Loyihalarni boshqarish tizimini ishlab chiqish

Информация о документе

Цена	12000UZS
Размер	263.8KB
Покупки	4
Дата загрузки	06 Апрель 2024
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Информатика и ИТ

Loyihalarni boshqarish tizimini ishlab chiqish

Купить

KIRISH
Kompyuter tillari o z-o zidan emas, balki o zaro bir-birigaʻ ʻ ʻ
bog liqlikda mavjud bo ladi. Har qanday yangi til u yoki bu shaklda oldingi
ʻ ʻ
yaratilgan tillarning xossalarini o ziga meros qilib oladi, ya ni ketma-ketlik
ʻ ʼ
prinsipi amalga oshiriladi. Natijada bitta tilning imkoniyatlari boshqalari
tomonidan foydalaniladi (masalan, yangi xususiyatlar mavjud kontekstga
birlashtiriladi, tilning eski tuzilishlari esa o chirib yuboriladi).
ʻ Kompyuter
tillarining evolyutsiyasi shunday tarzda ro y beradi va dasturlash mahorati
ʻ
takomillashtiriladi. C# tili yuqoridagilardan istisno emas, u boshqa dasturlash
tillarining ko plab foydali imkoniyatlarini meros qilib oldi va dunyoda eng ko p
ʻ ʻ
qo llaniladigan ikkita kompyuter tillari
ʻ — C, C++, shuningdek Java tili bilan
uzviy bog liqdir. C# tili 1972 yilda Nyu-Djersi shtatining Myurrey-xill shahrida
ʻ
Bell Laboratories kompaniyasining tizimli dastur tuzuvchisi Dennis
Richie tomonidan yaratilgan. Bu til o zini shunchalik yaxshi ko rsatdiki, oxir
ʻ ʻ
oqibatda unda Unix operatsion tizimlarining 90 % yadro kodlari yozildi (oldin
quyi darajadagi til assemblerda yozilgan). C# ning vujudga kelishidan oldinroq
yaratilgan tillardan, ( Pascal ulardan eng mashhuri hisoblanadi), yetarli darajada
muvaffaqiyatli foydalanilgan, lekin aynan C# tili dasturlashning zamonaviy
davri boshlanishini belgilab berdi. 1960-yillarda dasturlash texnologiyalaridagi
strukturaviy dasturlashlarning paydo bo lishiga olib kelgan inqilobiy
ʻ
o zgarishlar C# tilini yaratish uchun asosiy imkoniyatlarni belgilab berdi.
ʻ
Strukturaviy dasturlashlarning paydo bo lishiga qadar katta dasturlarni yozish
ʻ
qiyin bo lgan, satr kodlari miqdorining oshishi sababli dasturlarning o tish
ʻ ʻ
joylari chalkash massalariga aylanib ketishiga olib keladi. Strukturaviy tillar
dastur tuzuvchi instrumentariysiga shartli operatorlarni, lokal o zgaradigan
ʻ
tartiblarni va boshqa mukammallashtirishlarni qo shib bu muammoni hal qildi.
ʻ
Shunday tarzda nisbatan katta dasturlarni yozish imkoniyati vujudga keldi.
Aynan C# tili kuch, elegantlik va ma nodorlikni o zida muvaffaqiyatli
ʼ ʻ
birlashtirgan birinchi strukturaviy til bo ldi. Uning bo lishi mumkin bo lgan
ʻ ʻ ʻ
2

xatolar mas uliyatini tilga emas dastur tuzuvchi zimmasiga yuklaydiganʼ
prinsiplar bilan inobatga olgan holda sintaksisdan foydalanishdagi qisqalik va
osonlik kabi xususiyatlari tezda ko plab tarafdorlarini topdi. Bugungi kunda biz
ʻ
mazkur sifatlarni o z o zidan anglashiladigan deb hisoblaymiz, lekin S da
ʻ ʻ
birinchi marotaba dastur tuzuvchiga zarur bo lgan ajoyib yangi imkoniyatlar
ʻ
mujassamlashtirilgan. Natijada 1980 yillardan boshlab S strukturaviy dasturlash
tillari orasida eng ko p foydalaniladiganlaridan biri bo lib qoldi. Biroq,
ʻ ʻ
dasturlashning rivojlantirish choralariga ko ra bundanda kattaroq dasturlarni
ʻ
qayta ishlash muammosi kelib chiqmoqda. Loyiha kodi ma lum bir hajmga
ʼ
yetgan zahoti (uning raqamli ahamiyati dastur, dastur tuzuvchi, foydalanilgan
instrumentlarga bog liq bo ladi, lekin taxminan 5000 satr kodlari nazarda
ʻ ʻ
tutilayapti) S-dasturlarini tushunish va kuzatib borishda qiyinchiliklar yuzaga
keladi.
3

