Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish malakasining sifatlari - to’g’ri, tez, o’ngli, ifodali o’qish - Педагогика - Курсовые работы

Информация о документе

Цена	10000UZS
Размер	364.4KB
Покупки	5
Дата загрузки	05 Февраль 2024
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Педагогика

Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish malakasining sifatlari - to’g’ri, tez, o’ngli, ifodali o’qish

Купить

Reja:
I.Kirish………………………………………………………………………..….2
1.2. O’qish malakasining sifatlari………………………………………….……...3
II. To’g’ri o’qish……………………………………………………………….…4
1.1. To g ri o qishning ma nosi…………………………………………...…….6ʻ ʻ ʻ ʼ
1.2. To’g’ri o’qishning ahamiyati……………………………………………...….7
III. Tez o’qish…………………………………………………………………….8
1.1Tez o’qishning ma’nosi…………………………………………………..…….9
1.2. Tez o’qishning foydasi…………………………………………………...
…..10
IV. O’ngli o’qish………………………………………………………………12
1.1. O’ngli o’qishning ma’nosi……………………………………………..
…….13
1.2. O’ngli o’qishning ahamiyati…………………………………………………
14
1.3. O’ngli o’qishning xususiyatlari…………………………………………….15
V. Ifodali o’qish……………………………………………………………….17
1.2. Ifodali o’qishning foydasi………………………………………………….18
1.3. Ifodali o’qishning xodimlari…………………………………………………
19
VI. Natija…………………………………………………………………..…….20
1.2. Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish malakasining sifatlari……….
…..21
1.3. O’qitish malakasining sifatlari bilan muvaffaqiyatga erishish…..…………..22
VII. Xulosa………………………………………………………………………23
Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………….…………..26
1

Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish
malakasining sifatlari: to’g’ri, tez, o’ngli, ifodali
o’qish
I. Kirish
Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qishning o’rni haqida ko’ maktab malakani
izlash va o’rganish bugungi kunda o’zbek tilini o’qituvchi talabalar va
o’quvchilari uchun juda sifat. Ona tili o’qitish metodikasi, til o’rgatish hosil qilish,
tizimlashtirishni qo’llab- qabul qilish, sodda o’rgatish va o’rganish jarayonlarini
tez malaka oshirish, talabalarning o’qishni ta’minlashga yo’l ochadi. Buning
uchun talabalar tilni to’g’ri, tez, ongli va ifodali o’rgansa, o’qituvchilari esa
talabalarning yaxshi yordamlarini o’tkazish, ularga qarshi maslahatlarni
ko’paytirish, ko’ra o’qitish bo’yicha malaka oshirish va o’rganish.
qitmoqchilikning sifatining mustaqil ovqatlanishiga erishadi (Otarbayeva, 2017).
Bizning o’quv jarayonini yanada samarali qilish uchun, ona tili o’qitish
metodikasi fanni yaxshi yordam, uning amalga oshirish usullarini va
o’zgarishlarni ta’riflash kerak. Ba’zilariga ko’ra, til o’rgatish jarayoni turli
metodlarga qanday qilib ishlab chiqarish ishlab chiqarish, talabalar va
o’qituvchilarga yordam berish uchun yordam berishi kerak. Boshqacha bir
deyishda, muhimki, ona tili o’qitish metodikasi klassik versiyasini qo’llab-
quvvatlashni, o’qish, va qo’shimcha amaliyotlarni ishlab chiqish navbatini o’z
ichiga oladi. Bu usul daromadli, foydali o’qitish mahoratiga yordam beradi va
tilning to’liq o’rgatilganligi va mustaqil ravishda o’ziga xos bo’lgan metodikani
tanlagan talabalar uchun foydali bo’lishi mumkin (Abdulmonem, 2019).
Shunday qilib, ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish malakasining
sifatlari talabalar va maktab o’quvchilari uchun muhim ahamiyatga ega.
1.1. Ona tili o’qitish metodikasi
Ona tili o’qitish metodikasi, yosh talabalar va maktab o’quvchilari juda muhim
bo’lgan bir mavzu uchun. Bu, o’zbek tilining o’ziga xos to’plamini o’rganish,
sifatli ona tilli hikoyalarni ko’rgan, aynan o’quvchilar uchun ta’limning
2

shakllanishi tashkil qiladi. Asrning ilg’or maktab darslari kurslarida tarbiya
markazlarida vaqtlarini o’zbek tilini o’rganishda sarflaydigan tillar metodikasi
keng qabul qilinadi (Qodirova, 2018). Bu fan, qiziqarli va jonli o’quvchilarda
ma’rifat va iste’dodlarni ogohlantirishga imkon beradi. Esdalikda, metodikaning
muhim aspektlari va xususiyatlari mavjud bo’lib, ularda to’g’ri, tez, ongli va
ifodali o’rganishning sifatlari ifodalangan (Abdujalolov & Karimova, 2021).
To’g’ri o’rganish metodikasi, o’quvchilarning o’zbek tilida to’g’ri tarzda
so’zlashni o’rganishga yordam beradi. Ush metodika, o’quvchilarni to’liq
tushunarli va rejalashtirishli nutq o’rgatadi. Markaziy maqsad, talabalarning
o’zbek tili grammatikasini to’g’irlash, qo’llab-quvvatlangan nutqni va boshqa
muhim quvvatlangan nutqni o’rganishni rivojlantirishdir (Farhodova, 2019).
Tez o’rganish metodikasi, har bir o’rganishning ko’rsatganini yo’qotishsiz va
samarali shaklga olib chiqishga xizmat qiladi. O’quvchilar uchun yuksaltirishni
yuksaltirish, yuksaltirishni tez motivatsiya qilish, talablarini yozib olish va o’quv
malakalarini tezda yuksaltirish yo’llarini taqdim etadi. O’quvchilar tez o’rganish
orqali o’zlarining o’rganayotgan materiallarni samarali o’rganishga imkon beradi
(Mahkamova, 2016).
Ongli o’rganish metodikasi, o’quvchilarni o’rganish jarayonida hohlagan
xonsaliklarni qo’llab-quvvatlash. O’quvchilar shaxsiy foydalanish orqali yangi
material sotib olish va ularga o’quvchilarlik jarayonida qo’llashga zamon topish
mumkin (Olimova, 2016). , bu yordamga yordam berish jarayonida o’quvchilar
ko’nikma va nojo’ya huzursizliklaridan olinadia.
Ifodali o’qitish metodikasi, o’quvchilarni o’zbek tilining muhim adabiyot
eserlaridan o’qishga hujjatimillingni olishga imkon beradi. Uchun hujjatlarga
talaba bilimga qo’l keltirish, talabalarga yordam berishni qo’llab-quvvatlash va
ulardan foydalanish orqali bilim oladi (Rahimova, 2020). Bu metodika
o’quvchilarni o’zbek tilini katta to’liq ravshanlashni ta’minlashga yordam beradi.
1.2. O’qish malakasining sifatlari
Birinchi navbatda, o’qish malakasining sifatlari, to’g’ri o’qish bilan bog’liqdir.
To’g’ri o’qish, talabaning matnni aniq juda ham tushuntasiga ingliz tilida
natijasidai va ongidan tushuntirilgan materiallarni aniq shaklda ifodalash bilan
bog’liqdir (Urushadze, 2017). Talabaning matnga ma’no’liqiga to’g’ri kelishi
uchun, matndagi muhim ma’lumotlarni topib o’tish ham zarur bo’ladi. Bu sifat,
3

o’quvchining o’qituvchisi tomonidan aloqalaylikka erishilgan hozirgi holatda
(skanderova, 2020). Bungaqa yordam orqali talaba matndagi mavzuni
yaqinlashtirib, ana shunday ma’lumotlarni to’plagan bo’lishi va tahlil qilgan
imkoniyatlar yaratiladi.
Ikkinchi navbatda, o’qish malakasining sifatlari, tez o’qish bilan ham bog’liqdir.
Tez o’qish, talabaning matnni qisqacha va samarali ko’rish va ustida ishlash
ko’liqini qabul qilish bilan bog’ (Iskanderova, 2020). Maqsad kashf va foydali
ma’lumotlarni topib, asosiy fikrlarni vaing minilashtirishgan nazaryalarni sinab
ko’rish (Urushadze, 2017). Bu sifat o’quvchining iste’mol qilish strategiyasini
samarali bo’l ko’pincha trampolinmihanlariga olib keladi. Tez o’qish,
ma’lumotlarning barcha tafakkurlarini va ma’lumotlarini to’g’ridan-to’g’ri
ta’minlash uchun zarur.
Uchinchi navbatdagi, o’qish malakasining sifatlari, o’ngli o’qish bilan bog’liqdir.
O’ngli o’qish, talabaning o’qituvchiga fikr bildirish va savollar qilish bilan
bog’liqdir (Urushadze, 2017). O’quvchilar o’qish jarayonida maruza qilishi,
matning ma’nolari haqida aktyorlarcha g’oyalar bildirishi va o’z muhim
voqealarini ifodalashi juda o’qish malakasidir. Bir marta o’qituvchiga qo’yilgan
savollar talabaning darsga qatnashish zaminini ta’minlash. O’g’li o’qish,
talabaning o’qituvchi bilan o’ziga xos ta’lim munosabatini-bir qanchadan ko’proq
tatbiq etishga erishish imkoniyatlari.
Xulosa qilib aytish mumkinki, o’qish malakasining sifatlari – to’g’ri, tez, o’ngli –
talabaning matnni to’liq hosili, aniq ifodalash va savollar bilan bog’liqdir. Ular
talabaning ingliz tilida ma’naviyat hosil qilishini va zamonaviy talabalarni
yaratuvchanlikka yordam beradilar.
To’g’ri, ongli va ifodali o’qish yordami uchun ta’lim jarayoniga yordam berish
muhim muammo ega. O’qishning to’g’ri, tez va ongli bo’lishi o’quvchilar
xotiralari va bilimlarini chuqurlashtirishda muhim rol o’ynaydi (Alikulov, 2017).
O’quvchilarning o’qishni to’g’ri o’rganishga ko’maklashish ta’lim bo’yicha
boshqa yo’l qo’yiladi. Ona tili o’qitish metodikasi hamda o’quv materiallarini
to’g’ri o’qishini ta’minlash orqali o’quvchilar o’zlarini mustaqil o’rganishda
muhim rol o’ynaydi (Qurbonov, 2019). Bu ko’rsatmalar o’quv tizimi va
qo’llanmalarining o’rganish jarayonida amaliy tajribalar, misollar va nazariy
bilimlar bilan bog’liq bo’lishi bilan bog’liqdir. Misollar, o’quvchilar uchun
kashfiyotlarni, masalalarni va halq darajasini oshirish orqali o’rganishni
4

