O’zbekiston Respublikasining tashqi iqtisodiy siyosati, iqtisodiy diplomatiyasi yo’nalishlari va istiqbollari

O’zbekiston Respublikasining tashqi 
iqtisodiy siyosati, iqtisodiy diplomatiyasi 
yo’nalishlari va istiqbollari MAVZU:              RE JA:

1.  Kirish

2.  Iqt isodiy  diplomat iy aning riv ojlanish bosqichlari. 

3.  Zamonav iy  iqt isodiy  diplomat iy aning o'ziga xosligi.

4.  Iqt isodiy  diplomat iy aning funk siy alari  v a v azifalari.

5.  Iqt isodiy  diplomat iy aning zamonav iy  t urlari .

6.  O’zbek ist on Respublik asining t ashqi iqt isodiy  siy osat i  
v a  iqt isodiy  diplomat iy asi .

7.  Foy dalanilgan adabiy ot lar v a say t lar.              1. Kirish

Diplomatiya  — davlatlarning	 
tashqi	
 siyosat,	 sohasidagi	 
vazifalarini	
 amalga	 oshirish,	 
shuningdek,	
 chet	 elda	 huquq	 va	 
manfaatlarini	
 himoya	 qilish	 
sohasidagi	
 rasmiy	 faoliyati.	 
„Diplomatiya“	
 termini	 yunon	 
tilidagi	
 „ikki	 bukilgan	 qog oz“	 	ʻ
so zidan	
 olingan.	ʻ              2.  Iqt isodiy  diplomat iy aning riv ojlanish bosqichlari. 

Tarix shundan	 guvohlik	 beradiki,	 yer	 
yuzida	
 keyingi	 5,5	 ming	 yilning	 atigi	 
300	
 yilgina	 tinch	 va	 osoyishta	 o’tgan.	 
Bu	
 urushlar	 birgina	 Yevropada	 XVII	 
asrda	
 5	 mindan	 koproq,	 XIX	 asrda	 6	 
mln,	
 XX	 asrda	 70	 mingdan	 koproq	 
kishining	
 hayotiga	 zomin	 bolgan.
https://arxiv.uz/ru/documents/referatlar/tarix/xalqaro-diplomatiya-
tarixi-faniga-kirish              2. Iqtisodiy diplomatiyaning rivojlanish 
bosqichlari. 

Uyg`onish davri: 14-asr oxiri va 15-asr boshlarida Venetsiya, Milan va 
Mantua bir-birlariga, papalarga va Muqaddas Rim imperatorlariga 
doimiy elchilar yubordilar. 15-asr oxirida Italiyada doimiy 
elchixonalar odatiy holga aylandi va 1500 yildan keyin bu amaliyot 
shimolga tarqaldi.              2. Iqtisodiy diplomatiyaning rivojlanish bosqichlari. 
Uyg'onishdan keyingi Evropada 
zamonaviy diplomatiyaning 
tug'ilishiga ilhom bergan va hozirgi 
xalqaro munosabatlar tizimiga olib 
kelgan an'ana qadimgi Yunonistonda 
boshlangan. Yunon 
diplomatiyasining dastlabki dalillarini 
uning adabiyotida, xususan, 
Gomerning Iliada va Odisseyasida 
topish mumkin. 
https://www.britannica.com/topic/diplomacy/History-of-diplomacy              3.  Zamonav iy  iqt isodiy  diplomat iy aning o'ziga xosligi.

Eski davr	 diplomatiyasi	 va	 yangi	 davr	 
diplomatiyasi	
 o'rtasidagi	 farqlar	 ko'p	 va	 
kompleksdir.	
 Eski	 davr	 diplomatiyasi	 odatda	 
davlatlar	
 o'rtasidagi	 munosabatlarni	 tuzatish	 va	 
rivojlanish	
 yo'li	 bo'lgan	 shartnoma	 va	 aniq	 
qoidalar	
 asosida	 amalga	 oshirilgan.	 

