• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена 40000UZS
Размер 49.8KB
Покупки 0
Дата загрузки 21 Сентябрь 2025
Расширение docx
Категория Педагогика

Продавец

Amriddin Hamroqulov

Дата регистрации 23 Февраль 2025

37 Продаж

Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarining tuzilishi va xususiyatlari

24aniqlanadi. Suhbatlar shuningdek, pedagogning o‘z kasbiy faoliyatini tahlil qilish, kuchli va zaif tomonlarini aniqlash imkonini beradi. Masalan, mentor pedagog bilan individual suhbat olib boradi va uning kasbiy fazilatlari, qaror qabul qilish jarayonlari baholanadi. To‘rtinchi yo‘nalish – portfel metodi. Portfel metodida pedagogning kasbiy faoliyati va natijalari yozma shaklda yig‘iladi va tahlil qilinadi. Portfel pedagogning malakasi, empatiya, kommunikativlik, mas’uliyatlilik va ijodkorlik ko‘nikmalarini baholash uchun qulay vosita hisoblanadi. Portfelga quyidagilar kiritiladi: dars rejalari, amaliy mashg‘ulotlar natijalari, bolalar bilan ishlash bo‘yicha hisobotlar va metodik tavsiyalar. Beshinchi yo‘nalish – peer review (hamkasblar bahosi). Bu metod pedagogning kasbiy fazilatlarini hamkasblar tomonidan baholashni nazarda tutadi. Hamkasblar pedagogning faoliyatini tahlil qiladi, uning empatiya, kommunikativlik, mas’uliyatlilik va ijodiy yondashuvini baholaydi. Peer review pedagogning kuchli va zaif tomonlarini aniqlashda va rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqishda muhimdir. Oltinchi yo‘nalish – praktik vazifalar va situatsion testlar. Bu metod pedagogning amaliy ko‘nikmalarini baholashga xizmat qiladi. Situatsion testlar pedagogga muammoli vaziyatlarni qanday hal qilishini, bolalar bilan ishlashdagi empatiya va kommunikativlik darajasini aniqlash imkonini beradi. Masalan, pedagogga turli ijtimoiy muammolar beriladi va uning ularga yechim topish strategiyasi baholanadi. Yettinchi yo‘nalish – feedback (fikr-mulohaza) metodi. Pedagog faoliyati doimiy ravishda o‘quvchilar, ota-onalar va hamkasblar tomonidan baholanadi. Feedback metodining afzalligi shundaki, u pedagogning kasbiy fazilatlarini real ijtimoiy muhitda aniqlash imkonini beradi. Masalan, bolalar pedagogning darslarini va muloqot usullarini baholashadi, ota-onalar pedagogning maslahat va tavsiyalarini tahlil qiladi. 30 Xulosa Men o‘rganib chiqqan “Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarining tuzilishi va xususiyatlari” mavzusi menga ijtimoiy pedagogning professional faoliyati va uning jamiyatdagi ahamiyatini yanada chuqur tushunishga imkon berdi. Tadqiqot davomida ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari nafaqat uning shaxsiy va professional salohiyatini belgilash, balki bolalar, oilalar va jamiyat bilan samarali muloqot qilishda muhim rol o‘ynashi aniqlandi. Men ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari – empatiya, kommunikativlik, mas’uliyatlilik, axloqiy va ijodiy fazilatlar – tizimli tarzda shakllantirilishi va doimiy rivojlantirilishi kerakligini tushundim. Ushbu fazilatlar pedagogning muvaffaqiyatli faoliyat yuritishini ta’minlaydi, bolalarning ijtimoiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlaydi va jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlaydi. Men o‘rganish jarayonida kasbiy fazilatlarni rivojlantirish usullari va baholash metodlari pedagogning professional o‘sishida qanday samarali ishlashini ko‘rdim. Observatsiya, intervyu, so‘rovnomalar, portfel va feedback kabi metodlar pedagogning kuchli va zaif tomonlarini aniqlashga, ularni rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqishga xizmat qiladi. Shu bilan birga, kasbiy fazilatlarning samaradorligi va tizimliligi pedagogning muvaffaqiyatiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi.Shu sababli, men xulosa qilamanki, ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini o‘rganish, shakllantirish va baholash nafaqat nazariy ahamiyatga, balki amaliy faoliyatda ham katta foyda keltiradi. Bu kasbga egalik qiluvchi shaxs o‘z ishida yuqori samaradorlikka erishadi, bolalarning ijtimoiy va psixologik rivojlanishiga hissa qo‘shadi va jamiyatdagi ijtimoiy muammolarni samarali hal etishga yordam beradi. 28bolalar bilan ishlashdagi samaradorligini oshiradi, mas’uliyatlilik va axloqiy fazilatlar qaror qabul qilish jarayonida pedagogning muvaffaqiyatini ta’minlaydi, ijodkorlik va innovatsion yondashuv esa muammoli vaziyatlarni tez va samarali hal etishga xizmat qiladi. Pedagogning muvaffaqiyati ko‘plab omillarga bog‘liq bo‘lsa-da, kasbiy fazilatlarning rivojlanganligi va ularni samarali qo‘llash asosiy ahamiyatga ega. Muvaffaqiyatli pedagog quyidagi xususiyatlarga ega bo‘ladi:  Bolalar va oilalar bilan samarali va ishonchli muloqot o‘rnatadi.  Muammoli vaziyatlarni tez va samarali hal qiladi.  Ijtimoiy loyihalarda faol qatnashadi va jamiyatda ijtimoiy barqarorlikni ta’minlaydi.  Pedagogik va metodik innovatsiyalarni amaliyotga tatbiq etadi.  Amaliy misollar orqali kasbiy fazilatlarning samaradorligi yanada ko‘rinadi: Pedagog empatiya va kommunikativlik orqali muammoli bolalar bilan individual mashg‘ulotlar o‘tkazadi va ularning ijtimoiy rivojlanishini rag‘batlantiradi. Mas’uliyatlilik va axloqiy fazilatlar pedagogga oilalar bilan samarali maslahatlar berish, ularni tarbiyaviy jarayonga jalb etish imkonini beradi. Ijodkorlik va innovatsion yondashuv pedagogga interaktiv treninglar va o‘yinlar orqali bolalarning ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirish imkonini beradi. Tizimli yondashuv pedagogning kasbiy fazilatlarini bir-biri bilan uyg‘unlashtirib, samaradorligini oshiradi.Shuningdek, kasbiy fazilatlarning samaradorligi pedagogning professional o‘sishiga bevosita ta’sir qiladi. Pedagog muntazam o‘zini baholash, refleksiya va mentorlik jarayonlari orqali kasbiy fazilatlarini rivojlantiradi va shu bilan o‘z muvaffaqiyatini oshiradi. Pedagogning muvaffaqiyatini ta’minlashda quyidagi faktorlar ham muhim hisoblanadi: pedagogik bilim va malaka, metodik ko‘nikmalar, amaliy tajriba, shuningdek, kasbiy fazilatlarning yuqori darajada rivojlanganligi. Kasbiy 19Bu fazilatlar quyidagi yo‘nalishlarda namoyon bo‘ladi: Pedagogik qarorlar qabul qilishda halollik va adolat. Bolalarning axloqiy tarbiyasini ta’minlash. Ijtimoiy muhitda tenglik va inson huquqlarini hurmat qilish. Masalan, pedagog bolalarning teng imkoniyatlarga ega bo‘lishini ta’minlaydi va ularning o‘zaro hurmatini rivojlantiradi. 5. Ijodkorlik va innovatsion yondashuv Ijodkorlik pedagogga pedagogik jarayonni samarali va qiziqarli qilish, muammolarni hal etishda yangi strategiyalar ishlab chiqish imkonini beradi. Innovatsion yondashuv pedagogga: Ta’lim va tarbiya jarayonini zamonaviy usullar bilan boyitish, Bolalarning ijtimoiy rivojlanishini tezlashtirish, Muammoli vaziyatlarda samarali echimlar ishlab chiqish imkonini beradi. Masalan, pedagog innovatsion treninglar orqali bolalarning ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantiradi va ularni faol jamiyat a’zosi sifatida shakllantiradi. 