• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена 20000UZS
Размер 3.2MB
Покупки 0
Дата загрузки 03 Июнь 2025
Расширение docx
Категория Информатика и ИТ

Продавец

Nurali Axmedov

Дата регистрации 24 Октябрь 2024

10 Продаж

FOTOMOD dasturida kartalarni yangilash va tuzish

1p 2KIRISH Raqamli fotogrammetriya – tadqiqotlarning zamonaviy rivojlanish bosqichi hisoblanadi. Raqamli fotogrammetriyada ko‘pgina bajariladigan jaraѐ?nlar kompyuter ѐ ?rdamida amalga oshirilib, raqamli formatdagi tasvirlardan foydalaniladi. Tahliliy fotogrammetrik qurilmalarda ishlashdan raqamli fotogrammetriyaga o‘tilganda fotogrammetrik jara ѐ?nlarni avtomatlashtirishni ta’minlab beruvchi ko‘plab dasturiy va texnik maxsulotlar majmuasi talab qilinadi. Raqamli fotogrammetriyaning texnik vositalariga raqamli metrik fotokameralar, fotometrik skanerlar, stereomonitorlar va fotogrammetrik ishchi stansiyalarni misol qilib keltirish mumkin. Dasturiy fotogrammetriya vositalariga esa «Talka», «Delta», «PHOTOMOD» va boshqa bir qator dasturlarni keltirib o‘tish mumkin. Ushbu uslubiy ko‘rsatmada keltirilgan barcha topshiriqlar «Fotogrammetriya va Yerni masofadan turib tadqiq qilish» fanining ishchi o‘quv dasturiga muvofiq PHOTOMOD dasturida bajariladigan laboratoriya ishlari uchun mantiqiy ketma- ketlikda tuzib chiqilgan. Ushbu uslubiy ko‘rsatmada «PHOTOMOD» dasturiy majmuasida bajariladigan quyidagi oltita o‘zaro bog‘langan topshiriqlarni bajarish tartibi keltirilgan.  PHOTOMOD dasturi bilan tanishish.  Loyihani yaratish va tarmoqni shakllantirish. PHOTOMOD Montage Desktop dasturiy moduli bilan ishlash.  Tarmoqni o‘lchash. PHOTOMOD ATmoduli bilan ishlash.  Tarmoqni tenglashtirish. PHOTOMOD Solvermoduli bilan ishlash.  Gorizontallarni tuzish va tahrirlash, TIN yaratish. PHOTOMOD DTM moduli bilan ishlash.  Raqamli (vektor) xaritani yaratish. Stereo Draw va VectOr modullari bilan ishlash. Topshiriqlar bilan tanishish va ularni bajarish 2 – bosqichda amalga oshiriladi. Birinchi bosqichda tanishtirish – o‘qitish tarzida, yangi materiallarni o‘zlashtirish va dasturning taqdimot versiyasi bo‘yicha dasturiy majmua bilan ishlash ko‘nikmalarini o‘zlashtirish amalga oshiriladi. Ikkinchi bosqichda esa tekshirish tarzida, olingan ma’lumotlarni va bilimlarni mustaqil tarzda mustaxkamlash maqsadida, talabalar o‘zlari yashab turgan hududning aerokosmik materiallari asosida topshirilarni bajaradilar. 14Raqamli kamerani parametrlarini bazaga kiritish Suratlarni raqamli kamera bo‘yicha ichki oriyentirlash 2. PHOTOMOD AT muloqot darchasida tayanch nuqtalarni o‘lchashni amalga oshirish uchun loyihadagi suratlar uchun tayanch nuqtalar katalogi bo‘lishi lozim. Buning uchun «Tayanch nuqtalarini o‘lchash» (Izmereniye opornix tochek)belgisi bosiladi. 3631 320 80 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 70 60 32 200 100 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 60 50 33 370 60 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 200 80 34 205 50 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 180 20 35 310 160 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 150 70 36 130 150 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 110 90 37 340 120 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 100 40 38 410 170 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 120 90 39 220 110 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 140 80 40 120 140 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 170 30 41 470 75 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 190 60 42 210 170 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 120 90 43 320 110 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 140 80 44 420 140 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 170 30 45 270 75 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 190 60 27– menyudan «Balandlik matritsasi (Matritsa visot) / Qurish (Postroit) / TIN bo‘yicha (Po TIN)» tanlanadi; – ochilgan muloqot darchasida agar ochiq bo‘lsa, dastlabki TIN ( ѐ? ki TINlar) tanlanadi; – qurishning ko‘rsatkichlari «Ko‘rsatkichlar» (Parametri) bo‘limini tanlash orqali amalga oshiriladi (5.4-rasmg qaralsin); – chiqish matritsalari koordinatalari, Shimol, G‘arb, Sharq, Janub kabi matnli sohalardan foydalanilib belgilanadi (dastlabki holatda koordinatalar to‘g‘iburcha burchak koordinatalari sifatida, TIN’ qurish sohalari tarzida ifodalanadi). – chiqish balandlik matritsasi elementlari balandligi metrda ifodalanib, bunda «Yacheyka o‘lchamlari» (Razmer yacheyki) ko‘rsatkichida foydalaniladi (bu qiymat TIN’ qurilishida yoki uchburchakning o‘lchamlari bo‘yicha to‘rning yacheykalari o‘lchamlariga mos ravishda hisoblanishi talab qilinadi. Matritsani qurishda yacheyka o‘lchamlarining kichik o‘lchamda olinishi holatlari matritsaning qurilish vaqt sarfini uzaytiradi, qayta ishlanish aniqlik darajasi esa ortmaydi). Balandlik matritsasini qurish natijasida u foydalanuvchi tomonidan tanlangan resursda saqlanadi, bunda «Qavatlar boshqaruvchisi» (Dispetchere slo ѐ ? v) darchasida mos keluvchi «Balandlik matritsasi» (Matritsa visot) tanlanadi. 26Gorizontallarni tuzib chiqish uchun ko‘rsatkichlar darchasining ko‘rinishi. 1-2 stereojuft suratlari bo‘yicha tuzilgan gorizontallar 8. Qoniqarsiz natijalar olingan holatda gorizontallarni «Tahrirlash» (Redaktirovaniye) paneli ѐ? rdamida o‘zgartirish mumkin. Buning uchun gorizontallarni tahrirlash rejimiga o‘tish talab qilinib, «Qavatlar boshqaruvchisi» (Dispetchere slo ѐ ? v) (5.4-rasmga qaralsin) bo‘limida gorizontallar qavati tanlanadi. «Qavatlar boshqaruvchisi» (Dispetchere slo ѐ ? v) umumiy ko‘rinishi. 