Ro'yxatga olish sanasi 13 Dekabr 2024
6 SotishMitoxondriyaning tuzilishi
![mubolag`asiz aytganda, bioenergetika va hujayra fiziologiyasi sohalaridagi eng
muhim yangiliklardan biri sifatida qaralmoqda.
Shu sababli dunyoning kо`pgina ilmiy laboratoriyalarida Са 2+
-ga bog`liq
SsA-sezgir poralarning funksional holatini hamda Са 2+
-ga bog`liq hujayraviy
jarayonlarni biologik faol moddalar yordamida boshqarish mexanizmlarini
aniqlash borasida keng miqyosda tadqiqot ishlari olib borilmoqda [Salvi et al.,
2003; Балтина и др., 1992; Толстиков и др., 1997; Abramov et al., 2001;
Бескина, 2002; Косимбетов., 2006; Чо`лиев, 2007].
Hujayraning normal faoliyati uchun hujayra ichki Ca 2+
signalizatsiyasi va
Ca 2+
ionlari chiqishini boshqarib turishda Mx lar muhim ahamiyatga ega
hisoblanadi. SsA-sezgir pora megakanal hisoblanib, turli xildagi jigar
patologiyalarida ushbu pora yuqori о`tkazuvchanlik holatiga о`tadi. Tо`plangan
ma`lumotlarga qaraganda, SsA-sezgir poraning ochiq holatga о`tishi turli xildagi
hujayra о`limi (apoptoz va nekroz) ni rivojlanishiga olib keladi.
Olimlar tomonidan uzoq yillik ilmiy tadqiqot natijalari asosida shunday
xulosaga kelindiki, mitoxondriya va uning ichki membranasida joylashgan SsA-
sezgir poralar kо`pgina biologik va farmakologik faol moddalar hamda patogenlar
uchun ta`sir markazi bо`lib xizmat qiladi. Adabiyotlarda keltirilgan ma`lumotlarga
ko`ra, mitoxondriyalardagi SsA-sezgir poralar ishini boshqarish va uning holatini
o`zgartirish o`simliklardan ajratib olinayotgan ayrim biologik aktiv moddalar
yordamida amalga oshirish mumkin.
Shu sababdan, Ca 2+
ionlari transporti sistemalari bo`yicha bilimlarni
kengaytirish uchun avvalo, ularga biologik faol moddalar, turli xildagi pestitsidlar
hamda boshqa moddalarning ta`sir qilish mexanizmlarini yaxshilab o`rganish
lozim.
3](https://docx.uz/documents/0ac9109e-b33f-4c62-8feb-bd4365020ad3/page_3.png?v=1)
![hujayralarning energiya stansiyasining o`zlari ATF zanjirlarini tamomlaydi va
hujayra falokatini tezlashtiradi.
1. 3. Mitoxondriya membranalari orqali Са 2+
-transport i mexanizmlari
Mitoxondriyalarga 2 valentli kationlar va Са 2+
ionlari akkumulyatsiyasi Са 2+
-uniporter orqali ta`minlanadi. Mitoxondriyalar 2 valentli kationlar (Mn 2+
, Sr 2+
,
Ba 2+
) va Са 2+
ionlarini so`rib olib, uni o`zida saqlab turish xususiyatiga ega
[Холмухамедов, 1991; Bernardi, 1992]. Ikki valentli kationlarning
mitoxondriyaga tarnsporti maxsus mexanizm asosida ta`minlanadi [Гагельганс,
1981; Асраров, 1999].
