Dokument ma'lumotlari

Narxi 30000UZS
Hajmi 40.5KB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 13 Aprel 2025
Kengaytma docx
Bo'lim Kurs ishlari
Fan Jismoniy tarbiya

Sotuvchi

Bahrom

Ro'yxatga olish sanasi 05 Dekabr 2024

111 Sotish

Mashg‘ulot mezosikllarini tuzilishi

Sotib olish
Mashg‘ulot mezosikllarini tuzilishi MUNDARIJA KIRISH…………………………………………………………………………….3 I.BOB.MASHG‘ULOT MEZOSIKLLARINING UMUMIY TUSHUNCHASI VA VAZIFALARI. 1.1. Mashg‘ulot mezosikllarining ta'rifi va ahamiyati………………………………5 1.2. Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi……………………………7 1.3. Mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda e'tiborga olinadigan omillar…………….13 II.BOB.MASHG‘ULOT MEZOSIKLLARINI TASHKIL ETISH VA NAZO- RAT QILISH. 2.1. Mashg‘ulot mezosikllarining bosqichlari va ularning o‘zaro aloqasi………...16 2.2. Har bir mezosikllar uchun mo‘ljallangan vazifalar va maqsadlar…………….18 2.3. Mashg‘ulot mezosikllarini amalga oshirishda o‘qituvchi va o‘quvchilarning roli………………………………………………………………………………..22 XULOSA…………………………………………………………………………26 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………..28 1 KIRISH Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi sport tayyorgarligi jarayonida muhim ahamiyatga ega bo‘lib, ularning samarali tashkil etilishi sportchilarning jismoniy, ruhiy va psixologik holatini yaxshilashga yordam beradi. Har bir mezosikl o‘z ichiga aniq maqsadlar, vazifalar va metodlarni olishi lozim, bu esa sportchilarning tayyorgarlik darajasini oshirish uchun zarurdir 1 . Tayyorgarlik, musobaqa va tiklanish mezosikllari sportchilarning umumiy salomatligini yaxshilash va ularni musobaqalarga tayyorlashda asosiy rol o‘ynaydi. Ularning tuzilishi sportchilarning individual ehtiyojlari va qobiliyatlariga mos ravishda rejalashtirilishi kerak. Har bir mezosiklda belgilangan vazifalar sportchilarning kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlash, texnik ko‘nikmalarini rivojlantirish va raqobatbardoshligini oshirishga qaratilgan. Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi nafaqat sportchilar uchun, balki murabbiylar uchun ham muhimdir. O‘qituvchilar va murabbiylar sportchilarning tayyorgarlik jarayonini doimiy ravishda kuzatib borishlari, zarur bo‘lganda o‘zgarishlar kiritishlari, shuningdek, sportchilarning motivatsiyasini oshirish va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni rejalashtirishlari zarur. Ushbu jarayon sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarur bo‘lgan strategiyalarni ishlab chiqish va ularning qobiliyatlarini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Shu sababli, mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishini o‘rganish sport tayyorgarligini yanada samarali amalga oshirish va sportchilarning muvaffaqiyatlariga erishish uchun zarurdir. Har bir mezosikllar o‘zaro bog‘liq va 1 Abduqodirov, A. (2021). Sport tayyorgarligi va mashg‘ulot mezosikllari . Toshkent: O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti. 2 bir-birini to‘ldiradigan elementlardan iborat bo‘lib, bu ularning samarali tashkil etilishi va sportchilarning muvaffaqiyatga erishishlariga yordam beradi. Kurs ishining maqsadi: Mashg‘ulot mezosikllarini tuzilishining maqsadi sport tayyorgarligi jarayonini samarali rejalashtirish va amalga oshirishdir. Bu maqsad sportchilarni jismoniy, ruhiy va psixologik jihatdan tayyorlash, ularning individual ehtiyojlarini inobatga olish va eng yuqori natijalarga erishish uchun zarur bo‘lgan strategiyalarni ishlab chiqishga qaratilgan. Kurs ishining vazifasi: Mashg‘ulot mezosikllarini tuzilishining vazifasi sportchilarning tayyorgarlik jarayonini samarali amalga oshirish va natijalarni oshirishga qaratilgan. Ularning asosiy vazifasi sportchilarni jismoniy, ruhiy va psixologik jihatdan tayyorlash, har bir mezosiklda belgilangan maqsadlar va vazifalarni amalga oshirishdir. Kurs ishining tarkibiy tuzilmasi: Ushbu kurs ishi 2 ta bob,6 ta reja,xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat. 3 I.BOB.MASHG‘ULOT MEZOSIKLLARINING UMUMIY TUSHUNCHASI VA VAZIFALARI. 1.1.Mashg‘ulot mezosikllarining ta'rifi va ahamiyati. Mashg‘ulot mezosikllari sport va jismoniy tarbiya sohasida muhim ahamiyatga ega bo‘lib, ularning ta'rifi va ahamiyati sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirish, musobaqalarga tayyorgarlik ko‘rish va umumiy salomatlikni yaxshilashda muhim rol o‘ynaydi. Mashg‘ulot mezosikllari — bu jismoniy tarbiya jarayonida amalga oshiriladigan mashg‘ulotlarning ma'lum bir tartibda rejalashtirilgan davrlaridir. Ular jismoniy tayyorgarlik, texnik ko‘nikmalar, taktikani o‘rganish va sportchilarning psixologik holatini yaxshilash kabi maqsadlarni o‘z ichiga oladi. Mashg‘ulot mezosikllari quyidagi asosiy bosqichlarni o‘z ichiga oladi: tayyorgarlik mezosikllari, musobaqa mezosikllari va tiklanish mezosikllari. Har bir mezosikl o‘ziga xos maqsad va vazifalarga ega bo‘lib, sportchilarning tayyorgarligini oshirish va ularni musobaqalarga tayyorlashda muhim ahamiyatga ega. Ular bir-biriga bog‘liq va bir-birini to‘ldiradi, shuning uchun sportchilar va murabbiylar tomonidan to‘g‘ri rejalashtirilishi va amalga oshirilishi zarur. Tayyorgarlik mezosikllari sportchilarning jismoniy, texnik va taktik tayyorgarligini oshirishga qaratilgan. Bu davrda sportchilar o‘z mushaklarini kuchaytirish, chidamlilikni oshirish va muvozanatni yaxshilash uchun turli xil mashqlarni bajaradilar. Tayyorgarlik mezosikllari davomida sportchilar o‘zlarining qobiliyatlarini rivojlantirish va tayyorgarlik darajasini oshirish uchun harakat qilishlari kerak. Ushbu mezosikllarda jismoniy faollik ko‘proq bo‘lishi, turli xil mashqlar va treninglar o‘tkazilishi lozim. Bu jarayon davomida sportchilar o‘zlarining kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlashlari, shuningdek, o‘z maqsadlariga erishish uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni o‘rganishlari mumkin. 4 Musobaqa mezosikllari sportchilarning musobaqalarda ishtirok etishlariga tayyorgarlik ko‘rishga qaratilgan. Bu davrda sportchilar o‘zlarining tayyorgarlik darajasini yuqori darajada saqlab qolishlari kerak. Musobaqa mezosikllari davomida sportchilar o‘zlarining raqobatbardoshligini oshirish, texnik va taktik ko‘nikmalarini rivojlantirish hamda psixologik tayyorgarlikni amalga oshirishlari lozim. Bu davrda sportchilar musobaqalarga tayyorlanish uchun o‘zlarini jismoniy va ruhiy jihatdan tayyorlashlari, raqobatga tayyor bo‘lishlari zarur. Musobaqalar davomida sportchilar o‘z qobiliyatlarini sinab ko‘rish, yangi strategiyalarni o‘rganish va o‘z raqiblariga nisbatan ustunlikka erishish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Tiklanish mezosikllari sportchilarning mushaklarini tiklash va energiya zaxiralarini tiklashga qaratilgan. Ushbu davrda sportchilar jismoniy mashqlardan dam olishlari va tiklanishlari kerak. Tiklanish mezosikllari sportchilarning umumiy salomatligini yaxshilash va jarohat olish xavfini kamaytirishga yordam beradi. Murabbiylar va sportchilar ushbu davrni to‘g‘ri boshqarishlari, mashg‘ulotlar va dam olish o‘rtasida muvozanatni saqlashlari lozim. Tiklanish mezosikllari davomida sportchilar o‘zlarining jismoniy holatini yaxshilash va kuchaytirish uchun turli xil tiklanish usullarini qo‘llashlari kerak, masalan, massaj, yoga, suzish va boshqa dam olish faoliyatlari. Mashg‘ulot mezosikllarining ta'rifi va ahamiyati sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Ular o‘zaro bog‘liq bo‘lishi va bir- birini to‘ldirishi kerak. Tayyorgarlik mezosikllari sportchilarning mushaklarini kuchaytirishga yordam beradi, musobaqa mezosikllari raqobatbardoshligini oshiradi, tiklanish mezosikllari esa salomatlikni saqlab qoladi. Ushbu mezosikllar o‘rtasida muvozanatni saqlash sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun muhimdir.Mashg‘ulot mezosikllari sportchilarni tayyorlash jarayonida 5 rejalashtirilishi zarur. Murabbiylar va sportchilar o‘z maqsadlariga erishish uchun har bir mezosiklni to‘g‘ri tashkil etishlari zarur. Har bir mezosikl uchun maqsadlar, vazifalar va metodlar belgilanishi lozim. Bu jarayon sportchilarning individual ehtiyojlariga mos ravishda amalga oshirilishi kerak.Mashg‘ulot mezosikllarini samarali amalga oshirish uchun murabbiylar sportchilarning jismoniy holatini, qobiliyatlarini va ehtiyojlarini doimiy ravishda kuzatib borishlari kerak. Bu jarayon sportchilarning rivojlanishini tahlil qilish va zarur bo‘lganda o‘zgarishlar kiritish imkonini