9. TIN bo‘yicha balandlik matritsasini qurish: 20 mkm bo‘lsa, u holatda xatolik maksimal qiymati bu qiymatdan oshmasligi kerak. Raqamli kamerada olingan tasvirlar uchun ichki mo ‘ ljalga olish avtomatik rejimda bajariladi va elementlar kiritilishi kamera pasportida keltirilgan qiymatlar bo‘yicha mo‘ljalga olinadi. O‘zaro mos holatdagi mo‘ljalga olish. O‘zaro mos holatdagi mo‘ljalga olishlar quyidagi jara ѐ? nlarni o‘z ichiga oladi: – uchlangan qoplam sohasida va stereojuftlarda bog‘lanuvchi nuqtalarni o‘lchash; – marshrutlararo bog‘lanuvchi nuqtalarni o‘lchash; – tayanch nuqtalarini tanish va o‘lchash. O‘zaro mos holatdagi mo‘ljalga olishda elementlarni aniqlashning optimal varianti 12-18 ta bog‘lovchi nuqtalarni stereojuftda o‘lchash hisoblanadi: bunda har bir 2-3 nuqta 6 ta standart standart zonalardan olinadi . Bog‘lovchi va tayanch nuqtalarni o‘lchash sifati korrelyatsiya koyeffitsenti bo‘yicha nazorat qilinishi mumkin (agar nuqtalar korrelyator ѐ ? rdamida qo‘shilsa). Qabul qilina ѐ ? tgan korrelyatsiya koyeffitsenti foydalanuvchi tomonidan, tasvirning fotografik sifatiga bog‘liq holatda aniqlanadi. Kontrast va aniq sifatga ega tasvirlar uchun bu qiymat 0,9 – 0,95 ni tashkil qiladi, chaplanishlar yuzaga kelgan tasvirlar uchun bu koyeffitsent qiymati yaxshi ko‘rinuvchi nuqtalardan iborat sohalarda 0,80 ni tashkil qilishi mumkin. Bundan tashqari bu nazoratdan boshqa ko‘ndalang qoldiq parallaks qiymat aniqligi xam foydalaniladi. 5 ta nuqtani o‘lchashdan keyin stereojuftlikda o‘zaro moslikdagi mo‘ljalga olish tasvir juftliklari elementlari hisoblanadi, bunda nuqtalarning kiritilishi bo‘yicha va o‘lchanuvchi nuqtalar jadvali asosida (Tarmoqning o‘lchov nuqtalari darchasi) nuqtalarda ko‘ndalang qoldiq parallaks qiymatlari aks ettiriladi. O‘lchov birligi – piksellar ѐ ? ki millimetrlarda ifodalanib, bu kameraning o‘lchov birligi bilan bog‘liq amalga oshiriladi. O‘rtacha xatolik qiymati analog kameralar uchun skanerlash pikseli qiymatining yarmisidan oshmasligi va raqamli kameralar uchun esa matritsa pikseli qiymati yarmisidan oshmasligi talab qilinadi. YA’ni agar skanerlash pikseli 12 mkm ni tashkil qilsa, u holatda o‘zaro mos ravishdagi mo‘ljalga olish jara ѐ ? nida o‘rtacha xatolik qiymati 6 mkm dan oshmasligi, matritsa pikseli qiymati 9 mkm bo‘lganda esa bu qiymat 4,5 dan oshmasligi talab qilinadi. Ushbu ko‘rinishda, tavsiflangan holatlarda analog va raqamli kameralar uchun mos ravishda xatolik maksimal qiymati – 12 mkm va 9 mkm bo‘yicha hisoblanadi. 12 mkm pikselga ega skanerlashda analog kameralar orqali olingan tasvirlarning tripletlarda tasvirlar uchun yo‘l qo‘yiladigan o‘rtacha xatolik qiymatlari, bunda ko‘ndalang ustma-ust tushish 60% va fokus masofalarda analog kameralar uchun uchta standart bo‘yicha qiymatlar hisoblangan. 237. Agar tenglashtirish natijalari qoniqarli darajada bo‘lmasa va bir qator «shubhali» nuqtalar xosil bo‘lsa, bu holat Modellar bo‘limida xatolik vektorlar tarzida aks etadi. Tahrirlash uchun «Axborot» (Informatsiya) darchasida (4.3- rasmga qaralsin) «Tahrirlash paneli» (Panel redaktirovaniya) ishga tushiriladi va bu bo‘lim quyidagi imkoniyatlarga ega hisoblanadi: – uskunalar panelida «Koordinatalar» «Koordinatalarni tahrirlash» (Redaktirovat koordinati) tugmachasini bosish orqali geodezik koordinatalarni o‘zgartirish; – «O‘lchash» «Bog‘lovchi nuqtalarni tahrirlash (Redaktirovaniye svyazuyushey tochki) tugmachalarini tanlash orqali darchada nuqtalarning joylashuv holatini o‘zgartirish; Bu yerda birorta tasvirdagi nuqtalarni o‘zgartirish qo‘l ѐ? rdamida ѐ ? ki korrelyator ѐ ? rdamida bajariladi. Bu darchada ishlash uchun har bir tasvir uchun va tepa qismda joylashgan umumiy tugmachalar menyusidan foydalaniladi. 8. Tenglashtirish jara ѐ ? nida qoniqarli natijalar olingan holatda natijalarni saqlash amalga oshiriladi (Saqlash (Soxranit))tugmasi bosiladi va PHOTOMOD Solver dasturini ѐ ? pish uchun tugmachasi tanlanadi va bosiladi. Axborotlar darchasi uskunalar panelida «Simvol atributlari» («Atributi simvola» tugmachasini bosish orqali chaqiriladi. 3 61-topshiriq: Samoliyotning uchish tezligi W km/s , aerofotoapparatning fokus masofasi f mm, suratga olish masshtabi 1:m=1:18000 , tayyorlanadigan planning masshtabi 1:M=1:10000 , aeronegativ o‘lchamlari l x *l y sm dan, aeronegativning bo‘ylama qoplanishi P x % , kundalang qoplanishi P y % , aerosuratdagi tasvirni siljib turishi b o =0,1 mm, suratga olinadigan maydonning o‘lchamlari bo‘yi A km, eni C km bo‘lsa, H, K, B, n, L, N, R, t, T larni hisoblang. 1. Suratga olish balandligi hisoblash. H = m* f 2. Suratni kattalashtirish kaeffitsiyenti hisoblash.K t= 1 M к : 1 m cн = m cн M к 3. Suratga olish bazisini hisoblash. B= lx 100 (100 % − Ρx % )m 4. Bitta marshrutdagi aerosuratlarni sonini hisoblash. 7n= A B +15. Marshrutlar orasidagi masofani hisoblash formulasi. L= ly 100 (100 % − Ρy % )m 6. Aerosyomka qilinadigan maydondagi marshrutlar sonini hisoblash formulasi. N = C L + 1 7. Aerosyomka qilinadigan maydondagi hamma aerosuratlar sonini hisoblash formulasi. R = n * N + 0,1 n * N 8. Ekspozitsiya vaqti. t= 0,1 ∗W 3000 9. Ekspozitsiya orasidagi vaqt. T= B W 25bu vazifa sichqonchaning chap tugmachasini Ctrl bilan birgalikda bosib amalga oshiriladi. Tarmoq qadamlarini tanlash «To‘r ko‘rsatkichlari» (Parametri setki) muloqot darchasi ѐ? rdamida bajariladi, bunda asosiy paneldan «To‘r ko‘rsatkichlari»belgisi bosiladi (to‘r o‘lchamlari qizil to‘g‘riburchak shaklida 2D muloqot darchasida aks etadi, tugunlar tasvirda yashil xochlar ko‘rinishidagi simvol bilan ko‘rsatiladi). «TIN / Sozdat (Yaratish) / Adaptivniy»menyusini tanlash orqali (berilgan to‘g‘riburchakli to‘r tugunlarida TIN’ ning fazoviy koordinatalari balandliklarini hisoblashda adaptiv modelni tuzish uchun) korrelyator ѐ ? rdamida avtomatik ishlar bajariladi. 5. TIN modelini stereomarker boshqaruv uskunalari ѐ ? rdamida tahrirlash. 6. TINni menyuda «TIN / Soxranit (Saqlash)»buyrug‘i orqali saqlash. DTM modulida TINyaratish 7. TIN bo‘yicha gorizontallarni tuzib chiqish, bunda ishlar yuqorigi qismda joylashgan tugmachali menyu ѐ?rdamida ѐ?ki buyruqlar menyusidan «Gorizontali (Gorizontallar) / Postroit po TIN (TIN bo‘yicha yaratish)»komandasini tanlash orqali bajariladi. Buning uchun ochilgan muloqot darchasida (5.2-rasmga qaralsin) quyidagi ko‘rsatkichlarni tanlash talab qilinadi: – gorizontallarning dastlabki darajasi – relyefni qurishda relyef bo‘yicha minimal qiymatlari; – qadam – relyef kesimining metrlardagi balandligi; – balandliklarning minimal soni – gorizontallarning uncha katta bo‘lmagan miqdordagi balandliklar bilan ajratilishi qiymati – 5); – yo‘g‘onlashgan gorizontallar mavjudligi qadamlar bo‘ylab dastlabki balandliklarni kirtish imkonini beradi. Optimal ko‘rsatkichlarni tanlashdan keyin «Qurish” (Postroit) tugmachasi bosiladi . 