Dietilaminofenilalkilaminlar guruh preparatlar tahlili

KURS ISHI
Dietilaminofenilalkilaminlar guruh preparatlar
tahlili
PAGE   \* MERGEFORMAT1 :
KIRISH
I. ADABIYOTLAR SHARXI
1.1 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning olinishi
1.2 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning tahlili
1.3 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning miqdorini aniqlash
1.4 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning tibbiyotda qo’llanilishi
II. TAJRIBA QISM
2.1 Noradrenalin gidrotartaratning XI DF bo’yicha to’liq tahlili
2.2 Adrenalin gidrotartaratning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha to’liq tahlili
2.3  Olingan natijalarni matematik statistika usulida qayta ishlash
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
PAGE   \* MERGEFORMAT1 KIRISH
Prezidentimiz   Sh.M.Mirziyoyev   rahnamoligida   mamlakatimiz   kimyo   sanoatini
izchil rivojlantirish, sohadagi korxonalar quvvatidan oqilona foydalanish, eksportbop
raqobatbardosh   mahsulotlar   ishlab   chiqarishni   ko`paytirishga   alohida   e`tibor
qaratilmoqda.   Davlatimiz   tomonidan   yoshlarga   ko`rsatilgan   yuksak   e`tiborni   va
qo`llab-quvvatlashlarni   xis   qilgan   holda   bizlar   ham   mamlakatimiz   rivojiga   o`z
ulushimizni qo`shishimiz darkor.
Prezidentimiz   Sh.M.Mirziyoyev   tomonidan   2017-2021   yillarda   O’zbekiston
Respublikasini   rivojlantirishning   beshta   ustuvor   yo’nalishi   bo’yicha   harakatlar
strategiyasi   da   farmasevtika   sohasini   tubdan   isloh   qilish   bo’yicha   quyidagi
maqsadlarni amlga oshirish ko’zda tutilgan:
-farmasevtika   sanoatini   yanada   rivojlantirish,   aholi   va   tibbiyot   muassasalarining
arzon,   sifatli   dori   vositalari   va   tibbiyot   buyumlari   bilan   ta’minlanishini   yaxshilash,
dori-darmonlar   narxlarining   asossiz   o’sishiga   yo’l   qo’ymaslik   bo’yicha   chora-
tadbirlarni amalga oshirish;
-aholi   o’rtasida   kasallanish   ko’rsatkichlari   pasayishini   va   umr   uzayishini
ta’minlash.
Albatta ushby so’zlar amalda ham o’z tasdig’ini topmoqda xususan farmasevtiak
sohasiga   oid   yangi   dastur,   qarorlaarning   qabul   qilinishi,   dori   sifatii   yaxshilashga
qaratilgan bir qancha buyruqlarning tasdiqalanishi bunga misoldir. 
Tayyorlanayotgan   mutaxassislarga   real   iqtisodiyot   tarmoqlari   va   sohalardagi
mavjud   talablarga   alohida   e’tibor   qaratilgan   holda,   o‘sib   kelayotgan   yosh   avlodga
ta’lim va tarbiya berish sohasidagi  moddiy-texnika bazasini  yanada mustahkamlash,
undan   oqilona   va   samarali   foydalanishni   ta’minlash,   davlat   ta’lim   standartlarini,
o‘quv   dasturlari   va   o‘quv   uslubiy   adabiyotlarini   takomillashtirish   ishlari   ko’rib
chiqildi.
I. ADABIYOTLAR SHARXI
PAGE   \* MERGEFORMAT1 1.1 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning olinishi
Arilalkilaminlarning tibbiyotda qo'llanadigan hosilalari
Bu   guruhga   Erhedra   (qizilcha)   o‘simligining   har   xil   turlarida   (Erhedra
eguisetina, Erhedra monospherma, Erhedra sinica va boshqalar) uchraydigan efedrin
alkaloidi   kiradi.   O‘simlik   tarkibida   efedrin   bilan   bir   qatorda   uning   diastereomeri
psevdoefedrin ham bo‘ladi: 
Efedrin   va   psevdoefedrin   alkaloidlari   odatda,   o‘simliklarda,   qutblangan   nur
tekisligini chapga buruvchi optik izomerlar holida bo’ladi.