6. Kasbiy fazilatlarning tizimliligi Kasbiy fazilatlarning tizimliligi pedagogning faoliyatida ularning o‘zaro bog‘liqligi va bir butun sifatida ishlashini ta’minlaydi. Tizimlilik quyidagi jihatlar bilan ifodalanadi: Fazilatlarning bir-birini to‘ldirishi: Empatiya va kommunikativlik birgalikda pedagogning samaradorligini oshiradi. Moslashuvchanlik: Fazilatlar shaxs, oila va jamiyat sharoitiga moslashadi. Komplekslik: Fazilatlar shaxsning pedagogik, psixologik va ijtimoiy xususiyatlarini qamrab oladi. Rivojlanish qobiliyati: Fazilatlar doimiy malaka oshirish, treninglar va amaliy tajriba orqali rivojlanadi. 12mamlakatlarda ijtimoiy pedagoglarning kasbiy tayyorgarligi, fazilatlari va metodologik yondashuvlari ilmiy asosda ishlab chiqilgan. Metodologik yondashuvlar Ijtimoiy pedagogik faoliyatda metodologik yondashuvlar uning samaradorligini oshiradi. Asosiy metodologik yondashuvlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi: Individual yondashuv: Har bir bola yoki oilaning ijtimoiy, psixologik va ma’naviy xususiyatlarini hisobga olib, ularning rivojlanishiga mos tarzda ish olib borish. Tizimli yondashuv: Ijtimoiy pedagogik faoliyatni shaxs, oila, maktab va jamiyatning barcha ijtimoiy tizimlari bilan integratsiyalash. Interaktiv yondashuv: Pedagog va bola o‘rtasida muloqot asosida faoliyat olib borish, muammolarni birgalikda hal qilish. Amaliy va nazariy uyg‘unlik: Nazariy bilimlarni amaliy faoliyatga tatbiq etish, metodologik yondashuvlar bilan mustahkamlash. Bu yondashuvlar xalqaro tajribada keng qo‘llanilib, pedagoglarning kasbiy fazilatlarini rivojlantirish va ularning jamiyatdagi samaradorligini oshirishga yordam beradi. O‘zbekiston misollari O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, ta’lim va ijtimoiy sohada amalga oshirilgan islohotlar ijtimoiy pedagogikaning rivojlanishiga zamin yaratdi. Maktablar, bolalar uy-joylari, nogironlar markazlari va jamoat markazlarida ijtimoiy pedagoglarning roli oshdi. Prezident Shavkat Mirziyoyevning qarorlari doirasida pedagoglar tayyorlash va ularning kasbiy malakasini oshirish tizimi joriy etildi. Masalan, 2017 yilda qabul qilingan “Ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora- tadbirlari to‘g‘risida”gi qaror ijtimoiy pedagoglarning vazifalarini kengaytirish va ularning jamiyatdagi o‘rnini mustahkamlashga xizmat qiladi. 262.3. Kasbiy fazilatlarning samaradorligi va ijtimoiy pedagogning muvaffaqiyatiga ta’siri Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari uning professional faoliyatining samaradorligini belgilovchi asosiy omil hisoblanadi. Kasbiy fazilatlar nafaqat pedagogning o‘z salohiyatini aniqlash, balki uning bolalar, oilalar va jamiyat bilan ishlashdagi muvaffaqiyatini ta’minlashga xizmat qiladi. Pedagogning empatiya, kommunikativlik, mas’uliyatlilik, axloqiy va ijodiy fazilatlari uning professional muvaffaqiyatini aniqlovchi asosiy komponentlardir. Kasbiy fazilat Samaradorligi Amaliy qo‘llanilishi Ijtimoiy pedagogning muvaffaqiyatiga ta’siri Empatiya Bolalarning hissiy va psixologik rivojlanishini qo‘llab-quvvatlaydi Muammoli bolalar bilan individual mashg‘ulotlar o‘tkazish Bolalarning ijtimoiy moslashuvi va pedagog bilan ishonchli muloqot o‘rnatish Kommunikativlik Pedagog va oilalar o‘rtasida samarali muloqot o‘rnatadi Oilalar bilan maslahatlar va uchrashuvlar Oilalarning tarbiyaviy jarayonga jalb qilinishi va pedagogning obro‘si oshadi Mas’uliyatlilik Qaror qabul qilish va vazifalarni bajarish samaradorligini oshiradi Kunlik ish rejasini bajarish, majburiyatlarni nazorat qilish Ishdagi tartib- intizom va professional muvaffaqiyatni ta’minlaydi Axloqiy fazilatlar Etik va axloqiy qarorlarni to‘g‘ri qabul qilish Bolalar va oilalar bilan muammoli vaziyatlarni hal qilish Jamiyatda ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlash va pedagogning hurmatini oshirish Ijodkorlik Innovatsion yondashuvlar orqali Interaktiv treninglar va Bolalarning ijtimoiy 14ijtimoiy me’yorlarga moslashuvini ta’minlaydi va ularni ma’naviy jihatdan rivojlantiradi. Oilalar bilan ishlash Ijtimoiy pedagogning vazifalaridan biri – oilalar bilan faol hamkorlik qilish. U oilaning tarbiyaviy muhitini tahlil qiladi, bolalarning rivojlanishida yuzaga keladigan muammolarni aniqlaydi va oilalarga maslahatlar beradi. Bu jarayon shaxs va jamiyat o‘rtasida mustahkam aloqani ta’minlaydi. Nogiron va ijtimoiy himoyaga muhtoj bolarga yordam Pedagog nogiron, yetim va himoyaga muhtoj bolalarga amaliy yordam ko‘rsatadi. Bu vazifa ijtimoiy adolat va inson huquqlarini himoya qilish bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, pedagogning kasbiy fazilatlarini ham rivojlantiradi. Ta’lim jarayonini qo‘llab-quvvatlash Ijtimoiy pedagog maktablarda ta’lim jarayonini qo‘llab-quvvatlaydi. U o‘quvchilarning o‘quv faoliyatiga qiziqishini oshirish, o‘quv motivatsiyasini rivojlantirish va ularni maqsadli faoliyatga yo‘naltirish bilan shug‘ullanadi. Muammoli vaziyatlarni hal qilish Pedagog muammoli vaziyatlarni aniqlash va ularni hal etishda vositachi sifatida faoliyat ko‘rsatadi. Bu vazifa shaxs, oila va jamiyat o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni muvofiqlashtirishga xizmat qiladi. Ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash Ijtimoiy pedagog jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni ta’minlashga hissa qo‘shadi. U bolalarning ijtimoiy muhitga moslashuvi, oilalar bilan ishlash va ijtimoiy muammolarni hal etish orqali jamiyatdagi barqarorlikni mustahkamlaydi. 2. Ijtimoiy pedagogning vazifalari tizimining xususiyatlari Ijtimoiy pedagogning vazifalari bir-biri bilan chambarchas bog‘langan va tizimli xususiyatga ega. Ularning asosiy xususiyatlari quyidagilar: Tizimlilik: Vazifalar shaxs, oila, maktab va jamiyatning barcha ijtimoiy tizimlari bilan uzviy bog‘langan. 1O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLI GI ------------------------------------------FAKULTETI “----------------------------------” KAFEDRASI ------------------------------------------- ta’lim yo‘nalishi ______- guruhi talabasi Kurs ishi Mavzu : Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarining tuzilishi va xususiyatlari. Bajardi: _______ ____ _____ _ guruhi talabasi ______ ___ ________ (imzo) (ismi sharifi) Kurs ishi himoya qilingan sana “____” __ ___ _____20 25 y. Baho “_____” ____ __ _____ Ilmiy rahbar: __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi) Komissiya a’zolari: __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi) __________ ____________________ (imzo) (ismi sharifi) 31Men ushbu kurs ishi orqali ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarining tuzilishi va xususiyatlarini chuqurroq o‘rganishning zarurligini va ularning professional muvaffaqiyatdagi ahamiyatini yaxshiroq angladim. Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati 1) O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. 