beradi. Murabbiylar sportchilarning tayyorgarlik darajasini baholash va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni rejalashtirish orqali o‘z maqsadlariga erishishlari uchun yordam berishlari mumkin.Mashg‘ulot mezosikllari davomida sportchilar o‘zlarining qobiliyatlarini baholash, o‘z maqsadlarini belgilash va ularni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan strategiyalarni ishlab chiqishlari kerak. Bu jarayon sportchilarga o‘zlariga bo‘lgan ishonchini oshirish, motivatsiyasini kuchaytirish va sport faoliyatida muvaffaqiyatga erishish imkonini beradi.Ushbu mezosikllar sportchilarni tayyorlash jarayonida muhim rol o‘ynaydi. Ular sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirish, musobaqalarga tayyorgarlik ko‘rish va umumiy salomatlikni yaxshilash maqsadida amalga oshiriladi. Mashg‘ulot mezosikllari sportchilarning qobiliyatlarini rivojlantirish va raqobatbardoshligini oshirishda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, shuningdek, ularning ruhiy holatini va ijtimoiy aloqalarini mustahkamlashga yordam beradi.Mashg‘ulot mezosikllari sportchilarning jismoniy holatini yaxshilash va jarohatlarni oldini olishda ham muhimdir. Ular sportchilarning mushaklarini tiklash va energiya zaxiralarini to‘ldirishga yordam berishi, shuningdek, ularning umumiy salomatligini oshirishga xizmat qiladi. Mashg‘ulot mezosikllarini to‘g‘ri rejalashtirish va amalga oshirish sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarurdir.Mashg‘ulot mezosikllari 6 sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirish, musobaqalarga tayyorgarlik ko‘rish va umumiy salomatlikni yaxshilashda muhim rol o‘ynaydi. Ular o‘zaro bog‘liq bo‘lishi va bir-birini to‘ldirishi kerak, shuning uchun sportchilar va murabbiylar tomonidan to‘g‘ri rejalashtirilishi va amalga oshirilishi zarur. Mashg‘ulot mezosikllari sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarur bo‘lgan strategiyalarni ishlab chiqish va o‘z qobiliyatlarini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. 1.2.Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi. Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi sport va jismoniy tarbiya sohasida muhim ahamiyatga ega. Ularning samarali tashkil etilishi sportchilarning tayyorgarlik jarayonini yanada samarali va maqsadga muvofiq amalga oshirishga imkon beradi. Mashg‘ulot mezosikllari sportchilarning jismoniy, ruhiy va psixologik holatini yaxshilash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, har bir mezosikl o‘z ichiga aniq maqsadlar, vazifalar va metodlarni oladi. Ular sportchilarning tayyorgarlik darajasini oshirish, musobaqalarga tayyorlanish va umumiy salomatlikni yaxshilashda muhim rol o‘ynaydi. Mashg‘ulot mezosikllari asosan uchta asosiy qismdan iborat: tayyorgarlik, musobaqa va tiklanish mezosikllari. Har bir mezosikl o‘ziga xos vazifalarni o‘z ichiga olgan holda, sportchilarning jismoniy va ruhiy tayyorgarlik darajasini oshirish maqsadida rejalashtiriladi. Tayyorgarlik mezosikllari odatda tayyorgarlik jarayonining boshlang‘ich bosqichi hisoblanadi. Ushbu davrda sportchilar o‘z mushaklarini kuchaytirish, chidamlilikni oshirish va texnik ko‘nikmalarni rivojlantirishga qaratilgan mashqlarni bajaradilar. Tayyorgarlik mezosikllari davomida sportchilarning jismoniy holatini yaxshilash uchun turli xil mashqlar, treninglar va jismoniy faoliyatlar amalga oshiriladi. 7 Tayyorgarlik mezosikllarining tuzilishi quyidagi asosiy komponentlardan iborat: jismoniy tayyorgarlik, texnik tayyorgarlik, taktik tayyorgarlik va psixologik tayyorgarlik. Jismoniy tayyorgarlik — bu mushak kuchi, chidamlilik, moslashuvchanlik va muvozanatni oshirishga qaratilgan mashqlar to‘plamidir. Texnik tayyorgarlik esa sportchilarning sport turiga xos texnik ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan. Taktik tayyorgarlik sportchilarga o‘z raqobatchilari bilan kurashishda zarur bo‘lgan strategiyalarni o‘zlashtirishga yordam beradi. Psixologik tayyorgarlik esa sportchilarning ruhiy holatini yaxshilash va stressni boshqarishga qaratilgan.Musobaqa mezosikllari sportchilarning musobaqalarda ishtirok etishlariga tayyorgarlik ko‘rishga qaratilgan. Ushbu davrda sportchilar o‘zlarining tayyorgarlik darajasini yuqori darajada saqlab qolishlari kerak. Musobaqa mezosikllari davomida sportchilar o‘zlarini raqobatga tayyorlash, texnik va taktik ko‘nikmalarini rivojlantirish hamda psixologik tayyorgarlikni amalga oshirishlari lozim. Bu davrda sportchilar musobaqalarga tayyorlanish uchun o‘zlarini jismoniy va ruhiy jihatdan tayyorlashlari, raqobatga tayyor bo‘lishlari zarur. Musobaqalar davomida sportchilar o‘z qobiliyatlarini sinab ko‘rish, yangi strategiyalarni o‘rganish va o‘z raqiblariga nisbatan ustunlikka erishish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Musobaqa mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi ham muhim ahamiyatga ega. Ushbu mezosikllar odatda bir yoki bir necha musobaqalarni o‘z ichiga oladi va har bir musobaqa uchun alohida tayyorgarlik jarayoni mavjud. Musobaqa mezosikllarining asosiy komponentlari: raqobatbardosh tayyorgarlik, strategiya va taktikani o‘rganish, psixologik tayyorgarlik va dam olishdir. Raqobatbardosh tayyorgarlik sportchilarning jismoniy holatini saqlash va raqobatga tayyorlanishiga qaratilgan. Strategiya va taktikani o‘rganish sportchilarga raqobatchilari bilan kurashishda zarur bo‘lgan bilimlarni taqdim etadi. Psixologik tayyorgarlik 8 sportchilarning ruhiy holatini yaxshilash va stressni boshqarish qobiliyatini rivojlantirishga qaratilgan. Dam olish esa musobaqa davrida sportchilarning tiklanishiga yordam beradi va ularning jismoniy holatini yaxshilaydi. Tiklanish mezosikllari sportchilarning mushaklarini tiklash va energiya zaxiralarini tiklashga qaratilgan. Ushbu davrda sportchilar jismoniy mashqlardan dam olishlari va tiklanishlari kerak. Tiklanish mezosikllari sportchilarning umumiy salomatligini yaxshilash va jarohat olish xavfini kamaytirishga yordam beradi. Murabbiylar va sportchilar ushbu davrni to‘g‘ri boshqarishlari, mashg‘ulotlar va dam olish o‘rtasida muvozanatni saqlashlari lozim. Tiklanish mezosikllari davomida sportchilar o‘zlarining jismoniy holatini yaxshilash va kuchaytirish uchun turli xil tiklanish usullarini qo‘llashlari kerak, masalan, massaj, yoga, suzish va boshqa dam olish faoliyatlari.Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi sportchilarni tayyorlash jarayonida rejalashtirilishi zarur. Murabbiylar va sportchilar o‘z maqsadlariga erishish uchun har bir mezosiklni to‘g‘ri tashkil etishlari zarur. Har bir mezosikl uchun maqsadlar, vazifalar va metodlar belgilanishi lozim. Bu jarayon sportchilarning individual ehtiyojlariga mos ravishda amalga oshirilishi kerak. Mashg‘ulot mezosikllarini samarali amalga oshirish uchun murabbiylar sportchilarning jismoniy holatini, qobiliyatlarini va ehtiyojlarini doimiy ravishda kuzatib borishlari kerak. Bu jarayon sportchilarning rivojlanishini tahlil qilish va zarur bo‘lganda o‘zgarishlar kiritish imkonini beradi. Murabbiylar sportchilarning tayyorgarlik darajasini baholash va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni rejalashtirish orqali o‘z maqsadlariga erishishlari uchun yordam berishlari mumkin. Mashg‘ulot mezosikllarining samarali tashkil etilishi sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarurdir. Har bir mezosiklda belgilangan 9 maqsadlar va vazifalar sportchilarning tayyorgarlik jarayonini yanada samarali amalga oshirishga yordam beradi. Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi sportchilarning jismoniy holatini yaxshilash, musobaqalarga tayyorlanish va umumiy salomatlikni oshirishda muhim rol o‘ynaydi.Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi sportchilarning tayyorgarlik jarayoni davomida muhim ahamiyatga ega. Ular jismoniy tayyorgarlik, texnik ko‘nikmalar, taktika va psixologik tayyorgarlikni o‘z ichiga oladi. Har bir mezosiklda sportchilar o‘z qobiliyatlarini rivojlantirish va raqobatbardoshligini oshirish uchun harakat qilishlari kerak. Ularning samarali tashkil etilishi sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarurdir.Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi sportchilarning tayyorgarlik jarayonida muhim rol o‘ynaydi. Ularning samarali tashkil etilishi sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirish, musobaqalarga tayyorgarlik ko‘rish va umumiy salomatlikni yaxshilashga yordam beradi. Mashg‘ulot mezosikllarini to‘g‘ri rejalashtirish va amalga oshirish sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarurdir.Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi jismoniy tarbiya va sportni o‘qitish jarayonida muhim ahamiyatga ega. Jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlarining samarali bo‘lishi uchun ularni maqsadga muvofiq rejalashtirish va strukturaviy jihatdan to‘g‘ri tashkil etish zarur. Bu jarayon mashg‘ulotlarning samaradorligini oshirishga yordam beradi, o‘quvchilarning jismoniy rivojlanishiga, sport mahoratini oshirishga va umumiy sog‘liqni yaxshilashga xizmat qiladi. Mezosikllar — bu mashg‘ulotlar tizimida aniq vaqt davomida amalga oshiriladigan, ma'lum bir maqsadga yo‘naltirilgan, bir-birini to‘ldiradigan va o‘zaro bog‘langan mashg‘ulotlar to‘plamidir. Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi har bir sport turi, jismoniy tarbiya yo‘nalishi va 10 o‘quvchilarning tayyorgarlik darajasiga qarab farq qiladi. Bu mezosikllar orqali sportchi yoki o‘quvchi tayyorgarlikning yuqori bosqichlariga erishishi mumkin. Mashg‘ulotlar mezosikllarini to‘g‘ri tashkil etish uchun bir necha asosiy tamoyillarni ko‘rib chiqish zarur. Avvalo, mezosiklning tuzilishi o‘quvchilarning jismoniy holatini va tayyorgarlik darajasini hisobga olgan holda tuzilishi kerak. Har bir mezosiklni to‘g‘ri rejalashtirish, o‘quvchilarning qobiliyatlarini rivojlantirish uchun samarali usul va metodlarni tanlash, zarur jismoniy ko‘nikmalarni egallashga yordam beradi.Mezosikllar o‘rtasida uzluksizlikni ta'minlash juda muhimdir. Masalan, agar bir mezosikl o‘quvchilarning umumiy jismoniy tayyorgarligini oshirishga qaratilgan bo‘lsa, keyingi mezosikl sportning aniq turlariga oid ko‘nikmalarni rivojlantirishga yo‘naltirilgan bo‘lishi mumkin. Bu jarayonning uzluksizligini ta'minlash o‘quvchilarning tayyorgarlik darajasini oshirishga, shuningdek, mashg‘ulotlarning unumdorligini yaxshilashga yordam beradi. Mezosikllarning tuzilishi, asosan, ularning davomiyligi va bajariladigan vazifalarga bog‘liq. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarining maqsadi va rejasi mezosiklning tuzilishiga katta ta'sir ko‘rsatadi. Masalan, agar bir mezosikl muskul kuchini rivojlantirishga yo‘naltirilgan bo‘lsa, unda kuchaytirish uchun kerakli mashqlar, usullar va intensivlik kiritiladi. Boshqa bir mezosikl esa chidamlilikni oshirishga yo‘naltirilgan bo‘lib, unda uzoq muddatli aerobik mashqlar va qiyinchiliklarga bardosh berish uchun tayyorlov mashqlari o‘rin oladi. Mezosikllarning bo‘linishi ko‘pincha uch bosqichga, ya'ni boshlang‘ich, o‘rta va yakuniy bosqichlarga bo‘linadi. Har bir mezosiklning har bir bosqichi o‘quvchilarning tayyorgarligiga, ularning sportga bo‘lgan qiziqishiga va qo‘yilgan maqsadlarga qarab turlicha bo‘lishi mumkin. Boshlang‘ich bosqichda o‘quvchilar umumiy jismoniy tayyorgarlikni oshirishga qaratilgan mashg‘ulotlar o‘tkaziladi. 11 Bu bosqichda, odatda, mashqlarning intensivligi nisbatan past bo‘ladi, lekin mashqlar soni ko‘payadi. O‘rta bosqichda esa intensivlik oshiriladi va ko‘proq texnik va taktik mashg‘ulotlar o‘tkaziladi. Yakuniy bosqichda esa sportchi yoki o‘quvchining maxsus ko‘nikmalari rivojlantiriladi va raqobatga tayyorlanish jarayoni boshlanadi. Mezosiklning har bir bosqichida bajariladigan mashqlar va trening usullari bir-biriga bog‘liq va ularning o‘zaro aloqasi natijasida tayyorgarlik darajasi sezilarli darajada oshadi. Boshqacha aytganda, har bir mezosiklning o‘ziga xos xususiyatlari bor va bu xususiyatlar sportning turiga qarab o‘zgaradi. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarining samarali bo‘lishi uchun o‘quvchilar har bir mezosiklning vazifalarini aniq belgilab olishlari kerak.Mezosikllarni tuzishda sportchilarni va o‘quvchilarni motivatsiyalash juda muhimdir. O‘quvchilarga maqsadga erishishda yordam berish uchun motivatsiya usullari, masalan, raqobatbardoshlik, muvaffaqiyatni tan olish, ilgari surish va boshqalar qo‘llanilishi mumkin. Bu jarayon mashg‘ulotlarning davomiyligini va ularning samaradorligini yaxshilashga yordam beradi. Agar mezosikl to‘g‘ri tashkil etilsa, sportchi yoki o‘quvchi kerakli natijalarga erishadi va maksimal yutuqqa erishish uchun zarur bo‘lgan sharoitlar yaratiladi. Mezosikllarni rejalashtirishda e'tiborga olinadigan yana bir muhim jihat — bu mashg‘ulotlarning tiklanish va dam olish davrlari. Jismoniy mashqlar tanada charchoqni keltirib chiqaradi, shuning uchun mashg‘ulotlar orasida tiklanish uchun yetarli vaqt bo‘lishi kerak. Bu jarayonning to‘g‘ri tashkil etilishi o‘quvchilarning jismoniy salomatligini saqlashga yordam beradi va ularni jarohatlardan saqlaydi. Dam olish davrlari, shuningdek, mushaklarning tiklanishiga yordam beradi, bu esa keyingi mashg‘ulotlarda yuqori natijalarga erishishga turtki beradi. 12 Mashg‘ulot mezosikllarini tashkil etishda bo‘linadigan vaqtni aniq belgilash ham muhimdir. Har bir mezosikl uchun vaqt belgilab qo‘yish, mashg‘ulotlarning sifatini oshirish va o‘quvchilarning natijalariga erishish uchun samarali yo‘l hisoblanadi. Mezosiklning har bir bosqichi bir-biriga uyg‘un bo‘lishi, o‘quvchilarning tayyorgarlik darajasi va ularning individual xususiyatlariga mos kelishi kerak. Bu mezosiklni o‘qitish va bajarish jarayonining samarali bo‘lishiga yordam beradi.Shunday qilib, mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi har bir sportchi yoki o‘quvchining jismoniy va ruhiy rivojlanishiga bevosita ta'sir qiladi. Mashg‘ulotlarni samarali tashkil etish, to‘g‘ri rejalashtirish va mezosiklni to‘g‘ri bajarish orqali o‘quvchilar o‘zlarining maqsadlariga erishishadi. Bu jarayon o‘quvchilarning jismoniy salomatligini yaxshilash, sport mahoratini oshirish va turli sport turlarida muvaffaqiyat qozonishlariga yordam beradi. 1.3.Mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda e'tiborga olinadigan omillar. Mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda e'tiborga olinadigan omillar sportchilarni tayyorlash jarayonining samaradorligini oshirishda muhim ahamiyatga ega. Har bir mezosikl o'z ichiga aniq maqsadlar, vazifalar va metodlarni olishi kerak. Ushbu omillar sportchilarining jismoniy, ruhiy va psixologik holatini yaxshilash, ularni musobaqalarga tayyorlash va umumiy salomatlikni oshirishga qaratilgan. E'tiborga olinishi kerak bo'lgan birinchi omil sportchining individual xususiyatlaridir. Har bir sportchi o'zining qobiliyatlari, kuchli va kuchsiz tomonlari, jismoniy holati va tayyorgarlik darajasiga ega. Shu sababli, mashg‘ulot mezosikllarini tayyorlashda har bir sportchining individual ehtiyojlari inobatga olinishi zarur. O'qituvchilar va murabbiylar sportchilarning jismoniy va ruhiy holatini doimiy ravishda kuzatib borishlari, ularning ehtiyojlarini aniqlashlari va shunga muvofiq mashg‘ulotlarni rejalashtirishlari kerak. 13 Ikkinchi omil — tayyorgarlik maqsadlari. Har bir mezosikl uchun aniq maqsadlar belgilanishi zarur. Bu maqsadlar sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirishga, texnik ko‘nikmalarini rivojlantirishga, taktika va strategiyalarni o‘rganishga qaratilgan bo‘lishi kerak. Masalan, agar maqsad mushak kuchini oshirish bo'lsa, tayyorgarlik mezosikllarida kuch mashqlariga ko‘proq e'tibor berish lozim. Shuningdek, agar maqsad chidamlilikni oshirish bo'lsa, aerobik mashqlar ko‘proq o‘tkazilishi kerak. Har bir mezosikl uchun belgilangan maqsadlar sportchilarning rivojlanishi uchun zarur bo'lgan yo'nalishlarni belgilaydi va ularning qobiliyatlarini yaxshilashga yordam beradi. Uchinchi omil — mashg‘ulot usullari va metodlari. Mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda qo‘llaniladigan trening metodlari sportchilarning tayyorgarlik darajasiga va maqsadlariga muvofiq bo'lishi kerak. Bu jarayonda turli xil metodlarni qo‘llash, masalan, individual va jamoaviy mashg‘ulotlar, intensiv va pasiv mashqlar, takroriy va muvozanatli mashqlar kabi yondashuvlar muhimdir. Sportchilarning qobiliyatlarini oshirish uchun doimiy ravishda yangi metodlarni kiritish va mavjud metodlarni takomillashtirish zarur. Shuningdek, mashg‘ulot jarayonida sportchilarning motivatsiyasini oshirish uchun turli xil qiziqarli va innovatsion mashg‘ulotlar qo‘llanishi kerak. To‘rtinchi omil — vaqt va davrlar. Mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda vaqtni hisobga olish muhimdir. Har bir mezosiklning davomiyligi, mashg‘ulotlarning tezligi va intensivligi sportchilar uchun muvofiq bo‘lishi kerak. Odatda, tayyorgarlik mezosikllari ko‘proq vaqt talab qiladi, chunki bu davrda sportchilar jismoniy tayyorgarlik va texnik ko‘nikmalarni rivojlantirishga ko‘proq e'tibor berishlari kerak. Musobaqa mezosikllari esa qisqa va intensiv bo‘lishi kerak, chunki bu davrda sportchilar o'zlarini musobaqalarga tayyorlashlari zarur. 