Касб-ҳунар мактабларида ижара шартномалари асосида маблағлар тушишини ташкил этиш

Ўзбекистон Республикаси 
Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги
ПЕДАГОГИК ИННОВАЦИЯЛАР, КАСБ-ҲУНАР ТАЪЛИМИ
БОШҚАРУВИ ҲАМДА ПЕДАГОГИК КАДРЛАРНИ ҚАЙТА
ТАЙЁРЛАШ ВА УЛАРНИ МАЛАКАСИНИ ОШИРИШ ИНСТИТУТИ
“Таълимда бошқарув кафедраси”
Профессионал таълим тизими кадрларининг малакасини ошириш курси
МАЛАКАВИЙ ИШМАЛАКАВИЙ ИШ
Мавзу :   Касб-ҳунар мактабларида ижара
шартномалари асосида маблағлар тушишини
ташкил этиш
             Бажарди :                                     
                                                                    
    
Раҳбар:                                   
Кафедра мудири:                                    
 
Тошкент - Мундарижа
Малакавий иш боблари ва параграфлари Бети
Кириш 5-6
1- боб   Профессионал   таълим   муассасаларида   бюджетдан
ташқари   маблағларни   жалб   қилишнинг   назарий   ва
ҳуқуқий асослари . 7-10
1.1   Профессионал   таълим   муассасаларида   шартномавий
муносабатларни ташкил этишнинг меъёрий-ҳуқуқий асослари.      11-14
1.2.   Таълим   муассасаларида   ижара   шартномалари   –   маблағ
туширишнинг самарали омили сифатида.      15-
2 - боб   Косонсой туман 1-сони касб-ҳунар мактабида ижара
шартномаларининг тузилиши ва уларнинг таҳлили .
2.1.   Касб-ҳунар   мактабининг   асосий   молиявий-иқтисодий
кўрсаткичлари таҳлили.
2.2.   Mуассасада   ижара   шартномалари   асосида   маблағлар
тушишини таҳлили ва уларни кўпайтириш омиллари.
Хулоса ва таклифлар
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати
Иловалар Кириш
Ҳозирги иқтисодий глобаллашув шароитида мамлакатда бюджет-солиқ
сие9сати   борасида   амалга   оширила	е9тган   ислоҳотлар   ижтимоий   ва   иқтисодий
масалаларни   ижобий   ҳал   этишга   қаратилиши   зарур.   Шунингдек,   иқтисодий
асосланган ҳолда босқичма-босқич солиқ юкини камайтириш 	
е9ки бюджетдан
молиялаштиришни   қисқартириб   бориш  давр   талаби   ҳисобланади.   2017-2021
йилларда   Ўзбекистон   Республикасини   ривожлантиришнинг   бешта   устувор
йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясида “...солиқ юкини камайтириш ва
солиққа   тортиш   тизимини   соддалаштириш   си	
е9сатини   давом   эттириш   ҳамда
харажатларнинг ижтимоий йўналтирилганлигини сақлаб қолган ҳолда Давлат
бюджетининг   барча   даражаларида   мутаносибликни   таъминлаш,   маҳаллий
бюджетларнинг даромад қисмини мустаҳкамлаш” алоҳида устувор йўналиш
сифатида белгиланган .
            Ушбу   вазифаларнинг   амалдаги   ижросини   таъминлаш   мамлакатда
иқтисодий барқарорликни таъминлаш ва бу орқали ижтимоий фаровонликни
оширишга   хизмат   қилади.   Шу   мақсадда   нафақат   солиқ   юки   ва   бюджет
харажатларини   камайтириш,   балки   давлат   бюджетидан   молиялаштирилувчи
бюджет   ташкилотларида   бозор   талабларидан   келиб   чиқиб   бюджетдан
ташқари   маблағларни   шакллантиришни   ташкил   этиш   долзарб   саналади.
Бюджет   ташкилотларида   бюджетдан   ташқари   маблағларнинг
шакллантирилиши   бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан
молиялаштирилишини   қисқартиришга   хизмат   қилади.   Португалияда   ҳам
бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан   ташқари   маблағларини
шакллантиришнинг   зарурлиги   тўғрисида   изланишлар   олиб   борилмоқда.
Хусусан, Давлат тибби	
е9т муассасалари фаолиятини амалга оширишда уларни
бюджетдан   молиялаштиришни   қисқартириб   борилиши   эхтимолининг
юқорилиги   ушбу   соҳада   бюджетдан   ташқари   маблағларни   шакллантириш
билан   боғлиқ   ислоҳотларни   амалга   оширишни   талаб   этади.   Шунингдек,
бюджетдан ташқари молиялаштириш манбалари бўйича ҳисоботларни тузиш ушбу   соҳада   бюджетдан   ташқари   маблағларни   шакллантириш   бўйича
тегишли ислоҳотларни амалга оширишга хизмат қилиши қайд этилган.Ушбу
маблағларнинг   шаклланиши   ва   мақсадли   сарфланишини   таъминлашда
уларнинг ҳисобини ташкил этиш, юритиш ва молиявий ҳисоботларни тузиш
алоҳида   аҳамият   касб   этади.   Шундан   келиб   чиқиб,   мазкур   мавзуда   илмий
тадқиқот   ишларини   олиб   бориш   ҳозирги   куннинг   долзарб   масалаларидан
саналади.    
1-БОБ. Профессионал  таълим  массасаларида бюджетдан
ташқари  маблағларни  жалб қилишнинг  назарий  ва  хуқуқий
асослари
1.1 Профессионал  таълим  массасаларида шартномавий
муносабатларни ташкил  этишнинг меъёрий  ва  ҳуқуқий
асослари.
Бозор   иқтисодие9ти   шароитида   бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан
ташқари   маблағларини   шакллантириш   давлат   бюджети   харажатларини
камайтириш   ва   бюджет   ташкилотларининг   моддий   техник   базасини
мустаҳкамалаш   ҳамда   ходимларни   моддий   рағбатлантиришнинг   қўшимча
манбаи   ҳисобланади.   Proftesional   ta’lom   muassasalarida   shartnomaviy
munosabatlarning   me’yoriy-huquqiy   asosini   1998   yil   29   avgustdagi   670-I-sonli
“Xo’Jalik   Yurituvchi   Subyektlar   Faoliyatining   Shartnomaviy-Huquqiy
Bazasi   To’G’Risida” gi   Qonuni   hamda   O’zbekiston   Respublikasi   Prezidentining
2021 yil 14 sentabrdagi PF-6313-sonli   “Shartnomaviy Munosabatlarni Tubdan
Takomillashtirish Chora-Tadbirlari To’G’Risida” gi farmoni tashkil qiladi. 
Qonunning   maqsadi   va   vazifalari   Qonunning   maqsadi   xо’jalik   yurituvchi
subyektlar о’rtasida xо’jalik shartnomalarini tuzish, bajarish, о’zgartirish va bekor
qilish   vaqtida   yuzaga   keladigan   munosabatlarni   tartibga   solishdan   iborat.   Ushbu
Qonun   xо’jalik   shartnomalarini   tuzish,   bajarish,   о’zgartirish   va   bekor   qilishning
huquqiy asoslarini, xо’jalik yurituvchi  subyektlarning  huquqi  va  majburiyatlarini,
shuningdek   mahalliy   davlat   hokimiyati   organlarining   va   davlat   boshqaruv organlarining   shartnoma   munosabatlari   sohasidagi   vakolatlarini   belgilaydi.