2023-yil – Inson qadrini ulug‘lash va faol mahalla yili davlat dasturi to‘g‘risidagi Farmon. – PF–14-son, 2023-yil 20-yanvar. – Elektron manba: www.lex.uz 2) O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. Yoshlar bandligini ta’minlash va kasbga yo‘naltirish tizimini takomillashtirish bo‘yicha chora-tadbirlar to‘g‘risida Farmon. – PF–60-son, 2022-yil 20-yanvar. – Elektron manba: www.prezident.uz 3) O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. O‘zbekiston–2030 strategiyasi doirasida ishchi kuchining malakasini oshirish masalalari bo‘yicha nutqi. – 2024-yil 17-oktabr. – Elektron manba: www.prezident.uz 4) O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ–4739-sonli qarori. Aholining bandligini ta’minlash va mehnat resurslaridan samarali foydalanish to‘g‘risida, 2020-yil 10-mart. 5) Muhammadiev Akmaljon. Ijtimoiy pedagogika asoslari. Toshkent: “O‘qituvchi” nashriyoti, 2017. – B. 15–48. 6) Po‘latov Shavkat. Kasbiy pedagogik faoliyatga kirish. Toshkent: “Tafakkur bo‘stoni”, 2018. – B. 22–55. 7) Samatova Ismatxon. O‘quvchilarning ijtimoiy-siyosiy kompetensiyasini shakllantirish. Toshkent: Nizomiy nomidagi TDPU, 2019. – B. 30–67. 8) Alimdjanova Kamola. Ta’lim muassasasi va oilada beriladigan ijtimoiy pedagogik faoliyat. Toshkent: “Pedagogs”, 2024. – B. 10–52. 6 Kasbiy fazilatlarning ijtimoiy pedagogning muvaffaqiyatiga ta’sirini baholash. Kurs ishi mavzusining metodlari Ishda adabiyotlarni tahlil qilish, kuzatuv, intervyu, anketalar, ekspert baholash va taqqoslash metodlaridan foydalanilgan. Ushbu metodlar ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini tizimli o‘rganish va baholash imkonini beradi. Kurs ishi mavzusining tuzilishi Kurs ishi kirish, ikki bob va xulosa hamda foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat. Birinchi bobda ijtimoiy pedagog kasbining nazariy asoslari, kasbiy vazifalari va fazilatlari, ikkinchi bobda esa kasbiy fazilatlarni shakllantirish va baholash masalalari yoritilgan. 11Ijodkorlik: Muammolarni hal etishda yangi, samarali usullarni qo‘llash qobiliyati.Shuningdek, kasbiy fazilatlar pedagogning shaxsiy xususiyatlari bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, ularning rivojlanishi kasbiy malaka va faoliyat samaradorligini oshiradi. Xalqaro tajribalar Ijtimoiy pedagogikaning rivojlanishida Yevropa va Shimoliy Amerika tajribasi katta ahamiyatga ega. Germaniyada XIX asr oxirida boshlagan ijtimoiy pedagogik tadqiqotlar XX asr boshlarida maktablar, bolalar uy-joylari va ijtimoiy xizmat markazlarida amaliyotga tatbiq qilindi. Germaniyada ijtimoiy pedagoglar nafaqat tarbiya va ta’lim jarayonida, balki ijtimoiy muammolarni aniqlash va ularni hal etish bo‘yicha ham faoliyat olib bordi. Skandinaviya mamlakatlarida ijtimoiy pedagogika mustaqil fan sifatida tan olindi. Bu yerda pedagoglarning vazifalari kengaytirilib, ular oilalar bilan ishlash, nogiron va ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarga yordam ko‘rsatish, shuningdek, bolalarni jamiyatga moslashuvi uchun ijtimoiy dasturlarni amalga oshirish bilan shug‘ullanishdi. Skandinaviya tajribasi shuni ko‘rsatdiki, ijtimoiy pedagog shaxsning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda ijtimoiy va ma’naviy rivojlanishga hissa qo‘shadi. AQShda esa ijtimoiy pedagoglarning faoliyati maktablar va jamoat markazlarida keng tatbiq etilgan. Amerikaning tajribasi shuni ko‘rsatadiki, pedagog shaxsni rivojlantirish bilan birga, oilalar va jamoat bilan hamkorlik qilish orqali bolalarning ijtimoiy moslashuvini ta’minlashi lozim. Bu tajriba ijtimoiy pedagogik faoliyatni metodologik jihatdan mustahkamlashga xizmat qilgan. Bundan tashqari, Buyuk Britaniya va Fransiyada ijtimoiy pedagoglarning vazifalari, ularning kasbiy malakasi va metodologik yondashuvlari tizimlashtirilgan. Ular nafaqat bolalar tarbiyasi va rivojlanishiga, balki jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni ta’minlashga ham xizmat qiladi. Bu 27faoliyatni boyitadi o‘yinlar tashkil qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish va pedagogik faoliyatni samarali qilish Tizimli yondashuv Kasbiy fazilatlarni bir-biri bilan uyg‘unlashtiradi Empatiya, kommunikativlik, mas’uliyatlilik va ijodkorlikni uyg‘un ishlatish Pedagogning professional samaradorligini oshirish va muvaffaqiyatini ta’minlash Kasbiy fazilatlarning samaradorligi ularning real faoliyatdagi qo‘llanishi bilan o‘lchanadi. Samaradorlik pedagogning kasbiy faoliyatida quyidagi yo‘nalishlarda namoyon bo‘ladi: Bolalar bilan ishlash samaradorligi – pedagogning empatiya va kommunikativlik fazilatlari bolalarning ijtimoiy va psixologik rivojlanishini ta’minlashga yordam beradi. Masalan, pedagog individual yondashuv orqali bolaning muammolarini aniqlaydi va ularni hal etishda samarali strategiyalar ishlab chiqadi. Oilalar bilan ishlash samaradorligi – pedagogning mas’uliyatlilik va axloqiy fazilatlari oilalar bilan samarali muloqot olib borishda, maslahatlar berishda va ularning pedagogik bilimlarini oshirishda muhim ahamiyatga ega. Masalan, pedagog oilalar bilan muntazam uchrashuvlar tashkil qiladi va ularning bolalar tarbiyasidagi ishtirokini rag‘batlantiradi. Jamiyat bilan ishlash samaradorligi – pedagogning ijodkorlik va innovatsion yondashuv fazilatlari ijtimoiy loyihalar, treninglar va interaktiv mashg‘ulotlarda muvaffaqiyatli faoliyat yuritish imkonini beradi. Bu fazilatlar pedagogga jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlash va bolalarning ijtimoiy moslashuvini ta’minlashga yordam beradi. Kasbiy fazilatlarning samaradorligi ularning tizimliligi bilan uzviy bog‘liqdir. Masalan, empatiya va kommunikativlik birgalikda pedagogning 3 Kirish Kurs ishi mavzusining dolzarbligi Ijtimoiy pedagog kasbi zamonaviy jamiyatda dolzarb va muhim kasblardan biri hisoblanadi. Uning faoliyati nafaqat ta’lim muassasalarida, balki turli ijtimoiy muhitlarda ham ahamiyatga ega. Ijtimoiy pedagog shaxsning ijtimoiy muhitga moslashuvi va o‘zini rivojlantirish jarayonini ta’minlaydi. U bolalar va o‘smirlarning psixologik, ijtimoiy va axloqiy jihatdan to‘g‘ri shakllanishiga yordam beradi. Shu bilan birga, ijtimoiy pedagogning faoliyati oilalar bilan ishlash, muammoli vaziyatlarda maslahat berish va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashni o‘z ichiga oladi. Kasbning dolzarbligi ayniqsa zamonaviy jamiyatdagi ijtimoiy-iqtisodiy muammolar, oilaviy nizolar, yetim va himoyasiz bolalar masalalari bilan bog‘liq. Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari ularning samarali faoliyat yuritishini ta’minlaydi. Shuning uchun kasbga talab ortib bormoqda va pedagogning bilim, ko‘nikma hamda kasbiy fazilatlarini o‘rganish dolzarb vazifa sifatida namoyon bo‘ladi. Ijtimoiy pedagog kasbini o‘rganish va rivojlantirish nafaqat nazariy, balki amaliy jihatdan ham muhimdir. Kasbning ijtimoiy ahamiyati shundaki, u shaxslarning ijtimoiy moslashuvi va jamiyatda faol qatnashishiga yordam beradi. Shu sababli, kurs ishida ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini aniqlash, ularni tizimli tarzda tahlil qilish va rivojlantirish masalalari o‘rganiladi. Zamonaviy ta’lim tizimida ijtimoiy pedagogning roli kengayib, uning kasbiy malakasi va fazilatlari ta’lim sifatiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Ijtimoiy pedagogning faoliyati o‘quvchilarning shaxsiy va ijtimoiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlaydi 1 . Shu bilan birga, u jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni ta’minlashda muhim vosita hisoblanadi. Kasbning dolzarbligi, shuningdek, o‘quvchi va talabalarni zamonaviy ijtimoiy muammolarga tayyorlash bilan ham bog‘liq. Shu sababli, ijtimoiy pedagogning kasbiy 1 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2020 yil 27 fevraldagi "Pedagogik ta’lim sohasini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi qarori. 13O‘zbekistonda ijtimoiy pedagoglar nafaqat maktablarda, balki nogironlar, yetim va ijtimoiy himoyaga muhtoj bolar bilan ishlaydigan markazlarda faoliyat yuritadi. Ularning asosiy vazifalari: shaxsning ijtimoiy moslashuvini ta’minlash, oilalar bilan ishlash, bolalarning ijtimoiy-iqtisodiy muammolarini hal etish, jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash.Pedagoglar bolalarning individual rivojlanishi uchun turli dasturlar, treninglar va ijtimoiy loyihalarni amalga oshiradi. Bu jarayonda ular xalqaro tajribalarni ham hisobga olib, metodologik yondashuvlarni tatbiq qiladi. 1.2. Ijtimoiy pedagogning kasbiy vazifalari Ijtimoiy pedagog kasbi – bu shaxsning ijtimoiy rivojlanishi, tarbiyasi va ijtimoiy muhitga moslashuvini ta’minlashga yo‘naltirilgan professional faoliyatdir. Pedagogning kasbiy vazifalari uning jamiyatdagi o‘rni va shaxsni tarbiyalash, oilalar bilan ishlash, muammoli bolalarga yordam ko‘rsatish kabi mas’uliyatli yo‘nalishlarga bog‘liq. Ijtimoiy pedagog kasbiy faoliyatida o‘quvchi, oila va jamoa bilan hamkorlikni muvofiqlashtirish, shuningdek, ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash asosiy vazifa hisoblanadi. 1. Ijtimoiy pedagogning asosiy vazifalari Ijtimoiy pedagogning kasbiy vazifalari ko‘p qirralidir va ular shaxs, oila va jamiyatni qamrab oladi. Eng asosiy vazifalarni quyidagicha ta’riflash mumkin: Shaxsni ijtimoiy rivojlantirish Pedagog bolaning shaxsiy va ijtimoiy rivojlanishini ta’minlashga mas’ul. U bolaning individual xususiyatlarini, qobiliyatlarini va ijtimoiy muhitga moslashuvini hisobga olib, tarbiyaviy va pedagogik faoliyat olib boradi. Bu vazifa shaxsning ijtimoiy hayotda faol bo‘lishini ta’minlaydi. Ma’naviy va axloqiy tarbiya Pedagog bolalarni axloqiy qadriyatlar, odob-axloq qoidalari, jamiyatda ijtimoiy adolat va mas’uliyat tushunchalariga o‘rgatadi. Shu bilan birga, bolalarning 21Bolalar bilan individual va guruh mashg‘ulotlari o‘tkazadi – bu empatiya, kommunikativlik va mas’uliyatlilik fazilatlarini rivojlantirishga yordam beradi. Muammoli vaziyatlarni hal qiladi – pedagog turli ijtimoiy va pedagogik muammolarda qaror qabul qilish orqali axloqiy fazilatlarini mustahkamlaydi. Innovatsion yondashuvlarni qo‘llaydi – pedagog ijodkorlik va yangi metodlarni amaliyotga tatbiq etadi, bu esa bolalarning ijtimoiy rivojlanishini tezlashtiradi. Uchinchi yo‘nalish – refleksiya va o‘zini tahlil qilish. Pedagog o‘z faoliyatini tahlil qilishi va baholashi kerak. Bu jarayon kasbiy fazilatlarni rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega: O‘z ishini kuzatish va baholash – pedagog kunlik faoliyatini tahlil qilib, qaysi vazifalarni samarali bajarganini va qaysi fazilatlarni rivojlantirish kerakligini aniqlaydi. Mentorlik va tajribali pedagoglar bilan maslahatlashish – bu orqali pedagog o‘z ishini boshqalar bilan solishtiradi va kasbiy fazilatlarni boyitadi. O‘z-o‘zini baholash metodlari – testlar, savol-javoblar va tahliliy jurnallar pedagogning kasbiy fazilatlarini mustahkamlashda xizmat qiladi. To‘rtinchi yo‘nalish – ijtimoiy va psixologik muhit orqali rivojlantirish. Pedagogning kasbiy fazilatlari atrof-muhit bilan chambarchas bog‘liq: Hamkasblar bilan tajriba almashish – pedagogik jamiyatlar, metodik birlashmalar orqali empatiya, kommunikativlik va ijodkorlik fazilatlari rivojlanadi. Oilalar bilan muloqot – pedagog oilalar bilan ishlash orqali mas’uliyatlilik va axloqiy fazilatlarni shakllantiradi. Jamiyatdagi ijtimoiy loyihalarda ishtirok etish – pedagog ijtimoiy loyihalarda faol qatnashadi, bu uning ijtimoiy mas’uliyatini oshiradi va fazilatlarni tizimli shakllantirishga xizmat qiladi. 18Ijtimoiy muammolarni aniqlash va hal etishda samarali vosita sifatida xizmat qiladi. Masalan, maktabda o‘quvchi o‘zini ijtimoiy jihatdan izolyatsiyaga tushirganda pedagog empatiya orqali uning muammosini tushunib, unga moslashuv strategiyasini ishlab chiqadi. 2. Kommunikativlik Kommunikativlik pedagogning shaxs, oila va jamoa bilan samarali muloqot qilish qobiliyatidir. Bu fazilat pedagogga: Bolalar bilan samarali suhbatlar tashkil qilish, Oilalar bilan maslahatlashish va muammoli vaziyatlarni hal qilish, Jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash imkonini beradi. Masalan, pedagog oiladagi muammoli bolani aniqlab, ota-ona bilan maslahatlashadi va ularning pedagogik yordam olishlarini ta’minlaydi. Kommunikativlik shuningdek, pedagogning jamoa bilan hamkorlikda ishlashini samarali qiladi. 3. Mas’uliyatlilik Mas’uliyatlilik pedagogning kasbiy vazifalarni o‘z vaqtida va sifatli bajarish qobiliyatidir. Bu fazilat shaxsiy va professional me’yorlarga rioya qilish, bolalar va oilalarga nisbatan ishonchni mustahkamlashda muhim ahamiyatga ega. Mas’uliyatlilik quyidagi yo‘nalishlarda namoyon bo‘ladi: Pedagogik rejalashtirish va tashkiliy faoliyatni amalga oshirishda. Bolalarning individual ehtiyojlarini hisobga olishda. Ta’lim va tarbiya jarayonida samaradorlikni ta’minlashda. Masalan, pedagog muammoli oilada tarbiyalanayotgan bolaga muntazam nazorat va maslahat beradi, ularning rivojlanishini kuzatadi. 4. Axloqiy va ma’naviy fazilatlar Axloqiy va ma’naviy fazilatlar pedagogning shaxsiy axloqiy qadriyatlari va jamiyatdagi mas’uliyati bilan bog‘liqdir. U pedagogning qaror qabul qilishida, muammoli vaziyatlarni hal etishda va ijtimoiy adolatni ta’minlashda ko‘rinadi. 329) Tuychiyeva Sayyora, Salayeva Munira. Bo‘lajak tarbiyachi-pedagoglarning kasbiy mobilligini shakllantirish. Toshkent: Kokand Universiteti, 2023. – B. 14–45. 10) Muhammadiev Akmaljon. Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari. Toshkent: “O‘qituvchi”, 2020. – B. 55–78. 11) Rahimov Baxtiyor. Pedagogik mahorat. Toshkent: “Scienceweb”, 2021. – B. 12–39. 12) Mavlonova Ro‘za. Umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti. Namangan: NamDU, 2024. – B. 20–65. 13) Nosirov Abdurashid. Kasbiy kompetensiya va pedagogning kasbiy kompetentligi. Toshkent: Zenodo, 2022. – B. 35–70. 14) Abdurahmonova Firuza. Ta’lim muassasasi va oilada beriladigan ijtimoiy pedagogik faoliyat. Toshkent: “Pedagogs”, 2024. – B. 15–50. 