Davlat va nodavlat moliyaviy muassasalarning iqtisodiyotda tutgan o’rni
![so’z bo’lib, o’zbek tilida eng umumiy tarzda “pul mablag’lari” ma’nosini
anglatadi. Bu so’z ona tilimizda ishlatilishining quyidagi ko’rinishlari mavjud:
• maqsadli pul fondlarini hosil etish, jamlash, taqsimlash va ishlatish yuzasidan
paydo bo’ladigan iqtisodiy munosabatlar majmui; pul mablag’larini shakllantirish,
taqsimlash, ularni sarf qilish tizimi (masalan, moliya yili, moliya kapitali,
moliyaviy tizim);
• biror shaxs, oila, jamoa, muassasa, tashkilot yoki davlat tasarrufidagi pul
mablag’lari (masalan, korxona moliyasi);
• moliya ishlari bilan shug’ullanuvchi davlat organi (so’zlashuv tilida)[ 2] .
Arab tilidagi “mol”, ya’ni “boylik, mulk; pul jamg’armasi”, shuningdek,
“moliyat”, ya’ni “pul mablag’lari; soliq” so’zlari ham moliyaga daxldordir[3] .
Lekin jahon iqtisodiy adabiyotida lug’aviy ma’nosi jihatidan o’zbekcha “moliya”
iborasining fransuzcha “finance”, lotincha “financia” va ruscha “finansi” kabi
ekvivalentlari yoki ma’lum ma’noda, sinonimlari [4] qachon va qayerda paydo
bo’lganligi haqida aniq ma’lumot yo’q[5] . Ayrim olimlar “financia” (“finance”,
“finansi” va h.k. shakllarda) tushunchasi aynan shu shaklda XIII-XIV asrlarda
Italiyaning savdo shaharlarida paydo bo’lgan va dastlab “pul to’lovi” ma’nosini
anglatgan, degan fikrlarni olg’a surishadi. Xalqaro savdo-sotiq ishlarining
rivojlanishi mazkur iboraning Italiyadan boshqa davlatlarga ham tarqalishiga sabab
bo’lgan. XY asrda “financia” tushunchasi Fransiyada “davlat daromadlari”, “pul
summalari” ma’nosida ishlatila boshlangan. Boshqa tadqiqotchilar bu atama
muomalada ilk bor fransuz olimi J.Boden tomonidan 1755-yilda nashr etilgan
“Respublika xususida olti kitob” nomli asarida ishlatilgan va shu tariqa bu atama
Yevropa davlatlari hayotiga kirib kelgan, deb hisoblashadi6 . Yaratilayotgan
moddiy ne’matlarni taqsimlash va qayta taqsimlash bo’yicha oliy hokimiyat organi
sifatida davlat va takror ishlab chiqarish jarayonining boshqa ishtirokchilari](https://docx.uz/documents/5f5ce5e8-a376-420b-bcf8-81bedad39348/page_13.png?v=1)
Davlat va nodavlat moliyaviy muassasalarning iqtisodiyotda tutgan o’rni
-
Похожие документы
- Investitsion samaradorlikni baholashda ilgʻor xorij tajribasidan foydalanish yoʻllari
- Investitsion samaradorlikni baholashda ilgʻor xorij tajribasidan foydalanish yoʻllari
- Уй-жой фондига хизмат кўрсатишни такомиллаштириш
- Mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligini oshirish
- Investitsiyalar (kapital qo’yilmalar), ularning iqtisodiy samaradorligi