Са 2+
va ikki valentli kationlarning yutilishida membrana potensiali
energiyasi sarflanadi. Membrana potensiali generatsiyasi uchun bog`lovchi
membranalardagi past o`tkazuvchanlik talab qilinadi. Haqiqatdan ham, bog`lovchi
membranalarda К +
, Н +
, Mg 2+
, ГДФ 3-
, ГТФ 4-
va СI -
ionlari uchun past
o`tkazuvchanlikka ega [Панов, 1992]. Ayrim hollarda mitoxondriya membranalari
Са 2+
, АDP 3-
va АТP 4-
ionlari uchun yuqori o`tkazuvchanlikka ham ega bo`ladi
[Панов, 1992]. Ikki valentli kationlar akkumulyatsiyasi, shuningdek,
adeninnukleotidlar transporti maxsus o`tkazgichlar tomonidan ta`minlanadi
[Kantrow et al., 2000]. Mitoxondriya ichki membranasida kation, anion va
metabolitlarning maxsus o`tkazuvchi tizimi mavjud. Shuni alohida ta`kidlash
mumkinki, mitoxondriyalarning SsA-sezgir poralari Са 2+
yordamida boshqariladi
[Gunter et al., 1998; Gunter, Gunter, 2001] .
Bog`langan uchastkadan bir juft elektronlar tashiladi yoki energiyalangan
mitoxondriyalarda membranalardan Са 2+
ioni tashiladi. Mitoxondriyalarga Са 2+
ioni tashilishining xarakterli xususiyati shuki, konsentratsiyaga bog`liq holda Са 2+
ioni akkumulyatsiyasining boshlang`ich tezligiga bog`liq. Ikki valentli
kationlarning mitoxondriya membranasi orqali tashilishi, ikkita bir xil zaryadli
ionlarning qarama-qarshi yo`nalishda harakatlanishi (2Н +
/Ме 2+
(kalsiy, kaliy yoki
natriy va boshq.)) ga bog`liq. 2Н +
/Са 2+
ёки 2Н +
/Ме 2+
almashinuvning stexiometrik
16](https://docx.uz/documents/0ac9109e-b33f-4c62-8feb-bd4365020ad3/page_16.png?v=1)
![koeffitsiyenti 2 ga teng. Ме 2+
transporti tashiluvchi anionlar (atsetat, fosfat va
arsenat) ishtirokida tezlashadi.
Са 2+
transportining harakatlantiruvchi kuchi mitoxondriyaning membrana
potensiali hisoblanib, u normada 150-180 мВ га тенг. Taxmin qilinishicha,
mitoxondriya membranasi orqali Са 2+
ionining passiv taqsimlanishi quyidagicha,
mitoxondriya ichida uning konsentratsiyasi sitoplazmadagiga nisbatan 5-6 marta
ko`p bo`ladi [Horikawa et al. 1998; Pivovarova et al. 1999; Gallitelli et al. 1999].
Ma`lumki, mitoxondriya membranasi Са 2+
ioni transporti vaqtida
depolyarizatsiyaga uchraydi va Са 2+
ionlari oksidlanishli-fosforlanish jarayonini
buzuvchi sifatida ta`sir ko`rsatadi. Sintez va hujayraichki ATF
konsentratsiyasining ortishi natijasida
m tiklanadi [Duchen, 2000].
Mitoxondriyalar Са 2+
ionlari yutilishi uchun asosiy organoidlardir [Nicholls, Budd,
2000; Hajnoczky et al. 2001]. Mitoxondriyalarga Са 2+
ionlarining yutilishi
oksidlanishli-fosforlanishning ingibirlanishiga olib keladi [Holmuhamedov et al.
2001]. Avtorlarning taxmin qilishicha [Hajnoczky et al., 2001; Pfeiffer et al.,
2001], bir qancha mexanizmlar borki, ular Са 2+
ni kirishini oldini oladi va
mitoxondriyalarni Са 2+
yutilishidan va SsA-sezgir poralar ochilishidan himoya
qiladi. Ma`lumki, SsA-sezgir poralarning ochiq holatga o`tishi membranalarning
permeabilizatsiyasiga olib keladi, bu esa sitoxrom С va boshqa apoptotik
faktorlarning mitoxondriyadan sitozolga chiqishiga sabab bo`ladi.