II. C# TILI VA UNING IMKONIYATLARI
2.1 Sinflar, metodlar, xususiyatlar.
Sinflar. Sinflar – har bir obyektga yo’nalritilgan dasturlash tilining
yuragi hisoblanadi. Shuni ta’kidlab o’tish lozimki, sinflar usullar va ma’lumotlar
uchun kapsula (yig’imi) vazifasini bajarib, ularni qayta ishlanishida asos
hisoblanadi.
Sinflarni aniqlash.
Agarda siz C++ yoki Java dasturlash tillari bilan tanish bo’lsangiz, siz
uchun C# tilida sinflarni aniqlashning sintaksisi qiyinchilik tug’dirmaydi.
Yaratayotgan sinfingiz oldiga class kalit so’zini qo’yib, { } orasiga shu sinf
elementlarini (a’zolarini) yozishingiz kerak.
class Uchburchak
{
private long a,b,c;
}
Bu oddiy sinf bo’lib, unda faqat a, b, c o’zgaruvchisi berilgan.
Sinflar ishlatilishi.
Faraz qiling, biror firma ishchisi haqida ma’lumot kirityapsiz. Bunda
ishchining har xil xususiyatlarini (yoshi, familiyasi, ismi, tug’ilgan yili va
hokazo) kiritish zarur bo’ladi. Buning uchun har bir ma’lumotni alohida yozish
va keyingi ishchining ma’lumotlarini kiritish uchun joriy ishchining
ma’lumotlarini o’chirish kerak bo’ladi. Sinf esa barcha muammolarni hal etadi.
Masalan: shu ishchining (barcha ishchilarning) xususiyatlari o’zgaruvchi sifatida
sinf elementiga qo’shiladi
using System;
4

namespace test
{
//sinf boshi
class Worker
public int age=0;
public string name;
}
//sinf oxiri
class Test
{
static void Main(string[] args)
{
Worker wrkl = new Worker();
wrkl.age=34;
wrkl.name="Karim";
Console .WriteLine ((wrkl .name)+", " +wrkl.age) ;
}
}
Dasturni ishga tushiring. Ekranga “Karim , 34 ” degan xabar chiqadi. Keling
dasturimizni chuqurroq o’rganib chiqamiz.
Birinchi navbatda …
class Worker
public int age=0;
public string name;
5

qismida biz sinfimizni aniqladik(yaratdik). Sinfimizda ikkita age va name
maydonlari(o’zgaruvchilari ) berilgan. E’tibor bering, C/C++ dan farqli o’laroq
biz C# da ba’zi bir boshlang’ich qiymatlarni berishimiz mumkin. Lekin
boshlang’ich qiymatlarni berish shart emas. O’zgaruvchilar oldin esa public
kalit so’zini berdik. Bu esa C++ dagi kabi C# da ham bu o’zgaruvchi (funksiya
bo’lishi ham mumkin ) ning sinfdan tashqarida ham ishlatilishi mumkinligini
bildiradi. Agarda biz o’zgaruvchidan oldin biror bir kalit so’z ishlatmasak, u
holda bu o’zgaruvchi private kalit so’zini avtomatik tarzda o’zlashtiradi va
sinfdan tashqarida ishlamaydi. Bu haqda keyinroq yana chuqurroq tanishib
o’tamiz.
Keyingi satrda esa …
Worker wrkl = new Worker();
…
sinf nusxasini kuche (xotira qismi) ga kiritib, unga murojaat yubordik.
Keyingi satrda esa
…
wrkl.age=34;
wrkl.name="Sharipov";
Console .WriteLine ((wrkl .name)+", "+t+wrkl.age) ;
…
sinfimizni ishga tushirdik va ba’zi qiymatlarni o’zlashtirdik.
Sinf tarkibi.
Common Type System da aniqlangan tiplar sinflarda qo’llab
quvvatlanadi va quyidagi ko’rinishda bo’ladi :
Maydon. Bu o’zgaruvchi o’zida bir necha qiymatni saqlaydi. Obyektga
yo’naltirilgan dasturlash tillarida bu o’zgaruvchilar obyekt ma’lumotlari deb
ham yuritiladi. Maydonga bir necha modifikator qo’llash mumkin (uni qanday
6

ishlatishingizdan qat’iy nazar). Bu modifikatorlarga readonly , static va const
lar kiradi.
Metod(usul). Bu real (amaldagi) kod bo’lib, u obyekt ma’lumotlariga
(maydonga ham) ta’sir ko’rsatadi. Hozir biz bu metod tushunchasi bilan obyekt
ma’lumotlarini aniqlashga harakat qilamiz.
Xususiyat. Ba’zida xususiyatlarni aqlli maydon deb atashadi(smart
fields). Chunki, xususiyatlar aslida metod, lekin ular sinf foydalanuvchilari
uchun maydon bo’lib ko’rinadi.
O’zgarmaslar. Bu shunday o’zgaruvchi maydonki, uning qiymatini hech
qachon o’zgartirib bo’lmaydi.
Indeksatorlar. Agar xususiyatlar aqlli maydonlar hisoblansa, unda
indeksatorlar aqlli massivlardir. Chunki ular obyektlarni get va set
metodaksessorlari bilan indeksatsiya qilishda qo’llaniladi.
Xodisalar. Xodisalar – Microsoft Windowsning ajralmas qismi bo’lib,
sichqoncha qimirlashi, oynalar yopilishi, ochilishi va hokazolarda qo’llaniladi.
Main metodi.
C# da tuzilgan har qanday dasturning hech bo’lmaganda birta sinfida
Main metodi bo’lshi shart va unga public yoki static modifikatorlari qo’yilgan
bo’lishi kerak. Komplyator uchun Main metodining qaysi sinfda yozilganligi
ahamiyatsiz, bu metod yozilgan sinf komplyatsiya tartibiga hech qanday ta’sir
ko’rsatmaydi. C# tili shunday aqlliki, o’zi avtomatik tarzda Main metodini izlab
topadi va u dastur natijasining ekranga chiqishini ta’minlaydi(dastur bajarilishini
ham). Shunday qilib siz Main metodini istalgan sinfga joylashtirishingiz
mumkin, lekin buning uchun alohida sinf yaratish tavsiya etiladi. Masalan:
class MyClass
private in MyClassId;
7