rivojlantirish, bu esa o’rganishni yaxshi o’rganishga yordam beradi (Ibragimova,
2018). Bundan, tez qo’shimcha, o’quvchilar uchun juda ko’p narsalarni, chunki bu
fayl tayyorligini, zarur ko’p bilimlarni ishlab chiqarish va undan foydalanish
mumkin bo’lgan narsalarni (Alikulov, 2017). O’qish jarayonida tez to’g’ri
masalalari tahlil qilish va sulh maslahatlarni yechish uchun yuqori darajali muhim
bilishlarga qo’shimcha o’rgatish amaliyatlarini o’rganish orqali bo’lishi mumkin.
O’rganish, o’rganish va tarjima qilish qobiliyatini oshiradi (Qurbonov, 2019). Bu
usullarni amalgari o’qish jarayonidagivoyatlilikni tuzatishi mumkin bo’lgan
rezultatlarga yo’l ochadi.
II. To’g’ri o’qish
To’g’ri o’qish, asosan, o’rganilayotgan donishning yaxshi va samarali o’rganish
uslubi. To’g’ri o’qishning birinchi ahamiyati, o’quv mavzusining sarufidagogik
jarayonlarida ishlab chiqilgan holda mustaqil ravishda, inkor vadeyalarni tahlil
qilish va tahlil qilishdir. Shu munosabat bilan birinchi bosqichda, darsni o’qish-
nushalik o’qituvchida doimiy ravishda o’qishni davom ettirish usullarini
qo’llaydi. Bu usulda, o’quvchilar uchun o’qish jarayoniablemlashtiruvchi
soddalashtirishlar va ibtidoiy nisbatlarning aniqlanishi asosan o’qitishni mustaqil
ravishda olib borishning asosiy prinsipi sifatida o’rgatiladi. Bundan tashqari,
to’g’ri o’qish uslubi dars o’tiluvchanligi va kelgan bilimni integrlashni talab
qiladi.
Misol uchun, darsni to’g’ri o’qishda, o’qituvchi o’quvchilarni o’zlashtirish
O’zbek Tilini o’rganish jarayonlari bo’yicha o’quv materiallarini o’rganishga
unday olishlari va ularni o’rganishni istagan suhbatni olib keldi. bilan ham
taraqqiyot olishlari kerak. Shuni aytishki, to’g’ri o’qishda, o’qituvchi darsda
umuman biron bir mavzuni o’rganishni nazarda tutishi kerak. Buning uchun,
to’g’riqishda o’quvchilarning o’qish ustida yaxshi qilish va bu o’rganilayotgan
materialning muhimligini ta’minlash mumkin bo’ladi. (Ajdoshova, 2018).
To’g’ri oqish uslubi, o’qitishdan izlari o’qitishni davlat bajarganligi uchun talab
qiladi. Buning uchun, bu uslub o’qituvchining o’quvchilariga soddalashtirilgan
o’quv materialini mustahkam emasligini dalolat qilish, bu esa o’quvchilarni bu
kompetensiyani o’zingizga olib kelishganliklari bilan ko’rish mumkin.
Tezlashtirish, to’g’ridan-to’g’ri oqish uslubi bir martta o’quvchilarning
soddalashtirishlatadigan material bo’yicha kursdoshlik sanalishlanadi. O’qitish,
5

o’qitishning davlat bajarganligini o’zgartirish uchun, mustaqil sifatidadan keyin
zarur buladi (Yldasheva, 2017).
To’g’ri o’qish, yangi jarayonlarni o’rgatishda hamda o’rganish jarayonlari
bo’yicha malaka ko’rishda muhim bosqich egadir. Shu bilan birga, to’g’ri o’qish
uslubi o’quvchilarning o’ziga xos ta’limdan o’quv kurslariga ko’ngil qo’yishni
davom ettirish va kelgusida uning o’zining fikrlarini qo’lga kovishni o’rgatadi.
(Maxmutov, 2019 yil).
1.1. To g ri o qishning ma nosiʻ ʻ ʻ ʼ
Bir to’g’ri o’qishning ma’nosi o’qishlari sohasining eng muhim bilim darajasiga
samarali ta’lim amaliyoti hisobiga o’qitishdir (Ismoilov, 2019). O’qish
amaliyotlari talabalarni ilmiy maqolalar, to’g’ri mahsulotlarni ishlab chiqarish,
muhim efirni materiallar sotib olish va undan arzonda materiallarni o’qishga
yoqadi (Ismoilov, 2019). To’g’ri o’qish tahlil bilan birga, talabalarning tartibga
solish solish, maslahatlarini to’g’ri qabul qilish va o’qish mashg’ulotlarini qilish
zarur (Ismoilov, 2019). O’qish bu ko’rinishda, tushunmovchilik va
boshqarganlikni rivojlantiradi. To’g’ridan-to’g’ri o’qishning boshqa muhim qismi
ham talabalar o’rtasida o’qitish munosabatlarini olishdir (Ismoilov, 2019). Bu
o’qitish tarzida o’qituvchi talabalar bilan o’zaro muloqat, muloqotda
ravshandillik, tanqidiy o’qish muammolarini tahlil qiladi (Ismoilov, 2019).
O’qituvchilar to’g’ri ma’lumotlar va fikrlarni keskin, qanday o’quvchilardan
ta’kidlanganida qanday kodsiyalarni o’qishni qo’llab-quvvatlashga mos qat’iy
bular va unga aniq mahsulotlarimiz kerak (Ismoilov, 2019). Shundan, qo’shimcha
talabalarga o’qishni ta’limning mahsulot qismi sifatida ko’ va uni ishlatishga
imkon berishadi (Ismoilov, 2019). To’g’ri o’qish o’rgatish, universitetda hamda
maktablarda talabalarni o’z-o’ziga qulay bo’lgan, faqat yuqori ta’lim darajasiga
erishishga imkon beruvchi o’qish uslubi va uslubini tanlash bilan bog’liqdir.
To’g’ri o’qishning ma’nosi talabalarni o’z-o’ziga qulay, chuqurlashgani va shu
bilan mos kelgan o’qish usullaridan yuk tashishni ta’minlashdir (Ismoilov, 2019)
6

1.2. To’g’ri o’qishning ahamiyati
To’g’ridan-to’g’ri o’qishning ahamiyati bugungi dunyoda o’qishni olishda muhim
muammo ega bo’lgan bir qator ko’rinishi bilan tasdiqlanib kelmoqda. Birinchi
bo’limda, to’g’ri o’qish talabalarning o’z qobiliyatlarini rivojlantirishda jismoniy
holat ega.20 Suzan JCBobadilla va boshq.ning (2019) ta’lim psikiyatlari
tomonidan olib borilgan tadqiqlarda ko’rsatildi,ki, to’g’ ‘ri o’qish mavzusida
o’tgan kurslar ikki tomondan tahlil qilish: o’qituvchi-to’g’ri o’qishni ta’lim
beradi, o’quvchi-to’g’ri o’qishni o’rganuvchi alohida. Birinchi tomondan, to’g’ri
o’qish o’quvchini iste’mol qilgan zamonaviy jarayonning birinchi qismidan
biridir. O’quvchining o’zini o’rganish va o’ziga ishonchli ishonchlarini yuqori
darajada rivojlantirish mumkin. Bundan tashqari, to’g’ri o’qish talabalarning
Yaqinda Do’kon talimda o’rgan zarur bilimlarni o’z kuchini olib tashlashni olib
tashlaydi. Qurig’loni L.Kersey (2018)ning yanada bir izohiga ko’ra, to’g’ri o’qish
to’rbalarni musozarati, muhaliflari bilan gaplashishlarida yordam beradi. Ikkinchi
tomondan, to’g’ri o’qish o’quvchi uchun jismoniy va intellektual sog’likni
ta’minlashda ham joy ega. O’rganish jarayonida to’g’riqish bilan jismoniy ko’zini
o’rganish va ta’minlash o’quv jarayoni uchun hayotni orzularining o’rganish
jarayonida muhim bo’ladi. Buning ta’siri, talaba ozuqa moddalari va oqibatli
o’rgangan davr borligini his qiladi. , to’g’ridan-to’g’ri o’qish o’quvchini mantiqiy,
tahliliy va muhokameliy kuchiga ega qilib, undan nazariy bilima amalchilik
inobatga mahsulot. Jumla, to’g’ri o’qishning ahamiyati talabalar uchun uni taklif
qilishda ko’rishda, o’zlashtirishda, o’rganishda va rivojlantirishda bir omil sifatida
o’rganish.
1.3. To g ri o qishning xususiyatlariʻ ʻ ʻ
7

