Информация о документе

Цена 12000UZS
Размер 58.4KB
Покупки 0
Дата загрузки 03 Март 2025
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Экономика

Продавец

Bohodir Jalolov

O’zbekistonning jahonning rivojlangan mamlakatlari bilan iqtisodiy hamkorligi

Купить
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI Ro’yxatga olindi № __________ Ro’yxatga olindi № __________ “__ __ __” ____ ____ ___2020 y . “__ __ __” ____ ____ ___2020 y . “IQTISODIYOT NAZARIYASI” KAFERDASI “ IQTISODIYOT NAZARIYASI ” fanidan KURS ISHI O’zbekistonning jahonning rivojlangan mamlakatlari bilan iqtisodiy hamkorligi 1 Mundarija: Kirish ………………………….…………………………………………….. 3 I BOB. O’zbekistonning xorijiy davlatlar bilan mustaqillik yillaridagi dastlabki iqtisodiy aloqalari 1.1 O ’zbekist o nning mustaqillik yillaridagi dastlabki iqtis o diy al o qalari ….…7 1.2 O’zbekistonning integratsion tashkilotlardagi ishtiroki…………………..16 II BOB. O’zbekistonning jahonning turli mintaqalaridagi iqtisodiy hamkorlari 2.1 O’zbekiston Respublikasining o’rta, yaqin sharq va Afrika davlatlari bilan hamkorligi………………………………………………………………….......24 2.2 O’zbekistonning Xitoy Xalq Respublikasi bilan iqtisodiy aloqalari …...…33 2.3 O’zbekistonning Amerika Qo’shma Shtatlari bilan iqtisodiy aloqalari …..38 Xulosa ………………………………………………………………..……….44 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 2 3 Kirish Mavzuning dolzarbligi. Hozirgi kunda har bir davlat o`z oldiga iqtisodiy o`sishni maqsad qilib oladi. Chunki iqtisodiy o`sishga erishgan davlatlar aholisining yashash tarzi farovon bo`ladi va o`rtacha umr ko`rish darajasi oshadi. Iqtisodiy o`sishda xalqaro iqrisodiy hamkorliklarning ro`li beqiyos hisoblanadi, chunki xalqaro iqtisodiy hamkorliklar orqali mamlakatlar o`zlarining ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig`ini o`nga va yuqori suradi. Ya`ni tovar va xizmatlar ishlab chiqarish qobilyatini oshiradi va oxir oqibat YaIMning o`sishiga sababchi bo`ladi. Bu esa o`z navbatida aholi jon boshiga YaIMni oshiradi va farovonlikka erishadi. Ammo xalqaro iqtisodiy hamkorliklarni o’rnatish uchun mamlakatda bir qancha sohalarda erkinliklar yartilgan bo’lishi kerak. Buning uchun mamlakatlar o`z hududida tadbirkorlar uchun qulay investitsion muhit yaratib berishlari kerak. Ya`ni mamlakatda inflyatsiya mo`tadil bo`lishi, qonunlar shaffof bo`lishi va bozor prinsiplari yaxshi ishlash kerak. Xalqaro iqtisodiy hamkorlik - xalqaro iqtisodiy munosabatlarning muhim jihatlaridan biridir. Jahon iqtisodiyoti rivojlanib, globallashuv jarayoni kuchaygani sayin xalqaro iqtisodiy hamkorlikning milliy iqtisodiyot rivojidagi roli oshib bormoqda. Uning asosiy ishtirokchilari davlatlar, transmilliy korporatsiyalar, mintaqaviy va xalqaro iqtisodiy tashkilotlardir. 80-yillardan beri xalqaro iqtisodiy hamkorliklar iqtisodiy munosabatlar doirasi kengayib, tashqi va xalqaro savdo, kredit munosabatlari, valyuta va to'lovlar - buxgalteriya hisobi, migratsiya va kapitalning chiqib ketishi, mintaqaviy integratsiya, transmilliy kompaniyalarning tashkil etilishi va kredit-moliya institutlarining shakllanishi, xalqaro iqtisodiy aloqalar, fanlar. va texnologiya ishlab chiqarish sohasida muvaffaqiyatli amalga oshirilmoqda. Xalqaro iqtisodiy hamkorliklar uning sub yektlari iktisodiyʼ manfaatlarini milliy chegaralardan tashqarida ro yobga chikdrishning eng maqbul ʻ yo li hisoblanadi. Jahon davlatlari o zlarining tub ichki manfaatlarini amalga ʻ ʻ oshirish maqsadida, ijtimoiy iqtisodiy taraqqiyot darajasidan kelib chiqqan holda 4 Xalqaro iqtisodiy hamkorlikning muayyan yo nalishlarida faollik ko rsatadilar.ʻ ʻ Xalqaro iqtisodiy hamkorlik - bu sub'ektlarning iqtisodiy manfaatlarini milliy chegaralardan tashqarida amalga oshirishning eng yaxshi usuli. Dunyo mamlakatlari ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasiga qarab, o'zlarining fundamental manfaatlarini ko'zlab, xalqaro iqtisodiy hamkorlikning muayyan yo'nalishlarida faol ish olib bormoqdalar. . Masalan, rivojlangan mamlakatlarning axborot texnologiyalari, xalqaro pul-kredit va moliya institutlari savdosida ishtirok etish darajasi yuqori. Rivojlanayotgan davlatlar mehnat migratsiyasi, kapital qo'yilmalar va investitsiya tovarlari importi sohalarida xalqaro iqtisodiy hamkorlikka ustuvor ahamiyat berishadi. Mustaqillik yillarida O'zbekiston jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashuvini chuqurlashtirish maqsadida bir qator sohalarda xalqaro iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirmoqda. Bularga tashqi savdo tuzilmasini takomillashtirish, xorijiy investitsiyalarni jalb qilish, xalqaro iqtisodiy tashkilotlarda ishtirok etish, mintaqaviy iqtisodiy birlashmalar bilan hamkorlik kiradi. So'nggi yillarda O'zbekiston ishchi kuchi eksportida xorijiy davlatlar bilan yaqindan hamkorlik qilmoqda. Ma'lumki, 25-30 yil oldin mamlakatimiz tashqi iqtisodiy aloqalar, tashqi aloqalar bilan aloqasi yo'q edi. Umuman olganda, sobiq diktatura davrida u juda zaif pozitsiyaga ega bo'lgan, bir tomonlama rivojlangan, o'sib borayotgan paxta yakkahokimligi, zaif va yordamga muhtoj iqtisodiyoti asosan xom ashyo ta'minotiga moslashgan edi. Biz o'zimiz paxtani o'stirgan, aslida uning narxi qanchaligini bilmagan, mamlakatimizda qazib olinadigan turli xil nodir metallar, uran va boshqa strategik tovarlar haqida ma'lumotga ega bo'lmagan, jahon tsivilizatsiyasidan ajralib chiqqan bir xalq edik. "Biz kimmiz?" biz ham savol berishga uyaldik. Davlatimiz rahbari ta'kidlaganidek: “Mustaqillik arafasida mamlakatimizda 20 milliondan ortiq odamni to'ydirish uchun atigi 15 kunlik un va bug'doy bor edi. Bularning barchasi 5 deyarli ag'darilish arafasida turgan O'zbekistonning qanchalik qiyinligini ko'rsatmoqda. " Bunday qiyin vaziyatda uzoq muddatli amalga oshirishning taniqli beshta printsipiga asoslangan, mamlakatimizni modernizatsiya qilishga yo'naltirilgan islohotlar strategiyasini o'zida mujassam etgan taraqqiyotning "o'zbek modeli" ga erishildi. Dastur vaqt sinovidan o'tdi va har qanday "zarba terapiyasi" befoyda g'oya ekanligini, maqsadlarga bosqichma-bosqich va izchil erishilishini isbotladi. Shu asosda xalqimizning turmush darajasini oshirish, ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotiga asoslangan huquqiy davlat barpo etish uchun barcha zarur huquqiy asoslar yaratildi. Biroz vaqt o'tdi. Endi "Biz kimmiz?" o'zimizga savol berishimiz mumkin. Bugun? Bugungi kunda davom etayotgan global moliyaviy-iqtisodiy inqirozga qaramay, yalpi ichki mahsulotning o'sish sur'ati kamida 8,2 foiz va real daromadlari o'sib borayotgan erkin va farovon O'zbekistonimiz farovon va birlashgan oiladir. Biz o'zbeklar hamjihatlikda yashaymiz. Bizning yutuqlarimiz butun dunyoda to'g'ri tan olingan. Xususan, 1992 yil 2 martda biz Birlashgan Millatlar Tashkilotining to'laqonli a'zosi bo'ldik. O'sha kundan boshlab davlat bayrog'i Nyu-Yorkdagi bosh qarorgohida g'urur bilan hilpirab turdi. O'shandan beri ushbu tuzilma va uning ixtisoslashgan tashkilotlari bilan turli sohalarda, shu jumladan iqtisodiy sohada samarali aloqalar mustahkamlandi. O'tgan davr mobaynida BMT bilan iqtisodiyot, davlat boshqaruvi, sog'liqni saqlash va ta'lim va atrof-muhitni muhofaza qilish sohalaridagi islohotlarni qo'llab- quvvatlash bo'yicha qator loyihalar amalga oshirilib, ularga 430 million dollardan ortiq texnik yordam ko'rsatildi. ko'rsatilgan. Ta'kidlash joizki, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi (BMTRD) 1993 yildan beri mamlakatimizda faoliyat yuritib kelmoqda. Bu 1999 yildan beri u bilan hamkorlik dasturi asosida bir qator tadbirlar amalga oshirilganligi bilan izohlanadi. 6 (NPM). Maqsad - O'zbekistonga mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning qisqa va o'rta muddatli ustuvorliklarini hal qilishda texnik va maslahat yordamini ko'rsatish. Shu munosabat bilan milliy institutlar qo'llab- quvvatlanmoqda. O'zaro aloqalar o'rnatilganidan buyon umumiy qiymati 200 million dollardan ortiq bo'lgan 250 dan ortiq loyihalar amalga oshirilgani buning dalilidir. 1 1 O'zbekiston Milliy Ensklopediyasidan 7 I BOB. O’zbekistonning xorijiy davlatlar bilan mustaqillik yillaridagi dastlabki iqtisodiy aloqalari 1.1 O’zbekistonning mustaqillik yillaridagi dastlabki iqtisodiy aloqalari Davlat mustaqilligining qo'lga kiritilishi O'zbekistonda bozor munosabatlariga o'tish uchun qulay sharoit va imkoniyatlarni yaratdi. Bozor munosabatlari mamlakatimizda yangi emas. Ming yillar davomida ota-bobolarimiz dunyo bo'ylab hunarmandlarning ajoyib buyumlari va tabiiy boyliklari bilan savdo-sotiq qilishgan. Birinchi kunlarning eng muhim vazifasi O'zbekistonning boy potentsiali va geosiyosiy sharoitlaridan foydalangan holda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish yo'limizni aniqlash edi. O'zbekiston tanlagan islohotlar yo'li ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini barpo etishga qaratilgan. Bozor munosabatlariga asoslangan demokratik jamiyat qurishning asosiy tamoyillari Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan ishlab chiqilgan va dunyoning rivojlangan mamlakatlarining etakchi mutaxassislari va davlat arboblari tomonidan tan olingan va ularning hayotiyligini namoyish etadi. Ushbu tamoyillarning asosiy mazmuni quyidagilardan iborat:  iqtisod siyosatdan ustun turib, mafkuraviy tazyiqlarsiz, o‘ziga xos ichki qonunlarga muvofiq rivojlanmog‘i kerak;  davlat bosh islohotchi o‘rnida bo‘lib, u islohotlarning ustuvor yo‘nalishlarini belgilab berishi va ularni izchillik bilan amalga oshirishi lozim;  bozor munosabatlariga o‘tish qonun ustuvorligini talab qiladi. Butun xalq tomonidan qabul qilingan Konstitutsiya va qonunlarga amal qilinishi shart;  bozor munosabatlarini joriy etish bilan bir vaqtda aholini himoya qilishning kuchli ijtimoiy siyosatini o‘tkazish; 8  ijtimoiy islohotlarning rivojlanib borishi va yo‘nalishini belgilab beruvchi tamoyillardan biri bozor iqtisodiyotiga o‘tish evolutsion yo‘l bilan, bosqichma-bosqich amalga oshirilishi zarur. Yangi iqtisodiy munosabatlarga o'tish tamoyillari asosida juda mas'uliyatli va murakkab vazifa - iqtisodiy islohotlar strategiyasi ishlab chiqilgan. Iqtisodiy strategiyaning boshlang'ich nuqtasi ijtimoiy-iqtisodiy o'zgarishlarning yakuniy maqsadini aniqlashdir. Vazifa markazlashgan, buyruqbozlik iqtisodiyotidan bozor munosabatlariga, bir sifat holatidan ikkinchisiga o'tish. Bozor islohotlari dasturiga muvofiq ustuvorliklar bosqichma-bosqich hal qilinadi: Birinchi bosqichda, totalitar tuzumdan zamonaviy bozor munosabatlariga o'tish davrida bir- biri bilan bog'liq ikkita vazifani bir vaqtning o'zida hal qilish kerak edi: ma'muriy buyruqbozlik tizimining og'ir oqibatlarini engib o'tish, iqtisodiyotni barqarorlashtirish va bozor munosabatlarining asosini shakllantirish. . Ushbu bosqichda O'zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan iqtisodiy islohotlarning eng muhim yo'nalishlari belgilab berilgan:  o‘tish jarayonining huquqiy asoslarini shakllantirish, islohotlarning qonuniy- huquqiy bazasini mustahkamlash va rivojlantirish;  qishloq xo‘jaligida mulkchilikning yangi shakllarini vujudga keltirish;  ishlab chiqarishning pasayib borishiga barham berish. Iqtisodiy islohotlarni asoslovchi qonunlar yuridik tashkilotlar va etakchi olimlar tomonidan ishlab chiqilgan va dunyoning etakchi mutaxassislari tomonidan ma'qullangan va tan olingan. Dastlab iqtisodiy munosabatlarning huquqiy asosini tashkil etuvchi 100 ga yaqin asosiy qonunlar qabul qilindi. Prezident huzurida Iqtisodiy islohotlar, tadbirkorlik va xorijiy investitsiyalar bo'yicha maxsus Idoralararo kengash tashkil etildi. 