Mustaqillik yillarida ilm-fan rivoji - Tarix - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	12000UZS
Hajmi	63.5KB
Xaridlar	1
Yuklab olingan sana	14 Fevral 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Tarix

Sotuvchi

Kenjayev Kenja

Ro'yxatga olish sanasi 27 Yanvar 2024

742 Sotish

Mustaqillik yillarida ilm-fan rivoji

Sotib olish

Mustaqillik yillarida ilm-fan rivoji.
Mundarija:
Kirish ............................................................................................................................................................ 2
I.Bob.Mustaqillik yillarida ilm-fan rivoji. ...................................................................................................... 4
1.1.Yangi О‘zbekistonda ilm-fan sohasida amalga oshirilayotgan ishlohotlar ............................................. 4
1.2.Yoshlarni ilm-fan va innovatsiyalarga qiziqtirishning noan’anaviy usullari .......................................... 10
II.Bob.Ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohasidagi islohotlar ................................................................................ 16
2.1.Ilm-fan taraqqiyoti innovatsion iqtisodiyot asosi sifatida .................................................................... 16
2.2.Ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohasidagi islohotlar .................................................................................... 24
Xulosa ........................................................................................................................................................ 28
Foydalanilgan adabiyotlar .......................................................................................................................... 33
1

Kirish
Mavzuning dolzarbligi: Globallashuv davrida Yurtimizda yangilanish
jarayonlari va islohotlar amalga oshirilayotgan bir davrda mamlakatizning
ijtimoiy- iqtisodiy va siyosiy hayotida tub o‘zgarishlarga erishish, va uning
kelajagini ta‘minlash uchun, avvalo, yosh avlodlarning dunyoqarashini
shakllantirishda milliy qadryatlarimizga tayangan holda yangi O‘zbekistonda
yangicha dunyoqarashni shaklantirishga ehtiyoj sezilmoqda. Shu boisdan,
yoshlarimizda vatanga muhabbat ruhini uyg‘otishda, avvalambor, ta‘lim-
tarbiyaga alohida e‘tibor qaratish bugungi kunda dolzarb ahamiyatga ega. Bu
esa Vatanimiz mustaqilligini mustahkamlash hamda 0‘zbekistonni
rivojlantirishning asosiy shartlaridan biridir. Hozirgi paytda
mamlakatimizning ishlab chiqarish sohalariga muttasil ravishda yuqori
samaradorlikka asoslanib kelmoqda. Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlangan davlatlar
safidan о ’rin olishga harakat qilayotgan 0’zbekiston uchun bugungi kunda
ta‘lim-tarbiya jarayonlarida asosiy diqqat-e‘tibor yoshlarning ijtimoiy-siyosiy
dunyo qarashlarini, fikrlashlarini Vatan manfaatlariga y о ’naltirish dolzarb
vazifalardan biridir.Bugun Yurtimizda yangilanish jarayonlari va islohotlarga
dahldorligini chuqur his qiladigan, mamlakatimizning eng rivojlangan
davlatlar qatoriga kirishidagi о ’z о ’rni va ishtirokini teran anglaydigan, bu
y о ’lda faol fuqarolik pozitsiyasiga, kreativ va innovatsion tafakkurga va
g'oyaga ega b о ’lgan zamonaviy yoshlarni tarbiyalashda ta'limni
rivovlantirishning konseptual asoslari va amaliy faoliyat mezonlari ishlab
chiqilmoqda. Kelajak poydevori bilim dargohlarida yaratiladi, boshqacha
aytganda, xalqning ertangi kuni qanday b о ’lishi farzandlarning bugun qanday
ta‘lim va tarbiya olishiga bog’liq. Buning uchun har qaysi ota-ona, ustoz va
murabbiy har bir bola timsolida, avvalo shaxsni k о ’rishi lozim. Ana shu
oddiy talabdan kelib chiqqan holda, farzandlarni mustaqil va keng fikrlash
2

qobiliyatiga ega b о ’lgan, komil insonlar etib voyaga yetkazish ishi ta‘lim-
tarbiya sohasining asosiy maqsadi va vazifasi b о ’lib qoladi. Bu esa ta‘lim va
tarbiya ishini uyg’un holda olib borishni talab etadi. Talimni tarbiyadan,
tarbiyani esa ta‘limdan ajratib b о ’lmaydi. Shuning uchun ham hozirgi
sharoitda butun mamlakat miqyosida ta‘lim va tarbiya, ilm-fan, kasb-hunar
о ’rgatish tizimlarini tubdan yangicha isloh qilishga nihoyatda katta e‘tibor
qaratilayotganligining boisi ham shunda. K о ’plab mamlakatlar barqaror
rivojlanishining yangi darajaga k о ’tarilishi va milliy iqtisodiyotning
raqobatbardoshligini ta‘minlaydigan asos, bu ta‘lim, fan hamda
innovatsiyadir.
Kurs ishining maqsadi : O’quvchilarga Mustaqillik yillarida ilm-fan
rivojini yoritish
Kurs ishining vazifasi : Yangi О‘zbekistonda ilm-fan sohasida amalga
oshirilayotgan ishlohotlari haqida
Kurs ishining ob'ekti : Ilm-fan taraqqiyoti innovatsion iqtisodiyot asosi
sifatida
Kurs ishining predmeti : Ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohasidagi islohotlar
Kurs ishining tuzilishi : Kurs ishi kiris qismi, 2 ta bob, 4 ta reja, xulosa
va foydalanilgan adabiyotlardan iborat.
3

I.Bob.Mustaqillik yillarida ilm-fan rivoji.
1.1.Yangi О ‘zbekistonda ilm-fan sohasida amalga oshirilayotgan
ishlohotlar
Bugun jahon miqyosida yurtimiz haqida s о ’z ketganda ―yangi
О ’zbekiston iborasi tilga olinmoqda. Bu keyingi yillarda taraqqiyotning
mutlaqo yangi bosqichiga qadam q о ’yganimiz, erishayotgan zalvarli
yutuqlarimizning e‘tirofidir. О ’zbekiston Respublikasi mustaqilligining 29
yilligi munosabati bilan Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tantanali tabrik
nutqida taraqqiyotimizning maqsadi Uchinchi Renessans b о ’lishi lozimligini
ta‘kidladi. Xalqimizning ulug’vor qudrati j о ’sh urgan hozirgi zamonda
О ’zbkistonda yangi bir uyg’onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor
yaratilmoqda, desak, ayni haqiqat b о ’ladi.
Haqiqatan tarixan olganda biz ikki Renessansni boshdan kechirdik:
1. IX-XII asrlarda Markaziy Osiyoda M о ‘g‘ullar istilosigacha
b о ‘lgan davr, u al-Xorazmiy, Forobiy, Beruniy, Ibn Sino kabi qomusiy
olimlar, astranom al-Farg’oniy, Buxoro tarixchisi Narshaxiy, Ibn Sino kabi
qomusiy olimlar, astronom al-Farg’oniy, Yusuf Xos Hojib kabi buyuk
daholar, buyuk muhaddislar – Buxoriy, Termiziy, Mutakallimlar – Moturidiy
va Abul Muin Nasafiy hamda boshqa atoqli dunyoviy va diniy allomalar
shuuri olamni yoritishi bilan bog’liq.
2. Ikkinchi Renessansi XIV asr oxirgi choragi – XVI asr birinchi
choragi Sohibqiron Amir Temur va temuriylar sulolasi 1,5 mln.kv. kilometr
territoriyada hukmronlik qilgan (XIV-XVI asrlar) davriga t о ’g’ri keladi.
Mirzo Ulug’bek, G’iyosiddin Jamshid al-Koshiy, Qozizoda Rumiy, Ali
Qushchi, Abdurahmon Jomiy, Lutfiy, Nizomiddin Mir Alisher Navoiy,
Husayin Voiz Koshifiy, Kamoliddin Begzod kabi buyuk me‘morlar,
4

bastakorlar, musavvirlar, tarixchilar chiqib, bugun ham dunyoni lol
qoldirayotgan asarlar yaratdilar.
―Baytul hikmada 40 dan ortiq tarjimonlar qadimgi yunon tilidan, 14
nafar tarjimon sanskrit tilidan, 4 nafar tarjimon Xitoy tilidan ilmiy, tibbiy va
falsafiy asarlarni arabchaga о ’girgan. ―Baytul hikma, Xorazm Ma‘mun
Akademiyasi, umuman, islom olami olimlari faoliyati о ’sha davrdagi xalqaro
ilmiy integratsiyaning eng yorqin namunalaridan biridir. Birinchi va ikkinchi
renessanslarning ma‘naviy asoslarini va sabablarini hamda keyingi inqirozini
chuqur о ’rganmasdan, biz Uchinchi Renessansni muvaffaqiyatli amalga
oshira olmaymiz. Bugun ham bizga goyaviy va ilmiy tolerantlik, ilmga,
haqiqatga tashnalik, milliy mahdudlikni, g’oyaviy mutassiblikni tamomila
inkor etish xos b о ’lmog’i lozim. 1
Har ikki Renessans davrida biz dunyoning ilg’or, mutaraqqiy xalqlari
qatorida edik. Agar yana shunday darajaga erishmoqchi b о ’lsak, Uchinchi
Renessansni amalga oshirishimiz zarurdir.
Uchinchi Renessans bizdan xalqaro hamjamiyatga ilm-fan,
texnologiyalar, axborot, madaniyat va iqtisodiyot sohalarida yanada
chuqurroq integratsiya zarurligini taqozo etadi. Jamiyat taraqqiyotining
pirovard maqsadi ham inson, uning farovon, erkin va xavfsiz turmush
kechirishidir. Jamiyat talablariga t о ’liq javob beradigan kishi turli davrlarda
har xil atalgan. Yusuf Xos Hojib uni ―tugal er, Forobiy ―fozil kishi,
tasavvuf namoyandalari ―komil inson deb ataganlar. ―Har tomonlama
rivojlangan shaxs, ―uyg’un rivojlangan shaxs atamalari ham q о ’llanilgan.
Abdulla Avloniy tarbiya biz uchun yo hayot-yo mamot, yo najot-yo
halokat, yo saodat-yo falokat masalasidir deb takidlagani hozirgi kunda biz
ayni chog’da hayot-mamot masalasi – farzandlarimizning ta‘lim-tarbiyasini
eng birlamchi masalalaridan biri qilib ilgari surilayotkani ham so‘zimizni
1
Saifnazarov, I., Muhtarov, A., Sultonov, T., Tolibov, A. (2020) Religious tolerance, unity of knowledge and faith issues highlighting in Imam
Bukhari Hadiths. International Journal of Advanced Science and Technology 29 (5), pp. 1846-1853.
5