Yangi	
 davr	 diplomatiyasi	 esa	 globalizatsiya,	 
tekhnologik	
 o'zgarishlar,	 inson	 haqiqiyatlari,	 
ekologiya	
 muammolari	 kabi	 yangi	 muhim	 
mavzular	
 bilan	 bog'liq.
https://www.britannica.com/topic/diplomacy/History-of-diplomacy              3. Zamonaviy iqtisodiy diplomatiyaning o'ziga xosligi.

Bu tizimda	 odamlar,	 tashqi	 
siyosatga	
 o'zaro	 hamkorlikda	 
ishtirok	
 etish,	 diplomatik	 
muzokaralar	
 olib	 borish,	 boshqa	 
davlatlar,	
 xorijiy	 tashkilotlar	 va	 
xalqaro	
 jamiyat	 bilan	 o'zaro	 
tuzatilgan	
 doirada	 sodda	 va	 
oson	
 munosabatlar	 
rivojlanishini	
 talab	 qiladi.
https://www.britannica.com/topic/diplomacy/History-of-diplomacy              3. Zamonaviy iqtisodiy diplomatiyaning o'ziga 
xosligi.

Texnologik O'zgarishlar:	 Yangi	 davr	 diplomatiyasi,	 internet,	 ijtimoiy	 
tarmoqlar,	
 va	 yangi	 kommunikatsiya	 texnologiyalari	 orqali	 o'zaro	 aloqalar	 
va	
 munosabatlarni	 rivojlanishi	 bilan	 ajralib	 turadi.

Globalizatsiya:	
 Eski	 davr	 diplomatiyasi	 davlatlar	 orasida	 bajarilgan	 bo'lsa,	 
yangi	
 davr	 diplomatiyasi	 xalqaro	 tashkilotlar,	 kompaniyalar	 va	 jamiyatning	 
hamkorligini	
 qondirishga	 yo'naltirilgan.

Diplomatik	
 Muzokaralar	 va	 Tushuncha	 Tashxis:	 Yangi	 davr	 diplomatik	 
muzokaralarda	
 suhbatlar	 ochilgan,	 ovozlar	 qo'shilgan	 va	 tushuncha	 tashxis	 
berilgan.	
 Eski	 davr	 diplomatiyasida	 esa	 qisqa	 muddatli	 va	 rasmiy	 suhbatlar	 
odatda	
 elchilar	 orqali	 olib	 borilgan.
https://www.britannica.com/topic/diplomacy/History-of-diplomacy              4.  Iqt isodiy  diplomat iy aning funk siy alari  v a v azifalari.

