Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	50000UZS
Размер	1.1MB
Покупки	0
Дата загрузки	09 Июль 2024
Расширение	docx
Категория	Информатика и ИТ

Fizik adreslarni IP adresda aks ettirish. Tarmoq protokollari asosiy turlari

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Kirish
Bugungi kunda zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini jamiyat va
davlat boshqaruvi faoliyatining barcha sohalariga keng joriy etish hamda ulardan
samarali foydalanish, fuqarolarning axborot olishga doir konstitutsiyaviy huquqlarini
ro'yobga chiqarish, davlat boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta'minlash,
―elektron hukumat tizimini jadal tatbiq etish, telekommunikatsiya infratuzilmasi,‖
ma'lumotlarni uzatish tarmoqlarini modernizatsiya qilish borasida mamlakatimiz
barcha hududida keng ko'lamli ishlar amalga oshirilmoqda.
Davlatimiz rahbarining 2015 yil 4 fevraldagi ―O'zbekiston Respublikasi
Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligini tashkil
etish to'g‘risida gi farmoni ushbu yo'nalishdagi sa'y-harakatlarni yangi bosqichga
‖
ko'tarishga qaratilgani bilan nihoyatda ahamiyatlidir. Binobarin, mamlakatimizda
mustaqillikning ilk yillaridanoq, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini har
tomonlama ravnaq toptirish, uning huquqiy-tashkiliy hamda moddiy-tehnik bazasini
izchil takomillashtirishga alohida e'tibor qaratib kelinayapti. Axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari zamonamiz uchun dolzarbligiga monand sur'atda
boshqa sohalarga nisbatan jadal rivojlanayotganini alohida ta'kidlash joiz. Ushbu
xizmatlar hajmi so'nggi besh yilda 3,3 barobar, o'tgan yili esa 24,5 foiz o'sgani
buning amaliy tasdig‘idir.
Bularning barchasi axborot - kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish
borasida ko'rilayotgan izchil chora-tadbirlar samarasi, desak, aslo mubolag‘a
bo'lmaydi. Istiqbolda internetning milliy segmenti yanada shakllantirilishini hamda
unga keng polosali ulanishni kengaytirish, telefon aloqasi, televidenie va
radioeshittirishning raqamli tizimlariga to'liq o'tishni ta'minlash, aholining, xususan,
yosh avlodning axborotga bo'lgan hamda intellektual talab va ehtiyojlarini qondirish
maqsadida tarmoq resurslarini rivojlantirish uchun zarur texnik hamda qulay shart-
sharoitlarni yaratish ayni muddaodir.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 1-va 2- tarmoq o’rtasidagi PDV qiymatini hisoblash.
1.PDV qiymatini hisoblaymiz:
Chap baza segment 7:
11,8 + 345∙0,0866= 41,667
Oraliq segment 4:
24 + 10∙0,1 = 25
Oraliq segment 1:
46,5+ 80∙0,0866 = 53.4
Oraliq segment 2:
46,5 + 85∙0,1026 = 55,221
Oraliq segment 5:
33,5 + 105∙0,1 = 44
O’ng baza segment 8:
169,5 + 400∙0,1026 = 210,54
1-va 2-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 429,828 ga teng bo’ldi. PDV
qiymati 575 maksimal ruxsat etilgan qiymatdan kamroq bo'lgani uchun bu tarmoq
ikkita signalning qaytishi vaqtining mezoni talabiga javob beradi.
2.PVV qiymatini hisoblaymiz:
1-Chap segment, 10Base-5: 16 bt ga qisqaradi.
2-oraliq segment, 10Base-FB: 2 bt ga qisqaradi.
3-oraliq segment, 10Base-5: 11 bt ga qisqaradi.
4-oraliq segment, 10Base- 2: 11 bt ga qisqaradi.
5-oraliq segment, 10Base- FL: 8 bt ga qisqaradi.
1-va 2-tarmoq PVV o’lchamlarni hisoblash natijasida jami qiymati 48 ga teng
bo’ladi, bu esa 49 bit oraliqdagi chegara qiymatidan kamroq ya’ni qo’yilgan
talablarga javob beradi.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA t l b qilishd n t shq ri, k b ll r yotqizilish v k mpyut rl rni o‘zg rtirish,а а а а а а е а а о е а а
n tij d butun t rm q tizimini o‘zg rtirishg to‘g‘ri k lishi mumkin. Shuning
а а а а о а а е
uchun t rm q qurilm sini t nl shd yo‘l quyilg n t lik, d sturiy t min tni
а о а а а а а ха о а а о
t nl shd yo‘l qo‘yilg n t likg nisb t n nch qimm tg tush di.
а а а а ха о а а а а а а а а
Biz bu b bd b ’zi bir st nd rt t rm ql rni ko‘rib o‘t miz, bu o‘quvchini t rm q
о а а а а а о а а а о
t nl shig nch yord m b r di d g n umidd miz.
а а а а а а е а е а а
St nd rt t rm ql r o‘rt sid eng ko‘p t rq lg n t rm q bu Ethernet t rm g‘idir.
а а а о а а а а а а а о а о
U birinchi bo‘lib 1972 yild Xerox firm si t m nid n yar tilib, ishl b chiq ril
а а о о а а а а а
b shl ndi. T rm q l yi si nch muv f qiyatli bo‘lg nligi uchun 1980 yili uni
о а а о о ха а а о а а
k tt firm l rd n DEC v Intel q ‘ll dil r (Ethernet t rm g‘ini birg likd
а а а а а а о а а а о а а
q ‘ll g n firm l rni b sh h rifl ri bil n DIX d b yuritil b shl ndi). Bu ucht
о а а а а о а а а е а о а а
firm ning h r k ti v q ‘ll shi n tij sid 1985 yili Ethernet h lq r st nd rti
а а а а а о а а а а а а о а а
bo‘lib q ldi, uni k tt h lq r st nd rtl r t shkil tl ri st nd rt sif tid q bul
о а а а а о а а а а о а а а а а а
qil dil r: 802 IEEE q ‘mit si (Institute of Electrical and Electronic Engineers) v
а а о а а
ECMA (European Computer Manufactures Association). Bu st nd rt IEEE 802.03
а а
n mini ldi (inglizch «eight oh two dot three»)
о о а
IEEE 802.03 st nd rtining s siy ko‘rs tgichl ri quyid gil r:
а а а о а а а а
T p l gyasi – shin ; uz tish mu iti – k ksi l k b l; uz tish t zligi – 10 Mbit/s;
о о о а а х оа а а е а е
m ksim l uzunligi – 5 km; b n ntl rning m ksim l s ni – 1024 t g ch n;
а а а о е а а а о а а а
t rm q qismining uzunligi – 500 m; t rm qning bir qismid gi m ksim l
а о а о а а а
b n ntl r soni – 100 t g ch ; t rm qg eg bo‘lish usuli – CSMA/CD, uz tish
а о е а а а а а о а а а
m dulyatsiyasiz (m n k n l).
о о о а а
Jiddiy q r lg nd IEEE 802.03 v Ethernet r sid z f rq m vjud, l kin ul r
а а а а а о а а о а а е а
h qid d td esl nm ydi.
а а о а а а а
Ethernet h zir dunyod eng t nilg n t rm q v shubh y ‘q lb tt u yaqin
о а а а а о а а о а а а
k l j kd h m shund y bo‘lib q l di. Bund y bo‘lishig s siy s b b, uning
е а а а а а о а а а а о а а
yar tilishid n b shl b h mm ko‘rs tgichl ri, t rm q pr t k li h mm uchun
а а о а а а а а а о о о о а а
chiq bo‘lg nligi, shund y bo‘lg nligi uchun dunyod gi jud ko‘p ishl b
о а а а а а а
chiq ruvchil r Ethernet qurilm v uskun l rini ishl b chiq r b shl dil r. Ul r
а а а а а а а а а о а а а
o‘z r bir-birig to‘liq m sl ng n r vishd ishl b chiqil di lb tt .
а о а о а а а а а а а а а

