Информация о документе

Цена 15000UZS
Размер 472.2KB
Покупки 0
Дата загрузки 26 Август 2024
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Медицина

Продавец

Bohodir Jalolov

Dori vositalarini taxlilida fluorimetrik usulni qo’llanilishi

Купить
KURS ISHI Dori vositalarini taxlilida fluorimetrik usulni qo’llanilishi 1 Reja: Kirish I. Adabiyotlar sharxi. 1.1 Fluormetrik usul haqida ma’lumot. 1.2 Fluorimetrik usulning mohiyati 1.3 Fluormetrik usulning dori moddalari taxlilida qo’llanilishi. II. Tajriba qism. 2.1 . Rossiya farmakopeyasiga asosan t iamin xloridning miqdorini aniqlash 2.2 Rossiya farmakopeyasiga asosan riboflavinning miqdoriy tahlili 2.3 Olingan natijalarni matematik statistik usulda qayta ishlash III. Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. Mundarija 2 Kirish Farmatsevtik kimyo yuqori malakali dorishunos-mutaxassislarni tayyorlashda yetakchi fanlardan biri bo’lib, u dori moddalarini olish yo’lla-rini, fizikaviy va kimyoviy xossalarini, ularning kimyoviy tuzilishi bilan kishi organizmiga bo'lgan ta’siri orasidagi munosabatlami hamda dori moddalarining sifatini nazorat qilish (tahlil) usullarini va saqlash shart-sharoitlarini o’rgatadi. Yosh mutaxassis, farmatsiyaning qaysi sohasida ishlashidan qat’iy nazar, u albatta dori vositalarining fizikaviy va kimyoviy xossalarini mukammal bilgan holda, ulaming sifat nazorati, qadoqlash, saqlash va manzilga yetkazish kabi shart-sharoitlarga doir masalalami to'g'ri va tez hal qila bilishi lozim. Dori moddalarining kimyoviy tuzilishlari bilan ularning fizikaviy, kimyoviy va farmakologik xossalari o’rtasidagi qonuniy bog'lanish borligini mukammal bilgan holda turli guruhga mansub fiziologik faol dori modda (vitamin, gormon, antibiotik va boshqa)larning molekula tuzilishiga kimyoviy yoki biosintez usullar yordamida ma’lum bir o'zgarish kiritib, yarim sintez yoki mutlaqo yangi kimyoviy tuzilishdagi dori moddalarini olish hamda ulaming sifatini nazorat qilishga doir talabnoma va qoidalami ishlab chiqish masala-lari, shuningdek, dori moddalarining farmakologik ta’siri va xavfsizligini ta’minlash uchun ulaming sifat nazorati usullarini ishlab chiqib, umumlashtirish (unifikatsiyalash) kabi muammolami hal etish farmatsevtik kimyo fanining asosiy vazifalaridir. Farmatsevtika sohasida Mahalliylashtirish dasturining samarali amalga oshirilishi natijasida import o’rnini bosuvchi yangi turdagi mahsulotlar tayyorlash o’zlashtirilayotir. Ayni paytda avvallari valyuta hisobiga keltirilgan 207 turdagi mahsulotni ishlab chiqarish yo’lga qo’yilgan. 158 ta yangi turdagi dori vositasi, 15 turdagi substansiya, tibbiy maqsadda foydalaniladigan 14 turdagi buyum va 20 xildagi butlovchi buyumlar ana shular jumlasidandir. 3 I. Adabiyotlar sharxi. 1.1 Fluormetrik usul haqida ma’lumot. Flyuorimetrik usul - fotometrik tahlil usuli bo’lib, tekshiriluvchi moddaning flyuoressensiyalanish intensivligini aniqlashga asoslangan. Farmatsevtik tahlilda glutamin kislotasi, akridin, ftalazol, flazin hosila- lari hamda ba’zi bir antibiotiklar va vitaminlar tahlilida ushbu usul qoilaniladi. Suyultirilgan eritmalarni flyuoressensiyalanish intensivligi quyidagi tenglama bo’yicha aniqlanadi: F=j0 2,3 ε cb φ bunda F — umumiy flyuoressensiyalanish intensivligi, kvant/s; j0 — quzg’atuvchi yorug’lik intensivligi, kvant/s; ε — molyar yutilish koeffitsiyenti; c — eritmaning konsentratsiyasi, mol/l; b — flyuoressensiyalanish qatlamini qalinligi, sm; φ — moddaning tabiati bilan bog’liq flyuoressensiyaning kvant chiqishi Ushbu tenglama qo’zg’atuvchi to’lqin uzunligida optik zichligi D = 0,05 dan oshmagan eritmalar uchun ishlaliladi (bunda D = 0,05 bo’lsa, ichki filtr ta’siridagi xatolik flyuoressensiyalanish intensivligining 