Xо’jalik   shartnomalari   tо’g’risidagi   qonun   hujjatlari   Xо’jalik   shartnomalarini
tuzish,   bajarish,   о’zgartirish   va   bekor   qilishda   yuzaga   keladigan   munosabatlar
О’zbekiston   Respublikasining   Fuqarolik   kodeksi,   ushbu   Qonun   va   boshqa   qonun
hujjatlari bilan tartibga solinadi. Xо’jalik shartnomasi tushunchasi Taraflardan biri
shartlashilgan   muddatda   tadbirkorlik   faoliyati   sohasida   tovarlarni   berish,   ishlarni
bajarish   yoki   xizmatlar   kо’rsatish   majburiyatini   oladigan,   ikkinchi   taraf   esa
tovarlarni,   ishlarni,   xizmatlarni   qabul   qilib   olish   va   ularning   haqini   tо’lash
majburiyatini oladigan kelishuv xо’jalik shartnomasi deyiladi. 
Xо’jalik shartnomalarining subyektlari Yuridik shaxslar, shuningdek yuridik
shaxs tashkil etmagan holda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan jismoniy
shaxslar   xо’jalik   shartnomalarining   subyektlari   (taraflari)   bо’ladi.   Xо’jalik
shartnomasiga   nisbatan   qо’yiladigan   talablar   Xо’jalik   shartnomasi   shartnoma
predmetini,   yetkazib   beriladigan   tovarning   (ishning,   xizmatning)   miqdori,   sifati,
assortimenti va bahosini, shartnomaning bajarilish muddatlarini, hisob-kitob qilish
tartibini,   taraflarning   majburiyatlarini,   shartnoma   majburiyatlari   bajarilmaganda
yoki lozim darajada bajarilmaganda taraflarning javobgarligini, nizolarni hal etish
tartibini   hamda   taraflarning   rekvizitlarini,   shartnoma   tuzilgan   sana   va   joyni,
shuningdek   bunday   turdagi   shartnomalar   uchun   qonun   hujjatlarida   belgilangan
yoki taraflardan birining arizasiga  kо’ra о’zaro kelishuvga erishish lozim bо’lgan
boshqa muhim shartlarni nazarda tutishi kerak. Xо’jalik shartnomasida hisob-kitob
qilish   tartibi   belgilanayotganda   tovarlar   (ishlar,   xizmatlar)   haqini   qonun
hujjatlarida   belgilanganidan   kam   bо’lmagan   miqdorda   oldindan   tо’lab   qо’yish
albatta   nazarda   tutilgan   bо’lishi   keraki.   Xо’jalik   shartnomasining   shakli   Xо’jalik
shartnomasi   bitimlar   tuzish   uchun   nazarda   tutilgan   yozma   shaklda   tuziladi.   Agar
shartnoma tuzish taklifi ushbu Qonunning nazarida tutilgan tartibda qabul qilingan
b о ’lsa,   shartnomaning   yozma   shakliga   rioya   etilgan   deb   hisoblanadi.   Yozma
shartnoma   taraflar   imzolagan   bitta   hujjatni   tuzish   y о ’li   bilan,   shuningdek   pochta,
telegraf,   taletayp,   telefon,   elektron   aloqa   yoki   hujjat   shartnomadagi   tarafdan
chiqqanligini   ishonchli   suratda   aniqlash   imkonini   beradigan   boshqa   aloqa yordamida hujjatlar almashish y о ’li bilan tuzilishi mumkin. X о ’jalik shartnomasini
tuzish 
X о ’jalik shartnomasi, qoida tariqasida taraflardan birining oferta (shartnoma
tuzish   haqida   taklif)   y о ’llashi   va   ikkinchi   taraf   uni   akseptlashi   (taklifni   qabul
qilishi)   y о ’li   bilan   tuziladi.   Agar   taraflar   о ’rtasida   shartnomaning   barcha   muhim
shartlari b о ’yicha kelishuvga erishilgan b о ’lsa, x о ’jalik shartnomasi  tuzilgan deb
hisoblanadi. Ichki x о ’jalik shartnomasini tuzish Ichki x о ’jalik shartnomasi, qoida
tariqasida,   x о ’jalik   yurituvchi   subyekt   va   uning   tarkibiy   b о ’linmalari   о ’rtasida
yoki x о ’jalik yurituvchi  subyekt  va uning xodimi (bir  guruh xodimlari)   о ’rtasida
tuziladi.   Qonun   hujjatlarida   nazarda   tutilgan   hollarda,   x о ’jalik   yurituvchi
subyektlar   mahsulot   yetkazib   berish,   ishlar   bajarish   yoki   xizmatlar   k о ’rsatish
yuzasidan   ichki   x о ’jalik   shartnomalarining   о ’zlari   boshqa   x о ’jalik   yurituvchi
subyektlar   bilan   tuzgan   x о ’jalik   shartnomalaridagidan   kam   b о ’lmagan   hajmda
tuzilishini   ta’minlashlari   shart.   Agar   qonun   hujjatlarida   yoki   shartnomada
boshqacha   tartib   nazarda   tutilgan   b о ’lmasa,   ichki   x о ’jalik   shartnomalariga
nisbatan   О ’zbekiston   Respublikasi   Fuqarolik   kodeksi   normalari   q о ’llaniladi.
X о ’jalik shartnomasi subyektlariga yuridik xizmat k о ’rsatish X о ’jalik shartnomasi
subyektlariga   yuridik   xizmat   k о ’rsatish   ularning   yuridik   xizmatlari   yoki   ana   shu
maqsadda shartnoma asosida jalb etilgan advokatlar tomonidan amalga oshiriladi. 
X о ’jalik   shartnomalarini   huquqiy   ekspertizadan   о ’tkazish   X о ’jalik
shartnomalari   ularni   imzolashga   tayyorlash   jarayonida   x о ’jalik   yurituvchi
subyektlarning   yuridik   xizmati   yoki   jalb   etilgan   advokatlar   tomonidan   qonun
hujjatlariga   muvofiqligi   yuzasidan   tekshirib   k о ’rilishi   kerak.   Shartnomalarni
ularning   imzolarisiz   tuzishga   y о ’l   q о ’yilmaydi.   X о ’jalik   shartnomalari
t о ’g’risidagi   qonun   hujjatlariga   rioya   etilishini   nazorat   qilish   X о ’jalik
shartnomalarini tuzish, bajarish,   о ’zgartirish va bekor qilish bilan bog’liq b о ’lgan
qonun hujjatlariga rioya etilishi ustidan nazoratni qonunlarga muvofiq prokuratura
organlari amalga oshiradilar. Bu organlar aybdor shaxslarni qonunda belgilangan
javobgarlikka   tortish,   x о ’jalik   yurituvchi   subyektga   yetkazilgan   zararni   qoplash
yuzasidan   zarur   chora-tadbirlarni   k о ’radilar.   Sifati,   assortimenti   va   navi   lozim darajada   b о ’lmagan   tovarlarni   (ishlarni,   xizmatlarni)   yetkazib   berganlik   uchun
javobgarlik   Agar   yetkazib   berilgan   tovarlar,   bajarilgan   ishlar   yoki   k о ’rsatilgan
xizmatlar   sifati,   assortimenti   va   navi   b о ’yicha   standartlar,   texnik   shartlar,
namunalarga   (etalonlarga)   qonun   hujjatlarida   yoki   x о ’jalik   shartnomasida
belgilangan boshqa majburiy shartlarga mos kelmasa, sotib oluvchi (buyurtmachi)
tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) qabul qilish hamda ularning haqini t о ’lashni  rad
etib,   yetkazib   beruvchidan   (pudratchidan)   sifati,   assortimenti   va   navi   lozim
darajada b о ’lmagan tovarlar (ishlar va xizmatlar) qiymatining 20 foizi miqdorida
jarima   undirib   olishga,   agar   tovarlar   (ishlar   va   xizmatlar)   haqi   t о ’lab   q о ’yilgan
b о ’lsa, t о ’langan summani belgilangan tartibda qaytarishni talab qilishga haqlidir.