isboti desak bo‘ladi. Bugungi kunda olib borilayotga siyosat ham yaqin
yillarda о ’zining kutilgan natijasini beradi. Bizning tabarruk zaminimizdan
butun dunyo Uyg’onishga turtki bergan Ibn Sino, Muso al-Xorazmiy, Abu
Rayxon Beruniy, Mirzo Ulug’bek, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad
Bobur kabi olim va ijodkorlar yana k о ’plab yetishib chiqishiga ishonamiz.
Nihoyatda jozibali mazkur strategik g’oya о ’zining ulug’vorligi, milliy
yuksalish barcha sohalarda qanday umumiy maqsadni k о ’zlamog’i zarurligini
k о ’rsatadi. Amalda davlat rahbari taraqqiyotning hozirgi bosqichida
О ’zbekiston milliy g’oyasining yangi va aniqlashtirilgan mazmunini ifoda
etadi. Darhaqiqat, keyingi yillarda yosh avlod tarbiyasida hal qiluvchi о ’rin
tutadigan bog‘chalar va maktablar tizimida maqtanishga arzigulik ulkan
ishlar qilindi. Prezident maktablari, ixtisoslashtirilgan va ijod maktablari
qurish hamda Zamonaviy maktab dasturini joriy etish borasidagi say-
harakatlar ham izchillik bilan davom ettirilmoqda. Binobarin, О ’zbekiston
respublikasi prezidentining ―2022-2026 yillarda xalq ta‘limini rivojlantirish
b о ’yicha milliy dasturni tasdiqlash t о ’g’risidagi farmoni ushbu islohotlarni
amalga oshirishda katta axamiyatga ega. ― О ’zbekistonni rivojlangan
mamlakatga aylantirishni maqsad qilib q о ’ygan ekanmiz, - degan edi
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev, - bunga faqat islohotlar, ilm-ma‘rifat va
innovatsiya bilan erisha olamiz. Buning uchun yangi avlod о ’quv yurtigacha,
ta‘limning barcha b о ’g’inida islohot qilishni boshladik. Ilm y о ’q joyda,
qaloqlik, jaholat va albatta, t о ’g’ri y о ’ldan adashish b о ’ladi. Sharq
donishmandlari aytganidek, ―Eng katta boylik – bu aql-zakovat va ilm, eng
katta meros – bu yaxshi tarbiya, eng katta qashshoqlik – bu bilimsizlikdir.
Shu sababli hammamiz uchun zamonaviy bilimlarni о ’zlashtirish, chinakam
ma‘rifat va yuksak madaniyat egasi milliy kadriyatlarimizga sodik b о ’lish
uzluksiz hayotiy ehtiyojga aylanishi lozim. 2
2
Kadamovich, Y. J., Muzaffarovna, I. G., Maxmudovich, Y. B., Boxtiyarovna, S. S., & Xabibullayevich, S. S. (2020). Social justice as a
condition of socio-spiritual stability in society. Journal of Critical Reviews , 7 (5), 816-818.
6

2019-2021 yillarda mutlaqo yangi mazmun va shakldagi 14 ta Prezident
maktabi, 9 ta Ijod maktabi ish boshladi. Oliy ta‘limni rivojlantirish uchun
2022-yil xolatiga k о ’ra oliy о ’quv yurtlari soni 162 taga yetgan, jumladan, 30
ta nufuzli xorijiy universitetning filiallari xamda 25ta nodavlat oliy о ’quv
yurtlari . Yetakchi xorijiy universitetlar bilan hamkorlikda 141 ta q о ’shma
ta‘lim dasturi b о ’yicha kadrlar tayyorlash y о ’lga q о ’yildi. Oliy ta‘lim
muassasalariga 2021-2022- о ’quv yilida jami 808,4 nafar talaba о ’qishga
qabul qilindi.
Amalga oshirayotgan islohotlarimiz jahon hamjamiyati tomonidan
munosib baholanmoqda. Xususan, dunyodagi nufuzli nashrlardan biri –
―Economist jurnali О ’zbekistonni 2019 yilda islohotlarni eng jadal amalga
oshirgan davlat Yil mamlakati deb e‘tirof etdi. Buyuk Britaniyaning Times
Higher Education agentligi tomonidan e‘lon qilingan ―World University
Rankings – 2023 reyting natijalariga k о ’ra, bu yil respublikaning yana 18 ta
oliy ta‘lim muassasasi «reporter» maqomida qayd etildi. Bu bilan Top-1000
talik reytingdan joy olish uchun da‘vogarlar о ’tgan yilgi 10 tadan 28 taga
yetdi. Taraqqiyot strategiyasi loyihasiga k о ’ra, kelgusi 5 yilda maktabgacha
ta‘limdagi qamrov darajasini 62 foizdan 80 foizga yetkazish
rejalashtirilmoqda. 2026-yilga kelib esa 6 yoshli bolalarni 100 foiz
maktabgacha tayyorlov tizimi bilan qamrab olish kutilmoqda. Buning uchun
esa 7 mingdan ortiq nodavlat muassasalarni qurish, 160 mingdan k о ’proq
kadrlar malakasini oshirish maqsad qilingan.
Oliy ta‘limda yoshlar uchun barcha qulayliklar joriy etilmoqda. Shuning
uchun maktab bitiruvchilarini oliy ta‘lim bilan qamrab olish darajasini 2020
yilda 25 foizga va kelgusida 50-60 foizga yetkaziladi. S о ’nggi 4 yilda
mamlakatimizda 43 ta yangi oliy ta‘lim muassasasi tashkil etilib, ularning
soni 121 taga yetdi. 2022-2023 yili oliy о ’quv yurtlariga kirish uchun 1,2
millionga yaqin yoshlarimiz hujjat topshirdi (2020 yilda salkam 1,5 million).
7

Davlat granti b о ’yicha о ’qiyotganlar 120 ming nafarni (jamiga nisbatan 14,8
foiz) tashkil etadi. Ushbu k о ’rsatkichlar 2020/2021- о ’quv yiliga nisbatan
taqqoslanganda davlat granti b о ’yicha о ’qiyotganlar soni 23 ming nafarga
(23,5 foizga) ortgani kuzatiladi. Ma‘lumot uchun, 2022/2023- о ’quv yili
uchun ham 190 mingdan ziyod abituriyent talabalikka tavsiya etildi..
Yurtimizda Yoshlar ishlari agentligi, Yoshlar masalalari b о ’yicha
idoralararo kengash tashkil etildi. Oliy Majlis palatalari Yoshlar
parlamentlari, Innovatsion rivojlanish vazirligi qoshida Yoshlar akademiyasi
tuzildi. Hududlarda ―Loyihalar fabrikasi ish boshladi. ―Yoshlar –
kelajagimiz Davlat dasturi doirasida iqtidorli va tashabbuskor о ’g’il-
qizlarimizning 8 mingdan ziyod biznes loyihalariga qariyb 1,7 trillion s о ’m
miqdorida imtiyozli kreditlar ajratildi.Hukumat qarori bilan, xotin-qizlarga
tijorat banklari tomonidan foizsiz ta‘lim krediti ajratish tartibi joriy
qilingandi.Bunda, talaba va bank о ’rtasida 14%li ta‘lim krediti ajratish
t о ’g’risida shartnoma imzolanadi hamda kredit b о ’yicha foiz stavkalari t о ’liq
davlat byudjetidan qoplanadi Ma‘lumki, har qanday mustaqil davlat
mustahkam ma‘naviy poydevorga ega b о ’lgandagina yuksak taraqqiyotga
erisha oladi. Shu boisdan ham biz ―Uzluksiz ma‘naviy tarbiya konsepsiyasi
doirasida umumta‘lim maktablarida birinchi marta ―Tarbiya fanini joriy
etildi. 3
О ’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Ma‘naviy-ma‘rifiy ishlar
samaradorligini oshirish b о ’yicha q о ’shimcha chora-tadbirlar t о ’g’risida»
2019 yil 3 maydagi PQ-4307-son qarori ijrosini ta‘minlash, shuningdek,
yoshlarni mustaqil hayotga dunyoqarashi keng, faol fuqarolar etib tarbiyalash
maqsadida Vazirlar Mahkamasi karor qiladi:
Konsepsiyaning maqsadi — yosh avlodda mustaqil va baxtli hayot
3
Ramatov, J.S., Baratov, R.O‘., Sultanov, S.H., Muratova, D.A., Xasanov, M.N., & Erniyozov, U.K. (2022). YoShLAP ZAMONAVIY
MADANIY QIYoFACI VA UMUMINCONIY QADPIYaTLAP TUShUNChACINING MAZMUN-MOHIYaTI. Oriental renaissance:
Innovative, educational, natural and social sciences, 2 (10), 376-386.
8