103. Uskunalar panelida joylashgan tugmachalardan foydalangan holatda marshrutlar kiritiladi, bu yerda marshrutlar nomi va yo‘nalishi kiritiladi . Keyin esa marshrutlarga mos keluvchi tasvirlartartibi bo‘yicha qo‘shiladi, tasvir dastlab tay ѐ? rlab olingan rastr tasvirlar yig‘indisi kiritilgan fayllar katalogidan tanlanadi va loyihaga rastr kiritiladi. Loyiha marshrutlariga mos keluvchi tasvirlarni qo‘shish muloqot darchasining ko‘rinishi Barcha rastr tasvirlar kiritilgandan keyin bu tasvirlarni Photomod lasturi o‘z formatiga o‘tkazib chiqadi. Loyihaga import qilin ѐ M tgan tasvirlarning ko‘rinishi Loyiha bilan ishlashni tugallash va dasturdan «Chiqish» (Vixod) tugmacha menyusi ѐ ? rdami chiqish amalga oshiriladi. 28§ 6 . TARMOQNI QAYTA ISHLASH. PHOTOMOD STEREO DRAW VA VECTOR MODULLARI BILAN ISHLASH Umumiy ma’lumotlar:PHOTOMOD StereoDraw moduli stereorejimda uch o‘lchamli vektor obyektlar yaratish va tahrirlash uchun qo‘llaniladi. Uch o‘lchamli vektor obyektlar (3D vektor) kelgusida raqamli xaritalar tuzishda ishlatiladi. Aftidan 3D vektorlar PHOTOMODStereoDraw modulida bevosita tuziladi va shuningdek boshqa keng qo‘llaniladigan formatlardan vektor obyektlarni import qilish imkoniyatlari xam mavjud hisoblanadi. PHOTOMOD StereoDraw foydalanuvchi uchun 3D vektorlarni tahrirlashda foydalanishda bir qator uskunalar majmuasiga ega bo‘lib, topologik moslik, mavzuga oid qavatlarga bo‘lish, atributlar va kodli jadvallarni ѐ? zish kabilarni amalga oshiradi. PHOTOMOD tizimi o‘z tarkibida 3D vektorlarni maxsus fayllarda – resurslarda saqlaydi va shuningdek boshqa ko‘pgina tipdagi obyektlarni saqlash xususiyatiga ega. PHOTOMOD VectOr – bu geoaxborot tizimi hisoblanib, elektron xaritalar tuzish va ularni tahrirlash, tipga oid amaliy masalalarni yechish va Windows dasturiy muhitida maxsus GIS-ilovalarni ishlab chiqish kabi vazifalarni xam bajaradi. Bu dasturiy tizim vektor, rastr, matritsa xaritalar tuzish imkonini beradi va shuningdek turli xil maxalliy axborotlarni yangilash imkoniyatiga xam ega hisoblanadi. Ishlarni bajarish tartibi: 1. PHOTOMOD StereoVectOr modulini PHOTOMOD Montage Desktopmodulidan yuklash tanlangan stereojuftda belgisini bosish ѐ ? ki klaviaturadan Ctrl-Otugmachalarini birgalikda bosish orqali amalga oshiriladi (6.1- rasmga qaralsin). PHOTOMOD StereoVectOr ishchi darchasining ko‘rinishi. 33 Xulosa . Maxsus masalalarni, ya’ni kadastrdan foydalanuvchilarning imkon boricha ularning talablarini oldindan hisobga olib, chora-tadbirlar kо‘rish, kadastrni boshqaruvdagi muammolarni hal qilishni oldindan tayyorgarlik kо‘rish, mablag‘ bilan ta’minlash masalasini hal etish, kadastrning huquqiy meyorini isloh qilish, malakali mutaxasislarni jalb qilish, siyosiy tashkilotlar tomonidan yordam bо‘lishiga ta’minlash kiradi va bundan tashqari, Geodezik topografik ishlarni takomillashtirishda va qishloq xо‘jaligi joyni о‘rganish va baholash, topografik kartalarni yangilashda masofadan turib zontlash ishlarini olib boruchi dronlardan olingan materiallarni qayta ishlashda sun’iy yо‘ldosh geodezik priyomniklari yordami orqali aniqlash, qо‘llash asosiy va dolzarb kо‘rsatkichlardan biri bо‘lib hizmat qiladi. 11II -BО‘LIM. Tarmoqni o‘lchash. § 3. PHOTOMOD AT dasturiy moduli bilan ishlash Umumiy ma’lumotlar:PHOTOMOD AT dasturiy modulidan marshrutlar bo‘yicha fazoviy fototriangulyatsiya bloklari tarmoqlarini tuzish maqsadlarida foydalaniladi. PHOTOMOD AT modulida dastlabki ma’lumotlarni qayta ishlash jara ѐ? ni tasvirlarning ichki oriyentirlash, tayanch nuqta koordinatalarini kiritish va o‘lchash, ko‘ndalang va bo‘ylama qoplanish sohalarida bog‘lovchi nuqtalarni o‘lchashni o‘z ichiga oladi. Barcha kerakli dastlabki ma’lumotlar yig‘ib olingandan keyin PHOTOMOD Solver modulida fototriangulyatsiya blokini tenglashtirish amalga oshiriladi. PHOTOMOD ATmodulini ishga tushirish loyiha dispetcheri (boshqaruvchisi) orqali ѐ ? ki menyudagi «Moduli (Modullar) AT (CTRL+A)»buyrug‘idan foydalanilib amalga oshirilishi mumkin. PHOTOMOD ATmodulida fazoviy fototriangulyatsiyani amalga oshirish ishlari bir nechta bosqichlarda qat’iy ketma-ketlikdabajariladi. PHOTOMOD loyiha dispetcheri muloqot darchasining ko‘rinishi 2. Ochilgan muloqot darchasida «1.Ichki oriyentrlash» (1.Vnutrenneye oriyentirovaniye) bo‘limini tanlash. Ichki oriyentirlash – ko‘rsatkichlar qiymatlarini hisoblash uchun, raqamli tasvir koordinatalari tizimida koordinatalar tizimini nisbiy holatda oriyentirlash va bosh nuqtaning holatini belgilash maqsadlarida bajariladi. Bundan tashqari ichki oriyentirlash tasvirlarning tizimli tarzdagi deformatsiyalarini tavsiflovchi ko‘rsatkichlarni aniqlash uchun xam qo‘llanilishi mumkin. Ichki oriyentirlash ishlari bajarilishi davomida aniqlangan natijalar bo‘yicha ko‘rsatkichlar qiymatlaridan tasvirlar koordinalari tizimida raqamli tasvir koordinalarini o‘lchashlarni o‘zgartirish maqsadlarida foydalaniladi. Ichki oriyentirlashni amalga oshirish uchunkameralar bazasidan suratga olishda qo‘llanilgan kamera tanlanadi, agar qo‘llanilgan kamera bazada bo‘lmasa, kameraning parametrlarini bilgan holda yangi kamera yaratiladi. Oriyentirlash analogli (plenkali) va raqamli kameralar uchun alohida bajariladi. Analogli kamera uchun suratlarni ichki oriyentirlashda suratning bosh nuqtasini topish uchun suratning koordinata belgilari belgilab chiqiladi, natjada 21§ 4 . TARMOQNI TENGLASHTIRISH. PHOTOMOD SOLVER MODULI BILAN ISHLASH Umumiy ma’lumotlar:PHOTOMOD Solvermoduli marshrut va blokli fototriangulyatsiya tarmoqlarini tenglashtirish uchun ishlatiladi. Dastlabki tasvirlar bloki PHOTOMOD ATmodulida qayta ishlangan bo‘lishi kerak. PHOTOMOD Solvermodulida tasvirlar blokini tenglashtirish 3 ta usulda amalga oshiriladi: Mustaqil tarzdagi marshrutlar usuli – asosan qo‘pol xatolarni aniqlash uchun ishlatiladi, shuningdek noto‘g‘ri berilgan tayanch nuqtalari koordinatalari, bog‘lanish nuqtalari joylashish holatlari va boshqlarni aniqlash maqsadlarida qo‘llaniladi. Ushbu usulda tenglashtirishning aniqligi uzun marshrutlar mavjud holatda (10 ta tasvirdan ortiq) boshqa usulllarda tenglashtirishga nisbatan o‘n marotabagacha ѐ? mon natijalar beradi. Mustaqil strereojuftlar usuli – birinchi usulda tenglashtirishda erishilgan ntijalarning aniqligini oshirish uchun qo‘llaniladi, bunda nisbatan nozik xatoliklar aniqlanadi va yakuniy tenglashtirishlar natijalari olinadi. Bog‘lama usuli – blokni yakuniy tarzda tenglashtirish uchun qo‘llaniladi. Ko‘pgina holatlarda nozik tarzdagi xatoliklarni qidirib topish va tuzatishda maqsadga muvofiq holatda mustaqil stereojuftlar va bog‘lamalar usullari bir xilda qo‘llaniladi. Ishlarni bajarish tartibi: 1. PHOTOMOD dasturini ishga tushirish. 