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 1.1.2 – r sm. Ethernet t rm q p k tining tuzulishiа а о а е
(r q ml r b ytl r s nini ko‘rs t di).
а а а а а о а а
Ethernet k dr uznligi (ya’ni pri mbul siz p k t) 512 bitli r liqd n k m
а а а а е о а а а
bo‘lm sligi k r k, yoki 51,2 mks ( uddi shu k tt lik sign lni t rm qd n b rib
а е а х а а а а о а о
k lish v qtig t ngdir). M nzill shning sh siy, guruhli v k ng t rq tish usull ri
е а а е а а ах а е а а а
ko‘zd tutilg n.
а а
Ethernet p k ti quyid gi m yd nl rni o‘z ichig lg n:
а е а а о а а о а
8 bitni pri mbul t shkil qil di, ul rd n birinchi ttit sini 1010101 k di t shkil
а а а а а а е а о а
qil di, irgi s kkizinchisini 10101011 k di t shkil qil di. IEEE 802.03 st nd rtid
а ох а о а а а а а
bu irgi b yt k dr b shl nish b lgisi d b yurutil di (SFD – Start of Frame
ох а а о а е е а
Delimiter) v p k tni l hid m yd nini t shkil qil di.
а а е а о а а о а а
Q bul qiluvchi m nzili v jo‘n tuvchi m nzili 6 b ytd n t shkil t pg n bo‘lib 3.2
а а а а а а а а о а
b bd yozilg n st nd rt ko‘rinishd bo‘l di. Bu m nzil m yd nl ri b n nt
о а а а а а а а а о а а о е
qurilm si t m nid n ishl v b ril di.
а о о а а е а
B shq rish m yd nid (L/T-Length/Type) b r t m yd nining uzunligi
о а а о а ах о о а о
h qid gi m ’lum t j yl shtiril di. U yan f yd l n yotg n pr t k l turini
а а а о о а а а о а а а а о о о
b lgil shi mumkin. g rd bu m yd n qiym ti 1500 d n k m bo‘ls u h ld
е а А а а а о а а а а о а
b r tl r m yd nining uzunligini ko‘rs t di. g rd 1500 d n k tt bo‘ls u
ах о о а а о а а А а а а а а а
h ld k dr turini ko‘rs t di. B shq rish m yd ni d stur t m nid n ishl v
о а а а а о а а о а о о а о
b ril di.
е а
b r tl r m yd nig 46 b ytd n 1500 b ytg ch b r t kirishi mumkin.
Ах о о а а о а а а а а а ах о о
g rd p k td 46 b ytd n k m b r t bo‘ls , b r tl r m yd nining q lg n
А а а а е а а а а ах о о а ах о о а а о о а
qismini to‘ldiruvchi b ytl r eg ll ydi. IEEE 802.3 st nd rtig ko‘r p k t t rkibid
а а а а а а а а а е а а

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 1.1-rasm. IPv4 adres strukturasi.
IP adres sinflarini topish
Adres sinfi uning birinchi okteti qiymati bilan aniqlanadi. IP adresning qaysi bir
qismi tarmoq va qaysi bir qismi tugunga (host) tegishliligini aniqlash uchun IP adreslar
klasslarga bo‘lingan.

1.2-rasm. IPv4 adresi sinflarini topishning sodda ko‘rinishi.
1.3-rasm. IPv4 adres sinflarining tarmoq va uzel uchun taqsimlanishi

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 3. TARMOQ PROTOKOLLARI ASOSIY TURLARI
3.1 Transport pog’onasi. Tarmoq pog’onasidagi transport protokolini bog’lashga
mo’ljallangan uzatishni boshqarish protokoli TCP(Transmission Control
Protocol), xususiyatlari
Transport bosqichi paketni xatosiz va yo’qotmasdan, kerakli ketma ketlikda
yetkazib berishga amalga oshiradi. Shu yerda yana uzatilayotgan axborotlarni paketga
joylash uchun bloklarga taqsimlanadi va qabul qilingan axborotni qayta tiklanadi.
TCP/IP protokoli maxsus global tarmoq uchun va tarmoqlar o’rtasidagi
muloqotni olib borish uchun loyihalashtirilgan. U past sifatli aloqa kanallariga va
xatolikka yo’l qo’yish ehtimoli katta tarmoqlarga mo’ljallangan. Bu protokol dunyo
kompyuter tarmog’i Internetda qabul qilingan, abonentlarning ko’p qismi oddiy telefon
aloqa yo’llariga ulanadi. Uning asosida yuqoriroq bosqich protokollari ishlaydi,
jumladan, SMPT, FTP, SNMP protokollari. TCP/IP protkollarining kamchiligi esa
kichik tezlikda ishlashi. NetBIOS protokoli(tarmoq kiritish– chiqarish asos tizimi) IBM
formasi tomonidan ishlab chiqarilgan, dastlab u IBM PC Network va IBM Token Ring
tarmoqlari uchun mo’ljallanib, shaxsiy kompyuterning BIOS tizim andozasiga
asoslangan holda loyihalashtirilgan. Shu davrdan boshlab bu protokol asosiy standart
bo’lib qoldi(aslida standartlashtiril-magan) va ko’p tarmoq operatsion tizimlari
tarkibida NetBIOS emulyatori bo’lib, ular moslikni ta‘minlaydi. Dastlabki vaqtlarda
NetBIOS seans, transport va tarmoq bosqichlarining vazifalarini bajargan, keyin ishlab
chiqarilayotgan tarmoqlarda pastki bosqichlar standart (masalan, IPX/SPX) protokollar
ishlatilmoqda, lekin NetBIOS emulyator zimmasida faqat seans bosqichi qolgan.
NetBIOS emulyatori IPX/SPXga qaraganda ancha yuqori servisga egadir, lekin u sekin
ishlaydi. NetBEUI – bu NetBIOS protokolining transport bosqichigacha rivojlantirilgan
protokolidir.
TCP/IP
TCP/IP protokol steklari(Transmission Control Protocol/Internet Protocol) bugungi
kunda eng ko’p tarqalgan va fundamentaldir. U har qanday o’lchamdagi mahalliy

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA m sus to‘ldiruvchi m yd n jr tilg n (pad data), g rd b r t 46 b ytd nах а о а а а а а а ах о о а а
uzun bo‘ls to‘ldiruvchi m yd n 0 uzunlikk eg bo‘l di.
а а о а а а
N z r t bitl r yig‘indisining m yd ni (FCS – Frame Chech Segvence) p k tning 32
а о а а а о а е
r zryadli d vriy n z r t yigindisid n ib r t (CRC) v u p k tning to‘g‘ri
а а а о а а о а а а е
uz tilg nligini niql sh uchun ishl til di.
а а а а а а
Shund y qilib, k drning minim l uzunligi 64 b ytni (512 bit) t shkil qil di
а а а а а а
(pri mbul siz p k t). yn n shu k tt lik t rm qd n sign l t rq lishini ikki iss
а а а е А а а а а о а а а а х а
ushl nish m ksim l qiym tini 512 bit r lig‘id niql b b r di (Ethernet uchun
а а а а о а а а а е а
51,2mks, Fast Ethernet uchun 5,12mks).
Turli t rm q qurilm l rid n p k tning o‘tishi n tij sid pri mbul k m yishi
а о а а а а е а а а а а а а
mumkinligini st nd rt n z rd tut di v shuning uchun uni is bg linm ydi.
а а а а а а а х о а о а
K drning m ksim l uzunligi 1518 b yt (12144 bit, ya’ni 1214,4 mks Ethernet uchun,
а а а а
Fast Ethernet uchun es 121,44 mks). Bu k tt lik muhim bo‘lib, uni t rm q
а а а а о
qurilm l rining buf r tir qurilm l rining sig‘imini is bl sh uchun v
а а е хо а а а х о а а
t rm qning umumiy yukl m sini b l shd f yd l nil di.
а о а а ахо а а о а а а
10 Mbit /s t zlikd ishl vchi Ethernet t rm g‘i uchun st nd rt to‘rtt b r t
е а о а о а а а ах о о
uz tish mu itini niql b b rg n:
а х а а е а
10 BASE 5 (q lin k ksi l k b l);
а оа а а е
10 BASE 2 (ingichk k ksi l k b l);
а оа а а е
10 BASE-T ( ‘r lg n juftlik);
о а а
10 BASE-FL ( ptik t l li k b l);
о о а а е

Uz tish mu itini rusuml sh 3 el m ntd n t shkil t pg n bo‘lib: «10» r q mi, 10
а х а е е а а о а а а
Mbit/s uz tish t zligini bildir di, BASE so‘zi yuq ri ch st t li sign lni
а е а о а о а а
m dulyatsiya qilm sd n uz tishni bildir di, irgi el m nt t rm q qismini
о а а а а ох е е а о
(s gm ntini) ru s t etilg n uzunligini ngl t di: «5» -500 m trni, «2» - 200 m trni
е е х а а а а а е е
( niqr gi, 185 m trni) yoki l q yo‘lining turini: «T» – ‘r lg n juftlik (twisted
а о е а о а о а а
pair, vit ya p r ), «F» – ptik t l li k b l (fiber optic, pt v l k pn y k b l).
а а а о о а а е о о о о о ы а е
uddi shuningd k 100 Mbit/s t zlik bil n ishl vchi Fast Ethernet uchun h m
Х е е а о а
st nd rt uch turd gi uz tish mu itini b lgil b b rg n:
а а а а х е а е а

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Amaliy protokollar – ilovalarning muloqoti va ular o’rtasidagi axborot almashi-nuvini
ta‘minlaydi. Ularning ko’p ishlatiladigani va taniqliligi quyidagilardir:-
FTAM(File Transfer Access and Management) – fayllarga bog’lanish OSI
protokoli;-

X.400 – elektron pochtalarni halqaro almashish uchun CCITT protokoli;-

X.500 – bir necha tizimda fayl va katalog xizmati;

