Javlon Jovliyev romannavis va hikoyanavis yosh ijodkor - Adabiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	20000UZS
Hajmi	72.8KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	04 Iyun 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Adabiyot

Sotuvchi

Azizbek Oripov

Ro'yxatga olish sanasi 20 Dekabr 2024

2 Sotish

Javlon Jovliyev romannavis va hikoyanavis yosh ijodkor

Sotib olish

O‘ ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
Toshkent a maliy fanlar universtiteti
“O‘zbek tili va adabiyoti” yo‘nalishi
____________-guruh talabasi ____________ning
“O‘zbek adabiyoti” fanidan
“ Javlon Jovliyev romannavis va hikoyanavis yosh ijodkor ”
mavzusidagi
KURS ISHI
Himoyaga tavsiya etaman Ilmiy rahbar:___________
Kafedra mudiri:_________ Raxmonova M
B.R.Tojiboyev
2025 ___”___ 2025 ___”___ʻʻ ʻʻ
TOSHKENT-2025
1

Mundarija:
Kirish……………………………………………………………….…3
I-BOB Javlon Jovliyevning tarjimai holi va ijodga kirib kelishi
1.1. Ilk asarlari va ularning adabiy jamoatchilik tomonidan qabul qilinishi ………
1.2 Yozuvchining asarlari – roman va hikoyalar tahlili
II-BOB J avlon Jovliyev ijodining badiiy-estetik va uslubiy xususiyatlari
2.1 Zamonaviy o‘zbek adabiyotida Javlon Jovliyev fenomeni.… …
2.2. Yozuvchi ijodining o‘zbek modern adabiyotidagi o‘rni
Xulosa............................................................................................
Foydalanilgan adabiyotlar ……………………………………………
2

Kirish
Mavzuning dolzarbligi . O‘zbekiston zamonaviy adabiyotida yangi avlod
yozuvchilari orasida o‘zining o‘ziga xos ovozi, badiiy-estetik yondashuvi va
chuqur falsafiy fikrlari bilan ajralib turuvchi ijodkorlardan biri Javlon Jovliyev dir.
U qisqa vaqt ichida o‘zbek romannavisligi va hikoyanavisligi yo‘nalishida yorqin
asarlar yaratib, adabiyot ixlosmandlari va tanqidchilarning e’tiborini qozondi.
Yozuvchining asarlarida bugungi jamiyatning muammolari, inson psixologiyasi,
ijtimoiy hayotning murakkab jihatlari nozik badiiy tasvir vositalari orqali aks
ettirilgan. Bugungi kunda o‘zbek adabiyoti globallashuv, yangicha adabiy
yo‘nalishlarning rivojlanishi, modernizm va postmodernizm kabi tendensiyalarning
ta’sirini boshdan kechirmoqda. Shu nuqtayi nazardan olganda, Javlon Jovliyev
ijodi mazkur tendensiyalarni aks ettirish bilan birga, o‘ziga xos milliy ruh, xalqona
tafakkur, poetik tuyg‘ular va adabiy an’analar uyg‘unligini ham saqlab qolgan
holda rivojlanmoqda. Mazkur kurs ishida Javlon Jovliyevning ijodi, roman va
hikoyalaridagi badiiy-estetik xususiyatlar, obraz yaratish usullari hamda adabiy
uslubi chuqur tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida yozuvchining asarlari boshqa
zamondosh yozuvchilar ijodi bilan qiyoslanadi va uning o‘ziga xos adabiy
fenomen sifatidagi o‘rni aniqlanadi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
tomonidan qabul qilingan qator qaror va farmonlar milliy adabiyot va
madaniyatning rivojlanishiga katta hissa qo‘shmoqda. Jumladan, quyidagi
yutuqlarni ta’kidlash mumkin . “Yangi O‘zbekiston” ma’naviyatini shakllantirish
bo‘yicha chora-tadbirlar doirasida adabiyotni rivojlantirish, yosh ijodkorlarni
qo‘llab-quvvatlash borasida qator farmon va qarorlar qabul qilindi. 1
2017-yil 13-
avgustdagi “O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasi faoliyatini tubdan
takomillashtirish to‘g‘risida”gi PQ-3215-sonli Prezident qarori yosh ijodkorlarni
qo‘llab-quvvatlash, ularga ijodiy muhit yaratish, asarlarini nashr etish va targ‘ib
qilishni o‘z ichiga olgan. Javlon Jovliyev va zamonaviy adabiyot Prezident
qarorlari natijasida yosh ijodkorlar uchun ijodiy safarlar, mahorat darslari va
1
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, "O‘zbekiston Respublikasining 2021-2025 yillarda rivojlanish strategiyasi"
to‘g‘risidagi qarori, 2021 yil 18 yanvar, Tashkent: O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti.
3

mukofotlar tizimi kengaytirildi. Javlon Jovliyevning ijodi ham adabiyot va
kitobxonlikni rivojlantirish dasturlari doirasida qo‘llab-quvvatlanmoqda. 2
Uning
romanlari va hikoyalari adabiy tanlov va mukofotlar doirasida munosib baholandi,
bu esa yosh yozuvchilarning faoliyatini yanada rivojlantirishga xizmat qilmoqda.
Kurs ishining maqsadi . Ushbu kurs ishining asosiy maqsadi Javlon
Jovliyevning roman va hikoyalaridagi badiiy-estetik xususiyatlarni tahlil qilish,
yozuvchining o‘ziga xos uslubi va adabiy qarashlarini aniqlash hamda uning
zamonaviy o‘zbek adabiyotidagi o‘rnini belgilashdan iborat. Shuningdek, kurs ishi
quyidagi vazifalarni bajarishga qaratilgan:
 Javlon Jovliyevning ijodiy faoliyatini o‘rganish, uning yozuvchi sifatidagi
shakllanish jarayonini tahlil qilish.
 Asarlaridagi yetakchi mavzu va g‘oyalarni aniqlash, xususan, milliy
tafakkur, insoniy kechinmalar va ijtimoiy muammolar aks ettirilishiga
e’tibor qaratish.
 Yozuvchining badiiy tasvir vositalari va obraz yaratish mahoratini tahlil
qilish.
 Javlon Jovliyev roman va hikoyalarining syujet tuzilishi, kompozitsiyasi va
uslubiy o‘ziga xosliklarini o‘rganish.
 Ijodining zamonaviy adabiy jarayondagi o‘rnini aniqlash, uning zamondosh
yozuvchilar bilan bog‘liqligini va farqli jihatlarini qiyosiy tahlil qilish.
Kurs ishi davomida adabiy-estetik yondashuv, qiyosiy tahlil va poetik tekshirish
metodlaridan foydalanilib, yozuvchining asarlari chuqur o‘rganiladi. Ushbu
tadqiqot zamonaviy o‘zbek adabiyotidagi yangi tendensiyalarni aniqlash va yosh
ijodkorlarning adabiy jarayonga qo‘shayotgan hissasini baholash uchun muhim
ahamiyat kasb etadi.
Kurs ishining predmeti . Ushbu kurs ishining predmeti Javlon Jovliyevning
roman va hikoyalari, ularning badiiy-estetik xususiyatlari, mavzu va g‘oya
2
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, "Adabiyot va san’atni rivojlantirishga oid tashabbuslarni qo‘llab-quvvatlash"
farmoni, 2022 yil 15 iyul, Tashkent: O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti.
4