2. «Tarmoqni tenglashtirish» (Uranivaniye seti) bosqichiga o‘tish («Tarmoqni tenglashtirish» bosqichiga o‘tish «Loyiha boshqaruvchisi» (Dispetcher proyekta) darchasining «Tarmoqni o‘lchash» (Izmereniye seti) panelining chap qismida joylashgan yashil tugmachani bosish orqali amalga oshiriladi). 3.PHOTOMOD Solver moduli tugmachasini bosish orqali ishga tushiriladi ѐ ? ki «Moduli (Modullar) / Solver» menyusi orqali ishga tushiriladi. 4. Modulni ishga tushirgandan keyin «Ko‘rsatkichlar» (Parametri)- tugmachasi bosiladi. 5. Ochilgan «Ko‘rsatkichlar» (Parametri)muloqot darchasida(4.1-rasmga qaralsin) tenglashtirish ko‘rsatkichlari kiritiladi (tenglashtirish modulidan chiqishda berilgan ko‘rsatkichlar avtomatik tarzda loyiha bilan birgalikda saqlab qolinadi va modulni navbatdagi ishga tushirishda avtomatik qayta tiklanadi). 6. Ko‘rsatkichlar kiritilgandan keyin «Tenglashtirish» bosiladi. «Tenglashtirish» (Uravnyat)tugmachasi uskunalar panelining yuqorigi qismida joylashgan. Tenglashtirish kiritilgandan keyin ishchi darchaning quyi qismida (4.2- rasmga qaralsin) Dastlabki (Isxodnaya), Modellar (Modeli) va Tasvirlar (Snimki) sohalarida tenglashtirilgan blok tasviri xosil bo‘ladi. 5«Zapusk (Ishga tushirish) PHOTOMOD Montage Desktop» muloqot darchasining ko‘rinishi. Proyektning xususiyatlari (Svoystva proyekta) – loyiha xaqidagi barcha ma’lumotlar ochiladi; Yaratish (Sozdat) – yangi loyihani yaratish darchasi ochiladi; Nusxa ko‘chirish (Kopirovat’)- loyihadan nusxa ko‘chiriladi; Ochish (Otkrit)– Loyihalarni ochish; Qayta tiklash (Vosstanovit’)- Loyihalarni Qayta tiklash; (Podklyuchit’)- Loyihalarni qo‘shish; O‘chirish (Udalit’)- Loyihalarni o‘chirish; Oxirgisini ochish (Otkrit posledniy) – dasturda so‘nggi ishlangan loyiha ochiladi; Loyihasiz (Bez proyekta) – bu buyruq berilganda Montage Desktop moduli hech qanday loyihani ochmasdan ishga tushadi, ya’ni bu turli xil tiplardagi resurslarni (vektor obyektlar, balandlik matritsalari, TIN va hakozolar) yuklash va qarab chiqish imkoniyatini beradi; Chiqish (Vixod) – PHOTOMOD tizimidan uni ochmasdan chiqish uchun foydalaniladi. 2. Muloqot darchasida Loyihasiz (Bez proyekta) tugmachasi tanlanadi. 3. PHOTOMOD Montage Desktop dasturiy modulining interfeysini o‘rganish: bunda tugmachalar menyusi, uskunalar paneli bilan tanishish imkoniyati tug‘iladi; dasturning asosiy va qo‘shimcha darchalari xususiyatlari bilan tanishiladi. 4. Loyiha bilan ishlashni tugallash va dasturdan chiqish «Chiqish» (Vixod)tugmacha menyusi orqali amalga oshriladi. 35ILOVA LAR 1- jadval № W (km/s) f (mm) 1:m 1:M l x *l y (sm) P x (%) P y (%) б o (mm) А (km) C (km) 1 350 70 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 100 60 2 400 90 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 150 50 3 250 80 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 130 80 4 380 100 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 90 20 5 220 60 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 70 60 6 310 50 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 60 50 7 200 160 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 200 80 8 450 150 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 180 20 9 240 120 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 150 70 10 310 170 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 110 90 11 420 110 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 100 40 12 320 140 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 150 90 13 370 75 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 130 80 14 340 80 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 90 30 15 420 80 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 70 60 16 300 100 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 60 50 17 470 60 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 200 80 18 305 50 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 180 20 19 410 160 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 150 70 20 430 150 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 110 90 21 240 120 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 100 40 22 310 170 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 120 90 23 420 110 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 140 80 24 320 140 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 170 30 25 370 75 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 190 60 26 320 120 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 110 90 27 320 110 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 100 40 28 420 140 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 150 90 29 270 75 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 130 80 30 140 80 1:18000 1:10000 18 62 34 0,1 90 30 12 ushbu belgilar asosida suratning bosh nuqtasi topiladi. «Oriyentirlashni bajarish» (Vipolnit oriyentirovaniye (Analogovaya kamera)) tugmachasi bosiladi ( ѐ? ki tasvirlar ro‘yxatida tasvir nomi ustida sichqoncha tugmachasi ikki marotaba bosiladi) va quyidagi rasmdagi singari koordinata belgilarining o‘rni belgilab chiqiladi. Ichki oriyentirlash uchun suratning koordinata belgilarini belgilash. Pastki chap burchakda koordinata belgilari (X, Y) ko‘rsatilgan jadval keltirilgan (3.3– rasmga qaralsin) bo‘lib, o‘lchash uchun «+» ѐ ? ki yo‘q holatda «–» belgisi tanlanadi, Ex va Ey koordinata belgilari masofalari dastlabki oriyentirlash bajarilgandan keyingina hosil bo‘ladi. Koordinata belgilarini o‘lchash uchun o‘lchana ѐ ? tgan belgi belgilar jadvalidan tanlab olinadi.Keyin esa tanlangan marker belgining joylashishgan o‘rniga olib kelinadi,so‘ngra o‘lchashni qayd qilinishi Insert tugmachasini bosish orqali amalga oshiriladi. 