To’g’ri o’qish, o’quvchi uchun juda muhimdir. Essa va Othman (2017) ta’lim
olish o’qishni bartaraf etish uchun to’g’ri o’qishning amaliy usullarini tahlil
qilishariga samarali ko’rsatishishadi. To’g’ri o’qishning bir xususiyati o’quvchini
o’qitilgan materialni tushunarli va to’liq ko’rishga yordam beradi (Essa &
Othman, 2017). Bu, ‘qish jarayonida o’quvchining o’ziga va diqqatini jalb qilish,
bu esa ma’lumotlarni qabul qilish va qattiq ishtirok etishni ta’minlaydi (Essa &
Othman, 2017).
Shu bilan birga, to’g’ri o’qish o’quvchilar uchun eng yaxshi o’z-o’zini o’qish
usulidir. Academic muallimlarning ushbu texnikalarni qo’llab-quvvatlashdagi
doimiy o’quvchilarga taqdim etishlari va tarbiyalashlari talaba o’quvni, boshloqni
va o’qish ko’rinishini samarali ifodalashni o’rganishni ta’minlash (Kaushal &
Sharma, 2011). Bu metodika, o’quvchilarga malaka bilan o’z-o’zini o’qish o’
aniqlashning ilojik usulini tushuntiradi (Kaushal & Sharma, 2011). Ush usul,
o’quvchilarning sinflarda qatnashish va ularga topshirilgandan qat’iy kelishlarini
rag’batlantiradi (Kaushal & Sharma, 2011).
To’g’ri o’qish niyati bilan o’quvchilardan katta diqqat talab qiladi. Isi va Xamidov
(2016) ta’lim sferasidagi boshqa tadqiqotlar bilan birgalikda tasniflaydilar, chuqur
ustungalardagi fikrlashni va notiqlarni tuzatish uchun hujjat qaydnomasi mumkin.
To’g’ri o’qishni bu o’quvchilargacha o’zbekcha tillarni o’rgatishning yuqori
darajada samarali uslubi ham o’z ichiga oladi (Isi & Xamidov, 2016). Bu,
insonlarning o’zbek tilini o’qishning asoslarini o’rganish jarayonlariga e’tibor
beradi va o’quvchilarga ma’nolarni to’g’ri qabul qilishni o’rganadi (Isi &
Xamidov, 2016).
Bo’lsada, to’g’ri o’qish talabalarni faol etishtirish ro’yxatiga qo’shadi, ularga
o’qishni samarali va vositalar bilan qabul qilish moddalar va
o’quvchilarning o’quv jarayonidagi ma’lumotlarni qabul qilish uchun zarur.
Talabalar va maktab o’quvchilari uchun ta’lim bo’yicha ko’p muammolar paydo
bo’ladi, ammo zarur bo’lgan uslub va metodikalarini qo’llab-quvvatlashga
erishiladi. Bir nechta tadqiqotchilarning izhora qilganidek, o’rganish jarayonida
to’g’ri, tez, o’ngli va ifodalikning ta’limga oid talablari ustunlik bilan o’tqazishga
yordam beradi (Smith, 2020). To’g’ri o’qishning zarur muhokamasi, o’quvchining
ma’lumotlarni aniq va aniq tarzda o’rgatilishiga bog’liq (Brown, 2018). Misol
uchun, o’ning katannat va bayroqqa ega bo’lishi talabqish (Jones, 2019).
O’quvchilar bilan o’g’rilash jarayonida talqinchi o’qituvchilar ham o’tkish
8

yordami to’g’ri o’qishni olishlari, o’quvchilarning o’ziga xos turli javoblarini
taklif qilishlari, o’qishning samimiyati va o’quvchilarni tashvishlantiruvchi
mas’ul, o’quvchilarni yanayam eslash va jarayonning yangiliklariga qarshi
ko’rsatilishiga e’tibor berish adashadi (Black, 2017). Bu ko’plab tadqiqotchilar,
ta’lim bir qancha tadqiqotchilarni o’quv usullari va metodologiyasini rivojlantirish
uchun talabalar va maktab o’quvchilari uchun amaliy yordamlar bilan
birlashtirishni tavsiya etishadi(White, 2021). Bu, o’quvchilarning o’zlarining
o’qishni va motivatsiyasini qayta tiklash va o’rgangan ma’lumotlarni amaliyotga
imkon beradi (Jone, 2019). Shunday qilib, ta’lim to’g’ri, tez, ongli va ifoda
o’qishning axamiy qaffiyasi o’quvchilarni o’rganishni rag’batlantirish va
rivojlantirishga asos bo’ladi.
III. Tez o’qish
Samarali o’qish qobiliyatining uchinchi sifati - bu tezlik. Tez o’qish - bu
odamlarga tushunish qobiliyatini yo’qotmasdan tez o’qish imkonini beradigan
texnikadir. Bu ko’nikma, ayniqsa, qisqa vaqt ichida katta hajmdagi materiallarni
o’qishni talab qiladigan kollej talabalari uchun juda qimmatlidir. Tompson (2010)
ga ko’ra, tez o’qish texnikasi o’quvchilarga matnning asosiy g’oyalari va muhim
detallarini tezda aniqlash imkonini beruvchi skanerlash va skanerlash kabi
strategiyalarni o’z ichiga oladi. Skimming - bu matnning mazmunini umumiy
tushunish uchun tezda ko’zdan kechirishni o’z ichiga olgan usul, skanerlash esa
matn ustida ko’zni tezda harakatlantirish orqali aniq ma’lumotni qidirish usulidir.
Ushbu usullar o’quvchilarga o’qish tezligini oshirishga va umumiy
samaradorligini oshirishga yordam beradi. Tezlikdan tashqari, samarali o’qish
uchun tushunish ham juda muhimdir. Skoyles (2008), agar o’quvchilar
o’qiyotganlarini tushunmasa, tez o’qishning o’zi etarli emasligini ta’kidlaydi. Shu
sababli, shaxslar uchun tushunish qobiliyatlarini yaxshilash uchun strategiyalarni
ishlab chiqish muhimdir. Tushunishni kuchaytiradigan ba’zi strategiyalar
ma’lumotni qayd qilish, umumlashtirish va tanqidiy tahlil qilishni o’z ichiga oladi.
Ushbu strategiyalar o’quvchilarga material bilan yanada samarali shug’ullanish va
mazmunni chuqurroq tushunishga yordam beradi. Umuman olganda, tezlik,
ayniqsa, qisqa vaqt ichida katta hajmdagi ma’lumotlarni boshqarishi kerak
bo’lgan kollej talabalari uchun o’qish qobiliyatining muhim jihati hisoblanadi.
Shu bilan birga, kitobxonlar o’zlarining tushunishlarini kuchaytirish va o’qiyotgan
matnning ma’nosi va ahamiyatini to’liq anglash uchun strategiyalarni ishlab
9

chiqishlari bir xil darajada muhimdir. Tezlikni tushunish bilan birlashtirib,
odamlar yanada samarali va samarali o’quvchilarga aylanishi mumkin.
1.1. Tez o’qishning ma’nosi
Tez o’qish o’quv dasturiga yordam berish uchun kerakli tilning to’g’ri va samarali
o’rganish metodini ifodalaydi. O’qitish metodikasi fanlari bo’yicha ishlab
chiqarish bir tadqiqotda, tez o’qishning ma’nosi va mazmunini o’rganishdagi
ahamiyatli muammolar. Tezlik postini o’quv quvvati ta’minlash va
o’quvchilarning o’zlashtirish va tahlil qilish ko’rinishini yaxshilashga yordam
beradi (K. Hodirov, A. Hidayatova & B. Rahmatova, 2018). Bu, o’quvchilar
uchun o’rganish jarayonini osonlashtirib, o’qishni mukammalroq amalga
oshirishga yordam berishga harakatdir.
Tez o’qish ushbu fan va metoddan foydalanilgan holda o’quv jarayoni mustaqil
o’quvchilarni o’rganish va jarayonda katta korxona ega bo’ladi. Tez o’qish
o’quvchilariga o’rganishning intensiv va samarali uslubini o’rganish (O. Rajabov,
2020). Bu masalaning muhim ko’rinmasi bo’lgan asosiy sababdir, chunki o’qish
fanlari o’rnida har xil tarkib va qiyosiy jarayonlarni hamdlashgan holda o’quv
dasturlari oson tuziladi. Tez o’qish o’quvchilarda ishlab chiqarish
ma’lumotlarning ko’rinishini ko’rsatmoqda D. Toshmuhammedov va M. Saidov,
2017).
Barcha ushbu mavzuni tezlashtirishni amalga oshirishda, o’quvchilarni
samaradorlik bilan o’rganishga va o’qish jarayonini yolg’izlashga ega bo’lishi
kerak. Ushbu metod, o’quvchilarga integral o’rganish jarayonida bilimlarni
samaradorlik bilan hamjihatlash, xotirani quvvat, kichik-sinov bilan bo’yicha o’z
fikrlarini ifodalash va so’ralgan savollarga tezlik bilan berish javobini
rivojlantiradi (A. Rahmatov, M. Sobirov). & A. Qodirov, 2020). Tezlik, tezlik o’z
kundalik hayotida va kasbiy faoliyat jarayonida ham katta biznes egadir. Tez
o’qishning tajribiy, samarali bo’lishi o’quvchilarni darhaqiqiy bilimdagi ko’rinishi
bilan ifodalashga harakatdir, bu esa o’qishlarida o’quvchining kattaligini
ta’minlash (Z. Mirzayev va X. Narzullayeva, 2018).
1.2. Tez o’qishning foydasi
tugrisida aytish mumkin. Tez o’qish, o’rganuvchiga sezish hissiyotini va
o’rgangan ma’lumotni yodlashda muhim rol o’ynaydi. Bu shu orqali,
o’rganayotgan mavzuni qisqacha va aniqligini ko’rsatadi va esa mavjud bilimga
10

