Fonetika. Unli va undoshlar tasnifi - Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim - Slaydlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	938.1KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	01 Fevral 2024
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Slaydlar
Fan	Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim

Sotuvchi

Maftuna Suvonova

Ro'yxatga olish sanasi 01 Fevral 2024

0 Sotish

Fonetika. Unli va undoshlar tasnifi

Sotib olish

F ONETI K A . UNLI VA
UNDOSHLA R TA SNI F I .
•
Fonet ik a – grek cha phone – t ov ush so’zidan
olingan bo’lib, t ilshunoslik ning alohida
bo’limi hisoblanadi v a t ilning t ov ush
t omonini o’rganadi.

TOVUSHLA R
•
Tovushlar 2 xil bo'ladi :
unli v a undosh t ov ushlar.
•
Talaffuz qilayotganimizda to'siqqa uchramasdan
cho'zib aytilsa, unli t ov ush deb ataladi.
•
Talaffuz qilayotganimizda to'siqqa uchrab, qisqa
aytilsa undosh t ov ush deb ataladi.

UNLI TOVUSHLA R UCH
TOMONLA MA TA SNI F QI LI NA DI :
•
1. Labning ishtirokiga ko’ra;
•
2. Og’izning ochilish darajasiga ko’ra
•
3. Tilning gorizantal holatiga ko’ra;
•
1. Labning isht irok iga k o’ra ik k iga bo’linadi:
•
I) Lablangan unlilar: u, o‟
•
II) Lablanmagan unli: i, e, a
•
Eslatma! O – oraliq unli hisoblanadi.

•
2. Og’izning ochilish darajasiga k o’ra uchga
bo’linadi:
•
I) Yuqori tor unli: i, u
•
II) O‘rta keng unli: e, o‟
•
III) Quyi keng unli: a, o
•
3. Tilning gorizant al holat iga k o’ra ik k iga
bo’linadi:
•
I) Old qator unlilar: i, e, a
•
II) Orqa qator unlilar: u, o‟, o
•
Yuqoridagi 1- va 2- belgi hozirgi o‘zbek adabiy tili
unlilari tasnifi uchun asos bo‘ladi. (lab va og‟iz)

UNDOSH TOVUSHLA R UCH
TOMONDA N TA SNI F QI LI NA DI :
•
I . Hosil bo’lish o’rniga k o’ra; (t il, lab,
bo’g’iz)
•
II. Hosil bo’lish usuliga ko’ra:
•
III. Ovoz va shovqinning ishtirokiga ko’ra:
(jarangli, jarangsiz)

•
I . Hosil bo’lish o’rniga k o’ra:
•
1. Lab undoshlari: b, p, m, v, f;
•
a) lab-lab undoshlari: b, p, m;
•
b) lab-tish undoshlari: f, v.
•
2. Til undoshlari:
•
a) til oldi undoshlari: d, t, z, s, j, ch, sh, n, l, r;
•
b) til o’rta undoshi: y;
•
d) til orqa undoshlari: g, k, ng;
•
e) chuqur til orqa undoshlari: q, g’, x.
•
3. Bo’g’iz undoshi: h.

•
I I . Hosil bo’lish usuliga
k o’ra:
•
a) portlovchilar: b, p, d, t, g, k, j, q, m, n, ng;
•
b) sirg’aluvchilar: v, f, z, s, y, r, 1, sh, g’, x, h;
•
d) qorishiqlar: ch.

•
I I I . Ovoz va shovqinning isht irok iga
k o’ra:
•
1. Jarangli undoshlar – bularda ovoz ham,
shovqin ham ishtirok etadi, tovush paychalari
•
tarang tortilgan bo‘ladi.
•
b, v, g, d, z, j, y, g’, 1, m, n, ng, r.
•
2. Jarangsiz undoshlar – faqat shovqindan iborat
bo‘ladi, tovush paychalari tarang tortilmaydi
•
p, f, k, t, s, ch, sh, q, x, h.

FONETIKA. UNLI VA UNDOSHLAR TASNIFI

Sotib olish