    
O‘simlikda   alkaloidlar   yig‘indisining   umumiy   miqdori   ularning   o‘sayotgan
sharoiti,   yig‘ishtirish   davri   hamda   o‘simlikning   turlariga   qarab   o‘zgarib   turadi.
Odatda,   alkaloidlar   yig‘indisining   miqdori   taxminan   0,2   %dan   2,5   %gacha   bo‘lib,
uning 70 %gachasini efedrin alkaloidi tashkil qiladi. [1]
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Efedrin   gidroxlorid   taxir   mazali,   rangsiz,   ignasimon   yoki   oqkristall   kukun
bo‘lib,   suvda   va   spirtda   oson   eriydi,   efirda   erimaydi.   U   216-226   °C   haroratda
suyuqlanadi. 5 %li suvdagi  eritmasining solishtirma buruvchanligi  -33° dan -36° ga
teng.[2]
Oksifenilalkilamin guruhiga tibbiyotda simpatomime tik (tomir toraytiruvchi) 
modda sifatida qo’llaniladigan adrenalin gidrotartrat va gidroxlorid, noradrenalin 
gidrotartrat va ularga o‘xshash ta'sirga ega izadrin, mezaton va boshqa bir qator 
sintetik preparatlari kiradi.[2]
1.2 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning tahlili
Efedrin   gidroxlorid   chinligi   quyidagi   reaksiyalar   yordamida   isbotla-
nadi.Efedrin o‘zining tarkibidagi alkilamin guruhi hisobiga ba’zi  og‘ir metall tuzlari
bilan, jumladan, mis (II) sulfat bilan kuchli ishqoriy muhitda rangli kompleks birikma
hosil   qiladi.   Bunda   preparat   eritmasiga   ma’lum   miqdorda   mis   (II)   sulfat   va   natriy
gidroksid   eritmasi   qo‘shilsa,   eritma   ko‘karadi.   Keyinchalik   unga   efir   qo‘shib
chayqatilsa, efir qatlami qizil-binafsha rangga bo'yaladi, suv qatlami esa ko’k rangga
bo‘yalganicha   qoladi.   Efedrinning   mis   bilan   hosil   qilgan   kompleks   birikmasi
taxminan quyidagicha ifodalanadi: 
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Adrenalin,   noradrenalin   tartrat   va   izadrin   hamda   mezaton   gidroxloridlaming
chinligi   quyidagi   umumiy   va   xususiy   reaksiyalar   yordamida   aniqlanadi   o'zlaridagi
fenol   gidroksili   hisobiga   temir   (III)   xlorid   eritmasi   ta’sirida   rangli   kompleks
birikmalar   hosil   qiladi.   Bunda   adrenalin,   noradrenalin   va   izadrin   temir   (III)   xlorid
bilan   yashil   rangli   birikma   hosil   qiladi,   suyuqlikka   bir   tomchi   ammiak   eritmasi
qo‘shilishi   bilan   avval   hosil   bo‘lgan   yashil   rangli   birikma   to‘q   qizil,   keyin   esa   to‘q
sariq   qizil   rangga   o‘tib   ketadi.   Mezaton   temir   (III)   xlorid   bilan   binafsha   rangli
birikma beradi. Eritmaga sirka yoki xlorid kislota qo‘shilishi bilan rang o‘chib ketadi.
[2]
Adrenalin,   noradrenalin   va   izadrin   eritmalari   turli   pH   muhitida   0,1   mol/I   yod
eritmasi   ta’sirida   oksidlanib,   xinon   turidagi   rangli   birikmalar   hosil   qiladi.   Masalan,
adrenalinni   pH   qiymati   3,56   ga   teng   muhitdagi   eritmasi   yod   ta’siridan   to‘q   qizil,
eritmada   pH   qiymati   6,5   bo'lgan   muhitda   esa   qizil-binafsha   rangli   adrenoxrom
moddasini hosil qiladi.