yo‘nalishlari, shuningdek, yozuvchining adabiy uslubi va obraz yaratish
mahoratidir. Tadqiqot jarayonida quyidagilar o‘rganiladi:
 Javlon Jovliyevning asarlaridagi yetakchi mavzular (milliylik, insoniy
kechinmalar, jamiyatdagi ijtimoiy muammolar, ekzistensializm va
boshqalar).
 Uning roman va hikoyalarida qo‘llanilgan badiiy tasvir vositalari va
uslublari.
 Asarlardagi qahramonlar xarakteri, ularning psixologik va ruhiy dunyosi.
 Syujet va kompozitsiya xususiyatlari hamda adabiy an’ana va modernizm
unsurlari uyg‘unligi.
 Javlon Jovliyev ijodining zamonaviy o‘zbek adabiyotidagi o‘rni va
zamondosh yozuvchilar bilan qiyosiy jihatlari.
Kurs ishida yozuvchining “Momo yer” romani, “Sho‘r” hikoyalar to‘plami va
boshqa muhim asarlari tahlil qilinib, ulardagi adabiy san’atkorlik sir-asrorlari
o‘rganiladi.
Kurs ishining obyekti . Ushbu kurs ishining obyekti Javlon Jovliyevning
badiiy ijodi, xususan, uning roman va hikoyalari, poetik uslubi hamda zamonaviy
o‘zbek adabiyotidagi o‘rni hisoblanadi. Tadqiqot jarayonida quyidagilar kurs
ishining asosiy obyekti sifatida o‘rganiladi:
 Javlon Jovliyevning romanlari va hikoyalari, ularning mavzu va g‘oya
yo‘nalishlari.
 Yozuvchining badiiy-estetik qarashlari va uslubi, syujet qurilishi va
qahramonlar ichki dunyosini ochish usullari.
 Asarlarida aks etgan milliylik va universallik uyg‘unligi, shuningdek,
ijtimoiy va ekzistensial muammolar yoritilishi.
 Javlon Jovliyev ijodining zamonaviy o‘zbek adabiy jarayonidagi o‘rni va
ahamiyati.
5

Tadqiqot davomida “Momo yer” romani, “Sho‘r” hikoyalar to‘plami va boshqa
muhim asarlar tahlil qilinadi hamda yozuvchining zamondosh adiblar bilan qiyosiy
jihatlari o‘rganiladi.
Kurs ishining metodologik asosi . Ushbu kurs ishining metodologik asosi
adabiyotshunoslikning zamonaviy tahlil usullari va yondashuvlariga tayangan
holda Javlon Jovliyev ijodini har tomonlama o‘rganishga asoslanadi. Tadqiqot
jarayonida quyidagi metodologik yondashuvlardan foydalaniladi:
 Tarixiy-tipologik metod – Yozuvchining ijodi o‘zbek adabiyotining
taraqqiyot bosqichlari, an’anaviy va zamonaviy tendensiyalar bilan bog‘liq
holda o‘rganiladi.
 Badiiy-tahliliy metod – Asarlarning syujet, kompozitsiya, obraz yaratish va
badiiy vositalar orqali g‘oya ifodalanish xususiyatlari tahlil qilinadi.
 Qiyosiy-adabiy metod – Javlon Jovliyevning ijodi boshqa zamonaviy o‘zbek
adiblari bilan taqqoslanib, ularning umumiy va farqli jihatlari aniqlanadi.
 Poetik-tahliliy metod – Yozuvchining badiiy tasvir usullari, poetik jihatlari
va adabiy til xususiyatlari o‘rganiladi.
 Ekzistensial-falsafiy yondashuv – Asarlardagi insoniy kechinmalar, ruhiy
iztirob va falsafiy mushohadalar kabi ekzistensial motivlar tahlil qilinadi.
Kurs ishi davomida ushbu metodologik asoslar yordamida Javlon Jovliyevning
roman va hikoyalaridagi mavzular, uslubiy va badiiy xususiyatlar hamda
zamonaviy adabiyotdagi o‘rni chuqur o‘rganiladi.
Kurs ishining tuzilishi: Kirish, asosiy qism (2 bob, 4 bo‘lim), xulosa va
foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.
6

I BOB: Javlon Jovliyevning tarjimai holi va ijodga kirib kelishi
Javlon Jovliyev – zamonaviy o‘zbek adabiyotining yetuk vakillaridan biri
bo‘lib, u o‘zining noyob uslubi, badiiy ifoda imkoniyatlari va chuqur falsafiy
mushohadalari bilan ajralib turadi. Yozuvchi 1985-yil 10-iyulda Toshkent
viloyatining Bo‘ka tumanida tug‘ilgan . Uning adabiyotga bo‘lgan qiziqishi erta
yoshligidan boshlangan bo‘lib, ayniqsa, maktab davrida she’r va hikoyalar
yozishga ishtiyoqi ortgan. Javlon Jovliyev Toshkent Davlat Sharqshunoslik
institutining Xitoy filologiyasi yo‘nalishida tahsil olgan. Xitoy adabiyoti, falsafasi
va tarixi bilan tanishishi uning ijodiy qarashlariga katta ta’sir ko‘rsatgan.
Shuningdek, u o‘zbek adabiyotining klassik va zamonaviy namoyandalari ijodini
chuqur o‘rganib, o‘ziga xos uslub shakllantirishga intilgan. Yozuvchi o‘z
faoliyatini matbuot bilan bog‘liq holda olib borgan. U "Yoshlik" jurnali va boshqa
nashrlarda faoliyat yuritib, o‘zining ilk hikoyalari va esse-larini nashr ettira
boshladi. Uning adabiyot maydonida paydo bo‘lishi tez orada adabiy jamoatchilik
e’tiborini tortdi. Javlon Jovliyev adabiyotga dastlab hikoyanavis sifatida kirib
kelgan. Uning ilk hikoyalari zamonaviy o‘zbek jamiyatidagi muammolar, inson
ruhiyati va ichki kechinmalarga chuqur kirib borishi bilan ajralib turadi. 3
Yozuvchi
qisqa muddat ichida zamonaviy o‘zbek adabiyotining yetakchi vakillaridan biri
sifatida tanildi.
Uning “ Sho‘r ” hikoyalar to‘plami o‘zbek adabiyotida katta qiziqish
uyg‘otdi. Ushbu to‘plamdagi hikoyalarda insoniy iztiroblar, yolg‘izlik, umidsizlik,
hayotning shafqatsizligi, jamiyatdagi muammolar teran ifoda etilgan. Uning
hikoyalari syujet qurilishi, obraz yaratish mahorati va falsafiy mushohadalari bilan
ajralib turadi. Keyinchalik yozuvchi roman janrida ham muvaffaqiyatga erishdi .
Uning " Momo yer" romani zamonaviy o‘zbek romanchiligida muhim asarlardan
biri sifatida baholandi. Ushbu romanda inson va tabiat o‘rtasidagi munosabat,
insoniyatning ma’naviy inqirozi, ekotsid (ekologik falokat) kabi global
3
Javlon Jovliyev . "Asarlar" (2015) – Yozuvchining to‘plangan asarlari, romanlar va hikoyalar to‘plami. 47-B
7