uchun zarur ijtimoiy malaka hamda fazilatlarni yoshiga mos, bosqichma-
bosqich shakllantirishdan iborat.
Uzluksiz ma‘naviy tarbiya Konsepsiyasi quyidagi bosqichlarni qamrab
oladi:
-birinchi bosqich — oilalarda (ikki davr asosida: birinchi davr — homila
davri,
ikkinchi davr — bola tug’ilganidan 3 yoshgacha b о ’lgan davr);
-ikkinchi bosqich — maktabgacha ta‘lim 3 — 6 (7)
yoshgacha b о ’lgan davr;
-uchinchi bosqich — umumiy о ’rta ta‘lim tizimida (ikki davr asosida:
birinchi davr — 7 (6) — 10 yosh boshlang’ich sinf, ikkinchi davr — 11 — 17
yosh о ’rta va yuqori sinflar);
-t о ’rtinchi bosqich — ishlab chiqarishda faoliyat k о ’rsatayotgan va band
b о ’lmagan yoshlar, shuningdek, о ’rta maxsus kasb-hunar va oliy ta‘lim
muassasalari tizimida (ikki davr asosida: birinchi davr — о ’rta maxsus kasb-
hunar va oliy ta‘lim bilan qamrab olinmagan, shuningdek, ishlab chiqarishda
faoliyat k о ’rsatayotgan va band b о ’lmagan yoshlar — 17 — 30 yosh,
ikkinchi davr — о ’rta maxsus kasb-hunar, oliy ta‘lim muassasalarining
о ’quvchi-talabalari 15 — 22 (24) yosh).
Tarbiya va ta‘limni bir-biridan alohida ajratib b о ’lmaydi, bu ikki jarayon
о ’zaro uyg’un, uzluksiz asosda tashkil etilgandagina odobli, axloqiy
fazilatlarga ega, yuksak ma‘naviyatli, shu bilan birga bilimdon, zukko, ruhan
va jismonan sog’lom, keng dunyoqarash va tafakkurga ega, zamonaviy kasb-
hunar egasi b о ’lgan vatanparvar yoshlarni yetishtirib beradi.
Konsepsiyaning joriy qilinishi uzluksiz ma‘naviy tarbiya jarayonining
tizimli tashkil etilishiga, tarbiya sohasining ilg’or innovatsion texnologiyalar
asosida takomillashuviga, yoshlarning Vatanga sadoqat, tadbirkorlik,
irodalilik, mafkuraviy immunitet, mehr-oqibatlilik, mas‘uliyatlilik, bag’ri
9

kenglik, huquqiy madaniyat, innovatsion fikrlash, mehnatsevarlik kabi
tayanch kompetensiyalar bilan mustaqil hayotga kirib borishlari uchun zarur
shart-sharoitlar
Buning uchun ularning hayoti va faoliyatiga oid badiiy asarlar,
kinofilmlar, teatr asarlari, hujjatli filmlar yaratish zarur. Ularning portretlari
maktab, kollej, litsey, oliy ta‘lim muassasalari, ishlab chiqarish korxonalari,
madaniyat saroylari, kutubxonalar, kino va konsert zallari foyelarida, xatto
metro bekatlarida b о ’lsa, yosh avlodga о ’rnak olish, taqlid qilish, intilish
uchun imkoniyatlar yaratgan b о ’lar edik. Mamlakatimizning Birinchi
Prezidenti Islom Karimov о ’z paytida ijod ahliga kino, televideniye va
teatrlarimizda zamonamiz qahramonlari obrazlarini yaratish t о ’g’risida
nihoyatda zarur k о ’rsatmalar bergan edi. Lekin, afsuski, bu vazifa
k о ’ngildagidek bajarilmadi. Chunki farzandlarimiz о ’zimizning milliy
qahramonlarimizni bilmasa, u holda, chetdan ―qahramon izlab topadi. U
topgan ―qahramon banklardagi seyflarni ochib, pul о ’maradigan о ’g’rimi,
odam о ’ldirishdan tap tortmaydigan ashaddiy kallakesarmi, insonlarning
mabdag’larini turli zamonaviy usullar bilan о ’zlashtiradigan firibgarmi,
bunisi endi bizga noma‘lum. Aytishadiku, agar biz о ’z farzandlarimizni
о ’zimiz tarbiyalamasak, ularni ―tarbiyalovchilar bir zumda topiladi. 4
1.2.Yoshlarni ilm-fan va innovatsiyalarga qiziqtirishning noan’anaviy
usullari
Bugun dunyoda aholining eng katta qismi bo’lgan yoshlarni qo’llab
quvvatlash, ularni yod g’oyalar va tahdidlardan asrash kun tartibidagi dolzarb
masala hisoblanadi.
Kelajak avlodni ilm-fan va innovatsiyalarga yanada kengroq jalb etish
zamonaviy taraqqiyotining muhim tendensiyalaridan biridir. Shu bois yoshlar
masalalari davlat siyosati darajasiga ko’tarilganligi ayni haqiqat. O’zining
4
Ramatov, J.S., Baratov, R.O‘., Sultanov, S.H., Kushakov,
10

yangi tarixiy taraqqiyoti davrida yuqori bosqichiga intilayotgan O’zbekiston
zaminida IX-XII asrlarda Birinchi Renessans, XIV-XV asrlarda Ikkinchi
Renessans, ya’ni umumbashariy svilizatsiyasiga o’zining beqiyos hissalarini
qo’shgan ulug’ ajdodlarimizning davomchisi sifatida Uchinchi Renessans-
yoshlar nigohidadir. Bugungi fan-texnika rivojlangan bir davrda ham ilm
qilish igna bilan quduq qazishdek mashaqqatli ish bo’lib qolmoqda.
Binobarin raqobat kuchaygan, ilmiy yangiliklarga talablar oshgan
globallashuv davrida mamlakatimizda ilmiy-innovatsion faoliyatni qo’llab
quvvatlash, iqtidorli yoshlarni nufuzli, milliy va xalqaro olimpiadalar,
musobaqalar, tanlovlarda salmoqli natijalar qo’lga kiritishi uchun zarur
sharoit va imkoniyatlar yaratilishiga alohida e’tibor qaratilmoqda. Bu borada
yoshlarni an’anaviy fikrlashdan kreativ-tahlil qilishga o’rgatish, ilm-fan va
innovatsiyalarga bo’lgan munosabatini o’zgartirish, zamon talablariga
moslashtirish hamda yosh olimlarni qo’llab quvvatlash yangilanayotgan
O’zbekiston taraqqiyotining eng muhim asosiy yo’nalishlaridan shartidir.
Yoshlarni ilm-fan va innovatsiyalarga qiziqtirishning noan’anaviy
usullarini jamiyat hayoti va ta’lim tizimiga tadbiq etish lozim. Masalan ilm-
fan va ishlab chiqarish o’rtasidagi integratsiyani ta’minlash, nazariyani
amaliyot bilan uyg’unligini anglatsa, barcha ta’lim muassasalarida fanlarni
o’qitishda zamonaviy texnolgiyalarni joriy qilish, yoshlarning startap
loyihalarini qo’llab quvvatlashga qaratilgan platformalarni yaratish, kelajak
egalari ishtiyoqini yanada oshirib, ilm-fanga bo’lgan qiziqishini yuksaltiradi.
Ilmiy muassasa va tashkilotlarning ilmiy salohiyatini oshirish, xorijiy nufuzli
ilmiy tashkilotlar bilan hamkorlik qilish, yosh olimlar va ilmiy tadqiqotchilar
almashinuvini yanada kengroq amalga oshirish Uchinchi Renessans sari
dadillik bilan qarab borayotganimizni ko’rsatadi. Bir ko’rinishdan
qilinayotgan harakatlar salmoqli, biroq natijalar xususida bunday deyishga
hali erta. Qonun bilan belgilangan imtiyozlar o’z manziliga yetib borishi,
11

yoshlar uchun yaratilayotgan imkoniyatlardan oqilona foydalanishda ham
ba’zi oqsoqliklar bor. Demak muammolar hali yetarlicha topiladi.
Masalaning yechimini topish mamlakatda ilm-fanni yanada rivojlantirishda
yoshlarning o’rni beqiyos. Qaryib 20 million yoshlari bor O’zbekiston
bunday katta va yangi avlod bilan yangi uyg’onish davrining tamal toshini
qo’yish arafasidadir. sa y-harakatlar kun kelib Uchinchi Renessansgaʼ
poydevor bo lishini jamiyatimiz taraqqiyotiga befarq bo’lmagan har bir
ʻ
kishini haratkatga keltirmoqda. Axir, mudroq jamiyatni, odamlarni
uyg otishning o zi UYG ONISHning – RENESSANSning debochasi
ʻ ʻ ʻ
emasmi! Bugungi O zbekiston – kechagi O zbekiston emasligi, bugungi
ʻ ʻ
yoshlar – kechagi yoshlar emasligini isbotlashga hojat qolmaganining
o ziyoq zalvorli natija emasmi.
ʻ
So nggi yillarda O zbekistonda bir necha o’nlab yangi oliy ta lim
ʻ ʻ ʼ
muassasalari tashkil etildi. Shuningdek 2020-2021 o quv yilidan yana bir
ʻ
yangi tizim joriy etildi: kam ta minlangan oilalarda ulg ayayotgan
ʼ ʻ
qizlarimizning bilim olish imkoniyatini kengaytirish maqsadida Oliy ta’lim
dargohlarida ular uchun davlat granti asosida 940 ta qo shimcha o rin
ʻ ʻ
ajratildi. Joriy o’quv yilida esa bu raqamlar 2 barobar oshishi kutilmoqda. Bu
o’zgarishlar iste dodlarning intilishlarini ro yobga chiqarish, ijtimoiy
ʼ ʻ
faolligini oshirish, hayotda munosib o rin egallashlari uchun muhim
ʻ
poydevordir!
Bugungi kunda dunyoda innovatsion g’oyasiz, ilm-fan yutuqlarisiz
bironta sohaning rivojlanishi mumkin emas. Shu ma’noda, zaxmatkash,
fidoyi olimlarimizni Xudo bergan odam ,desak, mubolag’a bo’lmaydi. Ularni
boshqalar bilan teng qilish mumkin emas. Bunday insonlar mingtadan bitta,
milliontadan bitta tug’iladi, ularni asrab-avaylashimiz, har tomonlama qo’llab
quvvatlashimiz lozim. Bugun biz davlat va jamiyat hayotining barcha
sohalarini tubdan yangilashga qaratilgan innovatsion rivojlanish yo’liga
12

