta asr tarixini o‘rganishning
yangi nazariy yondashuvlari mavjud. U o‘rta asrlarga oid tarixiy manbalarni faqat
siyosiy nuqtai nazardan emas, balki iqtisodiy va madaniy jihatlarni ham hisobga
olgan holda o‘rgangan. Achildiyev, ayniqsa, o‘rta asrlar tarixini o‘rganishda tarixiy
manbalar va arxeologik materiallar yordamida yangi ilmiy qarashlarni
shakllantirdi. Bu yondashuv, o‘rta asr O‘zbekistonining madaniy va ijtimoiy
hayotini yaxshiroq tushunishga imkon yaratdi.
Achildiyev tarixiy va arxeologik manbalarni integratsiyalash usulini ishlab
chiqqan olimdir. U, masalan, arxeologik qazishmalar natijasida topilgan
materiallarni tarixiy manbalar bilan solishtirib, ularning o‘rtasidagi bog‘liqlikni
aniqlashga harakat qildi. Shu tarzda, u tarixiy voqealarni faqat yozma manbalarga
asoslanib emas, balki arxeologik va etnografik materiallar orqali ham izohladi. Bu
metodologiya tarixni yanada ko‘proq manbalardan foydalangan holda to‘liqroq va
mukammal o‘rganishga imkon berdi.
Achildiyevning ilmiy faoliyatida tarixiy materiallarning aniq tahlili va
tizimli yondashuvlar katta o‘rin tutadi. U tarixiy ma'lumotlarni yig‘ish va tahlil
qilishda o‘z metodologiyasini ishlab chiqqan. Ushbu yondashuv yordamida u
o‘rganayotgan tarixiy davrga oid barcha mavjud manbalarni to‘plab, ularni tizimli
ravishda tahlil qilishga e'tibor berdi. Bu usul tarixiy voqealarni va jarayonlarni
yanada aniqroq va to‘liqroq tahlil qilish imkonini berdi.
Achildiyev o‘zining tarixshunoslik metodologiyasida yangi ilmiy
kategoriyalarni kiritdi. U, masalan, tarixni o‘rganishda ijtimoiy tarix, iqtisodiy
tarix va madaniy tarix kabi yangi ilmiy bo‘limlarni ajratish zarurligini ta'kidladi. U
tarixni nafaqat siyosiy aspektdan, balki ijtimoiy, madaniy va iqtisodiy jarayonlar
nuqtai nazaridan ham ko‘rdi. Bu yondashuv O‘zbekiston tarixini yanada ko‘p
qirrali va chuqurroq o‘rganishga imkon berdi. 7
7
https://wiki2.org/ru/Очильдиев,_Давид_Якубович?ysclid=m6opg1nssm44728498
15

Achildiyev tarixshunoslikda interdisipliner yondashuvni qo‘llagan. U tarixni
o‘rganishda faqat tarixshunoslik ilmiga asoslanmagan, balki arxeologiya,
etnografiya, san'atshunoslik va boshqa sohalardan ham foydalangan. Bu yondashuv
tarixiy jarayonlarni yanada kengroq va chuqurroq tahlil qilish imkoniyatini yaratdi.
David Yakubovich Achildiyevning O‘zbekiston tarixini tadqiq qilishdagi
yangi yondashuvlari va metodologiyasi tarixshunoslik sohasida inqilobiy
o‘zgarishlarni yuzaga keltirdi. U tarixiy manbalarni tahlil qilishda yangi ilmiy
yondashuvlar, arxeologiya va tarixni uyg‘unlashtirish, hamda tarixshunoslikda
interdisipliner yondashuvni joriy etish orqali O‘zbekiston tarixini yanada to‘liqroq
va chuqurroq tushunishga imkon yaratdi. Achildiyevning metodologiyasi hozirgi
kunda ham tarixshunoslar uchun qimmatli qo‘llanma sifatida xizmat qiladi.
David Yakubovich Achildiyevning O‘zbekistonning arxeologik
yodgorliklarini o‘rganishga qo‘shgan hissasi ulkan bo‘lib, uning ilmiy faoliyati
O‘zbekistonning qadimiy va o‘rta asrlar tarixini yanada chuqurroq tushunishga
olib keldi. Achildiyev arxeologik tadqiqotlarni nafaqat o‘rganish, balki
O‘zbekistonning turli hududlaridagi yodgorliklarni tizimli ravishda o‘rganish va
ularga ilmiy tahlil berishda yangi yondashuvlarni joriy etdi. Quyida uning
O‘zbekiston arxeologiyasiga qo‘shgan hissasining asosiy jihatlari haqida so‘z
yuritamiz.
Achildiyevning eng muhim hissa qo‘shgan sohalaridan biri O‘zbekistonning
arxeologik qazishmalarida yangi topilmalarni kashf qilishdir. U O‘zbekistonning
turli hududlarida — Samarqand, Buxoro, Xiva, Toshkent va boshqa shaharlarda
arxeologik qazishmalar olib borgan. Ayniqsa, Samarqand va Buxoro kabi
qadimiy shaharlardagi qazishmalar Achildiyevning ilmiy faoliyatida alohida o‘rin
tutadi. U bu hududlardagi qadimiy me'moriy yodgorliklar, shaharsozlik obidalari
va iqtisodiy faoliyatga oid materiallarni o‘rganib, O‘zbekistonning qadimiy
tarixiga oid yangi ilmiy ma'lumotlarni taqdim etdi.
Achildiyev Samarqandda olib borgan qazishmalarida, o‘rta asrlardagi
shaharsozlik jarayonlarini o‘rgandi va bu shaharlarning tarixiy ahamiyatini
kengroq yoritdi. Samarqanddagi qadimiy obidalar, masjidlar, madrasalar,
16