Sifati,  assortimenti   va navi   lozim  darajada  b о ’lmagan  tovarlar   (ishlar,  xizmatlar)
yetkazib   berganlik   uchun   jarima   yetkazib   beruvchidan   (pudratchidan)   akseptsiz
tartibda   undirib   olinadi.   Shartnoma   majburiyatlarini   buzganlik   uchun   mansabdor
shaxsning   javobgarligi   Shartnoma   majburiyatlari   x о ’jalik   yurituvchi   subyekt
mansabdor   shaxsning   aybi   bilan  bajarilmagan   yoki   lozim   darajada   bajarilmagan,
uning tomonidan x о ’jalik yurituvchi subyektning pul mablag’lari va boshqa mol-
mulki   maqsadga   nomuvofiq   foydalanilganligi   aniqlangan,   t о ’lov   intizomi
buzilgan, x о ’jalik yurituvchi subyekt bankrotlikka duchor qilingan yoki shartnoma
munosabatlari   sohasida   boshqa   qoidabuzarliklar   sodir   etilgan   taqdirda,   x о ’jalik
yurituvchi   subyektning   mansabdor   shaxsi   О ’zbekiston   Respublikasi   Fuqarolik
kodeksiga   muvofiq   fuqarolik-huquqiy   javobgarlikka,   О ’zbekiston
Respublikasining   Ma’muriy   javobgarlik   t о ’g’risidagi   kodeksiga   muvofiq
ma’muriy javobgarlikka, shuningdek   О ’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksiga
muvofiq   jinoiy   javobgarlikka   tortilishi   mumkin.   X о ’jalik   shartnomalarini
bajarmaganlik yoki lozim darajada bajarmaganlik uchun taraflarning javobgarligi
Taraflardan   biri   shartnoma   majburiyatlarini   bajarmagan   yoki   lozim   darajada
bajarmagan   taqdirda,   bu   taraf:   boshqa   tarafga   yetkazilgan   zararni   t о ’laydi;
О ’zbekiston   Respublikasi   Fuqarolik   kodeksida,   ushbu   Qonunda,   о ’zga   qonun
hujjatlarida   va   shartnomada   nazarda   tutilgan   tartibda   boshqacha   tarzda   javobgar
b о ’ladi. Agar qonun hujjatlarida yoki shartnomada boshqa tartib nazarda tutilgan b о ’lmasa, x о ’jalik shartnomalarini bajarmaganlik va lozim darajada bajarmaganlik
uchun ushbu Qonunning 25-32-moddalarida nazarda tutilgan javobgarlik choralari
q о ’llaniladi.   о ’jalik   shartnomalarini   tuzish,   bajarish,   о ’zgartirish   va   bekor   qilish
vaqtida taraflar   о ’rtasida kelib chiqadigan nizolar, shuningdek yetkazilgan zararni
qoplash t о ’g’risidagi nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda iqtisodiy sud
tomonidan,   shartnomada   nazarda   tutilgan   hollarda   yoki   taraflarning   kelishuviga
binoan -hakamlik sudi tomonidan k о ’rib chiqiladi
1.2 Таълим  муассасаларида  идара  шартномалари- маблағ
туширишнинг самарали  омили  сифатида
Бюджет   ташкилотларида   ривожлантириш   жамғармаси   даромадлари,
тиббие9т   ташкилотларининг   моддий   рағбатлантириш   ва   ривожлантириш
жамғармаси   даромадлари,   бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан   ташқари
маблағларини ундириладиган тўловлари шакллантирилади.
1) Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси даромадлари:
ҳисобот   чорагининг   сўнгги   иш   куни   охирида   харажатлар   сметаси   бўйича
тежалган   маблағлар,   капитал   қўйилмаларни   молиялаштириш   учун   назарда
тутилган   маблағлар   бундан   мустасно;   фаолият   ихтисослиги   бўйича
товарларни   (ишларни,   хизматларни)   реализация   қилишдан   олинган
даромадлар;   бюджет   ташкилоти   балансида   турган   мол-мулкни   ижарага
беришдан олинган маблағларнинг  бир қисми; белгиланган  тартибда бюджет
ташкилотлари   тасарруфида   қолдириладиган   маблағлар;   ҳомийликдан
олинган маблағлар ҳисобидан шакллантирилади.
2)   Тибби	
еhт   ташкилотларининг   моддий   рағбатлантириш   ва
ривожлантириш жамғармаси даромадлари:
тибби	
е9т ташкилотига ажратиладиган бюджет маблағлари умумий ҳажмининг
5 фоизигача бўлган миқдорда бюджетдан ажратиладиган маблағлар; фаолият
ихтисослиги   бўйича   товарларни   (ишларни,   хизматларни)   реализация
қилишдан олинган даромадлар; ҳисобот чорагининг сўнгги иш куни охирида
харажатлар   сметаси   бўйича   тежалган   маблағлар,   капитал   қўйилмаларни
молиялаштириш учун назарда тутилган маблағлар бундан мустасно; тибби	
е9т ташкилоти   балансида   турган   мол-мулкни   ижарага   беришдан   олинган
маблағларнинг   бир   қисми;   белгиланган   тартибда   бюджет   ташкилотлари
тасарруфида   қолдириладиган   маблағлар;   ҳомийликдан   олинган   маблағлар
ҳисобидан шакллантирилади.
3)   Бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан   ташқари   ундириладиган
тўловлари:
Ў қувчилар   ва   тарбияланувчилар   давлат   мактабгача   таълим   муассасаларида,
умумтаълим   мактабларининг   куни   узайтирилган   гуруҳларида,   мактаб-
интернатларда,   ихтисослаштирилган   олимпия   захиралари   мактаб-
интернатлари   ва   бошқа   таълим   муассасаларида   сақлаб   турилганлиги   учун;
ўқувчилар   болалар   мусиқа   ва   санъат   мактаблари   ҳамда   мактабдан   ташқари
таълим   муассасаларида   таълим   олганлиги   учун;   олий   ва   ўрта   махсус,   касб-
ҳунар   таълими   муассасаларида   таълим   олганлик   учун;   стационар   даволаш-
профилактика муассасаларида даволанае9тганлар таркиби овқатланиши учун;
қонун   ҳужжатларига   мувофиқ   бошқа   турдаги   ундириладиган   тўловлар
ҳисобидан шакллантирилади.
  Бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан   ташқари   маблағлари
шакллантирилиши  ва ушбу  маблағларнинг  мақсадли  сарфланиши  тўғрисида
тизимли  ахборотларни   шакллантириш  ҳамда   улар   устидан  назоратни   жорий
этиш   учун   норматив-ҳуқуқий   ҳужжатлар   асосида   уларнинг   ҳисоби   ташкил
этилади.   Бюджетдан   ташқари   маблағлар   бўйича   бухгалтерия   ҳисоби   бир
вақтнинг   ўзида   тегишли   ғазначилик   бўлинмаси   ва   бюджет   ташкилотлари
томонидан   юритилади.   Бюджет   ташкилотларининг   ҳар   бир   бюджетдан
ташқари   маблағлари   бўйича   молия   органи   томонидан   шахсий   ғазна   ҳисоб
рақами   очилиб,   ғазначилик   бўлинмаси   томонидан   ҳисоб   рақамдаги   пул
маблағлари ҳаракати фақатгина бошланғич ҳужжатлар асосида касса усулида
ҳисобга   олинади.   Бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан   ташқари
маблағлари   ташкилотда   ҳар   бир   маблағ   бўйича   даромадлар   ва   харажатлар
ҳисоб   усулида   алоҳида   тарзда   ҳисобга   олинади.   Ушбу   маблағларнинг ҳаракати ҳар бир маблағ тури бўйича бошланғич ҳужжатлар асосида алоҳида
ҳисобга олинади (1-жадвал)
Бюджет   тизими   бюджетлари   ижросини   ҳисобда   акс   эттириш   бўйича   қабул
қилинган 2-сон БҲМС “Ягона сче9тлар режаси”га асосан, 2019 йил 1 январдан
барча ҳисоб объектлари каби бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташқари
жамғармалари ҳисоби ғазаначилик ва бюджет ташкилотларида бир хил ягона
сч	
е9тлар режаси асосида ҳисобга олинади.
 1-жадвал
Бюджет ташкилотларининг ривожлантириш жамғармаси маблағлари
ҳаракатига оид бухгалтерия ўтказмалари
Муомала мазмуни Бухгалтерия ўтказмаси Бошланғич
ҳужжат
Дебет / Кредит
Даромадларнинг ҳисобга олиниши
1 Бюджет
ташкилотларининг
бюджетдан
ташқари
маблағлари бўйича
даромадларнинг
ҳисобга олиниши 151000- Бюджет
ташкилотларинин
г турли ҳисоб-
китоблар бўйича
дебитор карзлари 520000-Бюджет
ташкилотларинин
г бюджетдан
ташқари
маблағлари
бўйича
ҳисобланган
даромадлар Шахсий
ғазна ҳисоб
рақамдан
кўчирма
Маблағлар тушуми
1 Бюджет
ташкилотларининг
бюджетдан
ташқари пул
маблағлари
тушуми 102401-Бюджет
ташкилотларинин
г турли ҳисоб-
китоблар бўйича
дебитор карзлари 151000- Бюджет
ташкилотларинин
г турли ҳисоб-
китоблар бўйича
дебитор карзлари Шахсий
ғазна ҳисоб
рақамдан
кўчирма
Ҳақиқий харажатларни ҳисобда акс эттирилиши
1 Бюджетдан 700000- 340000-Бюджет Ҳисоб- ташқари маблағлар
бўйича ҳақиқий
харажатларнинг
амалга оширилиши Ҳисобланган
ҳақиқий
харажатлар ташкилотларини
нг кредитор
карзлари фактуралар,
юк хати,
қайдномала
р, табеллар
Юзага келган мажбуриятларнинг тўланиши
1 Бюджетдан
ташқари маблағлар
бўйича юзага
келган
мажбуриятларнинг
тўланиши 340000-Бюджет
ташкилотларинин
г кредитор
карзлари 102400-Бюджет
ташкилотларини
нг бюджетдан
ташқари
маблағлари Шахсий
ғазна ҳисоб
рақамдан
кўчирма
              1.   Бухгалтерия   ҳисобининг   “Асосий   хўжалик   фаолиятидан   тушган
даромадлар”   номли   2-сон   ва   “Молиявий   натижалар   тўғрисидаги   ҳисобот”
номли   3-сон   миллий   стандартларига   асосан   хўжалик   юритувчи   субъектлар
учун  даромадларни тан  олиш ва  ҳисобда  акс  эттиришнинг  аниқ меъзонлари
белгиланган.   Аммо,   бюджет   ташкилотларида   даромадларни,   айниқса,
бюджетдан ташқари жамғармалар бўйича даромадларни тан олиш ва ҳисобда
акс эттириш бўйича аниқ тартиб белгиланмаган. 
               2. Бюджет ташкилотлари фаолият турига  хос ишлаб чиқариш, хизмат
кўрсатиш   ва   ишларни   бажариш   бўйича   бюджетдан   ташқари   маблағларни
шакллантиришлари   мумкинлиги   белгиланган.   Ушбу   фаолиятни   амалга
оширишда   “Махсулот   (ишлар,   хизматлар)ни   ишлаб   чиқариш   ва   сотиш
харажатларининг   таркиби   хамда   молиявий   натижаларни   шакллантириш
тартиби   тўғрисида”ги   низомга   асосан   харажатларни   ишлаб   чиқариш   ва
ишлаб   чиқариш   билан   боғлиқ   бўлмаган   харажатларга   ажратиб   ҳисоб
олишлари   зарур.   Ишлаб   чиқариш   харажатлари   билан   боғлиқ   ушбу   низом
маҳсулот   таннархини   аниқлаш   ва   ишлаб   чиқариш   билан   боғлиқ   бўлмаган харажатларни   таннархга   киритмасликни   талаб   этади.   Аммо,   бюджет
ташкилотларида   фаолият   турига   хос   ишлаб   чиқариш   фаолиятини   йўлга
қўйишда   ушбу   низом   талаблари   тўлиқ   бажрилмасдан,   таннарх
шакллантирилишига йўл қўйилмоқда. 
               3. Бюджет ташкилотлари фаолият турига  хос ишлаб чиқариш, хизмат
кўрсатиш   ва   ишларни   бажаришни   амалга   ошириш   билан   боғлиқ   молиявий
натижалар   тўғрисидаги   ҳисоботни   шакллантириш   тартиби   белгиланган
бўлса-да,   ушбу   ҳисобот   шакли   ҳеч   бир   субъектга   топширилмасдан
келинмоқда.   Хўжалик   юритувчи   субъектлар   мазкур   фаолият   бўйича   ҳар
чоракда   молиявий   натижалар   тўғрисидаги   ҳисоботни   тузиб,   солиқ
идорларига тақдим этади. 
            
O zbekistonda   yangi   professional   ta lim   tizimini   shakllantirish   maqsadidaʻ ʼ
Prezidentimizning   2019-yil   6-sentyabrda   qabul   qilingan   “Professional   ta lim	
ʼ
tizimini   yanada   takomillashtirishga   doir   qo shimcha   chora-tadbirlar	
ʻ
to g risida”	
ʻ ʻ gi PF-5812-sonli Farmoni asosida Kosonsoy   туман 14-сон  kasb-hunar
kolleji   negizida   Kosonsoy   1-сони   касб-ҳунар   мактаби   tashkil   etilib,   Kosonsoy
tuman   hokimining   2020-yil   16-sentyabrdagi   986-sonli   qarori   bilan   Ustavi
tasdiqlanib  ruyxatdan  o tkazildi.  	
