Информация о документе

Цена 24000UZS
Размер 61.3KB
Покупки 0
Дата загрузки 19 Апрель 2025
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Педагогика

Продавец

Bahrom

Дата регистрации 05 Декабрь 2024

113 Продаж

Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisining asosiy ish funksiyalari

Купить
Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisining asosiy ish funksiyalari MUNDARIJA KIRISH …………………………………………………………………………...3 I-BOB. MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTINING MOHIYATI VA TARBIYACHINING ROLI. 1.1. Maktabgacha ta'limning umumiy tushunchasi va uning rivojlanishi……..........5 1.2. Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni va roli…………………………………………9 1.3. Maktabgacha ta'lim tashkilotida tarbiyachining muvofiqlik, mas'uliyat va kreativ yondashuvi………………………………………………………………...15 II-BOB. TARBIYACHINING ASOSIY ISH FUNKSIYALARI VA ULAR- NING AMALIYOTDA QO‘LLANILISHI. 2.1. Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari…………………………………18 2.2. Tarbiyachining individual yondashuvi va bolalar bilan ishlashda innovatsion metodlar…………………………………………………………………………...2 2 Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi va hamkorligi…………………………….…26 III-BOB. TARBIYACHINING KASBIY MALAKALARINI RIVOJLAN- TIRISH VA TARBIYACHILARNING PEDAGOGIK MEHNATI SAMARA- DORLIGINI OSHIRISH. 3.1. Tarbiyachining kasbiy malakalari va pedagogik mahoratini oshirish………...32 3.2. Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish…………………………………….35 3.3. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini baholash va uning samaradorligini oshirish……………………………………………………………………………39 XULOSA …………………………………………………………………….…...43 1 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ………………………………………..45 KIRISH Maktabgacha ta’lim tashkilotining davlat o‘quv dasturi (quyida: «MTT davlat o‘quv dasturi») O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshidagi bolalarni rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablariga muvofiq ishlab chiqilgan me’yoriy-huquqiy hujjat bo‘lib, unda maktabgacha ta’lim muassasasining maqsad va vazifalari, o‘quv-tarbiyaviy faoliyatning asosiy g‘oyalari ifodalangan, shuningdek bolaning ta’limning keyingi bosqichiga o‘tishidagi asosiy kompetentsiyalari belgilangan. 1 Mavzuning dolzarbligi :Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisi bolalar ta'limida va tarbiyasida muhim rol o'ynaydi. Ushbu davr, bolalar uchun hayotlaridagi eng muhim bosqichlardan biri bo'lib, ularning shaxs sifatida rivojlanishida, hissiy va ijtimoiy ko'nikmalarini shakllantirishda asosiy poydevor hisoblanadi. Tarbiyachilar, bolalarning individual xususiyatlarini inobatga olib, ta'lim jarayonini tashkil etish, ularning qobiliyatlarini rivojlantirish va ijtimoiy aloqalarini mustahkamlashda faol ishtirok etadilar. Tarbiyachining asosiy ish funksiyalari, nafaqat bilim berish, balki bolalarning hissiy, ijtimoiy va intellektual rivojlanishini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar, o'z faoliyatlarida innovatsion yondashuvlarni qo'llash orqali ta'lim jarayonini yanada qiziqarli va 1 Sh.M.Mirziyoyev. “ Maktabgacha ta’lim tizmini yanada rag‘batlantirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi PQ-3651 son qarori. 05.04.2018-y. 2 samarali qilish, bolalar bilan do'stona muhit yaratish va ota-onalar bilan hamkorlikni mustahkamlash orqali bolalarning kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratadilar. Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisi, o'z ishida professional etika va axloqiy qadriyatlarni inobatga olib, bolalarning o'ziga bo'lgan ishonchini oshirish, ularning hissiy holatlarini tushunish va rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. Bu jarayon, bolalarning o'zaro munosabatlarini yaxshilash, ularning shaxs sifatida rivojlanishiga yordam berish va kelajakda muvaffaqiyatli insonlar bo'lishlariga xizmat qiladi. Kurs ishining maqsadi: Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisinin asosiy ish funksiyalarini o‘rganishning maqsadi bolalar ta'limi va tarbiyasidagi muhim rolini yanada chuqurroq tushunishdir. Ushbu maqsad, tarbiyachining faoliyatini tahlil qilish, uning bolalarning hissiy, ijtimoiy va intellektual rivojlanishidagi o‘rnini aniqlashni o‘z ichiga oladi. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda individual yondashuvni qo‘llash, ularning qobiliyatlarini rivojlantirish va ta'lim jarayonini tashkil etishda muhim vazifalarni bajaradilar. Kurs ishining vazifasi: Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisinin asosiy ish funksiyalarini o‘rganishning vazifasi bolalar ta'limi va tarbiyasini yaxshilash, ularning rivojlanishida tarbiyachining rolini aniqlash va professional malakalarini oshirishga qaratilgan. Ushbu vazifalar, tarbiyachining ta'lim jarayonida qo‘llagan uslublarini tahlil qilish, bolalar bilan individual yondashuvni amalga oshirish va ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishga yordam berishdan iborat. Kurs ishining nazariy ahamiyati: Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisinin asosiy ish funksiyalarini o‘rganishning nazariy ahamiyati bolalar ta'limi va tarbiyasining sifatini oshirishda muhim rol o'ynaydi. Ushbu mavzu, pedagogik nazariya va amaliyot o'rtasidagi bog'lanishni mustahkamlashga yordam beradi. Tarbiyachining funksiyalarini chuqur o‘rganish, ta'lim jarayonida 3 qo'llaniladigan metod va yondashuvlarni yanada samarali ravishda amalga oshirish uchun zarur asoslar yaratadi. Nazariy jihatdan, tarbiyachining ish funksiyalarini tahlil qilish bolalar rivojlanishining psixologik va pedagogik jihatlarini o‘rganishga yordam beradi. Bu, bolalarning o'ziga xos xususiyatlarini inobatga olish va ularning ehtiyojlariga mos ta'lim va tarbiya usullarini ishlab chiqish imkonini beradi. Shuningdek, tarbiyachining kasbiy malakasini oshirish va professional etikasini rivojlantirish nazariy jihatdan muhimdir, chunki bu bolalar bilan ishlashning sifatini yaxshilaydi. Tarbiyachining asosiy ish funksiyalarini o‘rganish, maktabgacha ta'lim tizimining rivojlanishiga va yangi pedagogik yondashuvlarning joriy etilishiga ko'maklashadi. Bu jarayonda, tarbiyachining professional o‘sishi, yangi bilimlar va ko‘nikmalarni o‘zlashtirish orqali amaliyotda muvaffaqiyatli natijalarga erishish imkoniyatlarini oshiradi. Kurs ishining tarkibiy tuzilmasi: Ushbu kurs ishi 3 ta bob, 9 ta reja, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat. I-BOB. MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTINING MOHIYATI VA TARBIYACHINING ROLI. 1.1. Maktabgacha ta’limning umumiy tushunchasi va uning rivojlanishi. Maktabgacha ta’lim, bolalarning rivojlanishi va o‘sishi uchun muhim bosqich bo‘lib, u 2 dan 6 yoshgacha bo‘lgan davrni qamrab oladi. Bu ta'lim turi, bolalarning psixologik, hissiy va ijtimoiy rivojlanishiga xizmat qiluvchi dastur va faoliyatlarni o‘z ichiga oladi. Maktabgacha ta’lim, bolalarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish, o‘z fikrlarini ifoda etish va ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Maktabgacha ta’lim jarayonida bolalar o‘yin orqali o‘rganadilar, bu esa ularning kreativ fikrlash qobiliyatini oshiradi va muammolarni hal qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi.Maktabgacha ta’limning rivojlanishi tarixiy jarayon sifatida ko‘rib chiqilishi mumkin. Dastlabki davrlarda maktabgacha ta’lim 4 an’anaviy oilaviy tarbiya asosida amalga oshirilgan. Ota-onalar bolalarini tarbiyalashda o‘z tajribalaridan foydalanganlar. Keyinchalik, pedagogik nazariyalar va amaliyotlar rivojlanishi bilan bir qatorda, maktabgacha ta’lim muassasalari, masalan, bolalar bog‘chalari va o‘yin markazlari paydo bo‘ldi. Maktabgacha ta’limning asosiy vazifasi, bolalarning o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga olib, ularning rivojlanishini ta'minlashdir. Bu ta'lim jarayonida bolalar o‘zaro muloqot qilish, hissiy aloqalarni o‘rnatish va o‘z ko‘nikmalarini rivojlantirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. 2 Maktabgacha ta’limning rivojlanishi, zamonaviy pedagogik yondashuvlar va uslublarning qo‘llanilishi bilan bog‘liq. Ta'lim jarayonida bolalarni o‘rganishga jalb qilish, ularning qiziqishlarini rag‘batlantirish va individual ehtiyojlarini inobatga olish muhim hisoblanadi. Maktabgacha ta’lim dasturlari, bolalarning rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni o‘rganishga qaratilgan. Bular qatoriga, ijtimoiy ko‘nikmalar, til rivojlanishi, hissiy rivojlanish va kreativlik kiradi. Maktabgacha ta’lim jarayonida bolalar, o‘zlariga mos sharoitda o‘rganadilar va yangi bilimlarni o‘zlashtiradilar. Maktabgacha ta’limning rivojlanishi, shuningdek, davlat siyosati va jamiyatning ta'limga bo‘lgan munosabatiga ham bog‘liq. Ko‘plab mamlakatlarda maktabgacha ta’limni rivojlantirish uchun davlat dasturlari va mablag‘lar ajratiladi. Bu, bolalar uchun sifatli ta'lim muhitini yaratishga, o‘qituvchilarni malakasini oshirishga va maktabgacha ta’lim muassasalarini modernizatsiyalashga yordam beradi. Maktabgacha ta’limning samarali tashkil etilishi, bolalarning kelajakdagi ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun muhim ahamiyatga ega. Maktabgacha ta’lim jarayonida o‘qituvchilarning roli juda muhimdir. O‘qituvchilar, bolalarning individual qobiliyatlarini aniqlash va ularni rivojlantirishda yondashuvlar ishlab chiqishlari zarur. Ular bolalarning o‘rganishga 2 Sh.M.Mirziyoyev. “ Maktabgacha ta’lim tizmini yanada rag‘batlantirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi PQ-3651 son qarori. 05.04.2018-y. 5 bo‘lgan qiziqishini rag‘batlantirish, ularni o‘z fikrlarini ifoda etishga undash va ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirishda yordam berishlari kerak. O‘qituvchilar, shuningdek, bolalar bilan samarali muloqot qilish va ularning hissiy ehtiyojlarini inobatga olishda malakali bo‘lishlari zarur. Shu bilan birga, ota-onalar bilan hamkorlik, bolalar tarbiyasida muhim ahamiyatga ega. Ota-onalar va o‘qituvchilar o‘rtasidagi samarali muloqot, bolalarning rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashga xizmat qiladi.Maktabgacha ta’limda o‘yin muhim o‘rin tutadi. O‘yin, bolalar uchun o‘rganishning eng samarali usuli hisoblanadi, chunki u ularga qiziqarli va interaktiv muhitda bilimlarni o‘zlashtirish imkoniyatini beradi. O‘yin orqali bolalar, ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantiradilar, o‘zaro muloqot qilishni o‘rganadilar va muammolarni hal qilish qobiliyatlarini oshiradilar. O‘yinlar, shuningdek, bolalarning hissiy rivojlanishiga yordam beradi, chunki ular o‘z hissiyotlarini ifoda etish va boshqalar bilan aloqalarini mustahkamlash imkoniyatini beradi.O‘z navbatida, maktabgacha ta’limning sifatini oshirish uchun ta'lim muassasalarida innovatsion yondashuvlar va pedagogik texnologiyalarni qo‘llash zarur. Zamonaviy ta'lim texnologiyalari, bolalarning o‘rganish jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilishga yordam beradi. Bu, masalan, kompyuterlar, interaktiv ta'lim vositalari va boshqa raqamli resurslardan foydalanishni o‘z ichiga oladi. Ta'lim jarayonida innovatsion yondashuvlar, bolalarning qiziqishini oshirish, o‘rganishni samarali tashkil etish va ularning ko‘nikmalarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Maktabgacha ta’limning umumiy tushunchasi va rivojlanishi, shuningdek, jamiyatning ta'limga bo‘lgan munosabatini aks ettiradi. Maktabgacha ta’lim, bolalar hayotidagi muhim bosqich bo‘lib, kelajakda ularning ta'lim jarayoniga, ijtimoiy hayotga va kasbiy faoliyatiga tayyorgarlik ko‘rishda muhim rol o‘ynaydi. Maktabgacha ta’lim jarayoni, bolalarning rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni o‘z ichiga olgan holda, ularning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish, 6 o‘z fikrlarini ifoda etish va ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bularning barchasi, bolalarning kelajakdagi muvaffaqiyatlari va hayot sifatini yaxshilashga xizmat qiladi. Maktabgacha ta’limning rivojlanishi, shuningdek, jamiyatdagi ta'lim tizimining umumiy rivojlanishi bilan bog‘liq bo‘lib, bu jarayon bolalar uchun sifatli ta'lim muhitini yaratishga yordam beradi. Maktabgacha ta’limning umumiy tushunchasi va uning rivojlanishi haqidagi mavzu juda keng va qamrovli bo‘lib, bu soha jamiyatning har bir davrida va jamiyatning ijtimoiy ehtiyojlariga qarab o‘zgarib borgan. Maktabgacha ta'lim bolalar hayotidagi eng muhim bosqichlardan biri bo‘lib, uning asosiy vazifasi bolalarga mustaqil fikrlashni, ijtimoiy ko‘nikmalarni, axloqiy qadriyatlarni, nutqni, jismoniy faollikni, shuningdek, emotsional va psixologik rivojlanishni ta’minlashdan iboratdir. Maktabgacha ta'limning muhimligini tushunish uchun uning tarixiy rivojlanishini va jamiyatda qanday shakllanganini, ta'lim tizimlaridagi o‘zgarishlarni va bugungi kunda qanday yangiliklar kiritilayotganini ko‘rib chiqish zarur.Maktabgacha ta'lim tizimi avvalambor bolaning rivojlanishiga xizmat qiladi. Bu davrda bola o‘zining hissiy, aqliy va jismoniy qobiliyatlarini shakllantiradi, ijtimoiylashadi, axloqiy qadriyatlarni o‘rganadi va o‘ziga xos individuallikka ega bo‘ladi. Maktabgacha ta'limning mohiyati va asosiy vazifalari yosh bolalar uchun zarur bo‘lgan boshlang‘ich bilim va ko‘nikmalarni berishdan iborat. Shu sababli, maktabgacha ta'lim tizimining to‘g‘ri va samarali tashkil etilishi bolaning kelgusi hayotida muvaffaqiyatli bo‘lishiga ta’sir qiladi. Maktabgacha ta’limning rivojlanishi, pedagogik yondashuvlar, metodologik usullar, shuningdek, ijtimoiy ehtiyojlar va ilmiy yutuqlar bilan bevosita bog‘liqdir.Maktabgacha ta'limning tarixiy rivojlanishi turli ijtimoiy va madaniy omillarga ta’sir qilgan. Dastlab, maktabgacha ta'limni tashkil etish faqatgina bolalar uchun o‘yinlar va dam olish o‘rinlaridan iborat edi. Lekin vaqt o‘tishi bilan bu soha rivojlanib, mustahkam ilmiy asosga ega bo‘ldi va pedagogik metodlarning 7 yuksalishiga olib keldi. Xususan, XIX asrning oxirlariga kelib, pedagoglar va ilm- fan mutaxassislari bolalarni ta’lim olishga tayyorlash uchun turli tizimlarni ishlab chiqa boshladilar. Ayniqsa, Yevropada va Shimoliy Amerikada maktabgacha ta'limning shakllanishi bilan birga, bu soha kengayib, mamlakatlar bo‘yicha farqli pedagogik usullarni qo‘llashga kirishildi.Maktabgacha ta’limning rivojlanishi nafaqat nazariy va ilmiy asoslar bilan bog‘liq, balki ijtimoiy ehtiyojlar va siyosiy omillar bilan ham chambarchas bog‘liqdir. Sovet ittifoqi davrida, masalan, maktabgacha ta'limni kengaytirish va uni umumxalq ta’limining ajralmas qismi sifatida ta’minlashga katta e’tibor qaratilgan. Shuningdek, o‘sha davrda bolaning rivojlanishiga xos bo‘lgan muhim qobiliyatlar, pedagogik metodlar, turli o‘yinlar va mashqlar amaliyotga kiritildi. Hozirgi kunda ham, bolalarga ta'lim berishda zamonaviy pedagogik metodlar va texnologiyalar asosida, o‘qituvchilarning malakali yondoshuvlarini ta’minlashga katta e’tibor berilmoqda.Maktabgacha ta'limning rivojlanishiga zamonaviy pedagogik yondashuvlar ta’sir ko‘rsatdi. Bugungi kunda ta’limda bolaning rivojlanishiga qarab turli metodlarni qo‘llashda innovatsion yondoshuvlar va texnologiyalar ishlab chiqilgan. Masalan, o‘yin orqali o‘rgatish, interaktiv mashg‘ulotlar, yangi pedagogik texnologiyalarni ishlatish kabi usullar bolalarning ta’lim olish jarayonini yanada samarali qilishga yordam beradi. Maktabgacha ta'limni samarali tashkil etish uchun pedagogik yondashuvlar va metodologiyalarning to‘g‘ri tanlovi, o‘quv dasturlarining muvofiqligi, o‘qituvchining professionalligi va uning bolaning ehtiyojlariga mos yondoshuvi juda muhimdir.Yuqoridagi jihatlar, shuningdek, maktabgacha ta'limda oilaning o‘rni va uning bolalar bilan aloqasi haqida gapirganda, oila ta'lim tizimining ajralmas qismi ekanligini ta’kidlash lozim. Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida tarbiyachilarning pedagogik yondashuvlari, shuningdek, oila bilan o‘rtadagi o‘zaro aloqalar va hamkorlik bolaning rivojlanishida hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Oilalar bolalar uchun birinchi va eng muhim ta’lim muhitini tashkil qiladi, bu esa 8 pedagogik yondashuvlar va metodlarga ta’sir qiladi. Shu bilan birga, maktabgacha ta'limda o‘qituvchilar va tarbiyachilarning malakali ishlashi, bolaning individual ehtiyojlariga javob beradigan ta’lim usullarini ishlab chiqishi, samarali ta’lim jarayonini ta’minlashga yordam beradi. Bugungi kunda maktabgacha ta'limning roli jamiyatda yanada oshib bormoqda. Jamiyatning ijtimoiy va iqtisodiy ehtiyojlariga javob beradigan ta’lim tizimi yaratish, bolalarni ta’limga tayyorlash va kelajakdagi ijtimoiy hayotga muvaffaqiyatli integratsiyasini ta’minlash uchun davlat miqyosida katta qadamlar tashlanmoqda. Maktabgacha ta'lim tizimi endilikda, nafaqat bilim va ko‘nikmalarni berish, balki bolalarning jismoniy va ruhiy rivojlanishiga, shaxsiy va ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishga xizmat qiladi.Maktabgacha ta'lim tizimining rivojlanishida pedagogik, psixologik, ijtimoiy va siyosiy omillar o‘zaro ta’sir ko‘rsatmoqda. Maktabgacha ta'limning samarali bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan asosiy omillarni hisobga olish, pedagogik yondashuvlarni yangilash va bolalar ehtiyojlarini inobatga olish juda muhimdir. Nutqiy rivojlanish, ijtimoiylashuv, axloqiy qadriyatlar, bilim va ko‘nikmalarni shakllantirish orqali, maktabgacha ta'lim bolaning kelajakdagi muvaffaqiyatiga ta’sir ko‘rsatadi va uning rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi. Maktabgacha ta'lim sohasidagi ilg‘or yondoshuvlar va yangi texnologiyalar bu jarayonni yanada samarali va qiziqarli qiladi, bu esa bolalarning o‘qish va o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarini oshiradi. 1.2. Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni va roli. Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni va roli bolalarning rivojlanishida muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachi, bolalarning ta'lim jarayonida ko‘rsatuvchi, yo‘l-yo‘riq beruvchi va ularga bilim va ko‘nikmalarni o‘rgatuvchi shaxsdir. Ularning asosiy vazifasi, bolalarning o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga olib, ularning individual ehtiyojlarini qondirishdir. Tarbiyachining roli, nafaqat ta'lim berish, balki bolalarning hissiy, ijtimoiy va intellektual rivojlanishiga ham qaratilgan. 9 Tarbiyachilarning bolalar bilan ishlashdagi yondashuvlari, o‘qitish metodlari va pedagogik uslublari ularning samarasini belgilovchi omillardan biridir. Ular, bolalarning qiziqishlari va qobiliyatlarini aniqlab, ularni rivojlantirish uchun mos ta'lim dasturlarini ishlab chiqishlari zarur. Tarbiyachilar, o‘z faoliyatlarida ko‘plab pedagogik usullarni qo‘llash orqali bolalar bilan samarali muloqot qilish, ularni o‘rganishga rag‘batlantirish va ularning o‘z fikrlarini ifoda etishiga yordam berishadi. Tarbiyachi, shuningdek, bolalarning hissiy rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi. Ular, bolalarning his-tuyg‘ularini tushunish va boshqarishga yordam berish, ularni qo‘llab-quvvatlash va o‘z his-tuyg‘ularini ifoda etishlariga imkon yaratish orqali bolalarning hissiy barqarorligini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar, bolalarning o‘zaro aloqalarini rivojlantirishda ham ko‘mak berishadi. Ular, bolalarga ijtimoiy ko‘nikmalarni o‘rgatish, do‘stlik munosabatlarini o‘rnatish va guruhda ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishda rahbarlik qilishadi. Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni va roli, bolalar ta'limining sifatini belgilovchi muhim omil hisoblanadi. Tarbiyachilar, bolalarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish, ularning ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish va kelajakda muvaffaqiyatli insonlar bo‘lishlariga yo‘l ko‘rsatishda muhim rol o‘ynaydi. Ularning ta'lim jarayonidagi faol ishtiroklari, bolalarning o‘zini ifoda etishlariga, o‘z fikrlarini mantiqiy tarzda ifoda etishlariga va ijtimoiy hayotda o‘z o‘rnini topishlariga yordam beradi. Shuningdek, tarbiyachilar, ota-onalar bilan hamkorlik qilish orqali bolalarning tarbiyasida muhim ahamiyatga ega. Ota-onalar va tarbiyachilar o‘rtasidagi samarali muloqot, bolalarning rivojlanishini qo‘llab-quvvatlaydi va ularning ehtiyojlarini inobatga olishda yordam beradi. Tarbiyachilar, ota-onalarga bolalarining ta'lim jarayonida qanday yordam berishlari kerakligi haqida 10 maslahatlar berish orqali ularning faoliyatini mustahkamlashda muhim rol o‘ynaydi. Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni, shuningdek, ijtimoiy muhit bilan bog‘liq. Ular, bolalarning ijtimoiy hayotga kirishiga yordam berib, ularni jamiyatdagi qoidalar va qadriyatlar bilan tanishtiradilar. Tarbiyachilar, bolalarga ijtimoiy mas'uliyatni, insoniy qadriyatlarni va boshqalar bilan muloqot qilishni o‘rgatish orqali ularning ijtimoiy rivojlanishiga ko‘mak berishadi. Bu jarayon, bolalarning kelajakda muvaffaqiyatli va mas'uliyatli fuqaro bo‘lishlariga xizmat qiladi. Tarbiyachining rolini yanada kengaytiradigan omillardan biri, zamonaviy pedagogik texnologiyalar va metodologiyalardir. Tarbiyachilar, ta'lim jarayonida innovatsion yondashuvlarni qo‘llash orqali bolalarning o‘rganishga bo‘lgan qiziqishini oshirishga yordam berishadi. Ular, zamonaviy ta'lim texnologiyalarini o‘z faoliyatlarida qo‘llab, bolalarning o‘rganish jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Tarbiyachilar, bolalarning o‘zaro aloqalarini rivojlantirishda qo‘llaniladigan o‘yinlarni va faoliyat turlarini tanlashda ham muhim rol o‘ynaydi. O‘yin, bolalar uchun o‘rganishning eng samarali usuli hisoblanadi, chunki u ularga qiziqarli va interaktiv muhitda bilimlarni o‘zlashtirish imkoniyatini beradi. Tarbiyachilar, o‘yinlar orqali bolalarning ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirish, o‘zaro muloqot qilish va hissiy rivojlanishlariga yordam berishadi. Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni va roli, shuningdek, bolalar o‘rtasida tenglikni ta'minlashda ham muhimdir. Tarbiyachilar, bolalarning har birining individual xususiyatlarini inobatga olib, ularga teng imkoniyatlar yaratishda faol ishtirok etishlari zarur. Ular, bolalarning farqlarini hurmat qilish, ularni bir-biriga yordam berishga undash va ijtimoiy muhitda hamjihatlikni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. 11 Tarbiyachilar, bolalarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish, ularning o‘z fikrlarini ifoda etishlariga yordam berish va ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan shaxslar sifatida ko‘riladi. Ularning ta'lim jarayonidagi faol ishtiroki, bolalarning rivojlanishida va kelajakdagi ta'lim jarayonida muvaffaqiyati uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni egallashlariga yordam beradi. Tarbiyachilar, bolalarning hayotida muhim rol o‘ynab, ularning kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratadilar.Tarbiyachining ta'limdagi roli, shuningdek, o‘z-o‘zini rivojlantirish va malaka oshirishga ham qaratiladi. Tarbiyachilar, o‘z bilim va ko‘nikmalarini doimiy ravishda yangilab borishlari, yangi pedagogik yondashuvlar va metodlarni o‘rganishlari zarur. Bu, ularning professional faoliyatini rivojlantirish va bolalar bilan ishlash samaradorligini oshirishga yordam beradi. Tarbiyachilar, shuningdek, o‘zaro tajriba almashish va professional hamkorlik o‘rnatish orqali o‘z malakalarini oshirishlari muhimdir.Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni va roli bolalarning rivojlanishiga, ularning ijtimoiy hayotga kirishiga va kelajakdagi muvaffaqiyatlariga bevosita ta'sir ko‘rsatadi. Tarbiyachilar, bolalar uchun ta'lim muhitini yaratishda, ularning hissiy va ijtimoiy rivojlanishida hamda o‘ziga bo‘lgan ishonchlarini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Ularning faoliyati, bolalarning kelajakdagi ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli bo‘lishlari uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni egallashlariga yordam beradi va ularni hayotda muvaffaqiyatli insonlar bo‘lishlariga yo‘l ko‘rsatadi. Tarbiyachilar, shuningdek, jamiyat uchun mas'uliyatli va yetakchi fuqaro bo‘lishda bolalarga yordam berish orqali ularning kelajagini shakllantirishda muhim ahamiyatga ega.Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni va roli maktabgacha ta'lim jarayonida nihoyatda muhimdir. Maktabgacha yoshdagi bolalar o‘zining shaxsiy rivojlanishining dastlabki bosqichlarida bo‘lib, ularda axloqiy, ijtimoiy, psixologik va jismoniy ko‘nikmalar shakllanmoqda. Tarbiyachi esa bolalarga mustaqil fikrlash, ijtimoiylashish, o‘yin, 12 nutq va boshqa zarur ko‘nikmalarni o‘rgatishda asosiy o‘qituvchi va yo‘l-yo‘riqchi sifatida faoliyat ko‘rsatadi. Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni nafaqat bolaning ma'lum bilimlar bilan tanishishi, balki uning shaxs sifatida shakllanishiga, ijtimoiy hayotga muvaffaqiyatli integratsiyasiga ham ta'sir ko‘rsatadi.Tarbiyachining pedagogik faoliyati faqatgina bolalar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlash bilan chegaralanmaydi. U o‘z faoliyatida, shuningdek, oila, jamiyat va ta'lim tizimi bilan hamkorlikni ta’minlaydi, bolalar uchun qulay va samarali ta’lim muhiti yaratadi. Tarbiyachi nafaqat bilim beruvchi, balki bola bilan muloqot qilishda eng yaxshi uslublarni, yondashuvlarni qo‘llovchi, uning ichki dunyosini tushunishga harakat qiluvchi pedagog sifatida faoliyat yuritadi.Tarbiyachining ta'limdagi roli bolaning ijtimoiylashishida, uning muloqot ko‘nikmalarini rivojlantirishda va axloqiy qadriyatlarni o‘rgatishda katta o‘rin tutadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar o‘z hayotlarining dastlabki bosqichlarida o‘zlarini va atrofidagi odamlarni tushunishni o‘rganadilar. Tarbiyachi bu jarayonda bola uchun eng yaqin o‘rnak bo‘lishi, unga yaxshi xulq-atvorni namoyish etishi, axloqiy va estetik qadriyatlarni tushuntirishi lozim. Shuningdek, u bolalarning hissiy va emotsional rivojlanishiga ham katta e'tibor qaratadi. Maktabgacha ta'limda bolalar turli o‘yinlar va mashg‘ulotlar orqali o‘z his-tuyg‘ularini ifodalashni o‘rganadilar. Tarbiyachi bolaning har bir hissiy ifodasini tushunib, unga mos ravishda javob beradi. Tarbiyachining ta'limdagi roli nutqiy rivojlanishda ham alohida ahamiyatga ega. Maktabgacha yoshdagi bolalar nutqni rivojlantirish uchun ko‘p vaqt va e'tibor talab qiladi. Tarbiyachi bolaning nutqini rivojlantirish uchun turli o‘yinlar, mashg‘ulotlar, ko‘rgazmali materiallar, hikoyalar va suhbatlar orqali ishlaydi. Shuningdek, tarbiyachi bolaga yozma va og‘zaki nutqni o‘rgatish, so‘zlashuv va tinglash ko‘nikmalarini rivojlantirishda ham o‘rnak bo‘lishi kerak. Maktabgacha ta'limda nutqiy rivojlanishning ahamiyati shundaki, bu bolalarning o‘z fikrlarini ifodalash, boshqalar bilan muloqot qilish va o‘zini tushunishga imkon 13 yaratadi.Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni nafaqat bolalarning bilim olishi bilan bog‘liq. Ular o‘z bilimlarini o‘ynab, mashg‘ulotlar orqali o‘zlashtiradilar, shuningdek, tarbiyachi bolaning shaxs sifatida rivojlanishiga yordam beradi. Tarbiyachi bolaga o‘zini o‘zi anglash, o‘ziga ishonch va mustaqillikni rivojlantirishda yordam berishi kerak. Bolalar o‘zlarini jamiyatda o‘z o‘rnini topishga, atrof-muhitni tushunishga, o‘zlarining va boshqalarning ehtiyojlariga hurmat bilan munosabatda bo‘lishga o‘rgatadilar. Tarbiyachi bu jarayonda bolaning ichki dunyosini tushunishga harakat qilishi va unga to‘g‘ri yondashuvi kerak.Tarbiyachining ta'limdagi roli, shuningdek, bolalarning jismoniy rivojlanishiga ham ta'sir ko‘rsatadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun jismoniy faoliyat va o‘yinga alohida e'tibor berish kerak. Tarbiyachi bola uchun jismoniy mashqlarni va o‘yinni turli usullar bilan tashkil etishi, uning harakatlarini rivojlantirishga yordam berishi zarur. Jismoniy faoliyat bolaning umumiy rivojlanishiga, uning sog‘lom turmush tarzini shakllantirishga yordam beradi. Tarbiyachi bolalarga o‘yinlarni o‘rgatish, jismoniy ko‘nikmalarni rivojlantirish, va umumiy jismoniy tayyorgarlikni oshirishda ham muhim rol o‘ynaydi.Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni nafaqat bevosita pedagogik faoliyat bilan, balki bolalarning umumiy rivojlanishini ta’minlash, jamiyatga muvaffaqiyatli integratsiyasini ko‘zlab o‘tkaziladigan hamkorlik bilan ham bog‘liq. Tarbiyachi bolalar bilan o‘zaro aloqalarni yo‘lga qo‘yishda ijtimoiy, ma'naviy va madaniy qadriyatlarni ularga o‘rgatishda, jamiyatga foydali shaxslarni tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi. Maktabgacha ta'lim jarayonida bolaning yaxshi xulq-atvorini shakllantirish, uning o‘zini boshqarish ko‘nikmalarini rivojlantirish va ijtimoiy ehtiyojlarga javob berish qobiliyatini oshirish tarbiyachining asosiy vazifalaridan biridir. Tarbiyachining faoliyati, shuningdek, oilaning ta'lim jarayoniga ta'sirini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. Oila tarbiyachining ishiga doimiy ta'sir 14 ko‘rsatadi, chunki bolalar o‘zlarining birinchi ta’lim muhitini oiladan olishadi. Tarbiyachi va oila o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar bolaning ta'lim jarayonida muhim ahamiyatga ega. Oilaviy ta'limning maqsadi bolalar uchun qulay va samarali ta’lim muhiti yaratish, ularning ehtiyojlariga mos pedagogik yondashuvlarni qo‘llashdan iboratdir. Tarbiyachi oila bilan yaqin hamkorlikda, bolaning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda o‘qitish va tarbiyalashda samarali ishlaydi. Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni nafaqat pedagogik yondashuvlar bilan bog‘liq, balki ularning individual malakalari va mahoratlariga ham ta’sir qiladi. Tarbiyachi o‘z kasbiy malakalarini doimiy ravishda rivojlantirishi, pedagogik va psixologik bilimlarini yangilab borishi lozim. Bu o‘z-o‘zini rivojlantirish, o‘z malakasini oshirish orqali tarbiyachi bolalar bilan ishlashda yanada samarali bo‘lishi mumkin. Zamonaviy pedagogik usullarni o‘rganish, ilg‘or tajribalarni o‘zlashtirish va innovatsion yondoshuvlarni joriy etish tarbiyachining professional rivojlanishiga hissa qo‘shadi. Tarbiyachining ta'limdagi roli va o‘rni, shuningdek, zamonaviy ta'lim tizimining samaradorligini oshirishda katta ahamiyatga ega. Maktabgacha ta'limda bolalarni rivojlantirish, ularni ijtimoiy hayotga tayyorlash, nutqiy va jismoniy ko‘nikmalarni rivojlantirishda tarbiyachining rolini hech qachon kamaytirish mumkin emas. Tarbiyachining samarali faoliyati bolaning kelajakdagi muvaffaqiyatli hayotini ta’minlashda katta ta'sir ko‘rsatadi. Maktabgacha ta'limning sifatini oshirish, pedagogik yondoshuvlarni rivojlantirish va yangi metodlarni qo‘llash orqali tarbiyachilar bolalarning rivojlanishiga yanada katta hissa qo‘shishi mumkin. 1.3. Maktabgacha ta'lim tashkilotida tarbiyachining muvofiqlik, mas'uliyat va kreativ yondashuvi. Maktabgacha ta'lim tashkilotida tarbiyachining muvofiqlik, mas'uliyat va kreativ yondashuvi, bolalarning rivojlanishi va ta'lim jarayonida muhim rol 15 o‘ynaydi. Tarbiyachi, bolalarning ehtiyojlariga mos ravishda ta'lim berish va ularni rivojlantirishda muvofiqlikni ta'minlashi zarur. Bu, o‘z navbatida, tarbiyachining bolalar bilan ishlashda yondashuvini, metodlarini va strategiyalarini o‘z ichiga oladi. Tarbiyachining muvofiqligi, bolalarning individual xususiyatlarini va qobiliyatlarini inobatga olish orqali ta'lim jarayonini yanada samarali qilish imkonini beradi. Bolalar har biri o‘ziga xos rivojlanish bosqichida bo‘lib, ularning ehtiyojlari va qobiliyatlari farqlidir. Shuning uchun tarbiyachi, har bir bolaning o‘ziga xos xususiyatlarini tushunishi va ularga mos yondashuvlarni ishlab chiqishi zarur. Mas'uliyat ham tarbiyachining muhim jihatlaridan biridir. Tarbiyachi, bolalarning ta'lim jarayonida ko‘rsatgan muvofiqligi bilan birga, ularga nisbatan mas'uliyatli bo‘lishi kerak. Bu, bolalarning ta'lim va tarbiyasida o‘z vazifalarini bajarish, ularning hissiy va ijtimoiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash, shuningdek, ularning xavfsizligini ta'minlashni o‘z ichiga oladi. Tarbiyachi, bolalarning o‘zaro aloqalarini va hissiy holatlarini kuzatishi, ularni qo‘llab-quvvatlashi va ularga to‘g'ri yo‘l ko‘rsatishi zarur. Bu, bolalarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish, ularning hissiy rivojlanishini ta'minlash va ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Kreativ yondashuv, tarbiyachining ta'lim jarayonida muhim o‘rin tutadi. Tarbiyachi, bolalarning kreativ fikrlash qobiliyatini rivojlantirish, ularni yangi g'oyalar va yechimlar topishga undash va ijodiy faoliyatlarni qo‘llab-quvvatlashda muhim rol o‘ynaydi. Bolalar, o‘yin va ijodiy faoliyat orqali o‘zlarini ifoda etish, yangi narsalarni o‘rganish va tajriba o‘tkazish imkoniyatiga ega bo‘lishadi. Tarbiyachi, o‘z faoliyatida innovatsion yondashuvlarni qo‘llash, pedagogik texnologiyalarni integratsiyalash va bolalarning qiziqishlarini rag‘batlantirish orqali ta'lim jarayonini yanada qiziqarli qilishda yordam beradi. 16 Tarbiyachining muvofiqlik, mas'uliyat va kreativ yondashuvi, ta'lim jarayonida bolalarning o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga olish, ularni rivojlantirish va ularning kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratishda muhim ahamiyatga ega. Bu yondashuvlar, bolalarning o‘zaro aloqalarini rivojlantirish, hissiy barqarorlikni ta'minlash va ularning individual ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladi. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda yondashuvlarini doimiy ravishda yangilab borishlari, yangi metod va strategiyalarni o‘rganishlari zarur. Shuningdek, tarbiyachilar, ota-onalar bilan hamkorlik qilish orqali bolalarning rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashda muhim rol o‘ynaydi. Ota-onalar va tarbiyachilar o‘rtasidagi samarali muloqot, bolalarning ta'lim jarayonida o‘zaro aloqalarini mustahkamlashga yordam beradi. Tarbiyachilar, ota-onalarga bolalarining ta'lim jarayonida qanday yordam berishlari kerakligi haqida maslahatlar berish orqali ularning faoliyatini kuchaytirishda muhim o‘rin tutadi.Maktabgacha ta'lim tashkilotida tarbiyachining muvofiqlik, mas'uliyat va kreativ yondashuvi, bolalarning ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli bo‘lishlari uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni egallashlariga, ularning hissiy va ijtimoiy rivojlanishiga xizmat qiladi. Tarbiyachilar, bolalarning kelajakdagi hayotida muvaffaqiyatli bo‘lishlari uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni shakllantirishda muhim rol o‘ynaydi. Maktabgacha ta'lim tashkilotida tarbiyachining muvofiqlik, mas'uliyat va kreativ yondashuvi – bu zamonaviy ta'lim tizimining eng muhim jihatlaridan biridir. Tarbiyachi bolalar bilan ishlashda faqatgina bilim beruvchi emas, balki ularning psixologik, ijtimoiy va emotsional rivojlanishini qo‘llab-quvvatlaydigan murabbiy, rahbar va o‘rnak bo‘lishi kerak. Tarbiyachining muvofiqligi, mas'uliyati va kreativ yondashuvi ta'lim jarayonining sifatini belgilaydi, bolalarning muvaffaqiyatli rivojlanishiga ta’sir qiladi va umumiy ta'lim tizimining samaradorligini oshiradi. 17 Muvofiqlik tarbiyachining ishida asosiy omil hisoblanadi, chunki u bolaning individual ehtiyojlarini va ularning rivojlanish bosqichlarini inobatga olib, ta'lim jarayonini rejalashtirishi va boshqarishi kerak. Har bir bola o‘ziga xos rivojlanish tempiga ega, va tarbiyachi bu tempni hisobga olgan holda, ta'lim jarayonini tashkil etishi lozim. Muvofiqlik shuningdek, oila va jamiyat bilan aloqalarni o‘rnatishda ham o‘z ahamiyatiga ega, chunki maktabgacha ta'lim tashkilotlari bolalarning oilaviy muhitini inobatga olishlari kerak. Tarbiyachi o‘z faoliyatini o‘zgartirish va moslashtirish qobiliyatiga ega bo‘lishi, har qanday vaziyatda bola bilan samarali ishlashga tayyor bo‘lishi zarur. Mas'uliyat tarbiyachining ishida ham juda katta ahamiyatga ega. Tarbiyachi nafaqat bolalar hayoti va rivojlanishiga mas'ul, balki uning ishlashi, o‘qitish usullari, bolalarning shaxsiy yondoshuvlarini qo‘llab-quvvatlashdagi xatoliklar ham jamiyat va o‘qituvchining mas'uliyatiga kiradi. Maktabgacha ta'limda tarbiyachining mas'uliyati bolaning ta'limi va rivojlanishiga ta’sir qiluvchi barcha elementlarni o‘z ichiga oladi. Bu, albatta, bilimlarni taqdim etish, o‘yinlar va mashg‘ulotlarni samarali tashkil etish, bolalar bilan psixologik muloqot qilish, ularning ehtiyojlarini tushunish va ularni qo‘llab-quvvatlashni o‘z ichiga oladi. Mas'uliyat tarbiyachining bolaning umumiy rivojlanishiga va uning shaxs sifatida shakllanishiga ta'sir etadi. Kreativ yondashuv esa, tarbiyachining o‘z ishida yangicha va innovatsion metodlarni qo‘llashga qaratilgan yondoshuvdir. Maktabgacha ta'limda kreativ yondashuv tarbiyachining pedagogik mahorati va kasbiy malakalarini oshiradi. U o‘zining ishida yangi g‘oyalarni sinash, o‘quv jarayonini qiziqarli va samarali qilish uchun turli usullardan foydalanishga tayyor bo‘lishi kerak. Kreativ yondashuv bolalar uchun ta'lim jarayonini nafaqat foydali, balki qiziqarli va jalb qiluvchi qilishga yordam beradi. Tarbiyachi bolaning qiziqishlarini, istaklarini va 18 ehtiyojlarini inobatga olgan holda turli o‘yinlar, interaktiv mashg‘ulotlar va yaratish faoliyatini tashkil etishi lozim. Maktabgacha ta'lim jarayonida tarbiyachining muvofiqligi, mas'uliyati va kreativ yondashuvi o‘zaro bog‘liq bo‘lib, bolalar uchun eng yaxshi o‘qitish va tarbiyalash imkoniyatlarini yaratishga yordam beradi. Ular birgalikda, bolaning shaxs sifatida rivojlanishida, uning ijtimoiy va hissiy ko‘nikmalarini rivojlantirishda, nutqiy va jismoniy rivojlanishini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. II-BOB. TARBIYACHINING ASOSIY ISH FUNKSIYALARI VA ULARNING AMALIYOTDA QO‘LLANILISHI. 2.1. Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari. Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari maktabgacha ta'lim tizimida bolalarning rivojlanishi va o‘sishi uchun muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachi, o‘z faoliyatida bolalarga bilim berish va ularni tarbiyalash jarayonida bir qator funksiyalarni amalga oshiradi. Ushbu funksiyalar, bolalarning intellektual, hissiy va ijtimoiy rivojlanishini ta'minlashda muhim rol o‘ynaydi. Tarbiyachining ta'lim funksiyalari, bolalarning yangi bilimlarni o‘zlashtirishlari, ko‘nikmalarni rivojlantirishlari va fikrlash qobiliyatlarini oshirishlariga yordam beradi. Ta'lim jarayoni, bolalarning o‘z-o‘zini anglashlari, o‘z fikrlarini ifoda etishlari va muammolarni hal qilish ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan. Tarbiyachining tarbiya funksiyalari esa, bolalarning hissiy va ijtimoiy rivojlanishiga xizmat qiladi. Bu funksiyalar, bolalarning o‘zaro munosabatlarini va hissiy aloqalarini o‘rganishlariga, ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishlariga yordam beradi. Tarbiyachi, bolalarga to‘g‘ri axloqiy me'yorlarni o‘rgatish, ularni do‘stlik va hurmatga o‘rgatish orqali ularning ijtimoiy hayotga tayyorgarlik ko‘rishlarini ta'minlaydi. Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari o‘rtasida o‘zaro bog‘liqlik mavjud. Ta'lim jarayoni bolalarning bilimlarini oshirishga 19 qaratilgan bo‘lsa, tarbiya jarayoni ularning hissiy va ijtimoiy rivojlanishiga xizmat qiladi. Tarbiyachi, bu ikki funksiyani birgalikda amalga oshirish orqali bolalarning umumiy rivojlanishini ta'minlaydi. Tarbiyachining ta'lim funksiyalari, bolalar bilan ishlashda har xil metod va uslublarni qo‘llashni o‘z ichiga oladi. Ular, bolalarning qiziqishlarini rag‘batlantirish va o‘rganishga bo‘lgan qiziqishini oshirish uchun turli o‘yin va faoliyatlarni tashkil etadilar. Tarbiyachilar, bolalarga bilimlarni qiziqarli va interaktiv tarzda taqdim etish orqali ularga yangi narsalarni o‘rganish imkoniyatini yaratadilar. Ushbu jarayonda tarbiyachining kreativ yondashuvi muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachi, bolalarning individual ehtiyojlarini inobatga olib, ularning qobiliyatlarini rivojlantirishda muvofiqlikni ta'minlashi zarur. Tarbiyachining tarbiya funksiyalari, bolalarning hissiy rivojlanishini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachi, bolalarning his-tuyg‘ularini tushunishga yordam berish, ularni qo‘llab-quvvatlash va hissiy aloqalarini rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Ular, bolalarga do‘stlik, hamjihatlik va hurmat kabi ijtimoiy qadriyatlarni o‘rgatish orqali ularning ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Tarbiyachilar, bolalarning o‘zaro muloqot qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish, to‘g‘ri axloqiy qarorlar qabul qilishlariga yordam berish va ijtimoiy muhitda o‘z o‘rnini topishlariga ko‘mak berishlari zarur. Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalarini amalga oshirishda ota-onalar bilan hamkorlik qilish ham muhimdir. Ota-onalar va tarbiyachilar o‘rtasida samarali muloqot, bolalar rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashda muhim rol o‘ynaydi. Tarbiyachilar, ota-onalarga bolalarining ta'lim jarayonida qanday yordam berishlari kerakligi haqida maslahatlar berish orqali ularning faoliyatini kuchaytirishda muhim o‘rin tutadi. Ota-onalar tarbiyachilar bilan birgalikda bolalarining rivojlanishini kuzatib borishlari va ularni qo‘llab-quvvatlashlari zarur. 20 Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari, shuningdek, bolalar bilan ishlashda innovatsion yondashuvlarni qo‘llashni o‘z ichiga oladi. Tarbiyachilar, zamonaviy pedagogik texnologiyalarni ishlatish orqali bolalarning o‘rganish jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Bu, zamonaviy ta'lim resurslari, o‘yinlar va interaktiv faoliyatlarni o‘z ichiga oladi. Tarbiyachilar, innovatsion yondashuvlar yordamida bolalarning qiziqishini oshirish, o‘rganish jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilishda muhim rol o‘ynaydi. Umuman olganda, tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari bolalarning rivojlanishida muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar, bolalarning intellektual, hissiy va ijtimoiy rivojlanishini ta'minlashda muhim rol o‘ynaydi. Ularning ta'lim va tarbiya funksiyalarini samarali amalga oshirishi, bolalarning kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratadi va ularni hayotda muvaffaqiyatli insonlar bo‘lishlariga yordam beradi. Tarbiyachining o‘zaro aloqalari, hissiy qo‘llab- quvvatlash va ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishdagi roli, bolalarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish va ularning ijtimoiy hayotga tayyorgarlik ko‘rishlariga xizmat qiladi. Tarbiyachilar, ta'lim jarayonida muvofiqlik, mas'uliyat va kreativ yondashuvlarni qo‘llash orqali bolalarning kelajagini shakllantirishda muhim ahamiyatga ega.Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari maktabgacha ta'limning asosi bo‘lib, bolaning umumiy rivojlanishi va ta'lim olish jarayonida katta o‘rin tutadi. Maktabgacha ta'limning maqsadi nafaqat bolalarga bilim berish, balki ularning axloqiy, hissiy, ijtimoiy va jismoniy rivojlanishini ta'minlashdan iborat. Tarbiyachi bolalar bilan ishlashda nafaqat o‘qituvchi, balki murabbiy, rahbar va o‘rnak bo‘lishi kerak. Ularning funksiyalari bolalarning shaxsiyatini shakllantirishda, ijtimoiy hayotga tayyorlashda, va kelajakdagi muvaffaqiyatli insonlarni tarbiyalashda hal qiluvchi ahamiyatga ega.Tarbiyachining ta'lim funksiyasi ta'lim jarayonining asosini tashkil qiladi. Ta'lim jarayonida tarbiyachi 21 bolalarga turli bilim va ko‘nikmalarni o‘rgatadi. Bu ko‘nikmalar nafaqat akademik bilimlarni, balki bolalarning muloqot, kreativlik, fikrlash va boshqa ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirishni o‘z ichiga oladi. Tarbiyachi o‘quv jarayonida bolaning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirishi, uning qobiliyatlarini aniqlab, rivojlantirishga yo‘naltirishi kerak. Bolalar maktabgacha ta'limda o‘zgaruvchan ehtiyojlarga ega bo‘lgan indivudual shaxslar sifatida qaraladi. Shuning uchun tarbiyachi har bir bolaning o‘ziga xos rivojlanish tempini tushunib, ta'lim jarayonini shunga mos ravishda tashkil etadi.Tarbiyachining ta'lim funksiyasining bir qismi bolaning nutqini rivojlantirishga qaratilgan. Nutq ta'limi bolalarning o‘z fikrlarini aniq ifodalash, muloqot qilish va boshqalar bilan ijtimoiy aloqalarni o‘rnatish qobiliyatini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Tarbiyachi bolalarga nutqiy ko‘nikmalarni o‘rgatish uchun turli o‘yinlar, mashg‘ulotlar va interaktiv faoliyatlarni tashkil etadi. Shuningdek, nutqiy rivojlanish bolalar uchun o‘qish va yozish qobiliyatlarini shakllantirishda ham muhimdir.Tarbiyachining tarbiya funksiyasi esa, bolaning shaxs sifatida shakllanishiga, uning ijtimoiy va axloqiy qadriyatlarni o‘zlashtirishiga, o‘zini va boshqalarni hurmat qilishga o‘rgatishdan iboratdir. Tarbiyachi bolaning axloqiy dunyoqarashini shakllantirishda katta o‘rin tutadi. U bolaga yaxshi va yomonni farqlashni, o‘z xulq-atvorini boshqarishni, boshqalar bilan aloqalarni samarali o‘rnatishni o‘rgatadi. Shuningdek, tarbiyachi bolalarga mehr-oqibat, do‘stlik, yordam, bir-birini tushunish kabi ijtimoiy qadriyatlarni o‘rgatishi kerak. Tarbiyachining tarbiyaviy faoliyati bolaning ichki dunyosini shakllantirishga, uning psixologik va emotsional rivojlanishiga yordam beradi.Tarbiyachining tarbiya funksiyasiga, shuningdek, bolalarga sog‘lom turmush tarzini, jismoniy faollikni va to‘g‘ri ovqatlanishni o‘rgatish ham kiradi. Maktabgacha ta'lim davrida bolalar turli jismoniy faoliyatlarni o‘rgatish va sog‘lom turmush tarzini shakllantirish orqali, ularning jismoniy rivojlanishiga katta hissa qo‘shiladi. Tarbiyachi bolalarga o‘yinlar, sport mashg‘ulotlari, faol dam olish 22 va boshqa jismoniy faolliklarni tashkil etish orqali, ularning jismoniy rivojlanishiga va sog‘lom turmush tarzini o‘rganishiga yordam beradi.Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari bolalar bilan ishlashda shaxsiy va professional kompetentsiyalarni talab qiladi. Tarbiyachi o‘zining pedagogik mahoratini, psixologik bilimlarini va kasbiy malakalarini muntazam ravishda rivojlantirib borishi kerak. Bu, o‘z navbatida, ta'lim jarayonining samaradorligini oshiradi, bolalarning rivojlanishida yangi yondashuvlarni sinab ko‘rish imkonini beradi. Tarbiyachi bolalar bilan ishlashda doimiy ravishda ijodiy yondashuvni qo‘llash, bolalar uchun qiziqarli va samarali ta'lim muhiti yaratish, ularning individual ehtiyojlarini inobatga olish zarur. Shu bilan birga, tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalarida oilaviy aloqalarning o‘rni muhimdir. Tarbiyachi oilalar bilan yaqin hamkorlikda ishlashi kerak, chunki oilada bola o‘zining birinchi ta'lim muhitini olishadi. Oila bilan hamkorlik, bola uchun qulay va samarali ta'lim muhitini yaratishga yordam beradi. Tarbiyachi oila bilan muntazam aloqada bo‘lishi, bolaning rivojlanishiga oid muammolarni aniqlash va ular bo‘yicha maslahatlar berish orqali, uning shaxs sifatida rivojlanishiga ko‘maklashishi kerak.Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari o‘zaro bog‘liq va bir-birini to‘ldiradi. Ta'lim bolalarga bilim va ko‘nikmalarni berishni, tarbiya esa ularning shaxsiyatini shakllantirishni, axloqiy qadriyatlarni o‘rganishni ta’minlaydi. Tarbiyachi o‘zining kasbiy yondashuvlarini doimiy ravishda yangilab, o‘qitish jarayonini bolalarning individual ehtiyojlariga mos ravishda tashkil etishi kerak. Bu orqali u bolalarni nafaqat yaxshi o‘qituvchilar, balki jamiyatga foydali va mas'uliyatli fuqarolar bo‘lib tarbiyalashga erishadi.Shuningdek, tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari pedagogik metodlarni va innovatsion yondoshuvlarni o‘z ichiga oladi. Yangi texnologiyalar va pedagogik uslublarni qo‘llash tarbiyachiga ta'lim jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilish imkonini beradi. Maktabgacha ta'lim tizimi doimiy ravishda 23 o‘zgarib, yangilanib bormoqda, bu esa tarbiyachilardan yuqori malaka va doimiy o‘zgarishga moslashishni talab qiladi. Bolalar ta'limi va tarbiyasida zamonaviy pedagogik yondashuvlarni qo‘llash bolalar uchun ta'lim jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilishga imkon beradi. 2.2. Tarbiyachining individual yondashuvi va bolalar bilan ishlashda innovatsion metodlar. Tarbiyachining individual yondashuvi va bolalar bilan ishlashda innovatsion metodlar, maktabgacha ta'lim jarayonida bolalarning rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega. Har bir bola o‘ziga xos xususiyatlarga, qobiliyatlarga va ehtiyojlarga ega, shuning uchun tarbiyachi bolalar bilan ishlashda individual yondashuvni qo‘llashi zarur. Individual yondashuv, bolalarning o‘ziga xos rivojlanish bosqichlarini, qiziqishlarini va qobiliyatlarini inobatga olib, ta'lim jarayonini shaxsiylashtirishni ta'minlaydi. Bu yondashuv, bolalarning o‘zini anglashlariga, o‘z fikrlarini ifoda etishlariga va o‘zaro aloqalarini rivojlantirishlariga yordam beradi. Tarbiyachining individual yondashuvi, bolalar bilan ishlashda ularning ehtiyojlarini aniqlash va ularni qondirishga qaratilgan strategiyalarni ishlab chiqishni o‘z ichiga oladi. Bu jarayonda tarbiyachi, bolalarning qiziqishlarini, kuchli tomonlarini va rivojlanish sohalarini o‘rganishi zarur. Har bir bolaning o‘ziga xos xususiyatlari haqida ma'lumot to‘plash, tarbiyachiga ularning rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashda yordam beradi. Tarbiyachi, bolalarga mos keladigan faoliyatlar va o‘yinlarni tanlash orqali ularning qiziqishini oshirishi va o‘rganishga bo‘lgan ishtiyoqini rag‘batlantirishi mumkin. Innovatsion metodlar, bolalar bilan ishlashda tarbiyachining yondashuvini yanada kengaytiradi. Zamonaviy pedagogik texnologiyalar, interaktiv o‘yinlar va yangi ta'lim resurslari orqali tarbiyachilar ta'lim jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilib o‘tkazishlari mumkin. Masalan, interaktiv ta'lim vositalari 24 yordamida bolalar, o‘rganish jarayonida faol ishtirok etishlari, yangi bilimlarni o‘zlashtirishlari va kreativ fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishlari mumkin. Tarbiyachilar, innovatsion metodlarni qo‘llash orqali bolalar o‘rtasida o‘zaro munosabatlarni, hissiy aloqalarni va ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishga yordam berishlari zarur. Bolalar bilan ishlashda innovatsion metodlar qo‘llanilishi, shuningdek, tarbiyachining kreativ yondashuvini talab qiladi. Tarbiyachi, bolalarning qiziqishlariga mos faoliyatlarni ishlab chiqish, yangi o‘yinlarni va ijodiy loyihalarni tashkil etish orqali ularning ijodiy fikrlash qobiliyatini oshirishi mumkin. Bolalar, o‘yin va ijodiy faoliyatlar yordamida o‘zlarini ifoda etish, yangi narsalarni o‘rganish va tajriba qilish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Tarbiyachi, bunday faoliyatlarni tashkil etishda innovatsion yondashuvlarni qo‘llab, bolalar uchun qiziqarli va samarali ta'lim muhitini yaratishi zarur. Tarbiyachining individual yondashuvi va innovatsion metodlari, bolalarning rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi. Bu yondashuvlar, bolalarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish, ularning hissiy va ijtimoiy rivojlanishini ta'minlash va kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratadi. Tarbiyachilar, har bir bolaning individual ehtiyojlarini inobatga olib, ularni rivojlantirish va ta'lim jarayonini shaxsiylashtirishda muhim ahamiyatga ega. Bularning barchasi, bolalarning kelajakdagi ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli bo‘lishlari uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni shakllantirishga yordam beradi. Tarbiyachining innovatsion yondashuvlari, bolalarning o‘rganish jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilishda muhim rol o‘ynaydi. Umuman olganda, tarbiyachining individual yondashuvi va innovatsion metodlar, bolalarning ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli bo‘lishlariga, ularning o‘ziga xos rivojlanish ehtiyojlarini qondirishga va ijtimoiy hayotga tayyorgarlik ko‘rishlariga xizmat qiladi. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda yondashuvlarini 25 doimiy ravishda yangilab borishlari, yangi pedagogik yondashuvlarni o‘rganishlari zarur. Bu, ularning professional faoliyatini rivojlantirish va bolalar bilan ishlash samaradorligini oshirishga yordam beradi. Tarbiyachining kreativ yondashuvi, bolalarning ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, ularning kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratadi. Tarbiyachining individual yondashuvi va bolalar bilan ishlashda innovatsion metodlar - bu zamonaviy maktabgacha ta'lim tizimining samarali ishlashini ta'minlaydigan, bolaning ehtiyojlarini to‘liq qondirishga, uning qobiliyatlarini maksimal darajada rivojlantirishga qaratilgan yondashuvlardir. Bolalar har bir shaxs sifatida o‘ziga xosdir, va har bir bola o‘zining rivojlanish tempiga, psixologik va emotsional xususiyatlariga ega. Shuning uchun tarbiyachining individual yondashuvi bola bilan ishlashda samaradorlikni oshiradi, uning ehtiyojlarini yaxshiroq tushunish va unga mos ta'lim-tarbiyaviy yordam ko‘rsatishni ta'minlaydi. Tarbiyachining individual yondashuvi bolalarni ularning o‘ziga xos xususiyatlari, qobiliyatlari va qiziqishlariga qarab o‘rgatishni anglatadi. Bolalar o‘rtasida katta farqlar bo‘lishi mumkin: kimdir tez o‘rganadi, kimdir esa ko‘proq vaqt talab etadi. Ba'zi bolalar o‘zlarini ko‘proq jismoniy faoliyatda ifodalashadi, boshqalari esa, aksincha, vizual yoki intellektual faoliyatda yaxshiroq ishlashadi. Tarbiyachi har bir bolaning individual ehtiyojlarini aniqlash, ularga mos pedagogik usullarni tanlash va ta'limni ularning shaxsiy qobiliyatlariga moslashtirish orqali, har bir bolaning muvaffaqiyatli rivojlanishiga hissa qo‘shadi. Bolalarga individual yondashuvni ta'minlash uchun tarbiyachi nafaqat pedagogik, balki psixologik bilimlarga ega bo‘lishi kerak. U bolalarning psixologik holatini tushunib, uning ehtiyojlarini aniqlay olishi, shuningdek, ular bilan ishlashda turli pedagogik va psixologik metodlarni qo‘llashda ustunlik 26 ko‘rsatishi zarur. Bu, albatta, bolaning o‘ziga xos ruhiy va hissiy xususiyatlariga qarab, unga to‘g‘ri ta'lim va tarbiya berishga imkon yaratadi. Innovatsion metodlar esa, tarbiyachilarga bolalar bilan ishlashda yangi va ilg‘or pedagogik yondashuvlarni qo‘llash imkonini beradi. Zamonaviy ta'lim tizimi bolalarning shaxsiyatini shakllantirishda yangi texnologiyalar va metodlarni qo‘llashni talab qiladi. Bolalar faqatgina an'anaviy metodlar orqali o‘rgatish emas, balki turli innovatsion metodlar orqali o‘z qobiliyatlarini rivojlantirishlari mumkin. Innovatsion metodlar orqali ta'limni yanada qiziqarli va samarali qilish, bolalarning o‘zgaruvchan ehtiyojlariga javob berish mumkin. Innovatsion metodlar turli shakllarda bo‘lishi mumkin. Masalan, o‘yinga asoslangan ta'lim (game-based learning) metodlari bolalar uchun eng qiziqarli va samarali usullardan biridir. Bu metod orqali bola o‘yinda o‘rganadi, uning fikrlash qobiliyatlari rivojlanadi, ijtimoiy ko‘nikmalari mustahkamlanadi. O‘yin yordamida tarbiyachi bolalarga mas'uliyat, jamoada ishlash, o‘zaro hurmat va boshqalar kabi ijtimoiy qadriyatlarni o‘rgatishi mumkin. Bu metod bolaning diqqatini jamlash, xotirasi va kognitiv ko‘nikmalarini rivojlantirishda ham samarali bo‘ladi. Bundan tashqari, interaktiv va multimediya vositalari ni qo‘llash ham innovatsion metodlardan hisoblanadi. Bolalar, ayniqsa, maktabgacha yoshdagi bolalar uchun vizual va audial vositalar orqali o‘rganish osonroq bo‘ladi. Turli xil ta'lim dasturlari, ilovalar, video va audiomateriallar orqali bolalar o‘yinlar, hikoyalar va mashg‘ulotlar orqali yangi bilimlarni o‘zlashtiradilar. Multimedialar yordamida ta'limni qiziqarli va jonli qilish mumkin, bu esa bolalarning o‘rganishga bo‘lgan qiziqishini oshiradi. Kooperativ o‘rganish metodlari ham innovatsion metodlar sirasiga kiradi. Bu metod bolalar o‘rtasida jamoaviy ishlashni rivojlantirishga yordam beradi. Bolalar guruhlarga bo‘linib, birgalikda maqsadga erishishga intilishadi, bu esa ularning ijtimoiy va jamoaviy ko‘nikmalarini oshiradi. Tarbiyachi bu metodni 27 bolalar o‘rtasida hamkorlikni kuchaytirish, muammolarni birgalikda hal qilish va o‘zaro yordamni rivojlantirish uchun qo‘llaydi. Loyiha asosidagi ta'lim metodlari ham innovatsion usullar sirasiga kiradi. Bu metod bolalar o‘zlari qiziqadigan mavzularni tanlab, ularni o‘rganish va amaliy faoliyat orqali ko‘nikmalarini rivojlantiradilar. Loyiha asosidagi ta'lim bolalarga mustaqil fikrlash, muammolarni hal qilish va yaratish qobiliyatini rivojlantirishga yordam beradi. Tarbiyachi bu metodni o‘z faoliyatida qo‘llab, bolalarga ma'lum bir mavzu bo‘yicha jamoaviy yoki individual loyiha yaratishga yordam beradi. Sensorli o‘yinlar va yaratish faoliyatlari ham bolalarning kreativligini rivojlantiradigan innovatsion metodlar hisoblanadi. Bolalarning sensorli ko‘nikmalarini rivojlantirish, ular uchun yangi materiallar bilan ishlash va turli turdagi ijodiy faoliyatlarni tashkil etish tarbiyachining asosiy vazifalaridan biridir. Bu metodlar bolalarga nafaqat o‘yin orqali o‘rganishni, balki yangi narsalarni yaratishni, qo‘llari bilan ishlashni va ijodiy fikrlashni o‘rgatadi. Texnologiya va raqamli vositalardan foydalanish ham bolalar bilan ishlashda innovatsion metodlardan biridir. Yangi texnologiyalar yordamida tarbiyachi bolalar bilan o‘rgatish jarayonini samarali va qiziqarli qilishga yordam beradi. Raqamli vositalar va onlayn dasturlar bolalarning kognitiv va texnologik ko‘nikmalarini rivojlantirishda samarali yordam beradi. Bolalar kompyuterlar, planshetlar va boshqa elektron qurilmalarda ta'lim materiallarini o‘rganish orqali zamonaviy texnologiyalar bilan tanishishadi. Birinchi navbatda, tarbiyachining individual yondashuvi va innovatsion metodlar bolalarning ta'lim va tarbiya jarayonida muvaffaqiyatli rivojlanishini ta'minlaydi. Har bir bola o‘ziga xos, shuning uchun tarbiyachi bolalarni nafaqat ularning ehtiyojlarini inobatga olib, balki yangi pedagogik usullar va metodlarni qo‘llash orqali o‘rgatishi kerak. Innovatsion metodlar ta'lim jarayonini yanada jonli 28 va qiziqarli qilishi, bolalarning kreativligini, mustaqil fikrlashini va jamoaviy ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Tarbiyachining bu metodlardan samarali foydalanishi bolaning faolligini oshiradi, uning o‘rganishga bo‘lgan qiziqishini mustahkamlaydi va ta'lim jarayonini yanada samarali qiladi. Innovatsion yondashuvlar orqali bolalar o‘rganishda nafaqat bilimlarni o‘zlashtiradilar, balki yangi ko‘nikmalarni rivojlantiradilar, o‘z fikrlarini ifodalashda mustahkam asosga ega bo‘ladilar va kelajakda jamiyatga foydali shaxslar sifatida shakllanadilar. 