ko‘priklar va boshqa me'moriy yodgorliklarni tahlil qilishda Achildiyev tarixiy,
madaniy va iqtisodiy jarayonlarni birlashtirgan holda yangi ilmiy yondashuvlarni
joriy etdi.
Achildiyev o‘zining arxeologik tadqiqotlari orqali O‘zbekistonning
arxeologik yodgorliklarini nafaqat tarixiy, balki madaniy nuqtai nazardan ham
o‘rgandi. U arxeologik yodgorliklar yordamida qadimiy jamiyatlarning ijtimoiy,
iqtisodiy va madaniy hayotini tahlil qilishda yangi usullarni ishlab chiqdi. Masalan,
o‘rta asrlar Samarqandida topilgan toshdan ishlangan haykallar, zargarlik
buyumlari va boshqa san'at asarlari Achildiyevning yondashuvida O‘zbekistonning
qadimiy madaniyatini to‘liqroq tushunishga yordam berdi.
Achildiyev arxeologik materiallarni o‘rganish orqali ularning nafaqat
arxitektura, balki san'at va hunarmandchilik nuqtai nazaridan ham qiymatini
aniqladi. Bu yondashuv, O‘zbekistonning arxeologik merosini yanada boyroq va
to‘liqroq anglashga yordam berdi.
Achildiyev arxeologik yodgorliklarni o‘rganishda tarixiy shaharlar va
ularning rivojlanish jarayonlariga katta e'tibor berdi. Samarqand, Buxoro, Xiva,
Toshkent va boshqa shaharlarning tarixiy ahamiyatini aniqlashda uning arxeologik
tadqiqotlari juda muhim bo‘ldi. U bu shaharlarda olib borgan qazishmalar orqali,
qadimiy shaharsozlikni, shuningdek, ularning iqtisodiy va madaniy rivojlanishini
chuqur o‘rgandi.
Achildiyev Samarqand va Buxoro kabi shaharlarning o‘rta asrlardagi
ahamiyatini, ularning savdo, madaniyat va ilm-fan markazlari sifatida
rivojlanishini o‘rganishda yirik tadqiqotlar olib bordi. Bu shaharlarning o‘ziga xos
arxitektura uslublarini va o‘sha davrda ishlab chiqilgan texnologiyalarni o‘rganish
Achildiyevning ilmiy faoliyatidagi muhim yutuqlardan biridir.
Achildiyev arxeologik qazishmalar yordamida O‘zbekistonning qadimiy va
o‘rta asrlar tarixiga oid yangi ilmiy ma'lumotlar kashf etdi. U O‘zbekistonning turli
hududlarida amalga oshirgan tadqiqotlar natijasida, avval noma'lum bo‘lgan tarixiy
shaxslar, hududlar va madaniyatlar haqida yangi faktlar taqdim etdi. Masalan,
17