ʻ .  Касб-ҳунар  мактаби   810  o rinli   o quv  binosi,	ʻ ʻ
1 4 0 o rinli o quvchilar turar joyi, 1	
ʻ ʻ 4 0 o rinli ovqatlanish	ʻ  ошхонаси , zaruriy jixoz va
anjomlar bilan ta minlanmoqda. Muassasa tasarrufida 1 tа 676 kv.m. maydonga ega	
ʼ
yopiq qishgi sport zal, ochiq xolatdagi futbol, basketbol va boshqa sport o yinlariga	
ʻ
moslashtirilgan   sport   maydonchalari   mavjud   bo lib,   ularni   zamonaviy   andozalarga	
ʻ
moslashtirish orqali tuman, viloyat va respublika miqyosidagi sport musobaqalarini
o tkazish    rejalashtirilgan. Texnikumning muxandislik kommunikatsiya tarmoqlari,	
ʻ
jumladan muassasaning   umumiy  maydoni  2.88  kv.m. tashkil  etib,  shundan  binolar
egallab  turgan  maydon 2.08kv.m.,  asfalt   va boshqa  turdagi  qoplama  maydon  0.32.
kv.m.,   ko kalamzorlashtirladigan   maydon   0.48   kv.m.ni   tashkil   etadi.   o quvchilar	
ʻ ʻ
turar   joyi,   tashqi   va   ichki   xojatxona,   qozonxona,   o quv   ustoxonasi,   qorovulxona	
ʻ kiradi.   Ichimlik   suvi   va   kanalizatsiya   tarmogining   maydoni   .   2 ta   telefon   nuqtalari
mavjud   bo lib,   muassasa   optik   tolali   internet   tarmogiga   ulangan.   Shu   bilan   birʻ
qatorda   14   ta   ustaxona,   3   ta   kompyuter   sinfi,   10   ta   maxsus   fan   xonasi   talabalarga
o’quv,   o’quv-ishlab   chiqarish   amaliyotlarini   olib   borish   uchun   mo’ljallangan.Shu
bilan birga kasb-hunar  maktabida  qisqa muddatli  kurslar  uchun 6 ta maxsus  mono
markaz   honasi   mahalliy   byudjet   hisobidan   ta’mirlanib   jihozlar   bilan   to’laqonli
tamirlandi.
Косонсой туман 1-сони касб-ҳунар мактабининг асосий иқтисодий
кўрсаткичлари тўғрисида маълумот
№ Таълим
муассасалар
и  номи	
Қурилган ёки реконс-трукция	
қилинган йили	
Охирги маротаба  таъмир-	
ланган йили	
Таълим муассасаси қуввати	
Талаб этиладиган маблағ	
(млн.сўм) Шундан Шу жумладан
йиллар кесимида
амалга ошириш
муддати
Асос	
Янги қурилиш	
Реконструкция	
қилиш	
М
укаммал	
2022 йил	
2023 йил	
2024 йил	
2025 йил
1 Косонсой
туман 1-сон
касб-ҳунар
мактаби 1974 201 1   810      12
млд
800
млн   2
млд
800
млн 12
мл
д   3 4   3 2,8 касб-хунар
мактаби
биноси
биринчи
600  ўринга
мўлжалланг
ан бўлиб,
қўшимча
бино
қурилмаган
холда  810
ўринга
мослаштир
илган .
  Косонсой туман 1-сонли касб-хунар мактаби 1974 йилда қурилган бўлиб, 
2011 йилда махаллий бюджет хисобидан фасад қисми обод махалла 
дастурига асосан таъмирланди бугунги кунга келиб касб-хунар мактабини 
молиявий иктисодий тахлил қилинганда қайта таъмирлаш учун  2022-2025 йй
давомида 12 млрд  800 миллион сўмга деффект далолтномалари 
тузилиб,эхсперт хулосалари худудий бошқармага тақдим этилди. Қўйидаги 
жадвал асосида йиллар кесимида маблаглар тақсимланган.
Бюджет ташкилотининг ривожлантириш жамғармаси даромадлари: 
1)   ҳисобот   чорагининг   сўнгги   иш   куни   охирида   харажатлар   сметаси
бўйича   тежалган   маблағлар,   капитал   қўйилмаларни   молиялаш тириш   учун
назарда тутилган маблағлар бундан мустасно; 
2)   фаолият   ихтисослиги   бўйича   товарларни   (ишларни,   хизматларни)
реализация қилишдан олинган даромадлар; 
3)   бюджет   ташкилоти   балансида   тур ган   мол-мулкни   ижарага   беришдан
олинган маблағларнинг бир қисми; 
4)   белгиланган   тартибда   бюджет   ташкилот лари   тасарруфида
қолдириладиган маблағлар; 
5) ҳомийликдан олинган маблағлар ҳисобидан шакллантирилади. 
Бюджет   ташкилотининг   ривожлантириш   жамғармасига   бюджет
ташкилотларининг   товар ларни   (ишларни,   хизматларни)   реализация
қилишдан   олинган   даромадлари   товарларни   (ишларни,   хизматларни)
реализация   қилишдан   тушган   тушумлар   ва   уларни   ишлаб   чиқариш   бўйича
харажатлар ўртасидаги ижобий фарқ сифатида аниқланади.    
        Ўзбекистон   Республикаси   Вазирлар   Маҳкамасининг   1999   йил   3
сентябрдаги   «Бюджет ташкилотларини маблағ билан таъминлаш тарти -
бини   такомиллаштириш   тўғрисида» ги   414-сонли   қарорининг   3-бандига
мувофиқ, юридик шахс  мақомига эга бўлган бюджет ташкилотларини маблағ
билан   таъминлаш   манбаларидан   бири   –   бюджет   ташкилотлари   томонидан
вақтинча   фой даланилмаётган   биноларни   ва   давлатнинг   бошқа   мол-мулкини
бошқа   ташкилотларга   ижарага   беришдан   шаклланади .   Шунга   мувофиқ равиш да   бугунги   кунда   бюджет   ташкилотларида   фой даланилмаётган   давлат
мулкини   ижарага   бериш   тартиби   ва   унинг   бухгалтерия   ҳисобининг   юри -
тилиши алоҳида аҳамиятга эга. 
            Бюджет   ташкилотлари   томонидан   вақтинча   фойдаланилмаётган
биноларни ва дав латнинг бошқа мол-мулкларини ижарага бериш Ўзбекистон
Республикаси   Вазирлар   Маҳкамасининг   2009   йил   8   апрелдаги   «Давлат
мулкини   ижарага   бериш   тартибини   такомиллаш тириш   чора-
тадбирлари   тўғрисида» ги   102-сонли   қарори   ҳамда   шу   қарор   иловаси
«Давлат   мулки ни   ижарага   бериш   тартиби   тўғрисида» ги   Низом га
мувофиқ  тартибга  солинади.   Ушбу   қарор  асо сида  Ўзбекистон  Республикаси
Давлат   рақобат   қўмитасининг   Қорақалпоғистон   Республикаси   Давлат
рақобат   қўмитаси,   Ўзбекистон   Республи каси   Давлат   рақобат   қўмитасининг
вилоятлар ва Тошкент шаҳридаги ҳудудий бошқармалари ҳузуридаги Давлат
мулкини   ижарага   бериш   мар казлари   ташкил   этилди   ҳамда   давлат   мулкини
ижарага бериш шу марказлар орқали амалга оширилмоқда. 
Давлат   мулки   –   давлат   корхоналари   ва   бю   ни   бошқарувчи   ёхуд   ваколатли
давлат   орга ни   томонидан   тасарруф   этиш   ҳуқуқисиз   уларга   берилган   мол-
мулки   (давлат   мулки   объектлари ни   инвестиция   мажбуриятлари   ва   бошқа
мажбу риятлар билан сотиш ҳоллари бундан мустасно). 
Ижарага   берувчи   –   Қорақалпоғистон   Республикаси   Давлат   рақобат
қўмитаси, Ўзбекистон Республикаси Давлат рақобат қўмитасининг вилоятлар
ва   Тошкент   шаҳридаги   ҳудудий   бошқармалари   ҳузуридаги   Давлат   мулкини
ижа рага бериш марказлари. 
Балансда   сақловчи   –   ижарага   берилаётган   давлат   мулки   унинг   балансида
ҳисобга олинган юридик шахс (бюджет ташкилоти). 
Ижарага   олувчи   –   белгиланган   шартларда   ва   тартибда   давлат   мулки
бўйича ижара шартнома сини тузган юридик ёки жисмоний шахс. 