{
class AppClass
static public void Main()
MyClass myObj =new MyClass( );
}
}
Ruxsat modifikatorlari.
Ruxsat modifikatori Mazmuni, vazifasi
Public Elementni sinfdan
tashqarida va ichki
sinflarda ishlatilish
mumkin
Protected Elementni sinfdan
tashqarida ishlatish
mumkin emas, u faqat
ichki sinflarda
ishlatilishi mumkin
Private Element faqat shu sinfda
ishlatiladi, u
ichki sinflarda ham
ishlamaydi
Internal Element faqat shu
komplyatsiya
qilinuvchi dastur uchun
ishlaydi, bu
public va protected
modifikatorlarining
8

birlashmasidir
Buyruq satrining elementlari.
Siz Main metodini satr massivini qabul qiluvchi qilib e’lon qilsangiz,
buyruq satriga murojaat qilishingiz mumkin. Masalan:
using System;
class С ommandLineApp
{
public static void Main(string[] args)
{
foreach (string arg in args]
{
Console. WriteLine( "Argument: {0}", arg);
}
}
Qaytarilgan qiymat.
Ko’pincha Main metodi quyidagicha aniqlanadi:
class SomeClass
{
public static void Main()
…
}
…
}
Lekin siz Main metodini int tipidagi qiymatni qaytaruvchi qilib e’lon
qilishingiz mumkin:
9

$public static int Main() { return 0; } Bir necha Main metodlari. C# mualliflari tomonidan shunday mexanizm qo’yilganki, bu mexanizm bir nechta Main metodini aniqlay oladi. Bu nima uchun kerak dersiz. Sabablardan biri bu – sizning dasturingizga test kodini kiritishdir. Keyin almashtirish kaliti bilan /main;<Sinf_nomi>, kerakli sinf nomi beriladi va komplyator uni ishga tushiradi. Masalan: using System; class Main1 { public static void Main() { Console.WriteLine("Main1"); class Main2 { public static void Main() { Console.WriteLine("Main2"); } Bu dasturni Main1.Main metodi natija chiqaruvchi nuqta sifatida ishlashi uchun quyidagi kodni: Csc MultipleMain.es/main:Main1 berish zarur. Agar alamashtirish kalit so’zi /main.Main2 deb yozilsa, Main2.Main metodi ishga tushadi. Sinflarni inisializatsiya qilish va konstruktorlar. 10$

Obyektga yo’naltirilgan dasturlash tillarining enga katta yutug’i
(C/C++/C#/Java/J#/VB)- shundan iboratki, siz o’zingiz mustaqil ravishda
maxsus metodlarni aniqlashingiz mumkin. Bu metodlar sinflarning nusxasi
olinganda chaqirish uchun qo’llaniladi. Bu metodlar konstruktorlar deb ataladi.
Qachon foydalanuvchi obyekt nusxasini chaqirganda, uning konstruktori
chaqiriladi va u foydalanuvchining shu obyekt ustida boshqa amal bajargunicha
unga boshqaruvni qaytarishi kerak. Lekin konstruktor nomini qanday qo’yish
kerak? Bu muammoni C# mualliflari quyidagicha hal etishdi : C#
konstruktorlarining nomi sinf nomi bilan nir xil bo’lishi kerak. Masalan:
using System;
class Constructor1A рр {
ConstructorlApp()
{
Console.WriteLine("a konstruktor") ;
}
public static void Main()
{
ConstructorlApp app = new ConstructorlApp();
}
}
Konstruktorlar qiymat qaytarmaydi. Agar siz buni amalga oshirmoqchi
bo’lsangiz, komplyator o’zgaruvchining sinf nomi bilan bir xil nomga ekanligini
xato sifatida xabar qiladi.
Sinfning statistik elementlari.
Siz sinf elementini yo statistik (statistic member), yo nusxa(instance
member) qilib aniqlashingiz mumkin. Bu shuni anglatadiki, har bir sinf nusxasi
uchun har bir element nusxalanadi. Agar siz elementni statistic deb e‘lon
11