SMTP(Simple Mail Transfer Protocol) – elektron pochta almashinuvi uchun
Internet global tarmoq protokoli;

FTP(File Transfer Protocol) – fayllar uzatish uchun Internet global tarmoq
protokoli;

SNMP (Simple Network Management Protocol) – tarmoq monitoringi, tarmoq
qismlarini nazorat va ularni boshqarish protokoli;

Telnet – Internet global tarmoq protokoli, u uzoqdagi xostlarni qayd qilish va
ularda axborotga ishlov berish vazifasini bajaradi;

Microsoft SMBs(Server Message Blocks, serverni xabar berish bloklari) va mijoz
qobig’i yoki Microsoft redirektorlari;

NCP(Novell Net Ware Core Protocol) va mijoz qobig’i yoki Novell redirektorlari.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 4 . HISOBIY QISM
4.1 Ethernet va FastEthernet asosidagi kompyuter tarmog'i va uning
samaradorligini hisoblash tartibi
Ethernet va FastEthernet asosidagi kompyuter tarmog'i va uning samaradorligini
hisoblash tartibi
Birinchi m h lliy t rm ql r p yd bo‘lg n v qtd n b ri yuzl b turli il t rm qа а а о а а о а а а е а х а о
t n l giyal ri yar tildi, l kin k ng miqyosd t nilib, t rq lg n t rm ql r bir
ех о о а а е е а а а а а а о а
n ch gin l s. T niqli firm l r bu t rm ql rni q ‘ll b-quvv tl shl rig v
е а а хо о а а а а о а о а а а а а а
yuq ri d r j d ul rni ish f liyatini t shkiliy t m nl rini st nd rtl shg nig
о а а а а а ао а о о а а а а а а
nim s b b bo‘ldi. Bu t rm q qurilm v uskun l rini ko‘p ishl b chiq rilishi v
а а а а о а а а а а а а
ul rning n r i p stligi, b shq t rm ql rg q r g nd ustunligini t ’minl di.
а а х а о а а о а а а а а а а а
D sturiy t ’min t v sit l rini ishl b chiq ruvchil r h m lb tt k ng t rq lg n
а а о о а а а а а а а а а е а а а
qurilm v v sit l rg mo‘lj ll ng n m sul tl rini ishl b chiq r dil r. Shuning
а а о а а а а а а ах о а а а а а
uchun st nd rt t rm qni t nl g n f yd l nuvchi qurilm v d sturl rni bir-biri
а а а о а а а о а а а а а а
bil n m s tushishig to‘liq k f l t v ish nchg eg bo‘l di.
а о а а о а а о а а а
H zirgi v qtd f yd l nil dig n t rm q turl rini k m ytirish t nd ntsiyasi
о а а о а а а а а о а а а е е
kuch ym qd . S b bl rid n bitt si shund n ib r tki, m h lliy t rm ql rd
а о а а а а а а а о а а а а о а а
b r t uz tish t zligini 100 v h tt 1000 Mbit/s g y tk zish uchun eng yangi
ах о о а е а а о а е а
t n l giyal rni ishl tish v jiddiy, ko‘p m bl g‘ t l b qil dig n ilmiy-t dqiq t
ех о о а а а а а а а а а а о
ishl rini m lg shirish k r k. T biyki bund y ishl rni f q t k tt firm l r
а а а а о е а а а а а а а а а а
m lg shir l dil r v ul r o‘zi ishl b chiq r dig n st nd rt t rm ql rni
а а а о а о а а а а а а а а а а а о а
q ‘ll b-quvv tl ydil r. Shuningd k ko‘pchilik f yd l nuvchil rd q ysidir
о а а а а е о а а а а а
t rm ql r o‘rn tilg n v bu qurilm l rni bird nig , b t m m b shq t rm q
а о а а а а а а а а а а о о а а о
qurilm l rig lm shtirishni h l m ydil r. Shuning uchun yaqin k l j kd
а а а а а ох а а а е а а а
butkul yangi st nd rtl r q bul qilinishi kutilm ydi lb td .
а а а а а а а а
B z rd st nd rt l k l t rm ql rning turli t p l giyali, turli ko‘rs tgichlil ri
о о а а а о а а о а о о о а а
jud ko‘p, f yd l nuvchig t nl sh imk niyati k ng miqyosd m vjud. L kin u
а о а а а а а о е а а е
yoki bu t rm qni t nl sh mu mm si b ribir q lg n. D sturiy v sit l rni
а о а а а о а о а а о а а
o‘zg rtirishg q r g nd (ul rni lm shtirish jud s n) t nl ng n qurilm l r
а а а а а а а а а а о о а а а а а
ko‘p yil izm t qilishi k r k, chunki ul rni lm shtirish n f q t ko‘p m bl g‘
х а е а а а а а а а а а

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 2.2 Turli sinfli IP-adreslarning strukturasi
Yana shuni ta’kidlash kerakki, avvalo sizning kompyuteringiz 127.0.0.1 adresga
ega bo‘ladi (ya’ni, kompyuteringiz tarmoqqa ulanmagan va sizga IP-adres berilmagan
holatda).
IP-adres 32-bitli (IPv4) yoki 128-bitli (IPv6) ikkilik raqamidan iborat bo‘ladi. IP-
adresni (IPv4) nuqtalar bilan ajratilgan to‘rtta o‘nlik raqamlar bilan yozish qulay,
masalan, 192.168.0.1 (yoki 128.10.2.30 - adresning o‘nlik raqamlardagi ko‘rinishi,
10000000 00001010 00000010 00011110 - ikkilik raqamlardagi ko‘rinishi).
IP-adres adreslarning asosiy turi bo‘lib, uning asosida IP protokolining tarmoq
sathi paketlarni tarmoq o‘rtasida uzatadi. IP-adres kompyuter va marshrutizatorlami
konfiguratsiyalash vaqtida administrator tomonidan belgilanadi.
1.4-rasm. Turli sinfli IP-adreslarning strukturasi
2.3 Masshtablanadigan adreslash sxemasi
IP protokolning 6-versiyasi IP tarmoqlarni adreslash tizimiga tub o‘zgarishlarni
kiritdi (RFC 2373). Avvalo, bu adres razryadini kengaytirishga taalluqli bo‘ldi. IPv6
adres 128-bit yoki 16 baytdan iborat. Bu katta miqdordagi tugunlarni raqamlashtirish
imkonini beradi:
340 282 366 920 938 463 463 374 607 431 762 211 456
Avvalgi 2 darajali adres ierarxiyasi o‘rniga (tarmoq raqami va tugun raqami) IPv6
da 4 daraja mavjud bo‘lib, ulardan 3 tasi tarmoqlarni identifikatsiya qilishga, bittasi esa
tarmoq tugunlarini identifikatsiya qilishda foydalaniladi. Adresdagi ierarxiya darajalari
sonining ortishi hisobiga yangi protokol CIDR texnologiyasini muvaffaqiyatli ravishda

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 2. FIZIK ADRESLARNI IP ADRESDA AKS ETTIRISH
2.1 IPv4 adreslashi va IP adres sinflarini topish
IPv4 adresi uzunligi 4 baytdan iborat va odatda to’rtta raqam ko’rinishida
yoziladi. Bunda har bir baytning qiymati o’nli formatda va nuqta bilan ajratilgan, misol
uchun: 128.10.2.30 adresning an’anaviy o’nlik formatda aks ettirilishi. 10000000
00001010 00000010 00011110 — yuqoridagi adresning ikkilik koddagi ko’rinishi. IPv4
adres - 32 razryadli ikkilik son. Qulaylik uchun maxsus formatda yoziladi - o‘nlik
ko‘rinishda nuqtalar bilan (dotted decimal).
W.X.Y.Z - nuqtalar bilan ajratilgan o‘nlik raqamlar.
181.252.30.115
Internet tarmog‘ida har bir kompyuter unikal IP-adresga ega. U 4 raqamdan iborat
bo‘lib, har bir raqam 0 dan 255 gacha diapazon chegarasida bo‘ladi. B utun adres
tarmoq identifikatori va xost identifikatoridan tashkil topadi. IP-adreslarning sinfla ri
mavjud bo‘lib, ular tarmoq nomeri va xost nomeridagi bitlar soni bilan farqlanadi.
IP adres har bir qurilmaga internet tarmog‘iga ulanish uchun beriladigan maxsus
0 va 1 ketma-ketligidagi manzil. IP adreslar oktetlardan tashkil topadi. IP adreslarning
uzunligi uning turiga qarab 32 bit yoki 64 bit bo‘lishi mumkin. 12.1- rasmda IPv4
adresining strukturasi ko’rsatilgan.
IPv4 adresi strukturasi:
 IPv4 adres 4 ta qismdan tashkil topgan;
 Har bir qism 8-bit uzunlikka ega (demak uning umumiy uzunligi 32 bit
ekan);
 Har bir qism 0-255 diapazonda bo‘ladi;
 Masalan,128.35.0.72