Samarqand va Buxorodagi qazishmalar orqali u o‘sha davrda yashagan xalqlarning
madaniy aloqalarini va ularning ijtimoiy tizimini o‘rgandi.
Achildiyev, shuningdek, O‘zbekistonning qadimiy va o‘rta asrlar tarixini
o‘rganishda arxeologik manbalarni tarixiy yozuvlar bilan birgalikda tahlil qilishni
ilgari surdi. Bu yondashuv O‘zbekiston tarixining yanada to‘liqroq va
mukammalroq tasvirlanishiga imkon berdi. 8
Achildiyev arxeologik tadqiqotlar metodologiyasida yangi yondashuvlarni
ilgari surdi. U nafaqat qazishmalar orqali materiallar to‘pladi, balki bu
materiallarni ilmiy asosda tahlil qilishda yangi usullarni qo‘lladi. Arxeologik
topilmalarni tizimli ravishda tahlil qilish va ularni tarixiy manbalar bilan bog‘lash
orqali Achildiyev O‘zbekiston arxeologiyasining metodologik rivojiga katta hissa
qo‘shdi.
David Yakubovich Achildiyevning O‘zbekiston arxeologiyasiga qo‘shgan
hissasi juda katta. U nafaqat O‘zbekistonning qadimiy va o‘rta asrlar tarixini
o‘rganishda, balki arxeologik tadqiqotlarning metodologik rivojlanishiga ham katta
ta'sir ko‘rsatdi. Uning Samarqand, Buxoro va boshqa tarixiy shaharlar bo‘yicha
olib borgan ilmiy izlanishlari O‘zbekiston arxeologiyasining rivojiga ulkan hissa
qo‘shdi. Achildiyevning arxeologik yodgorliklar va tarixiy manbalar bilan
ishlashdagi yangi metodologiyasi hozirgi kunda ham O‘zbekiston tarixini
o‘rganishda muhim asos sifatida xizmat qiladi.
David Yakubovich Achildiyevning tarixiy shaxslar va voqealarni
o‘rganishdagi yondashuvlari O‘zbekiston tarixshunosligining rivojlanishida katta
ahamiyatga ega. Uning ilmiy faoliyatida tarixiy shaxslar va voqealarni tahlil
qilishda yangi metodologiyalar, analitik yondashuvlar va ijtimoiy-kul'turaviy
kontekstga e'tibor qaratish kabi o‘ziga xos yondashuvlar mavjud. Achildiyev
tarixiy shaxslar va voqealarni o‘rganishda, ularning ijtimoiy, siyosiy va madaniy
rolini chuqur tahlil qilib, an'anaviy yondashuvlardan farqli o‘laroq, kengroq va
ko‘p qirrali tahlil qilishga intilgan.
8
https://rusneb.ru/catalog/000199_000009_007176554/?ysclid=m6opgmxrwy287654298
18

Achildiyev tarixiy shaxslar va voqealarni o‘rganishda, ularning faqat siyosiy
yoki harbiy faoliyatini emas, balki ijtimoiy va madaniy kontekstini ham hisobga
olishni muhim deb bilgan. Uning yondashuvida tarixiy shaxslarning rolini
o‘rganishda ularning shaxsiy xususiyatlari, ijtimoiy aloqalari va o‘sha davrning
madaniy muhiti katta o‘rin tutadi. Bu yondashuv, tarixiy shaxslarni faqat "yirik"
siyosiy yoki harbiy figuralar sifatida emas, balki jamiyatning barcha qatlamlaridan
kelib chiqqan shaxslar sifatida ko‘rish imkonini beradi.
Masalan, Achildiyev o‘zining ilmiy ishlarida o‘rta asrlar O‘zbekistoni
tarixidagi hukmdorlar va davlat arboblarini o‘rganishda, ularning siyosiy qarorlari
va amaliyotlaridan tashqari, ularning madaniy, iqtisodiy va diniy siyosatini ham
keng tahlil etgan. Bu yondashuv tarixni yanada to‘liqroq va murakkabroq
tushunishga yordam beradi.
Achildiyev tarixiy shaxslar va voqealarni tahlil qilishda, nafaqat yozma
tarixiy manbalarni, balki arxeologik topilmalarni, epigrafik materiallarni va boshqa
manbalarni ham hisobga olishni muhim deb bilgan. U tarixiy shaxslar haqidagi
ma'lumotlarni turli manbalardan solishtirib, o‘sha davrning voqealarini yanada
mukammal tasvirlashga harakat qilgan.
Masalan, o‘rta asrlar O‘zbekistoni tarixidagi tarixiy shaxslar haqida mavjud
yozma manbalarni, arxeologik qazishmalardan topilgan materiallar bilan birga
tahlil qilib, ular haqidagi bilimlarni kengaytirgan. Bu yondashuv, Achildiyevga
tarixiy shaxslarning ijtimoiy va siyosiy roli haqida yangi fikrlarni rivojlantirishga
yordam berdi.
Achildiyev tarixiy shaxslarni tahlil qilishda, ular tomonidan amalga
oshirilgan siyosiy va ijtimoiy jarayonlarning uzoq muddatli ta'sirini o‘rganishga
katta e'tibor qaratgan. U tarixiy shaxslarning siyosiy qarorlari va harakatlari
natijasida yuzaga kelgan o‘zgarishlarni tahlil qilishda, ularning jamiyatdagi
ahamiyatini ham chuqur o‘rganish zarurligini ta'kidlagan.
Masalan, Achildiyev o‘rta asrlar O‘zbekistonidagi hukmdorlar, xonlar va
davlat arboblarining siyosiy faoliyatlarini tahlil qilishda, ularning xalq bilan
aloqalari, iqtisodiy rivojlanishdagi roli va madaniy hayotdagi ta'sirini birgalikda
19