Mitoxondriyalardagi Са 2+
konsentratsiyasi ( [ Са 2+
]
m ) submikromolyardan
kichik mikromolyargacha o`zgarib turadi. Tinch holatdagi hujayralarda Са 2+
miqdori 100-240 nM chegarada o`zgarib turadi.
Stronsiy, bariy yoki marganets ta`sirida mitoxondriyalarda Са 2+
transporti
to`liq ingibirlanadi, barcha ishqoriy yer metal kationlarining umumiy ta`sir
mexanizmlariga egaligini bildiradi [Гагельганс, 1981]. Shuningdek, spetsifik
ingibitorlar aniqlangan, Са 2+
, Sr 2+
, Ba 2+
va Mn 2+
kationlarining transporti
lantanidlar, ruteniy qizili, va geksaminokobaltoxlorid yordamida ingibirlanadi
[Гагельганс, 1981].
17](https://docx.uz/documents/0ac9109e-b33f-4c62-8feb-bd4365020ad3/page_17.png?v=1)
![Permeabilizatsiyalangan hujayralarda Са 2+
transportining yarim aktivlanish
tezligi (К
0,5 ) 3-10 mM chegarada namoyon bo`ladi. Mikrodemenlardagi Са 2+
ning
yuqori konsentratsiyasi Са 2+
ni kirishi uchun sharoit yaratadi [Pacher et al. 2002].
Hozirgi vaqtda mitoxondriyadan Са 2+
ning 2 xil yo`l bilan chiqishi
aniqlangan: Na +
ga bog`liq va Na +
ga bog`liq bo`lmagan [Pfeiffer et al. 2001].
Са 2+
ionlarining Na +
ga bog`liq chiqishi 3Na+:1Ca 2+
stexiometrik tarzda amalga
oshadi [Pfeiffer et al. 2001], va membrana potensiali ta`minlanadi. Bu mexanizm
tana muskullari, nerv sistemasi, yurak va endotelial hujayralarda kuzatiladi
[Thayer et al. 2002]. Ionlarning Na +
-ga bog`liq bo`lmagan chiqishi jigar va silliq
muskul hujayralari mitoxondriyalari uchun muhim ahamiyatga ega. Bu mexanizm
Н +
ning n H +
:Ca 2+
ko`rinishda kirishi bilan amalga oshadi, bu yerda n=2, [Pfeiffer et
al. 2001].
Са 2+
ga bog`liq SsA-sezgir poralar Са 2+
ning mitoxondriyadan chiqib
ketishini ta`minlaydi. [Gunter et al. 2000]. Megakanalning quyi va yuqori
o`tkazuvchanlik holatda bo`lishi aniqlangan [Bernardi, 1999]. Megakanalning
yuqori o`tkazuvchanlik holatidagi ochilishi natijasida membrana potensiali tushib
ketadi va matriksda рН va Са 2+
ning konsentratsiyasi ortishi kuzatiladi. Bu holat
Са 2+
peregruzka vaqtida kuzatiladi va apoptotik faktorlar chiqishi mumkin.
Megakanal quyi o`tkazuvchanlik holatda bo`lganda Са 2+
gomeostazning fiziologik
boshqarilishida ishtirok etadi [Ichas et al. 1997]. Matriksda Са 2+
ning ortib ketishi
quyi o`tkazuvchanlikdan yuqori o`tkazuvchanlikka o`tishga olib keladi. [Rizzuto et
al. 2000].
70 yillarda tabiiy va sun`iy yo`l bilan olingan bir qator moddalarning
biologik va sun`iy membranalarda Н +
/Ме 2+
elektroneytral almashinuvida
ionoforlik xususiyatlari aniqlangan [Овчинников, 1978]. Hozirgi vaqtda inoforlar
membranalarning ion-transport sistemasini modullashtirishda keng qo`llanilmoqda.