15) Samatova Ismatxon. O‘quvchilarning ijtimoiy-siyosiy kompetensiyasini shakllantirish. Toshkent: Nizomiy nomidagi TDPU, 2019. – B. 72–95. 16) Alimdjanova Kamola. Ta’lim muassasasi va oilada beriladigan ijtimoiy pedagogik faoliyat. Toshkent: “Pedagogs”, 2024. – B. 53–80. 17) Tuychiyeva Sayyora, Salayeva Munira. Bo‘lajak tarbiyachi-pedagoglarning kasbiy mobilligini shakllantirish. Toshkent: Kokand Universiteti, 2023. – B. 46–78. 18) Muhammadiev Akmaljon. Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari. Toshkent: “O‘qituvchi”, 2020. – B. 80–102. 19) Rahimov Baxtiyor. Pedagogik mahorat. Toshkent: “Scienceweb”, 2021. – B. 40–68. 20) Mavlonova Ro‘za. Umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti. Namangan: NamDU, 2024. – B. 66–92. 21) Nosirov Abdurashid. Kasbiy kompetensiya va pedagogning kasbiy kompetentligi. Toshkent: Zenodo, 2022. – B. 71–98. 17 o‘tkazish 6 Muammoli vaziyatlarni hal qilish Ijtimoiy nizolar va qiyinchiliklarni bartaraf etish Sinfdoshlar o‘rtasidagi ziddiyatni hal qilish, oiladagi muammolarni aniqlash Shaxs, oila va jamiyat tizimi bilan bog‘liq Jamiyatdagi ijtimoiy muvozanatni ta’minlash 7 Ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash Jamiyatda ijtimoiy tartib va barqarorlikni saqlash Bolalarning ijtimoiy loyihalarda ishtirokini ta’minlash, ijtimoiy moslashuvini rivojlantirish Shaxs, oila, maktab va jamiyat tizimi bilan bog‘liq Barqaror va sog‘lom jamiyat yaratish 1.3. Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari va ularning tizimliligi Ijtimoiy pedagog kasbiy faoliyatining samaradorligi uning kasbiy fazilatlariga bevosita bog‘liqdir. Kasbiy fazilatlar pedagogning shaxsiy xususiyatlari, professional bilim va ko‘nikmalari, metodik tajribasi va amaliy malakasini o‘z ichiga oladi. Ushbu fazilatlar shaxsning jamiyatdagi roli, bolalar va oilalar bilan ishlashdagi samaradorligini aniqlaydi. Kasbiy fazilatlarning shakllanishi va rivojlanishi pedagogning professional faoliyatini yanada sifatli va tizimli qiladi. Shuningdek, fazilatlar ijtimoiy pedagogning metodik yondashuvi, psixologik ko‘nikmalari va amaliy tajribasi bilan uyg‘unlashganda uning kasbiy samaradorligi oshadi. 1. Empatiya Empatiya – pedagogning boshqalarning hissiy holatini tushunish va ularga mos javob qaytarish qobiliyatidir. Empatiya bolaning psixologik holatini anglash, uning muammolarini aniqlash va moslashuv strategiyasini ishlab chiqishda muhim rol o‘ynaydi. Empatiya orqali pedagog: Bolaning ijtimoiy muhitga moslashuvini ta’minlaydi. Shaxsiy yondashuvni shakllantiradi. 4fazilatlarini chuqur o‘rganish va samarali usullarda shakllantirish bugungi kunda katta ahamiyatga ega. Kurs ishi mavzusining o‘rganilganlik darajasi Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari va faoliyatini o‘rganishga bag‘ishlangan ilmiy tadqiqotlar mavjud. Jahon amaliyotida ijtimoiy pedagogning vazifalari, kasbiy malaka va kompetensiyalari turli ilmiy manbalarda yoritilgan. Shu bilan birga, O‘zbekiston tajribasida ham ijtimoiy pedagogik faoliyat, uning vazifalari va kasbiy fazilatlari bo‘yicha tadqiqotlar olib borilgan. Tadqiqotlarda pedagogning shaxsiy fazilatlari, kasbiy kompetensiyalari va ularning samaradorligi alohida e’tibor bilan ko‘rib chiqilgan. Ko‘plab ilmiy ishlar kasbiy fazilatlarni rivojlantirish usullari, baholash metodlari va amaliyotdagi samaradorlik masalalarini yoritgan. Shu bilan birga, mavjud tadqiqotlarda kasbiy fazilatlarning tizimliligi va ular ijtimoiy pedagogning muvaffaqiyatiga qanday ta’sir qilishi masalalari yetarlicha chuqur tahlil qilinmagan. O‘zbekiston sharoitida ijtimoiy pedagogning professional fazilatlarini shakllantirish va baholash bo‘yicha amaliy tavsiyalar cheklangan. Shu sababli, kasbiy fazilatlarning samaradorligini oshirish, ularni tizimli o‘rganish va baholash masalalari ilmiy izlanishni talab qiladi. Mazkur mavzu bo‘yicha o‘rganilganlik darajasi mavjud bo‘lsa-da, u hali ham mukammal emas va chuqur tahlilni talab qiladi. Shu nuqtai nazardan, ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini o‘rganish mavzusi dolzarb bo‘lib, ilmiy va amaliy jihatdan ahamiyatlidir. Ushbu kurs ishida mavjud ilmiy tadqiqotlar tahlil qilinib, ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini shakllantirish va baholash usullari o‘rganiladi. Shuningdek, kasbiy fazilatlarning tizimliligi va ular ijtimoiy pedagogning samaradorligiga ta’siri batafsil tahlil qilinadi. Bu mavzu ijtimoiy pedagogik faoliyatni rivojlantirish va ta’lim sifatini oshirish uchun muhim ilmiy asos yaratadi. Kurs ishi mavzusining nazariy va amaliy ahamiyati Mazkur mavzu ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini o‘rganish orqali uning kasbiy faoliyatining samaradorligini oshirishga qaratilgan ilmiy asos yaratadi. Ijtimoiy 10Ta’lim va rivojlantirish vazifalari: Pedagog ta’lim jarayonida bolalarning intellektual, madaniy va ma’naviy rivojlanishiga ko‘maklashadi. Shu bilan birga, bolalarning qiziqishlari va istaklarini rivojlantirishga yo‘naltirilgan faoliyat olib boradi. Ijtimoiy pedagogning jamiyatdagi o‘rni Ijtimoiy pedagog jamiyatda shaxsning ijtimoiy moslashuvini ta’minlash va jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlashga xizmat qiladi. Jamiyatdagi ijtimoiy pedagogning o‘rni quyidagilarda ifodalanadi: Bolalar va o‘smirlarning jamiyatga moslashuvi va rivojlanishini ta’minlash. Oilalar bilan ishlash, muammoli oilalarga yordam berish va ularni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash. Nogiron, yetim va himoyaga muhtoj bolalarga xizmat ko‘rsatish. Ta’lim muassasalarida ijtimoiy muhitni rivojlantirish va pedagogik qo‘llab- quvvatlashni tashkil etish. Jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlik va tartibni ta’minlashda vositachi vazifasini bajarishShu bilan birga, ijtimoiy pedagog jamiyatdagi muammolarni aniqlash va ularni hal etishda davlat va nodavlat tashkilotlari bilan hamkorlik qiladi. Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari uning faoliyatini samarali va sifatli tashkil etishda muhim ahamiyatga ega. Bu fazilatlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi Empatiya: Bolalarning hissiy va psixologik holatini tushunish va ularga munosib javob qaytarish qobiliyati. Kommunikativlik: Bola, oila va jamoat bilan samarali muloqot qilish ko‘nikmasi. Mas’uliyatlilik: Kasbiy vazifalarni samarali va vaqtida bajarish qobiliyati. Axloqiy va ma’naviy fazilatlar: Shaxsiy axloqiy qadriyatlar va jamiyatda ijtimoiy adolatni himoya qilish. 