Бюджет   ташкилоти   (балансда   сақловчи)   ижа рага   берилиши   лозим   бўлган
давлат   мулки   ҳақидаги   маълумотларни   тайёрлаб,   ижара   мар кази   (ижарага берувчи)га   тақдим   этади.   Ижа рага   берувчи   давлат   мулкини   ижарага   бериш
мақсадида: 
 ижарага берилаётган давлат мулкини хат ловдан ўтказади;
 ижара   шартномаси   лойиҳасини,   давлат   мул кини   ижарага   бериш
шартларини,   ижара   объек ти,   шу   жумладан,   ундан   фойдаланиш   шартлари ни
ва бошқа зарур ахборотни тайёрлайди; 
 ижарага берилаётган давлат мулки рўйхатини эълон қилади; 
 д авлат мулки ижарасига буюртманома ларни қабул қилади ва уларнинг
рўйхатдан ўтказилишини, махфийлигини ва сақланишини таъминлайди; 
 потенциал   ижарага   олувчиларнинг   талаби   бўйича   уларга   ижарага
берилаётган   мол-мулк,   унинг   тавсифлари   билан   танишиш   имкониятини
беради; 
 ижарага берилаётган мол-мулкни тегиш ли хизматлар билан таъминлаш
бўйича   битим   лойиҳасини   ишлаб   чиқади,   уни   балансда   сақловчи   ҳамда
коммунал   хизматлар   ва   фойда ланиш   хизматлари   кўрсатувчилар   билан
келиша ди (зарурият бўлса); 
 ижара тўловидан тушган маблағларни тақсимлайди. 
Ижара   шартномаси   ижарага   берувчи,   ижара га   олувчи   ва   балансда
сақловчи   ўртасида   тузи лади   ҳамда   ижара   тўлови   маблағлари   (100%)
қуйидагича   тақсимланади   джет   ташкилотлари   балансидаги   мол-мулк,
шунингдек, юридик шахсларнинг оммавий мулк
  а)   ижара   тўлови   маблағларининг   50   фоизи   –   тегишли   бюджет
даромадига;
б)   10   фоизгача   бўлган   қисми   –   ижарага   берув чига   (ижарага   бериш
марказлари);
 в) қолган 40 фоизи ёки ижарага берувчига йўналтирилганидан қолгани
–   давлат   мулкини   балансида   сақловчига,   яъни   (бюджет   ташкилот га)
йўналтирилади.  2.2.   Mуассасада ижара шартномалари асосида маблағлар
тушишини таҳлили ва уларни кўпайтириш омиллари.
Мисол.   Ижарага   берувчи,   ижарага   олувчи   ва   балансда   сақловчи
ўртасида   ижара   шартнома си   тузилди   ҳамда   ижара   тўлови   суммаси   ойига
1000000   сўмга   келишилди.   Ижара   шартномаси   1   йил   муддатга   тузилди.
Ижара   шартномасига   асосан   100%   (1   000   000   сўмни)   суммани   ижара га
берувчи (ижарага бериш маркази) ҳар ойга қуйидаги тартибда тақсимлайди.
1) тегишли бюджет даромадига 50 %и – 500 000 сўм; 
2) ижарага берувчига (ижарага бериш мар кази) 8%и – 80000 сўм; 
3) балансида сақловчига (бюджет ташкило ти) 42%и – 420000 сўм. 
Бюджет   ташкилотлари   «Бюджет   ташкилотла ри   даромадлари   ва
харажатларининг   бухгалте рия   ҳисоби   тўғрисида»ги   Низомга   мувофиқ   бух -
галтерия ҳисобини юритадилар. 
Ушбу низомга кўра: 
тузилган   ижара   шартномасида   белгиланган   сумманинг   ҳар   ойга   тўғри
келадиган   улуши   (бюд жет   ташкилотининг   улушига   42%)   суммаси   бух -
галтерия ҳисобида қуйидагича акс эттирилади: 
Дебет: 159 «Бошқа дебитор ва кредиторлар билан ҳисоб-китоблар»
                        субсчёти 420000 сўм; 
Кредит: 262 «Бюджет ташкилотини ривож лантириш жамғармаси бўйича
                       даромадлар»  суб счёти 420000 сўм. 
Тузилган ижара шартномаси бўйича белги ланган санада ижара тўлови
келиб тушганда бух галтерия ҳисобида қуйидагича акс эттирилади:
Дебет: 112 «Бюджет ташкилотини ривож лантириш жамғармаси
                     маблағлари»  субсчёти 420 000 сўм; 
Кредит: 159 «Бошқа дебитор ва кредиторлар билан ҳисоб-китоблар»
                         с убсчёти    420   000 сўм.  «УзАСБО»   дастурий   мажмуасида   ижара   шартномаси   «Справочники»
бўлимининг   «Справоч ники   пользователя»   қисмига   кириб,   «Договора»
бандини танлаб, шу жойдан шартнома реквизит лари киритилади.
Тузилган   ижара   шартномасида   белгиланган   сумманинг   ҳар   ойга   тўғри
келадиган   ҳисобланган   қисми   «УзАСБО»   дастурий   мажмуасининг   «Доку -
менты»   бўлимидан   «Прочие   начисление»   қисмини   танлаб,   ундан
«Начисление платных услуг»ни танлаб, ўша жойдан киритилади.
Ижара   шартномаси   бўйича   белгиланган   сана да   ижара   тўлови   келиб
тушганда   «УзАСБО»   дасту рий   мажмуасининг   «Документы»   бўлимидан
«Платежные   документы»   банди   танланиб,   ундан   «Поступление   денежных
средств» танланиб, шу жойдан киритилади.
Юқоридаги   ижара   шартномаси   асоси да   тушган   маблағлар   «Бюджет
кодекси»нинг   81-моддасига   ҳамда   Вазирлар   Маҳкамасининг   1999   йил   3
сентябрдаги   «Бюджет   ташкилотла рини   маблағ   билан   таъминлаш   тартибини
тако миллаштириш тўғрисида»ги 414-сонли қарорига мувофиқ қуйидагиларга
сарфланади:
1) вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик нафақаларини ва мавжуд кредиторлик
қарзларини тўлаш;
2)   бюджет   ташкилотининг   моддий-техника   базасини   мустаҳкамлаш
тадбирлари;
3)   бюджет   ташкилоти   ходимларини   моддий   рағбатлантириш   тадбирлари
учун фойдаланила ди.
Бюджет ташкилотида вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик бўйича тўланмаган
нафақалар   ва   муддати   ўтган   кредиторлик   қарз   мавжуд   бўлган   тақдирда,
Бюджет   ташкилотининг   ривожланти риш   жамғармаси   маблағлари   биринчи
навбатда ушбу қарзларни тўлаш учун сарфланади.