ko‘rib chiqqan. Bu yondashuv, siyosiy tarixni faqat voqealar ketma-ketligi sifatida
emas, balki jamiyatdagi o‘zgarishlar, o‘sha davrdagi ijtimoiy va madaniy
jarayonlar nuqtai nazaridan ham o‘rganishga imkon beradi.
Achildiyev tarixiy voqealarni o‘rganishda yangi metodologik
yondashuvlarni qo‘llagan. U, masalan, tarixiy voqealarni faqat siyosiy voqealar
sifatida emas, balki ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy jarayonlar bilan bog‘lashga
harakat qilgan. Bu yondashuv, tarixiy voqealarni faqat harbiy yoki siyosiy nuqtai
nazardan emas, balki barcha tarixiy jarayonlarni birlashtirgan holda tahlil qilishga
yordam berdi.
Masalan, Achildiyev o‘rta asrlar O‘zbekistonidagi shaharlar o‘rtasidagi
madaniy va iqtisodiy aloqalarni tahlil qilishda, ular orasidagi siyosiy kurashlar va
savdo yo‘llari orqali yuzaga kelgan o‘zgarishlarni yanada kengroq yoritgan. Bu
yondashuv, tarixiy voqealarni faqat hukmdorlar va urushlar bilan bog‘lashdan
tashqari, turli ijtimoiy qatlamlarning va ularning aloqalarining ta'sirini ham
o‘rganishga imkon berdi.
Achildiyev tarixshunoslikda ijtimoiy tarixni rivojlantirishga katta e'tibor
bergan. U tarixiy voqealarni faqat yuqori tabaqalar nuqtai nazaridan emas, balki
oddiy xalqning kundalik hayoti va uning o‘zgarishlarini hisobga olish orqali tahlil
qilgan. Bu yondashuv tarixni faqat yirik siyosiy voqealar bilan bog‘lashdan
tashqari, jamiyatning barcha qatlamlaridagi o‘zgarishlarni, iqtisodiy va madaniy
o‘zgarishlarni ham yoritish imkonini berdi.
Achildiyevning bu metodologiyasi, tarixiy voqealarni an'anaviy tarzda
siyosiy va harbiy voqealar sifatida emas, balki ularning kengroq jamiyatdagi ta'siri
va oqibatlari nuqtai nazaridan ko‘rish imkoniyatini yaratdi.
Achildiyev tarixiy shaxslar va voqealarni baholashda ob'ektivlikni
ta'minlashga intilgan. U tarixiy shaxslarning faoliyatini ular yashagan davrning
ijtimoiy va siyosiy kontekstida ko‘rib chiqqan va ularning qarorlarini faqat o‘sha
davrning sharoitlari asosida baholashga harakat qilgan. Bu yondashuv, tarixni iloji
boricha adolatli va aniq tahlil qilishga imkon yaratadi. 9
9
https://menora.world/2023/11/velikij-prosvetitel/?ysclid=m6oph7ihwk321401373
20

David Yakubovich Achildiyevning tarixiy shaxslar va voqealarni tahlil
qilishdagi yondashuvlari O‘zbekiston tarixshunosligiga katta ta'sir ko‘rsatdi. Uning
yangi metodologiyalari, tarixni ijtimoiy, madaniy va siyosiy kontekstda
o‘rganishga bo‘lgan intilishi, tarixiy shaxslarni faqat siyosiy yoki harbiy nuqtai
nazardan emas, balki jamiyatdagi ularning o‘rnini kengroq tahlil qilishga imkon
berdi. Achildiyevning tarixiy voqealarni yangi metodologiyalar bilan tahlil
qilishdagi yondashuvi, O‘zbekiston tarixining yanada to‘liqroq va ob'ektivroq
o‘rganilishiga olib keldi.
II.2. Achildiyevning ilmiy izlanishlarining O zbek tarixini o‘rganishga ta'siriʻ
David Yakubovich Achildiyevning ilmiy faoliyati O‘zbekiston
tarixshunosligida yangi tarixiy manbalarni ochib berishda muhim rol o‘ynadi.
Uning tadqiqotlari nafaqat mavjud manbalarni chuqurroq tahlil qilishga, balki
yangi arxeologik va tarixiy manbalarni kashf qilishga ham imkon yaratdi.
Achildiyevning yangi tarixiy manbalarni ochib berishdagi hissasi nafaqat o‘zbek
tarixshunosligining ilmiy asarlarini boyitdi, balki dunyo miqyosida
O‘zbekistonning tarixiy-madaniy merosiga bo‘lgan qiziqishni ham oshirdi. Quyida
uning o‘rganishlarining yangi tarixiy manbalarni ochib berishdagi asosiy jihatlari
haqida so‘z yuritamiz.
Achildiyevning arxeologik tadqiqotlari, ayniqsa, yangi tarixiy manbalarni
kashf qilishda juda katta rol o‘ynadi. U O‘zbekistonning turli hududlarida olib
borgan qazishmalar orqali yangi arxeologik yodgorliklar va materiallarni topdi, bu
esa o‘rta asrlar va qadimiy tarixni o‘rganish uchun muhim manbalar bo‘ldi.
Masalan, Samarqand, Buxoro, Xiva va Toshkent kabi tarixiy shaharlarda amalga
oshirilgan qazishmalar natijasida yangi topilmalar kashf etildi, ular orasida
qadimiy shaharsozlik, me'moriy obidalar, zargarlik buyumlari va boshqalar mavjud
edi.
Achildiyevning arxeologik tadqiqotlari natijasida topilgan yangi manbalar
O‘zbekistonning tarixini yanada boyitdi, eski shaharlarning madaniy va iqtisodiy
hayotini o‘rganishda yangi imkoniyatlar yaratdi. Arxeologik manbalar yordamida u
21