5 foizi atrofida bo’ladi) . [14] Odatda eritma konsentratsiyasi 10-5 — 10-6 g/ml (0,01—0,001 mg/ml va undan kam bo’lganida, flyuoressensiyalanish intensivligi bilan eritmadagi moddalar konsentratsiyasi orasida to’g’ri mutanosiblik mavjud bo’lib, undan yuqori konsentratsiyadagi eritmalarda to’g’ri mutanosiblik buzilib, flyuoressensiyalanishning pasayishi kuzatiladi. Flyuoressensiyalanish intensivligi ma’lum darajada qo’zg’atuvchi yorug’lik to’lqin uzunligi, tekshiriluvchi eritmaning pH-qiymati, erituvchining xususiyati hamda eritmaning tarkibidagi qo’zg’algan energiyani qisman bo’lsa-da yutib oluvchi yoki molekulalarni qo’zg’aluvchanligini pasaytiruvchi yot qo’shilmalarga (to’siqli ta’sir) bog’liq bo’ladi. Masalan, xinin eritmasiga natriy xlorid qo’shilsa uning flyuoressensiyalanishi pasayib ketadi, riboflavin eritmasiga fenol yoki gidroksil guruhi saqlagan moddalar, tioxrom eritmasiga xlorid kislotasi, pterin hosilalariga natriy gidroksid eritmasi qo’shilganida 4 flyuoressensiyalanishi pasayib ketadi. Flyu- oressensiya usulida haroratni boshqarish va flyuoressensiyalanish intensivligini pasaytiruvchi omillami yo’qotishi muhim o’rin tutadi. Tekshiriluvchi va standart namuna bir vaqtda aniqlanganida termostatlash va kislorodni yo’qotish zaruriyati o’z-o’zidan yo’q bo’ladi. Tekshiriluvchi namunani nurlanish manbayi ta’sirida qizib ketishi ro’y bermasligi uchun o’lchash jarayoni juda tez bajarilishi lozim. [10] Flyuoressensiyalanish spektri yutilish spektriga nisbatdan keng to’lqin chegaralarda hosil bo’ladi (50-100 nm) va 100—200 nm chegaralarida keng nurlanish chiziqlari beradi. Flyuorimetrik usul bilan ikki komponentdan ortiq bo’lmagan dori vositalari tahlili amalga oshiriladi. Tekshiriluvchi dori vositalari eritmalarida fluoressensiyani qo’zg’atish uchun 365-366 nm to’lqin uzunligida ultrabinafsha nur ta’sir ettiriladi. Ayrim dori vositalari fluoressensiya bermaydi, bunda qator reaktivlar ta’sirida ularning fluoressensiyalanuvchi birikmalari olinad i. [1] Flyuoressensiyalanish spektri tavsifi hamda nurlanish rangi fiyuoressensiyalanadigan moddalar (fluoroxromlar) uchun o’ziga hos bo’ladi. Shuning uchun flyuoressensiya usuli moddalar chinligini aniqlashda va miqdoriy tahlil o’tkazish uchun qo’llaniladi. Flyuorimetrik tahlilni bajarishda foydalaniladigan spektroflyuorimetrlar quyidagicha tuzilishga ega: simob-kvars lampasidan chiqayotgan nur birlamchi yorug’lik filtr va kondensor orqali aniqlanadigan modda eritmasi solingan kyuvetaga tushadi va eritma flyuoressensiyalana boshlaydi. Qo’zg’algan nur kvantlari ikkilamchi yorug’lik filtridan o’tib, fotoelementga tushgan yorug’lik miqdorini belgilab oladigan galvanometr bilan biriktirilgan fotoelementga tushadi [2] Miqdoriy tahlilni o’tkazish uchun solishtiriluvchi eritma sifatida ma’lum konsentratsiyadagi flyuoressensiyalovchi moddaning standart namunasini eritmasi ishlatiladi. Hisoblash quyidagi formula bo’yicha amalga oshiriladi:( n 1 − n 2 ) c n − n 2 5 X — eritmadagi moddaning miqdori; n1 — n2 — tekshiriluvchi eritma uchun va nazorat tajribasi uchun bo’lgan to’g’rilash qiymati hisobga olingandan keyin qolgan spektroflyuorimetrdagi ko’rsatkich; n — n2 — standart namuna eritmasining nazorat tajribasi uchun bo’lgan to’g’rilash qiymati chiqarib tashlangandan keyingi spektorflyuorimetrdagi ko’rsatkich; c — standart namuna eritmasining konsentratsiyasi, belgilangan o’lchov birligida. Hisoblash kalibrlangan grafik yoki standart eritma shkalalari yordamida bajariladi. Odatda flyuoressensiyalanish intensivligi moddaning konsentratsivasiga juda tor oraliqda mutanosib bo’lib, ularning nisbati:⌈jx− j0 jc− j0 ⌉ bilan ifodalanadi. (Jx, jo, jc—tekshiriluvchi eritmaning, erituvchining va standart namuna eritmasining flyuoressensiyalanishi intensivligi) ning qiymati 0,40 dan kam va 2,50 dan ko’p bo’lmasligi kerak. [1] ( n 1 − n 2 ) n − n 2 Flyuorimetrik usulining nisbiy xatoligi 2-5% oralig’ida bo’ladi. Flyuorimetrik usul dori vositalarining turg’unligini o’rganishda samarali usullardan biri hisoblanadi. Bu usul orqali dori vositalarining turg’unligi bilan bir qatorda, ularning parchalanish jarayonini ham o’rganish mumkin. Spektroflyuorimetrning tuzilish chizmasi. 