Marhamat tekstil MChJ amaliyot kundaligi hisoboti - Iqtisodiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	15000UZS
Hajmi	32.7KB
Xaridlar	74
Yuklab olingan sana	18 Yanvar 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Abbosbek Abdujalilov

Ro'yxatga olish sanasi 18 Yanvar 2024

78 Sotish

Marhamat tekstil MChJ amaliyot kundaligi hisoboti

Sotib olish

O ‘ ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI
«Mashinasozlik texnologiyasi» fakulteti " Buxgalteriya
hisobi va audit " yo‘nalishining
II kurs talabasi
______________________ ning
(familiyasi, ismi va otasining ismi)
IShLAB CHI Q ARISh A M ALIYOTI
yakunlariga doir tayyorlagan
HISOBOTI
Amaliyotning ob ‘ ekti ____________________________ __________
korxona yoki tashkilot nomi t o‘ laligicha yoziladi
Korxonadan tayinlangan rahbar: __________ _______
(f.i.o.) (imzo)
Kafedradan tayinlangan
rahbar: ____________ ________
(f.i.o.) (im z o )
Hisobot topshirilgan sa n a ___________________
Kun oy yil
Hisobot n ing r o‘ yxat raqami № _______________
Hisobot bahosi _______________ ________
Ball %
Andi jon —202 2

REJA
Kirish
1 Korxonaning tashkiliy tuzilishi, ishlab chiqarish va
boshqarishni tashkil qilish hamda texnologik jarayon bilan
tanishish.
2 Asosiy vositalar hisobi
3 TMZ lar hisobi
4 Mehnat va ish xaqi hisobi
5 Ishlab chiqarish xarajatlari hisobi va mahsulot tannarxi
kalg’kulyatsiya qilish usullari bilan tanishish
6 Tayyor mahsulot va uni sotish hisobi
7 Pul, hisob-kitob va kredit operatsiyalari bilan tanishish
8 Fondlar va moliyaviy natijalar hisobi bilan tanishish
9 Korxonaning moliyaviy hisobotlari bilan tanishish
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.
Kirish

Men 2 - kurs bo`yicha o`tagan 36 kunlik amaliyot
davrimda juda ko`p narsalarni o`rgandim. Men amaliyot
davrimni o`zimizning tumandagi Marhamat tekstil MCHJ ning
bugxalteriya bolimida o`tkazdim. Shu paytgacha men
buxgalteriya xisobi bo`yicha nazariy ma’lumotlarni Andijon
Mashinasozlik institutimizning Buxgalteriya hisobi va Audit
yo`nalishida tashkil etilgan Buxgalteriya hisobi, Moliyaviy
hisob va Moliyaviy tahlil fanlarida yetarlicha bilimlarni
olganman lekin amalda deyarli xech narsa o`rganmaganman.
Shu sababli men bu yerda Buxgaleriya hisobi schotlari, ikki
yoqlama yozuv, aylanma vedmos, moliyaviy hisob, shot
fakturalar va hakazolarni amalyotda ko’rdim va amalda qo’llay
oladigan darajada o’rgandim.
Men ushbu hisobotimda aynan shu narsalarni yoritishga
harakat qilaman.
Korxonaning tashkiliy tuzilishi, ishlab chiqarish va
boshqarishni tashkil qilish hamda texnologik
jarayon bilan tanishish.

Respublikada hozirgi kunda jami 96 ta paxta-to qimachilik ishlabʻ
chiqarish va klasterlari faoliyat yuritadi.
Paxta-to qimachilik ishlab chiqarish va klasterlari paxta xom
ʻ
ashyosi yetishtirish davrida ilg or zamonaviy innovatsion
ʻ
texnologiyalarni jalb etgan holda paxta hosildorligini qo shimcha 10
ʻ
sentnerga oshiradi.
Paxta-to qimachilik ishlab chiqarish va klasterlari paxta terishni
ʻ
zamonaviy usullaridan foydalanilmoqda, jumladan, AQSH (John Deere),
Germaniya (Case), Xitoy va boshqa davlatlarda ishlab chiqarilgan paxta
terish mashinalarida terib olinmoqda.
Shular qatorida Paxta-to qimachilik ishlab chiqarish va klasterlari
ʻ
qatoriga Marhamat Takstil MCHJ ham kiradi. Men ushbu ishlab
chiqarish amalyotimda Marhamat Tekstil MCHJ da institutda olgan
nazariy bilimlari m ni Marhamat Takstil MCHJ buxgalteriya sida
buxgalteriya hisobini yuritish tartibi bilan hamda shu amaliy tajribalari
bilan boyitish maqsadida amalga oshirdi m.
Ishlab chiqarish amaliyoti m ni samarali bo‘lishi va amaliyot
davri m dan unumli foydalanish uchun men quyidagi tartib lar ga amal
qi ldim :
 Amaliyot o‘tkazadigan korxonaga yani Marhamat Tekstil MCHJ
belgilangan vaqtda bordim;
 Ishlab chiqarish amaliyoti dasturini belgilangan vaqtda bajardim
yani kundalikni har kuni berilgan vazifamga, mavzuyimga asosan
to’ldirdim va o’rgandim;