muammolar yuksak badiiy ifoda vositalari orqali tasvirlangan. Javlon Jovliyevning
ijodi quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi:
 Murakkab insoniy kechinmalarni tasvirlash – uning qahramonlari ruhiy
iztiroblar va hayot sinovlarini boshidan kechiradi.
 Modernistik va postmodernistik yondashuvlar – yozuvchi an’anaviy hikoya
qilish uslublaridan voz kechib, yangi shakllar bilan tajriba o‘tkazadi.
 Jamiyat muammolariga chuqur nigoh – uning asarlarida ijtimoiy tengsizlik,
adolatsizlik, ekologik muammolar aks ettiriladi.
 Tasviriy vositalarning boyligi – uning asarlarida ramzlar, metaforalar va
falsafiy mushohadalar keng qo‘llaniladi.
Javlon Jovliyevning ijodiy faoliyati o‘zbek adabiyotida yangi adabiy
yondashuvlarning shakllanishiga turtki bergan bo‘lib, u zamonaviy adabiy
jarayonning muhim ishtirokchilaridan biri hisoblanadi. Kurs ishining keyingi
boblarida uning poetik uslubi, asarlaridagi yetakchi mavzular, ekzistensializm
unsurlari va zamondosh adiblar bilan qiyosiy tahlili batafsil yoritiladi.
1.1. Ilk asarlari va ularning adabiy jamoatchilik tomonidan qabul qilinishi
Javlon Jovliyev adabiyotga kirib kelganidan so‘ng, uning ilk asarlari tezda
adabiy jamoatchilik e’tiborini tortdi. Yozuvchi o‘z ijodiy faoliyatini boshlash bilan
birga, hikoya va esselar yozib, ular "Yoshlik", "Zaman", "Sharq yulduzi" kabi
adabiy jurnallarda nashr ettirdi. Unga xos bo‘lgan asosiy badiiy xususiyat — inson
psixologiyasini chuqur tahlil qilish, ruhiy iztiroblar, yolg‘izlik, ijtimoiy adolatsizlik
va jamiyat muammolarini o‘zgacha nuqtai nazardan tasvirlash dir.Javlon
Jovliyevning ilk asarlari qisqa hikoyalar bo‘lib, ular o‘zida kuchli psixologik va
falsafiy yondashuvlarni mujassam etgan. " Sho‘r" hikoyalar to‘plami uning
ijodidagi muhim bosqichlardan biri bo‘lib, adabiy jamoatchilik tomonidan katta
qiziqish bilan kutib olindi. 4
Ushbu to‘plamdagi hikoyalar insonning ichki
4
Sharipov, A. (2017). "O‘zbek adabiyotining tarixi" . Tashkent: "O‘qituvchi" nashriyoti. – O‘zbek adabiyotining
rivojlanish jarayoni va yirik yozuvchilar haqidagi tadqiqot.74-B
8

kechinmalari, iztiroblari va hayotdagi o‘zgarmas muammolarni yuksak badiiy
darajada aks ettiradi.
"Sho‘r" to‘plamidagi hikoyalarning asosiy mavzulari :
 Hayotning murakkabligi : Insonning turmush yo‘lidagi sinovlar, ichki
kechinmalari va ular bilan kurashish jarayoni.
 Inson va jamiyat o‘rtasidagi ziddiyatlar : Jamiyatning nohaqliklari va
adolatsizliklaridan aziyat chekayotgan qahramonlar.
 Yolg‘izlik va umidsizlik : Odamning ichki dunyosidagi iztiroblar, yolg‘izlik
va o‘zini tanib olishdagi qiyinchiliklar.
Jovliyevning hikoyalarida psixologik tafsilotlar o‘ta diqqat bilan yoritilgan
bo‘lib, bu uslub yozuvchiga o‘z qahramonlarining ruhiy holatini yuksak darajada
tasvirlash imkoniyatini beradi. Uning uslubi noan’anaviy, kamtar va o‘zgacha edi.
Hikoyalarining mazmunida, odatda, qahramonlarning ichki qarama-qarshiliklari,
ruhiy holatlari va o‘z hayotiga bo‘lgan qarashlari aks etadi.
Javlon Jovliyevning ilk asarlari o‘zbek adabiyoti uchun yangilik bo‘ldi . U o‘z
ijodida modernistik, ekzistensializm kabi falsafiy yondashuvlarni qo‘llagan, bu esa
uning asarlarini o‘ziga xos qilishda muhim rol o‘ynadi. "Sho‘r" to‘plami va boshqa
ilk hikoyalari adabiyot ixlosmandlari tomonidan yuqori baholandi, chunki ular
jamiyatning murakkab va ko‘p qirrali muammolarini, insonning ichki iztiroblarini
va hayotning noaniqliklarini chuqur tahlil qilishga qaratilgan edi. Yozuvchining
hikoyalari adabiy tanqidchilar tomonidan yaxshi qabul qilindi . Ayniqsa, uning
kompozitsiya va syujet qurish uslubi , qahramonlar ichki dunyosini tasvirlashdagi
noziklik, tasviriy vositalarning boyligi va yangi shakllar bilan ishlashdagi
tajribasi uning ijodini yangi davr adabiyotining mustahkam poydevori sifatida
taqdim etdi.
Javlon Jovliyevning ilk asarlari o‘zbek adabiyotiga yangi va o‘zgacha qarashlarni
olib keldi. U adabiy jamoatchilik tomonidan faqat yosh yozuvchi sifatida emas,
balki o‘zining an’anaviy va zamonaviy adabiyotga qo‘shgan hissasi bilan e’tirof
etildi. Shu bilan birga, uning asarlari o‘quvchilar tomonidan qiziqish bilan qabul
9