o’tmoqdamiz. Bu bejiz emas, albatta. 1
Milliy taraqqiyotimizning yangi
davrida xalqmizda yangicha dunyoqarashni shakllantirish, ayniqsa, yoshlarni
milliy yuksalish g’oyasi atrofida birlashtirish, ularni ilm-fan yutuqlari hamda
raqamli texnologiyalar bilan qurollantirish orqali kuchli fuqarolik jamiyatini
shakllantirishda dastur-ul amal bo’lib xizmat qiladi. 5
Haqiqatan ham, uzoqni ko zlagan har qanday rejaning asosini sifatliʻ
ta lim tashkil etadi. Ko hna Xitoy mutafakkiri Konfutsiy: “Agar rejangiz bir
ʼ ʻ
yillik bo lsa, sholi eking, o n yillik bo lsa, daraxt eking, yuz yillik bo lsa –
ʻ ʻ ʻ ʻ
bolalaringizga ta lim bering”, deya bejiz ta kidlamagan. Kelajakda kutilgan
ʼ ʼ
“hosil”ni yig ish uchun O zbekistonimizda hozirdan keng imkoniyatlar
ʻ ʻ
yaratilyapti, yoshlarni ilm-u ma rifatga rag batlantirish, ilm egalarini
ʼ ʻ
qadrlashga qaratilgan tizim shakllantirilyapti.
O z navbatida, yoshlar ham shaxsiy rivojlanishi uchun motivatsiya
ʻ
manbalarini o zlari topa bilishi kerak – u kitob yoki kinoasar, sport va
ʻ
sayohat bo lsin. Imkoniyat yaratilsa o qiyman, deydigan emas, har qanday
ʻ ʻ
vaziyatda ham bilim olish va rivojlanishga harakat qilaman deydigan yigit-
qizlarimiz safi kengayishi uchun butun bir boshli millat mas’ul bo’lishi
lozim.
Biz yashab turgan shu muqaddas zaminda Uyg onish – Renessans
ʻ
boshlangan paytlar Yevropa hali g aflat uyqusida bo lganini ko pchilik
ʻ ʻ ʻ
yoshlar bilmasa kerak. Bu tarixiy haqiqatni Yevropaning yetuk olimlari tan
olganini ham bilmaydiganlar bordir balki. Har qalay, atoqli nemis
sharqshunosi Adam Mesning “Musulmon Renessansi”, akademik Nikolay
Konradning “Sharq Renessansi” konsepsiyasi osmondan tushgan emas. Agar
“Die Renaissance des Islams” kitobini ushbu mavzudagi bosh manba deb
hisoblaydigan bo lsak, Adam Mesdek buyuk olim fundamental tadqiqotini
ʻ
yaratishda ulug vatandoshimiz Beruniyning ilmiy merosiga tayanganidan
ʻ
5
Fayzulla Abdullaevich., Valiev, L.A., & Xasanov, M.N. (2022). HOZIRGI DAVRDA IJTIMOIY ADOLAT
13

faxrlanmay bo ladimi!ʻ
Mashhur Ma mun akademiyasida kamolga yetgan Ibn Sino, Muso al
ʼ
Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy kabi yuzlab allomalar Sharq uyg onish
ʻ
davrining birinchi bosqichiga, Temuriylar davri tamaddunining yorqin
vakillari — Mirzo Ulug bek, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur
ʻ
kabi olimlar ikkinchi yuksalish bosqichiga hissa qo shgani qiyos qilinsa,
ʻ
Uchinchi Renessans vakillari bugungi islohotlarning mevalaridan bahra olgan
Yangi O zbekiston bolalari orasidan yetishib chiqsa, ne ajab! “deydi
ʻ
O’zbekiston Yoshlar ishlari agentligi direktori Alisher Sa’dullayev. 2
Yoshlarning ijodiy, intellektual va tadbirkorlik salohiyatini ro‘yobga
chiqarish, innovatsion loyihalar va zamonaviy texnologiyalarni ishlab
chiqarishga joriy qilish, iqtidorli talabalar, yosh olimlar va tadbirkorlarning
innovatsion faoliyatini rag‘batlantirish uchun zarur shart-sharoitlar
yaratilmoqda.
O zbekistonning uzoq muddatli tanaffusdan so ng yana qayta Global
ʼ ʼ
innovatsion indeksi reytingida ro yxatga kiritilgani biz uchun asosiy va shu
ʼ
bilan birga muhim bo lgan o zgarishlardan biridir. Buni albatta
ʼ ʼ
respublikamizda olib borilayotgan islohotlarning, xususan shaffoflik va
ochiqlik siyosati hamda innovatsion faoliyatdagi ijobiy o zgarishlarning
ʼ
natijalari deya e tirof etish mumkin.
ʼ
O zbekiston Respublikasi so nggi marotaba 2015 yil ushbu xalqaro
ʼ ʼ
reytingda 140 dan ortiq davlatlar ichida 122 o rinni egallagani ma lum. 2020
ʼ ʼ
yilda O zbekiston 130 dan ortiq dunyo mamlakatlari ichida 93 o rinni
ʼ ʼ
egalladi. 2020 yilda 80 ta ko rsatkichlardan iborat bo lgan Global innovatsion
ʼ ʼ
indeks reytingida O zbekiston dunyo mamlakatlari ichida Institutsional
ʼ
rivojlanish (Institutions), Inson kapitali va ilmiy tadqiqot faoliyati (Human
capital & research), Infratuzilma (Infrastructure), Bilim va texnologiyalar
natijadorligi (Knowledge & technology outputs) va Ijodiy natijadorlik
14

(Creative outputs) kabi yo nalishlardagi indikatorlarda ijobiy natijalargaʼ
erishganini ko rish mumkin.
ʼ
Shu o rinda, Global innovatsion indeks reytingda yetakchilik qilayotgan
ʼ
davlatlar, respublikamizga qo shni bo lgan va boshqa ayrim
ʼ ʼ
iqtisodiyotlarning ham 2020 yildagi erishgan natijalarini keltiramiz.
Shveytsariya — 1-o rin, Rossiya – 47-o rin, Qozog iston – 77-o rin,
ʼ ʼ ʼ ʼ
Qirg iziston – 94-o rin, Tojikiston – 109-o rinni egallagan.
ʼ ʼ ʼ 6
Ma lumki, O zbekiston Respublikasi Prezidentining PF-5544-sonli
ʼ ʼ
«2019-2021 yillarda O zbekiston Respublikasini innovatsion rivojlantirish
ʼ
strategiya to g risida»gi Farmonida asosiy vazifalardan biri etib 2030 yilga
ʼ ʼ
qadar respublikamizni Global innovatsion indeks baholash reytingida
yetakchi 50 ta davlatlar qatoriga kiritilishi belgilangan . 3
Shu bilan birga, yosh iqtidor sohiblarini innovatsion tadbirkorlik
sohasiga tizimli jalb qilish, iqtidorli yoshlarni ishbilarmonlar va yetakchi
olimlar bilan hamkorlikda ish yuritishi uchun yagona tizim yaratish va shu
asosda ilm-fan sohasida yosh kadrlar yetishtirish tizimining uzviyligini
ta’minlash;
Ishlab chiqarish sohasiga yuqori texnologiyalarni tatbiq etish va ilmiy
tadqiqotlarga yoshlarni jalb etish talab etilmoqda. Bularning bari yoshlarni
no’anaviy usullari orqali ilm-fan va innovatsiyalarga kengroq jalb etishning
mexanizmi bo’lib, xizmat bo’lmoqda
Prezident Sh.M. Mirziyoyev ta’kidlaganidek “Xomashyo va uni qayta
ishlash bilan uzoqqa borib bo‘lmaydi. Qolaversa, ishlab chiqarishda
qo‘shimcha qiymat olish uchun ham innovatsiyalar kerak. Shu bois ilm-fan
taraqqiyotimizning muhim yo‘nalishi, tayanchi bo‘ladi”. 4
Yoshlarni ilm-fan bilan qamrab olishning yana bir muhim strategik
6
Saifnazarov, I., Muhtarov, A., Sultonov, T., Tolibov, A. (2020) Religious tolerance, unity of knowledge and faith issues highlighting in Imam
Bukhari Hadiths. International Journal of Advanced Science and Technology 29 (5), pp. 1846-1853.
15

jarayon amalga oshirilmoqda. 2020-yil 29-oktabr kuni PF-6097 sonli “ Ilm-
fanni 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to’g’risida ” gi
prezident farmoniga ko’ra:
Yuqori malakali ilmiy va muhandis kadrlar tayyorlash hamda ularni
ilmiy faoliyatga yo‘naltirish borasida:
Ilmiy tashkilotlar tadqiqotchilarining o‘rtacha yoshini 2025-yilga qadar
45 ga, 2030-yilgacha esa 39 ga yetkazish.
2025-yilga qadar 39 yoshgacha bo‘lgan tadqiqotchilarning umumiy
sonida yuqori malakali ilmiy xodimlarning (fan nomzodi, falsafa va fan
doktorlari) ulushini 2 baravarga, 2030-yilgacha esa 3 baravarga oshirish
ko’zda tutilgan. 5
Qaniydi shu harakatlar oldinroq boshlangan bo’lsa edi,
oramizda ilmli yoshlarning soni ko’payib, bir qator ko’rsatkichlarda sifatga
erishilgan bo’lar edi. Jumladan “Biznesni yuritish”, “Iqtisodiy erkinlik”,
“Inson kapitali”, “Innovatsiya” singari bir qator global reytinglarda
O’zbekiston Respublikasining xalqaro maydondagi imij va pozitsiyasi
bundanda ko’ra sezilari ravishda oshgan bo’lar edi.
Umuman olganda, renessans tushunchasi fanda ilk bor italyan
gumanistlari tomonidan qo llanilgan. Lekin bu so zni O zbekistonʻ ʻ ʻ
Respublikasi Prezidenti lafzidan eshitib, uning shukuhini, quvvatini o zgacha
ʻ
hayrat va mas uliyatni yoshlarga yuklayotgani rost gap. Davlatimiz rahbari
ʼ
boshchiligida amalga oshirilayotgan strategik
II.Bob.Ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohasidagi islohotlar
2.1.Ilm-fan taraqqiyoti innovatsion iqtisodiyot asosi sifatida
Fanning rivojlantirishni ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy munosabatlardan
16