Ba`zi bir ionoforlar (valinomitsin, siklik poliefirlar) ning strukturasi tutashgan
xalqa shaklida bo`ladi. Karboksilat ionoforlar nigeritsin, dianmitsin, monensin,
lazaloid A va A 23187 kationlar bilan kompleks hosil qilganda siklik
18](https://docx.uz/documents/0ac9109e-b33f-4c62-8feb-bd4365020ad3/page_18.png?v=1)
![konformatsion holatga o`tadi [Овчинников, 1978; Досон и др., 1991; Abramov,
Duchen, 2003 ].
O`simlik preparatlari salsolidin va geptanoilsalsolidin bisloy lipid
membranalarining Са 2+
li muhitda integral o`tkazuvchanligini, shuningdek,
mitoxondriyalar membranasi orqali Са 2+
transport tezligini oshiradi, lekin boshqa
kationlar transportiga ta`sir ko`rsatmaydi, ya`ni Са 2+
-ionofor xususiyatiga ega
[Каликулов и др., 1999; Асраров и др., 1999].
Са 2+
-ionoforlik xossasi shuningdek, bir necha seskviterpen spirtlarning
efirlarida (ferutinin, ferolin, yuniferdin) ham kuzatilgan [Abramov et al, 2001].
Glitsirrizin kislotasidan farq qilgan holda glitsirret kislotasining ham Са 2+
-
ionofor xususiyatiga ega ekanligi aniqlangan [ Камбурова , 2003]. Ushbu birikma
mitoxondriya membranasining lipidlarning perekisli oksidlanish jarayoniga Са 2+
ionlari singari ta`sir ko`rsatadi.
Mitoxondriyalarga Са 2+
ning kirish yo`llari
Mitoxondrial membrana potensiali ( Ψ
m ), odatda 150 va 180 millivoltlar
orasida bo`lib, mitoxondriyaga kalsiyni kirishini ta`minlovchi kuch hisoblanadi.
Mitoxondrial membrana orqali passiv kalsiy taqsimlanishi deb olib, ichki
mitoxondrial kalsiy konsentratsiyasi [Ca 2+
]
i bunday Ψ
m ma`nosidan 5-6 marta
katta bo`lishi mumkin. Lekin tinch sharoitda mitoxondriyada kalsiy miqdori kam .
bundan tashqari, transmitoxondrial membrana potensiali kollapsida tinch holatdagi
hujayralarda SSSR yoki FSSP kabi protonoforlar bilan kalsiy odatda erkin holida
bo`linib chiqmaydi, tinch mitoxondriya ozroq bo`linib chiqqan kalsiy tutadi.
Buning sababi shuki, ichki membrana kalsiy uchun juda yomon o`tkazuvchanlikka
ega (Duchen, 2000). Agar mitoxondriyaning kalsiy o`tkazuvchanligi ortib ketsa,
oksidlanishli fosforlanish jarayoni ingibirlanadi. Bu esa mitoxondriyada apoptotik
yoki nekrotik jarayonlarning yuzaga kelishiga turtki bo`lishi mumkin.
Umuman olganda, kalsiyning mitoxondriyadan o`tishi haligacha molekulyar
darajada o`rganilmagan 2 ta mexanizm orqali o`tkazilishi aniqlangan: to`yinadigan
past moyillikdagi (10-20 mM) tashuvchi tizim hamda to`yinadigan tez ta`sir
19](https://docx.uz/documents/0ac9109e-b33f-4c62-8feb-bd4365020ad3/page_19.png?v=1)
![Shunday qilib, adabiyot manbalarining ma`lumotlariga tayangan holda
ta`kidlab o`tish mumkinki, mitoxondriya matriksiga kalsiyning akkumulyatsiyasi
va uning chiqarib yuborilishi mitoxondriya energizatsiya darajasini belgilab beradi.
Ya`ni, ATF sintezining normal holatda kechishi kalsiy transport tizimi orqali
moddalar transportiga bevosita bog`liq bo`ladi.