25Sakkizinchi yo‘nalish – self-assessment (o‘zini baholash). Pedagog o‘z faoliyatini mustaqil baholaydi, o‘z kuchli va zaif tomonlarini aniqlaydi. Self- assessment metodida pedagog testlar, tahliliy jurnallar va refleksiya yozuvlaridan foydalanadi. Bu metod empatiya, axloqiy va ijodiy fazilatlarni rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Baholash metodlarining tizimliligi pedagogning kasbiy fazilatlarini keng qamrovli va chuqur tahlil qilish imkonini beradi. Observatsiya, anketalar, intervyu, portfel, peer review, praktika, feedback va self-assessment metodlari bir-birini to‘ldiradi. Bu usullar birgalikda pedagogning empatiya, kommunikativlik, mas’uliyatlilik, axloqiy va ijodiy fazilatlarini aniq baholashga xizmat qiladi. Amaliy misollar orqali metodlarni yanada boyitish mumkin: pedagog sinfdagi faoliyatini observatsiya orqali baholaydi, oilalar bilan so‘rovnomalar o‘tkazadi, mentor bilan intervyu qiladi, portfelini shakllantiradi, hamkasblar fikrini oladi, situatsion testlar va feedback orqali faoliyatini tahlil qiladi, self- assessment orqali o‘zini baholaydi. Shu tarzda, kasbiy fazilatlarni baholash pedagogning professional o‘sishini ta’minlaydi va uning faoliyatining samaradorligini oshiradi. Baholash metodlarining samarali qo‘llanilishi pedagogga o‘z kasbiy fazilatlarini rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqishga yordam beradi. Masalan, empatiya va kommunikativlik kam bo‘lgan pedagog uchun interaktiv treninglar va mentoring jarayonlari tavsiya etiladi. Mas’uliyatlilik va ijodkorlik yetishmayotgan pedagogga esa amaliy mashg‘ulotlar va innovatsion yondashuvlarni tatbiq etish tavsiya qilinadi. Shu tarzda, kasbiy fazilatlarni baholash metodlari ijtimoiy pedagogning professional salohiyatini tizimli rivojlantirish va uning faoliyatining samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Ular pedagogning kuchli va zaif tomonlarini aniqlash, rivojlantirish yo‘nalishlarini belgilash va amaliy natijalarni kuzatish imkonini beradi. 232.2. Kasbiy fazilatlarni baholash metodlari Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini baholash – uning professional faoliyati samaradorligini aniqlash, zaif va kuchli tomonlarini aniqlash va ularni rivojlantirishga yo‘naltirish jarayoni hisoblanadi. Kasbiy fazilatlarni baholash metodlari pedagogning empatiya, kommunikativlik, mas’uliyatlilik, axloqiy va ijodiy fazilatlarini tizimli aniqlashga imkon beradi. Bu metodlar nazariy bilim, amaliy ko‘nikmalar va shaxsiy xususiyatlarni baholashga yo‘naltirilgan. Kasbiy fazilatlarni baholashning birinchi yo‘nalishi – observatsiya (kuzatish). Observatsiya pedagogning real faoliyatini tahlil qilish va uning kasbiy fazilatlarini aniqlashda samarali vosita hisoblanadi. Observatsiya quyidagi jihatlarni o‘z ichiga oladi: pedagogning bolalar bilan muloqoti, muammoli vaziyatlarni hal etish usullari, kommunikativ va empatiya ko‘nikmalari. Observatsiya orqali pedagogning faoliyati doimiy kuzatilib, kuchli va zaif tomonlari aniqlanadi, shuningdek, kasbiy fazilatlarni rivojlantirish strategiyasi ishlab chiqiladi. Masalan, pedagog sinfda dars o‘tkazayotgan paytda uning bolalar bilan qanday muloqot qilishi, ularning hissiy holatini tushunishi va individual yondashuv qo‘llashi baholanadi. Ikkinchi yo‘nalish – anketalar va so‘rovnomalar. Bu metod pedagogning o‘zini baholash, hamkasblar va oilalar fikrini hisobga olish orqali kasbiy fazilatlarni tahlil qilish imkonini beradi. Anketalar quyidagi fazilatlarni baholashga xizmat qiladi: kommunikativlik, empatiya, mas’uliyatlilik va ijodkorlik. Masalan, pedagog oilalar bilan ishlash jarayonida o‘z faoliyatini baholash uchun maxsus so‘rovnoma to‘ldiradi va oilalarning fikrini oladi. Uchinchi yo‘nalish – intervyu va suhbatlar. Bu metod pedagogning kasbiy fazilatlarini chuqurroq tushunish va tahlil qilishga imkon beradi. Intervyu orqali pedagogning empatiya darajasi, axloqiy qadriyatlari va ijodiy yondashuvi 22Beshinchi yo‘nalish – innovatsion va kreativ yondashuvlarni tatbiq etish. Ijtimoiy pedagog yangi metod va yondashuvlarni doimiy ravishda amaliyotga tatbiq qilishi kerak: Pedagog interaktiv mashg‘ulotlar va rol o‘yinlari orqali bolalarning ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantiradi. Pedagog zamonaviy texnologiyalar, multimedia vositalaridan foydalanib, kasbiy fazilatlarni amaliyotda mustahkamlaydi. Innovatsion yondashuv pedagogga muammoli vaziyatlarni tez va samarali hal qilish imkonini beradi. Shu tarzda, kasbiy fazilatlarni rivojlantirish usullari bir-biri bilan chambarchas bog‘langan va tizimli yondashuvni talab qiladi. Ular pedagogning professional o‘sishini ta’minlaydi, bolalarning ijtimoiy rivojlanishiga yordam beradi va jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlaydi. Amaliy misollar orqali ushbu usullarni yanada boyitish mumkin: Pedagog empatiya fazilati ustida ishlash uchun sinfdagi ijtimoiy muammoli bolalarni kuzatadi va individual maslahatlar beradi. Kommunikativlikni rivojlantirish uchun pedagog oilalar bilan muntazam uchrashuvlar tashkil qiladi. Mas’uliyatlilikni mustahkamlash uchun pedagog ish rejasini to‘liq bajaradi va natijalarni tahlil qiladi. Ijodkorlik va innovatsion yondashuvni rivojlantirish uchun pedagog yangi trening va metodlarni sinovdan o‘tkazadi. Refleksiya va o‘zini tahlil qilish orqali pedagog o‘z ish faoliyatini doimiy ravishda takomillashtiradi. Kasbiy fazilatlarni rivojlantirish usullari muntazam qo‘llanilganda ijtimoiy pedagogning professional salohiyati oshadi va uning samarali faoliyati uchun mustahkam asos yaratiladi. Shuningdek, pedagog o‘z kasbiy fazilatlarini tizimli shakllantirish orqali bolalarning ijtimoiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlaydi va jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni ta’minlaydi. 5pedagogning kasbiy fazilatlari uning professional kompetensiyalarini shakllantirishda muhim o‘rin tutadi. Ushbu ishda kasbiy fazilatlarning tizimliligi va ularning ijtimoiy pedagogning muvaffaqiyatiga ta’siri nazariy jihatdan tahlil qilinadi. Shuningdek, kasbiy fazilatlarni rivojlantirish va baholash usullari bo‘yicha ilmiy asoslar ishlab chiqiladi. Bu esa ijtimoiy pedagogik faoliyatni yanada samarali tashkil etish va rivojlantirishga xizmat qiladi. Kurs ishi natijalari ta’lim muassasalarida ijtimoiy pedagoglarning kasbiy malakasini oshirish, ularning fazilatlarini rivojlantirish va baholashda amaliy qo‘llanma sifatida foydalanish mumkin. O‘quv dasturlariga kasbiy fazilatlarni rivojlantirishga yo‘naltirilgan modullarni kiritish orqali pedagoglarning professional kompetensiyalarini oshirish mumkin. Shuningdek, ijtimoiy pedagoglarning faoliyatini baholashda yangi metodologiyalarni joriy etish orqali ta’lim sifatini yaxshilashga erishish mumkin. Bu esa jamiyatda ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, yoshlarning ijtimoiy moslashuvi va rivojlanishiga katta hissa qo‘shadi . Kurs ishi mavzusining obyekti — ijtimoiy pedagogning kasbiy faoliyati va jamiyatdagi roli. Kurs ishi mavzusining predmeti — ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari, ularni shakllantirish va baholash jarayonlari. Kurs ishi mavzusining maqsadi — ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini aniqlash, ularning tuzilishi va tizimliligini o‘rganish hamda rivojlantirish va baholash usullarini tahlil qilish. Kurs ishi mavzusining vazifalari  Ijtimoiy pedagog kasbi va uning rivojlanish tarixini o‘rganish.  