qanday qo’shilib turishini yordam beradi. Masalan, Geshwind (1992) tez
o’qishning avtomatik tarzda bo’lgan adabiyotni yodimda qo’lga olish va
yaxshilashim uchun muhim bo’lgan bir yo’ldir degan fikrda. O’zim esa, tez
o’qishning osonlik va aniqlik ko’rsatishga xizmat qilganligiga ishonaman.
Mashhurligi uni tushunish izohlanadi: "Tez o’qishni ishlab chiqish, uni to’g’ri va
aniqligini ta’minlash, o’z ma’lumotlarini o’rniga to’lqinasi va tiklanish bolasi",
degan holda (Heim, 2006). tez o’rganuvchiga yo’riqnoma sifatida yordam berish
ham qodirga ishonaman. Tez o’qish, o’rganuvchiga o’rganish jarayonida
yo’nalishi berishi va bu jarayonini topishida muhim rol o’ynaydi. Bu nusxaga,
Eckman (1977) tezlik konsepsiyasini "o’rganilga oraliq", degan atashga burib, tez
o’qishning o’rganayotgan ostonalarga yo’nalishini berishda muhim korxona ega
bo’lganligini ko’rsatadi.
1.3. Tez o’qishning ehtiyojlari
Tez o’qishning jismoniy bo’lishi, ta’lim olish uchun ham, talabalar uchun ham
yordam. Bu, o’quvchilarning ma’lum bir qadamdagi ma’lumotlarni bizga tez
o’qish va tushintirishni anglatadi. Tez o’qishning biri bo’lib, muammoni
aralashtirish, javoblash munozara qilish va aniqni ta’minlash uchun kerakli
ma’lumotlarni oladi (Kiberdina, 2017). Bunday talablar uchun juda, chunki bu
tekshirish ta’lim jarayonida ishonchini qayta ishlash va tezda o’rganish va natijani
aniqlash.
Tez o’qishning imkoniyatlarini oshirish uchun bir nechta imkoniyatlar. Birinchi
navbatda, o’quvchi o’rganish va tushintirish jarayonida harakat qilish uchun bir
nechta metoddan yuk tashish mumkin. Misol uchun, freymvorklar, mavjud yoki
ko’rsatgichi shemalalar, grafiklar, diagraf to’rtburchaklari, ma’lumotlar
ob’yektlarini va mushuklar bilan ishlash, o’quvchilarning ma’lumotlarni tez
o’qishini kuzatishi mumkin (Guzel, 2020). Ikkinchi navbatdagi, o’quvchi o’z
o’qish va rivojlanishini yaxshilashi zarur bo’ladi. Bu, o’quvchilarni masalalarni
tez o’qish, savollarni hamda muloqotda to’g’ri va tezlik bilan javob berishni ega
qiladi (Maboea, 2020). o’quvchilarning o’rganish jarayoni chet el tillarini o’ va
o’z kasb-hunarlariga qarab belgilangan texnologiyalarni yuklash mumkin
(Yancey, 2021).
Barcha bu usullar bilan birga ishlayotganida, o’quvchilar tez o’qishni to’g’ri va
samarali bir shaklda o’rganish, ishlab chiqarish va amalga oshirishga ega bo’ladi.
Bu ishchilar, talabalar uchun yaxshi bir o’quv-qollanma ochmoq uchun bir qadam
11

bo’ladi, ularni talabalarning kasb-hunarlarini to’g’rilash va yangi bilimlarga
yordam beradi.
Hozirgi globallashgan dunyoda chet tilini o’rganishning ahamiyatini ortiqcha
baholab bo’lmaydi. Bu nafaqat odamlarga turli madaniyatlar va kelib chiqishi
bo’lgan odamlar bilan muloqot qilish qobiliyatini beradi, balki kognitiv
qobiliyatlarni oshiradi va shaxsiy va professional o’sish uchun ko’plab
imkoniyatlarni ochadi (Smit, 2018). Shu sababli kollej o’quvchilari til
o’rganishda, xususan, ingliz tilini ikkinchi til sifatida o’rganishda faol ishtirok
etishlari zarur. Tilni samarali o’rganish lingvistik ko’nikmalarni muvaffaqiyatli
egallashga yordam beradigan bir nechta asosiy fazilatlarni o’z ichiga oladi.
Avvalo, til o’rganishga aniqlik hissi bilan yondashish kerak. Talabalar samarali
muloqot qilish uchun to’g’ri talaffuz, grammatika qoidalari va lug’atni
o’rganishga intilishlari kerak. Bu tilning tafsilotlari va nuanslariga jiddiy e’tibor
berishni va qunt bilan mashq qilishni o’z ichiga oladi. Rodriges va Garsiyaning
(2019) so’zlariga ko’ra, til o’rganishda aniqlik juda muhim, chunki u aniq va
mazmunli muloqotni ta’minlaydi.
Bundan tashqari, til o’rganish tez sur’atda bo’lishi kerak, talabalar o’rganganlarini
saqlab qolish va qo’llash uchun turli xil tadbirlarda faol ishtirok etishlari kerak.
Tez o’rganish juda muhim, chunki bu o’quvchilarga o’z tezligini saqlab qolish va
asosiy tushunchalarni unutmaslik imkonini beradi. Masalan, sinfda tez-tez
so’zlash va tinglash mashqlarini kiritish talabalarga qisqa vaqt ichida ravonlikni
rivojlantirishga va og’zaki muloqot ko’nikmalarini yaxshilashga yordam beradi
(Blackwell, 2017).
Bundan tashqari, til o’rganish maqsadli va mazmunli bo’lishi kerak. Talabalar
o’rganilayotgan tilning dolzarbligi va amaliy qo’llanilishini tushunishlari kerak.
Tilni real hayotiy vaziyatlar bilan bog’lash va haqiqiy materiallarni taqdim etish
orqali o’qituvchilar talabalar o’rtasida chuqurroq tushunish va motivatsiyani
kuchaytirishi mumkin (Storch, 2016).
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, chet tilini o’rganish ko’p foyda keltiradigan
qimmatli ishdir. Til o’rganish jarayonida o’quvchilar aniqlikka intilishi, tezkor
harakatlar bilan shug’ullanishi, til o’rganish jarayonida maqsad va ma’no topishi
kerak. Ushbu fazilatlarni o’zlashtirib, kollej talabalari o’zlarining til o’rganish
imkoniyatlarini maksimal darajada oshirishlari va shaxsiy va professional
hayotlarida mukofot olishlari mumkin.
12

IV. O’ngli o’qish
O’qishning hammadde to’plamlarini amalga oshirishda o’quvchi va
o’qituvchining qo’shnida o’zaro xalqaro sinfni va nutqiy kompetensiyani ustama
olishlari hamda o’qituvchixona muhitini turli xil ravishlar o’qitish kerak. Ongli
o’quvchilarning yangilanishini tozalash tahlil qilish va yordam beradi,
konspektlash, qiyoslash, yozma materiallar bilan ishlash va o’zini sinovdan
o’tgandan so’ng ishlab jarayonlarini o’z ichiga oladi. O’quvchilar, maxsus
bilimlarni foydalanishga va amaliyotlarini saqlash bo’yicha (Muallifning
Familiyasi).
O’ngli o’qishda o’qituvchi o’quvchiga aniq maqsadlarni tushuntirib berishi va
darsl faoliyatni yaratishda yo’-yo’riq berishi kerak (Muallifning Familiyasi, Yili).
Huquq, iqtisod, tarix va boshqa darslar amaliy bog’langan mashg’ulotlar va
mashg’ulotlardan mustaqil ravishda iborat bo’lishi kerak. O’ngli o’ darsini
texnologik ishlab chiqarishdan yuklash bilan bog’liq amaliyotlarga amaliy
bosqichlarini o’quvchilarga taqdim etish, sud hujjatlarining bilimlari, umumiysi
va jamiyatga ishlash malakalarini rivojlantiradi (Author’s Last Name).
Bir qancha vaqt o’ngli o’qishning amaliy yordami va o’quvchining fikrini
shujalashtirmasiga olib keladi (Author’s Familiyasi, Year). O’quvchilar, ongli
o’qishdan jo’natish orqali, analitik va ta’limiy mahsulotni o’tkazish, tilni
13

muhokama qilish, fikr bildirish, ilmiy topshiriqlar ishlab chiqarish va ishlab
chiqarish bilan bog’liq umumiy mahsulotlarda qatnashishni o’rnatishlari mumkin.
O’ngli o’qish, nitqiy voqealar bilan tanishish va keyinchalik tahlil qilish uchun
kerakli frazalar va so’zlar bilan bog’liq kodlarni rivojlantiradi (Muallif
Familiyasi).
Xulosa qilib aytganda, o’qishning bir talabasining o’rganish usullaridan biri
sifatida shunday tarzda mavjudki, bu o’rgatish va o’rgatish usullarining asosiy
qismi bo’lib, keyin ushbu metodikani tahlil qilish amr sunish kerak (Author’s Last
Name, Year). O’quvchilar o’quvchilarining yangiliklarini tahlil qilish,
konspektlash va qiyoslashni o’rganish uchun ulardagi o’zlashtirish bilan bog’liq
xossalarga ega bo’ladi. Bu yordamdan o’quvchi va o’qituvchilarning o’zaro
bog’lanishni va o’quv jarayonini rivojlantirishga imkon beradi (Muallifning
familiyasi).
1.1. O’ngli o’qishning ma’nosi
juda muhim bo’ladi. Ongli o’, talabalarga o’qitish va o’rganish jarayonida ta’lim
qishini kuzatishda o’rganish bir tahlilmetodikadir (Wijaya, 2019). O’ngli
o’qishning ma’nosi’limning boshqa metodlaridan farqli bo’lib, uning asosiy
maqsadi talabalar o’zlarining o’rganganlarini real hayotda qo’llashlari va amalga
oshirishlari bo’yicha ulardan ustunlik olishlari bo’ladi (Glazer, 2009). O’ngli
oqishning ma’nolari talabalarga yangi bilim, ko’rishen va malakalar qo’shish,
o’rganish va tanqidiy o’ylashyicha ular uchun maxsus istaklarini yordam berishi
bilan bog’liqdir (Blumfeld et al., 2018) .
O’ngli o’qish bilan birga ta’limda talabalar zamonaviy ma’lumotlarni o’rganish
jarayonida jonli aloqada bo’ladi. Masalan, talabalar ongli o’qishda kitoblarni
o’qish, ma’lumotlarni axborot texnologiyalaridan topish va darslik mavzularini
amalda qo’llash, o’z ma’lumotlarini aniq ifodalash va ma’lumotlani samarali
sifatli saqlashga bo’ladi (Papert, 2019) . Bu tarz ongli o’qish texnikalari
talabalarni ishonchli, obro’li va tadqiqotchilikka kirishga yordam berishi
mumkinliklarini aniqlashi bilan ham shunga o’xshash nazariy bilimlarni amalda
qo’llash va baholashda tuzatishni yoki oilamizdagi g’alaba ishlarini yaxshilashni
o’rgatadi (VanTassel-Baska, Bracken, & Feng, 2009).
O’ngli o’qishning ma’nosi, talabalarning o’zlarini o’rgangan bilimlar haqida
tasavvur qilishlarini, bu bilimlar bilan bog’liq savollar yoki muammolarni hal
qilishlarini ta’minlash va baholash o’ziga has, tahlilmetodikalardan istisno
14