9 O'zbekistonning dunyoning ko'plab mamlakatlari bilan tashqi iqtisodiy aloqalari kengayib, mustahkamlanib bormoqda. 35 ta mamlakat bilan savdo-iqtisodiy hamkorlik to'g'risida bitimlar va bir qator jahon banklari bilan bitimlarning imzolanishi O'zbekistonning xalqaro savdo va xorijiy investitsiyalardan samarali foydalanishi uchun sharoitlarni yaxshilaydi. Ikkinchi Jahon urushidan keyingi davr tarixi shuni ko'rsatadiki, bugungi kunda rivojlangan davlatlarning hech biri chet el sarmoyasi ishtirokisiz rivojlanmagan. O'zbekiston o'zining ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy barqarorligi bilan bir qatorda xorijiy investitsiyalarni ham o'ziga jalb qilmoqda. 1999 yil 1 yanvar holatiga O'zbekistondagi 3592 ta korxona chet el investitsiyalarini qabul qilmoqda. Shulardan 1 1917 tasi qo'shma korxonalardir. Mavjud qo'shma korxonalarning aksariyati Toshkentda, 1400tasi Toshkentda, 107ta Toshkentda, 85ta Samarqandda, 51ta Andijonda, 49ta Farg'ona va Namangan viloyatlarida joylashgan. Xorijiy sarmoyalar, ayniqsa, neft va gaz sektorida yuqori. 1994 yilda atigi 10 mln. 1995 yilda bu ko'rsatkich 395 million, 1996 yilda 546 million, 1997 yilda 845 million va 1998 yilda deyarli 1,145 million dollarni tashkil etdi. So'nggi yillarda neft va gaz sanoatini rivojlantirishga alohida e'tibor berilmoqda. 2004 yilda Karimovning Rossiya Prezidenti Vladimir Putin bilan uchrashuvlari natijasida ushbu sohalarni rivojlantirish uchun 2,2 milliard dollar ajratilgan. 2005 yil may oyida Prezident Islom Karimovning Xitoy Xalq Respublikasidagi muzokaralari natijasida O'zbekistonda neft va gazni rivojlantirishga 600 million dollar sarmoya kiritildi. Mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturini amalga oshirish uchun ishonchli energiya bazasi yaratildi. O'zbekistonning dunyoning ko'plab mamlakatlari bilan tashqi iqtisodiy aloqalari kengayib, mustahkamlanib bormoqda. 35 mamlakat bilan savdo-iqtisodiy hamkorlik shartnomalari imzolandi . 1999 yil 1 yanvar holatiga O'zbekistonda 3592 ta qo'shma korxona ro'yxatga olingan. 10 Hozir dunyodagi eng yirik korxonalardan biri bo'lgan Qizilqumning oltin va uran zaxiralari mamlakatimiz taraqqiyotiga xizmat qilmoqda. Mustaqillikning dastlabki yillarida sanoat va qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishi pasayib, boshqaruv murakkablashdi. Bu O'zbekiston iqtisodiy jihatdan qaram bo'lganligi va boshqa hududlardagina uning korxonalari mustaqil ravishda ishlay olmasligi bilan bog'liq. A-da joylashgan zavod butunlay fabrika tomonidan etkazib beriladigan uskunalar va qismlarga bog'liq edi. Sobiq Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin aloqalar uzildi. Natijada, ko'plab korxonalar ishlab chiqarishni keskin kamaytirdi, ba'zilari esa to'xtadi. Shu sababli, O'zbekiston iqtisodiy inqirozdan chiqish va makroiqtisodiyotni barqarorlashtirish bo'yicha choralar ko'rmoqda. Makroiqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun O'zbekiston iqtisodiyotda tarkibiy o'zgarishlarni amalga oshirdi, raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqaradigan va zarur investitsiyalarni ishlab chiqaradigan korxonalar qurdi. Iqtisodiyotni tarkibiy o'zgartirishlar uchun mablag'lar davlat byudjeti va davlat mablag'lari hisobidan ajratildi. 1991-2002 yillarda iqtisodiyotga investitsiyalarning umumiy hajmi 28,4 milliard so'mni tashkil etdi. USD. Milliy iqtisodiyotni qayta qurish maqsadida xorijiy investitsiyalarni jalb qilish choralari ko'rildi. "Chet el investitsiyalari to'g'risida" va "Chet ellik investorlarning huquqlarini himoya qilish kafolatlari va chora-tadbirlari to'g'risida" qonunlar qabul qilindi. O'zbekiston iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalarni jalb qilish to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar, davlat qarzi, xalqaro moliya-iqtisodiy tashkilotlar, qarz berayotgan mamlakatlarning investitsiya yoki moliyaviy kredit resurslari ko'rinishida amalga oshirildi. Iqtisodiyotga jalb qilingan xorijiy investitsiyalarning ulushi yil sayin ortib bormoqda. 1992-1999 yillarda iqtisodiyotga 4,4 mlrd. AQSh dollar miqdoridagi xorijiy investitsiyalar o'zlashtirildi. Birgina 1999 yilda iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlari 1 milliard dollarga yetdi. 324 mln. AQSh dollar miqdoridagi xorijiy investitsiyalar o'zlashtirildi. 1991-2002 yillarda respublika iqtisodiyotiga jalb qilingan xorijiy investitsiyalar hajmi 14 milliard so'mni tashkil etdi. USD. 2003 yilda xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar soni 2087 taga etdi. 11 Mustaqillik yillarida iqtisodiyotning muhim tarmoqlari rivojlandi, yangi ishlab chiqarishlar yaratildi. Buning yaqqol misoli - mamlakatning yoqilg'i mustaqilligi. 90-yillarning boshlarida 6 million tonna neft mahsulotlari import qilindi, 600 ming tonna paxta tolasi Rossiya va boshqa mamlakatlarga neft mahsulotlari eksport qilindi. Shu sababli mamlakatimizda neft mustaqilligi uchun kurash boshlandi, uning poydevori taxminan 2 trillion kubometr gaz zaxirasi, 160 dan ortiq neft konlari bo'lgan. Yiliga 2,5 milliard. Quvvati 1 million kubometr gaz bo'lgan "Ko'kdumalak" kompressor stantsiyasi va Buxoro neftni qayta ishlash zavodi qurildi. 1996 yilga kelib, neft mahsulotlari importi to'xtatildi va neft mustaqilligiga erishildi. 1991 yilda 2,9 mln. tonna neft (shu jumladan gaz kondensati), 2000 yilda bu ko'rsatkich 7,5 mln. tonna. Xuddi shu davrda tabiiy gaz qazib olish 41,8 milliard kubometrni tashkil etdi. 56,4 milliard kubometr. kubometrni tashkil etadi. O'zbekiston yoqilg'i mustaqilligiga erishdi. Mexanika va avtomobilsozlik. Mustaqillik yillarida mashinasozlik jadal rivojlandi. 1994 yilda tashkil etilgan UzIz Mash O'zbekiston-Isroil qo'shma korxonasida gorizontal shpindelli yangi turdagi paxta terish mashinalari yaratildi. Ushbu uskuna jahon muhandislik sanoatidagi so'nggi yutuq sifatida tan olingan. 1992 yilda Janubiy Koreya bilan O'zbekistonda avtomobil zavodi tashkil etish to'g'risida kelishuvga erishildi. 1993-1996 yillarda Asakada "UzDaewoo Auto" zavodi qurilib, "Damas", "Tico" va "Nexia" avtomobillari ishlab chiqarila boshlandi. 1996 yilda 25,3 mingta, 1997 yilda 64,9 mingta, 1998 yilda 54,4 mingta, 1999 yilda 58,4 mingta, 2004 yilda 70 mingta mashina ishlab chiqarilgan. 1999-2003 yillarda UzDaewoo zavodi Matiz va Lacetti avtomobillarini ishlab chiqarishni boshladi. O'zbekiston dunyodagi 28-yirik avtomobilsozga aylandi. Samarqandda avtobuslar va yuk mashinalari ishlab chiqarishga ixtisoslashgan Sam Koch Auto zavodi qurildi. 2000 yilda Sam Koch Auto 483 avtobus va 102 yuk mashinasini ishlab chiqargan. Mamlakatda avtomobil ehtiyot qismlari ishlab chiqaradigan o'nlab yangi korxonalar tashkil etildi. Hozirgi kunda UzDaewoo zavodi uchun zarur bo'lgan 20% butlovchi qismlar O'zbekistonda ishlab 12 chiqarilmoqda. Avtomobilsozlikda 14 mingga yaqin ishchi va xizmatchilar ishlaydi. Mashinasozlik sanoatining yirik korxonalari - Toshkent traktor zavodi, O'zbekiston qishloq xo'jaligi texnikalari, Toshkent va Chirchiq qishloq xo'jaligi mashinalari, Toshkent agregat zavodi va boshqalar mustaqillikning dastlabki yillarida duch kelgan qiyinchiliklarni engib o'tishdi. Faqatgina Toshkent traktor zavodi 2000 yilda 954 ta, 2001 yilda 1002 ta traktor ishlab chiqargan. Ayni paytda yiliga 3,5-4000 traktor va minglab treyler ishlab chiqarilmoqda. O'zbekistonning mustaqilligi mashinasozlik sanoatining, ayniqsa uning muhim tarmog'i - avtomobilsozlik sanoatining rivojlanishiga bog'liq. 1992 yil avgust oyida Janubiy Koreya Respublikasi va O'zbekiston o'rtasidagi kelishuv asosida "O'zDEUavto" qo'shma korxonasi tashkil etildi va Asakada avtomobillar ishlab chiqarila boshlandi. 1996 yil mart-iyul oylarida UzDaewoo Tico, Nexia va Damas avtomobillarini ishlab chiqarishni boshladi. 1993 yilda Germaniyaning Mercedes Bents AG kompaniyasi bilan Xorazmda yuk mashinasini ishlab chiqarish bo'yicha shartnoma imzolandi. 1994 yilda Do'stlik avtomobil zavodida birinchi 350 ta Mercedes Bents yuk mashinalari ishlab chiqarildi. 1995 yilda qurilgan avtovokzal 1999 yil mart oyida ishlab chiqarishni boshladi. O'simliklar birlashmasi va taniqli turk kompaniyasi Kochholding o'rtasidagi kelishuvga binoan, Samarqandning So'g'diyona tumanidagi mashinasozlik sanoatining eng yirik korxonalari - Toshkent traktor zavodi, O'zbekiston qishloq xo'jaligi texnikalari, Toshkent va Chirchiq qishloq xo'jaligi mashinalari, Toshkent agregat zavodi. va boshqalar mustaqillikning dastlabki yillarida duch kelgan qiyinchiliklarni engib o'tishdi. Faqatgina Toshkent traktor zavodi 2000 yilda 954 ta, 2001 yilda 1002 ta traktor ishlab chiqargan. Hozirgi kunda yiliga 3,5-4000 traktor va minglab treyler ishlab chiqarilmoqda. O'zbekistonning mustaqilligi mashinasozlik sanoatining, ayniqsa uning muhim tarmog'i - avtomobilsozlik sanoatining rivojlanishiga bog'liq. 1992 yil avgust oyida Koreya Respublikasi va O'zbekiston 13 o'rtasidagi kelishuv asosida "UzDaewooAuto" qo'shma korxonasi tashkil etildi va Asakada avtomobillar ishlab chiqarila boshlandi. 1996 yil mart-iyul oylarida UzDaewoo Tico, Nexia va Damas avtomobillarini ishlab chiqarishni boshladi. 1993 yilda Germaniyaning Mercedes Bents AG kompaniyasi bilan Xorazmda yuk avtomobillarini ishlab chiqarish bo'yicha shartnoma imzolandi. 1994 yilda Do'stlik avtomobil zavodida birinchi 350 ta Mercedes Bents yuk mashinalari ishlab chiqarildi. 