Noradrenalin eritmada pH qiymati 3,56 da yod ta’sirida rangsiz- ligicha qoladi,
ammo u pH qiymati 6,5 bo‘lgan muhitda yod eritmasi ta’sirida qizil-binafsha rangli
noradrenoxrom hosil qiladi. Izadrin eritmada pH qiymati 1,0 ga teng bo‘lgan muhitda
yod   eritmasi   ta’sirida   pushti   rangli   izadrinoxrom   moddasiga   o'tadi.   Reaksiyani
amalga oshirishda  adrenalin  va noradrenalin eritmalarida gidrotartrat  bufer  eritmasi,
izadrinni   aniqlashda   esa   0,1  mol/1  xlorid  kislota   yordamida  eritmada   tegishli   muhit
yaratilib,   unga   yod   eritmasi   qo'shiladi.   Biroz   o‘tgach   suyuqlikka   ma’lum   miqdorda
natriy tiosulfatning 0,1 mol/1 eritmasidan qo‘shib, undagi rang o‘zgarishi kuzatiladi.
Yod bilan adrenalin, noradrenalin va izadrin orasidagi reaksiyani quyidagi kimyoviy
tenglamalar bo‘yicha ifodalash mumkin: 
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Bu   reaksiyalar   orqali   adrenalin,   noradrenalin   va   izadrinlarni   bir-   birlaridan
farqlash mumkin.[1]
Mezaton va izadrinning chinligini aniqlashda ulami mis (II) sulfat eritmasi bilan
kompleks birikma hosil  qilish reaksiyalaridan foydalaniladi. Preparatiaming suvdagi
eritmalariga   ma’lum   hajmda   mis   (II)   sulfat   va   natriy   gidroksid   eritmalaridan
qo‘shilsa,   mezaton   ko‘k-   binafsha,   izadrin   esa   to‘q   yashil   rangli   kompleks   birikma
hosil   qiladi.   Mezaton   aniqlanayotgan   probirkaga   efir   qo‘shib   chayqatilsa,
aralashmaning   efir   qatlami   bo‘yalmasdan   rangsizligicha   qoladi.   Reaksiya   natijasida
hosil   boMadigan   kompleks   birikmaning   tarkibini   izadrin   misolida   taxminan
quyidagicha ifodalash mumkin:
Farmakopeya maqolasida keltirilgan bo’lmasada, adrenalin va noradrenalinning
chinligini   aniqlashda   mis   (II)   sulfat   bilan   rangli   birikma   hosil   qilish   reaksiyasidan
ham   foydalaniladi.   Masalan,   adrenalin   reaktiv   bilan   yashil   rangga   bo‘yalgan,
noradrenalin   esa   ko‘k-   yashil   rangli   birikma   hosil   qiladi.   Farmakopeya   maqolasi
bo'yicha,   yana   adrenalin   gidratartratning   chinligini   aniqlashda,   uning   eritmasidan
PAGE   \* MERGEFORMAT1 natriy   bisulfat   ishtirokida   ammiak   eritmasi   bilan   ishlab   va   asos   holida   cho‘ktirib
olingan adrenalinni yuvib quritiladi, so‘ngra uning 0,4 g miqdorini 10 ml 0,5 mol/1
xdorid kislotada  eritib, solishtirma  nur  buruvchanligi  tekshiriladi. Uning solishtirma
nur   buruvchanligi   -48°   dan   -54°   gacha   bo’lishi   lozim.   Izadrinning   suvdagi   eritmasi
fosforvolfram   kislota   eritmasi   ta’sirida  oq   cho‘kma  hosil   qiladi.   U  turishi   natijasida
oksidlanib qo‘ng‘ir rangga o‘tadi.
Adrenalin   va   noradrenalin   gidrotartratlardagi   tartrat   kislota,   mezaton   va
izadrinlardagi   xlorid   kislota   qoldig‘i,  kaliy   tartrat   yoki   kumush   xlorid   tuzlari   holida
cho‘ktirib aniqlanadi.
Adrenalin va noradrenalin gidrotartratlar chinligini 279 nm, mezatonni esa 273
nm   to'lqin   uzunligida   spektrofotometrik   usul   bo‘yicha   optik   zichligini   o‘lchab
aniqlash ham mumkin.[2]
1.3 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning miqdorini aniqlash
Efedrin   gidroxloridning   miqdorini   fotokolorimetrik   usulda   aniqlashda   ham
foydalaniladi. Preparatning chinligi, uni kaliy geksasianoferrat (III) ta’sirida qizdirib
ham   aniqlanadi.   Bunda   efedrin   oksidlanib,   achchiq   bodom   danagining   hidini
eslatuvchi benzaldegid hosil qiladi: 
Preparat tarkibidagi xlor ioni kumush xlorid tuzi holida cho‘ktirib aniqlanadi.