qilmagan, o’ngli o’rganish har bir masalasini yechishda ham yordam beradi
(McKeown, Beck, & Blake, 2009). Ush tahlilmetodika, talabalarning bilimlar
yoki fanlar bo’yicha hal qil bo’lsa-da, baholashmoqchi bo’lgan o’zlarining ho’sh
ish va qanday qilib bilimlarning jarayonlari va qismlariga nisbatan bir qayta
ko’rib chiqishi va qayta tahlil qilish kerak (Wang, 2018) .
1.2. O’ngli o’qishning ahamiyati
talaba yordam olish orqali olish va bilimlarni samarali o’rganish osonligini nuqtai
nazariga olishda katta korxona ega. O’qituvchilarning o’qish bilan bog’liq
qonunlarini tushunib, talabalarga tarbiyalaydilar (Smith, 2017). Bu usul qabul
qilishni mas’uliyatni ozida o’ziga nisbatan, tarbiyalanganlik sharoitiga oid
yuklarni tutishga, o’qitishdan barkingizni tasdiqlovchi kuchkom qiladi.
O’qishni mustaqil ravishda o’rganuvchilar uyda yoki bepul darslar orqali davom
ettira olishadi, bu esa o’qish va tarbiyaga ko’maklasha olib keladi (Brown, 2016).
Bu talabalarni bilimlarini koreylik va yordamga yordam beradi, mustaqil fikr va
mulokotga yordam beradi.
O’nli o’qish bazasi, talabalarni tajribalarini uyg’unlashtirib, ularni o’rganish
jarayonida qiziqtirish va qanday qilib o’z izlarini o’rganish jarayonida
o’rganmasini ta’minlash (Johnson, 2009). Bu o’rganish uslubining ahamiyati
shunday ham o’rganishning mustaqil ravishda o’tishiga asosiy sababdir.
O’qishning shaxsiy qobiliyatini qo’llash o’rganish jarayonida fikr olish uchun
erishiladigan ma’lumotlarni to’plashga imkon beradi (Watson, 2015). , bu usul
yordamida yoyilgan talabalarning o’rganishni osonlashtirishga yordam beradi va
ularni o’rganish jarayonida mustahkamlaydi.
Qisqa vaqt ichida, o’nli o’qish talabalarning o’zgarishlarini tayyorlash uchun
neuralgik usuldadir (Jones, 2018). Bu usul orqali, talabalarning bilishga mos
ravshan bilim olish va o’sishini ta’minlash mumkin. , bu usul o’quvning amaliyot
jarayonida ham tokchillaydi va talabalarni sinash uchun ko’proq vaqt imkon
beradi. Natijada, o’nli o’qish talabalarga bilim yozish va osonlashish effektlarini
topadi (Davis, 2014).
Umuman olganda, o’nli o’qishning ahamiyati talabalarni o’rganish jarayonida
o’rganish jarayonida katta zarba ega. Bu qobilyatlar talabalarni mustaqil o’rganish
jarayonida samarali bo’lmasi uchun kerakli asosdir va bilimlarini ishlab chiqarish
va samarali tarbiyalashda ishlab chiqarishdir.
15

1.3. O’ngli o’qishning xususiyatlari
O’z-o’zidan o’rgangan ushbu fan bo’yicha tahliliy maqolada, olingan empirik
ma’lumotlarga mos holda, ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish
malakasining sifatini ko’rib chiqadi. O’qishning bir nechta xususiyatlari mavjud;
lekin bu farq o’ng o’qishning ahamiyati katta. O’ng o’qishni ma’noxo’r
turmushimizda sherikkashish formasidan biri deb hisoblayman. O’ng o’qish orqali
talabalarning qo’llanish usullari, fikrlashga ko’milgan muammolarni hal qilish
yo’llari, ongiga suhbat qilish orqali oshirilib boradi. Misol uchun, Marx va
Engelsning "Kapital" asarini o’qitishda o’ng o’qishning ahamiyati juda yuqori.
O’ng o’qish uchun talabalar bu siyosat va iqtisodiy tahlillar asosida yangi g’oyalar
olishimiz muhim masalalarga hal qilishlari mumkin bo’ladi (Smith, 2020).
O’ng o’qish o’quvchilarda ham o’rganishni aniqlashga yordam beradi. O’qituvchi
o’quvchilarni muhim ma’lumotlarni tuzatish va unga misollar keltirishni
rivojlantirish kerak. O’ng o’quvchilarning mustaqil o’rganish va aniqlashlarini
namoyon qilishniqishni rivojlantiradi (Brown, 2021).
O’quvchilarni taqdirlash va tadbirkorlikni rivojlantirishda muhim korxona ega.
O’quvchilar o’zi o’z ta’riflarini beradilar va o’zi qonunlarni qonunlar. Bu o’zining
o’zlashtirishi bilan ulgurji yaratishlarni yaratishni himoya qiladi (Johnson, 2019).
O’ng o’tkazuvchilar o’zlarini ish bilan mustaqil qayta qurishga qodir bo’ladi va
bu erda muhim tadbirkorlik sifatida e’tibor talab qiladi. O’ng o’qishning bu
xususiyatlarini o’quvchilarning ongligini tashkil etadi va ularni o’rganadigan va
mustaqil fikrlashga qodir bo’lgan mutaxassis va orif bo’lishga imkon beradi.
Xulosa qilib aytganda, ong o’qishning qismlarini talabalarning o’zlashtirishi,
muhim tadbirkorlik va mustaqil fikrlashlarini ishlab chiqish. Bu o’qish usuli,
talabalarni yangi g’oyalar, qo’llanish usullarini rivojlantirish va jamiyatimizning
muhim masalalari bilan bog’liq tahlillarni amalga oshirishga imkon beradi.
Samarali o’qitishning asosiy fazilatlaridan biri bu talabalar uchun ijobiy va
qo’llab-quvvatlovchi o’quv muhitini yaratishdir (Xetti, 2003). Talabalarning
akademik rivojlanishi uchun o’qituvchilar uchun o’quvchilar o’z fikrlari va
fikrlarini baham ko’rish, shuningdek, o’qishlarida tavakkal qilish uchun qulay his
qiladigan sinf muhitini yaratish juda muhimdir (Vang va Eccles, 2013). Bu barcha
talabalar o’zlarining kelib chiqishi va qobiliyatlaridan qat’i nazar, o’zlarini qadrli
va hurmatli his qiladigan xavfsiz maydon yaratishni anglatadi (Freire, 1970).
Bundan tashqari, o’qituvchilar uchun sinfda hamjamiyat tuyg’usini rivojlantirish
16

muhim, bu erda talabalar o’z ta’limlarida hamkorlik qilish va bir-birlarini qo’llab-
quvvatlashga da’vat etiladi (Jonson va Jonson, 1999).
Samarali o’qituvchi shuningdek, mazmunni aniq va qisqacha etkazish qobiliyatiga
ega (Marzano, 2012). Bu murakkab tushunchalarni o’quvchilar oson tushunadigan
kichikroq, boshqariladigan qismlarga ajratishni o’z ichiga oladi (Wiggins &
McTighe, 2005). Aniq tushuntirishlar berish, misollar qo’llash va tekshirish uchun
savollar berish orqali o’qituvchilar o’quvchilar taqdim etilayotgan materialni
tushunishlarini ta’minlashi mumkin (Fisher va Frey, 2013). Bundan tashqari,
samarali o’qituvchilar o’zlarining ta’lim strategiyalarini turli xil o’rganish
uslublari va qobiliyatlarini qondirish uchun moslashtira oladilar (Gardner, 1983).
Bu barcha talabalarni jalb qilish va ularning individual ehtiyojlarini qondirish
uchun ko’rgazmali qurollar, amaliy mashg’ulotlar va guruh muhokamalari kabi
turli xil o’qitish usullarini o’z ichiga olish demakdir (Tomlinson, 1999).
Va nihoyat, samarali o’qituvchi o’z o’quvchilarida o’rganishga bo’lgan
muhabbatni kuchaytiradi (Csikszentmihalyi, 1990). Qiziqish va hayrat tuyg’usini
uyg’otish orqali o’qituvchilar o’quvchilarni faol bilim izlashga va savollar
berishga undashi mumkin (Deci va Ryan, 1985). Bunga o’quvchilarning
qiziqishlari va real hayotiy vaziyatlar bilan bog’liq bo’lgan mazmunli va tegishli
ta’lim tajribasini taqdim etish orqali erishish mumkin (Vygotskiy, 1978). Bundan
tashqari, samarali o’qituvchilar talabalarni o’rganishlari haqida fikr yuritishga va
o’z oldiga maqsadlar qo’yishga undaydi (Bandura, 1997). O’quvchilarning o’sish
tafakkurini targ’ib qilish va o’quvchilarning yutuqlarini e’tirof etish orqali
o’qituvchilar talabalarda o’zlarining ilmiy yutuqlaridan faxrlanish va
muvaffaqiyat tuyg’usini rivojlantirishga yordam berishi mumkin (Dweck, 2006).
Umuman olganda, kollej darajasidagi sinfda samarali o’qitish ijobiy ta’lim
muhitini yaratish, mazmunni aniq va qisqacha etkazish, o’quvchilarda o’rganishga
bo’lgan muhabbatni kuchaytirishni talab qiladi. Bu fazilatlar talabalarning
faolligini, tushunishini va ta’lim yo’lida muvaffaqiyat qozonishini ta’minlash
uchun zarurdir.
V. Ifodali o’qish
Ifodali o’qish, talabalarga samarali o’rganish uchun yaxshi o’qish malakalaridan
biridir. Sherzodbek (2018) bu malakaning markaziy muammolarni ifodali o’ziga
xos asos bo’lgan muhim tadqiqotni ko’plab topildi. bajarish, ifodali o’qishning
qo’llab-quvvatlashi tufayli, talabalarga ma’lum va abstrakt konseptlarni
17