2.3. Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi va hamkorligi. Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi va hamkorligi maktabgacha ta'lim jarayonida muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar bolalar ta'limida faqatgina ta'lim muassasasida emas, balki oilada ham amalga oshiriladigan tarbiyani qo‘llab- quvvatlashda muhim rol o‘ynaydi. Ota-onalar va tarbiyachilar o‘rtasidagi samarali muloqot, bolalarning rivojlanishini ta'minlashda va ularning ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli bo‘lishlariga yordam beradi. Oila, bolalar uchun birinchi ta'lim muassasasi bo‘lib, ularning shaxsiyati va xarakterining shakllanishida muhim ahamiyatga ega. Shuning uchun tarbiyachining oilalar bilan aloqasi, bolalarning ta'lim jarayonidagi muvaffaqiyatini belgilovchi omil hisoblanadi. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda ular oila a'zolari bilan hamkorlik qilishni ta'minlashlari kerak. Ota-onalar, bolalarining tarbiyasi va ta'limida eng yaqin odamlar sifatida, tarbiyachilar bilan o‘zaro aloqalarini mustahkamlashda faol ishtirok etishlari zarur. Tarbiyachilar, ota-onalar bilan ochiq va samimiy muloqot qila olishlari, ularni bolalarining ta'lim jarayoni haqida doimiy ravishda xabardor qilishi, shuningdek, bolalarning ehtiyojlari va qobiliyatlari haqida ota-onalarga ma'lumot berishi muhimdir. Bu jarayon, ota-onalarning bolalariga bo‘lgan munosabatlarini yaxshilashga va tarbiya jarayonida birgalikda ishlashga yordam beradi. 29 Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi, bolalarning ijtimoiy va hissiy rivojlanishiga ham ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Ota-onalar va tarbiyachilar o‘rtasida o‘rnatilgan hamkorlik, bolalarning o‘zaro aloqalarini rivojlantirish, ularning hissiy barqarorligini ta'minlash va o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirishda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar, bolalarning his-tuyg'ularini tushunishga yordam berish uchun ota-onalar bilan birgalikda ishlashlari kerak. Ota-onalarga bolalarining hissiy holatini kuzatish va ularni qo‘llab-quvvatlashda yordam berish, tarbiyachining vazifalaridan biridir. Bundan tashqari, tarbiyachilar, ota-onalar bilan birgalikda bolalarning ta'lim jarayonini rejalashtirishda ham ishtirok etishlari zarur. Tarbiyachilar, ota-onalarga bolalarining o‘qishlari, o‘zaro munosabatlari va ijtimoiy faoliyatlari haqida ma'lumot berish orqali, ularning rivojlanishini kuzatib borishlari va kerakli o‘zgarishlarni amalga oshirishlari uchun zarur bo‘lgan ma'lumotlarni taqdim etishlari muhimdir. Bu jarayon, bolalar bilan ishlashda tarbiyachining faol reytingini ta'minlaydi va ular uchun qulay sharoitlarni yaratishga yordam beradi. Tarbiyachining oilalari bilan aloqasi va hamkorligi, shuningdek, ota- onalarning ta'lim jarayonida faol ishtirokini rag'batlantirish orqali bolalar uchun yanada qulay sharoitlarni yaratishga xizmat qiladi. Ota-onalarga o‘z farzandlari uchun ta'lim jarayonida qanday yordam berishlari kerakligi haqida ma'lumot berish, ularning faolligini oshiradi va bolalarining rivojlanishiga ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Tarbiyachilar, ota-onalar bilan birgalikda bolalarining ta'lim jarayonidagi muvaffaqiyatlarini baholash va zarur bo‘lganda qo‘shimcha yordam taklif qilishlari muhimdir.Shuningdek, tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda innovatsion metodlarni qo‘llash orqali ota-onalar bilan aloqalarni mustahkamlashlari mumkin. Masalan, ota-onalar uchun ma'ruza va seminarlar tashkil etish, ularga bolalarining ta'lim jarayonida qanday yordam berishlari haqida ma'lumot berish orqali, tarbiyachilar ota-onalar bilan o‘zaro aloqalarni yanada 30 mustahkamlashlari mumkin. Ota-onalar, bolalarining ta'lim jarayonida faol ishtirok etishlari uchun kerakli bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishlari zarur.Tarbiyachining oilalar bilan hamkorligi, bolalarning o‘zaro aloqalarini rivojlantirishda ham muhim rol o‘ynaydi. Tarbiyachilar, ota-onalar bilan birgalikda bolalarning ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantirish, ularni do‘stlik, hamjihatlik va hurmat kabi qadriyatlar bilan tanishtirishda o‘zaro hamkorlik qilishlari zarur. Bu jarayon, bolalar uchun ijtimoiy muhitda o‘z o‘rnini topish va o‘zaro munosabatlarini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega.Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi va hamkorligi bolalarning ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli bo‘lishlari uchun muhim shart- sharoitni yaratadi. Tarbiyachilar, ota-onalar bilan birgalikda bolalarining rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashda va ularning ta'lim jarayonini samarali tashkil etishda muhim rol o‘ynaydi. Bu hamkorlik, bolalarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish, ularning hissiy va ijtimoiy rivojlanishini ta'minlash va kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratadi. Tarbiyachilar va ota-onalar o‘rtasidagi ochiq va samimiy muloqot, bolalarning ta'lim jarayonida muvaffaqiyatli bo‘lishlari uchun zarur bo‘lgan sharoitlarni yaratishga yordam beradi.Maktabgacha ta'lim tizimida tarbiyachining oilalar bilan aloqasi va hamkorligi, ta'lim jarayonining samaradorligini oshirishda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachi va oilalar o‘rtasidagi o‘zaro aloqa, bolalarning rivojlanishida va ta'lim tizimining sifatini yaxshilashda mustahkam poydevor yaratadi. Har bir bola o‘zining birinchi ta'lim va tarbiya tizimini oilasida qabul qiladi, shuning uchun oila bilan yaqin hamkorlikni o‘rnatish, bola rivojlanishiga samarali ta'sir ko‘rsatadi. Tarbiyachining oila bilan o‘zaro aloqasi va hamkorligi bolalarning psixologik, ijtimoiy va hissiy rivojlanishiga hamda ularning ta'lim jarayonida muvaffaqiyatiga ta'sir etadi. Oilalar bilan aloqaning asosiy maqsadi - bolalarning individual ehtiyojlari, rivojlanish bosqichlari va qobiliyatlarini aniqlash hamda ular bo‘yicha ta'lim va tarbiya jarayonini shakllantirishdir. Oila va tarbiyachining birgalikda ishlashi, 31 bolaning shaxsiyatini rivojlantirishda hamda uning akademik va ijtimoiy ko‘nikmalarini oshirishda katta rol o‘ynaydi. Tarbiyachi bolalar bilan ta'lim jarayonini olib borar ekan, oilalar bilan muntazam ravishda aloqada bo‘lishi, ularning fikrlarini eshitishi, bolalarning rivojlanishiga oid muammolarni birgalikda hal etishlari kerak.Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi nafaqat o‘zaro maslahatlashuvlar, balki o‘zaro hamkorlik va ko‘maklashuvni ham o‘z ichiga oladi. Oilalar bolalar uchun eng yaxshi ta'lim muhitini yaratishda muhim o‘rin tutadi. Agar tarbiyachi va ota-onalar bir-birining faoliyatini tushunib, o‘zaro hurmat asosida ishlashsa, bolaning rivojlanishida to‘g‘ri yo‘nalish berish mumkin bo‘ladi. Shuningdek, tarbiyachi oilalarga bola bilan qanday muloqot qilish, uning ehtiyojlarini qanday tushunish va ularni qanday qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha maslahatlar berishi mumkin. Bu bolaning o‘qish va rivojlanish jarayonini yanada samarali qilishga yordam beradi. Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi ko‘pincha uchta asosiy yo‘nalishda amalga oshiriladi. Birinchi yo‘nalish – tarbiyachi oila bilan bolalar bilan bog‘liq umumiy ma'lumotlar almashadi, masalan, bolaning ta'limdagi muvaffaqiyatlari, nutqiy rivojlanishi, ijtimoiy ko‘nikmalari va boshqalar. Ikkinchi yo‘nalish – bolalar bilan o‘tkazilgan mashg‘ulotlar va o‘yinlar bo‘yicha oilaga batafsil axborot berish, ularning uyda qanday mashg‘ulotlar bilan shug‘ullanishlari kerakligini tushuntirish. Uchinchisi – bolaning shaxsiy rivojlanishi, axloqiy va psixologik holati haqida ota-onalar bilan muhokama qilish va ular bilan birgalikda qanday yordam ko‘rsatish kerakligi bo‘yicha maslahatlar berish. Tarbiyachining oilalar bilan ishlashdagi yana bir muhim jihati shundaki, u nafaqat bolaning yutuqlarini, balki uning muammolarini ham oilaga yetkazib, birgalikda yechim topishga harakat qiladi. Ota-onalar bilan yaxshi aloqalar o‘rnatish, tarbiyachining kasbiy malakasini oshirishga ham yordam beradi. Oilalar bilan ochiq va samarali muloqot 32 qilish, tarbiyachining bolalar bilan ishlashdagi samaradorligini oshiradi, chunki ular o‘z faoliyatida oila va jamiyatdan ham ko‘proq qo‘llab-quvvatlash olishadi. Bolalar o‘z oilalarida qanday munosabatlar, qadriyatlar va xulq-atvorni ko‘rgan bo‘lsa, ular maktabgacha ta'limda ham o‘zini shunga mos ravishda tutishadi. Shuning uchun tarbiyachi o‘z faoliyatida ota-onalar bilan hamkorlikni yuqori darajada tashkil etishi kerak. Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi, shuningdek, bolalar bilan ishlashdagi usullarni yaxshilashga yordam beradi. Agar oilalar tarbiyachiga bolalarning xulq- atvori, odatlari va qiziqishlari haqida batafsil ma'lumot bersalar, tarbiyachi ularga yanada samarali ta'lim va tarbiya berishi mumkin. Oilalar, o‘z navbatida, tarbiyachidan bolaning maktabgacha ta'limdagi muvaffaqiyatlari va muammolari haqida aniq va tushunarli ma'lumot olishlari kerak. Bu bola bilan ishlashda tarbiyachiga aniq yo‘nalishlar berishga yordam beradi. Tarbiyachining oilalar bilan aloqasida o‘zaro ishonch va hamkorlikka asoslangan yondashuv muhimdir. Tarbiyachi oilalar bilan ishlashda doimiy ravishda ochiq va samimiy bo‘lishi kerak. Ota-onalar va tarbiyachi o‘rtasidagi ishonchli munosabatlar bolaning rivojlanishida muvaffaqiyatli natijalarga olib keladi. Oilalar, o‘z navbatida, tarbiyachining maslahatlarini tinglab, bolaga uyda qanday qo‘llab-quvvatlash berishni, uning ta'limiga qanday yordam ko‘rsatishni bilishlari zarur. Oilalar bilan aloqalar turli shakllarda o‘rnatilishi mumkin. Bular orasida shaxsiy uchrashuvlar, telefon orqali muloqot, onlayn platformalarda o‘tkaziladigan konsultatsiyalar va uchrashuvlar, ota-onalar yig‘ilishlari va boshqa shakllar mavjud. Tarbiyachi har bir oila bilan aloqani mos tarzda, bola uchun eng qulay va samarali shaklda tashkil etishi lozim. Har bir oila o‘ziga xos, shuning uchun aloqalar individuallashgan bo‘lishi kerak. Tarbiyachi oilaning ijtimoiy, madaniy va 33 iqtisodiy sharoitlarini hisobga olib, bolaga qanday ta'lim berish haqida maslahatlar beradi. Tarbiyachining oilalar bilan ishlashdagi mas'uliyati juda katta. Ota-onalar va tarbiyachi o‘rtasidagi aloqa bolaning rivojlanishidagi barcha bosqichlarni to‘g‘ri shakllantirishga yordam beradi. Tarbiyachi bolalarning o‘qish jarayonini boshlashdan oldin, ularning oilalaridan muhim ma'lumotlarni olish orqali, ta'limni shaxsiylashtirish va eng yaxshi sharoitlarni yaratish imkonini beradi. Tarbiyachi oilalar bilan hamkorlikda bola bilan ishlashda yangi yondashuvlar va metodlarni qo‘llash orqali muvaffaqiyatli natijalarga erishishi mumkin. Tarbiyachining oila bilan aloqasi va hamkorligi bolalarning ijtimoiy rivojlanishida ham katta rol o‘ynaydi. Oila va tarbiyachining o‘zaro hamkorligi bolalar uchun sog‘lom va xavfsiz ta'lim muhitini yaratishga yordam beradi. Tarbiyachi oilalar bilan birgalikda bolalar uchun har tomonlama qo‘llab- quvvatlash tizimini yaratadi, bu esa bolaning rivojlanishining har bir yo‘nalishini mustahkamlaydi. Oila va tarbiyachining birgalikda ishlashlari bolalarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshiradi, o‘zlarining shaxs sifatida shakllanishiga yordam beradi, ijtimoiy ko‘nikmalarini rivojlantiradi. Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi, shuningdek, jamiyatdagi tarbiyaning umumiy darajasini ham ko‘taradi. Oila va maktabgacha ta'lim tashkilotlari o‘rtasidagi yaqin hamkorlik, jamiyatdagi tarbiya darajasini yaxshilaydi va kelajakdagi yuksak ma'naviyatli, mas'uliyatli shaxslarni tarbiyalashga yordam beradi. Bolalar oilada shakllanadigan qadriyatlar, xulq-atvor va axloqiy normlarni maktabgacha ta'limda mustahkamlash orqali, jamiyatga foydali va ijtimoiy jihatdan mos keladigan shaxslar tarbiyalanadi. 34 III-BOB. TARBIYACHINING KASBIY MALAKALARINI RIVOJLAN- TIRISH VA TARBIYACHILARNING PEDAGOGIK MEHNATI SAMARA- DORLIGINI OSHIRISH. 3.1. Tarbiyachining kasbiy malakalari va pedagogik mahoratini oshirish. Tarbiyachining kasbiy malakalari va pedagogik mahoratini oshirish, maktabgacha ta'lim jarayonining samaradorligini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda o‘z bilim va ko‘nikmalarini doimiy ravishda yangilab borishlari, yangi pedagogik yondashuvlar va metodlarni o‘rganishlari zarur. Bu jarayon, ularga bolalar ta'limida yanada samarali bo‘lish imkonini beradi. Tarbiyachining kasbiy malakalarini oshirish, nafaqat o‘z faoliyatida muvaffaqiyatli bo‘lish, balki bolalarning rivojlanishini qo‘llab- quvvatlashda ham muhim rol o‘ynaydi. Tarbiyachilar, o‘z kasbiy malakalarini oshirish orqali bolalarning ehtiyojlariga yanada samarali javob bera olishlari mumkin. Tarbiyachining kasbiy malakalarini oshirish jarayoni, turli usullar va strategiyalar yordamida amalga oshiriladi. Masalan, seminarlar, treninglar va master-klasslar orqali tarbiyachilar o‘z bilimlarini kengaytirish, yangi pedagogik yondashuvlar va metodlarni o‘rganish imkoniyatiga ega bo‘lishadi. Ushbu tadbirlar, tarbiyachilarga o‘zaro tajriba almashish, yangi g'oyalar va metodlarni o‘rganish, shuningdek, o‘z faoliyatlarini yanada takomillashtirishga yordam beradi. Bunday tadbirlar, tarbiyachilarning professional o‘sishiga zamin yaratadi va ularning pedagogik mahoratini oshirishga xizmat qiladi. Tarbiyachilar, shuningdek, o‘z faoliyatlarida innovatsion pedagogik texnologiyalarni qo‘llash orqali kasbiy malakalarini oshirishlari mumkin. 