1—simob kvars yoritgich; 2-nurtutkich: 3—tekshiriluvchi eritma solingan kyuveta; 4—fotoelementlar; 5—kuchaytirgich: 6 — galvanometer 1.2 Fluorimetrik usulning mohiyati 6 Flyuorometriya - bu flüoresan molekulalarning flüoresansini miqdor jihatdan o'rganishdir. Ko'pgina biomolekulyar floresan yoki floresan molekulalari bilan etiketlenebilmekte va florimetri analitik va ko'rish usullarida keng tarqalgan bo'lib ishlatiladigan vositani yaratadi. Mavjud foton-detektor qurilmalar juda sezgir bo'lgani uchun, hatto bitta foton ham aniqlanishi mumkin va bir ftorofor bir soniyada millionlab fotonlarni chiqarishi mumkin, florimetriya uchun mos keladi va odatda bitta molekula tajribalarida qo'llaniladi. Floresan fenomeni 1800-yillarning o'rtalarida Sir Jon Fredrik Uilyam Herschel tomonidan kashf qilingan va chop etilgan. U oq nuri bilan yoritilganida, yorug'lik manbai oldida kuzatilganida rangsiz qolsa-da, krinin eritmasi yorug'lik yo'nalishiga perpendikulyar bir g'alati ko'k yorug'lik chiqardi. Floresans o'lchovlari sezgirligini namoyish etadigan bunday usullar Danube va Ren daryolarining er osti suv yo'llari bilan bog'langanligini isbotlash uchun ishlatilgan. Tadqiqotchilar 1877 yilda Tuna okeaniga florazm (florofor) yog'dirdi va 60 soat o'tgach, uning yashil floresansini Reynga oqib tushadigan kichik daryoda aniqladi. Floreserin Yerga qaytgan va okeanga tushib qolgan kosmik idishni aniqlashga yordam berish uchun hali ham foydalaniladi. [14] Muayyan to'lqin uzunligi fotonlar fluorofor tomonidan so'riladi va uning ba'zi elektronlarini ishg'ol qiladi. Tizim bir necha nanosaniyagacha ushbu qo'zg'aluvchan holatda qoladi va keyinchalik uning zamin holatiga qaytadi. (Nur bir nanosaniyadagi 30 santimetrga yaqin masofani bosib o'tganligiga e'tibor bering.) Qutqarilgan davlatdan erga qaytib kelganida, elektron fotonni chiqarishi mumkin. Bu floresan emissiya deb nomlanadi. Yutilgan fotonning to'lqin uzunligi har doim chiqaradigan fotondan (masalan, emirilgan yorug'likning energiyasi so'rilgan kishining o'lchamidan pastroq) nisbatan ancha past bo'ladi. Stokes shkalasi deb ataladigan bu hodisa, nazariya va amaliyotda flüoresansning muhim xususiyati hisoblanadi. Dalgaboy uzunligi (l, nm), chastota (n, 1 / s) va yorug'lik (E, J) o'rtasidagi munosabatlar quyidagilar: 7 l = c / v, bu erda c - nur tezligi (taxminan 300 000 km / s) v = c / l E = hn, bu erda h Planck sobit (taxminan 6.63 * 10 -34 Js) Flyuorimetr Stokes almashinuvi flüoresansni aniqlashning yuqori sezgir usullarini yaratishga yordam beradi. Ajablanadigan va aniqlangan (yoritilgan) nurning to'lqin uzunligi farqli o'laroq, yorug' nur tomonidan yaratilgan fon muvofiq sozlash yordamida minimallashtirilishi mumkin. Datchikka yorqin nur tushishini oldini olishning ikki yo'li mavjud .[14] O'lchovlar tez-tez geometrik tartibda amalga oshiriladi, unda emissiyaning aniqlanishi yorqin nur nuriga perpendikulyar yorug'lik filtrlari yorug'lik manbai va namuna o'rtasida, shuningdek, namuna va detektor o'rtasida o'rnatiladi. Ushbu filtrlardan faqat ma'lum bir to'lqin uzunligi oralig'i o'tishi mumkin. Namunani qoldiruvchi hayajonli nur fotonlar detektorga emissiya filtrlari tomonidan emirilganligi sababli erishmaydi Ko'pgina hollarda filtr o'rniga monoxromatorlar ishlatiladi. Ularning afzalligi shundaki, tanlangan to'lqin uzunligi ma'lum bir vaqt oralig'ida belgilanadigan filtrlarga nisbatan ancha erkin va aniqroq aniqlanishi mumkin va sozlash faqat ularni almashtirish yo'li bilan amalga oshirilishi mumkin Ftorometrning strukturasini sxematik tarzda ifodalash. Namuna yorug'lik manbai va detektor o'rtasida joylashtirilgan bo'lib, vertikal tartib o'rnatiladi. Tegishli to'lqin uzunligi yorug'lik filtrlari yordamida tanlanadi. 