1995 yilda Samarqandning So'g'diyona tumanida "O'zavtosanoat" uyushmasi va taniqli turk kompaniyasi Kochholding o'rtasidagi kelishuv asosida qurilgan avtobus zavodi 1999 yil mart oyida ishlab chiqarishni boshladi. 1995 yil oktyabr oyida O'zbekiston va AQShning ABB Lummus Global kompaniyasi Sho'rtan gaz-kimyo majmuasini qurishda hamkorlikni yo'lga qo'ydilar. Qurilish ishlari 1997-2001 yillarda amalga oshirildi. AQSh dollari miqdorida sarmoya kiritildi. 2001 yil dekabr oyida Shortan gaz-kimyo majmuasi ishga tushirildi. Majmua yiliga 125 ming tonna polietilen, 137 ming tonna suyultirilgan gaz va 126 ming tonna gaz kondensatini ishlab chiqarish quvvatiga ega. Engil va to'qimachilik sanoati jadal rivojlanmoqda. Paxtani qayta ishlash "Qobul-O'zbekKO", "Kosonsoy-Tekmen", "Papfen", "Asnam tekstil", "Karakulteks", "Chinoz tekstil", "Qobul-Farg'ona", "Oq saroydan" qimachi "qo'shma korxonalari tashkil etildi. 2004 yilning o'zida 17 ta engil sanoat korxonalari qurilib, foydalanishga topshirildi. Sanoat iste'mol tovarlari ishlab chiqarishni kengaytirdi va minglab yangi ish o'rinlarini yaratdi. Agar 1991 yilda mamlakatda paxta tolasini qayta ishlash 12 foizni tashkil etgan bo'lsa, 2004 yilda bu ko'rsatkich 28 foizga etdi. Istiqlol yillarida Zarafshon-Nyumont korxonasi, Qizilqum fosforit zavodi, Qo'ng'irot soda zavodi, Quvasoy kvarts zavodi, Yangiyo'l va Andijon ichimlik zavodlari, Toshloq ip yigirish fabrikasi va boshqa ko'plab korxonalar barpo etildi. Qishloq xo'jaligida ishlab chiqarish tarkibini takomillashtirishga e'tibor qaratildi. Fermer xo'jaliklari qaysi ekinlarni etishtirishda mustaqil bo'lishdi. Respublikada g'alla 14 mustaqilligi va shakar va boshqa oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlab chiqarishga yo'l ochildi. Mos ravishda paxta ekin maydoni qisqartirildi va donli ekin maydoni kengaytirildi. Umumiy ekin maydonlarida donli ekinlarning ulushi 1991 yildagi 18,8% dan 2000 yildagi 42% gacha ko'tarildi. Mamlakatda g'alla mustaqilligi, shakar va boshqa oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish yo'llari izchil amalga oshirildi. Agar 1991 yilda mamlakatimizda 1,9 mln. tonna don, shu jumladan 609,5 ming tonna bug'doy, 2003 yilda 6,1 mln. tonna don, shu jumladan 5,4 mln. tonna bug'doy etishtirildi. O'zbekiston g'alla mustaqilligiga erishdi. Andijon paxtakorlari tashabbusi bilan plyonka ostida urug'larni ekish texnologiyasi joriy etildi. Bu usul yuqori sifatli va yuqori hosildor paxta etishtirishga imkon berdi. Iqtisodiyotning barqaror o'sishi. Iqtisodiyot tarkibidagi tub o'zgarishlar, yangi korxonalarning tashkil etilishi sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish sohasida o'z samaralarini bermoqda. 1991-2002 yillarda 1872 ta korxona va boshqa ishlab chiqarish ob'ektlari qurilib, 9,5 mingdan ortiq yangi turdagi mahsulotlar ishlab chiqarila boshlandi. 1990 yilda mamlakatda sanoat ishlab chiqarish hajmi 100% ni tashkil etgan, ammo keyingi yillarda 1992 yilda 94,7% gacha va 1993 yilda 98,1% gacha pasaygan. Makroiqtisodiyot 1995 yildan beri barqarorlashdi va 1996 yildan beri barqaror o'smoqda. yilda sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 1997 yilda 106,5 foizga, 1998 yilda 105,8 foizga, 1999 yilda 106,1 foizga, 2000 yilda 106,4 foizga, 2001 yilda 108,1 foizga va 2002 yilda 108,1 foizga o'sdi. 2003 yilda 108,4 foizga va 109,4 foizga o'sdi. Un va un mahsulotlari, kiyim-kechak, poyabzal, shakar va shakar mahsulotlari ishlab chiqarish sezilarli darajada o'sdi, iste'mol tovarlari importi kamaydi. Yalpi ichki mahsulot 1991 yildan 1995 yilgacha pasayib, 1996 yilda o'sishni boshlagan. O'tgan yilga nisbatan yalpi ichki mahsulot 1996 yilda 101,7 foizga, 1997 yilda 105,2 foizga, 1998 yilda 104,4 foizga, 1999 yilda 104,4 foizga, 2000 yilda 104 foizga o'sgan. Natijada 2001 yilda birinchi 15 marta YaIM 1991 yilga nisbatan 103 foizga o'sdi. O'zbekiston MDHda birinchi bo'lib iqtisodiy barqarorlikka va barqaror iqtisodiy o'sishga erishdi. 2004 yilda yalpi ichki mahsulot 7,7 foizga o'sdi. Shaharlarimiz va qishloqlarimiz qiyofasi o'zgarib, aholining turmush darajasi yaxshilandi. Keng ko'lamli qurilish, korxonalar qurilishi, iqtisodiyotdagi tarkibiy o'zgarishlar, izchil o'sish sur'atlari yildan-yilga odamlarning moddiy va ijtimoiy hayoti va farovonligini oshirish uchun asos bo'lib xizmat qilmoqda. Tabiiy gaz va ichimlik suvi bilan ta'minlash darajasi sezilarli darajada oshdi. Faqatgina 1999 yilning o'zida 4500 km gaz quvurlari, shu jumladan qishloq joylarda 4,300 km va ichimlik suvi tarmoqlari 2000 km, shu jumladan qishloq joylarda 1900 km gaz quvurlari foydalanishga topshirildi. Dunyoning etakchi kompaniyalarining samolyotlari bilan jihozlangan «O'zbekiston havo yo'llari» mustaqillik yillarida 25 ta mamlakat bilan havo aloqalarini o'rnatgan. 16 1.2 O’zbekistonning integratsion tashkilotlardagi ishtiroki Biz O’zbekistonning integratsion tashkilotlardagi ishtirokini o’rganishdan oldin avvalo iqtisodiy integratsiya va integratsion tashkilotlar nimaligini, ularga qaysi tashkilotlar kirishini haqida qisqacha to’xtalib o’tamiz. Iqtisodiy integratsiya - bu turli korxonalar va sohalarni, shuningdek ishlab chiqarish sohasidagi mamlakatlarning yaqinlashishi, ular o'rtasida yaxlit iqtisodiy aloqalarni o'rnatish, mamlakatlar o'rtasida yagona umumiy iqtisodiyotni shakllantirish jarayoni. Iqtisodiy integratsiya butun mamlakatlarning milliy iqtisodiyotlari darajasida, shuningdek korxonalar, firmalar, kompaniyalar, korporatsiyalar darajasida kuzatilmoqda. Iqtisodiy integratsiya texnologik aloqalarni kengaytirish va chuqurlashtirish, resurslardan birgalikda foydalanish, kapitalni birlashtirish va iqtisodiy faoliyatni amalga oshirish uchun qulay shart- sharoitlarni yaratishda, to'siqlarni bartaraf etishda namoyon bo'ladi. Iqtisodiy integratsiyaning asosini mehnat taqsimoti tashkil etadi. Mehnat taqsimoti tufayli ixtisoslashgan korxonalar va sohalarda nafaqat alohida mahsulotlar, balki ularning qismlari ham ishlab chiqariladi. Shu tarzda, korxonalar va tarmoqlar yaqin va doimiy iqtisodiy aloqalarga ega. Birinchidan, korxonalar va ularning birlashishi o'rtasida iqtisodiy integratsiya mavjud, keyin iqtisodiy integratsiya tarmoqlararo miqyosda bo'lib, natijada yirik ishlab chiqarish majmualari paydo bo'ladi. Gorizontal integratsiya tarmoq ichida, vertikal iqtisodiy integratsiya esa tarmoqlar ichida amalga oshiriladi. Vertikal iqtisodiy integratsiyaga misollar qishloq xo'jaligi, oziq-ovqat, qishloq xo'jaligi texnikasi, kimyo sanoati va boshqalarni o'z ichiga olgan agrosanoat majmuasini keltirish mumkin. Xalqaro mehnat taqsimoti bilan iqtisodiy hayot tobora kengayib boradi, turli mamlakatlardagi korxonalar va sanoat korxonalari moddiy tovarlarni ishlab chiqarishda ko'proq ishtirok etadilar va natijada iqtisodiy integratsiya ro'y beradi, natijada mamlakatlar iqtisodiyotida ixtisoslashuv va ta'minot ta'minlanadi. tovarlar va xizmatlar. Shuning uchun 17 hozirgi vaqtda xalqaro iqtisodiy integratsiya integratsiyaning eng yuqori va etakchi shaklidir. Xalqaro iqtisodiy integratsiya ko'p shakllarni o'z ichiga olgan uzoq, ko'p bosqichli jarayondir. Birinchi bosqichda turli mamlakatlar o'rtasida erkin savdo zonalari yaratiladi, bu erda bojxona to'lovlari va eksport kvotalari bekor qilinadi. Natijada davlatlararo savdoda integratsiya bo'ladi. Ikkinchi bosqichda erkin iqtisodiy zonalar shakllantiriladi, ularda bir nechta davlatlar birlashadi. Ushbu bosqichda institutsional munosabatlar nafaqat savdo, balki sanoat, bank, sug'urta va texnologiya sohalarida ham mavjud. Ushbu zonalar ochiq iqtisodiy zonalardir, iqtisodiy munosabatlar erkin va ko'p qirrali bo'lib, barcha xo'jalik yurituvchi subyektlar imtiyozlarga ega. Uchinchi bosqichda umumiy bozor shakllanadi. Umumiy bozorni tashkil etuvchi mamlakatlarning milliy bozorlari bir-birlari uchun ochiq bo'ladi va amalda milliy bozorlar umumiy xalqaro bozorni shakllantirish uchun birlashadi. Ushbu bozorda barcha tovarlar erkin va hech qanday cheklovlarsiz harakatlanadi. Mehnat, kapital va tovarlar bir mamlakatdan ikkinchi mamlakatga ko'chib o'tadi, u erda ular borish va ushbu resursni ishlatish uchun eng qulay bo'lgan joyga joylashish imkoniga ega bo'ladilar. Umumiy bozorda iqtisodiy to'siqlar amalda bekor qilinadi, bojxona to'lovlari, eksport kvotalari va sifat talablari minimallashtiriladi. Umumiy bozor birinchi marta Evropada 1957 yilda paydo bo'lgan. To'rtinchi bosqichda integratsiya Iqtisodiy va Pul Ittifoqi doirasida amalga oshiriladi. Bu erda integratsiyalashgan munosabatlar savdo va ishlab chiqarish bilan cheklanib qolmay, balki moliya, pul-kredit va bank tizimlariga ham kirib boradi. 2000-2001 yillarda Evropa Ittifoqining 15 ta mamlakatidan 12 tasida umumiy pul birligi - evro joriy qilingan, milliy valyuta asta-sekin muomaladan chiqarilib, yagona soliq tizimi joriy qilingan va yagona umumiy byudjet tuzilgan. milliy byudjetlarni saqlash. 21-asrning boshlarida institutsionalizatsiya qilishning eng yuqori shakli bo'lgan Iqtisodiy va valyuta ittifoqi iqtisodiyotlarni yuqori darajada integratsiyalashgan, iqtisodiy umumiylikni ustuvorlashtirgan, ammo ma'lum darajada ayrim mamlakatlarning mustaqilligini cheklab qo'ygan (bir qator milliy parlamentlar va hukumatlar EI organlariga berilgan). 18 Hozirgi kunda dunyoning boshqa mintaqalarida integratsion jarayonlar jadal sur'atlar bilan rivojlanmoqda. Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti, AQShning Shimoliy Amerika birlashmasi, Kanada va Meksika, Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlari uyushmasi (ASEAN), Tinch okeani mintaqaviy birlashmasi (ATES) va Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti o'rtasidagi integratsiya o'sib bormoqda. . 1991-2002 yillarda Markaziy Osiyo mamlakatlarining mintaqaviy integratsiyasini chuqurlashtirish bo'yicha jiddiy ishlar amalga oshirildi: zarur huquqiy va tashkiliy sharoitlar yaratildi, davlatlararo kengash, ijroiya qo'mitasi va Markaziy Osiyo hamkorlik va rivojlanish banki tuzildi. O'zbekistonning integratsion tashkilotlardagi ishtiroki . O'zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, siyosiy va iqtisodiy sohalarda ko'plab yutuqlarga erishdi. Mamlakatimizning jahon hamjamiyatidagi faol ishtiroki va O'zbekistonning milliy manfaatlariga mos ko'p tomonlama siyosat olib borilishi mamlakatimizning jahon iqtisodiyotidagi mavqeini mustahkamlashning muhim shartidir. 