o‘rta asrlar davrida yashagan xalqlarning siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy tizimlari
haqida yangi fikrlar shakllantirdi.
Achildiyev tarixiy yozma manbalarni o‘rganishda ham yangi yondashuvlarni
joriy etdi. U eski qo‘lyozmalar, tarixiy kitoblar va hujjatlarni yangi metodologiya
asosida tahlil qilib, ko‘plab eski yozma manbalarni qayta ochib, ularning asl
ma'lumotlarini yanada aniqroq taqdim etdi. Masalan, o‘rta asrlar O‘zbekistonidagi
tarixiy yozma manbalarni tahlil qilishda Achildiyev, o‘sha davrning diniy, siyosiy
va ijtimoiy masalalari haqida yangi tushunchalar yaratdi.
U shuningdek, eski arab yozuvlari, parfiya va sogd yozuvlari kabi ko‘plab
tillarda yozilgan manbalarni o‘rganish orqali tarixshunoslikda yangi qirralarni
kashf etdi. Bunday manbalarni tahlil qilish, O‘zbekistonning qadimiy tarixini
yanada yaxshiroq tushunishga yordam berdi. Achildiyevning ishlari
tarixshunoslikda bu manbalarni izohlash va tushuntirishda katta ahamiyat kasb
etdi.
Achildiyev epigrafik materiallarni ham yangi tarixiy manba sifatida
o‘rganishga katta e'tibor bergan. O‘rta asrlar va qadimiy davrlarning turli
joylaridan topilgan tosh yozuvlari, yodgorliklardagi epigrafik matnlar va boshqa
yozuvlarni tahlil qilish orqali Achildiyev tarixiy manbalarni boyitdi. Bu yozuvlar,
ayniqsa, shaharlar va madaniyatlar haqidagi ma'lumotlarni yanada aniqlashtirishga
yordam berdi.
Epigrafik materiallar tarixiy voqealar, davlatlararo munosabatlar,
hukmdorlar va ularning siyosiy faoliyatlari haqida ma'lumot beradigan muhim
manbalardir. Achildiyev ushbu yozuvlarni sinchkovlik bilan o‘rganib, O‘zbekiston
tarixining yangi jihatlarini kashf etdi.
Achildiyev o‘zining tarixiy izlanishlarida madaniy va ijtimoiy manbalarga
ham e'tibor qaratdi. U turli ijtimoiy guruhlar, san'at va hunarmandchilik
yodgorliklari, xalq an'analari, etnografik materiallar orqali yangi tarixiy manbalarni
ochib berdi. Bu yondashuv, tarixshunoslarga nafaqat siyosiy voqealarni, balki
jamiyatning turmush tarzini, madaniy qadriyatlari va ijtimoiy hayotini o‘rganishda
muhim imkoniyat yaratdi.
22

Masalan, Achildiyevning etnografik tadqiqotlari va xalq og‘zaki hikoyalari
orqali O‘zbekistonning turli viloyatlaridagi qadimiy xalq hayoti, madaniyat va
ijtimoiy tizimlar haqida yangi materiallarni kashf etdi. Bu manbalar
O‘zbekistonning tarixini kengroq nuqtai nazardan tahlil qilishga imkon berdi.
Achildiyev yangi tarixiy manbalarni ochishda arxeologik va etnografik
materiallarni birlashtirishning ahamiyatini tushundi. U tarixiy voqealarni,
odamlarning kundalik hayotini va madaniy aloqalarini to‘g‘ri tushunish uchun
arxeologik qazishmalar bilan birga etnografik manbalarni ham tahlil qilishni
muhim deb bildi. Bu yondashuv, tarixni faqat yozma manbalar asosida emas, balki
turli ijtimoiy va madaniy materiallar orqali o‘rganishga imkon berdi.
Achildiyev yangi arxeologik hududlarni o‘rganish orqali O‘zbekistonning
geografik va madaniy xaritasini yanada kengaytirdi. Uning tadqiqotlari natijasida
O‘zbekistonning turli hududlaridan yangi arxeologik yodgorliklar kashf etildi, bu
esa tarixiy voqealarni tahlil qilishda yangi perspektivlar yaratdi. Bunday
tadqiqotlar, ayniqsa, O‘zbekistonning janubiy va shimoliy hududlarida olib
borilgan izlanishlar orqali yangi tarixiy manbalarni ochib berdi.
David Yakubovich Achildiyevning o‘rganishlari O‘zbekiston
tarixshunosligida yangi tarixiy manbalarni kashf qilishda katta hissa qo‘shdi.
Uning arxeologik qazishmalar, yozma manbalar, epigrafik materiallar va ijtimoiy-
kul'turaviy manbalarni tahlil qilishdagi yondashuvlari O‘zbekistonning tarixini
yanada boyitdi. Achildiyevning ilmiy faoliyati O‘zbekiston tarixini o‘rganishda
yangi metodologiyalar va manbalarni kashf qilishga yordam berdi, bu esa
tarixshunoslikda yangi g‘oyalar va tushunchalarning shakllanishiga imkon yaratdi.
David Yakubovich Achildiyevning ilmiy ishlari O‘zbekiston tarixini qayta
ko‘rish, uning ba'zi jihatlarini yangi nuqtai nazardan tahlil qilishda muhim rol
o‘ynadi. Uning ilmiy yondashuvlari va metodologiyasi O‘zbekiston tarixining
ayrim muhim davrlarini, shaxslarini va voqealarini qayta baholash imkoniyatini
yaratdi. Achildiyev nafaqat an'anaviy tarixshunoslikni rivojlantirishga, balki tarixni
yangi, kengroq va ko‘p qirrali nuqtai nazardan ko‘rishga ham o‘z hissasini qo‘shdi.
23