Xorijda elchixonalar,	 konsulliklar	 va	 savdo	 
idoralari	
 iqtisodiy	 diplomatiya	 bilan	 shug'ullanadi.	 
Asosiy	
 e'tibor	 reklama,	 xorijiy	 biznes,	 sarmoya,	 
texnologiya	
 va	 sayyohlarni	 jalb	 qilishga	 
qaratilgan.	
 Iqtisodiy	 diplomatiya	 diplomatik	 
ishning	
 siyosiy,	 jamoat	 va	 boshqa	 sohalari	 bilan	 
chambarchas	
 bog'lanadi.
https://www.gob.mx/cms/uploads/attachment/file/527581/EconomicDiplomacy.pdf         4.  Iqt isodiy  diplomat iy aning funk siy alari  v a 
v azifalari.
Iqtisodiy diplomatiya	 davlatning	 iqtisodiy	 
manfaatlarini	
 ta'minlash	 va	 xalqaro	 
maydonda	
 iqtisodiy	 hamkorlikni	 
rivojlantirish	
 uchun	 diplomatik	 usullar	 va	 
vositalardan	
 foydalanishni	 o'z	 ichiga	 oladi.	 
Iqtisodiy	
 diplomatiyaning	 funksiya	 va	 
vazifalari	
 savdo,	 sarmoyaviy	 va	 iqtisodiy	 
sheriklikni	
 rivojlantirishga	 qaratilgan	 qator	 
tadbirlarni	
 o‘z	 ichiga	 oladi.	 Iqtisodiy	 
diplomatiya	
 bilan	 bog'liq	 ba'zi	 asosiy	 
funktsiyalar	
 va	 vazifalar:	               4.  Iqt isodiy  diplomat iy aning funk siy alari  v a v azifalari.
  Savdo va eksportni rag'batlantirish: 
To'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalarni jalb 
qilish: 
  Iqtisodiy razvedka va tahlil:1
2
3              4.  Iqt isodiy  diplomat iy aning funk siy alari  v a v azifalari.
Ikki tomonlama va ko'p tomonlama iqtisodiy bitimlar 
bo'yicha muzokaralar olib borish: 
Bozorga kirish va tartibga solish masalalari:
Iqtisodiy diplomatiya tadbirlari va tashabbuslarini 
rag'batlantirish: 4
5
6              4.  Iqt isodiy  diplomat iy aning funk siy alari  v a v azifalari.
Umuman olganda,	 iqtisodiy	 diplomatiya	 
davlatning	
 iqtisodiy	 manfaatlarini	 ilgari	 surish,	 
iqtisodiy	
 o‘sishga	 ko‘maklashish,	 boshqa	 
davlatlar	
 va	 xalqaro	 tashkilotlar	 bilan	 iqtisodiy	 
aloqalarni	
 mustahkamlash	 uchun	 strategik	 vosita	 
bo‘lib	
 xizmat	 qiladi.	 Ushbu	 ko'p	 qirrali	 
yondashuv	
 iqtisodiy	 hamkorlik	 uchun	 
imkoniyatlar	
 yaratish,	 muammolarni	 hal	 qilish	 
va	
 xalqaro	 biznes	 faoliyati	 uchun	 qulay	 muhitni	 
yaratish	
 uchun	 diplomatik	 kanallardan	 
foydalanishga	
 qaratilgan.	               5.  Iqt isodiy  diplomat iy aning zamonav iy  t urlari t asnifi .
Iqtisodiy 	diplomatiyaning	 	zamonaviy	 	turlarini	 
o‘z	
 	yo‘nalishi	 	va	 	yondashuviga	 	ko‘ra	 	bir	 
necha	
 	toifalarga	 	bo‘lish	 	mumkin.	               •
1. Savdo 
diplomatiyasi: •
2. Investitsiya 
diplomatiyasi: •
3. Moliyaviy 
diplomatiya:Iqtisodiy diplomatiyaning	 bir	 necha	 keng	 tarqalgan	 
zamonaviy	
 turlari:	               Iqtisodiy diplomatiyaning	 bir	 necha	 keng	 tarqalgan	 
zamonaviy	
 turlari:	 
•
4. Rivojlanish 
diplomatiyasi: •
5. Innovatsiya 
va texnologiya 
diplomatiyasi: •
6. Energiya va 
resurs 
diplomatiyasi:              5.  Iqt isodiy  diplomat iy aning zamonav iy  t urlari t asnifi .
Iqtisodiy diplomatiyaning	 ushbu	 zamonaviy	 
turlari	
 mamlakatlar	 va	 xalqaro	 manfaatdor	 
tomonlar	
 globallashgan	 iqtisodiyotda	 duch	 
keladigan	
 turli	 xil	 iqtisodiy	 faoliyat	 va	 
muammolarni	
 aks	 ettiradi.	 Ular	 diplomatik	 
kanallar	
 va	 xalqaro	 hamkorlik	 orqali	 iqtisodiy	 
o‘sishni	
 rag‘batlantirish,	 savdo	 va	 
investitsiyalarni	
 osonlashtirish,	 moliyaviy	 