2 Endi O'zbekiston tashqi siyosat sohasida tobora munosib o'rin egallamoqda. Biz amalga oshirgan ko'plab amaliy qadamlar O'zbekistonning xalqaro hamjamiyatdagi ijodiy faoliyatining uzoq muddatli istiqbollariga qaratilgan. Boshqa davlatlar bilan iqtisodiy integratsiya turli ehtiyojlarni qondirish va davlatning samaradorligini oshirishning muhim omili bo'lib, ilmiy-texnik taraqqiyotni jadallashtirish, millatlar va xalqlarning yaqinlashishi, aholining turmush darajasini yaxshilashga xizmat qiladi. Hech bir mamlakat, kichik yoki katta bo'lishidan qat'iy nazar, iqtisodiy integratsiyasiz rivojlana olmaydi. Buni ko'plab mamlakatlar o'zlarining tajribalarida isbotlashgan. O'zbekiston Respublikasining iqtisodiy integratsiyani rivojlantirishga qaratilgan siyosati ham iqtisodiy rivojlanishning yuqori darajasiga erishishga qaratilgan. Iqtisodiy integratsiya iqtisodiyotga bevosita quyidagi natijalarga erishishga imkon beradi: tovarlar, kapital, xizmatlar erkin harakat qiladi; raqobat kuchayadi; ishlab chiqaruvchi kuchlar rivojlanadi; ishlab chiqarish 2 «O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li” I.A.Karimov 19 samaradorligi oshadi; sifatli va arzon mahsulotlar ishlab chiqariladi; iste'molchilar talabi ortib bormoqda; taklif qilinadigan mahsulotlar turi ortadi; bozorlarning rivojlangan shakllari vujudga keladi va umumiy bozorlar tashkil etiladi; ishsizlik pasaymoqda; milliy iqtisodiyotdagi tafovutlar yo'qolib bormoqda; yangi kuchli umumiy iqtisodiyot shakllantirildi; milliy iqtisodiyot rivojlanmoqda; eng muhimi, odamlarning farovonligi oshadi va hokazo. Ushbu natijalarga erishish uchun O'zbekiston Respublikasi Markaziy Osiyo, MDH, rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlar, shuningdek, Evropa Ittifoqi bilan hamkorlik qilishga intilishi kerak. O'zbekiston jahon iqtisodiy tizimiga kirishi bilan uning yaqin va uzoq xorijiy davlatlar bilan xalqaro iqtisodiy aloqalari rivojlanib bormoqda. O'zbekistonning MDH va Iqtisodiy Hamkorlik Tashkiloti singari integratsion birlashmalarda ishtirok etishi mamlakatning dunyodagi obro'sini yanada oshiradi. O'zbekiston Respublikasi a'zo bo'lgan eng muhim uyushmalardan biri 1991 yil dekabr oyida tashkil etilgan Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi (MDH) hisoblanadi. Hozirgi kunda MDH tarkibiga Ozarbayjon Respublikasi, Armaniston Respublikasi, Ozarbayjon Respublikasi kiradi. Belorusiya, Qozog'iston Respublikasi, Tojikiston Respublikasi, Qirg'iziston Respublikasi, Moldova Respublikasi, Rossiya Federatsiyasi, Turkmaniston Respublikasi, O'zbekiston Respublikasi va Ukraina. O'zbekiston sobiq Sovet respublikalari bilan munosabatlarga katta ahamiyat beradi va har doim Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligini tashkil etish g'oyasini qo'llab- quvvatlaydi. Bunday hamkorlik nafaqat Hamdo'stlikning hududiy yaqinligi va iqtisodiy aloqalariga, balki chuqur tarixiy, madaniy va ma'naviy aloqalarga, buyuk tarixiy davrda xalqlarimizning umumiy taqdiriga asoslanadi. Hamdo'stlikning maqsadlari quyidagilardan iborat: • qonun ustuvorligi, ular o'rtasidagi munosabatlar, davlat mustaqilligi va suveren tenglikni o'zaro tan olish va hurmat qilish, o'z taqdirini o'zi belgilash huquqi, ichki ishlarga tenglik va aralashmaslik, har qanday bosimni rad etish, tinch yo'l bilan hal etish orqali boshqariladigan demokratik davlatlarning barpo etilishi. tortishuvlar. Inson huquqlari va erkinliklarini, shu jumladan ozchiliklarning huquqlarini hurmat 20 qilish, o'z majburiyatlari va xalqaro huquqning umume'tirof etilgan printsiplari va normalariga vijdonan rioya qilish asosida rivojlanadi; • bir-birlarining hududiy yaxlitligini va mavjud chegaralar daxlsizligini tan olish va hurmat qilish; • chuqur tarixiy ildizlarga ega bo'lgan xalqlarning tub manfaatlarini, shuningdek, yaxshi qo'shnichilik va o'zaro manfaatli hamkorlikni mustahkamlash; Fuqarolar va millatlararo totuvlikni ta'minlash. Xozirgi kunda O'zbekiston Respublikasining MDHga a'zo bo'lishi unga millat, iqtisodiyot manfaatlariga mos keladigan bir qator muhim vazifalarni hal qilishga imkon beradi: - ishlab chiqarish, aholini (birinchi navbatda, oziq-ovqat mahsulotlari) ta'minotini qo'llab-quvvatlaydigan miqyosda kooperatsion iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish va takomillashtirish; - MDH tovarlari bozorida, ayniqsa an'anaviy mahsulotlarni sotishda etakchi mavqeini saqlab turish; - sobiq Sovet respublikalariga tegishli bo'lgan xom ashyolardan foydalanish; - O'zbekistonning uchinchi mamlakatlarga eksport-importi oqimga xizmat qiladigan transport aloqalaridan kafolatlangan va xavfsiz foydalanish. O'zbekistonning MDH mamlakatlari bilan iqtisodiy hamkorligi mexanizmini takomillashtirishning asosiy yo'nalishlari iqtisodiy erkinlashtirishning umumiy yo'li, uning bozor tamoyillariga bosqichma-bosqich o'tish, iqtisodiy tuzilmani qayta qurish bilan belgilanadi. MDH mamlakatlari O'zbekistonning asosiy savdo-iqtisodiy sheriklaridan biridir. Ular jami tashqi savdoning 30% dan ortig'ini tashkil qiladi. O'zbekiston va MDH mamlakatlari o'rtasidagi savdo-sotiq dinamikasi savdo-iqtisodiy aloqalar teng huquqlilik va o'zaro manfaatdorlik tamoyillari asosida izchil rivojlanib borayotganidan dalolat beradi. Rossiya, Qozog'iston va Ukraina 2000-2007 yillarda O'zbekiston bilan eng yirik savdo sheriklaridir. 21 Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi mamlakatlari bilan iqtisodiy munosabatlarning shakli va tuzilishi tubdan o'zgarmoqda. O'zbekistonning mavqei tobora mustahkamlanib bormoqda. O'zbekiston MDHning ko'plab mamlakatlari bilan ijobiy savdo va to'lov balansiga ega. Rossiya O'zbekistonning eng muhim savdo sherigidir. O'zbekiston Respublikasiga asosan paxta tolasi, oziq-ovqat, mashina va uskunalar, yoqilg'i va kimyoviy mahsulotlar eksport qilinadi. Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan hamkorlik mintaqa va mamlakatlar iqtisodiyoti rivojlanishi uchun muhimdir. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Integratsiya to'g'risida gapirganda, Karimov manfaatlarning yaqinlashuvining turli mexanizmlari va shakllari, shuningdek, integratsiya turlari mavjudligini ta'kidlaydi. - Biz integratsion jarayonlar va bozor islohotlarini rivojlantirishga, Markaziy Osiyo mintaqasida umumiy bozorni shakllantirishga alohida e'tibor qaratmoqdamiz. Faqat o'zining tor milliy qobig'ida qolmagan bozor katta miqdordagi xorijiy investitsiyalarni jalb qilishi va mintaqa mamlakatlarining barqaror rivojlanishi va farovonligini ta'minlashi mumkin. " O'zbekistonning mintaqadagi mavqeining ahamiyatiga qaramay, bir qator geosiyosiy omillar mamlakatning strategik imkoniyatlarini cheklaydi. Mamlakat, Markaziy Osiyoning boshqa davlatlari singari, nafaqat dengizga chiqa olmaydi, balki global transport aloqalariga bemalol kirish imkoniga ega bo'lmagan davlatlar bilan o'ralgan. Biroq suv resurslarining cheklanganligi, Farg'ona vodiysida aholi zichligi, qishloq xo'jaligida band bo'lganlarning katta qismi mamlakatda integratsiya jarayonlarining rivojlanishini to'xtatmaydi. 1992 yilda O'zbekiston Respublikasi Iqtisodiy Hamkorlik Tashkilotiga a'zo bo'ldi. IKT Afg'oniston Islom Davlatini, Ozarbayjon Respublikasi, Eron Islom Respublikasi, Qozog'iston Respublikasi, Pokiston Respublikasi, Tojikiston Respublikasi, Turkiya Respublikasi, Turkmaniston Respublikasi va O'zbekiston Respublikasini birlashtiradi. 1992 yilda Tehronda bo'lib o'tgan IKT sammitida 22 e'lon qilingan ma'lumotlarda IKT a'zolarining iqtisodiy farovonligi uchun ko'p tomonlama mintaqaviy hamkorlikning maqsad va vazifalari bayon qilingan. O'zbekistonning Iqtisodiy Hamkorlik Tashkilotiga qo'shilishi transport, aloqa, savdo, investitsiya va energetika kabi ustuvor yo'nalishlarni rivojlantirish uchun imkoniyat yaratadi. Bu turli sohalardagi hamkorlik jarayonini tezlashtiradi. Tranzit savdosi, mintaqada xalqaro huquqqa muvofiq yagona bojxona tadbirlari tizimini yaratish bo'yicha loyihalar amalga oshirilmoqda. Turkmaniston va O'zbekistonni Afg'oniston orqali Karchi va Gvadar portlari bilan bog'laydigan tranzit yo'llariga alohida e'tibor qaratilmoqda. Termez-Hirot-Qandahor-Chaman temir yo'lini va uning Hirot-Kushka, Kerman-Zaxidon, Astare (Ozarbayjon) -Resht-Kazvin yo'nalishlarini, shuningdek Avn ko'li atrofidagi aylanma temir yo'lini qurishga ustuvor ahamiyat beriladi. berilishi kerak. Mintaqada gaz va neft quvurlarini rivojlantirish rejalari ishlab chiqilgan va tasdiqlangan. Turkmanistondan Pokistonga Eron va Turkiya orqali, shuningdek Erondan Pokistonga gaz quvurlari qurishga alohida e'tibor qaratilmoqda. IKTga a'zo bo'lgan Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlari ham ushbu gaz quvurlaridan foydalanishlari mumkin. IKTga a'zo davlatlar o'rtasidagi savdoni yanada rivojlantirish uchun boshqa mintaqalar tajribasi va jahon savdo muhiti hisobga olingan holda asta-sekin erkin savdo zonasiga (EKOFTA) o'tish rejalashtirilgan. U IKT davlatlari tashqi iqtisodiy aloqalarini rivojlantirishda va ularning harakatlarini muvofiqlashtirishda tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. 2002 yil 10 iyunda Qozog'iston, Xitoy Xalq Respublikasi, Qirg'iziston, Rossiya Federatsiyasi, Tojikiston va O'zbekiston rahbarlari Shanxay hamkorlik tashkilotining Nizomini imzoladilar. O'zbekiston ushbu tashkilotga 2001 yilda a'zo bo'lgan. Shanxay hamkorlik tashkilotiga a'zo bo'lish O'zbekiston va uning a'zolari uchun o'zaro qiziqish uyg'otadi. O'zbekiston ishtirokchi davlatlar uchun muhim strategik sherikdir. Chunki tarixiy "Buyuk Ipak yo'lini" tiklashda O'zbekistonning ishtiroki muhimdir. O'zbekiston uchun bu Evropa va Osiyo-Tinch okeani mintaqasiga chiqishning ishonchli yo'lidir va ishtirokchi davlatlar bilan turli 23 yo'nalishlarda aloqalarni rivojlantirish uchun imkoniyat yaratadi. O'zbekiston va turli xalqaro tashkilotlar o'rtasidagi hamkorlikning rivojlanishi uning jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashuvida samarali ishtirok etishini ta'minlaydi. Bunday xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik o'tish muammolarini hal qilishga, shuningdek, ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirishga yordam beradi. Bu kredit olish, to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va mahsulotlarni jahon bozorlariga chiqarishda katta yordam beradi. 