Farg’ona vodiysi mezolit va neolit davri - Tarix - Referatlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	9000UZS
Hajmi	1.0MB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	05 Dekabr 2023
Kengaytma	doc
Bo'lim	Referatlar
Fan	Tarix

Farg’ona vodiysi mezolit va neolit davri

Sotib olish

Farg’ona vodiysi mezolit va neolit davri
Reja:
Kirish
Asosiy qism
1.Farg’onada mezolit davri yadgorliklari
2.Neolit davrida farg’ona vodiysida yadgorliklari
3.Farg’ona vodiysini mezolit va neolit davri o’rganilishi…
Xulasa

Mezolit davri {yun. Mezos - o’rta, lot. litos-tosh} - o’rta tosh davri. Mezolit
atamasini ilk bor Shved olimi A.Torrel 1874- taklif etgan. Allen Braun (1883)
paleolit va neolit davrlari oralig’idagi tosh qurollari majmuasini belgilash
maqsadida qo’llagan va ilmiy asoslangan.
Farg’ona vodiysida 40 dan ortiq mezolit davri g’or-makon va ochiq joy-
makonlari aniqlangan. G’or makonlar tog’ hududlarida, joy makonlar esa
tekislik hududida joylashgan. So’x daryosining yuqori oqimida joylashgan
Obishir I,V va Toshko’mir g’or-makonlari yaxshi o’rganilgan. Ularning
madaniy qatlamidan tosh qurollar (mikrolit, qirg’ich, qadama, o’roq-randa,
nukleus va boshqalar), suyakdan yasalgan anjomlar, chig’anoq, tosh va
suyakdan yasalgan taqinchoq hamda yovvoyi hayvon suyaklari topib
o’rganilgan. Toshko’mir makonidan topilgan tosh qurollar Obishir
namunalarga o’xshash. Ulardan plastinkasimon (paraxasimon) va mikrolit tosh
qurollari va yovvoyi hayvon suyaklari topilgan.
Farg’ona vodiysining markaziy tekisligida qadimgi ko’llar bo’yida
joylashgan Ashiko’l 2, 3, 16, Yangiqadam 1, Taypoqko’l (Toypoq 3,5,7) va
boshqa makonlarning ustki qismidan chaqmoqtosh, slanets va qayroqtosh
yasalgan qurollar terib olingan. Tosh qurollari asosan mikroplastinka shaklidagi
tosh bo’lagidan yasalgan. Geometrik shakldagi mikrolit qurollar uchramaydi.
Farg’ona vodiysining mezolit davriga oid barcha yodgorliklari umumiy Obishir
(IX-VIII ming yilliklar) madaniyati nomi bilan yuritiladi. Bu madaniyatga
mansub aholi dastlab tog’dagi g’orlarda yashab, ovchilik va termachilik
xo’jaligi asososida hayot kechirgan.
Obishir madaniyatining rivojlangan bosqichda odamlar Farg’ona
vodiysining tekislik qismidagi qadimgi ko’llar atrofidagi yerlarga kelib
joylashgan. Bu yerda ibtidoiy odamlar yerto’la uy-joylarda yashagan. Ovchilik,
baliqchilik va termachilik xo’jaligini yuritgan.Farg’ona vodiysida mezolit
davriga oid obishir kuplab mikrolit qurallar topilgan.

MASALAN:
Neolit - {yun. neos-yangi, lot. litos-tosh, yangi tosh asri} tosh davrining
so’nggi bosqichi. Arxeologiya faniga neolit atamasini 1865 yilda ingliz olimi
Jon Lebbok kiritgan. Neolit davri sanasi mahalliy hududlarning tabiiy-
geografik sharoiti, xo’jalik va moddiy madaniyati xususiyatiga ko’ra mil. VIII-
IV ming yilliklar doirasida sanalanadi. yer yuzining ayrim hududida neolit
davri an'anlari mil. avv. III/II ming yilliklarda ham davom etadi.
Markaziy Farg’ona cho’lidan neolit davriga oid 80 dan ortiq makon
aniqlangan. Ular Farg’ona vodiysining shimoli-sharqiy qismida joylashgan
Madiyor, Sariqsuv, Mingbuloq guruhi makonlari, janubiy qismida Zambar,
Toypoq, Sigirchilik, Yangisuv guruhi makonlari, markaziy qismida esa
Yangiqadam, Darozko’l, Xonobod guruhi makonlaridan iborat. Bu makonlarda
qadimgi odamlar doimiy yashamagan. Ularning hayoti mahalliy hududning
tabiiy ozuqa zahirasiga bog’liq bo’lib, bir joyda turg’un hayot kechirmagan.