8 Monokromator sxemasi. Oq (keng spektrli) nurdan monokromator ma'lum bir tor spektrda nurni tanlashga qodir. Oq yorug'lik uning tarkibiy qismlariga bo'linib, uning orqasida kamalakni yaratadigan prizma ustida prognoz qilinmoqda. Namuna borish yo'li bilan yorug'lik kichik bo'laklardan o'tishi kerak, shuning uchun spektrning faqat kichik bir qismi (amalda bir hil rangli nur) bor. Monokromatorni qoldiradigan yorug'lik to'lqinining uzunligi prizma aylantirilib o'zgartirilishi mumkin, chunki bu kamalakning boshqa qismini yoriq orqali beradi. Detektorni hayajonli yorug'likdan ikki tomonlama himoya qilish, flüoresan nurining qizg'inligi, odatda, yorug'lik nuriga nisbatan ikki yoki undan ko'p buyurtmalarga ega bo'lishi sababli kerak. Bu shuni anglatadiki, agar qiziqarli yorug'likning faqat 1% yoki 0,1% detektorga etib ketsa ham, topilgan signal kuchlanishining yarmi ajoyib yorug'lik va namunaning emissiyasidan faqatgina yarim yarmidan kelib chiqadi. Detektor to'lqin uzunligi asosida fotonlarni ajrata olmaydiganligi sababli bu 50% fon uzatish darajasiga olib keladi.[11] Flyuoroforlar Flyuoroforlar o'ziga xos floresans spektrlari, xususan ularning qo'zg'atuvchisi (emilim) spektri va emissiya spektrlari bilan xarakterlanadi. Ta'sir etuvchi spektr, to'lqinning to'lqin uzunligi uzluksiz o'zgarib turganda, ma'lum bir to'lqin bo'yida emissiya qizg'inligini o'lchash orqali qayd etiladi. Emissiya spektrlari, yorug'lik 9 nurining to'lqin uzunligi doimiy ravishda saqlanib turganda to'lqin uzunligi funktsiyasi sifatida yoritilgan nurning zichligini o'lchash orqali qayd etiladi. Ta'sir etuvchi spektrning shakli odatda emissiya spektrining shakli bilan bir xil bo'ladi. Biroq, Stokes almashinuvi tufayli emissiya spektri qizil rangli tomonga harakatlanish spektriga nisbatan siljiydi va odatda ikkita spektrning shakli bir- birining ko'zgu tasvirlari . Pirenning emissiya va emissiya spektrlari Bir molekula flüoresansining intensivligi uning atrofiga sezgir. Emissiya qizg'inligi pH va solventning polaritliligi va haroratni sezilarli darajada ta'sir qiladi. Odatda apolar hal qiluvchi va haroratning pasayishi intensivlikni oshiradi. Ftoroforning bevosita atrof-muhit ham muhim omilidir. Floroforga yaqin harakatlanadigan boshqa bir molekula yoki guruh floresansning qizg'inligini o'zgartirishi mumkin. Ushbu atributlarga ko'ra, fluorimetriya turli kimyoviy reaktsiyalarni va / yoki konformatsiya o'zgarishlarini o'rganish, agregatsiya va ajratish uchun juda mos keladi. Proteinlarda ikkita aminokislotada muhim floresans bilan yon zanjirlar mavjud: triptofan va tirozin. Ushbu guruhlarning oqsillarda floresanligi oqsilning ichki floresansi deb ataladi. Triptofan nisbatan kam uchraydigan amino kislotadir; Aksariyat oqsillar faqat bir yoki bir necha tryptofani 10 o'z ichiga oladi. Tirotsin juda tez-tez uchraydi; Odatda, triptofanlarga qaraganda, oqsil tarkibida tirozinlar besh dan o'n barobar ko'p bo'ladi. Boshqa tomondan, triptofanning floresan zichligi tirozinga qaraganda ancha yuqori. [14] Triptofan, tirozin va fenilalanin spektrining yo'qolishi (A) va emissiya (B). (Ko'rsatilgan uchta aminokislota sezilarli darajada turli xil floresans zichliklarini namoyon etganini ko'rib chiqing.V görünürlük uchun, B belgisida ko'rsatiladigan emissiya spektrlari ularning maksimumiga normallashtirildi.) 