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA RFC 2893 quyidagi tunnellar turlarini aniqlaydi:
 Konfiguratsiyalangan (MCT - Manually Configured Tunnels).
Konfiguratsiyalangan tunnel tunnelning oxirgi nuqtalarini qo‘lda konfiguratsiyalashni
talab qiladi. Konfiguratsiyalangan tunnellarni qo‘lda IPv6 protokoli asosida Windows
da yaratish uchun quyidagi buyruqdan foydalaniladi: netsh interface ipv6 add
v6v4tunnel
 Avtomatik. Avtomatik tunnel - qo‘lda konfiguratsiyalashni talab qiluvchi
tunnel. Windows uchun IPv6 protokol quyidagi avtomatik tunnellash texnologiyalarini
qo‘llab-quvvatlaydi:
 ISATAP (Intra-Site Automatic Tunnel Addressing Protocol) - tunnellarni
sayt ichida avtomatik adreslash protokoli bo‘lib, IPv4 intranet orqali bir adresli uzatish
uchun foydalaniladi;
 6to4 - “6 dan 4 ga” o‘tish dinamik tunneli. IPv4 intranet orqali bir adresli
uzatish uchun foydalaniladi. Oxirgi nuqtalar o‘rtasida IPv4 protokolning NAT
translyatsiyasi ishlayotgan bo‘lsa ushbu tunnellar ishlamaydi;
 Teredo. IPv4 Internet orqali bir adresli uzatishda oxirgi nuqtalar o‘rtasida
IPv4 protokolning NAT translyatsiyasi foydalanilganida ishlatiladi.
2.4 IP-adreslar kategoriyalari
IP protokolida IP-adreslarni maxsus talqin qilish bo‘yicha bir necha shartnomalar
mavjud:
 Agar IP-adres faqat ikkilik nollaridan iborat bo‘lsa, u ushbu paketni
generatsiyalagan tugun adresini bildiradi, bu rejim ba’zi ICMP xabarlarida ishlatiladi;
 agar tarmoqning nomer maydonida faqat nollar bo‘lsa, qabul qilish
tuguni va paketni uzatgan tugun bir tarmoqqa tegishli deb hisoblanadi;
 agar IP-adresning barcha ikkilik razryadlari 1 ga teng bo‘lsa, bunday
adresli paket ushbu paketning manbai joylashgan tarmoqning barcha tugunlariga
uzatilishi kerak. Bunday uzatish chegaralangan keng eshittirishli xabar deb ataladi
(limited broadcast);
 Agar qabul qilish tugunining nomer maydonida faqat 1 lar turgan bo‘lsa,

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Tarmoqlar foydalanuvchilarga nafaqat tezkor ma'lumot almashish imkoniyatini, balki
beradi birgalikda ishlash printerlarda va boshqalarda atrof-muhit va hatto hujjatlarni bir
vaqtning o'zida qayta ishlash.
Kompyuter tarmoqlarining barcha xilma-xilligini xususiyatlar guruhiga ko'ra tasniflash
mumkin:
Hududiy tarqalish;

Idoraviy mansubligi;

Axborot uzatish tezligi;

Uzatish vositasining turi.
Hududiy taqsimot nuqtai nazaridan tarmoqlar mahalliy, global va mintaqaviy
bo'lishi mumkin.
Tegishli bo'lishiga ko'ra idoraviy va davlat tarmoqlari ajralib turadi.
Departament bitta tashkilotga tegishli va uning hududida joylashgan.
Axborot uzatish tezligi bo'yicha kompyuter tarmoqlari past, o'rta va yuqori
tezlikka bo'linadi.
Transmissiya muhiti turiga ko'ra ular infraqizil diapazonda radiokanallar orqali
axborot uzatuvchi koaksiyal, o'ralgan juft, optik tolali tarmoqlarga bo'linadi.
3.2 FTP protokoli.
FTP protokoli(File Transfer Protocol) HTTP protokolidan farqli fayllar bilan
ishlaydi. Bu protokol amaliy bosqichda ishlaydi va transport protokoli sifatida TCP –
protokolini ishlatadi. Uning asosiy vazifasi fayllarni FTP – serverga uzatish hamda
undan olishdir. FTP – protokoli buyruqlar to’plamidan iborat bo’lib, axborotlarni
uzatish va ulash tartiblarini bayon qiladi. Bu holda buyruqlar va axborotlar turli
portlardan foydalanib uzatiladi. Standart portlar sifatida 21 va 20 – portlar ishlatiladi:
Birinchisi – axborotlarni uzatadi,
Ikkinchisi – buyruqlarni uzatadi. Undan tashqari portlar dinamik bo’lishi mumkin.
FTP – protokolining asosiy kamchiligi, axborotlarni shifrlash mexanizmi yo’qligidir. Bu
esa bosh trafikka ega bo’lib, uning yordamida foydalanuvchining nomini va
shuningdek, uning FTP – serverga ulanish parolini aniqlash imkonini.
beradi. Bu holni bartaraf etish uchun parallel ravishda SSL protokolidan foydalaniladi,
bu esa axborotlarni shifrlashni amalga oshiradi.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Mundarija
Kirish …………………………………………………………………...…………
1.1 Kurs ishining tarkibi va hajmi…………………………………………..…..
1.2. Kurs ishini rasmiylashtirish talablari…………………………………........
1.3. Kurs ishining strukturaviy rasmiylashtirish……………………………..…
2. Fizik adreslarni IP adresda aks ettirish
2.1 IPv4 adreslashi va IP adres sinflarini topish..................................................
2.2 Turli sinfli IP-adreslarning strukturasi……………………………...………
2.3 Masshtablanadigan adreslash sxemasi...........................................................
2.4 IP-adreslar kategoriyalari...............................................................................
3.Tarmoq protokollari asosiy turlari
3.1 Transport pog’onasi. Tarmoq pog’onasidagi transport protokolini bog’lashga
mo’ljallangan uzatishni boshqarish protokoli TCP(Transmission Control Protocol),
xususiyatlari.........................................................................................................
3.2 FTP protokoli.................................................................................................
4. Hisobiy qism
4.1 Ethernet va FastEthernet asosidagi kompyuter tarmog'i va uning samaradorligini
hisoblash tartibi..........................................................................
Ilova A …………………………………………………………………………….
Xulosa ………………………………………………………………………..……
Foydalanilgan adabiyotlar ………………………………………………..……..

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA D stl bki Ethernet t rm ql rid 50 mli ikki turd gi (yug‘ n v ingichk )а а а о а а О а о а а
k ksi l k b ll r ishl til r edi. L kin k yingi v qtl rd (1990 yil b shl rid n)
оа а а е а а а е е а а а о а а
Ethernet t rm g‘ining l q k n li uchun o‘r lg n juftlik k b ll rid n
а о а о а а а а а а е а а
f yd l nilg n v rsiyal ri k ng t rq ldi. Shuningd k ptik t l li k b ll r
о а а а е а е а а е о о а а е а
ishl til dig n st nd rt h m q bul qilindi v st nd rtl rg t gishli o‘zg rtirishl r
а а а а а а а а а а а а е а а
kiritildi. 1995 yili Ethernet t rm g‘ining t z ishl vchi v rsiyasig st nd rt q bul
а о е о е а а а а
qilindi, u 100 Mbit/s t zlikd ishl ydi (Fast Ethernet d b n m b rildi, IEEE 802.03 u
е а а е о е
st nd rti), l q mu itid fg n juftlik yoki ptik t l ishl til di. 1000 Mbit/s
а а а о а х а а о о а а а
t zlikd ishl ydig n v rsiyasi h m ishl b chiq ril b shl ndi (Gigabit Ethernet,
е а а а е а а а а о а
IEEE 802.03 z st nd rti).
а а
St nd rt bo‘yich «shin » t p l giyasid n t shq ri shuningd k «p ssiv yulduz»
а а а а о о о а а а е а
v «p ssiv d r t» t p l giyali t rm ql r h m q ‘ll nil di. Bu t qdird
а а а ах о о о а о а а о а а а а
t rm qning turli qisiml rini o‘z r ul sh uchun r pit r v p ssiv
а о а а о а е е а а
k nts ntr t rl rd n f yd l nish ko‘zd tutil di (1.1.1–r sm). T rm qning bir
о е а о а а о а а а а а а о
qismi (s gm nt) bo‘lib shuningd k bitt b n nt h m s gm nt bo‘lishi mumkin.
е е е а а о е а е е
K ksi l k b ll r shin s gm ntl rig ishl til di, to’qilg n juftlik v ptik t l li
оа а а е а а е е а а а а а а о о а
k b ll r es p ssiv yulduz nurl ri uchun ishl til di (bitt li b n ntl rni
а е а а а а а а а а о е а
k ns ntr t rg ul sh uchun). s siysi h sil qiling n t p l giyad yopiq yo‘ll r
о е а о а а А о о а о о о а а
(p tlya) bo‘lm sligi k r k. N tij d jism niy shin h sil bo‘l di, chunki sign l
е а е а а а а о а о а а
ul rning h r birid n turli t m nl rg t rq lib yan shu j yg q ytib k lm ydi
а а а о о а а а а а о а а е а
(h lq d gi k bi). Butun t rm q k b lining m ksim l uzunligi n z riy ji td n
а а а а а о а е а а а а ха а
6,5 km g tishi mumkin, l kin m ld es 2,5 km d n shm ydi.
а е е а а а а а о а