24 II BOB. O’zbekistonning jahonning turli mintaqalaridagi iqtisodiy hamkorlari 2.1 O’zbekiston Respublikasining o’rta, yaqin sharq va Afrika davlatlari bilan hamkorligi O'zbekiston – Bangladesh munosabatlari. Bangladesh Xalq Respublikasi 1991 yil 30 dekabrda O'zbekiston Respublikasining mustaqilligini tan oldi. 1992 yil 15 oktyabrda Toshkentda tomonlar o'rtasida diplomatik aloqalarni o'rnatish to'g'risida protokol imzolandi. Bangladeshning O'zbekistondagi elchixonasi 1996 yil mart oyida ochilgan. 1998 yil fevral oyida O'zbekiston Respublikasi tashqi ishlar vaziri A.Kamilov Bangladeshga birinchi rasmiy tashrifini amalga oshirdi. 2000 yil iyul oyida Bangladeshning sobiq tashqi ishlar vaziri Abdus Samad Azad O'zbekistonga tashrif buyurdi. 2018 yil 8-12 aprel kunlari Bangladesh tashqi ishlar vaziri Shahriyar Alam O'zbekistonga tashrif buyurdi. 2018 yilda O‘zbekiston va Bangladesh o‘rtasidagi savdo aylanmasi 53,0 million AQSH dollariga yetdi Bugungi kunda mamlakatda Bangladesh sarmoyasi ishtirokida 6 ta korxona faoliyat yuritmoqda, ulardan bittasi 100% xorijiy kapitaldir. 2012 yil 5-7 may kunlari Toshkent shahrida Savdo-iqtisodiy hamkorlik bo'yicha O'zbekiston-Bangladesh hukumatlararo komissiyasining birinchi yig'ilishi bo'lib o'tdi. 2014 yil 24-25 aprel kunlari O'zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vaziri E. G'aniev boshchiligidagi delegatsiya Dakka tashrif buyurdi. Tashrif chog'ida O'zbekiston-Bangladesh hukumatlararo komissiyasining ikkinchi yig'ilishi bo'lib o'tdi. 2018 yil 23-28 yanvar kunlari O'zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirining birinchi o'rinbosari M.Mirzayev boshchiligidagi delegatsiya Bangladeshga tashrif 25 buyurdi. Tashrif davomida Bangladeshning to'qimachilik sanoatini rivojlantirish bo'yicha ilg'or tajribalari o'rganildi. O’zbekiston – Birlashgan Arab Amirliklari munosabatlari. O'zbekiston Respublikasi va Birlashgan Arab Amirliklari o'rtasida diplomatik aloqalar 1992 yil 25 oktyabrda o'rnatildi. 1992 yil noyabr oyida O'zbekistonning Dubaydagi Bosh konsulligi ochildi. O'zbekiston Respublikasining Abu-Dabidagi elchixonasi 2007 yildan beri ishlaydi. 2004 yil iyun oyida Toshkentda BAA hukumatining Bosh konsulligi ochildi. 2010 yilda BAAning Toshkentdagi Bosh konsulligiga elchixona maqomi berildi. 2008 yil mart oyida O'zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov Birlashgan Arab Amirliklariga rasmiy tashrif buyurdi. Tashrif chog'ida mamlakatlarimiz o'rtasida o'zaro munosabatlarning amaldagi huquqiy asoslarini kengaytiruvchi 28 hukumatlararo va idoralararo hujjatlar imzolandi. 2018 yil 5 dekabr kuni Abu-Dabida O'zbekiston Respublikasi va Birlashgan Arab Amirliklari Tashqi ishlar vazirliklari o'rtasida siyosiy maslahatlashuvlarning birinchi raundi bo'lib o'tdi. Ikki tomonlama munosabatlarning huquqiy asoslari ekstraditsiya, jinoiy yordam, havo qatnovi, savdo-iqtisodiy hamkorlik, daromad solig'ini to'lashdan bo'yin tovlash, fan va texnika va boshqa sohalarni qamrab oluvchi 20 davlatlararo, hukumatlararo va idoralararo hujjatlardan iborat. 2018 yilning 11 oyida o'zaro tovar ayirboshlash hajmi 123,8 million dollarni tashkil etdi. dollar. Shu bilan birga, eksport - 52,2 mln. qo'g'irchoq., import 71,6 mln. dollar. Eksport asosan paxta tolasi, xizmatlar, ipak va qishloq xo'jaligi mahsulotlariga asoslangan. Import - mexanik va elektr jihozlari, mebel, oziq-ovqat, transport vositalari, kiyim-kechak va sport anjomlari. Bugungi kunda O'zbekistonda Emirati sarmoyasi ishtirokida 92 ta korxona tashkil etilgan bo'lib, ularning 36 tasi Emirati sarmoyasi hisoblanadi. 2018 yil yanvar va oktyabr oylarida O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari boshchiligidagi delegatsiya BAAga tashrif buyurdi. O'zbekiston-BAA muzokaralari chog'ida savdo-iqtisodiy hamkorlikning istiqbolli yo'nalishlari bo'yicha kelishuvlarga erishildi. BAA Savdo- sanoat palatasi raisining o'rinbosari I. al-Mahmud boshchiligidagi delegatsiyaning 26 O'zbekistonga tashrifi davomida 2018 yil 3 oktyabr kuni Toshkent shahrida O'zbekiston-BAA ishbilarmonlari ishtirokida biznes-forum bo'lib o'tdi. O'zbekiston-Eron aloqalari. Eron Islom Respublikasi 1991 yil 25 dekabrda O'zbekiston Respublikasining mustaqilligini rasman tan oldi. O'zbekiston va Eron o'rtasida diplomatik aloqalar 1992 yil 10 mayda o'rnatildi. 1992 yil noyabrda Eronning Toshkentdagi elchixonasi, 1995 yil may oyida Tehronda O'zbekistonning elchixonasi ochildi. Bu davrda O'zbekistonning birinchi Prezidenti Islom Karimov Eronga to'rt marta tashrif buyurgan. (1992 va 2003 yillarda rasmiy, 1996 va 2004 yillarda EKO sammiti doirasida). O'z navbatida Eron Prezidentlari A. Rafsanjoniy (1993 yil oktyabr) va S. Xatamiy (2002 yil aprel) O'zbekistonga rasmiy tashrif buyurdilar. 2017 yil sentyabr oyida Ostona shahrida bo'lib o'tgan Islom hamkorlik tashkilotining fan va texnologiyalar bo'yicha birinchi sammiti doirasida O'zbekiston Prezidenti Sh. Mirziyoyev Eron Islom Respublikasi Prezidenti X. Ruhoniy bilan uchrashdi. Tashqi ishlar vazirining o'rinbosari darajasida muntazam ravishda O'zbekiston- Eron siyosiy maslahatlashuvlari olib borilmoqda. 2017 yil 13 mart kuni Toshkent shahrida siyosiy maslahatlashuvlarning 5-raundi bo'lib o'tdi. Ayni paytda O'zbekiston-Eron munosabatlarining huquqiy asoslari siyosiy, iqtisodiy va madaniy sohalarda imzolangan 55 hujjatdan iborat. O'zbekiston Respublikasi va Eron Islom Respublikasi savdo-iqtisodiy va ilmiy- texnikaviy hamkorlik bo'yicha hukumatlararo komissiyani tuzdilar. 2018 yil aprel oyida Tehronda O'zbekiston-Eron qo'shma komissiyasining 12-yig'ilishi bo'lib o'tdi. 2018 yilda o'zaro tovar ayirboshlash hajmi 306,5 million dollarni, shu jumladan O'zbekiston eksporti - 172,5 million dollarni va import 133,9 million dollarni tashkil etdi. hajmda yozilgan. O'zbekistonda Eron kapitali ishtirokidagi 116 dan ortiq korxona faoliyat ko'rsatmoqda. Shulardan 19 tasi to'liq Eron tomonidan moliyalashtirilgan. 27 O'zbekistonning Eronga eksporti paxta, paxta tolasi, qora va rangli metallar, mineral o'g'itlar, elektromexanik uskunalar, mevalar, quritilgan mevalar va plastmassa buyumlardir. 2011 yil 25 aprel kuni Ashxabod shahrida tashqi ishlar vazirlarining to'rt tomonlama uchrashuvida O'zbekiston-Turkmaniston-Eron-Ummon temir yo'l koridorini shakllantirish to'g'risidagi hujjat imzolandi. O'zbekiston-Misr munosabatlari. Misr Arab Respublikasi 1991 yil 26 dekabrda O'zbekiston Respublikasining mustaqilligini tan oldi. 2017 yil O'zbekiston va Misr o'rtasida diplomatiya munosabatlari o'rnatilganining 25 yilligini (1992 yil 23 yanvar) nishonlaydi. 1993 yil may oyida Misrning Toshkentdagi elchixonasi, 1994 yil dekabrda esa Qohirada O'zbekistonning diplomatik vakolatxonasi ochilgan. 1992 yil dekabr va 2007 yil aprel oyida O'zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti IA Karimovning Misrga rasmiy tashriflari ikki tomonlama munosabatlar rivojiga muhim turtki bo'ldi. 2018 yil 4-5 sentyabr kunlari Misr Prezidenti As-Sisi O'zbekistonga tashrif buyurdi. Tashrif chog'ida tomonlar O'zbekiston-Misr hamkorligini rivojlantirish istiqbollarini muhokama qilishdi va 12 ta ikki tomonlama hujjatlar imzolandi. O'zbekiston-Misr munosabatlari xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar, xususan, Birlashgan Millatlar Tashkiloti va Islom hamkorlik tashkiloti doirasida olib borilmoqda. Hozirgi vaqtda ikki mamlakatning huquqiy asoslari 62 ta davlat, hukumatlar va idoralararo hujjatlardan iborat. Bugungi kunga qadar O'zbekiston va Misr o'rtasida savdo-iqtisodiy hamkorlik bo'yicha hukumatlararo komissiyaning oltita yig'ilishi bo'lib o'tdi. O'zbekiston Respublikasi Misr Arab Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi huzuridagi Hamkorlikni rivojlantirish agentligi bilan yaqin hamkorlik qilmoqda. 1993 yildan buyon mamlakatimizning mingdan ortiq vakili ushbu muassasa tomonidan tashkil etilgan diplomatik, turizm, arab tili va boshqa o'quv kurslarida qatnashdi. 28 Ijtimoiy-madaniy sohada ham muayyan ishlar amalga oshirildi. Xususan, 1997 yilda "O'zbekiston-Misr" do'stlik jamiyati va 2000 yilda "Misr-O'zbekiston" do'stlik jamiyati tashkil etilgan va hozirgi kunda muvaffaqiyatli faoliyat ko'rsatmoqda. 2018 yil 10-13 oktyabr kunlari Misr Bosh imomi, Al-Azhar majmuasi shayxi Ahmad al-Tayib O'zbekistonga tashrif buyurdi. O’zbekiston – Isroil munosabatlari. Isroil davlati 1991 yil 25 dekabrda O'zbekiston Respublikasining mustaqilligini tan oldi. 1992 yil 21 fevralda ikki tomonlama diplomatik aloqalar o'rnatildi. 1998 yil 14-16 sentyabr kunlari O'zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Karimov Isroilga davlat tashrifi bilan keldi. 1994 yil iyul oyida Isroil tashqi ishlar vaziri Sh. Peres O'zbekistonga tashrif buyurdi va 1997 yil aprel oyida O'zbekiston tashqi ishlar vaziri A. Komilov Isroilga yana bir bor tashrif buyurdi. Tomonlar ikki mamlakat tashqi ishlar vazirliklari o'rtasida muntazam ravishda siyosiy maslahatlashuvlar o'tkazib turadilar. Bugungi kunga qadar ikki mamlakat tashqi ishlar vazirliklari o'rtasida siyosiy maslahatlashuvlarning to'rt raundi bo'lib o'tdi. Siyosiy maslahatlashuvlarning so'nggi to'rtinchi raundi 2016 yil 30 martda Toshkent shahrida bo'lib o'tdi. O'zbekiston-Isroil munosabatlarining huquqiy asoslari 19 ta hujjatdan iborat (14 ta davlatlararo va hukumatlararo, 5 ta idoralararo). Ikki mamlakat o'rtasida eng qulay savdo rejimi mavjud. 2018 yil yanvar-noyabr oylarida umumiy savdo aylanmasi 51,4 million dollarni tashkil etdi. (eksport - 16,1 million dollar, import - 35,2 million dollar). Hozirgi kunda O'zbekiston Respublikasida Isroil sarmoyasi ishtirokida 37 ta korxona faoliyat yuritmoqda, ulardan 7 tasi 100% xorijiy investitsiyalardir. Ushbu kompaniyalar chet el kapitali, turizm, ulgurji savdo, oziq-ovqat mahsulotlari, moliya va menejment bo'yicha maslahatlar beradi. 29 2018 yil 10 fevraldan boshlab Isroil fuqarolari uchun 30 kunlik vizasiz rejim joriy etilishi munosabati bilan ushbu mamlakatdan O'zbekistonga kelayotgan sayyohlar soni ikki baravar ko'payib, 10 000 dan oshdi. O'zbekiston – Kuvayt munosabatlari. Kuvayt Davlati O'zbekiston Respublikasining mustaqilligini 1991 yil 30 dekabrda tan oldi. Ikki mamlakat o'rtasida diplomatik munosabatlar 1994 yil iyul oyida o'rnatildi. 2001 yilda Kuvayt Davlati Toshkentda o'z elchixonasini ochdi. O'zbekiston Respublikasining Kuvayt Davlatidagi elchixonasi 2004 yil noyabr oyidan buyon ishlamoqda. O'zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning 2004 yil 19-20 yanvar kunlari Kuvayt Davlatiga rasmiy tashrifi ikki mamlakat o'rtasidagi munosabatlar rivojiga turtki berdi va tashrif davomida yaratilgan huquqiy asoslar zamin yaratdi ikki tomonlama munosabatlarni mustahkamlash. 