qilsangiz undan faqat birta nusxa olinadi. Statistic element dastur joriy sinfni
ishga tushirganidan boshlab to dastur yakunlanganicha “yashaydi”. Masalan:
using System;
class InstCount{
public InstCount IS
}
instanceCount++;
static public int instanceCount;
//instanceCount = 0;
class AppClass {
public static void Main() {
Console.WriteLine(InstCount.instanceCount)
InstCount ic1 = new InstCount ();
Console.WriteLine(InstCount.instanceCount);
InstCount ic2 = new InstCount ();
Console.WriteLine(InstCount.instanceCount) ;
}
O’zgarmaslar va o’zgarmas maydon tushunchasi.
O’zgarmas – o’z nomi bilan o’zgarmas bo’lib, u dastur ishlashi davomida
hech qachon o’zgarmaydigan maydondir. Biror nimani const etib belgilaganda
so’ng ikkita qoidani esda tutish lozim. Birinchi – o’zgarmas dastur davomida
dasturchi yoki komplyator (odatiy parametrlar yuklansa) tomonidan kiritiluvchi
elementdir. Ikkinchi-o’zgarmas nomi xuddi literal ko’rinishida yozilishi kerak.
Maydonni o’zgarmas deb e’lon qilish uchun element oldiga const kalit so’zni
yozishingiz yetarli. Masalan:
using System;
12

class MagicNumbers
public const double pi = 3.1415;
public const int g = 10 ;
class ConstApp {
public static void Main() {
Console.WriteLine("pi = {0}, g = {0}",
MagicNurrbers . pi, MagicKumbers . g ) ;
}
}
O’zgarmas maydon – const deb e‘lon qilingan madon shuni anglatadiki,
dasturchi unga doimiy qiymatni o’zlashtirmoqchi bo’lyapti, bu plyus.Lekin u
komplyatsiya paytida bu maydonning qiymati aniq bo’lgandagina ishlaydi.
2.2 C# tilida ifoda, instruksiya va shart operatorlari.
Ifodalar. Ifoda – qiymatni aniqlovchi kod satridir. Oddiy ifodaga misol:
MyValue=100;
MyValue ning o’zi bir qiymatni aniqlovchi operator bo’lsada, uni ham qiymat
sifatida o’zlashtirish mumkin. Chunki u 100 qiymatini qabul qiladi. Misol
uchun: MysecondValue=MyValue=100; Bu misolda 100 literali avval MyValue
ga keyin “=“ o’zlashtirish operatori yordamida MySecondValue o’zgaruvchisiga
o’zlashtiriladi. Bu bilan 100 qiymati har ikkala o’zgaruvchiga birdaniga
o’zlashtiriladi. Bu yo’l bilan siz bir necha o’zgaruvchiga birta qiymatni
o’zlashtirish imkoniyatiga ega bo’lasiz.
Int a=b=c=d=g=h=l=20;
Bunda bir necha shartni bir vaqtda tekshirish zarurati hisobga olinadi. C#
tilida buning uchun maxsus qo’shish (shartni) kalit so’zlari mavjud : && - va, | |
- yoki, ! – inkor (!= bo’lsa, teng emas ma’nosida). Masalan:
using System;
13

namespace Misol
{
class Program
{
static void Main(string[] args)
{int n1 = 5;
int n2 = 0;
if ( (n1 = = 5) && (n2 = = 5))
Console.WriteLine(" Salom");
else
Console.WriteLine("Yoshlar");
If ((n1 = = 5) | | (n2 = = 5))
Console.WriteLine("Buxoro");
else
Console.WriteLine("Vaqt");}
}
Bu misolda har bir if operatori ikkita shartni tekshirib boradi.
Switch operatori.
Juda ko’p hollarda ichma-ich yozilgan shart operatorlari ko’p tekshirish
olib borib bir nechta amal bajaradi. Lekin bulardan faqat bittasigina haqiqiy
bo’ladi. Masalan:
if (myValue == 10) Console.WriteLine("myValue teng 10");
else
if (myValue == 20) Console.WriteLine("myValue teng 20 " ) ;
else
if (myValue == 30) Console.WriteLine("myValue teng 30 " ) ;
else ....
Bunday murakkab shart tekshirilishi bo’lganda if operatoridan ko’ra,
uning yangi versiyasi bo’lgan switch dan foydalanish afzal.Switch operatori
quyidagicha ishlaydi:
14

Switch (ifoda)
{
case : o’zgarmas ifoda : instruksiya o’tish ifodasi
default : instruksiya
}
Misoldan ko’rinib turibdiki, switchda ham tekshirilayotgan ifoda if …
else dagi kabi, ( ) orasiga olingan va operatordan keyin
yozilgan. Case (tekshirish) va default (aks holda) bo’limlari qaysi amal bajarilishi
zarurligini aniqlab beradi. Case operatori albatta biror bir tenglashtirish uchun
qiymat talab qiladi.
{
switch ( myValue )
case 10:
Console.WriteLine("myValue teng 10") ;
break;
case 20:
Console.WriteLine("myValue teng 20");
break;
case 30: Console.WriteLine("myValue teng 30");
break;
}
Switch operatorida default amalini yozish shart emas, chunki u berilgan
qiymatning tanlangan birorta qiymatga mos kelmaganda bajariladigan amallarni
o’z ichiga oladi. Agarda berilgan qiymat birorta tanlangan qiymatga mos kelsa,
u holda case amalidan keyin bajariladigan amallar (ular bir nechta bo’lsa, { }
orasiga olinadi) bajariladi, so’ng break amali switch operatorining ishini shu
joyda to’xtatadi va switch operatoridan keyin keladigan operator ishini davom
ettiradi.
C va C++ tillarida keyingi case amaliga avtomatik o’tishingiz mumkin,
15