Quyida uning ishlari O‘zbekiston tarixini qanday yangi nuqtai nazardan ko‘rishga
yordam bergani haqida so‘z yuritamiz.
Achildiyev o‘zining arxeologik va tarixiy tadqiqotlari orqali
O‘zbekistonning qadimiy tarixini o‘rganishga yangi yondashuvlarni kiritdi. U
O‘zbekistonning qadimiy shaharlaridagi me'moriy obidalar, arxeologik topilmalar
va boshqa tarixiy manbalarni tahlil qilib, O‘zbekistonning tarixiy va madaniy
merosini yanada to‘liqroq tasvirladi. Achildiyev, ayniqsa, o‘rta asrlardagi
O‘zbekiston shaharlarini faqat siyosiy markazlar sifatida emas, balki madaniy,
iqtisodiy va ilmiy markazlar sifatida ham yoritishga katta e'tibor qaratdi.
O‘zbekistonning qadimiy shaharlarini o‘rganish orqali, Achildiyev ularning
rivojlanishini faqat harbiy va siyosiy jihatdan emas, balki iqtisodiy, ijtimoiy va
madaniy nuqtai nazardan ham ko‘rib chiqdi. Bu yondashuv O‘zbekistonning
qadimiy tarixini yangi nuqtai nazardan ko‘rishga yordam berdi.
Achildiyev o‘zining ishlari orqali O‘zbekistonning madaniy merosini qayta
baholashda ham katta hissa qo‘shdi. U tarixiy yodgorliklarni o‘rganish orqali
O‘zbekistonning madaniy boyliklarini yangicha yoritdi. Achildiyev tarixiy
yodgorliklar, arxeologik topilmalar va madaniy obidalarni o‘rganishda, ularning
faqat me'moriy yoki estetik qiymatini emas, balki ularning ijtimoiy, diniy va
iqtisodiy ahamiyatini ham hisobga oldi.
Achildiyevning yangi yondashuvi, O‘zbekiston tarixining faqat siyosiy yoki
harbiy jihatlarini emas, balki madaniy va ijtimoiy aspektlarini ham chuqur
o‘rganishga imkon berdi. Bu O‘zbekistonning madaniy merosini qayta ko‘rish va
uni kengroq kontekstda baholashga yordam berdi.
Achildiyev O‘zbekistonning siyosiy tarixini o‘rganishda, an'anaviy
tarixshunoslikdan farqli o‘laroq, davlatlararo munosabatlar, savdo, madaniyat va
dinni ham hisobga olgan holda kengroq nuqtai nazardan yondashdi. U siyosiy
voqealarni faqat hukmdorlar va ularning harbiy yutuqlari bilan bog‘lashdan
tashqari, ularning jamiyatga ta'sirini, ijtimoiy o‘zgarishlarni va xalq bilan
aloqalarini ham o‘rganishga e'tibor berdi.
24