4.15-rasmli spektrlarda tirotinlarning borlig'ida triptofanning flüoresansini ayniqsa o'rganish mumkinligini aniq ko'rsatib turibdi, chunki agar qo'zg'alish 295 nmga teng bo'lsa va emissiyaning aniqlanishi 350 nmga teng bo'lsa, tirozinning floresansi e'tiborsiz bo'lishi mumkin Floresanning intensivligi va emissiya spektrining shakli yon zanjirning atrofiga sezgir bo'lib, u ko'pincha oqsili konformasion o'zgarishlariga bog'liq. Shuning uchun triptofan florimetri ferment va boshqa proteynlarning konformasyonel o'zgarishlar aniqlash uchun javob beradi. Shuningdek, reaksiya triptofan yon zanjirining atrofidagi o'zgarishlarga olib kelishi bilan, oqsillarni diand yoki multimerizatsiya qilish bilan bir qatorda, 11 ligandlarning proteinlarga ulanishini aniqlash uchun ham qo'llanilishi mumkin. Triptofanlarning muhitida oqsillarni hosil qilishda aniq o'zgarishlar yuz beradi. Shunday qilib, flüoresans oqsillarni quyidagi denatürasyon uchun juda mos keladi. 1.3 Fluormetrik usulning dori moddalari taxlilida qo’llanilishi. [2] Ba’zi bir dori moddalarni ultrabinafsha nur ta’sirida fluoressensiyalanishi bo’yicha tahlil qilish № Dori moddasining no m i va kimyoviy tuzilishi Reaksiyani bajarish uslubi 1 10 mg foli kislotasi 10 mg suvda eritilib, 1 to’lchi natriy karbonat eritmasi, 1 ml suyultirilgan xlorid kislota va 1 ml 1 % li KMn O 4 eritmasi qo'shib 2—4 minut davo m ida suv hammo m ida qizdirib sovitiladi va eritma rangsizlanguniga qadar to’lchilab pergidrol eritmasi to m iziladi. Eritma ultrabinafsha nurda ko'k rangda tovlanadi: 12 2 Etakridin laktatning 1 % li suvli eritmasi yashil rangda tovlanadi. 3 1 - 2 mg natriy paraaminosalitsilat chinni idishga solinib , 1-2 ml konsentrlangan sulfat kislotasi qo ' shilgan - da eritmaning ko ' k - binafsha rangda tovlanishi kuzatilib , 5 ml suv qo ' shilganda tovlanishi yo ' qoladi . 4 Xinin gidroxlorid 5 ml 0,1 % li xinin gidroxlorid eritmasiga 2-3 to’lchi suyultirilgan sulfat kislotasi to m izilsa yashil rangdagi tovlanish kuzatiladi. 5 Xlortetrasiklin gidroxlorid 5 ml 0,5 % li xlortetrasiklin gidroxloridga eritmaning muxiti pH =7-9 bo’lguniga qadar natriy gidroksid eritmasi qo’shib bir minut davo’lida qaynab turgan suv hammmo m ida qizdirilsa, eritmaning ko’k rangda tovlanishi kuzatiladi. 6 Rezerpin 0,05 % li 2 ml rezerpinning 95 %li etil spirtidagi eritmasiga 1 ml 0,5 mol/l xlorid kislotasi va 0,5 ml 0,1 mol/l natriy nitrit qo’shilsa 1-2 minutdan so’ng yashil rangdagi tovlanish hosil bo’ladi. 6 0,5 ml 0,2 % li tiamin xlorid eritmasiga 2 ml kaliy ferrit sianid 13 eritmasi, 1 ml natriy gidroksid eritmasi va 5 ml izoamil spirit qo’shib chayqatilsa , izoamil spirit qatlami ultrabinafsha nurda ko’k bo’lib tovlanadi. Fluoressensiya eritmaga kislota eritmasi qo’shilganda yo’qolib ishqor eritmasi solinsa yana hosil bo’ladi. 7 Riboflavinning 0.001 foizli suvli eritmasi ultrabinafsha nurda to’q yashil rangda tovlanib eritmaga ishqor yoki kislota qo’shilsa tovlanish yo’qoladi: II. Tajriba qism. 14 2.1 . Rossiya farmakopeyasiga asosan t iamin xloridning miqdorini aniqlash Tasvirlanishi: hidsiz, sho'rtang oq kristall kukun . Gigroskopik modda Eruvchanligi: suvda oson eriydi, 95 ％ li qattiq spirtda eriydi. Atseton, benzol, xloroformda eri ma ydi. Chinligi: 0.05g preparat 25ml li suvda eritiladi. Eritmaning 5ml iga “Tiamin bromid” maqolasida ko’rsatilgani kabi chinlik reaksiyasi o’tkaziladi. 5ml eritmaga xloridlar uchun reaksiya o’tkaziladi (GF; 747 bet) Eritma tiniqligi va ranggi : 0.25 g preparat 5 ml yangi qayatilgan va sovutilgan suvda eritilsa eritma ranggi tiniq va shaffof bo’lishi zarur. Thiotiamine. 