II BOB.MATERIAL VA METODLAR
2.1. Mitoxondriyalarni ajratib olish
Mitoxondriyalarni Shneyder usuli bo`yicha differensial sentrifugalash orqali
150-200 grammli kalamushlar jigaridan ajratib oldik [Schneider, Hogeboom, 1951;
Виноградов и др., 1977]. Kalamush avval harakatsizlantirilib, keyin jigari tanadan
ajratib olindi va muzli ajratish muhitiga solindi. Ajratish muhiti tarkibi
quyidagicha: saxaroza 250 mM, tris-НСI 10 mM, EDTA 1 mM, рН 7,4. Jigarning
massasi aniqlab olingandan so`ng, mexanik press orqali ezildi va 6 hissa ko`p
ajratish muhitiga solib teflonli gomogenezator yordamida maydalandi. Birinchi
sentrifugalash SLR-1 sentrifuganing rotoriga 0(1o S haroratda 7 daqiqa davomida
daqiqasiga 1500 aylanish tezligida amalga oshirildi, so`ngra cho`kmaga tushgan
yadro va hujayraning boshqa fragmentlari ajratib olindi. Supernatantni 2-marta
daqiqasiga 6000 aylanish tezligida 15 daqiqa davomida sentrifuga rotoriga
qo`yildi. Cho`kmani 10:1 nisbatdagi ajratish muhitida suspenziyalandi. Ajratib
olingan mitoxondriya tajriba uchun 40 daqiqa davomida muzli banyada tinim
holatiga qo`yildi.
Oqsilni biuret reaksiyasi bo`yicha aniqladik [Gornal, 1949]. Biuret reaktivini
tayyorlash uchun 750 mg mis sulfat (CuSO4 * 5H2O) va natriy-kaliy vinnokisliy
(NaKC
4 H
4 O
6 * 4H
2 O) ni 500 ml suvda eritdik. Oksidlanishni oldini olish uchun
tayyor eritmaga 150 ml 10% li natriy gidroksid (NaON) va 1 g kaliy yodid (KJ)
qo`shdik va hajmini suv yordamida 1 l ga yetkazdik. Tayyor eritmani polietilen
idishda saqladik.
22](https://docx.uz/documents/0ac9109e-b33f-4c62-8feb-bd4365020ad3/page_22.png?v=1)
![Mitoxondriya suspenziyasidagi oqsil miqdorini aniqlash uchun 0,1 ml
suspenziyaga membranani buzish uchun 0,9 ml 2n KON va 10 mg dezoksixolat
kislota qo`shdik. Oqsil to`liq erigandan so`ng, 4 ml biuret reaktivi qo`shildi xona
haroratida 30 daqiqa davomida qoldirildi. Bir vaqtda kontrol proba (1 ml 2n KON
+ 10 mg dezoksixolevoy kisloti + 4 ml biuretovogo reaktiva) tayyorlandi. 10 mm
qalinlikdagi kyuvetada 540 nm ko`rsatkichda kalorimetrovka qilindi. Oqsil
miqdori kalibrovka egri chizig`i bo`yicha aniqlandi (standart sifatida ho`kizning
sivorotkali albumini ishlatildi).
2. 2. Mitoxondriya ichki membranasi o`tkazuvchanligining o`zgarishini
aniqlash
Mitoxondriyalarning shishish kinetikasi (1 mg oqsil/ml SI) aniqlash 28 0S
haroratda 540 nm to`lqin uzunlikda 3 ml hajmli kyuvetadagi mitoxondriya
suspenziyasining optik zichligining o`zgarishiga asoslanadi [Brierley, 1974].
Energiyalangan mitoxondriyalar uchun inkubasiya muhiti tarkibi quyidagicha : 125
mM KСl, 10 mM tris-HCl, 2,5 mM KН
2 РO
4 , 1mM EGTA, 5 mM glutamat, 1 mM
mаlаt, рН 7,4 ; energiyalanmagan mitoxondriyalar uchun esa - 0,24 M sаxаrozа, 10
mM tris-HCl, 1mM EGTA, 1 mkM rotеnon, рН 7,4 [Azzone, Azzi, 1965;
Davidson, Halestrap, 1990]. Muhit tarkibidagi kalsiy konsentrasiyasini aniqlash
uchun Сa 2+
-EGTA buferidan foydalanildi.