tashqarida amalga oshirish mumkin emas. Uning maqsadi va vazifalari shu
munosabatlarning o’ziga xosligi bilan belgilanadi, ya’ni fan sohasidagi
siyosat davlat siyosatining ajralmas bir bo’lagi, asosiy yo’nalishlaridan biri
sifatida namoyon bo’ladi. Yurtimizning ilm-fan sohasidagi siyosatining
dastlabki asosiy prinsiplarining shakllanishi mustaqillikning dastlabki
yillariga to’g’ri keldi. Bu davrda amalga oshirilayotgan siyosatda davlat
mavqeini oshirish prinsipining ustunligi yaqqol namoyon bo’ldi.
Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sohalarda amalga
oshirilayotgan tub islohotlar ilm-sohasidagi siyosatning ustuvor
yo’nalishlarini ishlab chiqishni taqazo etdi va etmoqda.
Innovatsion iqtisod tushunchasiga yondashuvlar turlicha, shu sababli
innovatsiya yoki innovatsion faoliyatga turlicha ta’riflar berilib
kelinmoqda. Masalan, bir ta’rifda, innovatsiya – texnika va texnologiya
avlodlarini almashtirishni ta’minlash uchun iqtisodiyotga sarflangan
mablag’lar hisoblanadi. Shuningdek, boshqa ma’noda innovatsiya – ilmiy-
texnika yutuqlari va ilg’or tajribalarga asoslangan texnika, texnologiya,
boshqarish va mehnatni tashkil etish kabi sohalardagi yangiliklar,
shuningdek, ularning turli sohalar va faoliyat doiralarida qo’llanilish, deb
ko’rsatiladi.Innovatsion ingliz tilidagi “innovation” so’zidan olingan bo’lib,
yangilik va yangilik kiritish degan ma’noni beradi. Bu yangilik zamirida
yangi tartibni, yangi odatni, yangi uslubni tushunish lozim, degan fikrlar ham
bor.
Taniqli iqtisodchi olim N.To’xliev innovatsiya tushunchasini
globallashuv jarayonlari va milliy iqtisodiyot amal qilishi xususiyatlari bilan
bog’lab tushuntiradi. Olimning fikricha, “innovatsiya – globallashuv
jarayonida milliy iqtisodiyotlarning rivojlanish strategiyasini shakllantirishda
yangi zamonaviy omil hisoblanadi. Innovatsiya ilmiy-texnik, texnologik va
ijodiy faoliyatning pirovard natijasi bo’lib, yangi yoki takomillashgan
17

mahsulot ko’rinishini ifodalaydi. Shuningdek, u amaliy faoliyatda
foydalaniladigan yangi yoki takomillashgan texnologik jarayonni bildiradi.
Innovatsiyaning ilmiy tadqiqot va an’anaviy ishlab chiqarishdan farqi
shundan iboratki, u avvalo, ilmiy-texnika yangiligidir, amaliyotda qo’llana
bilishi kerak, ya’ni sanoat, qishloq xo’jaligi, ta’lim, tibbiyot va boshqa
sohalarda foydalanilishi lozim.
Mahkama, vazirlik va korxonalarning ilmiy tadqiqotlar
uchun ajratgan moliyaviy resurslari o’ta cheklangan bo’lib, umumiy
hajmda respublika byudjetining 1-2 foizidan oshmagan.
Aksincha, bu davrda Yaponiya konstitutsiyasiga muvofiq “Harbiy
maqsadlar uchun sarflanadigan davlat byudjeti xarajatlari mamlakat
YaIMning 1%dan oshiq bo’lishi mumkin emas”ligi aytib o’tilgan. Ilm-fan
taraqqiyoti uchun davlat quyidagi bevosita chora-tadbirlarni amalga oshirishi
lozim.
- ilmiy jamolar imkoniyatiga mos buyurtma, shartnoma, kontrakt va
dasturlarni topshirish;
- davlat byudjetidan dotatsiya ajratish;
- kredit imtiyozlarini berish, innovatsiya banklari orqali to’la yoki
qisman qaytarilmaydigan qarzlar berish;
- turli grantlar, kafolatlar berish, ilmiy tadqiqotlar uchun mo’ljallangan
moliyalarning 50 foizinigina qoplash va boshqalar.
Bilvosita rag’batlantirishning maqsadi yangiliklarni keng ko’lamli
o’zlashtirishga qaratilgan. Odatda, bunday rag’batlantirishga asoslangan
tadqiqotlar davlatning maqsadli dasturlari bilan bog’langan hamda fan-
texnika yutuqlarini ishlab chiqarishga joriy qilish, mahsulot assortimentini
yangilashga, fan talab tarmoqlarning raqobatdoshlik darajasini oshirishga
qaratiladi.
Bilvosita rag’batlantirishga uning quyidagi shakllari kiradi:
18

- soliqlarni tartibga solish, ya’ni ilmiy tadqiqotlarga sarf qilinayotgan kapital
mablag’larga amortizatsiya va soliq imtiyozlarining qo’llanishi;
- ilmiy tadqiqotlarni tashkil qilish, fundamental va amaliy izlanishlarni bir-
biriga mosligini ta’minlash. Ilmiy salohiyat imkoniyati mavjud institut va
universitetlarning kadrlar bilan ta’minlanishi hamda moddiy resurslarni
shakllantirishga shart-sharoit yaratish;
- iqtisodiy regionlarda, viloyatlarda ham muayyan darajadagi ilmiy
ishlarni olib borishni tashkil qilish; mahalliy byudjetdan moliya resurslarini
ajratish va boshqalar. Bu ikki rag’batlantirishning bevosita usuli bugungi
kunda ustuvor bo’lishi, uni hukumatning keng qo’llashi maqsadga
muvofiqdir. Bugungi kunda bevosita rag’batlantirish usulining keng
qo’llanishi va mablag’larning kichik va o’rta tadbirkorlik shakllariga, ilmiy-
amaliy assotsatsiyalarga ajratilishi ilmiy tadqiqotlar ko’lami va samarasini
oshirishga sabab bo’ladi. Ilmiy tadqiqotlar borasida respublika hukumati
oldida turgan muhim vazifa – ilm-fan sohasida ish olib boruvchi kichik va
o’rta tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlashdir. Ilmiy tadqiqotlar sohasidagi kichik
va o’rta tadbirkorlik respublika iqtisodiyotida muhim o’rin tutishi lozim.
Ishlab chiqarish tizimini bozor kon’yukturasi asosida zudlik bilan qayta
ko’rib chiqish lozim. Chunki yuqori malakali xodimlar bilan ta’minlangan va
boshqa xususiyatga ega bo’lgan kichik va o’rta korxonalar katta
kompaniyalardan yangiliklarni tez sur’atlarda joriy qilish bilan farqlanadi.
Shu bilan birga, ularda yetarli darajada rivojlangan ilmiy ishlab chiqarish
imkoniyatlarining cheklanganligi, ilmiy tadqiqotlarni amalga oshirish uchun
zarur moliyaviy resurslarning yetishmasligi ularning zaifligidan dalolat
beradi. Bunday kichik va o’rta korxonalarning raqobat kurashiga dosh bera
olmasligi aniqdir. Demak, bunday ilmiy tadbirkorlik faoliyatini qo’llab-
quvvatlash, ularni yangiliklarni joriy etishdagi faolligini oshirish,
respublikada innovatsion jarayonlarni kuchaytirishga, kichik va o’rta tadqiqot
19

shakllarining iqtisodiy rivojlanishiga qo’shayotgan hissalarini oshirishga
imkoniyat yaratadi.
Yuqorida qayd etilgan yo’nalishlar sohasida samarali ish olib borilsa,
ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirishga, ularni natijalarini ishlab chiqarishga joriy
qilishga keng imkon tug’iladi. Bu sohada davlatning o’rni muhim bo’lib, fan
va texnika sohasida u olib borgan siyosat natijalari oxir oqibatda
respublikadagi litsenzion balans-foydalanilayotgan milliy va xorijiy patentlar
nisbati bilan belgilanadi.
Ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirish va ularni davlat tomonidan qo’llab
quvvatlanishiga to’sqinlik qiluvchi omillar ham mavjud. Ular doirasiga
xususiy mulkchilik, raqobat kurashi, tijorat siri va boshqalar kiradi. Bu
omillar fan-texnika taraqqiyoti yutuqlaridan to’la foydalanish imkoniyatini
cheklaydi.
Yuqorida qayd etilgan ilm-fan va texnikani rivojlantirish yo’lidagi to’siq
va muammolar vaqtinchalik bo’lib, so’ngi yillar maboynida bu borada ayrim
yutuqlar qo’lga kiritilmoqda. Innovatsion rivojlantirish vazirligi respublikada
yuzaga kelgan holatni chuqur tahlil qilib, yillar davomida misqollab
to’plagan ilmiy salohiyatini saqlab qolish, olimlar uyushmalari kuchini
respublikaning ravnoqi yo’lidagi muammolarini hal etishga yo’llash
maqsadida ilmiy va boshqa muassasalarning jamoalari bilan birgalikda
respublikamiz ilmiy texnik siyosatining yaqin kelajakka mo’ljallangan
konsepsiyasini ishlab chiqdi. Bu konsepsiyaning asosini quyidagilar tashkil
qiladi.
1. Fanni davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash, ilmiy-texnik
imkoniyatlarni saqlash, fanni kelajagi bormi yoki yo’qmi kabi shubhalardan
holi tarzda qo’llab-quvvatlashdan voz kechish. Ilmiy muassasalar va ilmiy
izlanishlarga tanlov prinsipi nuqtai nazaridan yondashish. Fan-texnika
sohalarida bozor munosabatlarini keng joriy etish.
20