Efedrinning   miqdori   suvsiz   muhitda   kislota-asos   usuli   bo‘yicha   titrlab
aniqlanadi.   Bunda   suvsiz   sirka   kislotada   eritilgan   preparatning   ma’lum   miqdorini
simob   (II)   atsetat   va   kristall   binafsha   indikatori   ishtirokida   suyuqlik   havo   rangga
o‘tguncha, perxlorat kislotaning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi: 
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Efedrin gidroxloridning miqdorini  yana  undagi   xlorid kislota  qoldig’i  bo‘yicha
bevosita ishqorlar bilan titrlab yoki argentometrik usul yordamida ham aniqlanadi.[2]
Adrenalin   va   noradrenalin   gidrotartrat   va   izadrin   gidroxloridlar-   ning   miqdori
suvsiz   muhitda   kislota-asos   usuli   bo'yicha   titrlab   aniqlanadi.   Buning   uchun   ma’lum
miqdordagi   preparatning   suvsiz   sirka   kislotadagi   eritmasini   metilbinafsha   indikatori
(adrenalin va izadrin gidroxloridlami aniqlashda indikator sifatida kristall binafsha va
simob (II) atsetat) ishtirokida perxlorat kislotaning 0,1 mol/1 suvsiz sirka kislotadagi
eritmasi   bilan   titrlanadi.   Reaksiyani   adrenalin   gidrotartrat   misolida   quyidagicha
ifodalash mumkin:
  Mezatonning   miqdori   ko‘pchilik   fenollarga   o‘xshash   bromatometrik   usul
bo'yicha aniqlanadi. Buning uchun aniq miqdordagi preparat eritmasiga sulfat kislota
va kaliy bromid ishtirokida aniq bir hajmda kaliy bromatning 0,1 mol/1 eritmasidan
ortiqcha qo‘shiladi. Ma’lum vaqt o‘tgach, eritmaga kaliy yodid eritmasi qo‘shiladi va
ajralib chiqqan erkin yodni natriy tiosulfatning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi:
PAGE   \* MERGEFORMAT1   Mezatonning   miqdori   quyidagi   reaksiya   bo'yicha   yodxlorimetrik   usulda   ham
aniqlanadi: 
Reaksiyaga kirmay qolgan yodxloridning ortiqchasini unga kaliy yodid eritmasi
qo‘shib va ajralib chiqqan erkin yodni natriy tiosulfat eritmasi bilan titrlab aniqlanadi.
[1]
1.4 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning tibbiyotda qo’llanilishi
Efedrin   gidroxloridni   qon   tomirlarini   toraytiruvchi,   bronxlarni   kengaytiruvchi
modda   sifatida   bronxial   astma,   turli   jarohatlanishlarda,   ko‘p   qon   yo‘qotishlarda,
miasteniyada,   turli   narkotik   va   uxlatuvchi   moddalar   bilan   zaharlanganda,   allergiya
kasalliklarida 0,025-0,05 g dan kuniga 2-3 marta ichiriladi. Uni inyeksiyada 1 ml dan
5 %li eritmasi teri ostiga, mushak orasiga va venaga yuboriladi.
Preparat   og'zi   mahkam   berkitilgan   idishlarda,   qorong‘i   joylarda   «В»   ro‘yxati
bo‘yicha   saqlanadi.   Efedrin   va   psevdoefedrin   respublikamizda   muomalasi
cheklangan prekursorlar qaioriga kiritilgan.