14 Tiklanish mezosikllari esa sportchilarning tiklanishi va energiya zaxiralarini tiklashga qaratilgan. Beshinchi omil — sport turining xususiyatlari. Har bir sport turi o'ziga xos talablar va qoidalar bilan ajralib turadi. Shu sababli, mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda sport turining xususiyatlarini inobatga olish zarur. Masalan, futbol, basketbol, suzish yoki atletika kabi sport turlari o'zlarining o'ziga xos texnik va taktika talablariga ega. Bu talablar sportchilarning tayyorgarlik jarayonini tashkil etishda e'tiborga olinishi kerak. Sport turining xususiyatlari sportchilarning jismoniy va psixologik tayyorgarlik darajasini belgilaydi va ularning muvaffaqiyatiga ta'sir qiladi. Oltinchi omil — sportchilarning yosh guruhi. Yoshga qarab sportchilarning jismoniy va ruhiy holati, qobiliyatlari va tayyorgarlik darajalari o'zgaradi. Yosh sportchilar uchun mashg‘ulot mezosikllari ko'proq o'yin va qiziqarli faoliyatlarga asoslangan bo'lishi kerak, chunki bu ularning motivatsiyasini oshiradi. Katta yosh sportchilar esa murakkab texnik ko‘nikmalarga e'tibor berishlari zarur. Yosh guruhlarini hisobga olish sportchilarning tayyorgarlik jarayonini yanada samarali tashkil etishga yordam beradi. Yettinchi omil — sportchilarning salomatligi. Sportchilarning umumiy salomatligi, jarohatlar va sog'liq muammolari mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda e'tiborga olinishi kerak. Agar sportchida jarohat yoki sog'liq muammolari bo'lsa, u holda mashg‘ulotlar shunga muvofiq rejalashtirilishi va o'zgartirilishi lozim. Sportchilarning salomatligini doimiy ravishda kuzatish va zarur bo‘lganda tibbiy ko‘riklardan o‘tkazish, ularning tayyorgarlik jarayonini muvofiq ravishda tashkil etishga yordam beradi. Sakkizinchi omil — ijtimoiy va iqtisodiy sharoitlar. Sportchilarning ijtimoiy va iqtisodiy sharoitlari ham mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda e'tiborga olinishi 15 zarur. Sportchilar uchun qulay sharoitlar, o‘quv muassasalari, sport jihozlari va moliyaviy qo‘llab-quvvatlash sportchilarning tayyorgarlik darajasini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Bunday sharoitlar sportchilarga o‘z qobiliyatlarini rivojlantirish va musobaqalarda muvaffaqiyatga erishish imkonini beradi. To‘qqizinchi omil — murabbiylar va o‘qituvchilarning professional tajribasi. Murabbiylar va o‘qituvchilarning tajribasi va bilimlari sportchilarning tayyorgarlik jarayonida muhim ahamiyatga ega. Ularning bilim va tajribalari sportchilarga eng yaxshi usullar va metodlarni taqdim etish, treninglarni samarali tashkil etish va sportchilarning motivatsiyasini oshirishda yordam beradi. Murabbiylarning professional tajribasi sportchilarning tayyorgarligini yanada samarali ravishda oshirishga yordam beradi. O'ninchi omil — motivatsiya. Sportchilarning motivatsiyasi mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda muhim omil hisoblanadi. Motivatsiya sportchilarni mashg‘ulotlarga jalb qilish, ularning qobiliyatlarini oshirish va maqsadlariga erishishga undaydi 2 . Murabbiylar sportchilarning motivatsiyasini oshirish uchun turli xil metodlar va usullarni qo‘llashlari kerak. Motivatsiyani oshirish uchun rag‘batlantiruvchi tizimlar, musobaqalar va qiziqarli faoliyatlarni tashkil etish muhimdir.Mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda e'tiborga olinadigan omillar sportchilarning tayyorgarlik jarayonining samaradorligini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. 2 Abduqodirov, A. (2021). Sport tayyorgarligi va mashg‘ulot mezosikllari . Toshkent: O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti. 16 II.BOB.MASHG‘ULOT MEZOSIKLLARINI TASHKIL ETISH VA NAZORAT QILISH. 2.1.Mashg‘ulot mezosikllarining bosqichlari va ularning o‘zaro aloqasi. Mashg‘ulot mezosikllarining bosqichlari va ularning o‘zaro aloqasi sport tayyorgarligi jarayonida muhim ahamiyatga ega. Har bir mezosikl ma'lum bir maqsadga yo‘naltirilgan bo‘lib, u o‘z ichiga bir necha bosqichlarni oladi. Bu bosqichlar sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirish, texnik ko‘nikmalarini rivojlantirish va musobaqalarga tayyorlashda aniq yo‘nalishlarni belgilaydi. Mashg‘ulot mezosikllari odatda tayyorgarlik, musobaqa va tiklanish bosqichlaridan iborat. Ushbu bosqichlar bir-biriga bog‘liq va bir-birini to‘ldiradi, shuning uchun ularni to‘g‘ri rejalashtirish va amalga oshirish sportchilarning muvaffaqiyatiga ta'sir qiladi. Tayyorgarlik bosqichi sportchilarni jismoniy va ruhiy jihatdan tayyorlashga qaratilgan. Ushbu davrda sportchilar o‘zlarining kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlash, qobiliyatlarini rivojlantirish va tayyorgarlik darajasini oshirish uchun turli xil mashqlarni bajaradilar. Tayyorgarlik bosqichida jismoniy tayyorgarlik, texnik tayyorgarlik va taktik tayyorgarlikni rivojlantirishga katta e'tibor beriladi. Jismoniy tayyorgarlik mushak kuchini oshirish, chidamlilikni rivojlantirish va muvozanatni yaxshilash kabi maqsadlarni o‘z ichiga oladi. Texnik tayyorgarlik sportchilarning sport turiga xos bo‘lgan ko‘nikmalarini o‘rganishga qaratilgan. Taktik tayyorgarlik esa raqobatbardoshlikni oshirish va strategiyalarni o‘zlashtirishga yordam beradi. Ushbu bosqichda o‘quv dasturi sportchilarning ehtiyojlariga mos ravishda tuzilishi zarur. Har bir sportchi o‘zining individual xususiyatlarini hisobga olgan holda, tayyorgarlik bosqichida qobiliyatlarini rivojlantirishi kerak. Buning uchun murabbiylar sportchilarning jismoniy holatini, qobiliyatlarini va ehtiyojlarini 17 doimiy ravishda kuzatib borishlari, zarur bo‘lganda o‘zgarishlar kiritishlari kerak. Tayyorgarlik bosqichi davomida sportchilar o‘z maqsadlariga erishish uchun harakat qilishlari va samarali trening metodlarini qo‘llashlari zarur. Musobaqa bosqichi sportchilarning musobaqalarda ishtirok etishlariga tayyorgarlik ko‘rishga qaratilgan. Ushbu davrda sportchilar o‘zlarining tayyorgarlik darajasini yuqori darajada saqlab qolishlari kerak. Musobaqa bosqichida sportchilar musobaqalarga tayyorlanish, raqobatbardoshligini oshirish, texnik va taktik ko‘nikmalarini rivojlantirish hamda psixologik tayyorgarlikni amalga oshirishlari lozim. Musobaqa davrida sportchilar o‘zlarini raqobatga tayyorlashlari, o‘z maqsadlariga erishish uchun o‘z qobiliyatlarini sinab ko‘rishlari zarur. Musobaqa bosqichining tuzilishi va o‘zaro aloqasi ham muhim ahamiyatga ega. Ushbu bosqich sportchilarning individual va jamoaviy tayyorgarliklarini ta'minlashga qaratilgan. Musobaqa bosqichida sportchilar o‘zlarining raqobatchilari bilan kurashish uchun zarur bo‘lgan strategiyalarni o‘zlashtirishlari va o‘z qobiliyatlarini yanada oshirishlari lozim. Bu jarayonda sportchilarning psixologik tayyorgarligi ham muhimdir. Musobaqalarda ishtirok etish sportchilarning stressni boshqarish qobiliyatini rivojlantirishga yordam beradi. Tiklanish bosqichi sportchilarning mushaklarini tiklash va energiya zaxiralarini tiklashga qaratilgan. Ushbu davrda sportchilar jismoniy mashqlardan dam olishlari, tiklanishlari va energiya zaxiralarini to‘ldirishlari kerak. Tiklanish bosqichi sportchilarning umumiy salomatligini yaxshilash va jarohat olish xavfini kamaytirishga yordam beradi. Bunda murabbiylar va sportchilar ushbu davrni to‘g‘ri boshqarishlari, mashg‘ulotlar va dam olish o‘rtasida muvozanatni saqlashlari lozim. Tiklanish bosqichida sportchilar o‘zlarining jismoniy holatini yaxshilash va kuchaytirish uchun turli xil tiklanish usullarini qo‘llashlari kerak. 18 Ushbu bosqichlarni bir-biriga bog‘lab turuvchi omillar ham mavjud. Mashg‘ulot mezosikllarining har bir bosqichi o‘zaro aloqada bo‘lib, bir-birini to‘ldiradi. Tayyorgarlik bosqichi sportchilarning tayyorgarlik darajasini oshirishga yordam beradi, musobaqa bosqichi bu tayyorgarlikni sinovdan o‘tkazadi, tiklanish bosqichi esa musobaqadan keyin sportchilarning energiyasini tiklashga yordam beradi. Bu jarayonda har bir bosqich o‘zaro ta'sir ko‘rsatadi va sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarurdir. Shuningdek, mashg‘ulot mezosikllarining bosqichlari o‘zaro aloqasi sportchilarning tayyorgarlik jarayonida rejalashtirilishi zarur. Murabbiylar va sportchilar o‘z maqsadlariga erishish uchun har bir mezosiklni to‘g‘ri tashkil etishlari zarur. Har bir bosqich uchun aniq maqsadlar, vazifalar va metodlar belgilanishi lozim. Bu jarayon sportchilarning individual ehtiyojlariga mos ravishda amalga oshirilishi kerak.Mashg‘ulot mezosikllarining bosqichlari o‘rtasidagi o‘zaro aloqani samarali tashkil etish sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarurdir. Har bir bosqichda belgilangan maqsadlar va vazifalar sportchilarning tayyorgarlik jarayonini yanada samarali amalga oshirishga yordam beradi. Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi sportchilarning jismoniy holatini yaxshilash, musobaqalarga tayyorlanish va umumiy salomatlikni oshirishda muhim rol o‘ynaydi.Mashg‘ulot mezosikllarining bosqichlari va ularning o‘zaro aloqasi sportchilarning tayyorgarlik jarayonida muhim ahamiyatga ega. Har bir bosqich o‘z ichiga aniq maqsadlar, vazifalar va metodlarni olishi kerak, shuningdek, har bir sportchining individual xususiyatlari, tayyorgarlik maqsadlari va sport turining xususiyatlari inobatga olinishi zarur. Mashg‘ulot mezosikllarining bosqichlari o‘rtasidagi o‘zaro aloqani samarali tashkil etish sportchilarning muvaffaqiyatlariga erishish uchun zarurdir. 2.2.Har bir mezosikllar uchun mo‘ljallangan vazifalar va maqsadlar. 19 Har bir mezosikl uchun mo‘ljallangan vazifalar va maqsadlar jismoniy tarbiya va sportning samarali o‘qitilishi uchun asosiy nuqtalardan biridir. Mezosikllar o‘qituvchining yoki murabbiyning o‘quvchilar yoki sportchilarni turli jismoniy faoliyatlarda maksimal natijalarga erishish uchun qanday tayyorlashini belgilaydi. Mezosikllar bir-birini to‘ldiruvchi mashg‘ulotlar to‘plamidir, va ularning har biri aniq maqsad va vazifalarni bajarishga qaratilgan. O‘quvchilarni yuqori natijalarga tayyorlash uchun mashg‘ulotlarni to‘g‘ri rejalashtirish va har bir mezosiklning vazifalarini belgilash muhimdir.Mezosiklning asosiy vazifalari va maqsadlari, birinchi navbatda, o‘quvchining yoki sportchining jismoniy tayyorgarligini oshirishga qaratilgan bo‘lishi kerak. Bunda jismoniy tayyorgarlikning turli jihatlari, masalan, kuch, chidamlilik, tezlik, moslashuvchanlik va texnikani yaxshilash, aniq maqsadlar bilan belgilab olinadi. Har bir mezosiklning vazifasi o‘quvchilarni bir bosqichdan boshqa bosqichga o‘tkazish va ularni eng yuqori natijaga tayyorlashga qaratilgan bo‘ladi. Mezosiklning har bir bosqichi o‘quvchining jismoniy va psixologik salomatligini hisobga olib tashkil etiladi va turli usul va metodlar orqali amalga oshiriladi.Mezosikllar bo‘yicha vazifalar o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligi darajasiga qarab turlicha bo‘lishi mumkin. Boshlang‘ich mezosikllarda odatda umumiy jismoniy tayyorgarlikka qaratilgan mashqlar bajariladi. Bu bosqichda maqsad o‘quvchilarni asosiy jismoniy ko‘nikmalarni egallashga, ularning tanasini mashg‘ulotlarga tayyorlashga, mushak tizimini mustahkamlashga va zarur kuch-quvvatni rivojlantirishga qaratilgan bo‘ladi. Ushbu bosqichda o‘quvchilar ko‘proq jismoniy faollikka o‘rganadilar va ularni davomiy mashg‘ulotlarga tayyorlash uchun zaruriy tayyorgarlik ko‘rsatiladi. Bu davrda, shuningdek, sportchilarni doimiy ravishda mashg‘ulotlarga undash va motivatsiya berish ham muhim ahamiyatga ega.O‘rta mezosikllar o‘quvchilarning umumiy jismoniy tayyorgarligini yanada kuchaytirish va sport turiga oid maxsus 20 ko‘nikmalarni rivojlantirishga qaratiladi. Bu davrda o‘quvchilar jismoniy mashqlarni yuqori intensivlikda bajarishni boshlaydilar va sportning muayyan turlariga mos ravishda o‘zlashtiriladigan texnik va taktika mashqlariga ko‘proq e'tibor beriladi. O‘rta mezosikllarda sportchilarga aniq sport turi bo‘yicha ko‘nikmalarni egallash va samarali ishlashga yordam beruvchi mashg‘ulotlar tashkil etiladi. O‘rta mezosiklning vazifasi - sportchilarning texnik va taktik malakalarini yaxshilash, sportni o‘ynash jarayonida tezlikni oshirish, moslashuvchanlikni rivojlantirish va mushaklar tizimini yanada mustahkamlashdir.Yakuniy mezosikl sportchilarning yuqori natijalarga erishishiga qaratilgan va ko‘proq raqobatbardoshlikni oshirishga yo‘naltirilgan bo‘ladi. Bu davrda o‘quvchilar va sportchilar ko‘pincha o‘z sport turlarida yuqori natijalar ko‘rsatish uchun zarur bo‘lgan oxirgi tayyorgarlikni o‘tadilar. Bu bosqichda vazifalar yuqori intensivlikda bajariladigan mashqlarni o‘z ichiga oladi, bu esa sportchining mushaklari va organizmning barcha tizimlarini maksimal yuklamalarga tayyorlaydi. Yakuniy mezosiklni amalga oshirishda jismoniy tayyorgarlikdan tashqari, psixologik tayyorgarlik ham juda muhim hisoblanadi. Sportchi musobaqalarda muvaffaqiyat qozonish uchun ruhiy jihatdan tayyor bo‘lishi, stress va bosimni yengish uchun texnikalar o‘rganishi zarur.Bundan tashqari, mezosiklning har bir bosqichida tiklanish va dam olish davrlarini to‘g‘ri tashkil etish juda muhimdir. Mashg‘ulotlar orasida dam olish o‘quvchilarning energiya resurslarini tiklashga yordam beradi va ularning jarohat olish xavfini kamaytiradi. Dam olishning o‘rni va tiklanish jarayonining samarali amalga oshirilishi o‘quvchilarni keyingi mezosiklga tayyorlashda katta ahamiyatga ega. Dam olish davrlarini belgilashda jismoniy mashqlarni o‘tkazishning intensivligi va davomiyligini hisobga olish kerak. 21 Mezosiklni tuzishda vazifalar va maqsadlar bir-biriga mos kelishi, sportchilarning jismoniy imkoniyatlariga mos bo‘lishi zarur. Har bir mezosiklni bajarish jarayonida sportchi o‘zining avvalgi natijalarini va tayyorgarlik darajasini tahlil qilishi va kelajakdagi maqsadlarini belgilashi zarur. Shuningdek, mezosiklning samaradorligini baholash va kerakli o‘zgarishlarni kiritish orqali o‘quvchilarni maksimal darajada rivojlantirishga erishish mumkin. Shunday qilib, har bir mezosiklning vazifalari va maqsadlari aniq, real va o‘quvchilarning jismoniy va psixologik ehtiyojlariga javob beradigan tarzda belgilanishi kerak.Mezosiklning har bir bosqichi o‘quvchilarning jismoniy va ruhiy holatini, ularning kuch-quvvatini va natijalarini hisobga olgan holda yakuniy maqsadga qaratiladi. Ular, shuningdek, sportchilarni maqsadga erishish uchun eng yaxshi sharoitlar yaratish va ularni raqobatbardoshlikda yuqori natijalarga erishishga tayyorlashga yordam beradi. O‘quvchilarning har bir mezosiklni to‘g‘ri bajarishlari, o‘z maqsadlariga erishishlari uchun zarur bo‘lgan qobiliyatlarni rivojlantirishlariga olib keladi. Shunday qilib, har bir mezosiklning vazifalari va maqsadlari ularning jismoniy va psixologik rivojlanishiga, sog‘lom va baxtli hayotga erishishlariga yordam beradi.Mashg‘ulot mezosikllari sport tayyorgarligi jarayonida o‘ziga xos vazifalar va maqsadlarga ega bo‘lib, har bir mezosiklning o‘ziga xos maqsadlari sportchilarning jismoniy, ruhiy va psixologik holatini yaxshilashda muhim ahamiyatga ega. Har bir mezosikl sportchilarni tayyorgarlik jarayonida samarali rejalashtirish va amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan yo‘nalishlarni belgilaydi. Tayyorgarlik, musobaqa va tiklanish mezosikllari har biri o‘z maqsadlari va vazifalarini o‘z ichiga oladi.Tayyorgarlik mezosikllari sportchilarning jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirishga, texnik ko‘nikmalarini rivojlantirishga va musobaqalarga tayyorlanishga qaratilgan. Ushbu mezosikllar sportchilar uchun zarur bo‘lgan asosiy jismoniy ko‘nikmalarni rivojlantirishga 22 yordam beradi. Tayyorgarlik mezosikllarida belgilangan vazifalar orasida mushak kuchini oshirish, chidamlilikni rivojlantirish, muvozanatni yaxshilash va sport turiga xos texnik ko‘nikmalarni o‘rganish mavjud. Bu jarayonda sportchilar o‘z kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlash, ularni tahlil qilish va zarur bo‘lganda mashg‘ulotlarni o‘zgartirishlari zarur.Tayyorgarlik mezosikllarining maqsadi sportchilarning jismoniy holatini yaxshilash, ularning tayyorgarlik darajasini oshirish va jismoniy faollikni ko‘paytirishdir. Ushbu mezosiklda o‘quvchilarning individual xususiyatlari, ehtiyojlari va qobiliyatlari inobatga olinishi kerak. O‘qituvchilar sportchilarning tayyorgarlik darajasini baholash va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni rejalashtirish orqali ularning muvaffaqiyatini ta'minlashlari kerak.Musobaqa mezosikllari sportchilarni musobaqalarda ishtirok etishga tayyorlashga qaratilgan. Ushbu mezosikllarda asosiy vazifa sportchilarni yuqori darajadagi raqobatga tayyorlash, ularning strategiyalarini rivojlantirish va raqobatchilarga nisbatan ustunlikka erishishga yordam berishdir. Musobaqa mezosikllari davomida sportchilar o‘zlarining jismoniy holatini saqlab qolish, texnik va taktik ko‘nikmalarini yaxshilash va psixologik tayyorgarlikni amalga oshirishlari zarur. Musobaqa mezosikllari sportchilarning o‘z maqsadlariga erishish va muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlarini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Musobaqa mezosikllarining maqsadi sportchilarning raqobatbardoshligini oshirish, musobaqalarda o‘zlarini muvaffaqiyatli ko‘rsatish va o‘z maqsadlariga erishishdir. Ushbu mezosiklda sportchilar o‘zlarini raqobatga tayyorlashlari, o‘z qobiliyatlarini sinab ko‘rishlari va yangi strategiyalarni o‘rganishlari zarur. Musobaqa mezosikllarida har bir sportchi o‘z raqiblariga nisbatan ustunlikka erishish uchun zarur bo‘lgan ko‘nikmalarni o‘zlashtirishi kerak. 