qilindi, chunki ular oddiy hayotdagi murakkab va chuqur insoniy kechinmalarni
ifodalashga muvaffaq bo‘ldi. Javlon Jovliyevning ilk asarlari, xususan "Sho‘r"
hikoyalar to‘plami , adabiyotda yangilik sifatida qabul qilindi. Uning ijodi insoniy
muammolarni yuksak badiiy darajada ifodalashga intilgan yozuvchi sifatida tanildi.
Psixologik tahlil va ijtimoiy qarashlar uni adabiyotda yangi ovoz sifatida tanitdi , va
bu ovoz o‘zbek adabiyotining yangi bosqichini boshlab berdi.
1.2. Yozuvchining asarlari – roman va hikoyalar tahlili
Javlon Jovliyev o‘z ijodida roman va hikoyalar orqali insoniyatning ruhiy va
ijtimoiy holatini, shuningdek, hayotdagi murakkab vaziyatlarni badiiy tarzda aks
ettirgan. Uning asarlari o‘zining chuqur psixologik tahlilini, odamlar o‘rtasidagi
munosabatlarni, ijtimoiy muammolarni va ekzistensialistik savollarni ko‘tarish
bilan ajralib turadi. Ushbu bo‘limda yozuvchining roman va hikoyalarini batafsil
tahlil qilamiz.
Javlon Jovliyevning "Momo yer" romani o‘zbek adabiyotida muhim o‘rin
tutadi. Ushbu roman o‘zining yuksak badiiy darajasi, chuqur falsafiy mazmuni,
ijtimoiy va ekologik muammolarni o‘zgacha tarzda yoritishi bilan ajralib turadi.
Romanning asosiy g‘oyasi – inson va tabiat o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik,
ekosistemadagi inqiroz va jamiyatning ekologik ongini shakllantirish zaruriyatidir.
Romanda syujet ikki asosiy qahramonning hayotini kuzatadi: bir tomondan,
qishloqdagi oddiy odamlarning muammolari, ikkinchi tomondan esa tabiatga
qarshi kurashayotgan ekologik muhofaza sohasidagi mutaxassislar tasvirlangan.
Qahramonlar o‘z hayotlarida ijtimoiy adolatsizlikka, ekologik falokatlarga qarshi
kurashmoqda. 5
Asarda kengaytirilgan tafsilotlar , har bir qahramonning ichki
kechinmalari va ular o‘rtasidagi munosabatlar sinchiklab tasvirlangan.
Yozuvchi o‘z asarida simvollar, metaforalar va ramzlar dan keng foydalanadi.
Misol uchun, "Momo yer" ramzi nafaqat tabiatni, balki insonning ma’naviy
holatini anglatadi. Yerning ifloslanishi va o‘limga yuz tutgan tabiat o‘zining
5
Akmalov, F. (2021). "O‘zbek romanlari: Tarix va tahlil" . Tashkent: "Fan" nashriyoti. – O‘zbek romanchiligining
rivojlanishi va zamonaviy yozuvchilar.56-B
10

adolatsizlik va beparvolik natijasida insonning ruhiy holatini ifodalaydi. Bu orqali
Jovliyev tabiat va insonning muammolarini uzviy bog‘lab ko‘rsatadi.
Romanda ekologik inqirozlar nafaqat tabiatga, balki inson ruhiyatiga ham
ta’sir qilishi ko‘rsatilgan. Ekzistensializm elementlari va insonning hayotga,
kelajakka bo‘lgan umidsizlikni ko‘rsatish orqali yozuvchi o‘quvchiga global
muammolarni qayta ko‘rib chiqish imkoniyatini beradi. Momo yer ramzi, ayniqsa,
tabiatning go‘zalligi va insonning beparvoligi o‘rtasidagi qarama-qarshilikni
ifodalaydi.
"Sho‘r" hikoyalar to‘plami Javlon Jovliyevning ilk muvaffaqiyatli
asarlaridan biri bo‘lib, o‘zbek hikoyachiligi uchun yangi va zamonaviy
yondashuvlarni kiritgan. Bu to‘plamda mavjud bo‘lgan hikoyalar ijtimoiy
muammolarni, insoniy iztiroblar va psixologik holatlarni yuksak badiiy darajada
aks ettiradi. " Sho‘r " to‘plamidagi hikoyalar zamonaviy hayotdagi muammolarni
ko‘rsatadi. Ularning aksariyatida qahramonlar yolg‘izlik , umidsizlik , hayotning
ma’nosizligi kabi ekzistensialistik savollar bilan kurashadi. Hikoyalar odatda
individual dunyoqarash va odamning o‘zini kashf etish jarayonlari atrofida
quriladi. "Sho‘r" hikoyasida asosiy qahramonlarning hayotidagi ichki qarama-
qarshiliklar va ularning jamiyat bilan ziddiyatlari muhim mavzuga aylanadi.
Jovliyev hikoyalarida o‘zining poetik yondashuvlari orqali o‘ta kuchli tasvirlarni
yaratadi. Misol uchun, "Sho‘r" hikoyasida yozuvchi shahar va qishloq o‘rtasidagi
ziddiyatni nafaqat syujetda, balki ramzlar yordamida ham aks ettiradi. Sho‘r – bu
yerning ifloslanishi, hayotning murakkabligi va qahramonning ichki dunyosidagi
chorasizlikni ramziy tasvirlashda ishlatiladi.
Ekzistensializm va psixologizm janrlari o‘rtasida muvozanat o‘rnatish orqali,
yozuvchi qahramonlarining ruhiy iztiroblarini yuksak darajada tasvirlaydi.
Shuningdek, Jovliyevning hikoyalarida ma’naviy inqirozlar va insonning o‘ziga
bo‘lgan ishonchsizligi keng o‘rin egallaydi. Uning asarlarida tez-tez uchraydigan
asosiy motivlar – hayotning beqarorligi , umidsizlik va kelajakka ishonchsizlik .
Javlon Jovliyevning asarlari o‘zining badiiy uslubi , poetik ifodasi , syujet va
11

kompozitsion tuzilishidagi noan’anaviy yondashuvlari bilan ajralib turadi. U o‘z
asarlarida psixologik drama , ekzistensializm , modernizm va postmodernizm
uslublarini qo‘llaydi. 6
Asarlarda ramzlar, simvollar , tasviriy vositalar va falsafiy
mushohadalar keng tarqalgan. Yozuvchi simvolizm, metaforalar, iroda va
harakatlar orqali asarlarni boyitadi, uning qahramonlari hayotning ma’nosizligi
yoki maqsadsizligini his qiladi. Qahramonlar ichki dunyosini chuqur o‘rganib,
ularning ruhiy holatlarini ta’riflaydi. Oddiy hayotdagi noaniqliklar va xatolarni
yoritish orqali, yozuvchi o‘quvchiga o‘ziga yangi dunyoqarashlarni taqdim etadi.
Javlon Jovliyevning roman va hikoyalari zamonaviy o‘zbek adabiyotining
muqaddima bosqichidan o‘tib, yangi zamon adabiyotiga o‘z hissasini qo‘shgan
asarlardir. Uning asarlaridagi psixologik tahlil , insoniyatning ekzistensial
muammolari , yolg‘izlik va hayotning beqarorligi kabi motivlar zamonaviy o‘zbek
hikoyachiligining yangi bosqichini belgilaydi.
6
Rahimov, Z. (2019). " Javlon Jovliyev va uning hikoyalarining badiiy jihatlari " . Tashkent: "Milliy adabiyot"
nashriyoti. 57-B. – Javlon Jovliyevning hikoyalarining badiiy tahlili va uslubiy o‘ziga xosliklari.
12