 Belgilangan shakldagi kundalik yuritdim va unga har kuni bajarilgan
ishlarni qayd qilib bordim, va bu yozuvlar korxona tomonidan
biriktirilgan amaliyot raxbari imzosi bilan tasdiqlatib bordim;
Bizning ishlab chiqarish amalyotimiz jami 36 kunlik bo’lib;
Men birinchi 2 kunlikda Korxonaning tashkiliy tuzilishi, ishlab
chiqarish va boshqarishni tashkil qilish hamda texnologik jarayon bilan
tanish dim . Korxona 07.09.2009 yil tashkil topgan bo’lib paxta tolasini
tayyorlash va yig’ish ishlarini bajarib keladi. Ustav kapitali hozirgi
kunda 67 277 249 300 so’mni tashkil etadi. Marhamat Tekstil MCHJ
ning manzili Andijon viloyati, Marhamat tumani Marhamat shahar
Mustaqillik ko’chasi 72-uy.
Asosiy vositalar hisobi

Keyingi 4 kunlikda asosiy vositalarni o’rganib chiqdim. Asosiy
vositalar – ishlab chiqarishning moddiy sharoitlarini ta’minlaydigan
vositalar (mehnat qurollari, bino, inshoot, qurilma va
boshqalar). Buxgalteriya hisobi va rejalashtirishda Asosiy vositalar
tarki-biga xizmat muddati bir yildan ortiq va qiymati eng kam ish
arzon bo lmagan vositalar kiritiladi (2000). Asosiy vositalarʻ
buxgalteriya hisobida xo jalikka qabul qilingan boshlang ich bahoda
ʻ ʻ
aks ettiriladi. Asosiy vositalarning boshlang ich bahosiga ularni sotib
ʻ
olish (bino va inshootlarni qurish) uchun qilingan haqiqiy harajat
kiriti-ladi. Asosiy vositalar to liq xizmat muddati davomida
ʻ
boshlang ich qiymati bo yicha hisobga olinadi. Asosiy vositalarlarni
ʻ ʻ
qayta baholash faqat hukumat qarori bilan amalga oshiriladi .
Marhamat Tekstil MCHJ da asosiy vositalar sifatida 10 dan ziyod
ishlab chiqarish binolari , ishlab chiqarishni tashkil etish uchin kerak
bo ’ ladigan uskunalar , yuk tashish mashinalari ( ISUZU , Traktor ), va
hakazolar bilan tanishib ularni boshlang ’ ich qiymatlari haqida
malumotlar to ’ pladim .
Misol uchun men Amalyot o’tayotgan vaqtda bitta traktor harid
qilindi. Shu texnikani ikki yoqlama yozuvda aks ettirdim.
DT | KT
0160 | 0820 summasi: 130000000 so’m
Bu asosiy vositalarga 1 oylik eskirish quidagicha hisoblanadi.
DT | KT
2010 | 0220 summasi: 600000 so’m
DT | KT
2010 | 0230 summasi: 1850000 so’m
DT | KT

2010 | 0240 summasi: 200000 so’m
DT | KT
2010 | 0250 summasi: 150000 so’m
DT | KT
2010 | 0260 summasi: 1200000 so’m
O‘zbekiston Respublikasi Buxgalteriya hisobining milliy standarti
5-sonli BHMS Asosiy vositalar “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi
O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga asosan ishlab chiqilgan hamda
O‘zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobini normativ tartibga
solish tizimining elementi hisoblanadi.
TMZ lar hisobi