Adrenalin   va   noradrenalin   gidrotartratlami   inyeksiya   uchun   ishlatiladigan
eritmalaridagi miqdori fotokolorimetrik usul bo‘yicha aniqlanadi. Bunda preparatning
ma’lum   konsentratsiyadagi   eritmasiga   temirsitrat   reaktivi   va   aminoatsetat   bufer
aralashmasi   qo‘shib,   so‘ngra   rangli   eritmani   530   nm   to‘lqin   uzunligida
fotoelektrokolorimetrda optik zichligini o‘lchab aniqlanadi.[2]
Adrenalin,   noradrenalin   gidrotartrat   va   mezaton   periferik   qon   tomirlarini
toraytiruvchi modda sifatida, arterial qon bosimini oshirish maqsadida ishlatiladi. Uni
kishining jarohatlanishi natijasida arterial qon bosimi pasayib ketganida va ko‘p qon
yo‘qotilganda adrenalin gidrotartratning 0,18 %li eritmasi  holida 0,1-0,5 ml dan teri
PAGE   \* MERGEFORMAT1 ostiga,   noradrenalin   gidrotartratning   0,2   %li   eritmasi   venaga   tomchi   usulida
yuboriladi. Mezatonni 0,01-0,025 g dan ichiriladi, 1 foizli eritmasi esa 1 ml dan teri
ostiga   yoki   venaga   yuboriladi.   Adrenalin   gidrotartrat   va   mezatoiining   1-2   %li
eritmasi   ko‘z   tomchi   dorisi   sifatida   ham   ishlatiladi.   Izadrin   adrenomimetik   (bronx
kengaytiruvchi) modda sifatida bronxial astma kasalligining oldini olish uchun (0,005
g dan tabletka holida 3-4 marta til ostiga qo‘yish) tavsiya qilinadi.
Adrenalin   va   noradrenalin   gidrotartratlaming   inyeksiya   uchun   ishlatiladigan
eritmalariga,   ulami   oksidlanib   qolishdan   saqlash   maqsadida   stabillovchi   modda
sifatida 0,1 % miqdordagi natriy metasulfit qo‘shiladi.[2]
II. TAJRIBA QISM
2.1 Noradrenalin gidrotartaratning XI DF bo’yicha to’liq tahlili
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Tasvirlanishi:     oq, hidsiz, kristall , achchiq   kukun . Yorug’lik va kislorod tasirida
tez o’zgaruvchan modda.
Eruvchanligi:   suvda   kam   eriydi,   spirtda   oz   eriydi,   xloroform,   efir,   moyda
erimaydi,
Chinligi:   5   mg   preparatga   5   ml   suv   solib   chayqatiladi,   so’ng   filtrlanadi.   5   ml
filtratga 1 ml  0.1 M li  yod eritmasidan qo’shilganda  eritma pH muhitiha ko’ra  turli
tusga   o’tadi.   So’ng   eritmaga   1   ml   ammoniy   tiosulfat   eritmasi   qo’shilganda   qizil
rangga o’tadi. 
Suyuqlanish harorati : 100-106 ℃
Eritma   ranggi:   0.5g   preparat   5ml   yangi   qayatilgan   va   sovutilgan   suvda   eritilsa
eritma tiniq va shaffof bo’lishi zarur.
Kislotaliligi: pH=3.5-5.0
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Adrenalon:   preparatning   0.05%   li   0.1   N   li   HCl   dagi   eritmasi   qalinligi   1   sm
bo’lgan   kyuvetada   to’lqin   uzunligi   310   nm   bo’lgan   to’lqinda   ko’rilsa   optic   zichligi
0.1 dan oshmasligi kerak.
Noradrenalin : 0.010 g preparat 10 ml suvsiz piridinda eritiladi. 4 ml eritmaga 1
ml  1%li  1,2-naftoxinon-4-sulfonat  kaliy eritmasi  qo’shiladi.  10 minutdan so’ng  5ml
1%li   askorbin   kislota   eritmasidan   qo’shiladi.   5   minutdan   so’ng   eritma   ranggi   sariq
tusga o’tishi zarur ammo qizil yoki to’q qizil rangga o’tmasligi kerak .
Quruq   massa   chetlanishi:   0.5g   preparat   aniq   tortmasi   quruq   eksikatorda   3   soat
quruq  holda  u s hlab   t urib  tortib  ko’riladi.  Bunda  chetlanish   50  foiz dan  oshmasligi va
kerak.