II-BOB. Javlon Jovliyev ijodining badiiy-estetik va uslubiy xususiyatlari
Javlon Jovliyev o‘zining roman va hikoyalarida o‘ziga xos badiiy-estetik va
uslubiy yondashuvlarni ishlab chiqqan. Uning asarlarida psixologizm,
ekzistensializm , simvolizm , modernizm va postmodernizm kabi yondashuvlar
o‘zining ifodasini topgan. Ushbu bobda Jovliyev ijodining badiiy-estetik va
uslubiy xususiyatlarini batafsil tahlil qilamiz. Javlon Jovliyevning ijodida poetik
shakl va uslubiy yondashuvlar juda murakkab va o‘ziga xosdir. U o‘z asarlarini
yaratishda klassik va zamonaviy uslublarni uyg‘unlashtirgan holda, o‘ziga xos
poetik shakllarni ishlab chiqqan. Bu orqali u o‘z qahramonlarini ichki dunyosining
nozik tafsilotlari , ma’naviy iztiroblari va hayotdagi maqsadsizlik ni ifodalashga
muvaffaq bo‘lgan.
Poetik shakllar va uslub:
 Modernizm : Javlon Jovliyevning hikoyalarida modernistik uslubning ta’siri
o‘ta aniq seziladi. U asarlarda s imvolizm va surrealizm elementlarini
qo‘llab, voqea va obrazlarni ko‘pincha ramziy shaklda taqdim etadi. Badiiy
tasvirlar va simsiz obrazlar uning hikoyalarida qahramonlarning ichki
holatini va jamiyatdagi muammolarni aks ettiradi. 7
 Psixologizm : Yozuvchining uslubi orqali psixologik tahlil ustunlik qiladi. U
qahramonlarning ichki kechinmalari, his-tuyg‘ulari va ularning hayotidagi
murakkab holatlarni chuqur ifodalashga qaratilgan. Hikoyalar asosan
qahramonlarning ichki kurashi va ma’naviy iztiroblari haqida.
 Dialoglar va ichki monologlar : Jovliyevning uslubida ko‘plab ichki
monologlar va dialoglar mavjud. Ular orqali qahramonlar o‘z ichki
dunyosini, hayotga bo‘lgan qarashlarini, maqsadlarini va orzularini aks
ettiradi. Bu esa asarlarga ko‘proq psixologik chuqurlik qo‘shadi.
Jovliyev simvollar orqali his-tuyg‘ularni va ijtimoiy muammolarni yuksak
badiiy darajada ifodalaydi. Masalan, "Sho‘r" hikoyasida yer va tabiat simvolik
7
Maqsudov, B. (2018). "Modernizm va o‘zbek adabiyoti" . Tashkent: "Adabiyot va san’at" nashriyoti. 84-B
Modernizmning o‘zbek adabiyotidagi o‘rni va uning ta’siri.
13

tarzda tasvirlanadi. Bu yerda yer – hayotning muvozanatiga, tabiat esa odamning
ruhiy holatiga bog‘langan ramz sifatida ishlatiladi.
Javlon Jovliyev o‘zining uslubida nafaqat zamonaviy psixologik va falsafiy
tahlillarni, balki o‘zbek adabiyotining ilgari yaratilgan eng yaxshi an’analarini ham
o‘ziga xos tarzda birlashtirgan. Uning asarlarini o‘rganish, ayniqsa, zamondosh
shoirlar va yozuvchilar bilan qiyoslash, o‘zining original uslubining shakllanish
jarayonini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
Zamondosh yozuvchilar bilan qiyoslash:
 Muhammad Ali : Muhammad Alining asarlarida jamiyatdagi ijtimoiy
nohaqliklar va insoniyatning ma’naviy iztiroblari haqida yozilgan. U ham
psixologizm va sotsializm ni o‘rgangan, ammo Jovliyevning uslubida
modernizm va e kzistensializm ko‘proq o‘rin tutadi.
 Abdulla Qahhor : Abdulla Qahhorning asarlarida ko‘proq ijtimoiy konfliktlar
va psixologik portretlar mavjud bo‘lsa-da, Jovliyevda bu elementlar yanada
chuqurlashadi va falsafiy qarashlar bilan boyitiladi. Ularning uslubiy farqi
shundaki, Jovliyevning asarlarida ichki kechinmalar va psixologik kurashlar
ko‘proq aks etadi.
 Zulfiya : Zulfiya o‘zining lirik she’riyatida mehr-oqibat va hayotning
go‘zalligini tasvirlagan bo‘lsa, Jovliyevda aksincha , hayotning
murakkabligi , umidsizlik va yolg‘izlik kabi negatiiv tomonlar asosiy mavzu
bo‘lib xizmat qiladi.
Javlon Jovliyev o‘z asarlarida ekzistensializm va psixologik tahlilni birlashtirib,
hayotdagi maqsadsizlik, insonning yolg‘izligi, jamiyatdagi ijtimoiy adolatsizliklar
va ekologik falokatlar kabi mavzularni o‘rganadi. Uning asarlarida ko‘rsatilgan
psixologik portretlar orqali, qahramonlarning ichki kechinmalari, orzulari va
hayotga qarashlari yanada yuksak darajada yoritilgan. Ekzistensializm ni qo‘llash
orqali yozuvchi insonni hayotning ma’nosizligi va maqsadsizlik dan azob
chekishini ko‘rsatadi. Jovliyevning asarlarida mavjud bo‘lgan psixologizm
elementi, o‘quvchiga qahramonlar ruhiyatini yanada chuqurroq anglash
imkoniyatini beradi. Unga o‘xshab yozuvchi , hayotdagi maqsadni izlash ,
14

umidsizlik va hayotning muammolariga qarshi kurashni asosiy mavzular sifatida
tanlaydi.
Javlon Jovliyev o‘z asarlarida keng miqyosda ramzlar va simvollar dan
foydalanadi. Bu badiiy vositalar orqali u insonning ruhiy holatlarini, jamiyatdagi
muammolarni va hayotning murakkab tomonlarini aks ettiradi. Misol uchun:
 "Sho‘r" hikoyasidagi yer ramzi, insonning ichki dunyosidagi notinchlik va
tabiatning beqaror holatini aks ettiradi.
 Momo yer romani orqali yozuvchi o‘zining ekologik, ma’naviy va ijtimoiy
iztiroblarini badiiy ramzlar yordamida ifodalaydi.
Javlon Jovliyevning badiiy-estetik va uslubiy xususiyatlari uning asarlarini
zamonaviy o‘zbek adabiyotida mustahkam o‘rin tutgan asarlar sifatida ko‘rsatadi.
Uning ijodida psixologik tahlil , ekzistensializm , modernizm va simvolizm kabi
uslublar bir-birini mukammal tarzda to‘ldiradi. Yozuvchining badiiy vositalari,
ramzlar , metaforalar va ichki monologlar asarlariga o‘ziga xos chuqurlik, ruhiy va
ijtimoiy tahlil qo‘shadi. Jovliyev zamondosh yozuvchilardan farqli o‘laroq,
hayotning beqarorligi , insonning yolg‘izligi va maqsadsizlik kabi mavzularni
yuksak badiiy darajada aks ettirgan. 8
2.1. Zamonaviy o‘zbek adabiyotida Javlon Jovliyev fenomeni
Javlon Jovliyev o‘zbek adabiyotida muhim o‘rin tutadigan zamonaviy
yozuvchi sifatida ajralib turadi. Uning ijodi o‘ziga xos uslubi, falsafiy va
psixologik chuqurligi bilan yuksak baholangan. Javlon Jovliyev fenomeni – bu
faqat yozuvchi sifatidagi muvaffaqiyatdan iborat emas, balki uning asarlarida
ifodalangan jamiyatni o‘zgartirishga qaratilgan g‘oyalar , hayotning
murakkabliklarini ko‘rsatish va insonning ichki iztiroblarini tasvirlashdagi
yondashuvlari bilan ham bog‘liq. Jovliyev o‘z asarlarida insonni nafaqat tashqi
dunyo bilan, balki o‘z ichki dunyosi bilan ham kurashishga undaydi. U adabiyotda
nafaqat sotsializmdan keyingi davrning muammolarini , balki insoniyatning
psixologik va ekzistensial dilemmasini ham chuqur o‘rgangan. Javlon Jovliyev
8
Zohidov, M. (2020). " Zamonaviy o‘zbek adabiyotining yirik shoirlari va yozuvchilari" . Tashkent: "Sharq"
nashriyoti. 46-B. Zamonaviy o‘zbek adabiyotining rivojlanishi va yirik adabiy shaxslar .
15