2. Fundamental tadqiqotlar sohalaridagi o’zbek milliy ilmiy
maktablarining eng yaxshilarini saqlab qolish, buning uchun ushbu
tadqiqotlarni
byudjetdan ajratiladigan hamda byudjetdan tashqari moliyaviy
mablag’lar bilan to’la ta’minlash.
3. Ilmiy tashkilotlarni moliyaviy jihatdan ta’minlashdan maqsadli ilmiy
dastur va loyihalarni moliyalashtirishga o’tish.
4. Moliyalashtirish manbalarini turliligini ta’minlash.
5. Fan va texnikani rivojlantirishni qo’llab-quvvatlaydigan xududiy
fondlarni
tashkil qilish, ularning mahalliy byudjet mablag’lari hisobiga
shakllanishini ta’minlash va shuning hisobiga markaziy moliyalashtirish
hajmini kengaytirish.
6. Ilmiy, injener va texnik kadrlarni ijtimoiy himoya qilish, ilmiy
xodimning statusi va obro’sini oshirish. Ilm-fanni rivojlantirish o’ta
murakkab jarayon bo’lib, u ko’pgina muhim omillar ta’sirida ro’y beradi:
ilmiy xodimlar, olimlar va injener kadrlarni tayyorlash, ularning
uyushmalarini tashkil etish bilan bir qatorda, zamonaviy ilmiy infratuzilmani
shakllantirishni taqazo etadi.
Ilmiy infratuzilmani yaratish O’zbekiston Respublikasi uchun o’ta
dolzarb masaladir. Buning sababi birinchidan, sobiq Ittifoq tarkibida bo’lgan
davrda fanni, ilmiy izlanishlarni boshqarishda o’ta markazlashgan tizim
yuzaga kelgan bo’lib, ilmiy tekshirish institutlari va ilmiy jamoalarning
mustaqilligi, erkin faoliyatni amalga oshirish cheklangan edi. Ikkinchidan,
ilmiy infratuzilma elementlari o’rtasida uzilish, nomutonosiblik mavjud
bo’lgan. Uchinchidan, fan ijtimoiy sohaning bir tarmog’i sifatida, unga
bo’lgan e’tibor qurboni bo’lganligi hammaga ayon .
Ilmiy infratuzilma deganda ilmiy bilimlarni yaratishga shart-sharoit
21

tug‘diruvchi sohalar, faoliyat va xizmat ko‘rsatuvchi tarmoqlar majmui
tushuniladi. Fanning rivojlanishi va ilmiy izlanishlarning samarasi mana shu
infratuzilmaning holati, elementlarining samarali faoliyati bilan belgilanadi.
Ilmiy infratuzilma o’z tarkibiga quyidagi elementlarni qamrab oladi;
ta’lim tizimi, ya’ni ilmiy kadrlarni tayyorlash, malakasini oshirish va qayta
tayyorlash sohasi; ilmiy tadqiqot, izlanishlarning moddiy va infarmatsion
ta’minlanishi; moliyaviy sarmoyalarni ajratish va shu kabilar. Ob’ektiv, real
ilmiy infratuzilmaning yaratilishi orqali davlatning fan-texnika siyosati
vositasida vazirlik, qo’mitalar va maxkamalar faoliyati bilan fan-texnika
taraqqiyotini qo’llab-quvvatlashga, ilmiy yo’nalishlarni tanlash, ular
samarasini oshirishga e’tibor ortadi.
O’zbekistonda innovatsion iqtisodiyotni shakllantirish, bilimlar
iqtisodiyoti uchun zarur bo’lgan resurslarni jamg’arish bo’yicha ko’p
tadqiqotlar amalga oshirilmoqda. Iqtisodchi olimlardan F.Egamberdievning
fikri ham e’tiborga molik. Uning fikricha, “innovatsiya (yangiliklarni kiritish)
ilmiy va ijodiy faoliyatning pirovard natijasi bo’lib, u bozorda sotiladigan
yangi yoki bo’lmasa amaliy faoliyatda foydalaniladigan yangi yoki
takomillashtirilgan texnologik
jarayonda mujassamlanadi.” Bugungi kunda ilmiy va injener kadrlar
yana bir muhim talabga javob bera oladigan bo’lishlari lozim. Bu ulardagi
chuqur iqtisodiy tayyorgarlikdir. Iqtisodiy bilimlarni o’rganish ilm ahliga
ilmiy-texnik g’oyalarni ishlab chiqarishga joriy qilishda foydalaniladigan
moddiy, moliyaviy hamda intellektual resurslarning qimmatini tushunib
yetishga xizmat qilishi, ulardan samarali foydalanish esa rivojlanayotgan
respublika sanoatining bugungi va ertangi ehtiyojlariga javob berishi lozim.
Ilmiy faoliyat bilan shug’ullanuvchi kadrlar ilmiy tadqiqotlar natijalarini
amaliyotga tatbiq etganlarida ba’zi salbiy oqibatlarga duch keladilar.
Masalan, qishloq xo’jalik zararkunandalari bilan kurashishning aviaximik
22

texnologiyasini joriy etganda atrof-muhitga, nabotot va xayvonot dunyosiga
zarar yetkazilishi mumkin. Bu kungilsiz natijalar ilmiy tadqiqotlarni olib
borish jarayonida, ular bo’yicha hisobotlar tayyorlanayotganda va albatta,
amaliyotga joriy etilayotganda, oldindan chuqur o’rganilishi, hisob-kitob
qilinishi lozim. Bozor munosabatlarining hayotimizdagi barcha sohalarga
kirib borilayotganligi ilmiy faoliyat bilan shug’ullanuvchilarning aniq
maqsadga yo’naltirilgan dasturlar asosida ish olib borishlari, turli
ixtisoslikdagi olimlarning bir-birlari bilan uzviy aloqada bo’lishlarini, ilmiy-
tadqiqot natijalariga yuqori ma’suliyat bilan yondashishlarini taqazo etadi.
Iqtisodiy tizimning rivojlanish darajasi ilm-fanning samarasi, uning
natijalarini amaliyotga keng joriy qilish bilan baholanadi. Bugungi kunda,
bozor munosabatlari takomillashayotgan bir davrdailm-fanning
rivojlantirishning iqtisodiy omillarini ishga solish maqsadga muvofiqdir. Bu
omillarni aniqlash uchun ilm-fan rivojlanishining strategik maqsadlarini
belgilash, ularni aniq, lo’nda qilib ta’riflash, real hayotga moslash talab
etiladi. Respublikada ilm-fanni rivojlantirishning strategik maqsadi iqtisodiy
tizimni rivojlantirish, uni takomillashtirish, ishlab chiqarish darajasini yuqori
pag’onaga ko’tarib, raqobatbardosh mahsulotlar chiqarib, ularning eksportini
ko’paytirishdir.
O’zbekiston uchun rivojlangan davlatlarning fanni, ilmiy tadqiqotlarni
tashkillashtirish hamda moliyalashtirish borasidagi tajribasini o’rganish
o’ta dolzarb masala bo’lib qolmoqda. Fan-texnika taraqqiyoti mamlakatning
iqtisodiy mustaqilligini mustahkamlash uchun asos bo’lib, qudratli ilmiy-
texnik salohiyatni vujudga keltiradi. Bu salohiyatdan qanchalik unumli
foydalanilsa, chuqur ilm talab qiladigan yuqori texnologiyaga asoslangan
ishlab chiqarishlar qanchalik ko’p yaratilsa, har tomonlama kasbiy
tayyorgarlik darajasiga ega kadrlar ko’paysa, mamlakatning erishgan
muvaffaqiyati ko’p, istiqboli kafolatlangan bo’ladi.
23

2.2.Ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohasidagi islohotlar
Prezidentimizning 2017-yil 7-fevraldagi "O’zbekiston Respublikasini
yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida"gi
farmonida ijtimoiy soha, xususan, ta’lim va ilm-fan sohalarini
takomillashtirish borasida qator vazifalar belgilangan Zero, ta’lim – tarbiya
tizimini sog’lom insonparvarlik yo’nalishida qayta tashkil etish, uni zamon
talabalari darajasiga ko’tarish, barkamol, ma’naviy dunyosi boy, ahloqiy pok
insonlarni tarbiyalash kechiktirib bo’lmaydigan davlat ahamiyatidagi vazifa
bo’lib hisoblanadi.
Hujjatda ta’lim muassasalarining moddiy-texnik bazasini
mustahkamlash, yangi ta’lim muassasalari qurish, mavjudlarini
rekonstruksiya qilish va kapital ta’mirlash barobarida ularni zamonaviy o’quv
va laboratoriya jihozlari, komputer texnikasi, o’quv-metodik qo’llanmalar
bilan ta’minlash nazarda tutilgan 2017-2021-yillarda oliy ta’lim tizimini
tubdan takomillashtirish dasturini ishlab chiqish, o’quv dasturlarini yanada
zamonaviylashtirish, pullik xizmatlar ko’rsatish va moliyalashtirishning
qo’shimcha manbalarini izlashda oliy o’quv yurtlarining vakolatlarini
kengaytirish yo’li bilan ularning mustaqilligi bosqichma-bosqich rivojlantirib
boriladi.
Keyingi bir yilda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar
Mahkamasi ning yetmishga yaqin farmon, qaror va farmoyishi qabul qilindi.
Bu tom ma’noda ta’lim tizimidagi o’zgarish va yangilanishlar jarayonini
boshlab berdi .Umumta’lim maktablariga 10-sinfga o’quvchilar qabul qilish
qayta yo’lga qo’yildi Bu akademik litsey va kasb-hunar kollejlariga qabul
jarayoni bilan barobar olib borildi Bunda ota-onalar va o’quvchilarning
24