Miqdoriy tahlil:   quruq preparatdan 0.15   g (aniq tortma) olib   15   ml   muz holidagi
sirka kislota da eritiladi. Eritma 40°Cda isitilib 0.1 N li perxlorat kislota eritmasi bilan
kristall binafsha indikatori ishtirokida yashil rangga o’tgunga qadar titrlanadi.
x % = VKT· 100
a = 4.7 x 1 x 0.03193 x 100
0.15 = 100 %
V=4.7 ml                (titrant hajmi)
T=0.03193 g/ml     (titr)
a=0.15                   (preparat aniq tortim)
K=1                        (tuzatish koeffisiyenti)
1ml 0. 1   N li   perxlorat kislota   eritmasi  0.0 3193 g adrenalin gidrotartaratga to’g’ri
kelishi   zarur.   Preparatdagi   tasir   etuvchi   modda   97. 0 % dan   kam   101.0%   dan   ko’p
bo’lmasligi kerak.
PAGE   \* MERGEFORMAT1 «В» ro'yxati bo‘yicha saqlanadi.
2.2 Adrenalin gidrotartaratning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha to’liq
tahlili
Tasvirlanishi:     oq   yoki   kulrang,   hidsiz,   kristall   kukun .   Yorug’lik   va   kislorod
tasirida tez o’zgaruvchan modda.
Eruvchanligi:   suvda   kam   eriydi,   spirtda   oz   eriydi,   xloroform,   efir,   moyda
erimaydi,
Chinligi:   5   mg   preparatga   5   ml   suv   solib   chayqatiladi,   so’ng   filtrlanadi.   5   ml
filtratga   1   tomchi   temir   uch   xlorid   eritmasidan   tomizilganda   yashil   tusga   o’tadi.
So’ng eritmaga 1 tomchi ammiak eritmasi qo’shilganda qizil rangga o’tadi. 
Suyuqlanish harorati : 147-152 ℃
Eritma   ranggi:   0.5g   preparat   5ml   yangi   qayatilgan   va   sovutilgan   suvda   eritilsa
eritma tiniq va shaffof bo’lishi zarur.
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Kislotaliligi: pH=3.0-3.8
Adrenalon:   preparatning   0.05%   li   0.1   N   li   HCl   dagi   eritmasi   qalinligi   1   sm
bo’lgan   kyuvetada   to’lqin   uzunligi   310   nm   bo’lgan   to’lqinda   ko’rilsa   optic   zichligi
0.1 dan oshmasligi kerak.
Noradrenalin : 0.010 g preparat 10 ml suvsiz piridinda eritiladi. 4 ml eritmaga 1
ml  1%li  1,2-naftoxinon-4-sulfonat  kaliy eritmasi  qo’shiladi.  10 minutdan so’ng  5ml
1%li   askorbin   kislota   eritmasidan   qo’shiladi.   5   minutdan   so’ng   eritma   ranggi   sariq
tusga o’tishi zarur ammo qizil yoki to’q qizil rangga o’tmasligi kerak .
Quruq   massa   chetlanishi:   0.5g   preparat   aniq   tortmasi   quruq   eksikatorda   3   soat
quruq  holda  u s hlab   t urib  tortib  ko’riladi.  Bunda  chetlanish   50  foiz dan  oshmasligi va
kerak.
Miqdoriy tahlil:   quruq preparatdan 0.15   g (aniq tortma) olib   15   ml   muz holidagi
sirka kislota da eritiladi. Eritma 40°Cda isitilib 0.1 N li perxlorat kislota eritmasi bilan
kristall binafsha indikatori ishtirokida yashil rangga o’tgunga qadar titrlanadi.
1ml 0. 1   N li   perxlorat kislota   eritmasi  0.0 3333 g adrenalin gidrotartaratga to’g’ri
kelishi   zarur.   Preparatdagi   tasir   etuvchi   modda   98. 0 % dan   kam   101.0%   dan   ko’p
bo’lmasligi kerak.
x % = VKT· 100
a = 4.5 x 1 x 0.03333 x 100
0.15 = 100 %
V=4.5 ml                   (titrant hajmi)
T=0.033333 g/ml      (titr)
a=0.15                      (preparat aniq tortim)
K=1                        (tuzatish koeffisiyenti)
PAGE   \* MERGEFORMAT1 «В» ro'yxati bo‘yicha saqlanadi.