2 ta yangi belgi o ‘ lchangandan keyin uchinchisi va keyingilarini tanlashda ro ‘ yxatda markerning joriy tasvirda marker bo ‘ ylab avtomatik joylashishi amalga oshadi. Belgilarning koordinatalari o ‘ lchangandan keyin ichki oriyentirlash tugmachasini bosish orqali amalga oshiriladi va xosil bo ‘ luvchi darchada O ‘ zgartirish tipi (Tip preobrazovaniya) tanlanib, o ‘ zgartirish variantlaridan biri bosiladi (variantni tanlash kiritilgan belgilar koordinatalari bo ‘ yicha amalga oshiriladi); – Aylanish (Povorot), masshtab, siljish (sdvig); – Affin; – Proyekt. Qoniqarli darajadagi natija xosil qilingandan keyin o‘lchashlarni saqlash amalga oshiriladi (bunda darchaning yuqorisida joylashgan menyudan 292. Xaritani yaratish.PHOTOMOD StereoVectOrmodulida xarita yaratish uchun menyudan «Karta / Sozdat (Yaratish)»komandasini tanlash ѐ? ki belgisini borish orqali amalga oshiriladi (VectOr formatidagi xarita .sit kengaytmaga ega bo‘ladi). Ochilgan muloqot darchasida (6.2-rasmga qaralsin) quyidagi sohani to‘ldiriladi: Yangi xaritani tuzish darchasining ko‘rinishi. «Foydalanuvchi haritasi bilan fayl nomi» (Imya fayla s polzovatelskoy kartoy)– yangi fayl nomi xarita nomi *.sit kengaytmasi bilan nomlanadi. «Klassifikator nomi» (Imya klassifikatora) – klassifikator – faylning nomi xarita uchun .rsc kengaytmasi bilan belgilanadi. Klassifikatorda xarita obyektlarni belgilash uchun shartli belgilar, shuningdek turli xil atributlar va obe’ktlarning xususiyatlari haqidagi ma’lumotlar saqlanadi. Bir qator standart klassifakatorlar turli xil masshtablar uchun PHOTOMODtizimida koplekt holatda joylashtiriladi va PHOTOMOD \ VectOr direktoriyasida saqlanadi. Bundan tashqari PHOTOMOD VectOrpayekti ѐ ? rdamida xususiy klassifikatorlarni xam yaratish imkoniyati mavjud. Xarita masshtablari (Masshtab karti) – yangi xaritaning taxminiy masshtablarini ifodalaydi. Ish hududi nomi (Nazvaniye rayona rabot) – ish hududining erkin tarzda nomlanishini amalga oshiriladi. Yaratilgan xaritani ochish uchun «Karta (Xarita) / Otkrit (Ochish)» komandasi tanlanadi. Bunda .sit kengaytmali xosil qilingan xarita ochiladi. 3. Stereodarchada xaritani tahrirlash.Xaritani tahrirlash parallel tarzda ikkita darchada amalga oshiriladi: StereoDraw(stereorejimda tahrirlash) va VectOr(monorejimda tahrirlash). Hohlagan darchadagi tahrirlash natijalari boshqa darchalarda avtomatik tarzda aks ettiriladi. Darcha modulning yukalanishi bilan avtomatik tarzda ochiladi. PHOTOMOD StereoDraw. Vektor obyektlarni yaratishda PHOTOMOD StereoDrawmoduli jadvallar kodlaridan emas, balki sistemi PHOTOMOD VectOr klassifikatoridan foydalaniladi. Shu sababli vektor obyektni yaratishdan oldin uning tipi «Obyekt tipini tanlash» (vibor tipa obyekta) belgisi orqali tanlanadi. Bu darcha klssifikatrdan ochiladi. Yoki oddiy tarzda – vektorizatsiya jara ѐ ? ni Insert tugmachasini bosish orqali ishga tushiriladi, natijada esa klassifikator muloqot darchasi avtomatik tarzda ochiladi. Ushbu ko‘rinishda yaratilgan obyekt stereodarchada PHOTOMOD 1FOTOMOD dasturida kartalarni yangilash va tuzish MUNDARIJA Kirish……………………………………………………………………. 3 I -Bо‘lim. Umumiy holat ………………………………………………. 1. Kurs ishining maqsadi va vazifasi . PHOTOMOD dasturi bilan tanishish ………………………………………………………………… 4 2. Loyihani yaratish va tarmoqni shakllantirish (PHOTOMOD montage desktop moduli bilan ishlash) ……………………..…………………… 7 II -BО‘LIM. Tarmoqni o‘lchash ……………………………….……… 9 3. PHOTOMOD AT dasturiy moduli bilan ishlash …………………… 1 1 4 . Tarmoqni tenglashtirish. PHOTOMOD solver moduli bilan ishlash … 19 I I I-BО‘LIM. TARMOQNI QAYTA ISHLASH ……………………… 22 5. PHOTOMOD DTM dasturiy moduli bilan ishlash . …………………… 22 6. Tarmoqni qayta ishlash. photomod stereo draw va vector modullari bilan ishlash … ............................. ……………………………………… 26 Xulosa ……… ............................. ………………………………………… 29 Kurs ishini bajarish va rasmiylashtirish bо‘yicha kо‘rsatmalar ……... Ilova . 24I I I-BО‘LIM. TARMOQNI QAYTA ISHLASH. § 5 . PHOTOMOD DTM dasturiy moduli bilan ishlash Umumiy ma’lumotlar:PHOTOMOD DTM moduli stereorejimda relyeflarning raqamli modelini (RRM) va gorizontallarni yaratish va tahrirlash maqsadlarida qo‘llaniladi. PHOTOMOD DTM tizimida RRM ning aks ettirilish asosiy formati fazoviy qa’tiy tartibda bo‘lmagan uchburchaklar tarmog‘idan tashkil topgan – TIN (Triangulated Irregular Network). Bunda TIN’ ma’lumotlari qat’iy tartibdagi relyef modeli – balandlik matritsasiga - (DEM - Digital Elevation Model) konvertirlanish imkoniyati mavjud. Relyef modeliga aniqlik kiritish maqsadlarida tuzilmaviy chiziqlar – 3D vektor chiziqlardan foydalanish xam mumkin, bu holat tizmalar va ko‘tarilmalar ko‘rinishidagi relyeflarni ifodalashda qo‘llanilishi mumkin. Aftidan TIN’ relyef modeli 3D nuqtalar yig‘indisidan (piketlari) va tuzilmaviy chiziqlardan iborat ko‘rinishga ega bo‘lib, tahrirlash jara ѐ? nida bu holat tizimning samradorligini oshiradi. Tizim tarkibi TIN’, tuzilmaviy chiziqlar va gorizontallarni tahrirlash uchun qo‘llaniladigan uskunalar majmuasiga ega hisoblanadi. PHOTOMOD tizimi TIN’lar, gorizontallar, tuzilmaviy chiziqlar va boshqa tipdagi obyektlarni maxsus fayllarda – resurslarda saqlaydi. Ishlarni bajarish tartibi: 1. PHOTOMOD dasturini ishga tushirish. Loyiha boshqaruvchisidan foydalanib, tarmoqni qayta ishlash bosqichiga o‘tish. 2. PHOTOMOD Montage Desktop darchasi ish stolida TIN tuzish uchun stereojuftni tanlash. 3. PHOTOMOD DTMmodulini loyiha boshqaruvchisi tarkibida tugmachasini bosish ѐ ? ki «Moduli (Modullar) / DTM» menyusi orqali ishga tushirilad DTM modulining ishchi darchasining ko‘rinishi. 4. TIN ni tuzib chiqish. Buning uchun – to‘r qadamini berish – tugunlar chastotasini belgilash talab qilinadi, bunda Z koordinatalar qiymatlari hisoblanadi. To‘rni tuzish uchun «To‘r o‘lchamlarini berish» (Zadat razmer setki) tugmachasi – bosiladi va to‘r chegaralarini «tortish» (to‘g‘riburchak bo‘yicha) amalga oshiriladi, 17maqsadlarida, chapdan o‘ngga yo‘nalishda marshrut modelini tuzish davomida har bir marshrut doirasida ro‘yxat bo‘yicha ketma-ketlikda o‘lchashlarni bajarish talab qilinadi. 