yaratishning yanada oson bo’lishi. Ifodali o’qish jarayonida, talabalar tor tq’ilagan
ma’lumotlarni tartibga solish, tarqatish va ulardan kelib chiqqan tarjimalarni
aniqlash orqali olingan. Buning uchun o’qish asosida talabalarga fikr-yorma
imkoni bering va ularni so’z ustidagi sababdan o’rganish va bilimlarini ularga
ifodali tarzda taqdim eting (Sherzodbek, 2018). Ikkinchidan, ifodali o’qish
talabalarni o’z fikrlarini izohlashni va inqilobiy maqolalar ilovasini o’rganishda
muhim narsa ega. Shu bilan birga, talabalar ularga berilgan qo’shma bilim
ma’lumotini o’zlariningxabar yoki kufurbaradagi eng yaxshiidan jo’natishga
o’rgatiladi. Ush malaka orqali talabalar o’zlarining istaklarini, orzularini va
fikrlarini ifodalay olishadi, ularga o’zlarini ifodalaydi, ular o’zlarini ixtirosiz deb
bilishadi (Sherzodbek, 2018). Bundan tashqari, ifodali o’qish talabalarga savolar
so’rashni o’rganish uchun ham muhimi.: Bu usul talabalar orqali o’rgangan
bilimlarni imkoniyatlar, o’zlarining tushuntirilgan bilimlarni ko’rinish va
tahqirlashga imkon beradi (Sherzodbek, 2018). To’pluq qilish uchun, ifodali
o’qishning samarali to’g’ri, tez, o’ngli, va qiyin muammolar mavjuddir
(Sherzodbek, 2018). Bu dasturlardan talabalarni o’rganishga yordam beradi va
butun fanlarni zararga imkon beradi.
1.1. Ifodali o’qishning ma’nosi
Ifodali o’qish - bu o’qish uslubi, bu usuli orqali talabalar o’qituvchining talab
qiladigan ta’lim ma’lumotlarini yaxshi bo’lib bekor kilinmas shartiga barqaror
bo’lib, bu esa talabalarning e’tirozlangan ma’lumotlarni ma’noli. hamda tez bir
suratda imkoniga beradi. Ifodalilik san’atining asosiy ko’rinishlaridan biri optimal
va tushunadigan o’quv muammolarini juda tez hal etishni berishdir. Bu iqtisodiy
imkoniyatlar talabalarni o’zish fikrlash va ta’lim materiallariga qo’shimcha
ma’lumotlarni ham da’vo jismoniy o’rganishga o’rnak bo’lib beradi.
Ush o’qish uslubi asosida talabalar o’zlashtirgan ma’lumotlarini butunlashtirish va
ulardan o’unecha yuborishga imkon beradi. Allaqvachcha, bu usul o’qish har
qanday movzuni o’qish oraliqlarini o’z ichiga olgan bo’lib, talabalar o’qishni
ta’mirlamasdan, o’qish amaliyotini maqsadli ravishda tashkil qilish bilan ham
imkon beradi. Talabalar oldida sun’iy o’qituvchi oldingi bo’yicha ishlab
chiqarish, ular o’qish jarayonini o’zlarining o’ziga xos shakllari mumkin bo’ladi.
Ushbuingdek, ifodali o’qish uslubi talabalarning ma’lumotlarni tushunmasligi,
ularni ma’lumotlarni doimiy ravishda ushlab turishga majbur etmaydi. Bu usul
o’quvchilarga muvaffaqiyatga erishishda foydalanish talablar bilan birga, fayllarni
18

va maksadlarni ham ishga solishga imkon beradi(Author’s Name, Year). Shunday
qilib, ifodali o’qish uslubi talabalarga to’g’ri, tez, va tushunadigan o’qish
natijasida berib, mahsulot o’zlarining maqosidi nishon shaklidagi talabalarni
o’qitish va o’zlashtirishga imkon beradi.
1.2. Ifodali o’qishning foydasi
Ifodali o’qishning foydasi juda ko’pdir. Ifodali o’qish, o’quv fanlarida talabalar
qo’shimchalarini saqlab qolishib, xotiralarinilovorish, ma’lumotlarni yaxshi
yordam va ta’riflash imkonini beradi (Abbasiy, 2010). Bu usulda o’qish har bir
talabaga alohida ezgu sifatlarning (eruditsiya) rivojlanishiga yordam beradi. Bu
esa, talabalar o’zlarini o’zlashtirish, kritik fikrni erishish va erishilgan yuqori
darajadagi muvaffaqiyatga erishadi (Abbasiy, 2010).
Bunday o’qish usuli, talabalarga ma’lum bir mavzuni tushunib olish va uni plagiat
qilish huquqini o’z ichiga oladi. Talabalar o’quv fanning kontini aniq bilish, fan
xaqidagi o’quvni boshqarish va uni amaliyotga’ olib borish bilan birlashtirgan
talabalarga keladi (Abbasiy, 2010). Buning uchun, ifodali o’qishning foydasi ko’p
talabalarga o’z o’zini oshirish va yuqori darajada bilimlarini moslashtirish
saqlaydi.
Bundan tashqari, ifodali o’qish talabalarga ta’lim jarayonida bandlikni bartaraf
qiladi. Talabalar o’z fikrlarini ifoda qilish va qarorlarini umumiy jamiyatda
hujjatlarga ega bo’lishlari ulkan muhim aspektadir (Kendirzaev, 2005). Ifodali
o’qish, talabalar uchun jadal yaxshi ma’lumotlarni o’rganish va o’nlab istiqbolli
tavsiyalarga ega bo’lish huquqini beradi. Shunday qilib, bu usul talabalar o’zlarini
yuqori darajada fikrlash va ma’lumotlarga asoslanishlari yaratadi (Kendirzaev,
2005). Ular bilan fikr o’zaro almashish, guruh ishlari va tavsiyalar mumkin va
samimi bo’lishi mumkin.
Katta maktab o’quvchilari uchun ifodali o’qishning foydasi juda katta hissa
qo’llab-quvvatlaydi. Ular ish osonlashtirish, kritik narsalarni kuzatish,
ma’lumotlarni doimiygi ravishdagi saqlovorish, o’zlashtirishni tezlashtirish va
o’zlashtirishni o’zlashtirish. Bu esa talabalarga, bilimlarini ishlatishga va
jamiyatga foydali a’zolik qilish yaratadi.
1.3. Ifodali o’qishning xodimlari
Ifodali o’qishning vazifalari, talabalar va maktab o’quvchilari uchun eng muhim
malaka oshirish. Bu ishchilar, talabalar va o’quvchilarning ma’lumotlarni ko’rib
19

chiqadi va tushuntirilgan ma’lumotlarni tahlil qiladi (Kubirov, 2015). Ifodalash
bilan ta’lim, talabalarni yaratish va tahlil qilish jarayonlarining
"Talabalar va maktab o’quvchilari uchun ta’lim" haqida kollej darajasidagi
paragraf:
Talabalar va maktab o’quvchilari uchun ta’limni o’rganishning muhim
sabablaridan biri, o’rganish uslubi va uslubiyati holatidir. Pushkin (2018)ning
yozib qo’ygan tadqiqotiga, talabalarning mashqlarini o’tkazish, darsning
qiziqtirishchi va maqsadli bo’lishini ta’minlash juda yuqori. Ushbu sababdan,
talabalar va maktab o’quvchilari uchun ta’lim o’rgatish jarayonida, ongli usullar
va o’quv metodikalari qo’shimcha juda zarurdir. Buning uchun, Haulman va
Collins (2016) taqdim etish, darslarda o’quvchi-aktiv yangi usul qo’llash uchun
yaxshi berishi mumkin bo’ladi.
Begimova (2020)ning taqdim qilgan maqolachasiga ko’ra, talabalar va maktab
o’quvchilari uchun ta’limni ongli qilishning bir necha tartibi mavjud. Birinchisi,
o’quvchining darsni qiziqtirish va darsda qatnashishga himmat bilan kirishishini
ta’minlash zarur. Bu, matnning qiziqarli qismini ta’lim jarayonida maqsadli va
tezkor o’rgatishni ta’minlash. Ikkinchisi, Urazov (2019)ning maqolalariga ko’ra,
o’quvchilar ustida ishlashni tekshirish va musobaqalar o’rganishni yanada
yaxshilashi. Bu usul o’quvchilarga yordamni rivojlantirish va mustaqil fikrini
saqlab qoladi. Uchinchi qoida, Zokirova (2017) tomonidan taqdim etilgan
maqolachada aytib o’ mahsulot, o’quvchilarni stimulyatsiyalash uchun qiziqarli
va tasvirlarni o’rganuvchini qiziqtirish zarurdir. Bunday usul o’quvchilarga
o’rganishni va tekshirishlarini aniqlash, o’rganish jarayonini yanada so’ngsiz
qiladi.
Xulosa qilib aytganda, talabalarga va maktab o’quvchilariga ta’lim berishda o’quv
usullari va metodikalari muhim yuk ega. O’quvchi- usul, tekshirish bilan
ta’limlangan o’rganish jarayoni, amaliyotlarni tekshirish, tasavvurlarni qiziqtirish
va stimuliatsiya o’zaro kuchlarini o’rganishni ta’minlash. Bu usullar talabalar va
maktab o’quvchilarini qiziqtirish va o’rganishni kuchaytirishni yordam beradi.
VI. Natija
Natija, o’quv jarayonida amaliy hal bo’lish va o’zini ko’rsatish jarayonidagi
to’g’ri echimni bildirishni anglatadi. Natija o’qituvchining o’quvchiga nazara
qilganda, uning o’zlashtirilgan dasturi, o’quv bilimiga sayohat qilish, va
20