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 15-Variant.
Segment 1 10Base-5 80
Segment 2 10Base-2 85
Segment 3 10Base- T 1000
Segment 4 10Base- FB 10
Segment 5 10Base- FL 105
Segment 6 FOIRL 100 0
Segment 7 10Base-5 345
Segment 8 10Base-2 400
Segment 9 10Base- T 200
1 2 3
1-rasm. Har xil fizik standartlardan va segmentlardan iborat bo’lgan Ethernet
tarmog’iga misol.
Hisoblash: PDV hisoblashda har bir simni kesilish joyidan segmentni jadval asosida
kechikishlarni hisoblashdan iborat, ( berilgan jadval asosida signallarning kechikishi
1m kabel segment uzunligi bilan ko'paytiriladi), shundan keyin bu kechikishlar chap,
o’ng va oraliq segmentlarni yig’indisini topish kerak.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Har bir dastur yangi sahifadan arab raqamlarida ko'rsatilgan raqam bilan
boshlanishi kerak. Raqam sarlavhasi bosh harf bilan yozilgan. Bitta ilova
raqamlanmagan. Ilovada tematik sarlavha bo'lishi kerak, unda kichik harflar bilan
yoziladi (birinchi bosh harf), o'rtada joylashgan, raqamlash sarlavhasidan bo'sh chiziq
bilan ajratilgan.
Kurs ishining matni barcha dasturlarga havolalarni o'z ichiga olishi kerak. Ular
arizalarni matnda ularga murojaat qilish tartibida tartibga soladilar.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Tarmoqlararo TCP/IP bayonnomalarining ish mexanizmi pochta xizmatiga
o’xshashdir:
• Oddiy pochta bo’yicha jo’natiladigan yozma axborotlar (xatlar) konvertlarga
joylanadi, ularda jo’natuvchining va oluvchining adreslari bo’lishi kerak. Kompyuterlar
ham xuddi shunday harakat qiladi: axborot bloklarini ajratib chiqadi va elektron
paketlarga joylaydi hamda ularni optimal yo’l bilan bir kompyuterdan boshqasiga
uzatadi. Bu elektron axborot paketlarida pochtadagilarga o’xshash standart joylashtirish
bor: ma’lumotli axborot matni kodli konvertlarga joylanadi, u konvert axborotning
boshlanishi va tugallanishi hamda sarlavhasining maxsus belgilaridan shakllantiriladi,
konvertda esa jo’natuvchining va oluvchining adreslari (IP-adres deb ataladi)
ko’rsatiladi. Bunday kodli konvert axborotning butunligini ta’minlaydi va uning
tarmoqdagi yo’l ko’rsatuvchisi bo’lib xizmat qiladi.
• Xat jo’natilgandan keyin u pochta xizmatining ixtiyorida bo’ladi. Har bir pochta
bo’linmasi oluvchining adresini o’qiydi, boshqa qaysi pochta bo’linmalari orqali xatni
optimal usul bilan oluvchiga jo’natish kerakligini aniqlaydi va keyingi tanlangan aloqa
bo’linmasiga xatni jo’natadi. Elektron paketlarni jo’natishning shunday algoritmi
Internet tarmog’ida ham amalga oshirilgan. Pochta bo’linmalari vazifasini tarmoq
uchastkalarini o’zaro birlashtiruvchi marshrutlovchilar bajaradi.
Elektron paketlar standart o’lchamga ega: bitga uzun axborot bir nechta
paketlarga joylanishi mumkin va, aksincha, bitta paketga bir nechta qisqa axborotlar,
agar ularda oluvchining bitta adresi bo’lsa, joylashishi mumkin. Har bir paket boshqa
barcha paketlarga bog’liq bo’lmagan ravishda joriy vaqtdagi optimal marshrut bo’yicha
oluvchiga etkazib beriladi. Boshqacha aytganda, o’zaro aloqador paketlar va bir
kompyuterdan boshqa kompyuterga paketlar turli xil yo’llar bilan uzatilishi mumkin.
Bunda bitta kanaldan tarmoqning umuman turli qismlariga yuborilayotgan paketlar
uzatilishi mumkin. Bu telekommunikatsiya tizimining resurslarini juda samarali
ishlatishga va uning shikastlangan uchastkalarini chetlab o`tishga imkon beradi.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 1-va 3- tarmoq o’rtasidagi PDV qiymatini hisoblash.
2.PDV qiymatini hisoblaymiz:
Chap baza segment 7:
11,8 + 345∙0,0866= 41,667
Oraliq segment 4:
24 + 10∙0,1 = 25
Oraliq segment 1:
46,5+ 80∙0,0866 = 53,4
Oraliq segment 3:
42 + 1000∙0,0866 = 128,6
Oraliq segment 6:
29 + 1000∙0,1 = 129
O’ng baza segment 9:
165 + 200∙0,113 = 187,6
1-va 3-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 565,267 ga teng. PDV qiymati 575
maksimal ruxsat etilgan qiymatdan kam bo'lgani uchun bu tarmoq ikkita signalning
qaytishi vaqtining mezoni talabiga javob beradi.
2.PVV qiymatini hisoblaymiz:
1-Chap segment, 10Base-5: 16 bt ga qisqaradi.
2-oraliq segment, 10Base-FB: 2 bt ga qisqaradi.
3-oraliq segment, 10Base-5: 11 bt ga qisqaradi.
4-oraliq segment, 10Base-T: 8 bt ga qisqaradi.
5-oraliq segment, FOIRL: 0 bt ga qisqaradi.
1-va 3-tarmoq PVV o’lchamlarni hisoblash natijasida jami qiymati 37 ga teng
bo’ladi, bu esa 49 bit oraliqdagi chegara qiymatidan kamroq ya’ni qo’yilgan
talablarga javob beradi.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Axborot manbalariga havolalar arabcha raqamlar bilan raqamlangan va tirnoqli
matn oxirida kvadrat qavslarga joylashtirilgan (havolalar soni kamida beshta bo'lishi
kerak). Raqamlarga, formulalarga, jadvallarga va ilovalarga havolalar kurs ishlarining
matni davomida doimiy ravishda raqamlanishga ega bo'lishi kerak, ular qavs ichida
berilgan, masalan: (1-rasm), (3-jadval), formulalar (1) - (3), (Ilova) .) A).
Matnda keltirilgan manbalar va adabiyotlar havolalari orqali murojaat qilinadi.
Ishoratlar nafaqat to'g'ridan-to'g'ri iqtibos keltirganda, balki kurs ishining muallifi
hujjat yoki bayonotning matnidan iqtibos keltirganda, shuningdek, yangi faktlar,
raqamli materiallar va o'z so'zlaringiz bilan aytilgan boshqa ma'lumotlar keltirilganda
ham amalga oshiriladi. Ma'lumotlar ro'yxatining namunasi B ilovasida keltirilgan.
Dars ishi alohida papkada papka bilan birga beriladi. Varaqlar fayllarga joylashtiriladi
yoki to'ldiriladi.
1.3. Kurs ishining strukturaviy rasmiylashtirish
Tushuntirish yozuvida bo'limlar, kichik bo'limlar, paragraflar, paragraflar va
paragraflar mavjud.
Bo'lim - bo'linishning birinchi bosqichi, seriya raqami va sarlavhasi bor.
Kichik bo'lim - bo'limning bir qismi, bo'lim raqami va pastki qismning seriya
raqami va sarlavhadan iborat seriya raqamiga ega.
Band - bo'lim yoki pastki qismning pastki qismi raqami va buyumning seriya
raqamidan iborat seriya raqami. Sarlavha bo'lishi mumkin.
Paragraf - paragrafning qismi, paragraf raqami va kichik bandning seriya
raqamidan iborat seriya raqamiga ega. Sarlavha bo'lishi mumkin.
Paragraf - bu raqam va sarlavha bo'lmagan matnning mantiqiy tanlangan qismi.
Bo'lim nomlari CAPITAL (bosh harf) bilan ajratiladi va bo'lim nomlari kichik
harflar bilan yoziladi. Matn va bo'limlar (kichik bo'limlar) nomi o'rtasida bitta qator
oralig'i (bitta bo'sh satr) bo'lishi kerak. Bo'lim sarlavhalarini va kichik bo'limlarni qalin
qilib belgilashingiz mumkin. Kursiv shriftdan foydalanish mumkin emas.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA qo‘llab-quvvatlaydi. Takomillashtirilgan guruhli adreslash tizimi va yangi turdagi