Ijtimoiy pedagogning kasbiy vazifalari va kasbiy fazilatlarini aniqlash.  Kasbiy fazilatlarni shakllantirish va rivojlantirish usullarini tahlil qilish.  Kasbiy fazilatlarni baholash metodlarini o‘rganish va samaradorligini aniqlash. 8tayyorlash va jamiyatdagi ijtimoiy vazifalarni bajarishga qaratilgan yangi metodlarni ishlab chiqishga turtki berdi. Ijtimoiy pedagogik faoliyatning rivojlanishida AQSh ham muhim rol o‘ynadi. AQShda ijtimoiy pedagogika tizimi maktab va jamoat markazlarida, bolalar uy-joylari va nogironlar uchun maxsus markazlarda amaliyotga tatbiq qilindi. Amerikaning tajribasi shuni ko‘rsatdiki, ijtimoiy pedagog shaxsning individual va ijtimoiy rivojlanishiga ko‘maklashishi, shuningdek, oilalar bilan ishlash orqali bolalarning ijtimoiy moslashuvini ta’minlashi zarur. Yevropa va AQSh tajribasidan kelib chiqqan holda, ijtimoiy pedagogikani o‘rganishning nazariy asoslari bir nechta yo‘nalishda shakllandi: shaxsning ijtimoiy moslashuvi, tarbiyaviy muhit yaratish, oilaviy va jamoat resurslaridan samarali foydalanish, nogiron va ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarga yordam ko‘rsatish. O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, ijtimoiy pedagogika fani mamlakatimizda ham rivojlanishni boshladi. XX asrning ikkinchi yarmida ta’lim muassasalari, bolalar uy-joylari va ijtimoiy xizmatlar faoliyati doirasida ijtimoiy pedagoglar faoliyatini tashkil etish zarurati paydo bo‘ldi. 1990-yillarda O‘zbekiston ta’lim tizimida amalga oshirilgan islohotlar ijtimoiy pedagogikaning rivojlanishiga zamin yaratdi. Shu davrda maktablar va ta’lim markazlarida ijtimoiy pedagoglarning vazifalari rasmiylashtirila boshlandi. Ular nafaqat o‘quv jarayonida pedagogik yordam berish, balki bolalarning ijtimoiy va ma’naviy rivojlanishini ta’minlashga ham jalb qilindi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2017 yildagi “Ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori ijtimoiy pedagoglarning kasbiy faoliyatini yanada rivojlantirishga qaratilgan. Qarorda pedagoglarni tayyorlash, malakasini oshirish, kasbiy fazilatlarini shakllantirish va ularni samarali ishlashini ta’minlash chora-tadbirlari belgilangan. 3322) Abdurahmonova Firuza. Ta’lim muassasasi va oilada beriladigan ijtimoiy pedagogik faoliyat. Toshkent: “Pedagogs”, 2024. – B. 51–79. 23) Samatova Ismatxon. O‘quvchilarning ijtimoiy-siyosiy kompetensiyasini shakllantirish. Toshkent: Nizomiy nomidagi TDPU, 2019. – B. 96–120. 24) Alimdjanova Kamola. Ta’lim muassasasi va oilada beriladigan ijtimoiy pedagogik faoliyat. Toshkent: “Pedagogs”, 2024. – B. 81–108. 25) Tuychiyeva Sayyora, Salayeva Munira. Bo‘lajak tarbiyachi-pedagoglarning kasbiy mobilligini shakllantirish. Toshkent: Kokand Universiteti, 2023. – B. 79–105. 26) Muhammadiev Akmaljon. Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari. Toshkent: “O‘qituvchi”, 2020. – B. 103–130. 27) Rahimov Baxtiyor. Pedagogik mahorat. Toshkent: “Scienceweb”, 2021. – B. 69–92. 28) Mavlonova Ro‘za. Umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti. Namangan: NamDU, 2024. – B. 93–120. 29) Nosirov Abdurashid. Kasbiy kompetensiya va pedagogning kasbiy kompetentligi. Toshkent: Zenodo, 2022. – B. 99–125. 9Bugungi kunda O‘zbekistonda ijtimoiy pedagoglar maktab va oliy ta’lim muassasalarida, bolalar uy-joylarida, nogironlar va yetim bolalar bilan ishlaydigan markazlarda faoliyat yuritmoqda. Ularning asosiy vazifalari: shaxsning ijtimoiy moslashuvini ta’minlash, oilalar bilan ishlash, ijtimoiy muammolarni aniqlash va yechish, jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlash.Shu tarzda, ijtimoiy pedagogika fani nafaqat shaxsni tarbiyalash va ta’lim berish bilan bog‘liq, balki jamiyatdagi ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni hal etishda ham muhim vosita hisoblanadi. Jamiyatdagi nogiron, yetim va ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarga yordam ko‘rsatish, oilalar bilan ishlash, bolalarni ijtimoiy hayotga tayyorlash – bularning barchasi ijtimoiy pedagogning vazifalari tarkibiga kiradi. Ijtimoiy pedagogning kasbiy vazifalari Ijtimoiy pedagogning asosiy vazifalari shaxsning ijtimoiy va ma’naviy rivojlanishini ta’minlashga qaratilgan. Ularning vazifalari bir necha yo‘nalishda shakllangan: Tarbiya va rivojlanish vazifalari: Pedagog bolalarning shaxsiy xususiyatlarini, ijtimoiy va psixologik holatini hisobga olgan holda ularni tarbiyalaydi. Shu bilan birga, bolalarning ma’naviy va axloqiy tarbiyasini qo‘llab-quvvatlaydi. Ijtimoiy moslashuv vazifalari: Ijtimoiy pedagog bolalarning jamiyatga moslashuvini, ularning maktab va oiladagi o‘rnini aniqlash, moslashuvdagi qiyinchiliklarni bartaraf etish bilan shug‘ullanadi. Oilaviy va jamiyat bilan hamkorlik: Pedagog oilalar bilan ishlash orqali bolalarning ijtimoiy muhitga integratsiyasini ta’minlaydi. Shu bilan birga, jamiyatdagi ijtimoiy muammolarni aniqlash va ularni hal etishda vositachi vazifasini bajaradi. Ijtimoiy himoya vazifalari: Nogiron, yetim va himoyaga muhtoj bolalarga yordam ko‘rsatish, ularning huquqlarini himoya qilish ijtimoiy pedagogning eng muhim vazifalaridan biridir. 16pedagog kasbiy vazifalarni bajarish orqali jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, bolalarning ijtimoiy moslashuvi va rivojlanishiga hissa qo‘shadi. Ijtimoiy pedagogning kasbiy vazifalari jadvali № Kasbiy vazifa Vazifaning maqsadi Amaliy misollar Tizimlilik Jamiyatdagi ahamiyati 1 Shaxsni ijtimoiy rivojlantirish Bola va o‘smirning shaxsiy va ijtimoiy rivojlanishini ta’minlash O‘quvchi ijtimoiy jihatdan izolyatsiyaga tushsa, sinfdoshlar bilan muloqotini rivojlantirish Shaxs va maktab tizimi bilan bog‘liq Jamiyatga moslashgan shaxslar tayyorlash 2 Ma’naviy va axloqiy tarbiya Bolalarni axloqiy qadriyatlar, ijtimoiy me’yorlar bilan tanishtirish O‘quvchilarda adolat, mas’uliyat va hamjihatlikni rivojlantirish Shaxs va jamoa tizimi bilan bog‘liq Ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash 3 Oilalar bilan ishlash Oilaning tarbiyaviy muhitini tahlil qilish, maslahat berish Muammoli oilalarda bolalarning rivojlanishini qo‘llab- quvvatlash Shaxs, oila va jamiyat tizimi bilan bog‘liq Ijtimoiy qo‘llab- quvvatlashni kuchaytirish 4 Nogiron va ijtimoiy himoyaga muhtoj bolarga yordam Bolalarning ijtimoiy himoyasini ta’minlash Nogiron bolalarning jamiyatga moslashuvini qo‘llab- quvvatlash, maxsus dasturlar yaratish Shaxs va jamiyat tizimi bilan bog‘liq Ijtimoiy adolat va tenglikni ta’minlash 5 Ta’lim jarayonini qo‘llab- quvvatlash O‘quvchilarning ta’lim motivatsiyasini oshirish Sinfda interaktiv mashg‘ulotlar, motivatsion treninglar Shaxs va maktab tizimi bilan bog‘liq Ta’lim jarayonini samarali qilish 29fazilatlar pedagogning o‘zini professional tarzda namoyon qilish, bolalarning ijtimoiy rivojlanishini ta’minlash va jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni qo‘llab- quvvatlashga xizmat qiladi. Kasbiy fazilatlarning samaradorligi va ijtimoiy pedagogning muvaffaqiyati o‘rtasida uzviy bog‘liqlik mavjud. Pedagogning empatiya, kommunikativlik, mas’uliyatlilik, axloqiy va ijodiy fazilatlari uning professional faoliyatining samaradorligini aniqlaydi va muvaffaqiyatli ijtimoiy pedagogni shakllantiradi. Bu fazilatlar tizimli rivojlanganida pedagog o‘z ishini samarali bajaradi, bolalarning ijtimoiy rivojlanishiga hissa qo‘shadi va jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlaydi. 