zamonaviy o‘zbek adabiyotining markaziy shaxslaridan biri bo‘lib, uning asarlari
o‘zbek hikoyachiligining yangi bosqichiga o‘tishiga yordam berdi. Uning
adabiyotga kiritgan o‘ziga xos falsafiy va psixologik yondashuvlari , modernizm va
ekzistensializm kabi yondashuvlarni adabiyotga olib kirishi, uning ijodini boshqa
yozuvchilardan ajratib turadi. U nafaqat sotsialistik realizm , balki zamonaviy
psixologizm va falsafiy izlanishlar bilan ham bog‘liq.
Jovliyevning zamonaviy o‘zbek adabiyotidagi fenomeni shundaki, u ichki
kechinmalar va insonning ma’naviy iztiroblarini adabiyotga olib kirdi. Asarlarni
yaratishda ekzistensializm va psixologizm ning elementlarini ishlatib, o‘zbek
adabiyotining eski an’analaridan chiqib, yangi, yangi zamonaviy sharoitlarga mos
yozuvchi obrazi yaratdi. U o‘z asarlarini yaratishda, shuningdek, insonning
yolg‘izligi , hayotning maqsadsizligi kabi masalalarni ko‘tarib, o‘quvchini chuqur
mushohadalarga undaydi. Javlon Jovliyev zamonning ruhini o‘zgacha tarzda
tasvirlaydi. Uning asarlarida hayotning murakkabligi , insonning ichki iztiroblari ,
ma’naviy iztiroblar , maqsadsizlik va umidsizlik kabi mavzular ko‘tariladi. U,
odatda, o‘z qahramonlarining ruhiy dunyosini tasvirlashga katta e’tibor beradi va
ular orqali jamiyatda yuz berayotgan ijtimoiy va ma’naviy muammolarni aks
ettiradi. Jovliyevning ijodida ko‘plab e kzistensialistik elementlar mavjud. O‘zbek
adabiyotida ko‘pincha hayotning maqsadi va insonning o‘zini kashf etishi kabi
masalalar pastki qatlamda, oddiy tarzda tasvirlanar edi. Biroq, Javlon Jovliyev o‘z
asarlarida bu masalalarga badiiy chuqurlik , falsafiy izlanish va psixologik
yondashuvlar orqali yondashadi. Uning asarlarida muhim bo‘lgan savollar: "Inson
hayotga qanday qarashi kerak?", "Nima uchun inson azoblanadi?", "Hayotning
maqsadi nima?" kabi ekzistensial savollarga javob topishdir.
Javlon Jovliyevning asarlari adabiyotdagi ijtimoiy-siyosiy o‘zgarishlarga
ham javob sifatida kiritilgan. Uning yozgan asarlari nafaqat o‘zining zamonasini
aks ettiradi, balki sotsializmdan keyingi davrning ijtimoiy muammolarini ham
ko‘rsatadi. Yozuvchi jamiyatda sodir bo‘layotgan o‘zgarishlarga o‘zining
individual yondashuvlarini taqdim etadi va adabiyotda insonning o‘zi bilan o‘zaro
kurashini aks ettiradi. U o‘z asarlarida shaxsiy o‘zgartirishlarga ehtiyoj borligini
16

ta’kidlaydi va bu o‘zgartirishlarni faqat ma’naviy o‘sish orqali amalga oshirish
mumkinligini ko‘rsatadi. Aynan shu nuqtada uning ijodiga ekzistensializm ning
ta’siri seziladi. Shaxsning o‘ziga bo‘lgan ishonchsizligi , hayotga qarshi kurashi va
maqsadsizlik masalalari uning asarlarining asosiy markazida turadi.
Javlon Jovliyevning ijodi o‘zbek adabiyotida yangi sintez , psixologik va
falsafiy izlanishlarga bag‘ishlangan o‘ziga xos bir bog‘lamdir. U o‘zining
asarlarini yaratishda o‘ziga xos poetik uslub va so‘z yoritishi ni yaratgan. O‘zbek
adabiyotiga kiritilgan ramzlar va simvollar orqali, u yangi tushunchalar ni qo‘llab,
ma’naviy va falsafiy savollarni ko‘tarib chiqadi. Javlon Jovliyev fenomeni – bu
o‘zbek adabiyotidagi falsafiy va psixologik yondashuvlarning rivojlanishiga
kiritilgan muhim hissadir. Uning asarlari, zamonaviy hayotning qarama-
qarshiliklarini va insonning ruhiy iztiroblarini, murakkabliklarini yuksak badiiy
darajada tasvirlaydi. Uning adabiyotda o‘ziga xos o‘rni, zamonaviy o‘zbek
hikoyachiligining eng yuksak nuqtalaridan biri sifatida tan olishga arziydi. Javlon
Jovliyev zamonaviy o‘zbek adabiyotining ajralmas qismiga aylangan va uning
fenomeni o‘zining falsafiy, psixologik va badiiy o‘ziga xosliklari bilan adabiyot
tarixida alohida o‘rin egallaydi. Uning asarlarida insoniyatning ichki dunyosiga
chuqur kirish va hayotning murakkabligi ni aks ettirish orqali, yozuvchi yangi,
zamonaviy adabiyot yondashuvlarini yaratdi. Shuning uchun Javlon Jovliyev
fenomeni o‘zbek adabiyotining rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etadi. 9
2.2. Yozuvchi ijodining o‘zbek modern adabiyotidagi o‘rni
Javlon Jovliyev o‘zbek modern adabiyotining eng yirik namoyandalaridan
biri sifatida adabiyotga yangi yondashuvlar kiritgan yozuvchilardan biridir. Uning
ijodi modernizm ning ko‘plab xususiyatlarini o‘zida mujassam etgan holda, o‘zbek
adabiyotining taraqqiyotida muhim o‘rin tutadi. Ushbu bobda Javlon Jovliyev
ijodining o‘zbek modern adabiyotidagi o‘rni va uning adabiyot tarixidagi
ahamiyati haqida batafsil to‘xtalamiz.
9
Ismoilov, K. (2022). "O‘zbek adabiyotida ekzistensializm " . Tashkent: "Turon" nashriyoti. 73-B.
Ekzistensializmning o‘zbek adabiyotida o‘rganilishi va uning ta’siri.
17