agarda oldingi case amalining oxirida break yoki goto operatorlari yozilmagan
bo’lsa. Shunday qilib, C va C++ da quyidagicha yozish mumkin :
Case : statement 1 ;
Case : statement 2;
Break ;
Bu misolda statement 1 dan so’ng statement 2 ga avtomatik tarzda
o’tiladi ( C++ da). C# da bu dastur ishlamaydi, chunki C# tili sintaksisida case1
dan case2 ga ikki xil vaziyatda o’tish mumkin : agarda birinchi amal bo’sh
bo’lsa ( case dan so’ng hech qanday qiymat tekshiriladi) yoki break , goto
operatorlari yordamida. Har bir case operatori o’zida break amalini ushlab
turishi lozim. Masalan:
{
switch (a )
case 10:Console.WriteLine("a= 10" ) ;
break;
case 20:
Console.WriteLine("a=20");
break;
case 30: Console.WriteLine("a= 30");
break;
}
yoki quyidagicha berish ham mumkin :
using System;
namespace Misol
class MyClass
static void Main(string[j] args)
{
int user = 0;
user = Convert.Tolnt32(Console.ReadLine( ));
16

$switch(user) case 0: Console.WriteLine("Salom User1"); break; case 1 : Console.WriteLine("Salom User2"); break; case 2: Console.WriteLine("Salom User3"); break; default: Console.WriteLine("Salom yangi foydalanuvchi"); break; } Quyida iqtisodiy masalani yechish usuli berilgan : using System; namespace C_Sharp_Programing { class Part { public static void Main() { Console.WriteLine("1: mahsulot nomini kiriting,n2: mahsulot sonini kiriting"); int Choice = Convert.Tolnt32(Console.ReadLine()); switch (Choice) case 1 : string Kane; Console.Write("Mahsulot nomini kiriting " ) ; Name = Console.ReadLine(); 17$

break;
case 2:
int Count;
Console.Write("Mahsulot sonini kiriting " ) ;
Name = Console.ReadLine();
Count = Convert.Tolnt32(Console.ReadLine()) ;
break;
default:
break;}
Switch va satrlar bilan ishlash.
Yuqorida keltirilgan misollarda user lar butun tipga tegishli edi.Agarda siz
switch operatorini satrli tipda ishlatmoqchi bo’lsangiz, u holda quyidagicha
yozishingiz mumkin:
Case : “Anvar” ; Agarda tekshirish uchun satrlar ko’p bo’lsa, butun tipli
o’zgaruvchilar ko’p marotaba case operatorini ishlatishga majbur etadi. Quyida
esa satr o’zgaruvchisi ishlatilgan switch operatori berilgan:
using System;
namespace SwitchStatement
{
class MyClass
{
static void Main(string[] args)
{
string user;
user = Console.ReadLine() ;
switch(user)
{
case "user1":
Console.WriteLine("Salom 1 chi foydalanuvchi");
18

break;
case "user2":
Console.WriteLine ("Salom 2 chi foydalanuvchi ");
break;
case "user3":
Console.WriteLine ("Salom 3 chi foydalanuvchi ");
break;
default:
Console.WriteLine("Salom 4 chi foydalanuvchi ");
break;
}
}
Bu yerda siz foydalanuvchi bo’lib kirish uchun, butun tip emas balki, satr
tipida kiritishingiz mumkin bo’ladi.Agar siz user1 deb yozsangiz ekranda
“salom birinchi foydalanuvchi” degan yozuv paydo bo’ladi.
19

III. TA’LIM MUASSASASIDA TALABALAR DAVOMATINI
MONITORING QILISH TIZIMI.
3.1. Consol rejimi. C# tilining sintaksisi. Ma’lumotlar tiplari.
Visual Studio.NET sistemasida dasturni kompilyatsiya qilish va
bajarishning bir necha usuli bor. Ko’p hollarda dasturchilar dasturni alohida
kompilyatsiya qilib bir nechta klavishalar kombinatsiyalari orqali ishlatishga
o’rganishgan.
<Ctrl>+<Shift>+<B> tugmalarini bosish orqali yoki menyuning Build-
>Build Solution qismini tanlash orqali dasturni kompilyatsiya qilish mumkin.
Alternativ variant sifatida instrumentlar panelidagi Build tugmasini bosish ham
mumkin.
Dasturni kompilyatsiya qilmasdan ishlatish uchun <Ctrl>+<F5>
tugmasini yoki menyuning Debug->Start Without Debugging qismini tanlash
yoki panel instrumentlar qismidagi mos tugmani bosish lozim.
using System;
class Hello
{
static void Main(string[] args)
{
Console.WriteLine(“Hello”);
}
}
C# tilida yozilgan dasturni ishlatish uchun
1. Kodni fayllar sistemasida biror nom bilan saqlash lozim (hello.cs)
2. Kommandalar satrida csc /debug hello.cs buyrug’ini bajarish lozim
Ushbu buyrug’ bajarilgach, natijaviy .exe kengaytmali fayl hosil bo’ladi.
20