Keyingi 4 kunlikda TMZ lar hisobi haqida malumotlarni
o’rgandim. Amalyot jarayonida Kunlik hom ashyo sarfi, ombordagi
homashyo zaxirasini necha kunga yetishligi, homashyolarni qayerlardan
kelganligini va narxini, homashyolarni saqlash tartiblarini va hakazolarni
o’rganib chiqdim. Har bir qilayotgan ishimi pravodkasini o’rganib
chiqdim va 4-sonli BHMSni o’rgandim. O‘zbekiston Respublikasi
Buxgalteriya hisobi milliy standarti (4-sonli bhms) “Tovar-moddiy
zaxiralar”.
DT | KT
4310 | 5110
1010 | 6010 summasi: 1000000 so’m
6010 | 4310
2010 | 1010
2810 | 2010
Tovar moddiy zahiralari korxonaning aylanma mablag‘larida
faoliyat sohasiga qarab, 30 foizdan 90 foizgacha bo‘ladi. Korxonaning
moliyaviy va iqtisodiy ahvoli ko‘p jihatdan ana shu tovar moddiy
zaxiralaridan foydalanish samaradorligiga bog‘liq. Har bir ishlab
chiqarish korxonasida mahsulot ishlab chiqarish jarayonining to‘xtovsiz
davom etib turishida tovar moddiy zahiralarining o‘rni juda kattadir.
Tovar moddiy zahiralari asosiy vositalardan farq qilib, bir ishlab
chiqarish jarayonida o‘zining qiymatini to‘la ravishda mahsulot
tannarxiga o‘tkazadi. Shunday ekan aylanma mablag‘lar harakatchanligi
bevosita tovar moddiy zahiralaridan samarali foydalanishga bog‘liq.
Aylanma mablag‘larning korxona uchun umumiy miqdori yuqori
tashkilotlar, ya’ni tegishli vazirlik tomonidan belgilanadi
tovar-moddiy zaxiralar — faoliyat yuritish jarayonida
keyinchalik sotish maqsadida saqlab turiladigan va ishlab chiqarish
jarayonida bo‘lgan, shuningdek, mahsulot ishlab chiqarish, ishlarni

bajarish yoki xizmatlar ko‘rsatish jarayonida yoxud ma’muriy va
ijtimoiy-madaniy vazifalarni amalga oshirish uchun foydalaniladigan
moddiy aktivlar;
realizatsiya qilishning sof qiymati — tovar-moddiy zaxiralarni
maqsadiga ko‘ra ishlatiladigan holatga keltirish va realizatsiya qilish
bo‘yicha baholangan xarajatlar chegirilgan holda joriy qiymati;
joriy qiymat — ma’lum bir sanada amalda bo‘lgan bozor narxlari
bo‘yicha tovar-moddiy zaxiralarning qiymati yoki bir-biridan mustaqil,
xabardor va bunday bitimni amalga oshirishni xohlovchi taraflar o‘rtasida
bitimni amalga oshirishda aktivni sotib olish yoki majburiyatni bajarish
uchun yetarli bo‘lgan summa;
bevosita xarajatlar — alohida turdagi tovar-moddiy zaxiralarni
ishlab chiqarish (xizmatlar ko‘rsatish va ishlar bajarish) jarayoni bilan
bevosita bog‘liq bo‘lgan hamda ularning birligi tannarxiga to‘g‘ridan
to‘g‘ri kiritiladigan ishlab chiqarish xarajatlari;
bilvosita xarajatlar — bir necha turdagi tovar-moddiy
zaxiralarni ishlab chiqarish (xizmatlar ko‘rsatish va ishlar bajarish)
jarayoni bilan bog‘liq bo‘lgan ishlab chiqarish xarajatlari bo‘lib, ularni
muayyan tovar-moddiy zaxiralar birliklari tannarxiga bevosita kiritib
bo‘lmaydi, buning oqibatida ular xarajatlar obyektlari va ularning
birliklari tannarxi o‘rtasida hisob-kitob yo‘li bilan taqsimlanadi;
bo‘linish nuqtasi — birgalikda ishlab chiqariladigan
mahsulotlarni ishlab chiqarishda alohida turdagi mahsulotlar aniq
identifikatsiya qilinadigan ishlab chiqarish jarayonining muayyan payti;
Mehnat va ish xaqi hisobi