4. PHOTOMOD AT muloqot darchasida «Marshrutlararo bog‘lashlar» (Mejmarshrutniye svyazi) bo‘limi tanlanadi PHOTOMOD AT muloqot darchasida «Marshrutlararo bog‘lamlar» (Mejmarshrutniye svyazi) bo‘limining ko‘rinishi. Bog‘lovchi nuqtalarni kiritish uchun qo‘shni mashrutlardan ikkita tasvir tanlanadi va dastlab marshrutlar tanlanadi, keyin esa tasvirlarning o‘zi tanlanadi. Keyin esa «Nuqtalarni o‘lchash» (Izmerit tochki) bo‘limi tanlanadi. Ochilgan ishchi darchada (3.12-rasmga qaralsin) ikkita soha ajratib ko‘rsatilgan, bularda ikkita tanlangan tasvirlar va ushbu tasvirlarning kattalashtirilgan masshtabdagi ko‘rinishlari (kattalashtirish darajasi siljuvchi belgi ѐ? rdamida tanlanadi) keltirilgan. Marshrutlararo bog‘lanuvchi nuqtalarni kiritish va ularga o‘tish, tayanch nuqtalar va zichlashish nuqtalari amaliy jihatdan deyarli to‘liq holatda marshrutda qo‘shni tasvirlarni kiritishga o‘xshash tarzda bajariladi, bunda faqat nuqtalarning kiritilshi va ularni ko‘chirish avtomatik tarzda amalga oshirilmaydi. 2 4– tashqi formatdagi ѐ?ki PHOTOMOD VectOrmodulidagi3D vektorlarni o‘zaro almashish imkoniyatlarini o‘rganish; – PHOTOMOD DTM(Digital Terrain Model) modulida TIN(Triangulated Irregular Network)relyefning raqamli modelini tuzish va tahrirlash; – stereojuftlar bo‘yicha balandlik matritsalarini tuzish; – balandlik matritsasi bo‘yicha gorizontallarni o‘tkazish, kesim balandliklarini tanlash va hosil bo‘lgan gorizontallarni tahrirlash; – turli xil stereojuftlar bo‘yicha tuzilgan gorizontal va relyeflar modellarini tikish; – TINva 3D vektor obyektlarni tashqi formatga ѐ?ki PHOTOMOD VectOrmoduliga eksport qilish ishlarini bajarish; – tashqi formatga ѐ?ki PHOTOMOD VectOrmoduliga eksport qilish bilan birgalikda PHOTOMOD Montage Desktopmodulida barcha blokda qat’iy relyef modelini (balandlik matritsalari) yaratish; – olingan natijalarni tashqi formatda ѐ?ki PHOTOMOD VectOr xarita modulida saqlash, PHOTOMOD Mosaic modulida natijalarni sahifalarga ajratib kesish imkoniyatini o‘rganish, barcha tasvirlar blokining ortofotoplanini tuzib chiqish; – DEM (Digital Elevation Model), TIN, vektor obyektlar va gorizontallarni tashqi formatga ѐ?ki PHOTOMOD VectOr xaritasiga eksport qilish; – PHOTOMOD VectOr modulida qo‘yilgan ortofotoplan bo‘yicha monorejimda qo‘shimcha vektorizatsiyani amalga oshirish; – Raqamli xaritalar va ortofotoplanni tuzish, standart sahiflarga kesish, xaritaning ramkalarinimasshtab bo‘yicha yaratish, jihozlab rasmiylashtirish va nashrdan chiqarish. 1. PHOTOMOD Montage Desktopmodulini ishga tushirish. PHOTOMOD Montage Desktoptizimi asosiy modulini ishga tushirishni bir necha usullarda amalga oshirish mumkin: – Windows operatsion tizimida (OT) standart menyu asosida: «PUSK (Ishga tushirish) / Programmi (Dasturlar) / PHOTOMOD / PHOTOMOD Montage Desktop»; – Sichqonchaning o‘ng tugmachasini bosish orqali chiquvchi – tasvirini bosish orqali; – Windows operatsion tizimida Ish stolining o‘ng past burchagida joylashgan (PHOTOMOD System Monitor) ni ishga tushirish orqali; – Sichqoncha o‘ng tugmachasini dasturiy paket o‘rnatilgandan keyin Windows operatsion tizimi Ish stolida xosil bo‘lgan (PHOTOMOD Montage Desktop)tasviri ustida bosish orqali. Modulning ishga tushirilishida modulni ochish variantlarini tanlash imkonini beruvchi muloqot darchasi xosil bo‘ladi 16Tayanch (Opornaya)yoki Nazorat (Kontrolnaya). Nazorat nuqtalari fototriangulyatsiya tarmog‘ini tenglashtirishda qatnashmaydi va faqat nazorat aniqliklari uchun foydalaniladi. PHOTOMOD tizimi planli-balandlik, balandlik va planli nuqtalar bo‘yicha ishlaydi, faqat balandlik yoki faqat planli nuqtalar mavjud holatlarda koordinatalar sohalarisiz (birinchi holatda X, Y va ikkinchi holatda Z) bo‘sh qoldiriladi, bunda eksportdan keyin qiymatlarsiz matnli fayl simvollar bilan o‘zgartiriladi. U yoki bu tipdagi nuqtalar va og‘irliklar, koordinatalar qiymatlari ro‘yxatdan sichqoncha tugmachasi orqali tanlangan tarzda o‘zgartirilishi mumkin. Suratlar uchun tayanch nuqtalar koordinatalar katalogi shakllantirilgan bo‘lsa, ularni import qilib loyihaga qo‘shish mumkin. Tayanch nuqtalar koordinatalarini import qilish va loyihaga qo‘shish 3. PHOTOMOD AT muloqot darchasida «Tarmoqning nuqtalarini o‘lchash» (Izmereniye tochek seti) bo‘limiga o‘tiladi . PHOTOMOD AT muloqot darchasida tayanch nuqtalarni o‘lchash Shunga qaramasdan, dastur har qanday ketma-ketlikdagi stereojuftlarni o‘lchash ishlarini bajarish imkoniyatini beradi, bunda chalkashliklaran cheklanish 4 8§ 2 . LOYIHANI YARATISH VA TARMOQNI SHAKLLANTIRISH (PHOTOMOD MONTAGE DESKTOP MODULI BILAN ISHLASH) PHOTOMOD Montage Desktop dasturi PHOTOMOD raqamli fotogrammetriya tizimida asosiy qobiq dasturi hisoblanadi va undan loyihalarni yaratishda hamda turli xil modullarni ishga tushirishda foydalaniladi. PHOTOMOD Montage Desktop dasturining ishchi darchasi. 1. PHOTOMOD Montage Desktop modulini ishga tushirish. Modulni ishga tushirishda muloqot darchasida modulni ochish - «Yaratish» (Sozdat) varianti tanlanadi. 2. Ochilgan muloqot darchasida loyihaning nomi va qisqacha tavsifi kiritiladi, mos keluvchi loyiha tipi tanlanadi va dastlabki koordinatalar tizimi beriladi. Yangi loyihani yaratish uchun muloqot darchasining umumiy ko‘rinishi. Marshrutlarni yo‘nalishlari bo‘yicha loyihaga qo‘shish muloqot darchasining ko‘rinishi 3I -BО‘LIM. UMUMIY HOLAT § 1. KURS ISHINING MAQSADI VA VAZIFASI PHOTOMOD DASTURI BILAN TANISHISH Fotogrammetrik ishlar majmuasi tarkibida sxemaga muvofiq uchta asosiy bosqichlar ajratib ko‘rsatiladi: 1. Dastlabki bosqich o‘z ichiga quyidagi bajariladigan ishlar ketma-ketligini oladi: – analogli aerokosmik tasvirlarni maishiy planshetli skanerlardan foydalanilib kompyuter xotirasiga kiritishda tasvirlarni skanerlangandan keyin ular PHOTOMOD ScanCorrect modulida tahrirlanadi. Maxsus professional turdagi fotogrammetrik skanerlardan foydalanilganda esa PHOTOMOD ScanCorrect modulida bajariladigan ishlar texnologik sxemada ko‘rsatilgan ishlar ketma- ketligidan tushirib qoldiriladi; – PHOTOMOD Montage Desktopmodulida loyihani yaratish; – Tasvirga olish qurilmasi (“Kamerani tahrirlash”– Redaktor kamer) ko‘rsatkichlarni kiritish ѐ? ki mavjud kameralarni tanlash; – Loyihaning nomini kiritish, uning tipi, qisqacha tavsifi va koordinatalar tizimini tanlash; – Marshrutlarni yaratish, ularning yo‘nalishlarini tanlash (to‘g‘ri ѐ ? ki teskari), marshrutlarga mos keluvchi tasvirlarni qo‘shish va ularning joylashish tartibini o‘rnatish, «PHOTOMOD» dasturi formatida tasvirlarni loyihaga import qilish hamda dastlabki oriyentirlash blokini kiritish. 