Дата регистрации 24 Октябрь 2024
12 ПродажMoliyaviy qarorlar qabul qilishning nazariy asoslari
![Kirish :
Jahon amaliyoti keskin raqobat sharoitida har bir korxona oldiga nafaqat
bugungi kunda, balki istiqbolda ham bozordagi o‘rnini saqlab qolish hamda
kengaytirishni shart qilib qo‘ymoqda. Bunda global iqtisodiyotdagi tebranishlar
yangi istiqbolli loyihalar ustida ishlash, loyihalarni moliyaviy ta’minlash
imkoniyatlarini baholash va tegishli choralar ko‘rish, investitsiya faoliyatidan
kutilayotgan natijadorlikni ta’minlash, moliyaviy ta’minot va investitsion
faoliyatni rejalashtirishda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan moliyaviy risklarni
oldindan ko‘ra bilish kabilarni shart qilib qo‘ymoqda va bu jihatlar bevosita
korxonalarda moliyaviy qarorlar qabul qilish amaliyoti bilan bog‘liq bo‘lib
qolmoqda. “Jahon bankining istiqboldagi biznes muhiti, moliyaviy strategiyalar
borasida qator hisobotlarida ham bevosita moliyaviy qarorlar qabul qilish bilan
bog‘liq jihatlarga jiddiy e’tibor qaratilgan” [1]. Shuningdek, “Xalqaro tiklanish va
taraqqiyot banki tomonidan ayrim davlatlarda faoliyat ko‘rsatayotgan moliyaviy
rejalashtirish bo‘yicha assotsiatsiyalar maqsadi ham korxonalar va mamlakatning
moliyaviyiqtisodiy taraqqiyotiga xizmat qiladi” [2]. Bunda asosiy e’tibor jahon
bozoridagi o‘zgarishlarni oldindan baholash orqali moliyaviy rejalarni har
tomonlama asosli tuzish va to‘g’ri moliyaviy qarorlarni qabul qilishga qaratiladi.
Xalqaro amaliyotda korxonalar faoliyatida moliyaviy qarorlar qabul qilishga doir
ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. Ilmiy izlanishlarda jahon bozori
kon’yukturasidagi o‘zgarishlar, bugungi kundagi biznes muhiti, raqobatning milliy
doiradan jahon darajasiga chiqqanligi asosida o‘rta va uzoq muddatli moliyaviy
rejalashtirish, strategik moliyaviy tahlil va strategik rejalashtirishda ta’sir etuvchi
omillarni oldindan baholash kabilarga alohida e’tibor qaratilgan. Garchi bu borada
atroflicha tadqiqotlar amalga oshirilayotgan bo‘lsada, raqamli iqtisodiyotning keng
doirada turli sohalarga kirib borishi, jahon bozoridagi keskin o‘zgarishlar
moliyaviy rejalashtirish borasida atroflicha tahlillar asosida moliyaviy qarorlar
qabul qilishni talab qilmoqda. Bu jihat o‘z-o‘zidan milliy va xalqaro darajada
kompleks tadqiqotlar olib borish orqali moliyaviy rejalashtirish amaliyotini
samarali tashkil etishni shart qilib qo‘ymoqda. Mamlakatimizda korxonalar](https://docx.uz/documents/724ca83c-337f-4551-9288-a6e290a537e7/page_2.png?v=1)
![faoliyatini rivojlantirishga, istiqbolda jahon bozorida mustahkam o‘rin egallashiga
erishishda korporativ moliyaviy strategiyaning to‘g‘ri belgilanishi, strategik va
joriy moliyaviy rejalarning o‘z vaqtida to‘liq amalga oshirilishi alohida ahamiyat
kasb etishidan kelib chiqqan holda moliyaviy-iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash,
makrodarajada moliyaviy ko‘rsatkichlar prognozlarini oldindan belgilash, soliq
qonunchiligi barqarorligini ta’minlash, soliq yukini pasaytirish kabilarga ham
jiddiy e’tibor qaratilmoqda. Asosiy qism Moliyaviy rejalashtirishning nazariy va
tashkiliy jihatlarini o‘rganish natijalari ko‘rsatishicha, xo‘jalik sub’ektlari
miqyosida korporativ strategiyasini shakllantirish va amalga oshirish istiqbolli
moliyaviy rejalashtirishning asosi bo‘lib xizmat qiladi. "Science and Education"
Scientific Journal / ISSN 2181-0842 May 2022 / Volume 3 Issue 5
www.openscience.uz 1647 Bunda xo‘jalik sub’ektlari miqyosida moliyaviy
strategiyani shakllantirish uchun avvalo moliya strategiyasining iqtisodiy mohiyati,
amal qilish lozim bo‘lgan printsiplar, ishlab chiqish va amalga oshirish bosqichlari
hamda bu borada e’tibor qaratish lozim bo‘lgan jihatlarni o‘rganib chiqishni shart
qilib qo‘yadi. Shundan kelib chiqqan holda, xo‘jalik sub’ektlari miqyosida moliya
strategiyasini ishlab chiqish va moliyaviy qarorlarni qabul qilishga to‘xtalib
o‘tamiz. Avvalo korporativ moliya strategiyasi mohiyatiga to‘xtaladigan bo‘lsak,
bu borada izlanishlar olib borgan olimlardan Rossiyalik iqtisodchi olim
I.A.Lisovskaya “Kompaniya moliyaviy strategiyasini korxonalar moliyaviy
rivojlanishiga salbiy ta’sir etuvchi omillarni neytrallashtirish va korxonaning real
imkoniyatlarini boshqarib borish vositasi sifatida izohlaydi” [3]. Yana bir
iqtisodchi olim N.V.Bobkov tomonidan esa moliyaviy strategiya tushunchasi
kengaytirilgan ma’noda va qat’iy yo‘naltirilgan ma’noda ochib berilgan. Ya’ni,
bunda qat’iy yo‘naltirilgan moliyaviy strategiya oldinga qo‘yilgan moliyaviy
natijaga erishish uchun moliyaviy faoliyatni tashkil etishning aniq maqsad va
vazifalari tizimini o‘zida aks ettiradi.](https://docx.uz/documents/724ca83c-337f-4551-9288-a6e290a537e7/page_3.png?v=1)
Moliyaviy qarorlar qabul qilishning nazariy asoslari