Дата регистрации 27 Январь 2024
794 ПродажInformatika darslarida o'yinli texnologiyalardan foydalanish
![loyhalashtirilib olinishi kerak. O‘quv mashg‘ulotlarni interaktiv metodlardan
foydalanib tashkil etish, interaktiv ko‘rgazmali ishlanmalardan foydalanish talaba-
o‘quvchilardagi bilim va ko‘nikmalarni, fikrlash qobiliyatlarini, hozirjavoblilik
darajalarini o‘sishiga imkon yaratadi. O‘qituvchi tomonidan o‘quv
mashg‘ulotining rejalashtirilish ko‘zlangan maqsadga va kafolotli natijaga
erishishga zamin yaratadi. Ta’lim berish jarayonida ta’lim beruvchi va ta’lim
oluvchi faoliyati bos q ichlarining ketma-ketligi va mazmuni h amda ularda
qo‘ llaniladigan vositalar t exnologik xaritada o‘z aksini topadi[27] .
Informatika fanining ma’ruza, amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlarida
interaktiv metodlarni to‘g‘ri tanlash va undan to‘g‘ri foydalanish o‘tilayotgan
mavzuning mazmun-mohiyatini to‘liq ochib berishga xizmat qiladi. Natijada ta’lim
beruvchi o‘z oldiga qo‘ygan maqsadga erishadi, hamda kelgusidagi ishlarni
rejalashtiradi, ya’ni o‘tilgan mashg‘ulotni tahlil qiladi va o‘zgarishlar kiritishni
belgilab oladi. O‘quv jarayoni maqsad va vazifaga, mazmunga, amalga oshirish
texnologiyasiga, kutiladigan natijalarga va kelgusidagi rejalarga bog‘liqdir. Ta’lim
berish jarayonida metodning mohiyati shundan iboratki, bunda mavzuning turli
tarmoqlari bo‘yicha to‘la axborot beriladi. Shu sababli, ularning har biri alohida
nuqtalardan muhokama etiladi. Masalan: ijobiy, salbiy tomonlari, afzalliklari va
kamchiliklari, foyda va zararlari belgilanadi. Bu interaktiv metodlar tanqidiy, aniq
mantiqiy fikrlashni muvaffaqiyatli rivojlantirishga hamda o‘z g‘oyalari, fikrlarini
yozma va og‘zaki shaklda ixcham bayon etish, himoya qilishga imkoniyat yaratadi.
Informatika fanini o‘qitishda interaktiv ko‘rgazmali, pedagogik ishlanmalar
o‘quvchi-talabalarning muammoli vaziyatlarni hal qilishga bo‘lgan fikrlash
qobiliyatini o‘stirishga xizmat qiladi[26].
Biz quyida Informatika fanini o‘qitishda interaktiv ko‘rgazmali, pedagogik
ishlanmalar yordamida o‘quvchi-talabalarga dars berishning namunaviy
ko‘rinishini keltirmoqdamiz. Informatika va axborot texnologiyalar fanida
“Internet-global kompyuter tarmog‘i.” mavzusini talabalarga jonli va qiziqali,
mulohazalarga boy qilib o‘tish hozirgi kunning talabi hisoblanadi. Ushbu interaktiv
22](https://docx.uz/documents/ccf2446a-a191-4653-a639-c4b6c99625f2/page_22.png?v=3)
![texnologiyalaridan keng foydalanish, o’qitish mazmuniga mos dasturiy ta’minotini
ishlab chiqish, ularni o’quv jarayoniga joriy etish asosiy vazifalardan hisoblanadi.
Ushbu vazifalarni dolzarbligini e’tiborga olgan holda “Informatika” fanini
o’qitishda o’yinli texnologiyalardan foydalanish holatini o’rganish, tahlil etish,
ulardan samarali foydalanish metodikasini, mos uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqish
zarur.
O’yinli texnologiyalardan foydalanishning asosini talabalarning
faollashtiruvchi va jadallashtiruvchi faoliyati tashkil etadi. O’yin olimlar
tadqiqotlariga ko’ra mehnat va o’qish bilan birgalikda faoliyatning asosiy
turlaridan biri hisoblanadi. Psixologlarning ta’kidlashlaricha, o’yinli faoliyatning
psixologik mexanizmlari shaxsning o’zini namoyon qilish, hayotda o’z o’rnini
barqaror qilish, o’zini o’zi boshqarish, o’z imkoniyatlarini amalga oshirishning
fundamental ehtiyojlariga tayanadi.O’yin bilish va uning bir qismi (kirish,
mustahkamlash, mashq, nazorat) tarzida tashkil etiladi.