adreslami joriy qilish sababli IP ning yangi versiyasi marshrutizatsiya xarajatlarini
kamaytirish imkonini beradi.
Shuningdek, tashqi o‘zgarishlar ham yuz berdi - standart ishlab chiqarnvchilari
o‘nlik raqamlar o‘rniga IP-adresni o‘n oltilik raqamlar ko‘rinishida yozishni taklif
qildilar. Har bir o‘n oltilik raqamlar bir -biridan ikki nuqtalar bilan ajratiladi. Masalan,
IPv6 adres quyidagicha ko‘rinishga ega bo‘lishi mumkin:
FEDC:0A98:0:0: 0:0:7654:3210
Agar adresda bir necha nollar ketma-ket kelsa, adresni qisqartirib yozish mumkin.
Masalan, yuqorida keltirilgan adresni quyidagicha yozish mumkin:
FEDC:0A98::7654:3210
Ikki nuqta (::) ko‘rinishidagi qisqartirish adresda faqat bir marta foydalanilishi
mumkin. Shuningdek, adresning boshidagi nollarni tushirib qoldirish mumkin, masalan,
FEDC:0A98::7654:3210 ning o‘rniga FEDC:A98::7654:3210 deb yozish mumkin.
IRv4 va IPv6 - ikkala protokollarni qo‘llab-quvvatlovchi tarmoqlar uchun kichik
4 baytlar uchun IPv4 da an’anaviy bo‘lgan o‘nlik raqamlarni yozish mumkin:
0:0:0:0:0:FFFF:126.144.52.38 yoki ::FFFF:126.144.52.38.
IPv6 adreslashi va unga o‘tish texnologiyalari
IPv6 ni ishlab chiqaruvchilar IPv4 dan IPv6 ga o‘tish bir necha yillar davom
etishini va tashkilotlar yoki ular doirasidagi tugunlarda IPv4 dan foydalanish davom
etishini tushunadilar. Shuning uchun, migratsiya - uzoq muddatli maqsad ekanligini
nazarda tutib, ikkala versiya protokollarining o‘zaro mayjud bo‘lishiga alohida e’tibor
qaratish lozim.
Tunnellash va uning turlari
IPv4 dan IPv6 ga o‘tishni qo‘llab-quvvatlash vositalaridan biri - tunnellardan
foydalanishdir. Tunnelning vazifasi uzatilgan IPv6 paketni IPv4 paketga
inkapsulyatsiya qilishdan iborat. Bundan keyin IPv4 paket mavjud IPv4 tarmoq orqali
uzatilishi mumkin, qabul qilayotgan qurilma esa IPv4 sarlavhasini o‘chiradi va undan
boshlang‘ich IPv6 paket chiqarib oladi.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Oluvchining qabul punktida har bir kelgan paketning sifati tekshiriladi
(ma’lumotlarni uzatishda buzulishlar bo’lmadimikan), bitta uzun axborotli barcha
paketlar birga yig’adi, bu axborotli barcha paketlarning borligi tekshiriladi va ishonchli
bo’lsagina, ular umumiy axborotga birlashtiriladi. Agar ma’lumot paketi yo’qolgan yoki
buzilgan bo’lsa, uning nusxasi so’raladi. Axborot barcha buzilmagan paketlar
olingandan keyin tiklanganligi sababli ularning olinish ketma-ketligi ahamiyatga ega
emas.
IP va TCP bayonnomalari shunchalik chambarchas bog’langanki,
cha ularni bitta nom ostida keltiriladi — TCP/IP bayonnomalari. Bu bayonnomalar
asosida ko’pgina tarmoqli servis bayonnomalari ishlab chiqilgan, ularning orasida
quyidagilarni ta’kidlash kerak:
• File Tgapsfer Protocol (FTP) — fayllarni uzatish bayonnomasi:
• Telnet — uzoqdan murojaat qilish bayonnomasi, yani buyruqlarni uzoqdagi
kompyuterda masofadan turib ijro etish;
• Simple Mail Tgapsfer Ptotocol (SMTP) — elektron pochtani yuborishning oddiy
bayonnomasi; __
• Hyper Text Tgapsfer Protocol (HTTP) — gipermatnni uzatish bayonnomasi
(Worid Wide Web da axborotlarni uzatishda ishlatiladi);
• Network News Tgapsfer Protocol (NNTP) — yangiliklarni (telekonferenciyalarni)
uzatish bayonnomasi.
Foydalanuvchilarni tizim bilan muloqoti matnli interfeysni ishlatgan holda UNIX
operacion tizimi asosida yoki hozirda anchagina keng tarqalgan MS Windows/Windows
NT muxitida amalga oshirilib, bu muxit uchun Internet ning barcha texnologiyalari va
servislari bilan ishlaydigan amaliy dasturlar mavjuddir, bu dasturlar o’z navbatida oddiy
va qulay grafik interfeysga ega. UNIX ma’lumotlarni tarmoq ichida kodlash uchun
KOI-8 kodlari ishlatiladi, Windows muxitida esa ANSI standartidagi kodlar ishlatiladi.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 2-va 3- tarmoq o’rtasidagi PDV qiymatini hisoblash.
4.PDV qiymatini hisoblaymiz:
Chap baza segment 8:
11,8 + 400∙0,1026 = 52,84
Oraliq segment 5:
33,5 + 105∙0,1 = 44
Oraliq segment 2:
46,5 + 85∙0,1026 = 55,221
Oraliq segment 3:
42 + 1000∙0,0866 = 128,6
Oraliq segment 6:
29 + 1000∙0,1 = 129
O’ng baza segment 9:
165 + 200∙0,113 = 187,6
2-va 3-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 597,261 ga teng. PDV qiymati
575 maksimal ruxsat etilgan qiymatdan ko’p bo'lgani uchun bu tarmoq ikkita
signalning qaytishi vaqtining mezoni talabiga javob bermaydi.
4.PVV qiymatini hisoblaymiz:
1-Chap segment, 10Base- 2: 16 bt ga qisqaradi.
2-oraliq segment, 10Base- FL: 8 bt ga qisqaradi.
3-oraliq segment, 10Base- 2: 11 bt ga qisqaradi.
4-oraliq segment, 10Base- T: 8 bt ga qisqaradi.
5-oraliq segment, FOIRL: 0 bt ga qisqaradi.
2-va 3-tarmoq PVV o’lchamlarni hisoblash natijasida jami qiymati 43 ga teng
bo’ladi, bu esa 49 bit oraliqdagi chegara qiymatidan kamroq ya’ni qo’yilgan
talablarga javob beradi.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Fast Ethernet t rm g‘id jism niy «shin » t p l giyasid n f yd l nish ko‘zdа о а о а о о о а о а а а
tutilm g n, f q t «p ssiv yulduz» yoki «p ssiv d r t» t p l giyasi ishl til di.
а а а а а а а ах о о о а а
Shuningd k Fast Ethernet t rm g‘id t rm q uzunligig q ttiq t l bl r v
е а о а а о а а а а а а
ch g r qo‘yilg n. P k t f rm tini s ql b q lib, t rm q t zligini 10 b r v r
е а а а а е о а а а о а о е а а а
shirilg nligi tuf yli t rm qning minim l uzunligi 10 b r v r k m yadi (Ethernet
о а а а о а а а а а а
d gi 51,2 mks o‘rnig 5,12 mks). Sign lni t rm qd n o‘tishining ikki iss lik v qt
а а а а о а х а а
k tt ligi es 10 m r t b k m yadi.
а а а а о а а а а
Ethernet t rm g‘id n b r t uz tish uchun st nd rt k d M nch st r – II
а о а ах о о а а а о а е е
ishl til di. Bu h ld sign lning bitt qiym ti n lg , b shq si m nfiy qiym tg
а а о а а а а о а о а а а а
eg , ya’ni sign lni d imiy t shkil qiluvchi qiym ti n lg t ng em s. G lv nik
а а о а а о а е а а а
jr tish d pt r, r pit r v k nts ntr t r qurilm lri yord mid m lg
а а а а е е е а о е а о а а а а а а
shiril di. T rm qning uz tish v q bul qilish qurilm l ri b shq qurilm l rd n
о а а о а а а а а о а а а а
g lv nik jr lishi tr nsf rm t r rq li v l hid el ktr m nb i yord mid
а а а а а о а о о а а а о а е а а а а
m lg shirilg n, t rm q bil n k b l to‘g‘ri ul ng n.
а а а о а а о а а е а а
Ethernet t rm g‘ig b r t uz tish uchun eg bo‘lish b n ntl rg to‘liq t nglik
а о а ах о о а а а о е а а е
huquqini b ruvchi CSMA/CD t s difiy usul yord mid m lg shiril di.
е а о а а а а а о а
T rm qd 1.1.2 – r smd ko‘rs tilg nd k o‘zg ruvch n uzunlikk eg bo‘luvchi
а о а а а а а е а а а а
struktur li p k t ishl til di.
а а е а а