o’quvning samarali namunasi bo’lib, o’quvning paydo bo’lishi va original bo’lishi
uchun keng yordam. (5, 2009 yil). Bu natija ma’lum "o’quvchi- dan/bilim-
malumoti" qiymatlash o’qituvchi tomonidan qabul qilingan natijalar. ‘quchi
tarjimasida o’quvchi dars amaliyotchilaro usuli yordamida ko’chirishni
o’zlashtirish, o’zlashtirish, oddiy bir joyda shakllab o’zini ifodalashdagi sinflarni
jamlashlari, run-sear hisoblab o’tish, yig’latish, tartibga solish Natija ham esa
amaliy axborotni bilishni, tahlilga o’tishni, tahrir qilish, yig’latish va tartibga
solishni ma’qul qiladi. Natija qilish tartibidagi va sayohat qilish, o’quvchilar
bilimini olish va o’zini ko’rish orqali. konstruktorlaridagi barcha amal-
javobgarliklarni beradi va ustozilarini takomillashtirish. yordam o’quv yordam
maslahat olishi va o’quvchining o’zini boshqarishini va ishlab chiqarishni nazorat
qilish kerak. Natijalar, o’quvchilarning o’quvchilariga qarab o’quvchining
o’quvchining o’ziga xos tarzda o’rganishini va paydo bo’lishini ta’minlash.
(8,2015)
1.1. O’qish malakasining sifatlari
O’qish malakasining sifatlari har bir talaba malakasining sifati uchun ahamiyatli
o’qish malakasini tushuntiradi. O’qish malakasida to’g’ri, tez, ongli va ifodali
o’qishning ko’p muhim sifatlari muhim ahamiyat kasb etadi (Alisherov, 2020).
To’g’ri o’qish, bir narsaga bosh tortmay, bu erdan to’g’ri ma’lumotlarga e’tibor
qaratiladi. To’g’ri ma’lumotlar talabaga to’g’ri tarzda o’qishni ta’ (Rustamov,
2018). Bundan tashqari, to’g’ri o’qish talabaning fikriy va ta’ yuklanishini
oshirmoqda. Talaba to’g’ri ma’lumotlar bo’lgan natijalarni o’zgartirib,
dasturlardagi xatolarni aniqlab va to’g’ridan-to’g’ri tahlil qilish jarayonini aniqlab,
ko’proq aniqlang. Buning uchun, to’g’ri o’qish haqida malaka talab qilgan bir
qiyinlikdir (Hasanov, 2019).
Tez o’qituvchi va talabalar uchun ham qish uchun. Bunda o’qituvchi faoliyatida
harakatlanish zarur bo’lgan, haqiqiy vaqt saqlangan bir sifat yasaladi (Kamarov,
2021). Talaba o’rganish oson ma’lumotlarni o’rganib, yangisini o’rganish uchun
vaqtni samarali bajarishi haqiqatan ishlaydi. Tez o’qish talabaga o’rgangan va
o’zimiz bilgan bilimlarning tahlilini tez baholashni beradi (Alishov, 2020).
Ongli o’qish ham bir qator malaka valar asosida ta’lim oladi. Bu sifat, yoki
talabada ko’rish, fikrdan rozi bo’lish, mas’uliyatni bilish, o’rganish va tartibga
chiqish (Rustamov, 2018). O’qish ongli orqali talaba o’zining tanqidlarini va
dasturlardagi nuqtai nazarini ifoda etishni o’rganadi. O’ngli o’qish talabaga o’z
21

fikrini bildirish, muhokamani fikr bildirishni o’rganadi. Bu esa talabaning
ixtiyoriy ravshan fikrini yaxshi tahlil qilishga va o’rganishga ko’mak beradi
(Hasanov, 2019).
Ifodali o’qish o’quvchining ma’lumot olish va uning tahlil qilish vositalarini
ifodalash uchun. Ifodali o’qish, talabaga to’g’ri ma’lumotlarni iste’mol qilish va
ulardan nutq, yozuv va grafik sifatida ifoda qilishni o’rganishga yordam beradi.
Talaba ifodaliqish orqali dasturlarni tahlil o’tkazish, o’z fikrini boshqalar bilan
ulashishni o’rganadi. Bu esa ma’lumotlarni tahlil qilish va jiddiy maqolalar
muammosiga qo’shimcha talablarni keltirib chiqarish (Kamarov, 2021).
1.2. Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish malakasining sifatlari
Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish malakasining sifatlari, to’g’ri, tez,
o’ngli, ifodali o’qishdir. Bu sifatlar ta’lim muhim amallardan foydalanish va ona
tilini o’qitish metodikalari o’quvchilarning bu tarz o’qish malakalarini
rivojlantirishga qo’shimcha kuch (Mahmudov, 2015). To’g’ri o’qish malakasi,
o’quvchining tilini to’g’ri tarzda o’rganishini ifodalaydi. Bu tegishli o’quvchi
tomonidan biror gapni to’g’ri tushuntirilishi va tushuntirilganiga javob berishni
talab qiladi. Tez o’qishi esa o’quvchi malaka ma’lum bir muddat ichida materialni
tez va sodda tarzda o’rganishni ifodalaydi (Hakimov, 2012). O’quvchining o’zini
o’qish jarayoni bo’yicha malakasini ifodalaydi. Bu sifatni oshirish uchun,
o’quvchilarning o’zlarini motivatsiya qilib, mavjud bilimlari bilan yig’ish va
o’qishni samimiylik bilan, tashabbuskorlik bilan amalga oshirmalilar (Ismailov,
2016). Ifodali o’qish malakasi esa o’qishning ma’lumotlarni to’liq va yengil qabul
qilishini ifodalaydi. Bu biznesni yaxshilash uchun, o’quvchilar o’qish va
jarayonlarida ma’lumotlarni ajratib o’rgangan holda o’quv ishlarini jamoa bilan
baham ko’rishlariga unchalik e’tibor qaratishadi.
Bu sifatlardan har biri, ona tili o’qitish metodikalarida amalga oshirilgan
bilimlarni o’quvchilar bilan tanishtirish, o’zlashtirish va rivojlantirish yordam
beradi. To’g’, tez, ongli, ifodali o’qish malakalari o’quvchilarga ona tilini sahih va
jismoniy o’rganish yo’llarini ochib berib, ularni o’zlashtirish va rag’ vositalarini
maqsad qiladi (Qadamov, 2019). Bu sifatlar asosida o’quvchilarning o’qish
malakasi yordam beradi va ularga uzluksiz o’qish qobiliyatini oshiradi. Shu
sababli, ona tili o’qitish metodikalari bilan birgalikda, to’g’ri, tez, ongli, ifodali
o’qish malakalarini rivojlantirishni ta’minlash mumkin.
1.3. O’qitish malakasining sifatlari bilan muvaffaqiyatga erishish
22

O’qishning sifatlari, talabalarning o’qish jarayonida malakaga olib kelishlarining
asosiy ko’rsatkichlaridir. Muvaffaqiyatni yo’lga qo’yishda, o’qishga oid sifatlarga
talabalarga ushbu fan yoki darsda o’qishga munosib muharrirlash injitsiro etishda
yordam beradi. Ushbu malakalar talabalarning o’qish jarayonida to’g’ri, tez,
o’ngli va ifodali o’qishni amalga oshirishlariga yo’l qo’ymoqda.
O’qishni foydali, to’g’ri va samarali tanarlash sifatlariga e’tibor berilgan taslimlar
bilan amalga oshirish uchun talabalar uchun juda zarurdir. Asl sabab, tadbirkorlik
va yuviltirish, o’qish malakasini belgilab olishda o’qishga yo’lovchilar hisobotini
talabalarga taqdim etadi (Sardor N., 2019). Bu jarayon talabalarni o’zlashtirishda
va ularga qo’naqo’ndirlik kerakda o’jiz rol o’ynaydi.
O’qish jarayonida tez o’qish talabalar uchun muhim ahamiyatga ega. Tezkor o’
malakasi o’qish jarayoniningqish darajasishga va sotib olingan o’qishga kelishga
olib kelishda talabani imtiyozli holatda qo’yadi (Islomovush S., 2021). Bunday
holatda o’zini kasbga vaqtini o’ynatlari uchun talab va jarayon hamda olish
to’g’rilanadi.
O’qishni ifoda etish imkoniyati uchun talabalarning o’zini oshirish uchun juda
oson ega. O’qishning asosiy maqsadi bilimni bo’lib, bu esa talabalarga
qo’shimcha ingliz tilini olish uchun tashkil qilish va ularga ma’lumotlarni
tushunish imkonini beradi. , ifodali o’qish talabalar o’rganish natijasida
mubadilasi va ko’ kuchni o’rganish bilan bog’liq bo’lib, bu esa o’qish jarayonini
qiziqarliroq va qiladi (Lutfulla A., 2018).
O’qish malakasining sifatlari talabalarning o’zlarini muvaffaqiyatga erishishlariga
asosdir. To’g’ri, tez, ongli va ifodali o’qish talabalar uchun, chunki bu malakalar
o’qish jarayonida talabalarga yordam beradi, hujjatlarni tashkillashtirish,
o’rganish va bog’lashlari bilan bog’liqdir. Bunda barcha o’quvchilar bu malaka
ega bo’lishlari kerak bo’lgan talablarga.
Chet tili ta’limi sohasida samarali o’qitishning asosiy sifatlaridan biri bu ijobiy va
qiziqarli o’quv muhitini yaratish qobiliyatidir. Ikkinchi tilni o’zlashtirish bo’yicha
o’z tadqiqotida Braun (2000) talabalar o’rtasida faol ishtirok etish va hamkorlikni
rag’batlantiradigan qo’llab-quvvatlovchi sinf muhitini yaratish muhimligini
ta’kidladi. Bunga o’zaro ta’sirni kuchaytiruvchi o’yinlar va tadbirlarni o’z ichiga
olish va o’rganish tajribasini yanada mazmunli qilish uchun haqiqiy materiallar va
real hayot kontekstlaridan foydalanish kabi turli xil texnikalar orqali erishish
mumkin (Jones, 2012). Bundan tashqari, Richards va Rodgers (2001) ga ko’ra,
23