Ижара   шартномаси   асосида   тушган   пул   маблағлари   ва   бу   бўйича
қилинган   харажат лар   «Бюджет   ташкилотини   ривожлантириш   жамғармаси
бўйича пул маблағлари ҳаракати тўғрисида»ги ҳисоботда акс эттирилади. Бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси бўйича пул
маблағлари ҳаракати тўғрисида
ҲИСОБОТ 
20 21  йил 1 июль ҳолатига 
Ташкилот:  шартли бюджет ташкилоти 
Ҳисобот даври: йиллик, 1 апрель,  1 июль , 1 октябрь 
Бюджет тури:  Республика 
     Ўлчов бирлиги:  минг сўм
Кўрсаткичлар  Сумма 
1. Йил бошига пул маблағи қолдиғи  - 
2. Ҳисобот даврида тушган даромадлар – жами  2100 
шу жумладан: 
а) маҳсулотлар (ишлар, хизматлар) ишлаб чиқариш ва сотишдан 
б) вақтинча фойдаланилмаётган биноларни ва давлатнинг бошқа
мулклари ни ижарага беришдан (420000* 5 ойга)*  2100 
в)   юридик   ва   жисмоний   шахслар   томонидан   бюджет   ташкилотларига
кўрсатиладиган ҳомийлик (беғараз) ёрдами ҳисобидан 
г) ҳисобот чорагининг охирги иш кунида тежаб қолинган бюджет маблағлар
д)   белгиланган   тартибда   бюджет   ташкилотлари   тасарруфида
қолдириладиган маблағлар 
3. Ҳисобот даврида амалга оширилган касса харажатлари – жами - 
4. Ҳисобот даври охирига пул маблағи қолдиғи 
 Изоҳ: Тўловлар 1 февралдан 30 июнгача амалга оширилган.
Харажатлар ёйилмаси
Харажат
лар номи  Тоифа  Модда 
ва кичик 
модда  Элемент  Касса 
харажат- 
лари – жами  Харажат 
(261-субсчёт 
бўйича)  А  1  2  3  4  5 
Харажат
ларнинг
ҳаммаси
Раҳбар 
                    Бош ҳисобчи
М.Ў. ____ _______________ 20____ йил
Косонсой  туман 1сон касб хунар мактабида 2021 йил 4 та тадбиркорлар
билан  уч томонлама шартнома “Е-аукион”асосида йулга куйилди.
1.Ёгочни   кайта  ишлаш 205 .85кв.м  1 ойлик  500   000  сум
2.Ширинликлар  ишлаб чикариш  94.6 кв.м   230   000  сум
3.Компьютер хизматлари                  32.1 кв.м   78   000  сум
4.Нон  ишлаб чикариш                       27.5 кв.м   67000  сум
5.Талабалар турар жойидан                           80 нафар укувчи ( 50 0000сум 1 ой
учун) 4   000 000
Бу   якка     тадбиркорлик     фаолияти     олиб     борувчилар   ижарага   олинган
бинолардан     белгиланган     мёрий     норматив     ижара     шартномалар
асосида   фаолият  олиб  боришмокда.Ижарага  берилган  бинолар  укув
жараёнларига   таьсир     курсатмайди.Шуни   такидлаб   утиш     жоизки
ижарадан     тушган     маблагларнинг   ;   40%   фоизи   касб     хунар   мактаби
махсус  хисобига  утказилиб   келинмокда.
1.200 000 сум
2.92 000  сум
3.31 200   сум
4.26 800  сум 5.1 600   000  сум
Жами   1 ойлик тушум   1   950   000 сумни 12 ойга 23   400   000 сумни ташкил
этди.   Бу   тушган   тушумдан   5   дона   моноблок   ва   1   дона   канон   принтери
харид   килиниб  касб  хунар балансига киритилди. Хулоса ва таклифлар
Хулоса   ўрнида   шуни   таъкидлаш   мумкинки,   бюджет   ташкилотларининг
бюджетдан   ташқари   маблағларини   шакллантириш   имкониятлари   ва
манбалари   ҳамда   ушбу   фаолиятини   амалга   ошириш   учун   етарлича   моддий
техник   таъминот   мавжуд.   Ушбу   имкониятлардан   оқилона   фойдаланиб
бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан   ташқари   маблағларини   кўпайтириш
давлат   бюджети   харажатларини   қисқартиришга   ва,   ўз   навбатида,   солиқ
юкини камайтиришга хизмат қилади. Бюджет ташкилотларининг бюджетдан
ташқари   маблағларини   шакллантириш   манбалари   ва   ушбу   маблағларни
мақсадли   сарфлашни   таъминлаш   учун   қонунчилик   асосида   уларнинг
ҳисобини   юритиш   ҳамда   такомиллаштириб   бориш   зарур.   Бюджет
ташкилотларининг бюджетдан ташқари маблағлари шаклланиши ва уларнинг
мақсадли   сарфланишини   амалга   ошириш,   таҳлил   қилиш   бўйича   тизимли
ахборотларни   шакллантиришга   қаратилган   қуйидаги   ишларни   амалга
ошириш зарур: 
1.   Бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан   ташқари   маблағлари   бўйича
даромадларни   тан   олиш   ва   ҳисобда   акс   эттириш   бўйича   аниқ   меъзонларни
қамраб   олган   “Бюджет   ташкилотларининг   бюджетдан   ташқари
жамғармалари”   номли   бюджет   ҳисобининг   стандартини   ишлаб   чиқиш   ва
амалие9тга   жорий   этиш.   Ушбу   стандартда   Бухгалтерия   ҳисобининг   “Асосий
хўжалик фаолиятидан тушган даромадлар” номли 2-сон миллий стандартига
ўхшаш   бюджет   ташкилотларининг   ҳар   бир   бюджетдан   ташқари
даромадларини   тан   олишнинг   минимал   талаблари   ҳамда   ҳисобда   акс
эттириш тартибини белгилаш керак.
  2.   Бюджет   ташкилотлари   фаолият   турига   хос   ишлаб   чиқариш,   хизмат
кўрсатиш   ва   ишларни   бажаришда   асосий   воситаларнинг   амортизацияси,
коммунал   тўловлар,   қўриқлаш   хизматлари   ва   сақлаш   харажатларини
маҳсулот   таннархига   киритиш   ҳамда   уларни   бир   бирликка   тақсимот   қилиш
тартибини соҳалар кесимида ишлаб чиқиш зарур.  3.   “Махсулот   (ишлар,   хизматлар)ни   ишлаб   чиқариш   ва   сотиш
харажатларининг   таркиби   хамда   молиявий   натижаларни   шакллантириш
тартиби   тўғрисида”ги   низомга   асосан   молиявий   натижалар   тўғрисидаги
ҳисобот   ва   мазкур   фаолият   билан   боғлиқ   солиқ   ҳисоботларини
шакллантириб,   солиқ   идораларига   тақдим   этилишини   амалий   жиҳатдан
ташкил   этиш   зарур.   Натижада   бюдет   ташкилотларини   молиялаштириш
манбаларидан   бири   ҳисобланган   ишлаб   чиқариш   фаолияти   натижалари
тўғрисида тизимли молиявий ахборотлар шаклланади.