Keyingi 4 kunlikda Mehnat va ish haqi hisobini o’rgandim.
Bunda men asosan ish haqi hisoblashni excelda ishladim. Ish haqi
hisoblashda ish haqini ishlab chiqarishdagi ishchilarga va mamuriy
bo’limdagi ishchilarga alohida hisoblashni o’rgandim. Ish haqidan
barcha soliqlarni hisoblab chiqardim. JAdval tuzishni va uni qanday
to’ldirishni o’rgandim va u quidagicha to’ldiriladi.
Ish haqlari schotlarda quidagicha ifodalanadi.
DT | KT
9420 | 6710 54 500 000 so’m
2010 | 6710 120 00 0000 so’m
6710 | 6420 20 940 000 so’m
6420 | 6530 20 940 so’m
9420 | 6520 20 940 000 so’m
6710 | 5110 120 00 0000 so’m
6420 | 5110 20 919 060 so’m
6520 | 5110 20 940 000 so’m
6530 | 5110 20 940 so’m
Jadval qismida har bir xodim uchun bosqichma-bosqich ish haqi
hisoblanadigan 18 ustunni to'ldirishni o'z ichiga oladi:
1 - yozuv raqami tartibda berilgan;
2 - xodimlar soni xodim
3 - xodimning ismi ko'rsatiladi;
4 - xodimning kasbini (lavozimini) ko'rsatiladi;
5 - ish haqi miqdori yoki soatlik tarif stavkasi;

6 - amalda ishlagan soatlarning umumiy sonini ko'rsatiladi;
7 - dam olish va ta'til kunlari tasdiqlanadi.
Ish haqi daftarchasi xarajatlarni guruhlash nuqtai nazaridan qulaydir,
shuning uchun 8-12-ustunda ish haqi miqdori ko'rsatiladi:
8 - vaqtni hisoblash uchun to'lov miqdori ko'rsatiladi;
9 - hisoblangan ish haqi miqdori ko'rsatiladi;
10 - boshqa to'lovlar miqdori ko'rsatiladi. (masalan, hududiy koeffitsient,
ish safari uchun qo'shimcha to'lov va boshqalar);
11 - belgilar olingan boshqa daromadlar bo'yicha yoziladi;
12 - to'lovlarning umumiy miqdori hisoblanadi.
13-15-ustunlarda ajratmalar hisoblab chiqiladi:
13 - shaxsiy daromad solig'i summasi ushlab qolinadi;
14 - boshqa chegirmalar ko'rsatiladi (aliment, kasaba uyushma
qo'mitasiga badallar, sud qarori bilan, kiyim-kechak narxi, xodimning
iltimosiga binoan boshqa ajratmalar);
15 - ajratmalarning umumiy summasi hisoblanadi;
16 - korxonaning xodimga qarzdorligini (kreditorlik qarzlari) ko'rsatiladi
(masalan, hisob-kitoblarga ko'ra, agar xarajatlar to'g'risidagi hisobot
tuzilgan bo'lsa, lekin ish beruvchi tomonidan to'lanmagan bo'lsa);

17 - xodimning kompaniyaga qarzini ko'rsatiladi (masalan, kompaniyaga
etkazilgan zararni qoplash uchun);
18 - topshirilishi kerak bo'lgan taxminiy miqdor ko'rsatiladi.
Ishlab chiqarish xarajatlari hisobi va mahsulot tannarxi
kalg’kulyatsiya qilish usullari bilan tanishish
Keyingi 4 kunlikda Ishlab chiqarish harajatlari hisobi va mahsulot
tannarxi kalkulyatsiya qilish usullari bilan tanishib chiqdim. Ishlab
chiqarish harajatlari asosan hom ashyo, mehnat haqi, uskunalar eskirishi