Achildiyev, o‘rta asrlar O‘zbekistoni hududidagi hukmdorlar va siyosiy
liderlarning faoliyatini tahlil qilishda, ularning ijtimoiy hayotga ta'sirini, xalqlar
o‘rtasidagi madaniy aloqalarni va diniy o‘zgarishlarni ham o‘rgandi. Bu yangi
yondashuv, O‘zbekiston tarixini yanada to‘liqroq va murakkabroq tushunishga
yordam berdi. 10
Achildiyevning ishlari Samarqand, Buxoro kabi o‘rta asrlar O‘zbekistoni
madaniy markazlarini qayta ko‘rish uchun asos yaratdi. U bu shaharlarning o‘ziga
xos tarixiy, madaniy va iqtisodiy ahamiyatini yangi yondashuvlar asosida o‘rgandi.
Ularning ilm-fan va madaniyat sohasidagi yutuqlari, o‘sha davrdagi savdo va ilmiy
aloqalari haqida yangi ma'lumotlar taqdim etdi. Bu yondashuv, Samarqand va
Buxoro kabi shaharlarga bo‘lgan tarixiy qarashlarni kengaytirib, ularning nafaqat
o‘rta asrlar, balki butun O‘zbekiston tarixidagi o‘rnini qayta baholashga imkon
berdi.
Achildiyev tarixni faqat siyosiy yoki iqtisodiy nuqtai nazardan emas, balki
madaniy va diniy aloqalar nuqtai nazaridan ham o‘rganishga katta ahamiyat berdi.
O‘zbekistonning tarixiy rivojlanishida diniy jihatlar ham muhim o‘rin tutadi, va
Achildiyev diniy madaniyatning siyosiy va ijtimoiy hayotga qanday ta'sir
ko‘rsatganini o‘rgandi.
U diniy aloqalarni o‘rganishda, shaharlar va mintaqalar o‘rtasidagi madaniy
aloqalar va o‘zgarishlarni kengroq tushunishga yordam beradigan yangi
yondashuvlarni joriy etdi. Bu yondashuv O‘zbekiston tarixining diniy aspektlarini
ham chuqurroq o‘rganishga imkon yaratdi.
Achildiyevning ishlari O‘zbekiston tarixining ijtimoiy qatlamlari va xalq
ommasining roli haqida yangi fikrlarni rivojlantirishga yordam berdi. Uning ilmiy
yondashuvida, hukmdorlar va siyosiy arboblardan tashqari, jamiyatning turli
qatlamlari, xalqning kundalik hayoti, iqtisodiy faoliyati va ijtimoiy aloqalari ham
katta o‘rin tutgan. Achildiyevning tarixiy shaxslar va voqealarni tahlil qilishdagi
metodologiyasi, xalqning tarixdagi roli va uning siyosiy tizimlarga ta'sirini
o‘rganishga imkon berdi.
10
https://e-catalog.nlb.by/Author/Home?author=Очильдиев%2C+Д.+Я.&ysclid=m6ophpfllv842417551
25

David Yakubovich Achildiyevning ilmiy ishlari O‘zbekiston tarixini qayta
ko‘rishda, uning ba'zi jihatlarini yangi nuqtai nazardan o‘rganishga yordam berdi.
Uning yangi metodologiyalari va yondashuvlari, tarixiy shaxslar, voqealar,
madaniy va diniy aloqalarni kengroq kontekstda tahlil qilishga imkon berdi.
Achildiyevning ilmiy faoliyati O‘zbekiston tarixini nafaqat siyosiy va harbiy
nuqtai nazardan, balki madaniy, ijtimoiy va diniy aspektlardan ham chuqurroq
tushunishga yordam berdi. Uning ishlari tarixni qayta ko‘rish va yangi fikrlarni
rivojlantirish uchun mustahkam asos yaratdi. 11
11
https://cyberleninka.ru/article/n/vklad-akademika-evgeniya-nikanorovicha-pavlovskogo-v-razvitie-biologicheskih-
nauk-tadzhikistana?ysclid=m6opig3vgl485783651
26

XULOSA
David Yakubovich Achildiyevning O zbekiston tarixi faniga qo shganʻ ʻ
hissasi nafaqat ilmiy, balki milliy tarixshunoslikni rivojlantirishga katta ta'sir
ko rsatdi. Uning ilmiy faoliyati O zbekiston tarixini yangi metodologik
ʻ ʻ
yondashuvlar asosida o‘rganishga imkon yaratdi va bu orqali o‘rta asrlar va
qadimiy tarixni kengroq va chuqurroq anglashga yordam berdi. Achildiyevning
ilmiy izlanishlari, ayniqsa, tarixiy manbalar bilan ishlashda yangicha
yondashuvlarni joriy etgan, u o‘rganish metodlarini kengaytirib, tarixiy
jarayonlarni ko‘p qirrali nuqtai nazardan tahlil qilishga imkon yaratdi.
Uning arxeologik tadqiqotlari va tarixiy manbalarni tahlil qilishdagi
yondashuvlari, O‘zbekistonning madaniy va ijtimoiy tarixini qayta ko‘rish va
yanada boyitishga yordam berdi. Achildiyev, tarixshunoslikda yangi
metodologiyalarni joriy etib, O‘zbekistonning turli tarixiy davrlarini,
madaniyatlarini va ijtimoiy strukturalarini aniqroq yoritdi. Shuningdek, uning
ishlari tarixiy shaxslar va voqealarni tahlil qilishda yangi qarashlarni shakllantirdi
va xalqning tarixdagi o‘rnini yanada kengroq tushunishga yordam berdi.
Achildiyevning ilmiy tadqiqotlari O‘zbekiston tarixini qayta ko‘rishga,
uning ayrim jihatlarini yangi nuqtai nazardan tahlil qilishga imkon berdi. Bu,
nafaqat tarixshunoslikda, balki O‘zbekistonning madaniy va milliy merosini
tiklashda ham muhim ahamiyatga ega. Uning ishlari, bugungi kunda ham
O‘zbekiston tarixshunosligining rivojlanishiga hissa qo‘shishda davom etmoqda,
chunki u tarixni yanada chuqurroq o‘rganishga va uni ilmiy asosda tahlil qilishga
yordam beradi.
Xulosa qilib aytganda, David Yakubovich Achildiyevning O‘zbekiston tarixi
faniga qo‘shgan hissasi katta ilmiy meros qoldirdi. Uning ishlari O‘zbekiston
tarixini qayta ko‘rish, yangi yondashuvlar asosida ilmiy tahlil qilish va tarixiy
manbalarni kengroq asosda o‘rganishning yangi istiqbollarini yaratdi.
Achildiyevning ilmiy faoliyati O‘zbekistonning tarixiy tafakkurini rivojlantirishda,
kelajakda yangi izlanishlar uchun asos bo‘lishi mumkin.
27