Markaziy Farg’ona madaniyatiga oid makonlarning uylari ham
Kaltaminor madaniyatidagi kabi yerto’la shaklida qurilgan. Ulardan topilgan
tosh qurollari plastinkasimon shaklda bo’lib, mikroplastinkalarning salmog’i
yuqori. Kam sonli geometrik shaklli (trapetsiya va sigment) mikrolit
qurollarning nusxasi ham uchraydi. Ulardan o’roq qadamasi, kamon o’qining
uchi sifatida foydalanilgan. Kam sonli tosh quroli uchrindidan yasalgan. Ular
asosan kesish, qirish va teshish maqsadida ishlatilgan qurollardir. Tosh
qurollari chaqmoqtosh, slanets va qayroqtoshdan yasalgan. Topilmalar orasida
toshdan yasalgan yorg’uchoq va taqinchoqlar ham mavjud.
Markaziy Farg’ona hududida yashagan aholi o’zlashtiruvchi xo’jalik
asosida hayot kechirgan. Aholining qadimgi ko’llar atrofiida yashab baliqchilik
va termachilik xo’jaligini yuritish juda qulay bo’lgan. Mahalliy hududning
o’simlik va hayvonat dunyosiga boy tabiiy sharoiti aholining ishlab chiqaruvchi
xo’jalik shakliga o’tishi uchun ehtiyoj bo’lmagan.Markaziy farg’onaning neolit davri xo’jaligi
Baliqchilik TermachilikOvchilik

Mavzu bo’yicha testlar- 1 5ta
1. Mezolit atamasini ilk bor qochon shved olimi A.Torrel taklif etgan.? A) 1874
yil B)1870yil C)1820yil D)1883yil
2.Farg’ona vodiysida Qonchadan ortiq mezolit davri g’or-makon va ochiq joy-
makonlari aniqlangan.? A) 40dan B) 50 dan C)100dan D) 120 dan
3. Markaziy Farg’ona cho’lidan neolit davriga oid Qonchadan ortiq makon
aniqlangan? A)80 dan B) 100 dan C) 150 dan D)200 dan
4. Arxeologiya faniga neolit atamasini nechinchi yilda ingliz olimi Jon Lebbok
kiritgan.?? A) 1865 yil B) 1870 yil C) 1875 yil D) 1866 yil
5.
5.Markaziy Farg’ona madaniyatiga oid makonlarning uylari ham Qaysi
madaniyatidagi kabi yerto’la shaklida qurilgan.? A) Kaltaminor B) Hisor C)
Jaytun D) Ashel
6. So’x daryosining yuqori oqimida joylashgan Qaysi g’or-makonlari yaxshi
o’rganilgan.? A) Obishir I, V va Toshko’mir B)Ashiko’l 2, Yangiqadam 1 C)
Darozko’l, Xonobod D)Sariqsuv, Mingbuloq
7.0 ‘zbekiston arxeologiyasida mezolit davri necha bosqichga bolinadi ?
A) 2 B)3 C) 4 D)5
8.Obishir madaniyati qaysi hududda shakllangan?
A) Toshkent B) Farg’ona C) Surxondaryo D) Xorazm
9.Uchtut makoni qayerda joylashgan?
A) Navoiy viloyatida
B) Toshkent viloyatida

C) Samarqand viloyatida
D) Buxoro viloyatida
10.Mezolit davrida odamlar qanday hayot kechirganlar?
A) 0 ‘troq
B) Yarim o’troq
C) Ko’chmanchi
D) Yarim ko’chmanchi
11.Qo’shilish makoni qaysi davrga oid?
A) Bronza
B) Neolit
C) Eneolit
D) Mezolit
12. Silliqlash, parmalash qaysi davrda vujudga keldi?
A) Mezolit
B) Neolit
C) Eneolit
D) Bronza
13.Qayiqlar qachon ixtiro qilingan?
A) Mezolit
B) Eneolit
C) Neolit
D) Bronza
14.Sun’iy olov qachon kashf etilgan?
A) Mezolit
B) Ilk paleolit

C) 0 ‘rta paleolit
D) So’nggi paleolit
15.Qo’shilish makoni qaysi davrga oid?
A) Bronza
B) Neolit
V) Eneolit
G) Mezolit

Farg’ona vodiysi mezolit va neolit davri

Sotib olish