va hakazolarni hisobladim. Uskunalar Prezidentimizning “2022–2024
yillarda O’zbekiston Respublikasining ijtimoiy va ishlab chiqarish
infratuzilmasini rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida” qonuni asosida
ishlab chiqarish uskunalarining eng zamonaviylari olib kelingan ekan.
Marhamat tekstil mchj ning asosiy hom ashyolari quidagilar Paxta,
Gazlama, Ip va hakazolar. Men 4 kun ichida Ishlab chiqarish harajatlarini
va tannarxni hisoblashni quidagicha pravodkalar orqali o’rgandim.
DT | KT
9110 | 2810
2810 | 2010
I s hl ab c hi qa r i sh xar aj at l a r i d eg an da t o var v a xi zm at l a r n i
i s hl ab ch i q ar i s h va s ot i s h bi l an bo g‘ l i q bo ‘ l g an sa r f l ar , ya’ ni
i q t i so di y r e su r s l a r n i topish, xarid qilish va ulardan samarali foydalanish
sarflari tushuniladi. Ishlab ch i q ar i s h x ar a j a t l ar i t ar ki bi da m od di y va
m e hn at sa r f l ar i m av j u d. Mo dd i y s ar f l ar b oz or nar xi da xa r i d
qi l i ng an m a sh i n a- m e xa ni zm l a r , as bo b- u sk un al ar ,
bi no l ar ,s hu ni ng de k, x om as hy o, as os i y va yor da m c hi m at er i al l ar ,
yo ni l g‘ i v a e ne r g i y a sarflaridan iborat bo‘lib, muayyan narxlarda
hisoblanadi. Mehnat sarflari – ish haqi, m u kof ot l ar , i j t i m oi y
su g‘ ur t ag a a j r a t m al ar , t a db i r k or n i qo ni qt i r a di ga n nor m a l foydadan
iborat.
Tayyor mahsulot va uni sotish hisobi
Keyingi 4 kunlikda Tayyor mahsulot va uni sotish hisobini o’rgandim.
Tayyor mahsulotni sotishda asosan pravodkalar bilan ishladim va tayyor
mahsulotga foyda qo’yib soliqlarni hisoblab sotdim. Tayyor mahsulotlar -
to'liq qayta ishlash, yig'ish va shtatdan o'tgan, standartlar, shartnoma
talablariga javob beradigan, texnik nazorat bo'limi tomonidan qabul

qilingan va tayyor mahsulot omboriga etkazib berilgan yoki xaridorga
topshirilgan mahsulotlar. Tayyor mahsulot tarkibiga kiritish, ishlarning
turi ular bajarilganligi sababli aniqlanadi, bu esa ushbu baholashdan
foydalanishga imkon beradi; me'yoriy (rejalashtirilgan) narx narxida.
Ushbu baholash usuli yordamida oyning oxirida analitik hisobda alohida
qayd etiladigan normativdan (rejalashtirilgan) haqiqiy tannarxning og'ishi
aniqlandi. Ushbu baholash usuli, tashkilot xarajatlarni hisobga olish va
ishlab chiqarish xarajatlarini hisoblashning me'yoriy usulidan,
rejalashtirilgan xarajatlar mavjud bo'lganda foydalanishi
mumkin;mahsulotlarni sotish narxlari va ish (xizmatlar) tariflarida. Bu
holda, hisobot davri oxirida mahsulot (ish, xizmat) larni sotish narxlari
(tariflar) va uning haqiqiy qiymati o'rtasidagi farq, avvalgi baholash
usulidan og'ish singari analitik hisob-kitoblarda alohida ko'rsatiladi.
Ishlab chiqarishdan chiqarilgan mahsulotlar tayyor mahsulotlar omboriga
o'tkaziladi. Mahsulotlarni daladan omborga o'tkazish etkazib berish
to'g'risidagi yozuvda rasmiylashtiriladi , unda brigadaning raqami,
mahsulotni qabul qilgan omborning soni, mahsulot nomi, mahsulot
raqami, omborga etkazib berilgan mahsulotlar soni, chegirma narxi va
miqdori ko'rsatilgan. Etkazib berish eslatmalarining shakli va mazmuni,
ularni tuzish tartibi mahsulotning murakkabligi, uni sotib olish va
omborga etkazib berish davriyligiga ta'sir qiladi.
Pul, hisob-kitob va kredit operatsiyalari bilan tanishish
Keyingi 4 kunlikda Pul, hisob-kitob va kredit operatsiyalari bilan
tanish dim. Amalyotni may oyini oxrida boshlaganimiz sababli may
oyidagi pullarni hisob kitob qildik va 1 oylik hisobotni tayyorlashni
o’rgandim. Amalyot oxrida esa iyun oyining hisobotini tayyorlab 2 chorak