Mitoxondriya membranasi passiv transporti turli tuzli eritmalarda (2.1-
jadval) ularning energiyaga bog`liq bo`lmagan shishish kinetikasi bo`yicha
baholanadi [Brierley 1974]. Elektrolitlar ishtirokidagi osmotik shishish muhim
ahamiyatga ega. Mitoxondriya matriksiga anion va kationlarning kirishi natijasida
organella ichida osmotik bosimning oshishiga sabab bo`ladi, lekin bu diffuziya
potensialiga bog`liq emas. Mitoxondriya ichki membrana orqali Н +
-
o`tkazuvchanlikni aniqlash uchun ammoniy nitratning izoosmotik eritmasidan
foydalanildi. Mitoxondriya membranasi NO
3 -
va NH
3 +
ionlari uchun yaxshi
o`tkazuvchanlikka ega, lekin NH
4 +
ionlari uchun o`tkazuvchan emas.
23](https://docx.uz/documents/0ac9109e-b33f-4c62-8feb-bd4365020ad3/page_23.png?v=1)
![Jigar mitoxondriyasi ichki membranasining passiv o`tkazuvchanligini
o`rganish uchun inkubasiya muhitlari
O`rganiladigan
o`tkazuvchanlik Muhitning asosiy
komponentlari Bufer ( рН -7.4)
Vodorod 130 mM NH
4 N O
3 10 mM tris- NO
3
Nаtri y 130 mM NaN O
3 10 mM tris- NO
3
Kаli y 130 mM K N O
3 10 mM tris- NO
3
Magniy 86 m M Mg(N O
3 )
2 10 mM tris- NO
3
Kаlsi y 86 m M Ca(N O
3 )
2 10 mM tris- NO
3
2. 3 Mitoxondriyalarda Са 2+
transport tezligini aniqlash
Mitoxondriyada kalsiy ionlari transportini 2Н +
/Сa 2+
-almashinuv asosida рН-
metrik usul yordamida qayd qilindi [Гагельганс, 1970; Виноградов и др., 1977].
Mitoxondriya suspenziyasiga kalsiy xloridi eritmasidan bir necha marta
qo`shilganda, mitoxondriya kalsiy ionlarini yutadi. Kalsiyga to`yinish sodir
bo`lganda esa Сa 2+
mitoxondriyadan chiqa boshlaydi. Сa 2+
ionlarining bunday
chiqishi mitoxondriya membranasining shikastlanishi bilan bog`liq. Kalsiy
ionlarining yuqori konsentrasiyasi endogen fosfolipaza А
2 ning faollashuviga,
oksidlanishli fosforlanishning buzilishiga, membrana o`tkazuvchanligining
o`zgarishiga shuningdek, SsA-sezgir poralarning ochilishiga olib keladi. Shu
munosabat bilan mitoxondriyalarda Са 2+
transport tezligi 2Н +
/Са 2+
-almashinuv
asosida o`rganildi. Tajribalarda inkubasiya muhiti quyidagicha tarkibga ega bo`ldi:
KСl 120 mM, tris-HCl 10 mM, suksinаt 5 mM, rotеnon 1 mkг/ml, fosfаt 1 mM,
рН 7.4. Muhitni mа`lum konsеntrаsiyali HCl eritmаsi bilan kalibrovka qildik.
Fe 2+
/ askorbat ga bog`liq lipidlarning perekisli oksidlanishining
nefermentativ faollashuvi inkubasiya muhitiga (IM tarkibi: 125 mM KСI, 10mM
Tris-НСI, рН 7,5) 10 -5
M FeSO
4 ва 2 .