23 Tiklanish mezosikllari sportchilarning mushaklarini tiklash, energiya zaxiralarini tiklash va umumiy salomatligini yaxshilashga qaratilgan. Ushbu mezosiklda asosiy vazifa sportchilarning tiklanishini ta'minlash, ularning energiyasini yangilash va jarohat olish xavfini kamaytirishdir. Tiklanish mezosikllari davomida sportchilar jismoniy mashqlardan dam olishlari, tiklanishlari va energiya zaxiralarini to‘ldirishlari kerak. Bu jarayon sportchilarning umumiy salomatligini yaxshilash va ularning jismoniy holatini saqlab qolish uchun muhimdir. Tiklanish mezosikllarining maqsadi sportchilarning jismoniy holatini yaxshilash, mushaklarning tiklanishini ta'minlash va energiya zaxiralarini tiklashdir. Ushbu mezosiklda o‘quvchilar o‘zlarining jismoniy holatini yaxshilash va kuchaytirish uchun turli xil tiklanish usullarini qo‘llashlari kerak. Tiklanish mezosikllari sportchilarning jarohat olish xavfini kamaytirish va umumiy salomatlikni oshirishda muhim ahamiyatga ega. Mashg‘ulot mezosikllarining har bir bosqichi o‘zaro aloqada bo‘lib, bir-birini to‘ldiradi. Tayyorgarlik mezosikllari sportchilarning tayyorgarlik darajasini oshirishga yordam beradi, musobaqa mezosikllari bu tayyorgarlikni sinovdan o‘tkazadi, tiklanish mezosikllari esa musobaqadan keyin sportchilarning energiyasini tiklashga yordam beradi. Ushbu o‘zaro aloqa sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarurdir. Umuman olganda, mashg‘ulot mezosikllari uchun mo‘ljallangan vazifalar va maqsadlar sportchilarning tayyorgarlik jarayonida muhim ahamiyatga ega. Tayyorgarlik, musobaqa va tiklanish mezosikllarida belgilangan maqsadlar sportchilarning jismoniy holatini yaxshilash, ularning tayyorgarlik darajasini oshirish va umumiy salomatlikni yaxshilashga qaratilgan. Har bir mezosiklda sportchilar o‘z qobiliyatlarini rivojlantirish, o‘z maqsadlariga erishish va 24 musobaqalarda muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlarini oshirishlari zarur. O‘qituvchilar va sportchilar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar sportchilarni tayyorlash jarayonida muhim ahamiyatga ega bo‘lib, ularning muvaffaqiyatga erishishiga yordam beradi. 2.3.Mashg‘ulot mezosikllarini amalga oshirishda o‘qituvchi va o‘quvchilarning roli. Mashg‘ulot mezosikllarini amalga oshirishda o‘qituvchi va o‘quvchilarning roli sport tayyorgarligi jarayonida muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchilar va o‘quvchilar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar, hamkorlik va birgalikda ishlash sportchilarni tayyorlash jarayonini yanada samarali qilishga yordam beradi. O‘qituvchilar sportchilarning rivojlanishiga, ularning qobiliyatlarini oshirishga va musobaqalarga tayyorgarlik ko‘rishga ko‘maklashuvchi asosiy shaxslar hisoblanadi. Ular tayyorgarlik jarayonini rejalashtirish, o‘quv dasturini yaratish va sportchilarning individual ehtiyojlarini hisobga olishda muhim rol o‘ynaydi. O‘qituvchilar sportchilarning jismoniy holatini, qobiliyatlarini va o‘zaro munosabatlarini doimiy ravishda kuzatib borishlari zarur. Bu jarayon sportchilarning kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlashga, shuningdek, ularga mos ravishda treninglarni rejalashtirishga yordam beradi. O‘qituvchilar sportchilarning tayyorgarlik darajasini baholash va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni rejalashtirish orqali o‘z maqsadlariga erishishlariga yordam berishlari kerak. Ular o‘quvchilarning o‘z-o‘zini anglashiga yordam berishi va ularning motivatsiyasini oshirish uchun turli xil metodlar va usullarni qo‘llashlari zarur. O‘qituvchilar uchun eng muhim vazifalardan biri — sportchilarning motivatsiyasini oshirishdir. Motivatsiya sportchilarning mashg‘ulotlarga jalb qilinishi, ularning qobiliyatlarini oshirish va maqsadlariga erishishga undaydi. 25 O‘qituvchilar sportchilarning motivatsiyasini oshirish uchun turli xil rag‘batlantiruvchi tizimlar, musobaqalar va qiziqarli faoliyatlarni tashkil etishlari kerak. Ular sportchilarning qobiliyatlarini baholash, o‘z maqsadlarini belgilash va ularni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan strategiyalarni ishlab chiqishda ham yordam berishlari zarur. O‘qituvchilar o‘zlarining bilim va tajribalarini o‘quvchilarga yetkazishni, ularni motivatsiya qilishni va tayyorgarlik jarayonida qo‘llab-quvvatlashni bilishlari kerak. O‘qituvchilar o‘quvchilarning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda, ularning ehtiyojlariga mos mashg‘ulotlarni rejalashtirishlari zarur. Bu jarayonda o‘qituvchilar sportchilarning psixologik tayyorgarligini ham inobatga olishlari kerak. Sportchilarning ruhiy holatini yaxshilash va stressni boshqarishga yordam berish uchun psixologik tayyorgarlikni amalga oshirish zarur. O‘quvchilarning roli ham muhimdir. O‘quvchilar o‘z qobiliyatlarini rivojlantirish, o‘z maqsadlariga erishish va jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirishda faol ishtirok etishlari kerak. Ular o‘qituvchilar tomonidan belgilangan maqsadlarga erishish uchun o‘zlarini jismoniy va ruhiy jihatdan tayyorlashlari zarur. O‘quvchilar o‘zlarining kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlashlari, o‘z qobiliyatlarini baholashlari va tayyorgarlik jarayonida faol ishtirok etishlari kerak. Sportchilarning motivatsiyasi va o‘qituvchilar tomonidan berilgan rag‘batlar o‘quvchilarning tayyorgarlik jarayonida ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. O‘quvchilar o‘zlari qiziqqan sport turlarini tanlash orqali o‘z qobiliyatlarini rivojlantirishga va motivatsiyalarini oshirishga yordam berishlari zarur. Ular o‘qituvchilardan o‘z maqsadlariga erishish va muvaffaqiyatga erishishda qo‘llab-quvvatlashni kutishlari kerak. O‘quvchilar o‘z maqsadlariga erishish uchun o‘zlarini har tomonlama tayyorlashlari, mashg‘ulotlarda faol ishtirok etishlari va o‘z qobiliyatlarini oshirishlari kerak. 26 O‘qituvchilar va o‘quvchilar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar sportchilarning tayyorgarlik jarayonida muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchilar sportchilarning motivatsiyasini oshirish, ularning tayyorgarlik darajasini baholash va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni rejalashtirishda muhim rol o‘ynaydi. O‘quvchilar esa o‘z qobiliyatlarini rivojlantirish, o‘z maqsadlariga erishish va jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirishda faol ishtirok etishlari zarur. O‘qituvchilar sportchilarning jismoniy holatini doimiy ravishda kuzatib borishlari va ularga zarur yordam ko‘rsatishlari kerak.Mashg‘ulot mezosikllarini amalga oshirishda o‘qituvchi va o‘quvchilarning o‘zaro aloqasi sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarurdir. O‘qituvchilar o‘quvchilarning motivatsiyasini oshirish, ularning tayyorgarlik darajasini baholash va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni rejalashtirishda yordam berishlari kerak. O‘quvchilar esa o‘z qobiliyatlarini rivojlantirish, o‘z maqsadlariga erishish va jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirishda faol ishtirok etishlari zarur. O‘qituvchilar va o‘quvchilar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar sportchilarning tayyorgarlik jarayonida muhim ahamiyatga ega va ularning muvaffaqiyatiga ta'sir qiladi.Shuningdek, o‘qituvchilar sportchilarning psixologik holatini yaxshilash va stressni boshqarishga yordam berish uchun psixologik tayyorgarlikni amalga oshirish zarur. O‘qituvchilar o‘quvchilarning ruhiy holatini doimiy ravishda kuzatib borishlari, ularni motivatsiya qilish va tayyorgarlik jarayonida qo‘llab- quvvatlashlari