yani 2- kvartalni yopdik. Pul-hisob-kitob hujjatlari Markaziy bankning
talablari va andozalariga mos kelishi va quyidagilarni o‘z ichiga olishi
lozim:
hisob-kitob hujjatining raqami;
hujjat yozib berilgan sana, oy va yili (KK.OO.YYYY) ;
to‘lovchining nomi;
to‘lovchining hisobvaraq raqami;
soliq to‘lovchining identifikatsiya raqami (STIR) (chek va
akkreditivlarda ko‘rsatilmaydi);
to‘lovchi bankning nomi;
to‘lovchi bankning kodi;
oluvchining nomi;
oluvchining hisobvaraq raqami;
oluvchi bankning nomi;
oluvchi bankning kodi;
to‘lovning summasi raqam va yozuvda ko‘rsatilishi;
to‘lovning maqsadi (cheklarda ko‘rsatilmaydi).
Tijorat banklarining hisob-kitob cheklarida qo‘shimcha ravishda
quyidagilar yoziladi:
hisob-kitob chekining seriya va raqami;
jismoniy shaxs pasportining seriyasi va raqami;
chek haqiqiy “KK.OO.YYYY” gacha;
Akkreditivga ariza qo‘shimcha ravishda quyidagilarni o‘z ichiga
olishi lozim:
akkreditivning amal qilish muddati;
akkreditiv ochilayotgan shartnoma raqamini;
buyurtma raqami;
buyurtma sanasi;
tovar yoki xizmatning nomi;

akkreditiv bo‘yicha to‘lovlarni amalga oshirishda asos bo‘lgan
hujjatning turi;
qo‘shimcha majburiyatlar;
Sintetik hisob registrlar i da yozuvlar umumlashgan holda pul ifodasida
hech qanday tushuntirishsiz qayd etiladi. Sintetik hisob registrlarida
yozuvlar olingan ayrim hujjatlarga muvofiq olib borilmaydi, bunda
oldindan iqtisodiy mazmunga ko’ra guruhlangan bir xildagi hujjatlar
yig’indisi bo’yicha aks ettiriladi. Ushbu turdagi hisob registrlariga bosh
daftar, xo’jalik muomalalarini ro’yxatga olish jurnali va boshqalar kiradi.
Analitik hisob registrlari xo’jalik mablag’lari va ularning tashkil
topish manbalari, xo’jalik jarayonlari to’g’risida batafsil
ma’lumotlarni aks ettirib , analitik guruhlarga bo’lib ro’yxatg a olib borish
uchun mo’ljallangan. Analitik hisob registrlarida korxonada amalga
oshiriladigan xo’jalik muomalalari sintetik hisob registrlaridagiga
nisbatan detallashtirilgan holda aks ettiriladi. Bunday turdagi hisob
registrlariga «Asosiy vositalar», «Debitor va kreditorlar bilan hisob-
kitoblar» va boshqa hisobvaraqlar bo’yicha yuritiladigan kartochkalar
misol bo’la oladi.
Buxgalteriya hisobining shakli deb, buxgalteriya hisobi yozuvlarini
ma’lum texnika vositasidan foydalanib tashkil qilishga aytiladi. Bunda
korxona hisob ishlarida sodir bo’lgan har bir xo’jalik muomalasining o’z
vaqtida, to’g’ri va izchillik bilan hisob registrlarining aniq bir tizimida
jamlanishi ta’minlanadi.
Amaliyotda buxgalteriya hisobining turli shakllari mavjud ekan.
Ushbu shakllar quyidagi asosiy jihatlarga ko’ra bir-biridan farq qiladi:
Hisob registrlarining soni, vazifalari va tashqi ko’rinishiga ko’ra;

Sintetik va analitik hisob registrlari, xronologik va sistematik
registrlarning o’zaro aloqasiga ko’ra;
Hisob registrlariga yozuvlarni yozish tartibi va texnikasiga ko’ra;
Hozir gi vaqtda amaliyotda buxgalteriya hisobining memorial-
order, jurnal-order , bosh jurnal hamda informatsion texnologiyalarga
asoslangan shakllari amal qilib kelmoqda.
Buxgalteriya hisobining memorial-order shakli davlat korxonalari
va kichik korxonalarda keng qo’llaniladi. Memorial-order shakli quyidagi
afzalliklarga ega:
Hisob jarayoni qat’iy izchillikda olib boriladi;
Hisob texnikasi sodda va tushunarli bo’ladi;
Registrlarning standart shakllarini qo’llash mumkin.
Memorial-order shaklining mohiyati shundan iboratki, xo’jalik
muomalalarini qayd etish uchun sintetik va analitik hisobning maxsus
jamg’aruv ob orot qaydnomalaridan, ya’ni: asosiy vositalar,
hisoblangan amortizatsiya ajratmalari ; ishlab chiqarish
xarajatlarin i hisobga olish qaydnomasi ; ishlab ch iqarish zahiralari,
tayyor mahsulot, shuningdek, ular bo’yicha to’langan qo’shilgan
kiymat solig’ini hisobga olish qaydnomasi; pul mablag’larini hisobga
olish qaydnomasi; mahsulot sotilishini hisobga olish kaydnomasi; mol
yetkazib beruvchilar bilan hisob-kitoblarni hisobga olish kaydnomasi;
mehnatga haq to’lanishini hisobga olish qaydnomalaridan
foydalaniladi. Korxona buxgalteriyasiga kelib tushgan birlamchi
hujjatlar ularni to’ldirish uchun asos bo’lib hisoblanadi.