O’yinlar turli maqsadlarga yo’naltirilgan bo’ladi. Ular didaktik, tarbiyaviy,
faoliyatni rivojlantiruvchi va ijtimoiylashuv maqsadlarda qo’llanadi. O’yinning
didaktik maqsadi bilimlar doirasi, bilish faoliyati, amaliy faoliyatida bilim, malaka
va ko’nikmalarni qo’llash, umumta’lim malaka va ko’nikmalarni rivojlantirish,
mehnat ko’nikmalarini rivojlantirishni kengaytirishga qaratilgan bo’ladi.
O’yinning tarbiyaviy maqsadi mustaqillik, irodani tarbiyalash, muayyan
yondashuvlar, nuqtai nazarlar, ma’naviy, estetik va dunyoqarashni
shakllantirishdagi hamkorlikni, kollektivizmni, jamoaga kirishib keta olishni,
kommunikativlikni tarbiyalashga qaratilgan bo’ladi[2].
Rebus, krossvordlar ham o’yinli texnologiyalarga sirasiga kiradi. “Rebus”
so’zi lotin tilidan olingan bo’lib, “So’zlar orqali emas, balki rasmlar orqali
ifodalash” ma’nosini anglatadi. Bu - biror so’z yoki atamaning rasmlar, notalar,
xarflar bilan birgalikda ifodalanishi orqali hosil qilingan jumboqdir.
15](https://docx.uz/documents/ccf2446a-a191-4653-a639-c4b6c99625f2/page_15.png?v=3)
![Guruhni 24 nafar talabadan iborat deb qaraymiz. O’yinni o’tkazish avvaldan
rejalashtirgani uchun xonani kichik gurux bilan ishlashga mo’ljallab 3 ta aylanma
stol holatida jixozlanadi. Har bir stol “While...do”, “Repeat...Until” va
“For...to...do” nomlari bilan nomlanadi. Har bir talaba xonaga kirayotganida
“tasodifiy tanlash” usulida uch kichik guruhga ajratiladi. Buning uchun o’qituvchi
oldindan tayyorlangan “While...do”(8ta), “Repeat...Until”(8ta) va “For...to...do”
(8ta) yozuvlari tushirilgan jami 24 ta kartochkalarni talabalarga tanlatadi va shu
kartochkaga mos stolga borib o’tirishlarini nazorat qiladi.
Amaliy mashg’ulot bo’lganligi sababli o’qituvchi takrorlanuvchi operatorlar
va ularning tadbiqiga doir bitta masalaning uch xil operator yordamida dasturini
tuzib, natijalar olinib, ular solishtirilib ko’rsatiladi[2]. Natijalar bir xilligi
isbotlanadi va “Xatoni top” o’yini boshlanadi.
For...to...do While...do Repeat...Until
… var x,y:integer;
begin
y:=0;
for x:=1 to 100 do
y:=y+x;
label1.Caption:=
Inttostr(y);
end;
end. … var x,y: integer;
begin
x:= 1 ; y:=0;
while (x<=100) do
begin
y:=y+ x; x:=x+1;
end;
label1.Caption:=
Inttostr(y);
end; end. … var x,y: integer ;
begin
x:=1; y:=0;
repeat
y:=y+x;
x:=x+1;
until (x>1 00 );
label1.Caption:= In ttostr(y)
;
end; end.
1-bosqichda har bir talaba stolda turgan bo’sh kartochkalardan olib o’z guruhi
nomiga mos operator yordamida tuzilgan dasturni ko’k rangli ruchkada ataylab 5
tadan xato qilib ko’chirishini, kartochkada aylana ichiga xatolari sonini yozib
qo’yishini va kartochkalarni stol o’rtasiga yig’ib qo’yishini ta’kidlaydi. Buning
uchun ularga 5 daqiqa vaqt ajratiladi. O’qituvchi to’g’ri dasturni talabalar
daftarlariga ko’chirib olmasliklarni nazorat qilishi shart. Vaqt tugashi bilan
19](https://docx.uz/documents/ccf2446a-a191-4653-a639-c4b6c99625f2/page_19.png?v=3)
Informatika darslarida o'yinli texnologiyalardanfoydalanish