2. Fototriangulyatsiya tarmog‘ini yaratish bosqichi o‘z ichiga quyidagi ishlar ketma-ketligini oladi: – kameralarni tanlash, tasvirlarning ichki va o‘zaro oriyentirlash, tayanch nuqtalar katalogini import qilish va loyihaga qo‘shish, katalogdagi tayanch nuqtalar o‘rnini topish va o‘lchash, bitta va qo‘shni marshrutlardagi o‘zaro bir- birini qoplagan tasvirlar bo‘yicha tayanch va bog‘lovchi nuqtalarni o‘lchash imkonini beruvchi PHOTOMODAT(PHOTOMOD Aerial Triangulation) modulida tasvirlar blokini qayta ishlash; – PHOTOMOD ATmodulida tasvirlar blokida bog‘lovchi nuqtalarni tahrirlash va filtrlash, avtomatik qidirish, undan PHOTOMOD Solvertenglashtirish moduliga avtomatik o‘tishni amalga oshirish imkoniyatini o‘rganish; – PHOTOMOD Solver modulida blokni tenglashtirish va tashqi oriyentirlash elementlarini hisoblash; – Tenglashtirishda qoniqarli natijalar olingandan keyin «Tarmoqni qayta ishlash» bosqichiga o‘tish, aks holda esa PHOTOMOD ATmodulida o‘lchashlarni tekshirish va kamchiliklarni bartaraf etish; – Tasvirlarni transformatsiyasini amalga oshirish. 3. Modellarni qurish va olingan natijalarni modullar aro almashish bosqichi quyidagi bajariladigan ishlar ketma-ketligini o‘z ichiga oladi: vektor oyektlarni (PHOTOMOD StereoDraw) ѐ?ki PHOTOMOD – VectOrformatidagi xarita obyektlarini 3D stereovektorizatsiyasini amalga oshirish; 32Obektlarni deshifrovka qilish darchasi. Ushbu kо‘rinishda yaratilgan obekt stereodarchada PHOTOMOD VectOr klassifikator tizimida saqlanadi. Bu obektni tanlashda sichqonchaning tugmachasi ikki marotaba bosilib, qо‘shimcha darcha ochiladi, unda tahrirlangan obektni kо‘rib chiqish mumkin. 34FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI Asosiy adabiyotlar 1.М.С.Акбаров,Д.К.Мухидинов “Фотограммѐтрия”Ўқув қўлланма ТИМИ Тошк ѐнт 2013 йил. 2.Охунов З. “Фотограмм ѐтрия” Т., Чўлпон. 2007 3.Д.О.Жўра ѐв , Н.В.Ковалёв “Фотограмм ѐтрия” Уч ѐбно ѐ пособи ѐ ТАСИ Ташк ѐнт 2002г. 4.Жура ѐв Д.О., Ковал ѐв Н.В. «Фотограмм ѐтрия», Уч ѐбно ѐ пособи ѐ часть 2. Т.,ТАСИ, 2002 г. 205 с. Qo‘shimcha adabiyotlar. 5.Мирзиёв Ш.М.”Танқидий таҳлил,қатъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик-хар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши к ѐрак.”Ўзб ѐкистон Р ѐспубликаси Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истиқболларига бағишланган мажлисидаги Ўзб ѐкистон Р ѐспубликаси Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истиқболларига бағишланган мажлиссидаги Ўзб ѐкистон Р ѐспубликаси ПР ѐзид ѐнтининг нутқи // Ҳалқ сўзи газ ѐтаси.2017 йил 16 январь №11. 6.Жура ѐв Д.О., Ковал ѐв Н.В. «Фотограмм ѐтрия» часть 1. Консп ѐкт л ѐкций ТАСИ, 2001 г. 7.Жура ѐв Д.О., Ковал ѐв Н.В. «Фотограмм ѐтрия», Уч ѐбно ѐ пособи ѐ часть-1 Т.,ТАСИ, 2002 г. 187 с. 8.Nazarov A.S. Fotogrammetriya. Uchebnoye posobiye dlya studentov VUZov. Mn.: Izd.«TetraSistems», 2006. – 368 s. 9.Instruksiya po fotogrammetricheskim rabotam pri sozdanii sifrovixtopograficheskix kart i planovM., SNIIGAiK. 2002.- 100 s. 10.GOST R51833-2001. Fotogrammetriya. Termini i opredeleniya. 11.«Photomod 6.2». Rukovodstvo polzovatelya (Obrabotka dannix bespilotnix letatelnix apparatov)/ Rakurs.- Moskva,2017 Internet saydlari. 1. www.colibri.ru . 2. bolshe. Ru . 3. www.maping.ru 19Bir marshrutda juft qo‘shni suratlarni bog‘lash darchasining ko‘rinishi Bog‘lanish nuqtalarini o‘lchash uchun turli xil blok tasvirlarda ularning fazofiy joylashish holatlari aniqlanadi Bir marshrutda juft qo‘shni suratlarni bog‘lash va bog‘lovchi nuqtalarini o‘lchash Ichki mo‘ljalga olish. Analog (o‘xshash) kameralar ѐ? rdamida olingan tasvirlar uchun ichki mo‘ljalga olish tasvirlar sohasida belgilar koordinatalarini o‘lchash orqali bajariladi. Belgilar koordinatalari mavjud holatlarda har ikkala o ‘ q atrofida ichki mo ‘ ljalga olish xatoliklari qiymatlari hisoblanadi. Agar skanerlash ishlari fotogrammetrik skanerda amalga oshirilgan bo ‘ lsa, u holatda yo ‘ l qo ‘ yilgan xatoliklarning maksimal qiymati piksel o ‘ lchamidan oshmasligi talab qilinadi. YA ’ ni agar skanerlash natijasida piksel o ‘ lchami 12 30VectOrklassifikator tizimida saqlanadi. Bu obyektni tanlashda sichqonchaning tugmachasi ikki marotaba bosilib, qo‘shimcha darcha ochiladi, unda tahrirlangan obyektni ko‘rib chiqish mumkin. Qayd qilish kerakki, stereodarchada obyektlarni yaratish va tahrirlash jara ѐ? ni monodarchada parallel tarzda shartli belgilar ѐ ? rdamida qarab chiqilishi mumkin. Kerak bo‘lgan holatlarda obyektlar monodarchada tahrirlanadi, obyekt tiplari belgilar ѐ ? rdamida o‘zgartiriladi. Xaritani saqlash.PHOTOMOD VectOrtizimida tahrirlangandan keyin xaritalar avtomatik tarzda saqlanadi. PHOTOMOD StereoDraw moduli stereorejimda uch о‘lchamli vektor obektlar yaratish va tahrirlash uchun qо‘llaniladi. Uch о‘lchamli vektor obektlar ( 3D vektor) kelgusida raqamli xaritalar tuzishda ishlatiladi. Aftidan 3D vektorlar PHOTOMOD StereoDraw modulida bevosita tuziladi va shuningdek boshqa keng qо‘llaniladigan formatlardan vektor obektlarni import qilish imkoniyatlari xam mavjud hisoblanadi. PHOTOMOD StereoDraw foydalanuvchi uchun 3D vektorlarni tahrirlashda foydalanishda bir qator uskunalar majmuasiga ega bо‘lib, topologik moslik, mavzuga oid qavatlarga bо‘lish, atributlar va kodli jadvallarni yozish kabilarni amalga oshiradi. PHOTOMOD tizimi о‘z tarkibida 3D vektorlarni maxsus fayllarda – resurslarda saqlaydi va shuningdek boshqa kо‘pgina tipdagi obektlarni saqlash xususiyatiga ega. PHOTOMOD VectOr – bu geoaxborot tizimi hisoblanib, elektron xaritalar tuzish va ularni tahrirlash, tipga oid amaliy masalalarni yechish va Windows dasturiy muhitida maxsus GIS-ilovalarni ishlab chiqish kabi vazifalarni xam bajaradi. Bu dasturiy tizim vektor, rastr, matritsa xaritalar tuzish imkonini beradi va shuningdek turli xil maxalliy axborotlarni yangilash imkoniyatiga xam ega hisoblanadi. 