Dozasi:   “Solutio Adrenalini hydrotartaratis 0.18% pro injectionibus”
    
2.3     Olingan natijalarni matematik statistika usulida qayta ishlash   
x % = VKT· 100
a = 4.5 x 1 x 0.03333 x 100
0.15 = 100 %
a=0.15          T=0.03333                V=0.15	
0.03333 =4.5
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Titrlash
uchun
ketgan hajmV	1	V	2	V	3	V	4	V	5
Son
qiymati(ml) 4.64 4.60 4.47 4.48 4.64
Davlat farmakopeyasining XI nashriga asosan tahlil natijalarii matematik 
statistika usuli bilan ishlab chiqish uchun quyidagilar aniqlandi: 
X % =	
4.644	⋅1⋅0,03333	⋅100	
0,15 =103.2 %
X % =	
4.604	⋅1⋅0,03333	⋅100	
0,15 =102.3 %
X % =	
4.478	⋅1⋅0.03333	⋅100	
0,15 =99.5 %
X % =	
4.482	⋅1⋅0,03333	⋅100	
0,15 =99.6 %
X % =	
4.644	⋅1⋅0,03333	⋅100	
0,15 =103.2 %
Tahlil soni 1 2 3 4 5	
xi
  % 103.2 102.3 99.5 99.6 103.2
O’rtacha qiymat 	
X  ni hisoblash	
X
=	
X	1+X	2+X	3+X	4+X	5	
5 =	
103	.2+102	.3+99	.5+99	.6+103	.2	
5 =101.56
Chetlanish qiymati va erkinlik darajasi qiymati
PAGE   \* MERGEFORMAT1 d	1=	X	1−X	
d1=│103.2-101.56│=1.64
d2
=│102.3-101.56│=0.74
d3
=│99.5-101.56│=2.06
d4
=│99.6-101.56│=1.96
d5
=│103.2-101.56│=1.64
f=n-1
f=5-1=4
Standart chetlanishning qiymati S ning qiymatini tasodifiy xatolik deb qaraladi. Bu 
kattalikning kvadrati 
S
2 - dispersiya deyiladi. U quyidagicha topiladi:	
S
2
=	∑1
5¿d	1
2	
f =	
1.64	
2
⋅0.74	
2
¿2.06	
2
¿1.96	
2
⋅1.64	
2	
4 = 4.45
S=	
√S	
2 =	
√4.45 = 2.1	
S	X=	
S
√n
=	
2.1
√5 =0. 9433
Qiymatlar oralig’i R quyidagicha topiladi: 
R=(	
X	max	−	X	min )=(103.2-99.5)=3.7
Bajarilgan tahlil soni n<10 bo’lganda qiymatlarning bir xilligi statistik 
tavsifnomani hisoblamasdan ham aniqlash mumkin. Buning uchun nazorat 
mezoning amaliy qiymati - Q hisoblanib, u nazorat mezonining nazariy qiymati 
bilan solishtiriladi:
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Q	1=
|x1−x2|	
R=	
|103	.2−102	.3|	
3.7 =0.243	
Q	2=
|x2−x3|	
R
=	
|102	.3−99	.5	
3.7 =0.756	
Q	3=
|x3−x4|	
R
=	
|99	.6−99	.5|	
3.7 =0.027	
Q	4=
|x4−x5|	
R
=	
|99	.6−103	.2|	
3.7 =0.97
Nazorat mezoning hisoblab chiqilgan sonlardan birortasining qiymati jadvaldagi 
qiymatdan katta bo’lsa Q>Q(P,n) 	
x1 va 	x2 qiymatlar tashlab yuborilib, statistik 
hisoblash boshqattan bajariladi va bir xil qiymatlardan X, S	
2 va 	s1 ,	sx  kattaliklarini 
hisoblash uchun foydalaniladi. Nazorat mezonining nazariy qiymatini jadvaldan 
Q(5.95 % ) topamiz.
Nazorat mezoni Q(P,n) ning son qiymati  P=95 %  va n=5 bo’lganda nazorat 
mezoning nazariy qiymati Q(P,n)=0.64	
Q	1
;	Q	2 ;	Q	3 ;	Q	4 <	Q (P,n)
Demak varianntlarni tashlab yuborishga hojat yo’q.