xohish-istaklari inobatga olindi. Prezidentimiz sohada amalga oshirilayotgan
ishlarni yanada takomillashtirish bo’yicha ota-onalar va o’quvchilarning
fikrlarini inobatga olish, ular bilan «ochiq eshiklar» kuni kabi tadbirlar
tashkil qilib, turli uchrashuvlar o’tkazish zarurligini alohida ta’kidladi.
Bugun O’zbekiston barcha sohalarda tarixan qisqa muddat ichida ulkan
yutuqlarni qo’lga kiritdi Mamlakatimiz o’zining mustahkam taraqqiyot
yo’lidan dadil odimlab bormoqda .Xususan, O’zbekiston Respublikasi
Prezidenti rahnamo ligida yosh avlodni tarbiyalashga, ularning
dunyoqarashini milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida shakllantirishga
davlat siyosati darajasida alohida e’tibor qaratilmoqda. O’zbekistonda ta’lim
tizimini tubdan isloh qilish, o’qitish sifati va mazmunini yangi bosqichga
ko’tarish, malakali kadrlar tayyorlash ning zamonaviy mexanizmini
yaratish, o’quv dasturlari va adabiyotlarini yangilashga qaratilgan islohotlar
bosqichma-bosqich, tizimli ravishda amalga oshirilmoqda.
Mamlakatimizda ta’lim-tarbiya sohasiga har yili sarflanayotgan
xarajatlar yalpi ichki mahsulotga nisbatan 10-12 foizni tashkil etmoqda. Bu
YUNESKOning mamlakatni barqaror rivojlantirishni ta’minlash uchun
ta’limga yo’naltirilishi zarur bo’lgan investisiyalar miqdori bo’yicha tegishli
tavsiyalaridan, ya’ni 6-7 foizdan qariyb 2 barobar ko’pdir
Oliy o’quv yurtlari moddiy-texnik bazasini mustahkamlash,
talabalarning yashash sharoiti hamda ijtimoiy-maishiy ob`ektlar faoliyatini
yaxshilash, oliy o’quv yurtlari hududlarini obodonlashtirish, jumladan,
talabalar turar-joylarini tubdan ta’mirlash bo’yicha ham keng ko’lamli ishlar
amalga oshirildi . Davlatimiz rahbarining 2020-yil 6 noyabrda qabul qilingan
“Ta`lim- tarbiya tizimini yanada takomillashtirishga oid qo`shimcha chora-
tadbirlar to`g`risida”gi qarori oliy ta’lim muassasalari faoliyatini jahon
andozalari darajasida tashkil etish, ularni zamonaviy darslik, o’quv-uslubiy
qo’llanmalar, ilmiy laboratoriyalar bilan ta’minlashda muhim dasturi amal
25

bo’lmoqda.
Yosh avlodga jahon talablari darajasida zamonaviy ta’lim-tarbiya berish,
ilg’or o’qitish uslublarini joriy etish, yangi ilm dargohlari faoliyatini yo’lga
qo’yish, qisqacha aytganda, o’sib kelayotgan yosh avlodni barkamol etib
voyaga yetkazish bugungi islohotlardan ko’zda tutilgan pirovard maqsaddir.
Qolaversa, bugungi kunda malakali professor-o’qituvchilarni tayyorlash,
qayta tayyorlash va tajribasini oshirish, pirovardida yosh avlodni har
tomonlama yetuk qilib tarbiyalash hayotiy zaruratga aylangan.
Mamlakatimizda keying yillarda ta’lim tizimida zamon talablaridan
kelib chiqib keng miqyosli islohotlar amalga oshirilmoqda. Maktabgacha
ta’lim tizimiga alohida e’tibor qaratilishi, xalq ta’limi sohasidagi o’zgarishlar,
oliy ta’limdagi yangilik va qulayliklar, ilmiy tadqiqotchilarning davlat
tomonidan qo’llab-quvvatlanishi yurtimizda intellektual salohiyatli avlodni
kamolga yetkazish va mamlakat qudratini oshirishga qaratilgan .Lekin
o’zgarish va yangiliklar osonlikcha kechayotgani yo’q, Chunki bu
tadbirlarning amalga oshishi nihoyatda kata mablag’,professional mutaxassis-
kadrlarga ehtiyoj tug’diradi Shuningdek, shu paytgacha tizimda to’planib
qolgan muammolarni birdaniga hal etish ham imkonsiz Ikkinchi tomondan
esa qachon bog’chada xorijiy tillarni o’rganib, boshlang’ich va o’rta
maktabda zamonaviy bilimlarni o’zlashtirgan yoshlar oliy maktabga keladi,
deb kutib o’tirishimizni shiddat bilan o’zgarib borayotgan vaqt ham, jamiyat
ham kechirmaydi.
Davlatimiz rahbarining Janubiy Koreya, Angliya, Yaponiya, Xitoy,
Rossiya va boshqa mamlakatlarning nufuzli mutaxassislarini ta’lim
jarayoniga jalb qilish, yurtimizda xorijiy mamlakatlar universitetlarining
filiallarini ochish,yoshlarimiz ning xorijda malaka oshirishi yoki o’qishi
uchun imkoniyat yaratishga alohida e’tibor qaratishining boisi ham shunda.
Xulosa qilib aytganda, eng muhimi, xalqimiz ongida ta’lim-tarbiya
26

tizimiga nisbatan katta o’zgarishlar paydo bo’ldi, yoshlarimiz o’rtasida esa
bilim olishga bo’lgan intilish va qiziqish kuchaydi. Bugun iqtidorli
yoshlarimiz yurtimizdagi yangi, eng zamonaviy talablar asosida faoliyat
yuritayotgan tarmoqlarda murakkab texnologiyalarni boshqarmoqda, ilm-fan,
madaniyat, sport sohalarida ulkan yutuq va marralarni qo’lga kiritmoqda Bu
ham bo’lsa – davlatimiz rahbari va hukumatimizning zamon bilan hamnafas
ish yuritishi, ta’lim-tarbiya tizimiga bo’lgan beqiyos g’amxo’rligi va keng
ko’lamli ta’lim islohotlari jarayoniga alohida e’tibor berib kelayotganligining
samarasidir .Zotan, har bir mamlakatning buguni va kelajagi, tom ma’noda,
ta’lim tizimining qay darajada rivojlangani, yosh avlodni tarbiyalash uchun
yaratilgan shart-sharoitlar bilan belgilanadi.
27

Xulosa
Xulosa qilib aytganda, ta‘lim-tarbiya — kelajak, hayot-mamot
masalasi. Shu bois, bu sohadagi islohotlarni kechiktirishga haqqimiz yo’q.
Zero, mamlakatimiz aholisining 64% yoshlar tashkil etar ekan, ularni
Yurtimizdagi yangilanish jarayonlari va islohotlar davrida yoshlarni millat,
ona Vatanga muhabbat va ularning taqdiriga befarq bo`lmagan hamda o`z
ajdodlariga munosib zamonaviy yoshlar etib ulg`aytirish maqsadida ta‘lim
sohasiga alohida e‘tibor qaratilmoqda, chekka hududlarda ham zamon
talablariga mos maktablarning barpo etilishi, shuningdek, iste‘dodli
o’quvchilarni rag’batlantirish borasidagi keng ko’lamli ishlar samarasi bugun
erishilayotgan natijalar, yutuqlarda o’z ifodasini topmoqda. Darhaqiqat,
yangilanayotgan О ’zbekistonda kelajagi negizi bu yuksak marralarni ko‘zlab
katta yo‘lga chiqqan, Uchinchi Renessans poydevorini barpo etayotgan biz
yoshlarmiz. Shunday ekan, hozirgi kundagi Prezidentimiz tomonidan
yaratilayotgan imkoniyatlar va islohotlardan foydalangan holda barchamiz
yagona maqsad yo‘lida vijdonan ishga kirishsak, albatta, zafar biz tomonda
bo‘ladi.
Iqtidorli yoshlarning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlash borasida amalga
oshirilayotgan ishlarni yanada jonlantirish, mamlakat ilm-fanining xalqaro
miqyosdagi raqobatbardoshliligini ta’minlash, mavjud ilmiy maktablar
salohiyatini yanada mustahkamlash hamda ularning innovatsion salohiyatini
rivojlantirish maqsadida 2019-yilning 30-avgust sanasida” Yoshlarni ilm-fan
sohasiga jalb etish va ularning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlash tizimini
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-4433 son O’zbekiston
Respublikasi Prezidenti qarori qabul qilindi.
O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi, Fanlar
28

akademiyasi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi hamda O‘zbekiston
yoshlar ittifoqining:
O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi huzurida
Yoshlar akademiyasini yuridik shaxs maqomisiz tashkil etish;
Yoshlar akademiyasiga rahbarlikni O‘zbekiston Respublikasi
innovatsion rivojlanish vazirining birinchi o‘rinbosariga yuklash;
Yoshlar akademiyasiga o‘zlarining innovatsion loyihalari va g‘oyalariga
ega iqtidorli yoshlar va talabalar, 40 yoshgacha bo‘lgan olimlar va
tadbirkorlardan tashkil topgan jamoalarni tanlov asosida qabul qilish
to‘g‘risidagi muhim vazifalar belgilab berildi. 6
Ushbu jarayonlar zamonaviy
sharoitlar yaratish asosida yoshlarni noan’anaviy usullar bilan ilm-fan va
innovatsiyalarga qiziqishini oshirib, tom ma’noda yoshlar Uchinchi
Renessans drayveri bo’lishiga zamin yaratadi.
Shuningdek, 2019-yilning 8-oktabrida davlatimiz rahbari tomonidan
imzolangan yani bir muhim hujjat “O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim
tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” gi
PF-5847 son farmoniga ko’ra Oliy Ta’lim sohasida bir qator asosiy vazifalar
belgilab berildi.
O‘zbekiston Respublikasida oliy ta’limni tizimli isloh qilishning ustuvor
yo‘nalishlarini belgilash, zamonaviy bilim va yuksak ma’naviy-axloqiy
fazilatlarga ega, mustaqil fikrlaydigan yuqori malakali kadrlar tayyorlash
jarayonini sifat jihatidan yangi bosqichga olib chiqish, oliy ta’limni
modernizatsiya qilish, ilg‘or ta’lim texnologiyalariga asoslangan holda
iqtisodiy tarmoqlar va ijtimoiy sohalarni rivojlantirish maqsadida:
Oliy ta’lim sohasida davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish, hududlarda
davlat va nodavlat oliy ta’lim muassasalari faoliyatini tashkil etish asosida
oliy ta’lim bilan qamrov darajasini 50 foizdan oshirish, sohada sog‘lom
raqobat muhitini yaratish;
29