Agar kompilyatsiya jarayonida xatolik yuzaga kelsa, ma’lumot chiqariladi.
/debug parametri bajariluvchi faylga maxsus simvollarni joylashtiradi. Natijada
exe faylni qayta ishlovchi dasturda taxlil qilinayotganda stekni kuzatib borishlari
mumkin.
3. Dasturni ishlatish natijasida, ekranga Hello yozuvi chiqariladi.
C# dasturlash tilida Consol rejimda dastur tuzish uchun yangi loyiha
yaratamiz ( File/New Project/Visual C#/ Console Application ). Ushbu
loyihamiz- ning nomini masalan “1-misol” deb nomlaymiz. Bizga C# kodini
yozish uchun yangi oyna ochiladi.
Consol rejimida ishlash uchun .NET da Console sinfi ishlatiladi. Bu
sinfning afzalligi 2 ta qismdan iborat bo’lib: uning barcha metodlari o’zgarmas,
sanoqli bo’lib, uni ishlatish uchun nusxalash shart emas. U kiritish, chiqarish va
xatoliklarni chiqarishni o’z ichiga oladi. Odatda kiritish, chiqarish standart
Consol-da amalga oshiriladi (agar u bo’lmasa, masalan oynali masalalarda
chiqarish amalga oshirilmaydi), lekin kiritish va chiqarish oqimlarini
o’zgartirish mumkin. Consol bilan ishlashda asosan 4 metod ishlatiladi: Read,
ReadLine, Write, WriteLine, birinchi ikkitasi kiritish, qolgani chiqarish
metodlari hisoblanadi.
Read metodi. Read metodi kiritish qurilmalaridan belgini qabul qiladi. U
int tipida kiritilgan belgi kodini qaytaradi va hech narsa kiritilmagan bo’lsa, -1
ni qaytaradi. Masalan:
int i = Console.Read();
Console.WriteLine(i) ;
Bu dastur kiritilgan belgi kodini ekranga chiqarib beradi.
ReadLine metodi. ReadLine metodi kiritish qurilmalaridan matnning
satrini qabul qiladi (uning qiymati keyingi satrga o’tish belgisi bilan tugaydi ). U
string tipidagi qiymat yoki null (agar kiritish amalga oshmagan bo’lsa)
qiymatini qaytaradi. Masalan:
string s = Console.ReadLine();
Console.WriteLine("Kiritilgan satr : " + s) ;
21

$Write va WriteLine metodlari. Write metodi unga yuborilgan o’zgaruvchi qiymatini ekranga chiqarish vazifasini bajaradi. U string tipini qabul qiladi. U barcha bazali tiplar uchun ishlaydi. Shuning uchun uni parametr sifatida chaqirish mumkin. Console.Write (I); Console.Write (0.75<3) ; Console.Write("Salom”); Undagi satrga o’zgaruvchi qiymatini qo’shib e‘lon qilish uchun quyidagi kodni yozish kifoya: Console.Write("Salom, {0}", I); Writeline metodining farqi shundaki, u keyingi (yangi) satrdan boshlab o’ziga yuborilgan o’zgaruvchi qiymatini ekranga chiqarib beradi. Endi ushbu metodlarga misolni kodini to’liq keltiramiz: using System; namespace _01_misol { class Program { static void Main(string[] args) { Console.Write(“1-misol”); Console.ReadKey(); } } } Bu dastur hozircha hech qanday ish bajarmaydi, u faqat ekranga 1-misol degan yozuvni chiqaradi. C# dasturlash tilining alfaviti quyidagilardan iborat. Alfavit (yoki lite-rallar yig’indisi) C# tilida ASCII kodlar jadvali bilan birgalikda quyidagi belgilarni o’z ichiga oladi: 22$ $- Lotin harflari; - 0 dan 9 gacha raqamlar; - “_” belgisi (harf sifatida ham ishlatiladi); - maxsus belgilar to’plami : {}, 1 [] + - % / \ ; : ^ ? <> = ! & # ~ *; - boshqa belgilar. C# alfaviti so’zlarni tuzishda xizmat qiladi, ya’ni leksemalarni tuzishda. Leksemalarning 5 turi bor: - Identifikator - Kalit so’z - Amallar belgilari - Literallar - Ajratuvchilar Deyarli barcha leksemalar o’zining tuzilishiga ega.Ular ko’p alfavitlidir. Kalit so’zlar va nomlar. Quyidagi ro’yxatda C# tilining kalit so’zlari va nomlari berilgan bo’lib, dastur tuzilishi paytida ularni boshqa maqsadda ishlatish (masalan o’zgaruvchi nomini inisializatsiya qilishda) mumkin emas. Kalit so’zlar va nomlar. Abstract Do in protected True As double int public Try Base else interface readonly typeof Bool enum internal ref uint Break event is return ulong Byte explicit lock sbyte unchecked Case extern long sealed unsafe Catch false namespace short ushort Char finally new sizeof using Checked fixed null stackalloc virtual Class float object static Void Const for operator string volatile Continue foreach out struct while 23$