2008 yil iyul oyida Kuvayt Davlati Amiri shayx Saboh al-Ahmad al-Jobir as-Saboh O'zbekiston Respublikasiga rasmiy tashrif buyurdi. Tashrif chog'ida O'zbekiston-Kuvayt munosabatlarini mustahkamlashga, savdo-iqtisodiy va sarmoyaviy hamkorlikni faollashtirishga qaratilgan qator hujjatlar imzolandi. 2017 yil iyun oyida O‘zbekistonda Kuvayt Milliy assambleyasi bilan hamkorlik bo‘yicha parlamentlararo guruh tashkil etildi. 2018 yil 4 dekabr kuni Al-Kuvaytda O'zbekiston va Kuvayt tashqi ishlar vazirliklari o'rtasida siyosiy maslahatlashuvlarning ikkinchi bosqichi bo'lib o'tdi. Kuvayt Milliy madaniyat, san'at va adabiyot milliy kengashi Bosh kotibining o'rinbosari Badr ad-Duvaysh boshchiligidagi delegatsiya 2018 yil 6-10 sentyabr kunlari Shahrisabzda bo'lib o'tgan Xalqaro maqom san'ati anjumanida ishtirok etdi. 2018 yil 25-26 oktyabr kunlari Al-Kuvaytda O'zbekiston yoshlar simfonik orkestri kontsertlari va milliy hunarmandchilik ko'rgazmalari bo'lib o'tdi. O'zbekiston – Pokiston munosabatlari. Pokiston Islom Respublikasi 1991 yil 20 dekabrda O'zbekiston Respublikasining mustaqilligini tan oldi. Ikki mamlakat o'rtasida diplomatik munosabatlar 1992 yil 10 mayda o'rnatildi. 1992 yil iyun oyida Toshkentda Pokistonning elchixonasi ochildi. Islomobod 1994 yil iyul oyidan beri ishlaydi.1992 yil martidan 2001 yil oktyabrgacha Karachida 30 O'zbekistonning Bosh konsulligi faoliyat ko'rsatdi. O'zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Karimov 1992 yil avgust va 2006 yil may oyida Pokistonga tashrif buyurgan. Hozirgacha ushbu tashriflar amalga oshirildi; Bosh vazir N. Sharif (1992 yil iyun), Bosh vazir B. Bhutto (1995 yil may va noyabr), Prezident F. Legari (1996 yil oktyabr), Prezident P. Musharraf (2005 yil mart), Bosh vazir Sh. Aziz (2007 yil mart), Bosh vazir Y. Gilani (2011 yil mart), Bosh vazir N. Sharif (2015 yil noyabr). 2010 yil iyun oyida Pokiston Prezidenti Zardoriy Shanxay hamkorlik tashkilotining Toshkent sammitida ishtirok etdi. 2016 yil iyun oyida Pokiston Prezidenti M.Hussayn Shanxay hamkorlik tashkilotining Toshkent sammitida ishtirok etdi. 2017 yil 8 iyun kuni Ostona shahrida bo'lib o'tgan ShHT sammiti doirasida O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev Pokiston Bosh vaziri N.Sharif bilan uchrashdi. 2017 yil 17 sentyabr kuni Ostona shahrida Islom hamkorlik tashkiloti (IKT) Fan va texnologiyalar sammitida O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev Pokiston Prezidenti M.Husseyn bilan uchrashdi. 2018 yil iyun oyida Shanxay hamkorlik tashkilotining Xindao sammiti doirasida O'zbekiston Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev va Pokiston Prezidenti M.Husseyn uchrashdi. Ikki tomonlama munosabatlarning huquqiy asosini ekstraditsiya, jinoiy ishlarda o'zaro yordam, terrorizmga qarshi kurash, havo transporti, tovarlar tranziti, savdo-iqtisodiy hamkorlik, kichik va xususiy biznesni qo'llab-quvvatlovchi 42 davlatlararo, hukumatlararo va idoralararo hujjatlar tashkil etadi. - rag'batlantirish, ikki tomonlama soliqdan qochish, giyohvand moddalar savdosiga qarshi kurash va boshqa sohalar. Savdo-iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy hamkorlik bo'yicha O'zbekiston-Pokiston hukumatlararo komissiyasi 1993 yilda tashkil etilgan va uning so'nggi yig'ilishi 2011 yil mart oyida Islomobodda bo'lib o'tgan. . Savdo-iqtisodiy hamkorlik to'g'risidagi shartnomada ikki mamlakat o'rtasidagi savdo-sotiqni engillashtirish nazarda tutilgan. 31 2018 yil yanvar-noyabr oylarida o'zaro savdo hajmi 92,4 millionga, eksport 28,7 millionga, import 63,7 millionga etdi. 2017-yil 5-apreldan boshlab Toshkent-Lahor-Toshkent yo‘nalishi bo‘yicha haftada ikkita reys qayta tiklandi. O'zbekistonda Pokiston kapitali ishtirokidagi 81 korxona faoliyat ko'rsatmoqda. Ulardan to'rttasi Pokiston sarmoyasi bilan 100 foiz ishlaydi. 2018 yilda 23 ta qo'shma korxona tashkil etilgan. Ular asosan savdo, to'qimachilik, qog'oz, teri, oziq-ovqat mahsulotlari, transport va sayyohlik xizmatlarida ishlaydi. O'zbekiston – Saudiya Arabistoni munosabatlari. Saudiya Arabistoni Qirolligi 1991 yil 30 dekabrda O'zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini tan oldi. Mamlakatlarimiz o'rtasida diplomatiya munosabatlari 1992 yil fevral oyida o'rnatildi. O'zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimov 1992 yil aprel oyida Saudiya Arabistoniga tashrif buyurdi. 1992 yil noyabrda Jidda shahrida O'zbekistonning Bosh konsulxonasi, 1995 yil mayda esa Riyozda O'zbekistonning elchixonasi ochilgan. Saudiya Arabistonining Toshkentdagi elchixonasi 1997 yil mart oyidan beri ishlamoqda. 2012 yil aprel oyida Saudiya Arabistoni Kengashi (parlamenti) raisi Abdulla al-Shayx boshchiligidagi delegatsiya O'zbekistonga tashrif buyurdi. 2017 yil 21 may kuni O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Saudiya Arabistoni Podshohi Salmon bin Abdulaziz Ol Saudning taklifiga binoan Saudiya Arabistoniga tashrif buyurdi va Arab-Musulmon va AQSh sammitida ishtirok etdi. Sammit davomida O'zbekiston Prezidenti bir necha davlat rahbarlari, jumladan Saudiya Arabistoni Podshohi bilan uchrashdi. 2018 yil 27 mart kuni Saudiya Arabistoni tashqi ishlar vazirining o'rinbosari A. Mirdod boshchiligidagi delegatsiya "Tinchlik jarayoni, xavfsizlik va mintaqaviy hamkorlikdagi hamkorlik" Afg'oniston bo'yicha Toshkent konferentsiyasida ishtirok etdi. 2018 yil 3 dekabr kuni Riyoz shahrida O'zbekiston va Saudiya Arabistoni Tashqi ishlar vazirliklari o'rtasida siyosiy maslahatlashuvlarning uchinchi raundi bo'lib o'tdi. 2011 yil iyun oyida Toshkentda ikki mamlakat o'rtasida hukumatlararo 32 qo'shma komissiyaning 3-yig'ilishi bo'lib o'tdi. Uchrashuv yakunlari bo'yicha sarmoyalarni rag'batlantirish to'g'risida protokol va hukumatlararo bitim imzolandi. 2018 yil 11-16 dekabr kunlari Saudiya Arabistoni Savdo-sanoat palatalari kengashi raisi Somi al-Ubaydiy boshchiligidagi delegatsiya O'zbekistonga tashrif buyurdi. 2019 yil 20-26 yanvar kunlari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi J. Akramov boshchiligidagi delegatsiya Saudiya Arabistoniga tashrif buyurdi. Tashrif davomida Saudiya Arabistoni Qirolligining Haj va Umra vaziri Solih Bintayn bilan uchrashuv bo'lib o'tdi. O'zbekiston – Ummon munosabatlari. Ummon Sultonligi 1991 yil dekabr oyida O'zbekiston Respublikasining mustaqilligini tan oldi. Mamlakatlarimiz o'rtasida diplomatiya munosabatlari 1992 yil 22 aprelda o'rnatildi. 2009 yil oktyabr oyida O'zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimov Ummon Sultonligiga davlat tashrifi bilan keldi. Tashrif davomida 19 ta hukumatlararo va idoralararo hujjatlar imzolandi. 2010 yil aprel oyida Toshkentda Ummon Sultonligining elchixonasi ochildi. O'zbekiston Respublikasining Muskat shahridagi elchixonasi 2018 yil iyul oyidan beri ishlamoqda. 2014 yil 6 avgust kuni Tashqi ishlar vaziri Abdulaziz Komilov boshchiligidagi O'zbekiston delegatsiyasi O'zbekiston-Turkmaniston-Eron-Ummon transport yo'lagini rivojlantirish bo'yicha to'rt tomonlama vazirlar uchrashuvida (Muskat, Ummon) ishtirok etdi. Uchrashuv davomida Tashqi ishlar vaziri Abdulaziz Komilov Ummon Tashqi ishlar vaziri Yusuf bin Alaviy bilan uchrashdi. 2018 yil 15 mart kuni O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri A. Aripov va Ummon merosi va madaniyati vaziri Xaysam ibn Tariq as-Said nomidagi Sharqshunoslik institutining yangi binosining ochilish marosimida ishtirok etdi. Abu Rayhon Beruniy, Ummonning moliyaviy ko'magi bilan qurilgan. 2.2 O’zbekiston – Xitoy Xalq Respublikasi munosabatlari 33 O'zbekiston-Xitoy munosabatlari - O'zbekiston hududi Buyuk Ipak yo'lining chorrahasi bo'lganligi sababli, ikki mamlakat o'rtasidagi munosabatlar bir necha ming yillik tarixga ega. Ammo birinchi Xitoy elchisi Chjan Sian. Farg'ona davlatiga kelish (Davan, Dayuan) mil.av. 128 yilda sodir bo'lgan. Ushbu voqeani ikki mamlakat o'rtasidagi diplomatik aloqalarning boshlanishi deb hisoblash mumkin . Xitoy Xalq Respublikasi O'zbekiston Respublikasining mustaqilligini 1991 yil 27 dekabrda tan oldi. Diplomatik aloqalar 1992 yil 2 yanvarda o'rnatildi. Do'stona va o'zaro manfaatli ikki tomonlama munosabatlar munosabatlarning barcha yo'nalishlarini qamrab oladi. Ikki davlat rahbarlari o'rtasida o'rnatilgan ishonchli munosabatlar hamkorlikning asosini tashkil etadi. Terrorizm, ekstremizm va separatizm, giyohvandlik vositalari va noqonuniy qurol-yarog 'savdosi va boshqa xavfsizlikka qarshi kurash masalalariga yaqin yoki o'xshash yondashuvlar O'zbekiston va Xitoy o'rtasidagi o'zaro manfaatli hamkorlikni rivojlantirishga xizmat qilmoqda. Yaqinda O'zbekiston va Xitoy o'rtasida diplomatiya munosabatlari o'rnatilganining 29 yilligi nishonlandi. So'nggi yillarda ikki mamlakat o'rtasida mustahkam iqtisodiy aloqalar rivojlanmoqda va bu yuqori darajadagi iqtisodiy aloqalar bilan ajralib turadi. Xitoy O'zbekistonning ketma-ket ikkinchi yirik savdo hamkori va ketma-ket uch yil davomida eng katta investitsiya manbai bo'lib kelgan. O'zbekiston ushbu investitsiyalarni rivojlantirish uchun zarur deb biladi. Boshqa tomondan, Xitoy O'zbekistonni "Bir kamar bitta yo'l" (OBOR) loyihasini rivojlantirishda asosiy sherik deb biladi va shu sababli infratuzilma, transport va aloqa sohalariga katta miqdorda sarmoya kiritmoqda. Xitoy va O'zbekiston o'rtasidagi savdo-iqtisodiy aloqalar ikki mamlakat o'rtasidagi siyosiy tushunishni qo'llab-quvvatlaydi. Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, Xitoy iqtisodiy dasturlarga ko'proq e'tibor qaratmoqda, bu esa har ikkala tomon uchun ham foydalidir. O'zbekiston bilan iqtisodiy hamkorlik Xitoy uchun uch jihat - savdo, energetika va tranzit bo'yicha 34 muhimdir. 1992 yilda O'zbekiston va Xitoy o'rtasida "Savdo va iqtisodiy bitim" imzolandi, shu bilan ular bir-biriga eng maqbul davlat (MFN) maqomini berishdi. So'nggi o'n yil ichida o'zaro tovar ayirboshlash hajmi o'n baravar oshdi. 2015 yilda O'zbekiston importining 20 foizga yaqini Xitoydan keldi; va uning 17% eksporti Chinaxga to'g'ri keldi. Biroq, ushbu savdoda almashinadigan tovarlar turlarining nomutanosibligi mavjud. O'zbekistonning Xitoyga eksport qilishida asosan xom ashyo tovarlari ustunlik qiladi, ammo Xitoydan import asosan ishlab chiqariladigan tovarlardir. "Made in China" mahsulotlari Toshkent va boshqa shaharlarning bozorlarida ustunlik qiladi, ular orasida elektron buyumlar, o'yinchoqlar, kiyim-kechaklar va moda aksessuarlari mavjud. O'zbekiston ko'k choy ichadigan yirik davlatdir va Xitoy choyining importi ham o'smoqda. Boshqa tomondan, Farg'ona vodiysida etishtirilgan mazali mevalar Xitoyga yo'l olishadi. 