Ishonchlilik oraliqlari va ular kattaliklarini baholash
Bu yerda t(P,f) Styudent mezonining jadvaldan olingan qiymati 	
X	i
±	X =	X	i ±t(P,f)s=	X	i ±t(95 % ,4)s=	X	i ±2.78×0. 9433 = 2.6226
PAGE   \* MERGEFORMAT1 ∆X =	
t(P,f)s	
√n =	
4.45
√5 = 1.99
Bu oraliq har bir aniqlash uchun ishonchlilik oralig’i bo’lib hisoblanadi. Unga 
ishonchlilik ehtimolligi P bilan o’zaro bog’liqlik sharti amal qiladi:	
X	i−ΔX	≤μ≤	X	i+ΔX	
X	i−ΔX	≤	X	i≤	X	i+ΔX
Bulardan nisbiy xatolik   va o’rtacha nisbiy xatolik 	
ɛ	
ε  hisoblab topiladi.	
ε=	ΔX
X	×100	
%
=	
2.6226	
101	.56	×100	=2.58	
%	
ε=	ΔX
X	×100	=	1.99	
101	.56	×100	=1.96	
%
PAGE   \* MERGEFORMAT1 Adrenalin va noradrenalin gidrotartratlar chinligini 279 nm, mezatonni esa 273
nm   to'lqin   uzunligida   spektrofotometrik   usul   bo‘yicha   optik   zichligini   o‘lchab
aniqlash ham mumkin.
Men   ushbu   chiqargan   bilimlarimdan   albatta   kelajakda   keng   foydalanishga,
ushbu preparatlarning yangi vakillarini o’rganishga harakat qilaman.
PAGE   \* MERGEFORMAT1 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.Q. A. Ubaydullayev va boshqalar. “Farmasevtik kimyo”, “O’zbekiston 
faylasuflar milliy jamiyati nashryoti”. T.,2006
2. Ibodov A.Yu. Farmatsevtik kimyo. I. T., Abu Ali ibn Sino,1996.
3. Государственная фармакопея,  XI  изд, Т. 2. М., Медицина,1990.
4. Государственная фармакопея,  XI  изд, Т. -1.  М., Медицина,1987.
5 .The united states pharmacopoeia, 2003
6 .European pharmacopoeia. Council of Europe, 1997. 3 rd Edition. Strasbourg, 
1997
7 .O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev  
tahriri ostida), I kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001
8 .O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev  
tahriri ostida), II kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001
9.Farmasevtik kimyo, 1-2 qism T., “Ekstremium press”, 2011
10.Арзамасцев   А.П.,   Печенников   В.М.,   Радионова   Г.М.   и   др.   Анализ
лекарственнмх смесей. М., «Спутник», 2000 г.
11.   Арзамасцев   А.П.,   Яскина   Д.С.   Ультрофиолетовме   и   инфракраснме
спектри лекарствешшх вецеств, М., «Медицина», 1975.
12.   Арзамасцев   А.П.   и   др.   Фармацевтическая   химия.   М.,   «Г   еотар-Мед»,
2005.
13. Арзамацев А.П. и др. Анализ лекарственнмх смесей. М.,«Спутник», 2000
r .
14. Fayzullaev O. “Analitik kimyo asoslari”.  T., “A.Qodiriy nomli nashriyot”,
2003.-126-bet
PAGE   \* MERGEFORMAT1 15.   Р.   Полюдек-Фабини,   Т.   Бейрих.   Органический   анализ.   Ленинград.
Химия. 1981.-624с.
16 .   The united states pharmacopoeia, 2003
17 .   European pharmacopoeia. Council of Europe, 1997. 3 rd Edition. 
Strasbourg, 1997
PAGE   \* MERGEFORMAT1 MUNDARIJA:
KIRISH…………………………………………………………………………3
I. ADABIYOTLAR SHARXI………………………………………………….4
1.1 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning olinishi………………………4
1.2 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning tahlili…………………………5
1.3 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning miqdorini aniqlash………….8
1.4 Arilalkilamin va oksifenilalkilaminlarning tibbiyotda qo’llanilishi………10
II. TAJRIBA QISM…………………………………………………………….12
2.1 Noradrenalin gidrotartaratning XI DF bo’yicha to’liq tahlili….………..12
2.2 Adrenalin gidrotartaratning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha to’liq tahlili
2.3  Olingan natijalarni matematik statistika usulida qayta ishlash............16
XULOSA……………………………………………………………………….20
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR……………………………………….22
PAGE   \* MERGEFORMAT1