35 Zamonaviy texnologiyalar, bolalar bilan ishlashda yangi imkoniyatlar yaratadi, bu esa tarbiyachilarga ta'lim jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilish imkonini beradi. Tarbiyachilar, interaktiv ta'lim vositalaridan, multimedia resurslardan va boshqa zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish orqali bolalarning qiziqishini oshirish va ularning o‘rganish jarayonini samarali tashkil etish imkoniyatiga ega bo‘lishadi. Tarbiyachining kasbiy malakalarini oshirishda jamoaviy ishlash ham muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar, bir-birlari bilan tajriba almashish, o‘zaro maslahatlar berish va o‘z faoliyatlarini muhokama qilish orqali o‘z malakalarini oshirishlari mumkin. Jamoaviy ish, tarbiyachilarga o‘zaro ko‘maklashish, yangi g'oyalarni birgalikda ishlab chiqish va muammolarni hal qilishda yordam beradi. Bu jarayon, tarbiyachilarning hamkorlik ko‘nikmalarini rivojlantirishga, shuningdek, ularning professional o‘sishiga xizmat qiladi.Tarbiyachining kasbiy malakalarini oshirish jarayoni doimiy bo‘lishi kerak. Tarbiyachilar, o‘z bilim va ko‘nikmalarini yangilab borishlari, yangi pedagogik yondashuvlar va metodlarni o‘rganishlari zarur. Bu, ularning bolalar bilan ishlashda yanada samarali bo‘lishlariga, shuningdek, ta'lim jarayonida qiziqarli va innovatsion yondashuvlarni qo‘llashlariga yordam beradi. Tarbiyachilar, shuningdek, o‘z faoliyatlarida o‘z-o‘zini baholash va tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirish orqali kasbiy malakalarini oshirishlari mumkin.Tarbiyachining kasbiy malakalari va pedagogik mahoratini oshirish, bolalar ta'limida muvaffaqiyatli bo‘lish va ularning rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashda muhim rol o‘ynaydi. Tarbiyachilar, o‘z malakalarini oshirish orqali bolalarning ehtiyojlariga yanada samarali javob bera olishlari, ularning hissiy va ijtimoiy rivojlanishini ta'minlashlari va kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratishlari mumkin. Tarbiyachining o‘z kasbiy malakalarini doimiy ravishda oshirishga intilishi, bolalar bilan ishlash samaradorligini oshirishda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachining kasbiy 36 malakalari va pedagogik mahoratini oshirish maktabgacha ta'lim tizimining asosiy tamoyillaridan biridir. Maktabgacha ta'lim muassasalarida bolalarning rivojlanishiga doir barcha pedagogik jarayonlar, ta'lim metodlari va usullar, shuningdek, tarbiyachining bolalar bilan ishlashdagi muvaffaqiyati to‘g‘ridan- to‘g‘ri uning kasbiy malakasi va pedagogik mahoratiga bog‘liq. Tarbiyachi, o‘z vazifalarini muvaffaqiyatli bajarishi uchun, nafaqat bolalar bilan ishlashda amaliy tajribaga ega bo‘lishi kerak, balki o‘z bilim va ko‘nikmalarini doimiy ravishda oshirib borish, zamonaviy pedagogik usullarni o‘zlashtirish va pedagogik bilimlarini yangilash zarur. Tarbiyachining kasbiy malakalarini oshirish, uning pedagogik mahoratini rivojlantirish, avvalo, bola uchun eng yaxshi ta'lim muhitini yaratish va ta'lim jarayonining samaradorligini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Kasbiy malaka va pedagogik mahorat, tarbiyachining bola bilan ishlashdagi o‘ziga xos qobiliyatlari, uning bilimlari va tajribasidan kelib chiqadi. Kasbiy malakaga ega bo‘lgan tarbiyachi, bolalar bilan o‘zaro muloqotda, o‘qitish va tarbiyalash jarayonida ijobiy natijalarga erishishga qodir bo‘ladi. Shu bois, tarbiyachining o‘z kasbiy malakalarini rivojlantirishi, uning pedagogik faoliyatining samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Tarbiyachining kasbiy malakasi nafaqat bilimlarni o‘zlashtirishni, balki amaliy ko‘nikmalarni rivojlantirishni ham o‘z ichiga oladi. Pedagogik mahorat esa, tarbiyachining o‘z ishida kreativ yondashuv, individuallik, pedagogik texnikalar va metodlarni samarali qo‘llash qobiliyatini ifodalaydi. Tarbiyachining kasbiy malakalarini oshirish uchun, birinchi navbatda, uning ta'limiy bilimlari mustahkamlanishi kerak. Pedagogik bilimlar tarbiyachining bolalar bilan ishlashda zarur bo‘lgan nazariy va amaliy bilimlarni o‘z ichiga oladi. Tarbiyachi, bolalarning psixologik rivojlanishini tushunishi, ta'limning zamonaviy metodlari va texnikalarini o‘rganishi, shuningdek, ularning yoshiga va individual 37 xususiyatlariga mos ta'lim strategiyalarini ishlab chiqishi kerak. Bu bilimlar, tarbiyachining bolaning o‘ziga xos ehtiyojlarini va qobiliyatlarini aniqlashga yordam beradi. Pedagogik bilimlarni rivojlantirish, tarbiyachining o‘z ishini yanada samarali qilishiga yordam beradi, bu esa bolaning ta'lim va rivojlanish jarayonini optimallashtirishga xizmat qiladi. Kasbiy malakani oshirishning ikkinchi muhim qismi - pedagogik ko‘nikmalarni rivojlantirish . Pedagogik ko‘nikmalar, tarbiyachining bolalar bilan ishlashda qo‘llaydigan turli usullar va metodlardan iborat bo‘lib, tarbiyachining pedagogik faoliyatining samarali bo‘lishini ta'minlaydi. Tarbiyachi o‘z faoliyatida turli pedagogik texnikalarni, masalan, o‘yin orqali ta'lim, hikoya qilish, guruhlar bilan ishlash va boshqalarni qo‘llashi mumkin. Har bir bola o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lgani uchun, tarbiyachi har bir bolaga mos pedagogik yondashuvni tanlashi kerak. Bu esa uning kasbiy malakasining yuqori darajada bo‘lishini ta'minlaydi. Tarbiyachining pedagogik mahoratini oshirish uchun uning innovatsion yondashuvlarni qo‘llashi juda muhimdir. Innovatsion pedagogik usullar, pedagogik faoliyatni yangilash va diversifikatsiya qilish imkonini beradi. Zamonaviy ta'limda innovatsion metodlar, texnologiyalar va yondashuvlar ta'lim jarayonini yanada samarali va qiziqarli qiladi. Tarbiyachi innovatsion metodlarni o‘zlashtirgan holda, bolalar bilan ishlashda yangi va samarali usullarni qo‘llashi mumkin. Masalan, ta'limni o‘yin orqali o‘rganish, multimediya vositalari orqali ta'lim berish, raqamli ta'lim platformalaridan foydalanish kabi metodlar orqali bolalarning qiziqishini oshirish va ularning faol ishtirokini ta'minlash mumkin. Kasbiy malakani oshirishda tarbiyachining pedagogik izlanishlar olib borishi ham katta ahamiyatga ega. Tarbiyachi, o‘z faoliyatida yuzaga kelayotgan muammolarni hal qilish uchun ilmiy va pedagogik izlanishlar olib borish, turli pedagogik va psixologik metodlarni o‘rganish zarur. Bu orqali u o‘z ishida yangi 38 yondashuvlarni joriy etishi, ta'lim jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Shuningdek, tarbiyachi o‘z faoliyatini tahlil qilib, unga tegishli taklif va o‘zgarishlar kiritishi kerak. O‘z izlanishlarida, yangi pedagogik texnikalar va metodlarni ishlab chiqishda pedagogik ilm-fan sohasidagi yangiliklarni kuzatib borishi muhimdir. 3.2. Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish. Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish, maktabgacha ta'lim tizimida muhim ahamiyatga ega bo‘lgan masalalardan biridir. Tarbiyachi, bolalar bilan ishlashda nafaqat bilim va ko‘nikmalarga, balki axloqiy qadriyatlar va professional etikaga ham ega bo‘lishi zarur. Kasbiy etika, tarbiyachining o‘z ishiga, bolalarga va ularning oilalariga bo‘lgan munosabatida to‘g‘ri yo‘nalishlarni belgilab beradi. Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish, uning professional faoliyatini yanada takomillashtirishga, shuningdek, bolalar bilan ishlash jarayonida to‘g‘ri yondashuvlarni qo‘llashga yordam beradi.Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish jarayonida, birinchi navbatda, axloqiy qadriyatlar va prinsiplarni aniqlash zarur. Tarbiyachi, bolalar bilan ishlaganda, o‘zining kasbiy majburiyatlarini, mas'uliyatini va axloqiy me'yorlarini bilishi va ularga amal qilishi muhimdir. Bu, bolalarga nisbatan hurmat, sevgi va e'tibor ko‘rsatishni o‘z ichiga oladi. Tarbiyachi, bolalarning hissiy va ijtimoiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashda o‘zining kasbiy etikasini namoyon etishi zarur. O‘z ishiga mas'uliyatli yondashuv, tarbiyachining professional mahoratini oshirishga yordam beradi.Kasbiy etika, shuningdek, tarbiyachining ota-onalar bilan aloqalarida ham muhim rol o‘ynaydi. Tarbiyachi, oilalar bilan ishlashda ochiq va samimiy muloqot qila olishlari, ota- onalarning fikrlarini e'tiborga olishlari va ularga yordam berishlari zarur. Ota- onalar, bolalarining ta'lim jarayonida tarbiyachining kasbiy etikasiga ishonishlari kerak. Tarbiyachi, ota-onalar bilan aloqalarini mustahkamlashda, ularning his- tuyg‘ularini va fikrlarini inobatga olib, professional muloqot o‘rnatishlari 39 muhimdir. Bu jarayon, bolalar uchun qulay ta'lim muhitini yaratishga yordam beradi.Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish jarayonida, shuningdek, professional o‘sish va o‘z-o‘zini rivojlantirishga e'tibor berish lozim. Tarbiyachilar, o‘z bilim va ko‘nikmalarini doimiy ravishda yangilab borishlari, yangi pedagogik yondashuvlar va metodlarni o‘rganishlari zarur. Bu, ularning bolalar bilan ishlashda yanada samarali bo‘lishlariga yordam beradi. O‘z kasbiy etikasini o‘rganish, tarbiyachilarga o‘z faoliyatlarida to‘g‘ri yondashuvlarni qo‘llashda va bolalarning ehtiyojlarini inobatga olishda yordam beradi.Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish, shuningdek, jamiyatdagi ta'lim muassasalari va ularning rolini tushunishga ham yordam beradi. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda o‘zlarining kasbiy etikasini namoyon etishlari, shuningdek, ta'lim jarayonida ijtimoiy mas'uliyatni his etishlari zarur. Bu, bolalarning o‘zaro aloqalarini rivojlantirish, hissiy holatlarini tushunish va ijtimoiy ko‘nikmalarini shakllantirishda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda o‘z kasbiy etikasini o‘rganish orqali, ularning rivojlanishiga ijobiy ta'sir ko‘rsatishlari mumkin.Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish, bolalar ta'limida muvaffaqiyatli bo‘lish va ularning rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashda muhim rol o‘ynaydi. Tarbiyachilar, o‘z kasbiy etikasini doimiy ravishda yangilab turishlari, axloqiy me'yorlarga amal qilishlari va o‘z ishlariga mas'uliyatli yondashuvni ta'minlashlari zarur. Bu, bolalar bilan ishlashda to‘g‘ri yondashuvlarni qo‘llashga, ularning ehtiyojlarini inobatga olishga va kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratishga yordam beradi. Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish, shuningdek, jamiyatda ta'lim muassasalarining o‘rni va ahamiyatini oshirishga xizmat qiladi.Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish ta’lim sohasidagi muhim jihatlardan biridir, chunki kasbiy etika, tarbiyachining ish faoliyatining har bir bosqichida hal qiluvchi ahamiyatga ega. Kasbiy etika, tarbiyachining o‘z vazifalarini bajarishda qanday prinsiplar va me’yorlarga asoslanishini belgilovchi 40 qoidalar tizimidir. U nafaqat pedagogik jarayonda, balki tarbiyachining bolalar bilan ishlashidagi munosabatlarida ham asosiy o‘rinni egallaydi. Tarbiyachining kasbiy etikasiga amal qilishi uning ta’lim jarayonidagi samaradorligini, bolalar bilan muloqotini va o‘zining kasbiy mahoratini namoyon etishda muhim omil hisoblanadi. Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganishning birinchi qadamlaridan biri — kasbiy etikaning mohiyatini tushunish va uning tarbiyachining ish faoliyatidagi o‘rnini aniqlashdir. Kasbiy etika, tarbiyachining bolalar, ota-onalar, hamkasblar va jamiyat bilan qanday munosabatda bo‘lishi kerakligini belgilovchi qoidalardan iborat. Bu qoidalar nafaqat tarbiyachining shaxsiy qadriyatlari va axloqiy prinsiplariga asoslanadi, balki ta’lim tizimi va jamiyatdagi umumiy axloqiy me’yorlarga ham ta’sir ko‘rsatadi. Kasbiy etika, tarbiyachining o‘z faoliyatini professional tarzda, yuqori axloqiy talablar asosida olib borishiga imkon yaratadi. Unga aniq qoidalar, norma va prinsiplar orqali yo‘l-yo‘riq ko‘rsatiladi, bu esa uning ish faoliyatini yanada samarali qiladi. Kasbiy etika, shuningdek, tarbiyachining bolalar bilan muloqotida qanday axloqiy mezonlarga amal qilishini belgilaydi. Bolalar — nafaqat kelajak avlodni, balki jamiyatning eng muhim elementlaridan biridir. Shuning uchun tarbiyachining kasbiy etikasining asosiy qismi bolalar bilan muloqotda ehtiyotkorlik, hurmat, adolat va shaffoflikni ta’minlashdir. Tarbiyachi bolalarga nafaqat bilim berishi, balki ularni yaxshi inson qilib tarbiyalashi kerak. Bu jarayon, tarbiyachining o‘z ishida aniq va to‘g‘ri axloqiy mezonlarga tayanishini talab etadi. Bolalar tarbiyachining qo‘lidan, ular bilan ishlashda ko‘rsatgan axloqiy namunalaridan ta’sirlanib, o‘z xulq-atvorlarini shakllantiradilar. Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish jarayonida axloqiy mas’uliyat ni tushunish zarur. Tarbiyachi bolalar bilan ishlashda mas’uliyatni, ularning ruhiy va jismoniy rivojlanishidagi mas’uliyatni o‘z zimmasiga oladi. Bu mas’uliyat nafaqat 41 bilimlarni o‘rgatish, balki bolalarga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatish, ularga hayotda to‘g‘ri qadriyatlarni singdirish, ularni jamiyatga foydali va mas’uliyatli shaxslar qilib tarbiyalashni o‘z ichiga oladi. Kasbiy etika, shuningdek, tarbiyachining o‘z vazifalarini bajarishda adolat ni ta’minlashga ham katta ahamiyat beradi. Tarbiyachi har bir bolaning individual xususiyatlarini hisobga olib, ularga teng imkoniyatlar yaratishi kerak. U har bir bolaning imkoniyatlari va ehtiyojlariga qarab ta’lim jarayonini tashkil etishi zarur. Kasbiy etika doirasida tarbiyachi bolalar o‘rtasida adolatli munosabatlarni rivojlantirishga yordam beradi. Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganishning muhim jihatlari orasida kasbiy xulq-atvorni va professionallikni rivojlantirish ham alohida o‘rin tutadi. Tarbiyachi, o‘z faoliyatida, barcha ishlarni yuqori darajada bajarish uchun maxsus kasbiy ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak. Bu ko‘nikmalar, o‘z navbatida, professional me’yorlarga asoslangan xulq-atvorni shakllantiradi. Tarbiyachi har bir bolaga xushmuomala, mehribon, sabr-toqatli va etika talablariga javob beruvchi tarzda munosabatda bo‘lishi lozim. Tarbiyachining o‘z vazifalarini bajarishdagi professional xulq-atvori, uning kasbiy etikasining mustahkam asosini tashkil etadi. Professional xulq-atvor, shuningdek, tarbiyachining boshqaruv va ta’lim jarayonida samimiy va ijobiy muhit yaratishiga yordam beradi. Kasbiy etika, shuningdek, tarbiyachining ota-onalar bilan aloqalaridagi axloqiy me’yorlarni ham o‘z ichiga oladi. Tarbiyachining ota-onalar bilan munosabati, bolaning rivojlanishidagi muhim bosqichni tashkil etadi. Ota-onalar va tarbiyachi o‘rtasida o‘zaro hurmat, ishonch va samimiy muloqot asosida o‘zaro aloqalar o‘rnatilishi kerak. Tarbiyachi ota-onalar bilan to‘g‘ri va aniq muloqot qilishni bilishi, ularga bolaning rivojlanishi haqida doimiy va aniq ma'lumot berishi zarur. Ota-onalar bilan ishlashda tarbiyachi, shuningdek, ularning xohish- istaklarini va talablarini ham hisobga olishni unutmasligi kerak. Bu, tarbiyachining 42 kasbiy etikasining mustahkamligiga xizmat qiladi va oila, maktabgacha ta'lim tashkiloti o‘rtasidagi hamkorlikni mustahkamlaydi. 3.3. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini baholash va uning samaradorligini oshirish. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini baholash va uning samaradorligini oshirish maktabgacha ta'lim tizimida alohida ahamiyatga ega masaladir. Ta'lim jarayonining samaradorligi, tarbiyachining pedagogik faoliyatining to‘g‘ri tashkil etilishiga, uning individual yondashuvi, pedagogik metodlar va usullarni tanlashdagi malakasi, hamda bolaning rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatuvchi boshqa ko‘plab omillarga bog‘liqdir. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini baholashning maqsadi – uning ish faoliyatini tahlil qilish, kuchli tomonlarini aniqlash, kamchiliklarni bartaraf etish va faoliyat samaradorligini oshirish uchun zarur choralarni belgilashdir. Pedagogik faoliyatni baholash va samaradorligini oshirish bolalarning ta’lim jarayonidagi muvaffaqiyatiga bevosita ta’sir qiladi. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini samarali baholash uchun avvalo uning maqsad va vazifalarini aniq belgilash zarur . Pedagogik faoliyatning maqsadi – bolalarni rivojlantirish, ularning bilimlarini oshirish, ijtimoiy ko‘nikmalarini shakllantirish va shaxs sifatida to‘liq rivojlanishlariga yordam berishdir. Tarbiyachi bu maqsadlarni amalga oshirish uchun turli pedagogik metodlar va yondashuvlarni qo‘llaydi. Pedagogik faoliyatni baholashda, uning aniq maqsadlari va vazifalariga asoslanish muhimdir. Baholash jarayonida tarbiyachining faoliyati shu maqsadlarga qanchalik mos kelayotgani tahlil qilinadi. Shuningdek, tarbiyachining ishlash usullari, bolaning ehtiyojlariga mos yondashuvi, ta’lim jarayonidagi yutuqlari ham baholashning asosiy omillari hisoblanadi. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini baholashning samarali usullari va mezonlari ishlab chiqilishi lozim. Pedagogik baholashning ko‘plab usullari mavjud , masalan, tashqi baholash, o‘z-o‘zini baholash, hamkasblar tomonidan 43 baholash, bolalar tomonidan baholash, ota-onalar fikrini olish va boshqa metodlar. Har bir usulning o‘ziga xos afzalliklari va kamchiliklari mavjud. Misol uchun, tashqi baholash, pedagogik faoliyatni ob’ektiv ravishda baholash imkonini yaratadi, lekin bu usulda ba’zan tarbiyachining individual yondashuvi yoki ish usullari to‘liq aks etmasligi mumkin. O‘z-o‘zini baholash esa tarbiyachining o‘z faoliyatini tahlil qilish, o‘zining kuchli va zaif tomonlarini aniqlashga yordam beradi. Hamkasblar tomonidan baholash ham samarali, chunki u bir xil ta’lim muassasasida ishlayotgan pedagoglarning tajribasini o‘zaro baham ko‘rishga imkon yaratadi. Bolalar tomonidan baholash esa bolalarning o‘zlarini qanday his qilayotganlarini, ularning ehtiyojlari va qiziqishlarini anglashga yordam beradi. Boshqa tomondan, ota-onalar fikri ham juda muhim, chunki ular bolalarning uyda qanday rivojlanayotganini ko‘rishadi va bu nuqtada tarbiyachining ta’lim jarayonidagi yutuqlarini baholashda katta ahamiyatga ega. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini samarali baholashda ta’lim jarayonining barcha jihatlarini e’tiborga olish zarur . Ta’lim jarayoni, faqatgina bolalarga bilim berish emas, balki ularning ruhiy, jismoniy, ijtimoiy va emotsional rivojlanishlarini ham o‘z ichiga oladi. Tarbiyachi o‘z faoliyatida bolalar bilan to‘g‘ri va samarali muloqot qilish, ularning individual xususiyatlarini inobatga olish, ta’limda innovatsion usullarni qo‘llash, shuningdek, ota-onalar bilan yaqin hamkorlik qilish orqali ta’lim jarayonining sifatini oshiradi. Bunday yondashuv ta’lim jarayonining samaradorligini oshiradi va bolalarning rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Pedagogik faoliyatni baholashda, faqatgina bolalarning bilim darajasi emas, balki ularning shaxsiy rivojlanishidagi o‘zgarishlar ham tahlil qilinadi. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini baholashda bolalar bilan ishlashning individual yondashuvi muhim ahamiyatga ega . Har bir bola o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lib, uning rivojlanishiga ta’sir etuvchi ko‘plab omillar 44 mavjud. Tarbiyachi bolalar bilan ishlashda ularning yoshiga, psixologik holatiga, qobiliyatlariga mos yondashuvni tanlashi kerak. Buning uchun tarbiyachi har bir bolaning ehtiyojlarini tushunib, individual rejalar asosida ta’lim va tarbiya jarayonini tashkil etishi zarur. Pedagogik faoliyatni baholashda, tarbiyachining individual yondashuvini amalga oshirishdagi muvaffaqiyati ham e’tiborga olinadi. Masalan, bolalarning qobiliyatlari va qiziqishlari asosida ta’lim dasturlarini shakllantirish, ularning o‘ziga xos ehtiyojlarini qondirish tarbiyachining ishining samaradorligini oshiradi. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini samarali baholash uchun ta’lim metodlari va usullarini to‘g‘ri tanlash ham muhim omil hisoblanadi. Pedagogik metodlar va usullar, bolalar bilan ishlashda samarali natijalarga erishish uchun zarur vositalar hisoblanadi. Tarbiyachi, ta’lim jarayonida zamonaviy pedagogik metodlarni qo‘llab-quvvatlashi, bolalar bilan muloqot qilishda interaktiv yondashuvni tanlashi kerak. Masalan, o‘yin orqali ta’lim, rasm va musiqadan foydalanish, guruhlar bilan ishlash kabi usullar bolalarning qiziqishini oshirish, ularning faol ishtirokini ta’minlashga yordam beradi. Ta’lim jarayonida qo‘llaniladigan metodlar, tarbiyachining bolalar bilan samarali ishlashiga, ularning ta’lim jarayoniga faol qo‘shilishga yordam beradi. Pedagogik faoliyatni baholashda, tarbiyachining metodologik yondashuvlari ham ko‘rib chiqiladi. Bu metodlar va usullar nafaqat bolalar uchun, balki tarbiyachining o‘zining professional rivojlanishiga ham ta’sir qiladi. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini samarali baholashda bolalar bilan o‘zaro muloqot ni alohida tahlil qilish zarur. Tarbiyachi, bolalar bilan samimiy va to‘g‘ri muloqot o‘rnatishi, ularni tinglash va tushunish orqali ta’lim jarayonini samarali tashkil etadi. Bolalar tarbiyachining muloqotiga qanday javob qaytarishini, uning ularga qanday ta’sir ko‘rsatishini o‘rganish muhimdir. Muloqot jarayonida, tarbiyachi bolalar bilan empatiya va hurmat asosida munosabatda 45 bo‘lishi kerak. Bu, o‘z navbatida, bolaning ta’lim jarayonidagi ishtirokini oshiradi va uning rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Pedagogik faoliyatni baholashda, bolalar bilan muloqotda tarbiyachining yondashuvi, uslubi, bolalarga bo‘lgan hurmati va munosabatlari alohida ahamiyatga ega. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini samarali baholash uchun ijtimoiy va emotsional jihatlarni hisobga olish ham zarur. Bolalar faqat bilim olishmaydi, balki ijtimoiy va emotsional rivojlanish ham ularda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachi, bolalar bilan ishlashda ularning emotsional holatiga, jamiyatdagi o‘rni va rollariga e’tibor qaratishi kerak. Masalan, bolalarni o‘zaro muloqotga undash, ular orasida hamkorlikni rivojlantirish, emotsional jihatdan mustahkam bolalar shaxsini shakllantirishga yordam beradi. Pedagogik faoliyatni baholashda, tarbiyachining bolalarning ijtimoiy-emotsional rivojlanishiga qanchalik e’tibor berishi, ularning o‘zaro munosabatlarida qanday yondashuvlarni qo‘llashi tahlil qilinadi. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini samarali baholashning yana bir muhim jihati – ota-onalar bilan hamkorlikni baholash dir. Ota-onalar tarbiyachining faoliyatining samaradorligini baholashda muhim rol o‘ynaydi, chunki ular bolalarining rivojlanishini va o‘zgarishlarini ko‘rishadi. Tarbiyachining ota-onalar bilan muloqoti, ular bilan o‘zaro hamkorlikni rivojlantirishi, bolalar haqidagi fikrlarni muhokama qilish va takliflarni e’tiborga olish tarbiyachining ishining samaradorligini oshiradi. Ota-onalar bilan hamkorlik, shuningdek, ta’lim jarayonining yanada samarali bo‘lishini ta’minlaydi. Tarbiyachining pedagogik faoliyatini samarali baholashning eng muhim omili – doimiy o‘zini tahlil qilish va malakasini oshirish dir. Tarbiyachi o‘z ishini doimiy ravishda tahlil qilish, o‘zining kuchli va zaif tomonlarini aniqlash va bu bo‘yicha ishlash zarur. O‘zini tahlil qilish, tarbiyachiga professional o‘sishga, yangi metodlar va yondashuvlarni qo‘llashga yordam beradi. Pedagogik faoliyatni 46 baholash jarayonida, tarbiyachining o‘zining malakalarini doimiy oshirishi va yangi bilimlarni o‘zlashtirishi katta ahamiyatga ega.Tarbiyachining pedagogik faoliyatini samarali baholash va uning samaradorligini oshirish uchun turli omillarni hisobga olish zarur. Ta’lim jarayonida tarbiyachining maqsadlari, metodlari, yondashuvlari, bolalar bilan muloqoti va ota-onalar bilan hamkorlik kabi jihatlar baholanishi kerak. Baholash jarayonida zamonaviy pedagogik metodlardan foydalanish, tarbiyachining professional rivojlanishini ta’minlash va bolalarning ta’limdagi muvaffaqiyatini oshirish mumkin. Bunda, tarbiyachining kasbiy faoliyatini doimiy ravishda tahlil qilish, yangi bilimlarni o‘zlashtirish va pedagogik mahoratini oshirish orqali ta’lim jarayonining samaradorligini yanada oshirish mumkin. XULOSA Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisining asosiy ish funksiyalari bolalarning rivojlanishida va ta'lim jarayonida muhim rol o'ynaydi. Tarbiyachining vazifalari nafaqat bilim berish, balki bolalarning hissiy, ijtimoiy va intellektual rivojlanishini ta'minlashni ham o'z ichiga oladi. Tarbiyachilar, bolalarga to'g'ri ta'lim va tarbiya berish orqali ularning shaxs sifatida rivojlanishlariga ko'maklashadilar. Bu jarayonda tarbiyachining asosiy funktsiyalari, bolalarning qobiliyatlarini aniqlash, ularni qo'llab-quvvatlash, ta'lim jarayonini tashkil etish va bolalarning ehtiyojlarini inobatga olishdan iborat. Tarbiyachining birinchi funksiyasi — bolalarning individual xususiyatlarini inobatga olgan holda ta'lim jarayonini tashkil etishdir. Har bir bola o'ziga xos, shuning uchun tarbiyachi bolalarning qiziqishlarini, ehtiyojlarini va qobiliyatlarini aniqlab, ularning rivojlanishiga mos keladigan faoliyatlarni tanlashi zarur. Bu yondashuv, bolalarning o'z-o'zini anglashlariga va o'z qobiliyatlarini rivojlantirishlariga yordam beradi. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda individual 47 yondashuvni qo'llash orqali ta'lim jarayonini optimallashtiradilar va bolalarning o'ziga bo'lgan ishonchini oshiradilar. Ikkinchi funksiyasi — bolalarning hissiy va ijtimoiy rivojlanishini ta'minlashdir. Tarbiyachilar, bolalar o'rtasida ijtimoiy aloqalarni rivojlantirish, ularni do'stlik va hamjihatlik kabi qadriyatlar bilan tanishtirishda muhim rol o'ynaydilar. Ular, bolalarning his-tuyg'ularini tushunish, ularni qo'llab-quvvatlash va ijtimoiy ko'nikmalarini rivojlantirishda faol ishtirok etadilar. Bu jarayon, bolalarning o'zaro munosabatlarini yaxshilaydi va ularning hissiy barqarorligini ta'minlaydi. Tarbiyachining uchinchi funksiyasi — ta'lim jarayonida innovatsion metodlarni qo'llashdir. Zamonaviy pedagogik yondashuvlar va texnologiyalarni o'z ichiga olgan innovatsion metodlar, bolalarning qiziqishini oshiradi va ta'lim jarayonini yanada qiziqarli qiladi. Tarbiyachilar, o'z faoliyatlarida yangi texnologiyalarni va pedagogik uslublarni qo'llash orqali bolalar bilan ishlashda samaradorligini oshiradilar. Ushbu yondashuv, bolalarning o'rganish jarayonida faol ishtirok etishlariga imkon yaratadi va ularning kreativ fikrlash qobiliyatlarini rivojlantiradi. Tarbiyachining to'rtinchi funksiyasi — ota-onalar bilan hamkorlik qilishdir. Tarbiyachilar, bolalarning ta'lim jarayonida ota-onalar bilan ochiq va samimiy muloqot o'rnatishlari zarur. Ota-onalar, bolalarining rivojlanishida muhim rol o'ynaydilar va tarbiyachilar bilan aloqalarini mustahkamlash orqali bolalar uchun qulay sharoitlar yaratishga yordam beradilar. Tarbiyachilar, ota-onalarga bolalarining ta'lim jarayonida qanday yordam berishlari haqida ma'lumotlar berish orqali ularning faoliyatini kuchaytirishlari muhimdir. Umuman olganda, maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisining asosiy ish funksiyalari bolalarning intellektual, hissiy va ijtimoiy rivojlanishini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda innovatsion 48 yondashuvlarni qo'llash, individual ehtiyojlarni inobatga olish va ota-onalar bilan hamkorlik qilish orqali ta'lim jarayonini samarali tashkil etadilar. Bu jarayon, bolalarning kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratadi va ularni hayotda muvaffaqiyatli insonlar bo'lishlariga yordam beradi. Tarbiyachining asosiy vazifalari, nafaqat bilim berish, balki bolalarning shaxs sifatida rivojlanishida muhim rol o'ynaydi. Bularning barchasi, bolalarning o'ziga bo'lgan ishonchini oshirish, hissiy va ijtimoiy ko'nikmalarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Tarbiyachining funksiyalari, ta'lim jarayonining sifatini oshirish va bolalarga qulay sharoitlarni yaratishga yordam beradi, bu esa kelajakda ularning muvaffaqiyatli bo‘lishlariga xizmat qiladi. 49 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR. 1) Sh.M.Mirziyoyev. “ Maktabgacha ta’lim tizmini yanada rag‘batlantirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi PQ-3651 son qarori. 05.04.2018-y. 2) Sh.M.Mirziyoyev. ”Milliy taraqqiyot yo‘limizni qatiyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko‘taramiz” – Toshkent;- “O‘zbekiston”, 2017-y. 3) Muslimov N.A. “Bo‘lajak kasb ta’lim o‘qituvchilarini kasbiy shakllantirish” /Monografiya.- T.:Fan,2004,. 4) Muslimov N.A. “Kasb ta’limi o‘qituvchilarining kasbiy kompotentligini shakllantirish texnologiyasi” /Monografiya. –T.: ”Fan va texnologiya” nashriyoti,2013. 5) Sayidahmedov N.”Pedagogik mahorat va pedagogik texnologiya”. – T.”Innovatsiya - Ziyo”, 2003-y. 6) R.G`.Qodirov.”Yosh davrlari va pedagogik psixologiya” T-“O‘zbekiston”- 2015-y. 7) Sh.M.Mirziyoyev. “ O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim Vazirligi faoliyatini tashkil etish” to‘g‘risidagi PQ-3305 son qarori. 30.09.2017-y. 8) P.Yusupova. Maktabgacha pedagogika. –T.: O‘qituvchi,2017. 9) O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan davlat talablari. Т ., 2018. 10) Professional Development for early Childhood Professionals: examining Pedagogy in early Childhood 8 October 2019 11) M.Xayrullayev. O‘zbek pedagogik antologiyasi. T.: «O‘qituvchi» 1995 y 12) N.Ochilov. Muallim qalb mehmori. T.: “O‘qituvchi” 2001 y . 13) N.N.Azizxodjaeva. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat. T.: “O‘qituvchi” 2019 y 14) Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. –T.: Sharq, 2020. 50 15) A.Avloniy. Turkiy guliston yohud axloq. –T.: O‘qituvchi,2021. 51

Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisining asosiy ish funksiyalari 


 

 

MUNDARIJA

KIRISH…………………………………………………………………………...3

I-BOB.MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTINING MOHIYATI VA TARBIYACHINING ROLI.

1.1.Maktabgacha ta'limning umumiy tushunchasi va uning rivojlanishi……..........5

1.2.Tarbiyachining ta'limdagi o‘rni va roli…………………………………………9

1.3.Maktabgacha ta'lim tashkilotida tarbiyachining muvofiqlik, mas'uliyat va kreativ yondashuvi………………………………………………………………...15

II-BOB.TARBIYACHINING ASOSIY ISH FUNKSIYALARI VA ULAR-

NING AMALIYOTDA QO‘LLANILISHI.

2.1.Tarbiyachining ta'lim va tarbiya funksiyalari…………………………………18

2.2.Tarbiyachining individual yondashuvi va bolalar bilan ishlashda innovatsion metodlar…………………………………………………………………………...22

Tarbiyachining oilalar bilan aloqasi va hamkorligi…………………………….…26

III-BOB.TARBIYACHINING KASBIY MALAKALARINI RIVOJLAN-

TIRISH VA TARBIYACHILARNING PEDAGOGIK MEHNATI SAMARA-

DORLIGINI OSHIRISH.

3.1.Tarbiyachining kasbiy malakalari va pedagogik mahoratini oshirish………...32

3.2.Tarbiyachining kasbiy etikasini o‘rganish…………………………………….35

3.3.Tarbiyachining pedagogik faoliyatini baholash va uning samaradorligini oshirish……………………………………………………………………………39

XULOSA…………………………………………………………………….…...43

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………..45

 

 

 

 

 

 

 


 

KIRISH

Maktabgacha ta’lim tashkilotining davlat o‘quv dasturi (quyida: «MTT davlat o‘quv dasturi») O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshidagi bolalarni rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablariga muvofiq ishlab chiqilgan me’yoriy-huquqiy hujjat bo‘lib, unda maktabgacha ta’lim muassasasining maqsad va vazifalari, o‘quv-tarbiyaviy faoliyatning asosiy g‘oyalari ifodalangan, shuningdek bolaning ta’limning keyingi bosqichiga o‘tishidagi asosiy kompetentsiyalari belgilangan.[1]

Mavzuning dolzarbligi:Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisi bolalar ta'limida va tarbiyasida muhim rol o'ynaydi. Ushbu davr, bolalar uchun hayotlaridagi eng muhim bosqichlardan biri bo'lib, ularning shaxs sifatida rivojlanishida, hissiy va ijtimoiy ko'nikmalarini shakllantirishda asosiy poydevor hisoblanadi. Tarbiyachilar, bolalarning individual xususiyatlarini inobatga olib, ta'lim jarayonini tashkil etish, ularning qobiliyatlarini rivojlantirish va ijtimoiy aloqalarini mustahkamlashda faol ishtirok etadilar. Tarbiyachining asosiy ish funksiyalari, nafaqat bilim berish, balki bolalarning hissiy, ijtimoiy va intellektual rivojlanishini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Tarbiyachilar, o'z faoliyatlarida innovatsion yondashuvlarni qo'llash orqali ta'lim jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilish, bolalar bilan do'stona muhit yaratish va ota-onalar bilan hamkorlikni mustahkamlash orqali bolalarning kelajakdagi muvaffaqiyatlariga zamin yaratadilar. Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisi, o'z ishida professional etika va axloqiy qadriyatlarni inobatga olib, bolalarning o'ziga bo'lgan ishonchini oshirish, ularning hissiy holatlarini tushunish va rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. Bu jarayon, bolalarning o'zaro munosabatlarini yaxshilash, ularning shaxs sifatida rivojlanishiga yordam berish va kelajakda muvaffaqiyatli insonlar bo'lishlariga xizmat qiladi.

Kurs ishining maqsadi:Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisinin asosiy ish funksiyalarini o‘rganishning maqsadi bolalar ta'limi va tarbiyasidagi muhim rolini yanada chuqurroq tushunishdir. Ushbu maqsad, tarbiyachining faoliyatini tahlil qilish, uning bolalarning hissiy, ijtimoiy va intellektual rivojlanishidagi o‘rnini aniqlashni o‘z ichiga oladi. Tarbiyachilar, bolalar bilan ishlashda individual yondashuvni qo‘llash, ularning qobiliyatlarini rivojlantirish va ta'lim jarayonini tashkil etishda muhim vazifalarni bajaradilar.

Kurs ishining vazifasi:Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisinin asosiy ish funksiyalarini o‘rganishning vazifasi bolalar ta'limi va tarbiyasini yaxshilash, ularning rivojlanishida tarbiyachining rolini aniqlash va professional malakalarini oshirishga qaratilgan. Ushbu vazifalar, tarbiyachining ta'lim jarayonida qo‘llagan uslublarini tahlil qilish, bolalar bilan individual yondashuvni amalga oshirish va ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishga yordam berishdan iborat.

Kurs ishining nazariy ahamiyati:Maktabgacha ta'lim tashkiloti tarbiyachisinin asosiy ish funksiyalarini o‘rganishning nazariy ahamiyati bolalar ta'limi va tarbiyasining sifatini oshirishda muhim rol o'ynaydi. Ushbu mavzu, pedagogik nazariya va amaliyot o'rtasidagi bog'lanishni mustahkamlashga yordam beradi. Tarbiyachining funksiyalarini chuqur o‘rganish, ta'lim jarayonida qo'llaniladigan metod va yondashuvlarni yanada samarali ravishda amalga oshirish uchun zarur asoslar yaratadi.

Nazariy jihatdan, tarbiyachining ish funksiyalarini tahlil qilish bolalar rivojlanishining psixologik va pedagogik jihatlarini o‘rganishga yordam beradi. Bu, bolalarning o'ziga xos xususiyatlarini inobatga olish va ularning ehtiyojlariga mos ta'lim va tarbiya usullarini ishlab chiqish imkonini beradi. Shuningdek, tarbiyachining kasbiy malakasini oshirish va professional etikasini rivojlantirish nazariy jihatdan muhimdir, chunki bu bolalar bilan ishlashning sifatini yaxshilaydi.

Tarbiyachining asosiy ish funksiyalarini o‘rganish, maktabgacha ta'lim tizimining rivojlanishiga va yangi pedagogik yondashuvlarning joriy etilishiga ko'maklashadi. Bu jarayonda, tarbiyachining professional o‘sishi, yangi bilimlar va ko‘nikmalarni o‘zlashtirish orqali amaliyotda muvaffaqiyatli natijalarga erishish imkoniyatlarini oshiradi. 

Kurs ishining tarkibiy tuzilmasi:Ushbu kurs ishi 3 ta bob, 9 ta reja, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat.

I-BOB.MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTINING MOHIYATI VA TARBIYACHINING ROLI.

1.1.Maktabgacha ta’limning umumiy tushunchasi va uning rivojlanishi.


 

[1] Sh.M.Mirziyoyev. “ Maktabgacha ta’lim tizmini yanada rag‘batlantirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi PQ-3651 son qarori. 05.04.2018-y. 

Купить