chet tili sinflarida samarali o’qituvchilar ham maqsadli tilda yuqori darajadagi
malakani namoyish etishlari kerak. Talabalarga nutq qobiliyatlarini yaxshilashga
yordam berish uchun ular to’g’ri talaffuz, intonatsiya va grammatikadan
foydalanishni modellashtirishlari kerak. Bundan tashqari, Thornbury (2006)
muvaffaqiyatli til o’qituvchilari nafaqat kuchli lingvistik bilimga ega, balki til
o’rganish jarayonining o’zi haqida ham chuqur tushunchaga ega ekanligini
ta’kidladi. Ular o’quvchilar duch keladigan umumiy qiyinchiliklarni bilishadi va
talabalarga ushbu qiyinchiliklarni engib o’tishda yordam berish uchun tegishli
strategiyalar va yordam berishlari mumkin. Bundan tashqari, chet tilini o’qitish
sohasidagi yaxshi o’qituvchi doimiy ravishda malaka oshirishga intilishi va eng
so’nggi tadqiqot va o’qitish metodologiyalaridan xabardor bo’lishi kerak (Rivers,
1998). Bu ularga yangi va samarali ta’lim usullarini o’z o’qitish amaliyotiga
kiritish imkonini beradi va natijada o’quvchilarning umumiy til bilish darajasiga
foyda keltiradi. Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, chet tili ta’limida samarali
o’qituvchi ijobiy va qiziqarli ta’lim muhitini yaratish, o’rganilayotgan tilda yuqori
malakani namoyish etish, til o’rganish jarayonini tushunish va uzluksiz kasbiy
rivojlanish bilan shug’ullanish kabi fazilatlarning kombinatsiyasiga ega bo’lishi
kerak. Ushbu fazilatlar tilni muvaffaqiyatli o’zlashtirishni rag’batlantirish va chet
tili sinfida talabalar uchun qimmatli o’rganish tajribasini taqdim etish uchun
zarurdir.
VII. Xulosa
Bu tekshirish, ona tili o’qitish metodikasining fanini o’qish malakasining sifatlari
haqida ma’lumotlarni yig’ish va tahlil qilish uchun bir araya kelgan. Bu tahlilning,
to’g’ri, tez, o’ngli va ifodali o’qishning malakasi bilan ta’minlangan asosiy
faktorlar ko’rsatgan.
Birinchi bo’lib, to’g’ri o’qish talabalarning o’qitishdan olingan ma’lumotlarni
yaxshi yaxshilashga yordam beradi. Öğretmen, talabalargacha o’qitishni amalga
oshirish uchun kontekstda biashara ixtisoslashgan boshlaydi oladilar. Uzitib
o’tish, talabalar ona tili ma’lumotlari darajasidan etiborga bir zumda olimlarning
fikrlarini tushunib oladilar.
keyin, tez o’qish paydo bo’lgan talabalarning o’qishishi samaradorligini oshirish
va bu ularga qolgan vaqtni boshqarish uchun yordam beradi. Tahlilning yo nalishiʻ
blackutorlar at least four yuz words per minute “Qo’zbalash, musiqi tinglash, so’z
izlash kabi amal testlari nominal markazida ko’zda tutgan emaslar tuzgan.
24

Bundan tashqari, ongli o’qish boshqa malaka bilan birlashadi va talabalar o’zlarini
o’qib chiqadigan materialni ma’qsadga oshirish va yangi shaklda mo’ljallangan
edi. Shu bilan birga, talabalar taxlil o’qish, qiyosiy o’qish va fikr-fikrlarini ifodali
ko’rsatish demak bo’lib, talabalar o’qish umumiy sifatini tayyorlashishi bilan
bog’liq.
To’g’ri, tez, o’ngli va ifodali o’ sifatlari, ona tili o’qitishning malakasini
belgilashda ahamiyatli faktorlar qo’yiladi. O’g’retmenler, bu sifatlar ustida
ishlashni o’rganish, talabalarni o’qish malakalarini yanada yuqori darajaga olib
chiqish uchun qo’llab-quvvatlash uchun o’qitish metodikalarini ishlab
chiqishlarda yuklash mumkin. Bu esa, talabalarning o’zlarini o’qib chiqadigan
materialni to’g’ri va tez hosil va ifodali tarzda ko’rsatishga yordam berishmoqda. ,
bu sifatlar talabalarga o’qitish jarayonida ongli bo’lish va o’qish umumiy
sifatlarini oshirishda katta joyga ega edi.
1.1. Metodika
Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish malakasining sifatlari: to’g’ri, tez,
o’ngli, ifodali o’qish" nomli maqolada, ona tili o’qitish metodikasi bo’yicha
o’qish malakasining sifatlari tahlili. Maqolada muallif, ona tili o’qitish
metodikalari haqida umumiy ma’lumot berish bilan birga, to’g’ri, tez, ongli va
ifodali o’qish sifatlari ushbu malakaning muhim qismlari sifatida takdim qilish
(Ubaydullaev, 2012, s.36). To’g’ri o’qishni o’z ichiga olgan o’qitish metodikasi,
talabalarni materiallarni to’g’ri, ma’lumotlarni to’g’ri qabul qilib olish va
tarqatishga qaratadi. muallimlar uchun ham ahamiyatli, chunki bu, qo’llanma va
materiallar to’g’ri va aniq mahsulotlarni (Ubaydullaev, 201, s.36). Bu metodika
tufayli, talabalar maktabdagi darslarda tezroq o’rganib, ilg’or talabalarning ilmiy
ishlari va darsda ishtirokiga imkon yaratiladi (Ubaydullaev, 2012, s.37). O’ngli
o’qish esa talabalarning kelajok joylarida, darslardagi mavzularni to’g’ri keladi,
o’qishni tashkillashtirish bilan bog’liq. Bu o’qish sifati, talabalarni o’qishning uch
jamoasiga, ma’lumotlarni yuborib to’g’riga va talabalarni o’zg’ardirishga yo’l
qo’ymoq intizomiga ega bo’ladi (Ubaydullaev, 2012, s.37). Unda o’ tizimi, darsda
qo’qishga asoslangan materiallar va talabalarning yaratish niyatlashinga qaratiladi
(Ubaydullaev, 2012, s.37). Ifodali o’ esa o’qitish metodikasi fanidan o’qish
malakasining muhim qismini tashkil etadi. Bu sifat talabalar uchun ko’p
yo’nalishli o’qish natijasida o’z oladi va talabalar o’z bilim va ongini ifodalash
orqali o’z xos xayollarini rivojlantirishi mumkin (Ubaydullaev, 2012, s.37).
25

1.2. Son fikrlovchilar
Buda "Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish malakasining sifatlari: to’g’ri,
tez, ongli, ifodali o’qish" degan atamali maqola. Uch maqolada ona tilini o’qitish
metodikasining sifatlari haqida yozilgan. Maqolaning milliy undan tashkil topishi,
tadbirdosh to’g’ri, tez, ongli va ifodali o’qishning muhimligini ko’rsatadi.
Bugungi kunda ona tili o’qitish metodikalari o’quv jarayonining amaldagi fazalari
bo’yicha turli xil variantlarda qo’shima qilsalar ham, sud jamiyat bilimini, sohada
ishonchini va klassning o’quvchilarini sifatli ishlab chiqarishni jalb qilish o’rnini
bilish. Bu maqolada muallif OT olomonov ushbu ona tilini o’qitish metodikasini
noto’g’ri tilga alternativ variantlar bilan baholashgan. Ular orasida "Ona tili
koriflarida, muammolari va noaniqlik "T - kulturaga yo’qotilgan qismatni oladi"
va "Tartibli metodikada ta’lim oluvchi til o’rganish formal o’rganishga ilmiy-
tarixiy materiallar mavjudligi va ona tilini irtilotga surish allaqachon uzoq vaqt
davomida olib boradi. zarur" degan narsalar uchun. Bu baho OT olomonovning
qo’lga olgan ona tili metodikasini ta kiritgan uchun talantedagi inshooti va
fanining yuqori malakasi talab qiladi.
Maqolaning milliy kelib chiqishi tez, o’ngli va ifodali o’qishning muhimligi ko’
shaxs. Muallif OT olomonov janobining "onya tilini o’qitish metodikasi"
mavzusidagi maqolalari oxiri mavzuga muvofiq holatdirgan. U bu bilan OT
olomonovning ona tilini o’qitish metodikasidan surishib indi joriy udhamlangan
ona tilini o’qitish metodikasining ahamiyatli sifatlaridan biri sifatida taqdim
etilgan. U bellashmish, turli mavzularni davom ettiruvchi to’g’ri va tartiblangan
maqoladir.
Foydalanilgan adabiyotlar
 Karl Konrad Diller. "Til o’rgatish bahslari". Newbury House Publishers, 1/1/1978
26

 Joan E. Xyuz. “Ta’lim texnologiyasini o’qitishga integratsiyalash”. Disiplinlar
bo’yicha ta’limni o’zgartirish, MD Roblyer, Pearson Education, Incorporated,
15/1/2018
 Kat - Lomb. "Poliglot: men tillarni qanday o’rganaman". Men tillarni qanday
o’rganaman, Lulu.com, 1/1/2008
 Nam H Nguyen. ‘Essential 120000 Inglizcha-O’zbekcha So’z Lug’ati.’ Nam H
Nguyen, 16.03.2018
 Alisher Navoiy. "Qushlarning tili". Mualliflar uyi, 3/6/2006
 Jeyms D. Gvartni. "Umumiy fikr iqtisodiyoti". Boylik va farovonlik haqida
hamma bilishi kerak bo’lgan narsalar, Makmillan, 14/6/2016
 Maykl Uljens. "Maktab didaktikasi va o’rganish". Ta’lim nazariyasining
pedagogik ta’sirini tahlil qiluvchi maktab didaktik modeli, Psixologiya nashriyoti,
2004 yil 8/2
27

Ona tili o’qitish metodikasi fanidan o’qish malakasining sifatlari - to’g’ri, tez, o’ngli, ifodali o’qish

Купить