Modernizm — XIX asr oxiri va XX asr boshlarida adabiyotda, san’atda,
falsafada shakllangan yondashuv bo‘lib, u ijtimoiy hayotdagi yangi
tendentsiyalarni, inson ruhiyatining chuqur qatlamlarini, individualizmlarni,
erkinlikni va hayotdagi qarama-qarshiliklarni ifodalashga qaratilgan. O‘zbek
modern adabiyoti esa modernizmni o‘ziga xos tarzda qabul qilib, uni milliy
an’analar bilan uyg‘unlashtirib, o‘zbek tilida va madaniyatida yangicha
yondashuvlarni amalga oshirgan. Javlon Jovliyev o‘z ijodida aynan modernizmdan
ilhomlangan holda individualizm, ekzistensializm, psixologizm, dramatizm kabi
elementlarni adabiyotga olib kirgan. Jovliyevning ijodida hayotning murakkabligi ,
insonning ruhiy holatlari , ma’naviy iztiroblar , yolg‘izlik , maqsadsizlik kabi
mavzularni yoritishda u o‘zbek modernizmining asosiy xususiyatlarini yuksak
darajada ifodalagan. Uning asarlarida ko‘plab psixologik va ekzistensialistik
elementlar mavjud. Modernizmning o‘ziga xos xususiyati bo‘lgan
individualizmdan foydalanib, yozuvchi o‘z qahramonlarining ichki dunyosini, ular
o‘rtasidagi qarama-qarshiliklarni, hayotdagi iztiroblarni tasvirlagan. Bu esa, o‘z
navbatida, o‘zbek adabiyotining yangi bosqichga o‘tishiga sabab bo‘ldi. Javlon
Jovliyev zamonaviy o‘zbek adabiyotining yangi bosqichiga kirib kelgan
yozuvchilardan biri sifatida o‘zbek modernizm ining rivojlanishiga katta hissa
qo‘shgan. U o‘z asarlarida modernizmning simvolizm , ekzistensializm ,
psixologizm kabi yo‘nalishlarini amalga oshirib, bu yondashuvlarni milliy
adabiyotga moslashtirgan. Uning asarlarida muhim bo‘lgan mavzular — insonning
ruhiy iztiroblari , hayotning maqsadsizligi , yolg‘izlik va ma’naviy izlanishlar —
modernizmning klassik tamoyillarini o‘zbek adabiyotiga olib kirdi. O‘zbek
adabiyotida modernizmning rivojlanishi bilan bog‘liq bo‘lgan yana bir muhim
omil, bu — an’anaviy adabiyotga yangicha yondashuv ni yaratish. Javlon Jovliyev
o‘zbek adabiyotining yuksalishi yo‘lida qahramonlar va ularning ichki dunyosini
tasvirlashni o‘z asarlarining markaziga qo‘ygan. Bu esa o‘z navbatida, o‘zbek
adabiyotining modernist yo‘nalishlarini shakllantirishga yordam berdi.
Javlon Jovliyev psixologizm va ekzistensializm ga asoslangan yondashuvlar
orqali o‘zbek modern adabiyotiga yangi naf berdi. Psixologizmni qo‘llash orqali,
18

yozuvchi qahramonlarining ichki dunyosini, ular o‘rtasidagi ruhiy muvozanatni,
tuyg‘ular va iztiroblar bilan bog‘liq holatlarni ko‘rsatishga muvaffaq bo‘lgan.
Unga xos bo‘lgan ekzistensializm esa insonning hayotdagi o‘z o‘rnini topishdagi
izlanishlarini aks ettiradi. Uning asarlarida o‘z qahramonlarining hayotga bo‘lgan
qarashlari , maqsadsizligi , umidsizligi va yolg‘izligi asosiy tema sifatida
ko‘rsatiladi. Masalan, Javlon Jovliyevning asarlarida ko‘rsatilgan insonning ichki
iztiroblari va hayotdagi maqsadni yo‘qotish ekzistensialistik g‘oyalarni tasvirlaydi.
Bu yondashuv o‘zbek adabiyotida yangilik yaratdi va ilgari yozilgan asarlardan
farq qildi, chunki o‘zbek adabiyotida ko‘pincha tashqi jamiyat va ijtimoiy
muammolarni ko‘rsatishga ko‘proq e’tibor qaratilgan edi. Javlon Jovliyev esa
ijtimoiy masalalarni, insonning ichki holati bilan bog‘lashni o‘zining badiiy
metodida asosiy nuqta sifatida ko‘rsatdi. 10
Javlon Jovliyev o‘zining hikoyalarida modernizmdan foydalanish orqali
zamonaviy o‘zbek hikoyachiligida yangi yo‘nalishlar yaratdi. Uning asarlarida
ichki monologlar , psixologik tahlil , badiiy ramzlar va simvolik tasvirlar orqali
qahramonlarning ruhiy dunyosi, ular o‘rtasidagi munosabatlar, ichki qarama-
qarshiliklar va hayotdagi noaniqliklar tasvirlangan. Bu o‘ziga xos uslub, o‘zbek
adabiyotida hikoya janrining yangi bosqichga o‘tishiga olib keldi . Javlon Jovliyev,
ayniqsa, falsafiy va psixologik yondashuvlarni o‘z asarlariga singdirish orqali
o‘zbek adabiyotining kengayishiga sabab bo‘ldi. Uning asarlarida qahramonlarning
o‘z ichki kechinmalarini va hayotga bo‘lgan qarashlarini tasvirlashda
modernizmning yangi imkoniyatlarini o‘rganish mumkin. Bu, o‘z navbatida,
o‘zbek hikoyachiligida yangi, zamonaviy tendentsiyalarni shakllantirishga xizmat
qildi. Javlon Jovliyev o‘zbek modern adabiyotida yuksak o‘rin tutgan
yozuvchilardan biridir. Uning psixologik, ekzistensialistik, va modernistik
yondashuvlari o‘zbek adabiyotiga yangicha yo‘nalishlar olib kirdi. U
individualizm , hayotning maqsadsizligi , insonning ruhiy iztiroblari kabi
modernizmning asosiy tamoyillarini o‘z asarlarida chuqur yoritdi. Uning hikoyalari
10
Xodjaev, D. (2019 ). "Javlon Jovliyev va uning adabiy yondashuvlari " . Tashkent: "Adabiyot" nashriyoti. 51-B.
Javlon Jovliyev ijodining badiiy-estetik xususiyatlari haqida monografiya.
19

va romanlari o‘zbek adabiyotining zamonaviy bosqichiga o‘tishiga, yangi falsafiy
va psixologik yondashuvlarning shakllanishiga katta hissa qo‘shdi. Javlon Jovliyev
ijodi, shubhasiz, o‘zbek modern adabiyotining mustahkam poydevorlarini
yaratishda muhim rol o‘ynadi.
20