2015-16 yillarda O'zbekistonning Chinaxiga gaz eksporti sezilarli darajada o'sdi; va bundan keyin ham ko'payishi mumkin. O'zbekistonning Xitoyga gaz eksporti Xitoy va CARS o'rtasidagi yirik energiya savdo tarmog'iga birlashtirilgan. Markaziy Osiyo - Xitoy gaz quvuri Turkmanistondan boshlanib, Xitoy va Shinjon viloyatiga kirishdan oldin O'zbekiston va Qozog'iston orqali o'tadi. Shuningdek, O'zbekiston uranning katta qismini Xitoyga eksport qiladi. Pekinning Toshkentga ta'sirli jozibasi, sarmoyalarni taklif qilish qobiliyatiga ega. O'zbekiston axborot agentligining xabar berishicha, O'zbekistonda xitoylik sarmoyadorlar tomonidan to'liq yoki qisman moliyalashtirilgan 650 dan ortiq korxona faoliyat ko'rsatmoqda. Qo'shma korxonalar turli sohalarda, jumladan, energetika sohasida hamkorlik, transport, aloqa, qishloq xo'jaligi va ta'lim sohalarida. Xitoyning investitsiyalari O'zbekistonda rivojlanish uchun zarur deb qaraladi. Xitoy va O'zbekiston 2000 yildan ortiq vaqtdan beri mavjud bo'lgan transkontinental savdo va ulanish tarmog'ining bir qismi bo'lgan. OBOR, Prezident Tszinpinning imzolagan tashqi siyosat loyihasi, ushbu qadimiy tarmoqlarni jonlantirishni taklif qilmoqda. O'zbekiston ushbu tashabbusni 2013 yilda e'lon 35 qilingandan so'ng darhol qo'llab-quvvatladi. O'zbek mutaxassislarining fikriga ko'ra, ushbu loyiha uchta sababga ko'ra O'zbekiston uchun foydalidir. milliy rivojlanish, mintaqaviy iqtisodiy integratsiya va mintaqaviy va mintaqalararo sheriklik. So'nggi yillarda Xitoy va Avtomobil yo'llari davlatlari va ommaviy axborot vositalarining tashviqoti bilan qisman qo'zg'aladigan "Buyuk Ipak yo'li" atamasi atrofida eyforiya boshlandi. O'zbekistonda, shuningdek, Buyuk Ipak yo'lining obro'-e'tibor qozonishi xalq tomonidan katta zavq bilan kutib olinmoqda. Davlat va xalq ushbu arenada ilmiy konferentsiyalar, konsorsiumlar, festivallarni tashkil etishda ishtirok etdi. Toshkent shahridagi metro bekatining Buyuk Ipak Yo'li deb nomlanishi (Buyuk Ipak yo'li degan ma'noni anglatadi) ham taklif etilayotgan jonlanishdan hayajonlanishni anglatadi. OBOR Xitoy va Sharqiy va Shimoliy Evropaga olib boradigan ikkita quruqlik aloqasini nazarda tutadi; ikkinchisi - O'rta Osiyo va G'arbiy Osiyo orqali G'arbiy Evropaga. Xitoy Evrosiyo mintaqasi bo'ylab tezyurar temir yo'l tarmog'ini qurishni rejalashtirmoqda, unga uchta temir yo'l va bir nechta tranzit markazlari qurilgan. Ushbu uchta yo'nalish orasida janubiy-janubiy yo'nalish Qirg'iziston va O'zbekiston orqali o'tadi. Shu munosabat bilan Xitoy-Qirg'iziston-O'zbekiston temir yo'lini rivojlantirish hayotiy ahamiyatga ega. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2017 yil 11-13 may kunlari davlat tashrifi bilan Xitoyda bo'ldi. Tashrif davomida Shavkat Mirziyoyev XXR Raisi Si Tszinpin, Davlat kengashi Bosh vaziri Li Ketsyan, Doimiy qo'mita raisi bilan uchrashdi. Butunxitoy xalq vakillari kengashi a'zosi Chjan Djiang va Xitoyning yuqori texnologiyalar kompaniyalari vakillari. 2004-2017 yillarda O'zbekiston va Xitoy Tashqi ishlar vazirliklari darajasida siyosiy maslahatlashuvlarning 15-raundi bo'lib, ikki tomonlama hamkorlik va ShHT doirasidagi hamkorlik masalalari muhokama qilindi. O'zbekiston Xitoy bilan strategik sheriklikni yanada mustahkamlash, o'zaro manfaatdorlik, manfaatlar va teng huquqlilik tamoyillariga asoslangan ikki 36 mamlakat o'rtasidagi savdo-iqtisodiy, sarmoyaviy va moliyaviy hamkorlikni kengaytirishga ustuvor ahamiyat beradi. Iqtisodiy va savdo bitimiga (1992) ko'ra, ikki mamlakat o'rtasida eng ko'p qulaylik yaratish tartibi joriy qilingan. Xitoy O'zbekiston uchun etakchi savdo sheriklaridan biridir. 2017 yilda tovar ayirboshlash hajmi 5 milliard dollarni, shu jumladan eksport 2,2 milliard dollarni, import 2,8 milliard dollarni tashkil etdi. Investitsiyaviy hamkorlik 2010 yilda O'zbekiston va Xitoy hukumatlari o'rtasida imzolangan noxomashyo va yuqori texnologiyalar sohalaridagi hamkorlik dasturi doirasida amalga oshirilmoqda. Xitoyning bir qator kompaniyalari mamlakatdagi uglevodorod konlarini qidirish va qazish, shuningdek, tabiiy gazni chuqur qayta ishlash loyihalarida faol ishtirok etmoqda. O'zbekiston "O'zbekiston-Xitoy" gaz quvuri va "Xitoy-Qirg'iziston-O'zbekiston" temir yo'lini qurish loyihalarini amalga oshirishni qo'llab-quvvatlaydi. Taraqqiyot banki va ikki mamlakat moliya sohasida, xususan, Xitoyning eksport- import banki bilan hamkorlikni rivojlantirmoqda. O'zbekistonda qo'shma korxonalar soni 786 taga etdi, shulardan 95 tasi 100 foiz xitoy sarmoyasi asosida tashkil etilgan. 73 dan ortiq Xitoy kompaniyalari O'zbekistonda o'z vakolatxonasini ochgan. Shanxay Hamkorlik Tashkilotiga (ShHT) a'zo bo'lgan Xitoy va O'zbekiston ikkala tomon ham farovonlikni ta'minlash yo'lida hamkorlikni kengaytirdilar, deydi ekspertlar. O'zbekiston Shanxay hamkorlik tashkiloti doirasidagi hamkorlik dasturlarining faol tarafdoridir, dedi Xitoyning zamonaviy xalqaro munosabatlar instituti tadqiqotchisi Xu Tao. Xitoy Xitoy va Shanxay provintsiyasining shimoli-g'arbidagi Yangling shahrida Xitoy-ShHT mahalliy iqtisodiy va savdo hamkorligi uchun Qingdao shahrida namoyish zonasini va qishloq xo'jaligi texnologiyalari bo'yicha o'qitish va almashinuv bazasini yaratishda ishtirok etdi. 2018 yil iyun oyida Shanxay hamkorlik tashkilotining Qingdao sammiti chog'ida Xitoy va O'zbekiston umumiy qiymati 6,86 milliard AQSh dollari bo'lgan 46 ta sarmoyaviy bitim 37 imzoladilar. Joriy yilning to'qqiz oyida Xitoyning bojxona ma'lumotlariga ko'ra, o'zaro tovar ayirboshlash 5,3 milliard AQSh dollarini tashkil etdi va bu o'tgan yilga nisbatan 18,2 foizga ko'pdir. Xitoy paxta, neft va tabiiy gaz kabi xom ashyoga yuqori talabga ega va savdo o'sib borayotgani, o'z navbatida, ishbilarmonlik muhitini yaxshilashga yordam beradi, dedi Xitoy Xalqaro iqtisodiy almashinuv markazi tadqiqotchisi Chjan Yansheng. Shanxay hamkorlik tashkiloti platformasi asosida Xitoy va Markaziy Osiyo mamlakatlari orasida bir qator gaz quvurlari qurildi, bu Markaziy Osiyoga dunyodagi eng tez rivojlanayotgan tabiiy gaz import bozorini ochib beradi, deydi xitoylik tadqiqotchi Me Xinyu. Savdo vazirligi huzuridagi Xalqaro savdo va iqtisodiy hamkorlik akademiyasi. Bundan tashqari, Belt va yo'l tashabbusi (BRI) doirasidagi Xitoy-O'zbekiston hamkorligi ikki tomonlama munosabatlar rivojiga yangi turtki bo'ldi. Xitoy-Qirg'iziston-O'zbekiston quruqlik transporti marshruti 2018 yil fevral oyida ochilgan va sentyabrda Turkiyadan Xitoyga O'zbekiston orqali olib boriladigan multimodal transport yo'lining qurilishi e'lon qilingan edi, bu ikkalasi ham O'zbekistonning tovarlarini xalqaro bozorga tezroq kirib chiqishiga yordam beradi. Mutaxassislarning ta'kidlashicha, O'zbekistonning so'nggi yillardagi iqtisodiy islohoti uni ShHTga a'zo davlatlar va Belt va Yo'l bo'yidagi davlatlar bilan aloqalarni yanada mustahkamlashga yaqinlashtirmoqda. Xorijiy sarmoyadorlarga uch yillik vizalar va xitoylik sayyohlarga etti kunlik vizasiz yashash huquqini beradigan yangi qoidalar ham O'zbekistonning biznes muhitini yaxshilash borasidagi sa'y-harakatlaridan biridir. 2.3 O’zbekistonning Amerika Qo’shma Shtatlari bilan iqtisodiy aloqalari Hozirgi kunda O'zbekiston Respublikasi Shimoliy va Janubiy Amerikaning 21 mamlakati, shu jumladan Amerika Qo'shma Shtatlari, Meksika Qo'shma Shtatlari, Kanada, Braziliya Federativ Respublikasi, Argentina Respublikasi, Chili Respublikasi, Boliviya bilan diplomatik aloqalarni o'rnatgan. Venesuela 38 Respublikasi, Yamayka, Sharqiy Urugvay Respublikasi, Peru Respublikasi, Kosta- Rika Respublikasi, Paragvay Respublikasi, Kuba Respublikasi, Gvatemala Respublikasi, Nikaragua Respublikasi, Gonduras Respublikasi, Dominikan Respublikasi, Respublika Ekvador, Kolumbiya Respublikasi, Boliviya va Salvador respublikasining pluratsion davlati. Amerika Qo'shma Shtatlari bilan hamkorlik qilish O'zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biri bo'lib, bu "O'zbekiston Respublikasining tashqi siyosati kontseptsiyasida" ham o'z aksini topgan. Amaldagi O'zbekiston-Amerika munosabatlari xalqaro huquqning umume'tirof etilgan printsiplari va normalariga, o'zaro hurmat va bir-birining manfaatlarini hisobga olishga asoslangan uzoq muddatli va ko'p qirrali. Amerika Qo'shma Shtatlari bilan hamkorlik qilish O'zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biri bo'lib, bu "O'zbekiston Respublikasining tashqi siyosati kontseptsiyasida" ham o'z aksini topgan. Amaldagi O'zbekiston-Amerika munosabatlari xalqaro huquqning umume'tirof etilgan printsiplari va normalariga, o'zaro hurmat va bir-birining manfaatlarini hisobga olishga asoslangan uzoq muddatli va ko'p qirrali. Tomonlar bir qator xalqaro va mintaqaviy muammolarga o'xshash nuqtai nazarga ega, Markaziy Osiyo va Afg'onistonda tinchlik va barqarorlikni mustahkamlashda, shuningdek, global xavfsizlikka qarshi kurashda - giyohvand moddalarning noqonuniy aylanishi, odam savdosiga qarshi kurash, terrorizm ekstremizmi va boshqalar. Ikki tomonlama munosabatlarda hal qiluvchi rol O'zbekiston Respublikasi va Amerika Qo'shma Shtatlari o'rtasida 2002 yilda imzolangan Strategik sheriklik va hamkorlik tamoyillari to'g'risidagi deklaratsiya hisoblanadi. O'zaro munosabatlarni tizimli qilish va erishilgan kelishuvlarni amalga oshirish uchun AQSh bilan o'zaro manfaatli barcha sohalarda hamkorlikni rivojlantirish bo'yicha keng qamrovli "Yo'l xaritasi" ishlab chiqilmoqda. Doimiy siyosiy muloqotlar, jumladan, eng yuqori darajadagi hamkorlik ham izchil rivojlanib borayotir. 2017 yil dekabr oyida bo'lib o'tgan O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev va AQSh Prezidenti D.Trump o'rtasidagi telefon orqali 39 suhbat chog'ida tomonlar mamlakatlar o'rtasidagi strategik sheriklikni o'zaro hurmat, ishonch va e'tibor tamoyillari asosida yanada mustahkamlash tarafdori ekanliklarini yana bir bor ta'kidladilar. bir-birining manfaatlariga. Siyosiy muloqotlar o'zaro tashriflarning yuqori sur'atlari bilan ham ajralib turadi. AQSh ma'muriyatining asosiy bo'limlari vakillaridan iborat bo'lgan amerika delegatsiyalarining turli darajadagi vakillari muntazam ravishda tashrif buyuradilar. Hamkorlik har yili o'tkaziladigan siyosiy maslahatlashuvlar - o'zbek- amerika munosabatlarining dolzarb masalalari bo'yicha fikr almashish mexanizmi doirasida olib borilmoqda. Ikki mamlakat o'rtasida parlamentlararo aloqalar jadal rivojlanmoqda. 