Таклифлар:
 Ишлаб   чиқариш   корхоналарининг   малакали   мутахассисларини
таълим жараёнига жалб этиб бориш;
 Ишлаб   чиқариш   ва   иш   берувчи   корхоналар   билан   икки
томонлама манфаатли ҳамкорлик шартномалари тузиш ва амалга ошириш;
 Худуддаги   йирик   корхона   ва   ташкилотларга   тизимли   равишда
касб-ҳунар коллежларини кластер асосида бириктириш; 
 Келажакда   импорт   ўрнини   босувчи   маҳсулотлар   ишлаб
чиқаришга   қаратилган   оқилона   сиёсатнинг   амалий   ифодаси   учун   малакали
мутахассисларни тайёрлаш;
 Таълим   муассасаларида   иш   берувчи   корхона   ва   ташкилотлар
учун   битирувчилар   салоҳиятларни   намойиш   этувчи   амалий   кўргазмалар
ташкил этиш;
 Таълим   муассасаларида   мавжуд   ўқув   хоналарини   амалиётга
хамоҳанг   ҳолда   жихозлаш   (масалан   ветеринария   йўналиши   учун   ўқув
хоналарини  ветеринария  тизими кўринишига келтириш);
 Таълим муассасалари нинг расмий веб сайтига ўқув амалиётлари,
дарс   жараёнларини,   битирувчиларнинг   касб   маҳоратини   акс   эттирувчи
видеороликларни   жойлаштириб   бориш   ва   бу   орқали   иш   берувчилар   учун
кадрлар салоҳиятини кўрсатиб бериш;  Интернет   тармоғи   орқали   иш   берувчи   корхона   ва
ташкилотларнинг   иш   фаолияти   билан   яқиндан   таништириб   бориш,   бўлажак
иш жойига нисбатан меҳр ва масъулиятни ошириб бориш;
 Бюджетдан   ташқари   топлган   маблағлар   ва   хамкор
ташкилотлардан   тушган   маблағлар   ҳисобидан   фаол   ҳамда   юқори
натижаларга эришган таълим олувчиларга стипендиялар жорий қилиш;
 Бизнесни касбий фаолиятда доимо қўллаб бориш; 
 Меҳнат   бозорида   кадрлар   рақобатбардошлигини   ошириш
мақсадида   кадрларга   бўлган   талабга   асосан   малака   талаби   даражасидаги
кадрлар тайёрлашни ташкил этиш;
 Таълим   муассасаларида   фаолият   олиб   бораётган   кадрлар   иш
тажрибасини   ошириш   мақсадида   ўз   соҳасига   даҳлдор   ишлаб   чиқариш
корхоналарида қисқа муддатли  малака ошириш курсларида ўқишини ташкил
этиш; Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:
1.   Ўзбекистон   Республикаси   Президентининг   “Ўзбекистон   Республикасини
янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”ги 2017
йил 7 февральдаги ПФ-4947-сон Фармони. http://lex.uz/docs/3107036
2. Pereira  de Campos C.M., Rodrigues L.L., Jorge S.M. The role of management
accounting   systems   in   public   hospitals   and   the   construction   of   budgets:   A
literature   review.   Public   Health   and   Welfare:   Concepts,   Methodologies,   Tools,
and   Applications12   September   2016,   Pages   289-312.
https://www.scopus.com/record/   display.uri?eid=2-s2.0-
85018564861&origin=resultslist&sort=plf
3.   Башкатов   В.   В.,   Покусаев   В.   Ю.   Особенности   бухгалтерского   учета   в
бюджетных   учреждениях.   Журнал   “Современная   наука:   актуальные
проблемы и пути их решения”. Выпуск № 13 / 2014. 320 с.
4.   Остонақулов   М.   Бюджет   ташкилотларида   янги   бухгалтерия   ҳисоби.
Қўлланма. – Тошкент, Янги аср авлоди, 2011. 480 б. 237-бет
5. Меҳмонов С.У. ва бошқ. “Бюджет ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби”.
Дарслик. – Тошкент, “Sano-standart”, 2013. 456 б. 334-бет
6.   Ғаниев   Ш.В.   Бюджет   ташкилотларида   бухгалтерия   ҳисоби   ва   молиявий
назоратни   такомиллаштириш   (таълим   тизими   мисолида).   Иқтисодиеqт
фанлари   номзоди   илмий   даражасини   олиш   учун  	
еqзилган   диссертация
автореферати. Т.: Ўз Р БМА.,2008. 18 б. 14-бет
7.   Ўзбекистон   Республикаси   Давлат   статистика   қўмитасининг   2018   йил   1
февралдаги № 01/2-01-19-151 сонли маълумотномаси.
8.   Ўзбекистон   Республикасининг   Бюджет   кодекси.   2013   йил   26   декабрдаги
№ 360-сон. http://lex.uz/docs/2304138
9.   Ўзбекистон   Республикаси   бюджет   ҳисобининг   стандарти   (2-сон   БҲС)
“Ягона   сч	
еqтлар   режаси”   Ўз.Р.   АВ.   2018   йил   20   октябрь   3078-сон   билан
рўйхатга олинган. http://lex.uz/docs/4021369?otherlang=3 10.   Ўзбекистон   Республикаси   Вазирлар   Махкамасининг   1999   йил   3
сентябрдаги   414-сонли   “Бюджет   ташкилотларини   маблағ   билан
таъминлаш   тартибини   такомиллаштириш   тўғрисида”ги   Қарори.
http://lex.uz/docs/319286
11.   Ўзбекистон   Республикаси   Вазирлар   Махкамасининг   1999   йил   5
февралдаги   54-сон   Қарори   билан   тасдиқланган   “Махсулот   (ишлар,
хизматлар)ни   ишлаб   чиқариш   ва   сотиш   харажатларининг   таркиби   хамда
молиявий   натижаларни   шакллантириш   тартиби   тўғрисида”ги   Низом.
http://lex.uz/docs/264422 Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқаруви ҳамда
педагогик кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш
институти 3-оқим молия иқтисод ишлари бўйича директор
ўринбосарлари гуруҳи тингловчиси
Абдуллаев Расулжон Юсубжоновичнинг битирув малакавий ишига
РАҲБАР ХУЛОСАСИ
Т/р Баҳолаш турлари Олган
бали
1. Расмийлаштириш талабларга (услубий кўрсатмаларга) мослиги
2. Мустақил бажарилганлиги ва ижодий ёндошилганлиги
3. АННОТАЦИЯда   битирув   малакавий   ишнинг   қисқача   мазмуни
ва амалий аҳамиятини очиб бера олганлиги
4. МУНДАРИЖАНИНГ   тўғри   тузилганлиги   ва   битирув
малакавий ишнинг таркибига мослиги
5. КИРИШ   ҚИСМИ,   яъни   таълим   муассасаси   ҳ а қ и д а г и
м а ъ л у м о т н и   нечоқлик битирув малакавий ишнинг мазмуни ва
моҳиятини   очиб   беришга   хизмат   қила   олишлиги,   масаланинг
долзарблигини ёрита олганлиги, мақсади ва вазифаларини аниқ
баён эта олганлиги
6. 1-БОБнинг,   Касб-ҳунар   таълими   массасасини   тизимдаги
ислоҳотлар   асосида   модернизациялаш   учун   малака   ошириш
давомида   олган   билимлари   асосида   таҳлил   қилинганлиги,
муаммоларнинг   аниқланганлиги   ва   кўргазмали   (иллюстратив)
материаллар билан бойитилганлиги
7. 2-БОБнинг,   яъни   концептуал   ўзгаришлар   асосида   таълим
жараёнини   ташкил   этиш   малака   ошириш   давомида   олган
билимлари асосида чора тадбирлар режасининг мавжудлиги ва
унга   ижодий   ёндашилганлиги,   уч   йиллик   режанинг   ишлаб чиқилганлиги   ва   уни   таҳлил   қилинганлиги,   бобни   кўргазмали
(иллюстратив) материаллар билан бойитилганлиги
8. ХУЛОСАНИ   мавзудан   келиб   чиққан   тарзда   берилганлиги,
ТАКЛИФЛАРНИ   эса   аниқ   ва   амалга   йўналтирилган   қилиб
берилганлиги
9. ФОЙДАЛАНИЛГАН   АДАБИЁТЛАРНИ   услубий   йўриқнома
асосида ва матндан келиб чиққан тарзда берилганлиги
10. ПРЕЗЕНТАЦИЯНИНГ   мавзудан   келиб   чиққан   тарзда
тайёрланганлиги,   кўргазмали   қилиб   берилганлиги   ва   битирув
малакавий ишга илова қилинганлиги
Жами тўпланган баллар
Р а ҳ б а р                         Д.Раҳматуллаева