Decimal goto override switch
Default if params this
Delegate implicit private throw
C# tilida boshqa tillarda bo’lgani kabi dasturning har bir qismiga izoh
yozish mumkin. Bu izohlar dastur kompilatsiyasida ishtirok etmaydi va dastur
ishiga hech qanday ta’sir ko’rsatmaydi. C# da izoh yozish uchun /* */, //
belgilaridan foydalanish mumkin. // belgisi shu belgidan keyin to shu satr
oxirigacha bo’lgan barcha belgilarni izoh sifatida qabul qiladi. /* */ bu orqali
istalgan qismni izohga olish mumkin.
Literallar. C# tilida 5 xil literal mavjud ;
- Butun tipli literal
- Haqiqiy tipli literal
- Belgili literal
- Satr tipli literal
- Mantiqiy tipli literal
Literallar – bu tilning maxsus tushunchasidir. Har bir literallar to’plami
uchun alohida yozilish qoidasi mavjud. Masalan:
- Butun tipli literallar: 5, 7, 8, -12, 234
- Haqiqiy tipli literallar: 3.6, -56.8, 0.9
- Belgili literallar: ‘a’, ‘b’, ‘?’,
- Satr tipli literallar: “salom”, “aka”, “abcd”
- Mantiqiy tipli literallar: true. False
C# tilida ma’lumotlar tiplari.
24

C# tili juda tiplashgan til hisoblanadi. Uni ishlatish paytida har bir
o’zgaruv-chi obyektning tipini alohida e‘lon qilish kerak (masalan, butun son,
satr, oyna, tugma va h.z). Xuddi C++ va Java tillari kabi C# tilida ham 2 xil
ma’lumotlar tipi mavjud: birinchi aniqlangan va xotirada til tomonidan
avtomatik joylashtirilgan, ikkinchi dasturchi – foydalanuvchi tomonidan
kiritiladigan va aniqlanadigan. C# ning ustun tomoni unda ma’lumotlar yana
ikki turga bo’linadi: o’lchamli va yo’nalishli. Ularning asosiy farqi
ma’lumotlarni xotirada joylashtirishidir. O’l-chamli tip o’zining aniq qiymatini
stekka yozib qo’yadi, yo’nalishli tip esa bu stekka faqat qaysidir (o’zi
aniqlaydigan) obyekt manzilini yozib qo’yadi, obyektning o’zi esa kucha da
saqlanadi. Kucha – bu dastur saqlanadigan asosiy xotira bo’lib, unga murojaat
qilish dastur tezligini biroz pasaytiradi. Lekin agar siz juda katta obyektlar bilan
ishlayotgan bo’lsangiz, unda bu obyektni kucha da saqlashning bir muncha
afzallik tomonlari bor.
3.2 Loyihalar boshqaruv tizimini ishlab chiqish ga doir misollar
/*
* Created by SharpDevelop.
* User: User
* Date: 19.12.2021
* Time: 18:42
*
* To change this template use Tools | Options | Coding | Edit Standard
Headers.
*/
using System;
namespace misoll
{
class Program
25

{
public static void Main ( string [] args)
{
int tashkilot, id;
Console . WriteLine ( " Obtektlar haqida ma'lumotlarini jamlovchi tizimiga
xush kelibsiz!!!" );
Console . WriteLine ( " Indenim obyektini tanlash uchun 1 ni bosing" );
Console . WriteLine ( " Yubleyniy obyektini tanlash uchun 2 ni bosing" );
Console . WriteLine ( " MultiMarket obyektini tanlash uchun 3 ni bosing" );
Console . Write ( " Obyektni tanlang =" );
tashkilot= int . Parse ( Console . ReadLine ());

switch (tashkilot){
case 1 : {
Console . Write ( " Viloyatni kiriting=" );
id= int . Parse ( Console . ReadLine ());
switch (id){
case 1 : Console . WriteLine ( " 05.12.2018 qurilishga berildi 02.5.2019
qurilish tugallandi." ); break ;
case 2 : Console . WriteLine ( " 04.11.2017 qurilishga berildi 02.6.2018
qurilish tugallandi." ); break ;
case 3 : Console . WriteLine ( " 09.5.2018 qurilishga berildi 11.5.2019
qurilish tugallandi." ); break ;
} break ;
}
case 2 : {
Console . Write ( " Viloyatni kiriting=" );
id= int . Parse ( Console . ReadLine ());
26

switch (id){
case 1 : Console . WriteLine ( " 06.1.2019 qurilishga berildi 02.12.2020
qurilish tugallandi." ); break ;
case 2 : Console . WriteLine ( " 07.5.2017 qurilishga berildi 02.2.2018
qurilish tugallandi." ); break ;
case 3 : Console . WriteLine ( " 12.5.2017 qurilishga berildi 11.3.2019
qurilish tugallandi." ); break ;
} break
}
case 3 : {