muammolarni	
 hal	 qilish	 va	 barqaror	 rivojlanishni	 
ta’minlashga	
 qaratilgan	 sa’y-harakatlarni	 o‘z	 
ichiga	
 oladi.	               6.  O’zbek ist on Respublik asi ning t ashqi iqt isodiy  siy osat i  v a  iqt isodiy  
diplomat iy asi .
O‘zbekiston Respublikasining	 tashqi	 iqtisodiy	 siyosati	 va	 
iqtisodiy	
 diplomatiyasi	 iqtisodiy	 hamkorlik,	 savdo-sotiq,	 
sarmoyaviy	
 va	 xalqaro	 iqtisodiy	 aloqalarni	 rivojlantirishga	 
qaratilgan	
 strategiya	 va	 tashabbuslar	 majmuasini	 o‘z	 ichiga	 
oladi.	
               6.  O’zbek ist on Respublik asining t ashqi iqt isodiy  siy osat i  v a  
iqt isodiy  diplomat iy asi .
O‘zbekistonning 	tashqi	 	iqtisodiy	 
siyosati	
 	iqtisodiy	 	o‘sishni	 
rag‘batlantirish,	
 	xorijiy	 
sarmoyalarni	
 	jalb	 	etish,	 	jahon	 
bozorlarida	
 	mamlakat	 	ishtirokini	 
kengaytirishga	
 	qaratilgan.	               1. Iqtisodiyotni 
diversifikatsiya qilish 
va modernizatsiya 
qilish: 2. Savdoni 
rivojlantirish va 
mintaqaviy 
integratsiya:
3. To'g'ridan-to'g'ri 
xorijiy investitsiyalar ni 
jalb qilish:O‘zbekiston tashqi	 iqtisodiy	 siyosati	 va	 iqtisodiy	 
diplomatiyasining	
 asosiy	 jihatlari	 quyidagilardan	 
iborat:	
                  O‘zbekiston tashqi	 iqtisodiy	 siyosati	 va	 iqtisodiy	 
diplomatiyasining	
 asosiy	 jihatlari	 quyidagilardan	 iborat:	 
4. Eksportni 
rag'batlantirish 
va bozorga 
kirish: 5. Kichik va o‘rta 
korxonalarni 
qo‘llab-
quvvatlash: 6. Iqtisodiy 
diplomatiya va 
ikki tomonlama 
hamkorlik:
7. Infratuzilma 
va ulanishga 
investitsiyalar:              6.  O’zbek ist on Respublik asi ning t ashqi iqt isodiy  siy osat i  v a  iqt isodiy  
diplomat iy asi .
O‘zbekiston tashqi	 iqtisodiy	 siyosati	 va	 iqtisodiy	 
diplomatiyasining	
 bu	 jihatlari	 mamlakatning	 iqtisodiy	 o‘sishni	 
rag‘batlantirish,	
 sarmoyalarni	 jalb	 etish,	 xalqaro	 hamkorlar	 bilan	 
iqtisodiy	
 aloqalarini	 kengaytirishga	 intilishini	 aks	 ettiradi.	 
O‘zbekistonning	
 mintaqaviy	 iqtisodiy	 hamkorlikda	 faol	 ishtirok	 
etishi	
 va	 xorijiy	 investitsiyalar	 uchun	 qulay	 muhit	 yaratish	 
borasidagi	
 sa’y-harakatlari	 iqtisodiy	 rivojlanish	 va	 jahon	 
miqyosida	
 integratsiyalashuvning	 umumiy	 maqsadlariga	 xizmat	 
qilmoqda.	
               7.  Foy dalani lgan adabi y ot lar v a say t lar.

1. www.gov.uz–O‘zbekiston Respublikasi Davlat hokimiyati portali

2. www.press-service.uz–O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Matbuot xizmati rasmiy sayti

3. www.mfer.uz–O‘zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiya va savdo Vazirligining 
rasmiy sayti

4. www.cer.uz – Iqtisodiy tadqiqotlar Markazining rasmiy sayti

5. www.lex.uz – O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari maʼlumotlari milliy bazasi.

6. www.stat.uz – O‘zbekiston Respublikasi davlat statistika qo‘mitasi rasmiy sayti

7. http://www.semi.rssi.ru - Rossiya Federatsiyasi Markaziy-iqtisodiy matematika instituti sayti.

8. www.nber.com - AQSH iqtisodiy tadqiqotlar milliy byurosi sayti.

9. www.webofscience.com- Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi.

10. www.scopus.com - Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi.

11. www.elibrary.ru - Rossiya ilmiy maqolalar indeksi.              E`tiboringiz uchun rahmat!!!