0.2g bariy xlorid eritmasi, 1ml suyultirilgan xlorid kislota, 0.3ml pergidrol, 5ml suv qo’shilganda sariq rang hosil bo’lmasligi zarur; Sulfatlar: 0.2 g preparat 10 ml suvda eritiladi. Sulfatlarga sinov o’tkazish uchun bariy xlorid bilan sinab ko’riladi. Bunda sulfatlarning miqdori 0.0 5 foizdan oshmasligi kerak. Quruq massa chetlanishi: 1g preparat aniq tortmasi 1 00-105 ℃ da 4 soat quruq holda u s hlab t urib tortib ko’riladi. Bunda chetlanish 5 ％ dan oshmasligi kerak. Miqdoriy tahlil Aniqlash tartibi - 0,012 tiamin xlorid (aniq tortma) 100 ml hajmli o'lchov kolbasiga solinib 50 ml tozalangan suv qo'shib, qizdirib turilgan holda eritib, belgisigacha suv bilan suyultiriladi. 100 ml hajmli olchov kolbasiga 1 ml tiamin xlorid eritmasidan solib, belgisigacha suv bilan suyultirib, chayqatiladi. Og’zi mahkam berkiladigan uchta ajratish voronkasi olib, ularga 1 ml tayyorlangan eritma, birinchi va ikkinchi ajratish voronkasiga 3 ml dan oksidlovchi aralashma, uchinchi ajratish voronkasiga esa 3 ml 15 %li natriy gidroksid eritmasi (nazorat tajribasi) solib 15 chayqatiladi. Ajratish voronkalariga 10 ml dan izoamil spirti (butil spirti yoki izobutil spirti) solib 2 minut chayqatib, tindiriladi. Suvli qatlam ajratib olinib, spirtli qatlamga 5 - 7 g qizdirib quritilgan natriy sulfat qo'shib, 5 minutdan so'ng eritmalar ajratish voronkasining yuqorisidan fluorimetr kyuvetasiga quyib olinadi. 1ml tiamin xlorid standart namunasi eritmasini ham yuqorida ko'rsatilgan tartibda ishlab olingach, standart namuna eritmasidan va unga nazorat tajribasidan olingan spirtli eritmalarning fluoressensiyalanishi va tekshiruvchi eritmalar va ularga nazorat tajribasidan olingan spirtli eritmalarining fluoressensiyalanishi o'lchanadi. Tiamin xloridning dori moddasidagi foiz miqdori quyidagi formula yordamida hisoblanadi: bunda: A - tekshiriluvchi eritma uchun fluorimetming ko'rsatkichi; A2 - standart namuna eritmasi uchun fluorimetming ko'rsatkichi; A3 - standart namuna uchun nazorat tajribasining fluorimetrik ko'rsatkichi; a - tahlil uchun olingan modda (aniq tortma), g. Tiamin xlorid standart namunasi eritmasini tayyorlash 0,01 g 100-105 °C haroratda 2 soat davo’lida quritilgan tiamin xloridning standart namunasi 100 ml hajmli o’lchov kolbasida, 25 foizli spirt eritmasida eritilib, 10 to’lchi konsentrlangan xlorid kislota eritmasidan qo'shib, belgisigacha 25 %li spirt eritmasi bilan suyultiriladi (asosiy eritma). 1 ml asosiy eritma 100 ml hajmli o'lchov kolbasiga solinib, belgisigacha suv bilan suyultiriladi. Eritma tayyorlangan kunigina yaroqli. 16 Oksidlovchi aralashmani tayyorlash uchun 10 mg qizil qon tuzi 25 ml hajmli o'lchov kolbasiga solinib, 1 ml suvda eritiladi va 15 %li nitriy gidroksid eritmasi bilan belgisigacha suyultiriladi. Izoamil (izobutil, butil) spirti dastlab fluoressensiyalanmasligiga tekshirib ko'riladi. Spirtning fluoressensiyalanishi kuzatilgan taqdirda 1 1 spirtga 1 5 - 2 0 g faollishtirilgan ko'mir qo'shib 30 minut davo’lida chayqatib, bir kecha-kunduzga qoldirilib, so'ng haydab olinadi. 2.2 Rossiya farmakopeyasiga asosan riboflavinning miqdoriy tahlili Tasvirlanishi: sariq, to’q-sariq tusli, o’ziga xos hid li , achchiq tamli kristall kukun . Yorug’likka beqaror modda Eruvchanligi : suvda kam eriydi, amalda 95 ％ li spirtda, atseton, benzol, xloroformda eri ma ydi . Chinligi: 1 mg preparat 100 ml li suvda eritiladi. Eritma porloq yashil- sariq rangga ega. Ultrabinafsha nurda ko’rilganda fluoressensiyalanai. Ishqor, kislota, natriy gidrosulfit qo’shilganda shulalanish yo’qoladi. Eritma tiniqligi va ranggi : 0.25 g preparat 5 ml yangi qayatilgan va sovutilgan suvda eritilsa eritma ranggi tiniq va shaffof bo’lishi zarur. Sulfatlar: 0.2 g preparat 10 ml suvda eritiladi. Sulfatlarga sinov o’tkazish uchun bariy xlorid bilan sinab ko’riladi. Bunda sulfatlarning miqdori 0. 