10 -4
M аskorbat qo`shish orqаli chaqirildi va 1
ml ajratish muhitida 8 mg oqsil borligi hisoblab topildi. Inkubasiya 37 o
С hаrorаtli
suv hammomida doimiy aralashtirib turilgan holatda amalga oshirildi.
24](https://docx.uz/documents/0ac9109e-b33f-4c62-8feb-bd4365020ad3/page_24.png?v=1)
![LPO ni GPK (gidroperekis kumol) ning turli konsentrasiya (yuqori
konsentrasiya 4 .
10 -3
M) larini qo`shish orqali chaqirildi. IM da oqsilning
konsentrasiyasi taxminan 8 mg/ ml ni tashkil etdi. 0,2 ml 70 % li TXUK qo`shish
orqali reaksiya to`xtatildi. Shundan so`ng ushbu namunani 15 minut davomida
6000 g tezlikda sentrifugalandi. Keyin 2 ml qoldiqni ajratib oldik va 1 ml TBK
qo`shdik. Kontrol probirkaga 2 ml suv va 1 ml TBK qo`shdik. Aralashmani 15
minut davomida qizdirdik.
Hosil bo`lgan malon dialdegidi miqdori molyar ekstinksii koeffisienti (e =
1,56 .
10 5
M -1
sm -1
) [ Бoлдирев, 1990 ] dan foydalanib, quyidagi formulaga asosan
(nmol MDA/ mg belka = D/1.56x30) hisoblandi.
Ma`lumki, toksik gepatit sharoitida jigar hujayralari, xususan
mitoxondriyalardagi sodir bo`ladigan fiziologik jarayonlarning o`zgarishi va unga
turli biologik faol birikmalarning ta`sir mexanizmlarini o`rganishning eng samarali
va klassik metodi bu hayvonlarni ССI
4 hamda geliotrin yordamida intoksikasiya
qilishdir. Bu tadqiqot usullari asosan in vivo ko`rinishi olib boriladi. Hayvonlarni
intoksikasiya qilishning 2 xil usuli mavjud: o`tkir va surunkali toksik gepatit.
O`tkir toksik gepatitda intoksikasiya uchun tanlangan toksikant nisbatan
yuqori dozada va kuniga ikki marta hayvon organizmining teri ostiga in`eksiya
qilinadi. Masalan, geliotrin yordamida jigarning o`tkir zararlanishini chaqirish
uchun toksikantni 250 mg/kg dozada teri ostiga yuboriladi. Bunda o`tkir toksik
gepatit tezda chaqiriladi va hayvonlar jigari mitoxondriyalaridagi o`zgarishlarni
o`rganishning bir qancha metodlari yordamida o`rganiladi.
Surunkali gepatitda esa tanlab olingan toksikant nisbatan kichik dozalarda
oz-ozdan haftasiga 2 martadan teri ostiga in`eksiya qilinadi. Masalan, geliotrin
bilan surunkali gepatit modeli quyidagicha chaqiriladi. Geliotrindan 50mg/kg
dozada olib, haftasiga 2 martadan 6 hafta davomida teri ostiga yuborib turiladi.
Tajribalarda aniqlanishicha, geliotrin yordamida 200 ta kalamushda chaqirilgan
surunkali gepatitda toksikantning zaharlilik xususiyati 29% ga teng bo`ladi.. yo`li
bilan Bu tajribalar asosan kalamush hamda quyonlarda olib borilganda samarali
25](https://docx.uz/documents/0ac9109e-b33f-4c62-8feb-bd4365020ad3/page_25.png?v=1)
Mitoxondriyaning tuzilishi
-
O'xshash dokumentlar
- Oʻgʻitlar qoʻllanilish
- To’qima, uning ta'rifi va tasnifi
- Biologiyani o'qitishda loyihalash texnologiyasi
- Maktabgacha taʼlim muassasalarida sanitar epidemiologik rejimni taʼminlash sanitariya qoida va meʼyorlari
- Oʻzbekiston suv havzalarida iqlimlashtirilgan baliqlarning turlari va iqtisodiy ahamiyati