kerak. O‘quvchilar o‘z qobiliyatlarini rivojlantirish, o‘z maqsadlariga erishish va jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirishda faol ishtirok etishlari zarur.Mashg‘ulot mezosikllarini amalga oshirishda o‘qituvchi va o‘quvchilarning roli sport tayyorgarligi jarayonida muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchilar sportchilarning motivatsiyasini oshirish, ularning tayyorgarlik darajasini baholash va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni 27 rejalashtirishda muhim rol o‘ynaydi. O‘quvchilar esa o‘z qobiliyatlarini rivojlantirish, o‘z maqsadlariga erishish va jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirishda faol ishtirok etishlari zarur 3 . O‘qituvchilar va o‘quvchilar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar sportchilarning tayyorgarlik jarayonida muhim ahamiyatga ega va ularning muvaffaqiyatiga ta'sir qiladi.O‘qituvchining roli o‘quvchilarning tayyorgarlik jarayonida muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchilar o‘quvchilarga yo‘naltirish, motivatsiya berish, ularning qobiliyatlarini rivojlantirish va salomatligini saqlashda yordam berishlari kerak. Ular sportchilarning individual ehtiyojlarini hisobga olgan holda mashg‘ulotlarni rejalashtirishlari va o‘quvchilarni rag‘batlantirishda muhim rol o‘ynaydi. O‘quvchilar esa o‘zlarining qobiliyatlarini oshirish va tayyorgarlik jarayonida faol ishtirok etishlari zarur. O‘qituvchilar va o‘quvchilar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar sportchilarning muvaffaqiyatiga ta'sir qiladi va ularning jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirishda muhim ahamiyatga ega.Mashg‘ulot mezosikllarini amalga oshirishda o‘qituvchi va o‘quvchilarning roli sport tayyorgarligi jarayonida muhim ahamiyatga ega. O‘qituvchilar sportchilarning motivatsiyasini oshirish, ularning tayyorgarlik darajasini baholash va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni rejalashtirishda muhim rol o‘ynaydi. XULOSA Mashg‘ulot mezosikllari sport tayyorgarligi jarayonida muhim ahamiyatga ega bo‘lib, ularning tuzilishi sportchilarning jismoniy, ruhiy va psixologik holatini yaxshilashda asosiy rol o‘ynaydi. Har bir mezosikllar o‘z ichiga aniq maqsadlar, vazifalar va metodlarni oladi. Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi sportchilarni 3 Tashkent, S. (2021). O‘zbek sportida innovatsion yondashuvlar . Toshkent: O‘zbekiston fanlar akademiyasi. 28 tayyorlash jarayonini samarali rejalashtirish va amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan yo‘nalishlarni belgilaydi. Mashg‘ulot mezosikllari asosan uchta bosqichdan iborat: tayyorgarlik, musobaqa va tiklanish. Tayyorgarlik mezosikllari sportchilarni jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirish, texnik ko‘nikmalarini rivojlantirish va musobaqalarga tayyorlanishga qaratilgan. Ushbu mezosikllarda sportchilar o‘z kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlash, qobiliyatlarini rivojlantirish va tayyorgarlik darajasini oshirish uchun turli xil mashqlarni bajaradilar. Tayyorgarlik mezosikllarining tuzilishi sportchilarning individual ehtiyojlariga mos ravishda rejalashtirilishi zarur. Tayyorgarlik mezosikllarida jismoniy tayyorgarlik, texnik tayyorgarlik va taktika tayyorgarligiga katta ahamiyat beriladi. Jismoniy tayyorgarlik mushak kuchini oshirish, chidamlilikni rivojlantirish va muvozanatni yaxshilash kabi maqsadlarni o‘z ichiga oladi. Texnik tayyorgarlik sportchilarning sport turiga xos bo‘lgan ko‘nikmalarini o‘rganishga qaratilgan. Taktik tayyorgarlik esa raqobatbardoshlikni oshirish va strategiyalarni o‘zlashtirishga yordam beradi. Ushbu bosqichda o‘quv dasturi sportchilarning ehtiyojlariga mos ravishda tuzilishi zarur. Musobaqa mezosikllari sportchilarning musobaqalarda ishtirok etishlariga tayyorgarlik ko‘rishga qaratilgan. Ushbu mezosikllarda sportchilar o‘zlarining tayyorgarlik darajasini yuqori darajada saqlab qolishlari kerak. Musobaqa mezosikllarining tuzilishi sportchilarning raqobatbardoshligini oshirish, musobaqalarda o‘zlarini muvaffaqiyatli ko‘rsatish va o‘z maqsadlariga erishish imkoniyatlarini oshirishga qaratilgan. Musobaqa davrida sportchilar o‘zlarini raqobatga tayyorlashlari, o‘z qobiliyatlarini sinab ko‘rishlari va yangi strategiyalarni o‘rganishlari zarur. 29 Musobaqa mezosikllarida raqobatbardosh tayyorgarlik, strategiya va taktikani o‘rganish, psixologik tayyorgarlik va dam olish muhimdir. Raqobatbardosh tayyorgarlik sportchilarning jismoniy holatini saqlash va raqobatga tayyorlanishiga qaratilgan. Strategiya va taktikani o‘rganish sportchilarga raqobatchilari bilan kurashishda zarur bo‘lgan bilimlarni taqdim etadi. Psixologik tayyorgarlik sportchilarning ruhiy holatini yaxshilash va stressni boshqarish qobiliyatini rivojlantirishga qaratilgan. Dam olish esa musobaqa davrida sportchilarning tiklanishiga yordam beradi va ularning jismoniy holatini yaxshilaydi. Tiklanish mezosikllari sportchilarning mushaklarini tiklash va energiya zaxiralarini tiklashga qaratilgan. Ushbu mezosikllar davomida sportchilar jismoniy mashqlardan dam olishlari va tiklanishlari kerak. Tiklanish mezosikllarining tuzilishi sportchilarning umumiy salomatligini yaxshilash va jarohat olish xavfini kamaytirishga yordam beradi. Murabbiylar va sportchilar ushbu davrni to‘g‘ri boshqarishlari, mashg‘ulotlar va dam olish o‘rtasida muvozanatni saqlashlari lozim. Tiklanish mezosikllari davomida sportchilar o‘zlarining jismoniy holatini yaxshilash va kuchaytirish uchun turli xil tiklanish usullarini qo‘llashlari kerak. Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi sportchilarning tayyorgarlik jarayonida rejalashtirilishi zarur. Har bir mezosikl uchun aniq maqsadlar, vazifalar va metodlar belgilanishi lozim. Bu jarayon sportchilarning individual ehtiyojlariga mos ravishda amalga oshirilishi kerak. O‘qituvchilar va murabbiylar sportchilarning jismoniy holatini, qobiliyatlarini va ehtiyojlarini doimiy ravishda kuzatib borishlari zarur. Bu jarayon sportchilarning rivojlanishini tahlil qilish va zarur bo‘lganda o‘zgarishlar kiritish imkonini beradi. 30 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR. 1. Abduqodirov, A. (2021). Sport tayyorgarligi va mashg‘ulot mezosikllari . Toshkent: O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti. 2. Rahmonova, N. (2022). Jismoniy tarbiya va sportda metodik yondashuvlar . Buxoro: Buxoro davlat universiteti. 3. Karimov, R. (2023). Sportchilarni tayyorlash jarayoni . Samarkand: SamDU nashriyoti. 4. Tashkent, S. (2021). O‘zbek sportida innovatsion yondashuvlar . Toshkent: O‘zbekiston fanlar akademiyasi. 5. Mahmudov, I. (2022). Sport nazariyasi va amaliyoti . Farg‘ona: Farg‘ona davlat universiteti. 6. Sidiqov, M. (2020). Jismoniy tayyorgarlikda yangi metodlar . Andijon: Andijon davlat universiteti. 7. Qodirov, B. (2023). Sport mezosikllari va ularning ahamiyati . Qarshi: Qarshi davlat universiteti. 8. Shodmonov, A. (2021). Sportchilarni tayyorlashda zamonaviy usullar . Toshkent: O‘zbekiston jismoniy tarbiya va sport vazirligi. 9. Isroilov, O. (2022 ). Sport va salomatlik . Nukus: Qoraqalpog‘iston davlat universiteti. 10. Mirzayev, S. (2023). Jismoniy tayyorgarlik va uning ahamiyati . Toshkent: O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti. 11. Nurmurodov, T. (2022). O‘zbekiston sportidagi yangi yondashuvlar . Buxoro: Buxoro davlat universiteti. 12. Xudoyberganov, E. (2021). Sport tizimida innovatsiyalar . Toshkent: O‘zbekiston fanlar akademiyasi. 31 13. Fozilov, D. (2023). Sport tayyorgarligi va uning metodikasi . Samarqand: Samarqand davlat universiteti. 14. Rahimov, Y. (2020). Zamonaviy sport va tayyorgarlik tizimi . Toshkent: O‘zbekiston jismoniy tarbiya va sport universiteti. 15. Yuldashev, A. (2022). Sportchilarni tayyorlashda nazariy va amaliy yondashuvlar . Qarshi: Qarshi davlat universiteti. 16. Abdullaeva, Z. (2021). Jismoniy tarbiya va sportda pedagogik yondashuvlar . Farg‘ona: Farg‘ona davlat universiteti. 17. Sirojiddinov, A. (2023). Sport nazariyasi va amaliyoti . Toshkent: O‘zbekiston fanlar akademiyasi. 18. Xolmatov, N. (2022). Sport mezosikllari: nazariya va amaliyot . Namangan: Namangan davlat universiteti. 19. Qodirova, L. (2021). Jismoniy tarbiya va sportda innovatsion texnologiyalar . Toshkent: O‘zbekiston jismoniy tarbiya va sport universiteti. 20. Nematov, A. (2023). Sport va jismoniy tayyorgarlik . Samarkand: Samarqand davlat universiteti. 32