1. PHOTOMOD StereoVectOr modulini PHOTOMOD Montage Desktop modulidan yuklash tanlangan stereojuftda belgisini bosish yoki klaviaturadan Ctrl-O tugmachalarini birgalikda bosish orqali amalga oshiriladi. PHOTOMOD StereoDraw moduli ishchi oynasi . 312. Xaritani yaratish. PHOTOMOD StereoVectOr modulida xarita yaratish uchun menyudan «Karta / Sozdat (Yaratish)» komandasini tanlash yoki belgisini bsorish orqali amalga oshiriladi ( VectOr formatidagi xarita .sit kengaytmaga ega bо‘ladi). Ochilgan muloqot darchasida quyidagi sohani tо‘ldiriladi: Yangi xaritani tuzish darchasining kо‘rinishi. «Foydalanuvchi haritasi bilan fayl nomi» ( Imya fayla s polzovatelskoy kartoy ) – yangi fayl nomi xarita nomi *.sit kengaytmasi bilan nomlanadi. «Klassifikator nomi» ( Imya klassifikatora ) – klassifikator – faylning nomi xarita uchun .rsc kengaytmasi bilan belgilanadi. Klassifikatorda xarita obektlarni belgilash uchun shartli belgilar, shuningdek turli xil atributlar va obe’ktlarning xususiyatlari haqidagi ma’lumotlar saqlanadi. Bir qator standart klassifakatorlar turli xil masshtablar uchun PHOTOMOD tizimida koplekt holatda joylashtiriladi va PHOTOMOD \ VectOr direktoriyasida saqlanadi. Bundan tashqari PHOTOMOD VectOr payekti yordamida xususiy klassifikatorlarni xam yaratish imkoniyati mavjud. Xarita masshtablari ( Masshtab karti ) – yangi xaritaning taxminiy masshtablarini ifodalaydi. Ish hududi nomi ( Nazvaniye rayona rabot ) – ish hududining erkin tarzda nomlanishini amalga oshiriladi. Yaratilgan xaritani ochish uchun «Karta (Xarita) / Otkrit (Ochish) » komandasi tanlanadi. Bunda . sit kengaytmali xosil qilingan xarita ochiladi. 1. Stereodarchada xaritani tahrirlash. Xaritani tahrirlash parallel tarzda ikkita darchada amalga oshiriladi: StereoDraw (stereorejimda tahrirlash) va VectOr (monorejimda tahrirlash). Hohlagan darchadagi tahrirlash natijalari boshqa darchalarda avtomatik tarzda aks ettiriladi. Darcha modulning yukalanishi bilan avtomatik tarzda ochiladi. PHOTOMOD StereoDraw . Vektor obektlarni yaratishda PHOTOMOD StereoDraw moduli jadvallar kodlaridan emas, balki sistemi PHOTOMOD VectOr klassifikatoridan foydalaniladi. Shu sababli vektor obektni yaratishdan oldin uning tipi «Obekt tipini tanlash» ( vibor tipa obekta ) belgisi orqali tanlanadi. Bu darcha klssifikatrdan ochiladi. Yoki oddiy tarzda – vektorizatsiya jarayoni Insert tugmachasini bosish orqali ishga tushiriladi, natijada esa klassifikator muloqot darchasi avtomatik tarzda ochiladi. 22Grafik darchada shakli va rangi bilan farqlanuvchi (nuqtalarning tipiga bog‘liq holatda) nuqtalar aks etadi, shuningdek xatolik vektorlarining uzunligi xatolik qiymatiga proporsional keladi. Tarmoqni tenglashtirish darchasining ko‘rinishi. Blokni tenglashtirish ishchi darchasining ko‘rinishi. 15PHOTOMOD AT muloqot darchasida «Tayanch nuqtalarini o‘lchash» (Izmereniye opornix tochek) belgisi Ochilgan darchadan «Tayanch nuqtalar katologi» (Katalog opornix tochek) nuqtasini bosish orqali tayanch nuqtalari koordinatalarini kiritish va tayanch nuqtalar koordinatalari katalogini import qilish imkoniyati yaratiladi (3.8-rasmga qaralsin). Yangi nuqtani kiritish uchun «Yozuvni qo‘yish (Vstavit zapis), koordinatalar katalogini import qilish uchun esa tugmachasi bosiladi. PHOTOMOD AT muloqot darchasida tayanch nuqtalarni qo‘shish va import qilish darchasi Har bir nuqta uchun tayanch nuqtalari nomini kiritish talab qilinadi (Nom (Imya) sohasidan), uning X, Y, Z koordinatalari (X, Y, Z soha bo‘yicha) va har bir koordinata bo‘yicha og‘irliklar qiymatlari (Og‘irlik X, Y va Z(VesX, BecY, BesZ)) kiritiladi. Tip sohasiu yoki bu nuqtaning tipini tanlash uchun foydalaniladi – 9 18Tarmoqning nuqtalarini o‘lchash va suratlarni ko‘ndalangiga bog‘lash ishchi stolining ko‘rinishi . Stereorejimda marshrutlararo bog‘lovchi nuqtalarni kiritish va ularni ko‘chirish jara ѐ? nida stereokomparatordan foydalanilib uning tarkibiga quyidagi belgilar kiritilgan: O‘tkazmoq (perenesti) – belgilangan joriy bog‘lovchi nuqtalarni qo‘shni tasvirga o‘tkazish uchun Qo‘shmoq (dobavit)– juft tasvirlarda bog‘lovchi nuqtalarni o‘lchash uchun Bir marshrutda juft qo‘shni suratlarni bog‘lash «Tarmoqning nuqtalarini o‘lchash» (Izmereniye tochek seti) sohasida marshrut ro‘yxati tanlanadi va keyin esa tanlangan mashrutda stereojuftlardan biri tanlanadi va «Mo‘ljalga olishni bajarish» (Vipolnit oriyentirovaniye) tugmachasi tanlanadi. 13tugmachasi bosiladi) va keyingi o‘lchanmagan tasvirga o‘tish amalga oshiriladi – ѐ? ki qolgan tasvirlarda ichki oriyentirlashni avtomatik tarzda bajarish mumkin. Ichki oriyentirlashni avtomatik tarzda bajarish tartibi quyidagi rasmda keltirilgan. Ichki oriyentirlash avtomatik tarzda bajarish tartibi Raqamli kamera ѐ ? rdamida ichki oriyentirlash uchun yuqorida eslatib o‘tilganidek kameraning parametrlari bazaga kiritilishi kerak.Kamera parametrlarini bazaga kiritish quyidagi 3.5 – rasmda ko‘rsatilgan. Kamera parametrlarini kiritishda barcha o‘lchov birliklari bir xil bo‘lishi kerak (mm ѐ ? ki pikselda). «Oriyentirlashni bajarish» (Vipolnit oriyentirovaniye (Sifrovaya kamera)) tugmachasi bosiladi ( ѐ ? ki tasvirlar ro‘yxatida tasvir nomi ustida sichqoncha tugmachasi ikki marotaba bosiladi) va ichki oriyentirlash bajariladi. Bunda o‘qlar marshrutlarning yo‘nalishiga qarab to‘g‘ri ѐ ? ki teskari ravishda qo‘yilishi mumkin (3.6 – rasmga qarang). Agar ichki oriyentirlash natijalarini, koordinata tizimini keyinchalik o‘zgartirish kerak bo‘lsa,«Razreshit izmeneniye vnutrennego oriyentirovaniya»tugmasini ѐ ? qib qo‘yish lozim. Agar loyihada turli kameradan olingan suratlar ishlatilgan bo‘lsa, «Razreshit vnutrenneye oriyentirovaniye dlya snimkov “s drugoy kameroy”»tugmasini ѐ ? qib qo‘yish lozim. Bu ikki holat loyihani qayta ishlash jara ѐ ? nida koordinata tizimini, ichki oriyentirlash natijalarini o‘zgartirish hamda loyihaga boshqa kameradan olingan suratlarni qo‘shib ichki oriyentirlashni amalga oshirish imkonini beradi .

FOTOMOD dasturida kartalarni yangilash  va tuzish 

Купить