O‘zbekiston Milliy universiteti va Samarqand davlat universitetini
mamlakatimiz oliy ta’lim muassasalarining flagmaniga aylantirish;
Respublikadagi kamida 10 ta oliy ta’lim muassasasini xalqaro e’tirof
etilgan tashkilotlar (Quacquarelli Symonds World University Rankings,
Times Nigher Education yoki Academic Ranking of World Universities)
reytingining birinchi 1 000 ta o‘rindagi oliy ta’lim muassasalari ro‘yxatiga,
shu jumladan O‘zbekiston Milliy universiteti va Samarqand davlat
universitetini birinchi 500 ta o‘rindagi oliy ta’lim muassasalari ro‘yxatiga
kiritish nazarda tutilgan. 7
Biroq respublikamizda nom qozongan oliygohlar
soni yetarlicha topiladi. Xalqaro reytinglarda ularning pozitsiyasini sezilarli
ravishda oshirishga ehtiyoj bor. Chunki o’z obro’yiga ega oliygohlarimiz
faqat va faqat mamlakatimizda shuhrat qozongan. Ammo “Nobel” mukofoti
laureatlarini yetishitirish u yerda tursin, nufuzli nobelchi olimlar milliy oliy
ta’lim jarayonlarida ishtirok etishmaydi. Amerika, Buyuk Britaniya,
Germaniya singari mamlakatlarda “Nobel” mukofoti laureatlari bir qancha
bo’lib turgan bir davrda bunday noyob salohiyat egalaridan bitta ham
yurtimizda topilmayotganligi sohada mas’uliyat bilan qilinishi kerak bo’lgan
ishlar borligini ko’rsatadi. Innovatsiyalar keng kirib kelgan, ilm-fan
rivojlangan jamiyatda yuksak iqtidor sohiblarini kamol toptirish hamisha
xalqning turmush tarzini yaxshilab, uning porloq kelajagiga xizmat qilgan.
Shunday ekan, O’zbekistonni ilm-fan o’chog’iga aylantirish, “Milliy
tiklanishdan milliy yuksalish sari” g’oyasining bosh maqsadidir.
Sharqda “ O’zini bilgan avliyo bo’lar”,degan hikmat bor. Mavlono
Jaloliddin Rumiy insonnning buyuk bir mo’jiza ekani va uning jismida
hamma narsa yozilganini aytganlar. Bugungi ilm-fan esa buni o’zicha
izohlaydi. Hayotimizga daxldor eng mo’jizaviy kashfiyot shuki, biz ong-
shuurimizni boshqarish orqali hayotda har qanday marrani zabt etishimiz
mumkin. Bundan aytish mumkinki, yoshlarimizning o’ziga xos nostandart
30

kreativ fikrlashi va tahlil qila olish qobiliyati shakllantirish uzoq fazodagi
yoki kelajakdagi orzu emas. Insonni maqsad sari harakatlari yetaklaydi.
Mamlakat aholisining katta qismi bo’lgan yoshlar o’z sohalarining yetuk
mutaxassislari bo’lib yetishishi, xorijiy tillarni puxta bilishi, axborot
texnologiyalarini chuqur bilishi qabul qilinayotgan qonun hujjatlari va davlat
dasturlari, amalga oshirilayotgan islohotlar jarayonlarida munosib ishtirok
etishi va faol fuqarolik pozitsiyasiga ega bo’lishi yoshlarning mas’uliyatini
yanada oshiradi.
1. Talaba-yoshlarning axborot texnologiyalari va kompyuter
savodxonligini yanada
oshirish, ularni innovatsiyalarga bo’lgan qiziqishini oshirish maqsadida
har bir oliy ta’lim muassasasida yoshlarni innovatsiyalarga yo’naltiradigan,
ilg’or g’oyalari va startup loyihalarini qo’llab quvvatlaydigan zamonaviy
texnologiyalar bilan maxsus jihozlangan Innovatsiya markazini tashkil etish;
2.Yoshlarni ilm-fan bilan yanada kengroq qamrab olish, ilmga oid
bo’lgan masalalarni yoshlar o’z qarashlari, mustaqil fikrlash va noan’anaviy
ravishda kreativ tahlil qila oladigan bo’lajak yosh olimlarni qo’llab
quvvatlash maydonini yaratish, ya’ni Talabalar ilmiy kengashini tashkil etish;
3. Nazariyani amaliyot bilan uyg’unlashtirish maqsadida ijtimoiy-
gumanitar fanlarda taxsil olayotgan talabalarni o’z mutaxassisliklari bo’yicha
olayotgan nazariy bilimlarini amaliy ko’nikmalar bilan mustahkamlash uchun
har haftaning bir kunida amaliy tajriba mexanizmini yaratish.
4. Ta’lim jarayonida o’quvchi-talabalarning ijodiy va tadqiqotchilik
qobiliyatini shakllantirishning ta’sirchan mexanizmini ishlab chiqish va
milliy ta’lim tizimga joriy qilish.
Xulosa qilib aytganda, hammaga yashash uchun har kuni 24 soat
beriladi. Hayot
mana shu- bizga berilgan lahzalar sarhisobi. Tog’ri, u qisqa. Ammo
31

qadriga yetib, o’tkinchi hayotning mohiyatini tushunib oqilona yashalsa, bu-
bir marta huzurlanib yashash uchun yetarli fursat. Garchi hayot yillar bilan
o’lchansa ham, biz umr deganda baxtli daqiqalar, go’zal xotiralarni eslaymiz.
Aytishadi-ku, bir kunlik umrda ham bir asrlik hayot kechirsa bo’ladi. Buning
uchun umrga munosib bo’lish kerak.
32

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Mirziyoev M. Yangi O‘zbekiston strategiyasi. –T.: 2021. 294-295 b.
2. Yosh ota-ona kitobi. Uzluksiz ma’naviy tarbiya trilogiyasi. 1-qism: 3
yoshgacha bo‘lgan bolalarni ma’naviy tarbiyalash bo‘yicha qo‘llanma. -
T.:Muharrir nashriyoti, 2018. 7-bet.
3. Davronov Z. Barkamollikka da’vat maktublar. – T.:, ―Iqtisod-moliya,
2011. -116-bet.
4. Saifnazarov, I., Muhtarov, A., Sultonov, T., Tolibov, A. (2020) Religious
tolerance, unity of knowledge and faith issues highlighting in Imam Bukhari
Hadiths. International Journal of Advanced Science and Technology 29 (5),
pp. 1846-1853.
5. Kadamovich, Y. J., Muzaffarovna, I. G., Maxmudovich, Y. B.,
Boxtiyarovna, S. S., & Xabibullayevich, S. S. (2020). Social justice as a
condition of socio-spiritual stability in society. Journal of Critical Reviews ,
7 (5), 816-818.
6. Ramatov, J.S., Baratov, R.O‘., Sultanov, S.H., Muratova, D.A., Xasanov,
M.N., & Erniyozov, U.K. (2022). YoShLAP ZAMONAVIY MADANIY
QIYoFACI VA UMUMINCONIY QADPIYaTLAP TUShUNChACINING
MAZMUN-MOHIYaTI. Oriental renaissance: Innovative, educational,
natural and social sciences, 2 (10), 376-386.
7. Ramatov, J.S., Baratov, R.O‘., Sultanov, S.H., Kushakov,
Fayzulla Abdullaevich., Valiev, L.A., & Xasanov, M.N.
(2022). HOZIRGI DAVRDA IJTIMOIY ADOLAT
HAQIDAGI ILMIY-FALSAFIY QARAShLARNING O‘ZIGA XOS
TALQINI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social
sciences, 2 (9), 647-656.
33

8. Ismoil Saifnazarov, & Sirojbek Habibullaevich Sultanov (2022).
IJTIMOIY ADOLATNI MUSTAHKAMLAShDA IJTIMOIY
TADBIRKORLIKNI USTUVOP JIHATLAPI. Academic research in
educational sciences, 3 (TSTU Conference 1), 71-76.
9. 6. Umarova R. Sh., Abdukarimova G. B., Tuxtaboev E. A. Vklad Abu
Rayxana Beruni v razvitie filosofii Blijnego, Srednego Vostoka i mirovoy
nauki //Problem ы nauki. – 2019. – №. 12 (48). – S. 65-66.
10. Aripov, N., Kamaletdinov, S., Tokhirov, N., & Abduraxmanova, Z.
(2022). Simulation Modeling of Train Traffic Based on GIS Technologies.
European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 16, 73-82.
13. J. S. Ramatov, L. A. Valiev, & M. N. Xasanov (2022).
34

Mustaqillik yillarida ilm-fan rivoji.

Sotib olish