2 foizdan oshmasligi kerak. Og’ir metallar uchun: 10 ml eritma og’ir metallar uchun talablarga javob berishi kerak. Bunda og’ir metallarning miqdori 0.001 ％ dan oshmasligi kerak. Quruq massa chetlanishi: 1g preparat aniq tortmasi 1 00-105 ℃ da 4 soat quruq holda u s hlab t urib tortib ko’riladi. Bunda chetlanish 1. 5 ％ dan oshmasligi kerak. 17 Riboflavinning miqdorini aniqlash 0,06 g dori moddasiga (aniq tortma) 1000 ml hajmli o'lchov kolbasida 2 ml muz holidagi sirka kislotasi, 500 ml suv qo'shilib suv hammo’lida erigunicha qizdirib, sovitiladi va belgisigacha suv bilan suyultiriladi. Hosil bo'lgan eritmaning 10 ml i 100 mfltajmli o'lchov kolbasiga o'tkazilib, 3,5 ml 0,1 mol natriy atsetat eritmasi qo'shiladi va belgisigacha suv bilan suyultiriladi. Eritmaning optik zichligi spektrofoto’letrda, 267 nm to'lqin uzunligida qalinligi 1 sm bo'lgan kyuvetada aniqlanadi. Riboflavinning foiz miqdori quyidagi formula yordamida hisoblanadi: bunda: a - moddaning grammlardagi tortib olingan miqdori; 850 - riboflavinning 267 nm dagi solishtirma yutilish ko'rsatkichi; Riboflavinning dori moddasidagi miqdori 98 - 100 % bo'lishi lozim. 2.3 Olingan natijalarni matematik statistik usulda qayta ishlash. 18 Riboflavinni miqdoriy tahlili BerildiD1 -5,1 mkg/ml; D 2 -5,1688 mkg/ml; D3−¿ 5,2 mkg/ml; D 4 -5,23974 mkg/ml; D 5 - 5,2734 mkg/ml; D 0 =5,29 mkg/ml Davlat farmakopeyasining XI nashriga asosan tahlil natijalarii matematik statistika usuli bilan ishlab chiqish uchun quyidagilar aniqlandi: X 1 = 5,1 ∗ 1000 850 ∗ 0,06 = 100 X 2 = 5,1688 ∗ 1000 850 ∗ 0,06 = 101,35 X 3 = 5,2 ∗ 1000 850 ∗ 0,06 = 102,04 X 4 = 5,23974 ∗ 1000 850 ∗ 0.06 = 102,74 X 5 = 5,2734 ∗ 1000 850 ∗ 0.06 = 103,4 Tahlil soni 1 2 3 4 5 xi ％ 100 101.35 102.04 102.74 103.4 O’rtacha qiymat X ni hisoblash ⃑X= x1+¿x2+¿x3+¿x4+x5n=100+101.35 +102.04 +102.74 +103.4 5 =101.9¿¿¿ Chetlanish qiymati va erkinlik darajasi qiymati D 1 = | X 1 − ⃑ X| = 100 − 101.9 = 1.9 D 2 = | X 2 − ⃑ X| = 101.35 − 101.9 = 0.55 D 3 = | X 3 − ⃑ X| = 102.04 − 101.9 = 0.14 D4=|X4− ⃑X|=102.74 −101.9 = 0.84 19 D5=|X5− ⃑X|=103.4 −101.9 =1.5Standart chetlanishning qiymati S ning qiymatini tasodifiy xatolik deb qaraladi. Bu kattalikning kvadrati S 2 - dispersiya deyiladi. U quyidagicha topiladi: S 2 = ε f = d 12 + d 22 + d 32 + d 42 + d 52 4 = 1.9 2 + 0.55 2 + 0.14 2 + 0.84 2 + 1.5 2 4 = 1.71 S 2 = √ S 2 = ¿ √ 1.71 = ¿ 1.3 ¿ ¿ S x = S 2 √ n = 1.3 2.23 = 0.58 Qiymatlar oralig’i R quyidagicha topiladi: R ¿Xkich− Xkat=100 −103.4 =3.4 Bajarilgan tahlil soni n<10 bo’lganda qiymatlarning bir xilligi statistik tavsifnomani hisoblamasdan ham aniqlash mumkin. Buning uchun nazorat mezoning amaliy qiymati - Q hisoblanib, u nazorat mezonining nazariy qiymati bilan solishtiriladi: Q 1 = X 1 − X 2 R = 100 − 101.35 3.4 = 0.397 Q 2 = X 1 − X 3 R = 100 − 102.04 3.4 = 0.6 Q3= X3− X4 R = 102.04 −102.74 3.4 =0.2 Q 4 = X 4 − X 5 R = 102.74 − 103.4 3.4 = 0.12 Nazorat mezoning hisoblab chiqilgan sonlardan birortasining qiymati jadvaldagi qiymatdan katta bo ’ lsa Q > Q ( P , n ) x1 va x2 qiymatlar tashlab yuborilib , statistik hisoblash boshqattan bajariladi va bir xil qiymatlardan X , S 2 va s1 , sx kattaliklarini hisoblash uchun foydalaniladi . Nazorat mezonining nazariy qiymatini jadvaldan Q (5.95 ％ ) topamiz . Nazorat mezoni Q ( P , n ) ning son qiymati P =95 ％ va n =5 bo ’ lganda nazorat mezoning nazariy qiymati Q ( P , n )=0.64 20 Q 1; Q 2 ; Q 3 ; Q 4 < Q (P,n) Demak varianntlarni tashlab yuborishga hojat yo’q. Ishonchlilik oraliqlari va ular kattaliklarini baholash Bu yerda t(P,f) Styudent mezonining jadvaldan olingan qiymati X i ± X = X i ±t(P,f)s= X i ±t(95 ％ ,4)s= X i ±2.78 × 0.30713=0.8538 ∆ X = t(P,f)s √n = 0.8538 √5 =0.3818 Bu oraliq har bir aniqlash uchun ishonchlilik oralig’i bo’lib hisoblanadi. Unga ishonchlilik ehtimolligi P bilan o’zaro bog’liqlik sharti amal qiladi: X i−ΔX ≤μ≤ X i+ΔX X i−ΔX ≤ X i≤ X i+ΔX Bulardan nisbiy xatolik ɛ va o ’ rtacha nisbiy xatolik ε hisoblab topiladi . ε= ΔX X ×100 ％ = 0.8538 99 .814 ×100 =0.855 ％ ε= ΔX X ×100 = 0.3818 99 .814 ×100 =0.3825 ％ III . Xulosa . 