2017 yilda O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi delegatsiyasining AQShga va Vakillar palatasi a'zosi T. Kelli boshchiligidagi bir guruh kongressmenlarning tashriflari tashkil etildi. O'zbekiston va Amerika Qo'shma Shtatlari savdo-iqtisodiy va sarmoyaviy hamkorlikni faol rivojlantirmoqda. Bu O'zbekiston-Amerika munosabatlarining ustuvor yo'nalishi hisoblanadi. AQSh-O'zbekiston savdo palatasi mamlakatlar o'rtasidagi biznes aloqalarini qo'llab-quvvatlash va rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. AQSh bilan Markaziy Osiyo davlatlari o'rtasida imzolangan Savdo va investitsiyalar to'g'risidagi bitim (TIFA) ning amalga oshirilishi Qo'shma Shtatlar bilan savdo aloqalarini rivojlantirishga salmoqli hissa qo'shmoqda. O'zbekistonda dunyoga mashhur va yirik Amerika kompaniyalari faoliyat ko'rsatmoqda. Xususan, «General Motors» va O'zbekistonda avtomobil dvigatellari ishlab chiqaradigan «General Motors Powertrain Uzbekistan» zavodi faoliyat ko'rsatmoqda. «Boeing» kompaniyasi O'zbekiston milliy aviakompaniyasi uchun zamonaviy va doimiy aviakompaniyalarni, shu jumladan yangi avlod Boeing-787- 8 Dreamliner samolyotlarini doimiy va asosiy etkazib beruvchisi. «General Electric» korporatsiyasi ham O'zbekistonning iqtisodiyotning neft-gaz va aviatsiya sohalarida, sog'liqni saqlash va qayta tiklanadigan energiya manbalarini rivojlantirish sohasidagi muhim hamkori hisoblanadi. 40 O'zbekistonda faoliyat ko'rsatayotgan boshqa Amerika kompaniyalariga "Exxon Mobil", "CNH Industrial", "Coca-Cola", "Hyatt", "Xilton", "John Deere", "Honeywell", "Caterpillar" va boshqalar kiradi. Madaniy-gumanitar sohadagi hamkorlik muntazam rivojlanmoqda. Shuningdek, O'zbekiston va Amerika Qo'shma Shtatlari ta'lim va fan sohasidagi ikki tomonlama aloqalarni rivojlantirish, yangi aloqalarni o'rnatish va erishilgan kelishuvlarni hayotga tatbiq etish, birinchi navbatda madaniy, gumanitar va ilmiy-ma'rifiy hamkorlikni yanada kuchaytirish bo'yicha ishlarni faol davom ettirdilar. Muzokaralar va amaliy qo'shma tadbirlar o'tkazish uchun O'zbekistonga AQShning ixtisoslashgan muassasalari va tashkilotlarining mutaxassislari muntazam ravishda tashrif buyuradilar. O'zbekistonlik mutaxassislar AQShning ilmiy va o'quv dasturlarida ishtirok etadilar. Texas A&M universiteti va Missisipi universiteti singari Amerikaning bir qator universitetlari bilan qo'shma loyihalar amalga oshirilmoqda. Universitetlararo hamkorlikni yanada rivojlantirish doirasida milliy universitetlarning AQShdagi boshqa oliy o'quv yurtlari bilan, masalan, Ogayo va Michigan universitetlari, Boston kolleji yuridik maktabi, Amerika va Jorjtaun universitetlari bilan aloqalarini kengaytirish bo'yicha ishlar olib borilmoqda. . Webster universiteti bilan Toshkentda o'z filialini ochish to'g'risida kelishuvga erishildi. AQSh tibbiy muassasalari va O'zbekistonning ixtisoslashgan klinikalari va kasalxonalari o'rtasida to'g'ridan-to'g'ri aloqalar, shu jumladan jarrohlik, kardiojarrohlik, urologiya, akusherlik va ginekologiya, ko'z mikroxirurgiyasi va boshqa sohalarda aloqalar o'rnatilgan. Shuningdek, O'zbekiston Kanada bilan har tomonlama hamkorlikni mustahkamlashga katta ahamiyat beradi va siyosiy, savdo- iqtisodiy, sarmoyaviy va gumanitar sohalarda o'zaro manfaatli hamkorlikni faollashtirishga intiladi.Diplomatik aloqalar 1992 yil 7 aprelda o'rnatildi. Ikki tomonlama hamkorlik O'zbekiston Respublikasining Kanadadagi elchixonasi va D.Sh.ning qarorgohi bilan, shuningdek, Kanadaning O'zbekiston Respublikasidagi qarorgohi Moskva shahrida joylashgan. 1997 yildan beri Toshkentda Kanadaning Faxriy konsulligi mavjud. Ikki tomonlama aloqalarda O'zbekiston va Kanada 41 tashqi siyosiy institutlari o'rtasidagi muntazam siyosiy maslahatlashuvlar muhim ahamiyat kasb etadi. Ikki tomonlama hamkorlikni kuchaytirish bo'yicha "Yo'l xaritasi" ning birgalikda amalga oshirilishi Kanada bilan dialogni tizimli qiladi. Ikki mamlakat o'rtasida tez-tez tashriflar almashinuvi yo'lga qo'yilgan. Ikki tomon o'rtasidagi savdo-iqtisodiy aloqalarni, shu jumladan Kanadadagi Evrosiyo Rossiya biznes uyushmasi (CERBA) doirasida rivojlantirish. Xususan, Kanada delegatsiyasi Toshkentda bo'lib o'tgan "UzMining Expo-2017" ishtirokchilari orasida eng faollaridan biriga aylandi. Diplomatik aloqalar o'rnatilganining 25 yilligi arafasida Toshkentga kon sanoatiga ixtisoslashgan 10 dan ortiq kompaniyalarning savdo delegatsiyasi tashrif buyurdi. O'zbekiston Lotin Amerikasi mamlakatlari bilan faol aloqalarni o'rnatishga intilmoqda. Braziliya, Kuba, Chili va Argentina o'rtasidagi munosabatlarda ma'lum dinamika kuzatilmoqda. O'zaro aloqalar muntazam ravishda xabarlar almashish va delegatsiyalarning o'zaro tashriflari ko'rinishida amalga oshiriladi. Xususan, 2017 yil fevral oyida qishloq va suv xo'jaligi vazirining o'rinbosari boshchiligidagi O'zbekiston delegatsiyasining soya etishtirish va qayta ishlash sohasidagi ilg'or tajribalarni o'rganish uchun Braziliyaga tashrifi bo'lib o'tdi. O'zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi siyosiy, savdo-iqtisodiy, madaniy-gumanitar, ilmiy sohalardagi hamkorlikni rivojlantirish, sayyohlik va xalqaro sohadagi hamkorlikni rivojlantirish maqsadida mamlakatga kelgan Lotin Amerikasi delegatsiyalari vakillari bilan muntazam ravishda ikki tomonlama uchrashuvlar o'tkazib turadi. tashkilotlar. 2018 yil may oyida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Amerika Qo‘shma Shtatlariga rasmiy tashrifi tarixiy xarakterga ega bo‘ldi. Darhaqiqat, O'zbekiston rahbarining Oq uydagi va Kongressdagi asosiy idoralar, yirik korporatsiyalar va xalqaro moliya institutlari bilan uchrashuvlari ushbu tashrif katta samara berganini ko'rsatmoqda. Prezident Mirziyoyev Vashingtonda yuqori darajadagi Diplomatik protokol bilan birga qabul qilindi va AQSh Prezidenti Donald Trump tomonidan muhim vaqtga ega bo'ldi. Vashington shahrida bo'lib o'tgan muzokaralar yakunida ikki davlat 42 rahbarlari "Qo'shma Shtatlar va O'zbekiston: strategik sheriklikning yangi davri boshlanishi" qo'shma deklaratsiyasini qabul qildilar. Tashrif davomida ikki tomonlama savdo aloqalari va oliy ta'lim va ilmiy tadqiqotlar, qishloq xo'jaligi va energetika sohalaridagi hamkorlikni kengaytirish bo'yicha protokollarni o'z ichiga olgan hujjatlar to'plami imzolandi. O'zbekistonning Jahon savdo tashkilotiga (JST) a'zo bo'lish istagida hamkorlik o'rnatish va 2018 yilda Toshkentda Markaziy Osiyo savdo forumini o'tkazish uchun o'zaro anglashuv memorandumi imzolandi. O'zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki va AQSh Eksport- import banki o'rtasida kooperatsion loyihalarni moliyalashtirish uchun yana bir Memorandum imzolandi. Ikki mamlakat korporatsiyalari qiymati 4,8 milliard dollarga teng 20 dan ortiq yirik shartnomalarni imzoladilar. Xavfsizlik sohasida AQSh va O'zbekiston mudofaa va harbiy sohalarda mintaqada tinchlik va barqarorlikni mustahkamlashga qaratilgan besh yillik rejani kelishib oldilar. Jahon banki qarorgohida Jahon banki guruhining prezidenti Jim Yong Kim O'zbekistonning islohotlar jarayonini yuqori baholadi va energiya samaradorligi, bog'dorchilik va shoshilinch tibbiy xizmatlarni moliyalashtirish maqsadida 940 million dollarlik kredit shartnomalari imzolandi. Jahon bankining 2020 yilgacha amalga oshiradigan umumiy faoliyati 27 ta muhim loyihani o'z ichiga oladi, ularning umumiy qiymati 4 milliard dollardan oshadi. Bundan tashqari, Xalqaro moliya korporatsiyasi (IFC) bilan O'zbekistonga xususiy investorlarni jalb qilish uchun davlat-xususiy sheriklik tizimini takomillashtirishga qaratilgan konsalting xizmatlari to'g'risida bitim imzolandi. 43 Xulosa Xalqaro iqtisodiy munosabatlar – bu jahonning turli mamlakatlari o‘rtasidagi xo‘jalik aloqalari majmuidir. Shunday ekan mamlakatimiz mustaqillikning dastlabki yillaridanoq bor diqqat e’tiborini xalqaro iqtsodiy munosabatlar o’rnatishga qaratdi. Bu yaqindagina mustaqillikka erishga davlatimizni jadal rivojlanishiga va xalqaro miqiyosda obro’sini oshirishga katta yordam berdi. Dastlab tili, dini, madaniyati va urf – oatlari qisman biznikiga o’xshsh bo’gan qardosh davlatlar bilan (misol uchun Turkiya) va qo’shni davlatlar bilan aloqa yo’lga qoyildi. Nisbatan iqtisodiy jihatdan qudratli mamlakatlar bilan izchil iqtisodiy aloqalar o’rnatildi. AQSH, Janubiy Kreya, Yaponiya, Rassiya, Xitoy, Hindiston Germaniya kabi davlatlar shular jumlasidandir. Yuqorida sanab o’tilgan davlatlar hozirgi kunda ham O’zbekistonning asosiy iqtisodiy hamkorlari hisoblanadi. O’zbekistonning eksport va import hajmi ko’rsatgichlari ham shuning dalilidir. Xitoy asosiy savdo sherigi hisoblanadi. Ushbu davlat bilan tashqi savdo aylanmasi 6,4 mlrd dollarni tashkil etdi. Eksport - 2,8 mlrd, import - 3,5 mlrd dollar. Xitoyning respublika tashqi savdo aylanmasidagi ulushi 19 foizga teng bo‘ldi. Keyingi o‘rindan Rossiya joy oldi - 5,7 mlrd dollar. Eksport - 2,1 mlrd, import - 3,5 mlrd dollar. RFning tashqi savdo aylanmasidagi ulushi - 16,9 foiz. 44 Uchinchi pog‘onada Qozog‘iston - 3 mlrd dollar. Eksport - 1,4 mlrd, import - 1,5 mlrd dollar. Ushbu mamlakatning O‘zbekiston tashqi savdo aylanmasidagi ulushi - 8,9 foiz. Shuningdek, respublika tashqi savdo aylanmasida yuqori ulushga ega bo‘lgan 20ta davlat orasida Turkiya, Koreya Respublikasi, Germaniya, Yaponiya, Afg‘oniston, Qirg‘iziston, Ukraina, Latviya, Belarus, AQSh, Tojikiston, Eron, Fransiya, Italiya, Turkmaniston, Litva va Hindiston bor. Bu ko’rsatgichlar shuni ko’rsatib turibdiki mamalakatimizning tashqi savdo aylanmasini nomi yuqorida keltirilgan iqtisodi rivojlangan mamlakatlar bilan bo’liq. Xalqaro iqtisodiy hamkorliklar mamlaktning tashqi savdo aylanmasiga ya’ni eksport va import tarkiga bevosita ta’sir etadi. Bu degani mamlakatimizning tashqai savdo aylanmasi qanchalik o’sib borsa mamlakatimiz iqtisodi ham rivojlanib, barqarorlashib boradi. Bu esa davlatimizni iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar qatoriga qo’shilishiga asos bo’ladi. 45 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati “Iqtisodiyot nazariyasi” Sh.Sh.Shodmonov, U.V.G’afurov “O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li” I.A.Karimov “O’zbekiston milliy ensklopediyasi” Wikipedia.com sayti Tashqi ishlar vazirligining rasmiy mfa.uz sayti Davlat statistika qo’mitasining rasmiy stat.uz sayti 46 47

O’zbekistonning jahonning rivojlangan mamlakatlari bilan iqtisodiy hamkorligi

Купить