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO YXATIʻ i
1. Achildiyev D.Ya. "O zbekiston tarixi: qadimgi davrlardan to hozirgi
ʻ
kungacha." – Toshkent: O zbekiston Milliy Ensiklopediyasi, 2010.
ʻ
2. Achildiyev D.Ya. "O rta Osiyo xalqlari tarixi." – Toshkent: Fan, 2005.
ʻ
3. Achildiyev D.Ya. "Amir Temur davlati va uning ijtimoiy-iqtisodiy
asoslari." // "O zbekiston tarixi" jurnali, 2008, №3, 45-52-betlar.
ʻ
4. Achildiyev D.Ya. "O zbek davlatchiligi tarixi." – Toshkent: Sharq, 2012.
ʻ
5. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning mustaqillik davri tarixi." – Toshkent:
ʻ
Universitet nashriyoti, 2015.
6. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning madaniy merosi va uning tadqiqi." //
ʻ
"Madaniyat va ma rifat" jurnali, 2011, №2, 33-40-betlar.
ʼ
7. Achildiyev D.Ya. "O zbek xalqining etnogenezi masalalari." – Toshkent:
ʻ
O zbekiston Fanlar Akademiyasi nashriyoti, 2007.
ʻ
8. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning arxeologik yodgorliklari." – Toshkent:
ʻ
Yangi asr avlodi, 2009.
9. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy geografiyasi." – Toshkent:
ʻ
Universitet nashriyoti, 2013.
10. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy shaxslari." – Toshkent:
ʻ
Adabiyot va san at, 2014.
ʼ
11. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy manbalari." – Toshkent: Fan,
ʻ
2011.
12. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy yodgorliklari." – Toshkent:
ʻ
Sharq, 2010.
13. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy shaharlarining rivojlanishi." //
ʻ
"Tarix va arxeologiya" jurnali, 2012, №1, 22-29-betlar.
14. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy obidalari." – Toshkent:
ʻ
O zbekiston Milliy Ensiklopediyasi, 2013.
ʻ
15. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy-madaniy merosi." – Toshkent:
ʻ
Universitet nashriyoti, 2016.
28

16. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy arxitektura yodgorliklari." –ʻ
Toshkent: Yangi asr avlodi, 2014.
17. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy san ati." – Toshkent: Adabiyot
ʻ ʼ
va san at, 2015.
ʼ
18. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy adabiyoti." – Toshkent: Sharq,
ʻ
2012.
19. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy musiqa merosi." – Toshkent:
ʻ
O zbekiston Milliy Ensiklopediyasi, 2014.
ʻ
20. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy teatr san ati." – Toshkent:
ʻ ʼ
Universitet nashriyoti, 2016.
21. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy raqs san ati." – Toshkent: Yangi
ʻ ʼ
asr avlodi, 2015.
22. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy tasviriy san ati." – Toshkent:
ʻ ʼ
Adabiyot va san at, 2013.
ʼ
23. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy me morchiligi." – Toshkent:
ʻ ʼ
Sharq, 2011.
24. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy hunarmandchiligi." – Toshkent:
ʻ
O zbekiston Milliy Ensiklopediyasi, 2012.
ʻ
25. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy savdo yo llari." – Toshkent:
ʻ ʻ
Universitet nashriyoti, 2014.
26. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy qishloq xo jaligi." – Toshkent:
ʻ ʻ
Yangi asr avlodi, 2013.
27. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy sanoati." – Toshkent: Adabiyot
ʻ
va san at, 2015.
ʼ
28. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy transporti." – Toshkent: Sharq,
ʻ
2014.
29. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy aloqa vositalari." – Toshkent:
ʻ
O zbekiston Milliy Ensiklopediyasi, 2016.
ʻ
30. Achildiyev D.Ya. "O zbekistonning tarixiy ta lim tizimi." – Toshkent:
ʻ ʼ
Universitet nashriyoti, 2015.
29

DAVID YAKUBOVICH ACHILDIYEVNING OʻZBEKISTON TARIXI FANIGA QOʻSHGAN HISSASI

Sotib olish