1. Flyuorimetrik usul - fotometrik tahlil usuli bo’lib, tekshiriluvchi moddaning flyuoressensiyalanish intensivligini aniqlashga asoslangan. Farmatsevtik tahlilda glutamin kislotasi, akridin, ftalazol, flazin hosilalari hamda ba’zi bir antibiotiklar va vitaminlar tahlilida ushbu usul qoilaniladi. 21 2. Flyuorimetrik tahlilni bajarishda foydalaniladigan spektroflyuorimetrlar quyidagicha tuzilishga ega: simob-kvars lampasidan chiqayotgan nur birlamchi yorug’lik filtr va kondensor orqali aniqlanadigan modda eritmasi solingan kyuvetaga tushadi va eritma flyuoressensiyalana boshlaydi. Qo’zg’algan nur kvantlari ikkilamchi yorug’lik filtridan o’tib, fotoelementga tushgan yorug’lik miqdorini belgilab oladigan galvanometr bilan biriktirilgan fotoelementga tushadi 3. Floresan fenomeni 1800-yillarning o'rtalarida Sir Jon Fredrik Uilyam Herschel tomonidan kashf qilingan va chop etilgan. U oq nuri bilan yoritilganida, yorug'lik manbai oldida kuzatilganida rangsiz qolsa-da, krinin eritmasi yorug'lik yo'nalishiga perpendikulyar bir g'alati ko'k yorug'lik chiqardi. 4. Fluoressensiya faqat ma’lum turdagi moddalarga xos xususiyat hisoblanib shunga ko’ra moddalar chinligini aniqlashda qo’llaniladi. Rang intensivligini kuzatib, miqdoriy tahlilni ham bajarish mumkin. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. 1.Q. A. Ubaydullayev va boshqalar. “Farmasevtik kimyo”, “O’zbekiston faylasuflar milliy jamiyati nashryoti”. T.,2006 2. Ibodov A.Yu. Farmatsevtik kimyo. 11. T., Abu Ali ibn Sino,1996. 3. Государственная фармакопея, XI изд, Т. 2. М., Медицина,1990. 4. Государственная фармакопея, XI изд, Т. -1. М ., Медицина ,1987. 22 5 .The united states pharmacopoeia, 2003 6 .European pharmacopoeia. Council of Europe, 1997. 3 rd Edition. Strasbourg, 1997 7 .O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev tahriri ostida), I kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001 8 .O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev tahriri ostida), II kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001 9.Farmasevtik kimyo, 1-2 qism T., “Ekstremium press”, 2011 10.Арзамасцев А.П., Печенников В.М., Радионова Г.М. и др. Анализ лекарственнмх смесей. М., «Спутник», 2000 г. 11. Арзамасцев А.П., Яскина Д.С. Ультрофиолетовме и инфракраснме спектри лекарствешшх вецеств, М., «Медицина», 1975. 12. Арзамасцев А.П. и др. Фармацевтическая химия. М., «Г еотар-Мед», 2005. 13. Арзамацев А.П. и др. Анализ лекарственнмх смесей. М.,«Спутник», 2000 r . 14. Internet materiallari, ilmiy maqolalar, monografiyalar. Mundarija. Kirish …………………………………………………………………….……3 Adabiyotlar sharxi… ………………………………………………………...4 1.1 Fluormetrik usul haqida ma’lumot… ……………………………….…….4 1.2 Fluorimetrik usulning mohiyati……………………………………………6 1.3 Fluormetrik usulning dori moddalari taxlilida qo’llanilishi… ……………12 Tajriba qism… …………………………………………………………...….15 2.1 . Rossiya farmakopeyasiga asosan t iamin xloridning miqdorini aniqlash …15 23 2.2 Rossiya farmakopeyasiga asosan riboflavinning miqdoriy tahlili …….…17 2.3 Olingan natijalarni matematik statistik usulda qayta ishlash………….….19 Xulosa… …………………………………………………………………..…22 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati… ……………………………………..23 24

Dori vositalarini taxlilida fluorimetrik usulni qo’llanilishi

Купить