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA tarmoqlarda ishlaydi. Undan tashqari protokollardan Internet global tarmog’ida ishlash
imkonini beruvchi yagona protokoldir. TCP/IP protokollar stekiga turli bosqichlarda
ishlovchi ko’p protokollar kiradi, lekin o’z nomini u ikkita TCP va IP protokollar
nomidan olgan.
TCP(Transmission Control Protocol) – transport protokoli, TCP/IP protokollar
stekidan foydalanib tarmoqda axborotlarni uzatishni boshqarish uchun xizmat qiladi.
IP (Internet Protocol) – tarmoq bosqich protokoli, turli tarmoqdan iborat bo’lgan
tarmoqlarda axborotlarni yetkazish uchun transport protokollarining biridan
foydalanadi, masalan, TCP yoki UDP.
TCP/IP stekning quyi bosqichi axborot uzatishning standart protokollaridan
foydalangani uchun uni har qanday tarmoq texnologiyasi qo‘llanganda va har qanday
operatsion tizimli kompyuterlarda ishlatish mumkin bo’ladi. Azaldan TCP/IP protokoli
global tarmoqlarda foydalanish uchun loyihalashtirilgan, aynan shuning uchun u
maksimal ravishda moslashuvchandir. Xususan paketlarni qismlarga ajratish imkoni
bo’lgani uchun ham aloqa kanalining sifati e‘tiborga olinmasa ham, axborot albatta o’z
manziliga yetkaziladi. IP – protokolining mavjudligi uchun ham turli segmentli
tarmoqlar o’rtasida ham axborot uzatish mumkin bo’ladi. TCP/IP – protokolining
kamchiligi shundan iboratki, tarmoqda ma‘murlashtirish murakkablashadi
TCP transportli darajaning tipik bayonnomasi hisoblanadi: u ma’lumotlar oqimini
boshqaradi, xatoliklarni qayta ishlaydi va barcha ma’lumot paketlari olinganligini va
kerakli tartibda yig’ilganligini kafolatlaydi. Internet uchun transportli darajaning yana
bir bayonnomasi mavjuddir: foydalanuvchi deytagrammasining bayonnomasi (UDP
— User Datagram Protocol) oddiyroq va ma’lumotlarni masuliyatsiz jo’natishlarda
ishlatiladi. Bu bayonnomalarni ishlatish jarayonlarining ketma-ketligi quyidagicha
bo’ladi.
Uzatiladigan axborot amaliy dastur vositalari bilan aniq bir formatli bloklarga
joylanadi. IP bayonnomasi bu bloklarni paketlarga ajratadi, olingan axborotlarning
to’liqligini tekshirish mumkin bo’lishi uchun paketlarning har biri nomer va sarlavxa
oladi.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Shaxsiy fikrlarni, formulalarni, belgilarni kiritishga, shuningdek kurs ishning
matniga qora kapillyar (geliy) ruchka bilan diagramma va chizmalar kiritishga ruxsat
beriladi.
Kurs ishlari hajmi kamida 25 sahifadan iborat bo'lishi va 35 varaqdan
oshmasligi lozim. Ishning matni sarlavha sahifasidan boshlanadi (A ilovaga qarang).
Keyingi sahifada bo'limlar, paragraflar, ilovalar va sahifalar yozilgan tarkibiy qismlar
jadvali (B ilovasiga qarang). Tarkiblar jadvalida ishda mavjud bo'lgan barcha
sarlavhalar bo'lishi kerak. Ularning matni ish mazmuniga to'liq mos kelishi, aniq,
ravshan, izchil va uning ichki mantig'ini aniq aks ettirishi kerak.
Kirish varaqasidan boshlab barcha ish varaqalari raqamlanadi. Raqamlash
boshidan oxirigacha bo'lishi kerak. Ilova va bibliografiya o'zaro tartib raqamlashga
kiritilishi kerak. Raqamlar varaqning pastki qismida, o'rtadan tekislanadi.
Matndagi har bir bo'lim bir-biridan ajratilgan bo’lishi kerak. Tegishli bo'lim
(qism) yoki kichik bo'limning raqami sarlavha boshiga qo'yiladi.
Kurs ishida turli xil grafik rasmlar (xaritalar, diagrammalar, chizmalar,
fotosuratlar va boshqalar) bo'lishi mumkin. loyihada joylashtirilgan rasmlar soni uning
mazmuniga qarab belgilanadi va matnga tartibli va aniqlik berish uchun etarli bo'lishi
kerak. Ular ish matnida ularga murojaat qilingandan so'ng darhol joylashtiriladi.
Yozuv varaqning o'rtasiga tekislanadi, kursiv bilan yozilgan va rasm ostida joylashgan.
Kurs ishiga joylashtirilgan raqamli material, jadval ko'rinishida chiqarish tavsiya
etiladi. Jadvallar varaqqa rasmlar singari joylashtirilishi kerak. Har bir jadvalga o'tish
raqami va imzo qo'shiladi. Jadval sarlavhasi birinchi satrni ko'rsatmasdan varaqning
chap chetiga tekislanadi, kursiv bilan yoziladi va jadvalning tepasida joylashgan. No.,
%, +, -, <,>, = va hokazo belgilar faqat sonli qiymatlar uchun ishlatilishi kerak.
Matnda bu belgilar so'zlar bilan yozilishi kerak.
Hisob birliklari va fizik kattaliklarni o'lchash birliklarining harf belgilari matnda
faqat bo'sh joy bilan ajratilgan sonli qiymatlar bilan qo'llaniladi (masalan: 5 dona, 10
MB). Matematik belgilarning belgilari +, -, <,>, =,  ,:, / ikkala tomondan bo'sh joylar
bilan ajratilgan. Masalan: a + b = c, d <c, a  b.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Xulosa
2-va 3-; 1 va 3 komponentlarning PDV qiymati 575 maksimal ruxsat etilgan
qiymatdan ko’p bo'lgani uchun bu tarmoq ikkita signalning qaytishi vaqtining mezoni
talabiga javob bermaydi. 1-va 2-komponent qiymati 575 qiymatdan kamroq
bo’lganligi uchun talabga javob beradi.
1-va 2-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 429,828 ga teng.
1-va 3-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 565,267ga teng
2-va 3-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 597,261 ga teng.
PVV qiymatini hisoblaymiz:
1-va 2-tarmoq PVV o’lchamlarni jami qiymati 48 ga teng bo’ladi
1-va 3-tarmoq PVV o’lchamlarni jami qiymati 37 ga teng bo’ladi.
2-va 3-tarmoq PVV o’lchamlarni jami qiymati 43 ga teng bo’ladi.
Barcha PVV o’lchamlarni hisoblash natijasida jami qiymati 49 bit oraliqdagi
chegara qiymatidan kamroq ya’ni qo’yilgan talablarga javob beradi
Kurs ishimni bajarish davomida PDV va PVV o’lchamlarni hisob kitob qilib
chiqdim va hamma hisob ishlarim barcha talablarga javob berdi. Barcha tarmoqlar
berilgan standartlarga javob beradi.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA bunday adresli paket tarmoqning berilgan nomeri bilan tarmoqning barcha tugunlariga
uzatiladi. Masalan, 255.255.255.0 maskali 192.190.21.0 tarmoqda 192.190.21.255
adresli paket ushbu tarmoqning barcha tugunlariga uzatiladi. Bunday uzatish keng
eshittirishli xabar deyiladi (broadcast).
Dinamik IP-adreslar
Agar IP-adres qurilma tarmoqqa ulanishi bilan avtomatik tarzda belgilansa va
chegaralangan vaqt mobaynida, odatda, ulanish seansi tugallanguncha ishlatilsa, bunday
IP-adres dinamik deb nomlanadi (1.5-rasm).
1.5-rasm. Ichki interfeys bilan ta’minlangan ofis tarmog‘ining Internetga chiqish
namunasi.
MAC-adres
MAC-adres (Media Access Control - muhitga kirishni boshqarish) - barcha aktiv
qurilmalarga yoki ularning Ethernet kompyuter tarmoqlaridagi ba’zi interfeyslariga
beriladigan unikal identifikator.
Ethernet standartini loyihalashda barcha tarmoq kartalari ishlab chiqarish
mobaynida o‘rnatilgan unikal 6 baytli nomer (MAC-adres) ga ega bo‘lishi kerakligi
ko‘zda tutilgan. Ushbu nomer freymni uzatuvchi/qabul qiluvchini identifikatsiya qilish
uchun foydalaniladi va tarmoqqa yangi kompyuter (yoki tarmoqda ishlaydigan boshqa