X ulosa
Javlon Jovliyev o‘zbek adabiyotida muhim o‘rin tutadigan yozuvchi bo‘lib,
uning ijodi zamonaviy o‘zbek hikoyachiligiga yangi, falsafiy va psixologik
yondashuvlarni olib kirgan. U modernizm ning asosiy tamoyillaridan foydalanib,
hayotning murakkabligini , insonning ichki iztiroblarini , yolg‘izligini va
maqsadsizlik kabi mavzularni o‘z asarlarida yuksak badiiy darajada ifodalagan.
Jovliyevning ijodi o‘zbek modern adabiyotining rivojlanishiga katta hissa qo‘shgan
bo‘lib, uning asarlari psixologizm va ekzistensializm ning yangi ko‘rinishlarini
yaratishga imkon yaratdi. Yozuvchining asarlarida nafaqat hayotning tashqi
muammolari , balki insonning ichki dunyosidagi qarama-qarshiliklar va ma’naviy
iztiroblar yoritilgan. Uning qahramonlarining ichki holatini tasvirlash orqali, u
o‘zbek adabiyotida badiiy ramzlar , simvollar va ichki monologlar yordamida yangi
badiiy uslub yaratgan. U o‘z asarlarida o‘ziga xos psixologik tahlil ni amalga
oshirgan va bu orqali, o‘zbek hikoyachiligida yangi yo‘nalishlarning shakllanishiga
olib keldi.
Jovliyevning modernizmga asoslangan ijodi o‘zbek adabiyotida yangi bir
sintez ni yaratdi. Yozuvchi o‘z asarlarida nafaqat zamonaviy ijtimoiy
muammolarni, balki insonning ma’naviy izlanishlarini va hayotdagi
maqsadsizlik ni ko‘rsatgan. U o‘zbek adabiyotiga yangi falsafiy va psixologik
yondashuvlar ni olib kirdi, bu esa uning asarlarini adabiyot tarixida alohida ajratib
turadi. Shuningdek, Javlon Jovliyev o‘zbek modern adabiyotida yangi badiiy
estetik qiyofani yaratishga muvaffaq bo‘ldi. Uning asarlari badiiy jihatdan ham,
falsafiy jihatdan ham muhim ahamiyatga ega bo‘lib, zamonaviy o‘zbek
adabiyotining rivojlanishida katta rol o‘ynaydi. Yozuvchining o‘ziga xos
yondashuvi adabiyotga yangi nafas olib kirdi va uning modernistik yondashuvlari
o‘zbek hikoyachiligiga yangicha qarashlarni olib keldi. Umuman olganda, Javlon
Jovliyev ijodi o‘zbek modern adabiyotida yangi bir bosqichni boshlab berdi. Uning
asarlari nafaqat individualizmdan va hayotning maqsadsizligi haqidagi
masalalardan foydalanib, o‘z zamonasini aks ettirgan, balki insonning ruhiy
21

holatlarini chuqur tahlil qilib, zamonaviy adabiy metodlarni amalga oshirishga
yordam berdi. Shu tariqa, uning asarlari o‘zbek adabiyotining kelajakdagi
rivojlanishiga katta hissa qo‘shadi va uning ijodi o‘zining muhim adabiy va estetik
o‘rniga ega.
22

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Javlon Jovliyev . "Asarlar" (2015) – Yozuvchining to‘plangan asarlari, romanlar
va hikoyalar to‘plami.
2. Sharipov, A. (2017). "O‘zbek adabiyotining tarixi" . Tashkent: "O‘qituvchi"
nashriyoti
3. Akmalov, F . (2021). "O‘zbek romanlari: Tarix va tahlil" . Tashkent: "Fan"
nashriyoti.
4. Maqsudov, B. (2018). "Modernizm va o‘zbek adabiyoti " . Tashkent: "Adabiyot
va san’at" nashriyoti.
5. Rahimov, Z. (2019). " Javlon Jovliyev va uning hikoyalarining badiiy jihatlari" .
Tashkent: "Milliy adabiyot" nashriyoti.
6. Zohidov, M. (2020). "Zamonaviy o‘zbek adabiyotining yirik shoirlari va
yozuvchilari" . Tashkent: "Sharq" nashriyoti.
7. Ismoilov, K. (2022). "O‘zbek adabiyotida ekzistensializm" . Tashkent: "Turon"
nashriyoti
8. Xodjaev, D. (2019). "Javlon Jovliyev va uning adabiy yondashuvlari" .
Tashkent: "Adabiyot" nashriyoti.
9. Toshpo‘latov, D . (2020). "O‘zbek adabiyotida modernizm va postmodernizm" .
Tashkent: "Zarafshon" nashriyoti.
10. Qodirov, R. (2021). "Zamonaviy o‘zbek hikoyachiligi " . Tashkent: "Ma’rifat"
nashriyoti.
11. G‘ulomov, M. (2020). "Adabiyotda psixologizm va ekzistensializm" . Tashkent:
"Adabiyot va san’at" nashriyoti.
12. Nazarov, E. (2019). "O‘zbek romanchiligi: o‘zgarishlar va rivojlanish" .
Tashkent: "Sharq" nashriyoti
13. Yusufov, U. (2018). "Javlon Jovliyev va uning ijodi: Tahlil va qarashlar" .
Tashkent: "O‘zbekiston" nashriyoti
14. Mirzaev, O. (2022). "Javlon Jovliyev va uning o‘zbek adabiyotidagi o‘rni" .
Tashkent: "Adabiyot" nashriyoti
23

15. Toshboev, A. (2020). "O‘zbek adabiyotining zamonaviy
yo‘nalishlari" . Tashkent: "Science" nashriyoti.
24

Kurs ishi T oshkent amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti
kafedrasida bajarilgan.
Ilmiy rahbar: _______________
Himoya 2025-yil _______ oyining ____ kuni soat_____ da T oshkent
amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti kafedrasida kurs ishlari himoyasi
yig‘ilishida o‘tkaziladi.
Manzil: Toshkent shahri Chilonzor tumani Gavhar ko‘chasi 1-uy
Kurs ishi 2025-yil ________oyining ___ kunida kafedraga topshirildi.
Kurs ishi bilan T oshkent amaliy fanlar universiteti O‘zbek tili va adabiyoti
kafedrasida tanishish mumkin.
Manzil: Toshkent shahri Chilonzor tumani Gavhar ko‘chasi 1-uy
Yig‘ilish kotibi: _______________

25

Toshkent amaliy fanlar universiteti 3 -kurs ______ -guruh talabasi
_______________________________________________ ning
______________________________________________ mavzusida yozilgan kurs
ishiga
X U L O S A
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi, o‘rganilganlik darajasining
aniqlanganligi_ ______________________________________________________
__________________________________________________________________
________________________________
Kurs ishining maqsad va vazifalari, tadqiq usullarining to‘g‘ri
belgilanganligi ______________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________
Kurs ishi mavzusiga oid daliliy materiallarning to‘planganligi, mavjud ilmiy
manbalarning qay darajada tahlil
qilinganligi_________ _____________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________
Kurs ishi mavzusi yuzasidan talabaning o‘z nuqtayi nazarini haqqoniy aks
ettira olganligi, ko‘tarilgan muammoni hal etishga ijodiy
yondashuvi________________________________________
______ ____________________________________________________________
____________________________________________
Talabaning kurs ishi mavzusini yozma madaniy nutq talablari asosida
chuqur ilmiy mushohada bilan izchillikda yoritib berganlik
26

darajasi________________________________________________
____________ ______________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________
Talabaning kurs ishida ko‘rarilgan muammo yuzasidan umumlashma ilmiy-
nazariy xulosalar chiqara
olganligi ________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________
Talabaning kurs ishini rasmiylashtirishi va ochiq himoya qilishi. Himoya
vaqtida talabaning mavzuni ilmiy nutq malakasi asosida izchil yorita berish
mahorati, uning axborot texnologiyalaridan to‘g‘ri va samarali foydalanganlik
darajasi_________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________
Ilmiy rahbar _____________________________
Kafеdra mudiri PhD B.R.Tojiboyev
27

Sotib olish