Console . Write ( " Viloyatni kiriting=" );
id= int . Parse ( Console . ReadLine ());
switch (id){
case 1 : Console . WriteLine ( " 05.12.2014 qurilishga berildi 02.5.2016
qurilish tugallandi." ); break ;
case 2 : Console . WriteLine ( " 04.12.2017 qurilishga berildi 02.4.2019
qurilish tugallandi." ); break ;
case 3 : Console . WriteLine ( " 09.6.2018 qurilishga berildi 11.7.2021
qurilish tugallandi." ); break ;
} break ;
}
}
Console . Write ( "Press any key to continue . . . " );
Console . ReadKey ( true );
}
}
}
27

IV. Xulosa
Hozirgi kunda C# dasturlash tili yuqori bosqichli dasturlash tillari
ichida eng samarali dasturlash tillaridan hisoblanadi. C# dasturlash tilida dastur
tuzish uchun Visual Studio .NET muhitidan foydalanamiz. C# dasturlash tili
obektga mo’ljallangan dasturlash tili hisoblanadi. BMIning birinchi bobida C#
dasturlash tili va uning operatorlari haqida ma’lumotlar keltirilgan.
Ma’lumotlarni kiritish va chiqarish turli xil oqimlar orqali amalga oshiriladi. Bu
bobda konsol rejimda ma’lumotlarni ekran orqali kiritish va chiqarish amallari
ko’rib chiqilgan. Birinchi bob 3 ta bo’limdan iborat. Birinchi bo’limda C#
tilining sintaksisi, ma’lumotlar tiplari haqida ma’lumotlar keltirilgan. Har bir
operatorning funksional imkoniyatlari misollar orqali tushuntirib berilgan.
Ikkinchi bo’limda C# tilida ifoda, intruksiya va operatorlar haqida ma’lumotlar
keltirilgan. Bu bo’limda tarmoqlash, takrorlash operatorlari va ularni har xil
variantlari misollar orqali tushuntirib berilgan. Bundan tashqari har bir
operatorning funksional imkoniyatlari misollar orqali tushuntirib berilgan.
Uchinchi bo’limda sinflar, metodlar, xususiyatlar haqida ma’lumotlar
keltirilgan. Bu bo’limda C# dasturlash tilida sinf qanday yaratiladi va obyektga
mo’ljallangan dasturlash tilining asosiy xususiyatlari keltrilgan. Har bir
operatorning funksional imkoniyatlari misollar orqali tushuntirib berilgan. Men
bu kurs ishimda loyihalar boshqaruv tizimini ishlab chiqish dasturini ko’rib
chiqdim. Bu dastur loyihalar boshqaruv tizimini aniqlab beradi. Bu dasturni
qurishda men asosan switch operatori va if operatoridan foydalandim. Men bu
dasturimdan yetarlicha ko’nikmaga ega bo’ldim.
28

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Трей Неш . C # 2008 усконренный курс для профессионалов: -
Москва: Санкт-Петербург, Киев, 2008г. -576с.
2. Павел Агуров. C # Сборник рецептов: -Москва: Санкт-Петербург,
2008г. - 432 с.
3. Дейтел Х, Дейтел П, Листфилд Дж. C # Наиболее полное
руководство В Подлиннике: -Москва: Санкт-Петербург, 2006г. -1056 с.
4. Лабор В. В. Создание приложений для Windows : -Москва:
Харвест, 2003. - 384 с.
5. Шилдт Герберт. Полный справочник по С#:-Москва: Издательский
дом "Вильяме", 2004г. -752 с.
6. Aripov M.M, Imomov T, Irmuhamedov Z.M va boshqalar. Informatika
va axborot texnologiyalari: -Toshkent: O’zbekiston, 1-qism. 2002y, 2-qism.
2003y, -168b.
7. Aripov M.M. Informatika va hisoblash texnikasi asoslari: -Tashkent:
O’zbekiston,2001y,-180b.
Qo’shimcha adabiyotlar.
1. Shavkat Miromonovich Mirziyoyev “Tanqidiy taxlil, qatiy talab
intizom va shaxsiy javobgarlik- har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi
bo’lishi kerak. Asari “O’zbekiston” 2017-yil
2. Shavkat Mirziyoyev “Erkin va farovon demokratik O’zbekiston davlatini
birgalikda barpo etamiz” O’zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirish
kirish tantanali marosimga bag’ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo’shma
majlisidagi nutqi.
3. Mirziyoyev, Shavkat Miromonovich. “2017 – 2021- yillarda O’zbekistonni
rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha harakatlar strategiyasi
to’g’risida”gi Farmoni. 2017-yil 2-fevral.
29

Internet saytlari.
1.www.google.com.
2.www.ziyonet.uz.
3.www.referat.arxiv.uz.
4.www.vikipedia.org.
30

Loyihalarni boshqarish tizimini ishlab chiqish

Купить

Информация о документе

Продавец

Loyihalarni boshqarish tizimini ishlab chiqish

Похожие документы