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA - Kadrlar orasidagi masofa 49 sekunddan ortiq intervalgacha ko'paytiriladi.
(Ramkalarni yuborish vaqtida stantsiya 96 bitli intervalgacha dastlabki interfeysni
ta'minlaydi).

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA qurilma) ulanganida tarmoq administratorining MAC-adresni sozlash zaruriyatini
bartaraf qilishni nazarda tutadi.
MAC-adreslaming unikalligi har bir ishlab chiqaruvchining IEEE Registration
Authority koordinatsiya qo‘mitasidan 16 million (2 24
) adreslardan diapazon olishi bilan
ta’minlanadi va belgilangan adreslarning tugashi bilan yangi diapazon beriladi. Shuning
uchun MAC-adresning katta baytlari bo‘yicha ishlab chiqaruvchini aniqlash mumkin.
Ishlab chiqaruvchini MAC-adres bo‘yicha aniqlash imkonini beruvchi jadvallar mavjud;
xususan, ular arpalert kabi dasturlarga kiritilgan.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 100 BASE – T4 (to‘rtt li ‘r lg n juftlik);а о а а
100 BASE – Tx (ikkit li ‘r lg n juftlik);
а о а а
100 BASE – Fx ( ptik t l li k b l).
о о а а е

Bu rd «100» s ni uz tish t zligini bildir di (100 Mbit/s), «T» - h rfi ‘r lg n
е а о а е а а о а а
juftlik ek nini ko‘rs t di, «F» - h rfi ptik t l li k b l ek nini ngl t di.
а а а а о о а а е а а а а
100BASE–Tx v 100BASE–Fx rusumid gi k b ll rni birl shtirib 100BASE– n m
а а а е а а Х о
bil n yuritil di, 100BASE-T l rni es 100BASE–T d b b lgil n di.
а а Х а а е е а а
Bu rd biz ytib o‘tishimiz k r kki Ethernet t rm g‘i ptim l lg ritmi bil n
е а а е а а о о а а о а
h m, yuq ri ko‘rs tkichl ri bil n h m b shq st nd rt t rm q ko‘rs tkichl rid n
а о а а а а о а а а а о а а а
jr lib turm ydi. L kin yuq ri st nd rtl shtirilg nlik d r j si bil n, t nik
а а а е о а а а а а а а а ех
v sit l rini jud ko‘p miqd rd ishl b chiq rilishi bil n, ishl b chiq ruvchil r
о а а а о а а а а а а а
t m nid n kuchli qull nishi sh r f ti tuf yli b shk st nd rt t rm ql rd n
о о а а а о а а о а а а а о а а
Ethernet t rm g‘i k skin jr lib tur di v shuning uchun h m h r q nd y b shq
а о е а а а а а а а а о а
t rm q t n l giyasini yn n Ethernet t rm g‘i bil n s lishtiril di.
а о ех о о а а а о а о а
Ethernet tarmog'ining fizik qatlami spesifikatsiyasining
parametrlari
Parametrlar 10Base-5 10Base-2 10 Вазе
- Т 10Base - F
Maksimal segment uzunligi, m 500 185 100 2000
Tarmoq tugunlari orasidagi maksimal
masofa (takroriy qurilmalar yordamida),
m 2500 925 500 2500
(10BaseFB
uchun
2740)
Segmentdagi maksimal stantsiyalar soni 100 30 1024 1024
Har qanday tarmoqda stantsiya orasidagi
repeterlarning maksimal soni 4 4 4 4
( 10BaseFB
uchun 5 )
PDV (umumiy qiymati barcha baza o’zgaruvchi orta qoluvchi
segmentlar soni) ni hisoblash uchun jadval

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA 1.1. Kurs ishining tarkibi va hajmi
Kurs ishi tarkib qismlariga, chizmalar, diagrammalarga
joylashtirilgan tasviriy grafik materiallar bilan hisob-kitob va tushuntirish yozuvidan
(TY) iborat.
Qo'lda yozilgan matnning hajmi 25-35 jami sahifadan iborat
bo'lib, hisob-kitob va tushuntirish yozuvidan iborat bo’ladi:
sarlavha sahifasi;
mundarija
kirish
asosiy qism (bo'limlarga bo'lingan)
hisobiy qism
xulosa;
foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati (adabiyotlar);
ilovalar (rasmlar, diagrammalar, dastur ro'yxatlari
Kirish qismida muammoni hal qilishning dolzarbligini ko'rsatish kerak, agar
kerak bo'lsa, mavjud tizimlarni vazifalarni kamchiliklarini yoki ularni samarasiz
ishlarini isbotlash uchun ko'rib chiqish kerak.
Asosiy qismning bo'limida muddatli ish mavzusi bo'yicha materiallar ko'rib
chiqiladi: qisqacha tarixiy ma'lumot (agar kerak bo'lsa); asosiy tushunchalar va
ishlanmalar to’g’risida ma’lumot beriladi.
Xulosa qilib, olingan natijalar haqida qisqacha ma'lumot berish, ish natijalarini
umumlashtirish va barcha kurs ishlari bo'yicha xulosalar chiqarish kerak.
1.2. Kurs ishini rasmiylashtirish talablari
Kurs ishi kompyuterda A4 (297x210 mm) oq varaqning bir tomonida bir yarim
qator oralig'ida bosilishi kerak. Birinchi satrning hoshiyasi 1,25 sm. Matn 30-35
qatordan iborat bo'lishi kerak, 60 ta belgidan iborat bo'lishi kerak (so'zlar va tinish
belgilarining orasidagi bo'shliqlarni hisoblash) va varaqning butun kengligi bo'ylab
tekislanadi. Har bir varoq standart: chapdan - 3 sm, o'ngdan - 1,5 sm, yuqori va
pastdan - har biri 1,5 sm, harflar Times New Roman 14 o'lchamda bo’lishi kerak.

Изм. Лист № документа Подпись Дата Лист
2KURS ISHI 60711400 41sE-22 TJA Segment
turi Chap baza
segmentini
hisoblash Oraliq baza
segmentini
hisoblash O’ng baza
segmentini
hisoblash 1m
kadrlarni
ushlanish
vaqti Segmentning
maksimal
uzunligi
10Base-5 11.8 46.5 169.5 0.0866 500
10Base-2 11.8 46.5 169.5 0.1026 185
10Base-T 15.3 42.0 165.0 0.113 100
10Base-FB - 24.0 - 0.1 2000
10Base-FL 12.3 33.5 156.5 0.1 2000
FOIRL 7.8 29 152.0 0.1 1000
AUI(>2m) 0 0 0 0.1026 48+2
PVV (Kadrlar orasidagi intervallar soni) ni hisoblash uchun
Segment turi Oldingi segment Oraliq segment
10Base-5 или 10Base-2 16 11
10Base-FB - 2
10Base-FL 10.5 8
10Base-T-- 10.5 8
Ko ’ pincha segmentining uzunligi , shuningdek , takrorlagichning soni va tarmoqning
umumiy uzunligi va ularning bilan bog ' liq cheklovlarni tekshirish kerak bo ’ ladi . "5-
4-3" qoidasi (5 ta segmentgacha ulanishda 4 tadan ortiq takrorlash qurilmasi ,
faqatgina 3 tagacha tarmoq tugunlarni ulash mumkin ), qolgan ( bog ' lanishlar
segmentlari ) uzaytiruvchi kabellar sifatida ishlatiladi ). Koaksiyal va "4 ta Hub "
standarti optik tolali va eshilgan juftlik kabellaridan tashkil topgan tarmoqlar uchun
malumotlar uzatishda foydalanish tavsiya etilmaydi .
Turli xil jismoniy tabaqalardan iborat bo ' lgan chekka tarmoqlari to ' g ' ri ishlashi
uchun , uchta asosiy shart bajarilishi kerak :
- Tarmoqdagi stantsiyalar soni 1024dan oshmasligi (koaksiyal segmentlar uchun
cheklovlarni hisobga olgan holda).
- Tarmoqning ikkita eng uzoq stansiyalari orasidagi signalni tarqatishning ikki
marta kechikishi (Path kechiktirish qiymati, PDV) 575 bitlik oraliqlardan oshmaydi.

Mundarija

Kirish…………………………………………………………………...…………

1.1 Kurs ishining tarkibi va hajmi…………………………………………..…..

1.2. Kurs ishini rasmiylashtirish talablari…………………………………........

1.3. Kurs ishining strukturaviy rasmiylashtirish……………………………..…

2. Fizik adreslarni IP adresda aks ettirish

2.1 IPv4 adreslashi va IP adres sinflarini topish..................................................

2.2 Turli sinfli IP-adreslarning strukturasi……………………………...………

2.3 Masshtablanadigan adreslash sxemasi...........................................................

2.4 IP-adreslar kategoriyalari...............................................................................

3.Tarmoq protokollari asosiy turlari

3.1 Transport pog’onasi. Tarmoq pog’onasidagi transport protokolini bog’lashga mo’ljallangan uzatishni boshqarish protokoli TCP(Transmission Control Protocol), xususiyatlari.........................................................................................................

3.2 FTP protokoli.................................................................................................

4. Hisobiy qism

4.1 Ethernet va FastEthernet asosidagi kompyuter tarmog'i va uning samaradorligini hisoblash tartibi..........................................................................

Ilova A…………………………………………………………………………….

Xulosa………………………………………………………………………..……

Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………..……..

Купить

Информация о документе

Продавец

Fizik adreslarni IP adresda aks ettirish. Tarmoq protokollari asosiy turlari