Mashg‘ulot mezosikllarini tuzilishi 

MUNDARIJA

KIRISH…………………………………………………………………………….3

I.BOB.MASHG‘ULOT MEZOSIKLLARINING UMUMIY TUSHUNCHASI VA VAZIFALARI.

1.1.Mashg‘ulot mezosikllarining ta'rifi va ahamiyati………………………………5

1.2.Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi va bo‘linishi……………………………7

1.3.Mashg‘ulot mezosikllarini tuzishda e'tiborga olinadigan omillar…………….13

II.BOB.MASHG‘ULOT MEZOSIKLLARINI TASHKIL ETISH VA NAZO-

RAT QILISH.

2.1.Mashg‘ulot mezosikllarining bosqichlari va ularning o‘zaro aloqasi………...16

2.2.Har bir mezosikllar uchun mo‘ljallangan vazifalar va maqsadlar…………….18

2.3.Mashg‘ulot mezosikllarini amalga oshirishda o‘qituvchi va o‘quvchilarning 

roli………………………………………………………………………………..22

XULOSA…………………………………………………………………………26

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………..28


 


 

KIRISH

Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi sport tayyorgarligi jarayonida muhim ahamiyatga ega bo‘lib, ularning samarali tashkil etilishi sportchilarning jismoniy, ruhiy va psixologik holatini yaxshilashga yordam beradi. Har bir mezosikl o‘z ichiga aniq maqsadlar, vazifalar va metodlarni olishi lozim, bu esa sportchilarning tayyorgarlik darajasini oshirish uchun zarurdir[1].

Tayyorgarlik, musobaqa va tiklanish mezosikllari sportchilarning umumiy salomatligini yaxshilash va ularni musobaqalarga tayyorlashda asosiy rol o‘ynaydi. Ularning tuzilishi sportchilarning individual ehtiyojlari va qobiliyatlariga mos ravishda rejalashtirilishi kerak. Har bir mezosiklda belgilangan vazifalar sportchilarning kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlash, texnik ko‘nikmalarini rivojlantirish va raqobatbardoshligini oshirishga qaratilgan.

Mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishi nafaqat sportchilar uchun, balki murabbiylar uchun ham muhimdir. O‘qituvchilar va murabbiylar sportchilarning tayyorgarlik jarayonini doimiy ravishda kuzatib borishlari, zarur bo‘lganda o‘zgarishlar kiritishlari, shuningdek, sportchilarning motivatsiyasini oshirish va ularning ehtiyojlariga mos ravishda mashg‘ulotlarni rejalashtirishlari zarur. Ushbu jarayon sportchilarning muvaffaqiyatiga erishish uchun zarur bo‘lgan strategiyalarni ishlab chiqish va ularning qobiliyatlarini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega.

Shu sababli, mashg‘ulot mezosikllarining tuzilishini o‘rganish sport tayyorgarligini yanada samarali amalga oshirish va sportchilarning muvaffaqiyatlariga erishish uchun zarurdir. Har bir mezosikllar o‘zaro bog‘liq va bir-birini to‘ldiradigan elementlardan iborat bo‘lib, bu ularning samarali tashkil etilishi va sportchilarning muvaffaqiyatga erishishlariga yordam beradi.

Kurs ishining maqsadi: Mashg‘ulot mezosikllarini tuzilishining maqsadi sport tayyorgarligi jarayonini samarali rejalashtirish va amalga oshirishdir. Bu maqsad sportchilarni jismoniy, ruhiy va psixologik jihatdan tayyorlash, ularning individual ehtiyojlarini inobatga olish va eng yuqori natijalarga erishish uchun zarur bo‘lgan strategiyalarni ishlab chiqishga qaratilgan.

Kurs ishining vazifasi: Mashg‘ulot mezosikllarini tuzilishining vazifasi sportchilarning tayyorgarlik jarayonini samarali amalga oshirish va natijalarni oshirishga qaratilgan. Ularning asosiy vazifasi sportchilarni jismoniy, ruhiy va psixologik jihatdan tayyorlash, har bir mezosiklda belgilangan maqsadlar va vazifalarni amalga oshirishdir.

Kurs ishining tarkibiy tuzilmasi:Ushbu kurs ishi 2 ta bob,6 ta reja,xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat.

 

 

 


 

 

I.BOB.MASHG‘ULOT MEZOSIKLLARINING UMUMIY TUSHUNCHASI VA VAZIFALARI.

1.1.Mashg‘ulot mezosikllarining ta'rifi va ahamiyati.


 

[1] Abduqodirov, A. (2021). Sport tayyorgarligi va mashg‘ulot mezosikllari. Toshkent: O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti.

 

Sotib olish