20II Bob. Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini shakllantirish va baholash 2.1. Kasbiy fazilatlarni rivojlantirish usullari Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini rivojlantirish – uning professional faoliyati samaradorligini oshirish, bolalar va oilalar bilan ishlashda yuqori natijalarga erishish uchun muhim shartdir. Kasbiy fazilatlarni rivojlantirish usullari shaxsiy, metodik va amaliy yondashuvlarni o‘z ichiga oladi. Bu jarayon pedagogning shaxsiy xususiyatlari, bilim va ko‘nikmalarini tizimli shakllantirishga xizmat qiladi. Kasbiy fazilatlarni rivojlantirishning birinchi asosiy yo‘nalishi – nazariy bilimlarni mustahkamlash. Pedagog kasbiy bilimlarni chuqur o‘rganishi va muntazam yangilab borishi lozim. Buning uchun quyidagi usullar qo‘llaniladi: Kasbiy adabiyotlar va ilmiy manbalarni o‘rganish – pedagogning nazariy bilimlari uning professional rivojlanishining poydevori hisoblanadi. Masalan, ijtimoiy pedagogik tadqiqotlar, jurnal maqolalari va zamonaviy metodik qo‘llanmalarni muntazam o‘rganish pedagogning kasbiy fazilatlarini boyitadi. Seminar va treninglarda ishtirok etish – pedagogik seminarlar, amaliy mashg‘ulotlar va treninglar orqali pedagog o‘z bilimlarini amaliyot bilan uyg‘unlashtiradi. Bu usul kommunikativlik, empatiya va ijodkorlik fazilatlarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Onlayn kurslar va malaka oshirish dasturlari – zamonaviy texnologiyalar pedagogga o‘z malakasini oshirish, yangi metod va yondashuvlarni o‘rganish imkonini beradi. Masalan, videotraininglar, onlayn seminarlar va webinarlarda ishtirok etish pedagogning kasbiy fazilatlarini tizimli rivojlantirishga xizmat qiladi. Ikkinchi yo‘nalish – amaliy faoliyat orqali rivojlantirish. Kasbiy fazilatlar amaliyotda mustahkamlanadi, shuning uchun pedagog: 15Moslashuvchanlik: Vazifalar shaxsning individual xususiyatlariga va ijtimoiy sharoitga moslashadi. Ijodkorlik: Pedagog muammolarni hal etishda yangi va samarali yondashuvlarni qo‘llaydi. Komplekslik: Vazifalar bir vaqtning o‘zida tarbiyaviy, ta’limiy, ijtimoiy va psixologik yo‘nalishlarni qamrab oladi. 3. Amaliy misollar va vazifalarni bajarish Ijtimoiy pedagog kasbiy vazifalarini bajarishda quyidagi amaliy misollarni ko‘rsatish mumkin: Maktabdagi vaziyat: O‘quvchi o‘zini ijtimoiy jihatdan izolyatsiya qilgan bo‘lsa, pedagog uning sinfdoshlar bilan muloqotini rivojlantirish, ijtimoiy ko‘nikmalarini shakllantirish bo‘yicha ish olib boradi. Oilaviy vaziyat: Muammoli oilada tarbiyalanayotgan bolaga pedagog yordam ko‘rsatadi, oilaga maslahat beradi va ijtimoiy xizmatlar bilan hamkorlik qiladi. Nogiron bolalar bilan ishlash: Pedagog nogiron bolalarning jamiyatga moslashuvi va ularning maxsus ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan dasturlarni amalga oshiradi. Motivatsiya oshirish: Ta’lim jarayonida o‘quvchilarning qiziqishini oshirish, ularni faol ishtirokga jalb qilish pedagogning asosiy vazifalaridan biridir. Ijtimoiy loyiha va dasturlar: Pedagog bolalarning ijtimoiy rivojlanishiga qaratilgan loyihalar va treninglarni tashkil qiladi, ularni hayotga tatbiq etadi. ijtimoiy pedagogning kasbiy vazifalari uning jamiyatdagi o‘rni, shaxs, oila va jamoat bilan ishlash, shuningdek, bolalarning ijtimoiy rivojlanishini ta’minlash bilan chambarchas bog‘liqdir. Ularning vazifalari tizimli, kompleks va moslashuvchan bo‘lib, pedagogning kasbiy fazilatlari, metodologik yondashuvlari va amaliy ko‘nikmalari bilan mustahkamlanadi. Ijtimoiy 7I Bob. Ijtimoiy pedagog kasbining nazariy asoslari 1.1. Ijtimoiy pedagog kasbi va uning rivojlanish tarixi Ijtimoiy pedagogika fani shaxsning ijtimoiy muhitga moslashuvi, uning tarbiyaviy va ijtimoiy rivojlanishini ta’minlashga qaratilgan nazariy va amaliy faoliyatni o‘rganadi. Bu fan o‘zida pedagogika, psixologiya, sotsiologiya, ijtimoiy ish va axloqiy tarbiya sohalarini integratsiyalab, shaxsning ijtimoiy hayotda faol bo‘lishi va jamiyatga moslashuvini ta’minlashga qaratilgan. Ijtimoiy pedagogika nazariy asoslari XIX asrning oxirlarida Evropa mamlakatlarida shakllana boshladi. Ayniqsa, Germaniyada Karl Magerning ilmiy ishlari ijtimoiy pedagogikani mustaqil fan sifatida shakllanishiga turtki berdi. U o‘z tadqiqotlarida ijtimoiy pedagogikani shaxsni ijtimoiy muhitga moslashtirish va jamiyatdagi ijtimoiy tengsizliklarni bartaraf etish vositasi sifatida ta’riflagan. XX asr boshlarida ijtimoiy pedagogika nafaqat Germaniyada, balki Skandinaviya, Frantsiya va boshqa Yevropa davlatlarida ham rivojlandi. Shu davrda ijtimoiy pedagoglarning vazifalari kengaydi: ular nafaqat bolalarni tarbiyalash bilan shug‘ullanishdi, balki oilalar bilan ishlash, ijtimoiy muammolarni aniqlash va yechish, jamiyatdagi nogiron va yetim bolarga yordam berish bilan ham shug‘ullanishdi. Ijtimoiy pedagogikaning rivojlanishida Yevropada maktablar, bolalar uy- joylari, kasalxonalar va ijtimoiy xizmat muassasalari asosiy maydon bo‘lib xizmat qildi. Shu davrda pedagoglar shaxsni rivojlantirish, tarbiyaviy muhit yaratish va bolalarning ijtimoiy moslashuvini ta’minlashga yo‘naltirilgan tizimli faoliyatni ishlab chiqishdi. XX asrning o‘rtalarida Skandinaviyada ijtimoiy pedagogika fani mustaqil ilmiy soha sifatida tan olindi. Bu davrda pedagoglarning kasbiy malakasi va faoliyat doirasi yanada kengayib, ularning ish usullari, nazariy bilimlari va amaliy ko‘nikmalari tizimlashtirildi. Skandinaviya tajribasi ijtimoiy pedagoglarning shaxsiy fazilatlarini rivojlantirish, ularni professional faoliyatga 2Mavzu: Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarining tuzilishi va xususiyatlari. MUNDARIJA Kirish……………………………………………………………………………. I Bob. Ijtimoiy pedagog kasbining nazariy asoslari 1.1. Ijtimoiy pedagog kasbi va uning rivojlanish tarixi ………………………….. 1.2. Ijtimoiy pedagogning kasbiy vazifalari ……………………………………... 1.3. Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlari va ularning tizimliligi ……………... II Bob. Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarini shakllantirish va baholash 2.1. Kasbiy fazilatlarni rivojlantirish usullari …………………………………….. 2.2. Kasbiy fazilatlarni baholash metodlari ……………………………………… 2.3. Kasbiy fazilatlarning samaradorligi va ijtimoiy pedagogning muvaffaqiyatiga ta’siri …………………………………………………………… Xulosa …………………………………………………………………………... Foydalanilgan adabiyotlar ……………………………………………………..

 Ijtimoiy pedagogning kasbiy fazilatlarining tuzilishi va xususiyatlari

Купить