Fondlar va moliyaviy natijalar hisobi bilan tanishish
Asosiy fondlar , korxonalarning asosiy fondlari– ishlab chiqarishga
uzoqxizmat qiladigan, o z natural buyum shaklini uzoq vaqt o zgartir-ʻ ʻ
magan holda ishlab chiqarish jarayonida bir necha bor qatnashadigan
mehnat qurollari va vositalari. Odatda Asosiy fondlarga ishlab

chiqarishda bir yildan ortiq xizmat ko rsatadigan molmulk kiritiladiʻ
(rivojlangan kapitalistik davlatlarda Asosiy fondlar o rniga asosiy kapital
ʻ
tushunchasi qo llaniladi). Asosiy fondlar o z qiymatini tayyor mahsulotga
ʻ ʻ
asta-sekin, bir necha yillik ishlab chiqarish jarayonida qismlar bilan
o tkazadi, mahsulot sotilgach, korxonaga pul sha-klida qaytib keladi
ʻ
(qarang Amortizatsiya ajrat-malari). Asosiy fondlar qiymat jihatidan
korxonaga qo yilgan pul bo lsa, moddiy jihatdan bino, inshootlar,
ʻ ʻ
mashina-uskuna va boshqalardan iborat. Asosiy fondlarning qiymat
ifodasi buxgalteriya balansida asosiy vositalar deb yurtiladi. Asosiy
fondlardatutgan o rniga qarab Asosiy fondlar asosiy ishlab chiqarish va
ʻ
asosiy noishlab chiqarish fondlariga bo linadi. Asosiy ishlab chiqarish
ʻ
fondlari ishlab chiqarish jarayonida mahsulotlar yaratishda qatnashadi
Keyingi 4 kunlikda Fondlar va moliyaviy natijalar hisobi bilan
tanis hdim. Yani yil boshidan to iyul oyigacha barcha moliyaviy
natijalaini o’rganib chiqdim.
O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi
to‘g‘risida”gi Qonuniga
muvofiq
1-sonli “Buxgalteriya balansi” — 1-sonli shakl ;
2-sonli “Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot” --2-shakl;
4-sonli “Pul oqimlari to‘g‘risida hisobot” — 4-sonli shakl ;
5-sonli “Xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobot” — 5-sonli shakl ;
Shu 4 ta shaklni hammasi bilan tanishib chiqdim.
Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobotning (2-son shakl) asosiy
maqsadi bo‘lib korxonaning hisobot davrlaridagi daromadlari, harajatlari,
foyda va zararlari to‘g‘risidagi yig‘ma ma’lumotlarni aks ettirish
hisoblanadi. Chunonchi bunday ma’lumotlar hisobotda mos ravishda
o‘tgan yilning va hisobot yilning mos davrlari uchun ko‘rsatiladi. Bunday

tartib mos hisobot davrlardagi o‘zgarishlar tendensiyalarini o‘rganish
uchun muhim axborot manbai hisoblanadi.
Korxonaning moliyaviy hisobotlari bilan tanishish
Hisobot — korxonalar, tashkilotlar, kompaniyalar tomonidan o zʻ
faoliyati to g risida davriy (oy, chorak, yil) va belgilangan shaklda
ʻ ʻ
tuziladigan, davlat, statistika va moliya organlariga taqdim etiladigan
axborot, ma lumotlar, hisobkitob hujjatlari elektron shaklda taqdim
ʼ

etiladi. Balans H., moliyaviy H. va statistik H., xo jalik yurituvchiʻ
sub yektlar faoliyatida muxim ahamiyatga ega. Balans H.i — kompaniya
ʼ
buxgalteriya xisobotining asosiy shakli bo lib, muayyan sana uchun
ʻ
kapitalni shakllantirish manbalari va kapi-tal qo yilmalar yo nalishini
ʻ ʻ
tavsiflaydi. Ikki tomonlama jadval shaklida tuziladi; uning chap qismi
(aktiv)da kapital tarkibi va uning joylashtirilishi to g risida ma lumotlar,
ʻ ʻ ʼ
o ng qismi (passiv)da kapi-tal manbalari ko rsatiladi. Aktivda asosiy va
ʻ ʻ
aylanma kapital ko rsatkichlari, passivda o ziniki bo lgan va jalb etilgan
ʻ ʻ ʻ
kapital tuzilmasi va miqdorlari beriladi. Juda batafsil tuziladigan ichki
balans kompaniya boshqaruvi tomonidan kompaniya faoliyatini
rejalashtirish va boshqarish-da, filiallar ishini nazorat qilishda
foydalaniladi.
Tashqi balans tashqi xisobotning boshqa shakllari bilan birga
kompaniya faoliyati to g risida to liq va ochiq axborot hisoblanadi.
ʻ ʻ ʻ
Davlat soliq va yuqori rahbarlik organlariga, fond birjalariga taq-dim
etiladi, aksiyadorlar o rtasida tarqatiladi, maxsus ma lumotnomalarda
ʻ ʼ
e lon qilinadi. Tijorat-savdo sirini saqlash maqsadlarida kompaniyalar
ʼ
balansida rasman ruxsat etilgan modda (band)larni guruhlash va
umumlashtirishdan keng foydalaniladi (qisqa balans). Kompaniyalarning
moliyaviy Hisobot hisobot topshirishning majburiy shakli. Unga quyida-
gilar kiradi: kompaniyaning umumiy balansi; foyda va ko rilgan zarar
ʻ
to g risida hisobot; pul mablag lari harakati to g risida hisobot va
ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ
kompaniya rahbariyatining umumiy majlisda ko rib chiqish va tasdiqlash
ʻ
uchun kom-paniya paychilari yoki aksiyadorlari e tiboriga havola
ʼ
etiladigan yillik dokladi.
Korxonalarning statistik hisoboti iqtisodiyotdagi ayrim
bo g inlarning ish ko rsatkichlarini jamlash orqali tarmoqlar, mintaqalar
ʻ ʻ ʻ
va mamlakat iqtisodiy faoliyatining statistik ko rsatkichlarini aniqlashga
ʻ
imkoniyat yaratadi.

Keyingi 2 kunlikda Korxonaning moliyaviy hisobotlari bilan
deyarli to’liq tanish dim. Moliyaviy hisobot shakllari va ularni to‘ldirish
bo‘yicha qoidalarni barcha xorijiy sarmoyalar ishtirokidagi korxonalar,
auditorlik tashkilotlari va birjalar uchun O‘zbekiston Respublikasi Adliya
vazirligida davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan kundan boshlab 10 kun
o‘tgandan keyin kuchga kiradi, boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlar
uchun mulkchilik shaklidan qat’iy nazar — 2004-yil 1-yanvardan kuchga
kiradi, sug‘urta tashkilotlari va banklar bundan mustasno.
Xulosa
Men ushbu ishlab chiqarish amaliyotimni Marhamat tekstil
MCHJ buxgalteriya bo`limida o`tadim. Men bu yerda xojalik
subektni buxgalteriya hisobini tashkil etilishini, buxgalteriya

hisobi vazifalari va funksiyalarini , buxgalteriya bo`limi
tarkibini, hisob siyosatini shakllantirishni o`rgandim va bu
tashkilotda tuzilayotgan buxgalteriya boshlang`ich va yig`ma
hujjatlariga yozuvlar qilish, ularni rasmiylashtirish, tartibga
solish hamda hujjatlar rekvvizitlarini o`rgandim.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.
1. “2022–2024 yillarda O’zbekiston Respublikasining ijtimoiy
va ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish chora-tadbirlari
to’g’risida”gi Prezident qarori
2. Sh.Mirziyoyev Yangi O’zbekiston Taraqqiyot Strategiyas

3. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonlari.
4. Marhamat Tekstil MChJ Me'yoriy xujjatlar va yo‘riqnomalar.
5.Marhamat Tekstil MChJ yillik hisoboti.
6. Lex.uz

Marhamat tekstil MChJ amaliyot kundaligi hisoboti

Sotib olish